Percutane vertebroplastiek
Inleiding Patiënten die wervelbreuken hebben ten gevolge van osteoporose, hebben vaak veel last van rugpijn. In enkele gevallen is er ook sprake van neurologische uitval. Vroeger werden deze breuken behandeld met onder meer kortdurende bedrust, pijnmedicatie, het dragen van een korset en fysiotherapie. Enkele jaren geleden werd de percutane vertebroplastiek ontwikkeld. Dit is een ingreep waarbij onder locale verdoving cement wordt ingebracht in de aangedane wervel, die daardoor wordt verstevigd. Uit onderzoek blijkt dat negentig procent van de patiënten 24 tot 72 uur na de behandeling minder pijn ervaart. Vijfendertig procent van de patiënten slikt na de behandeling géén pijnstillers meer. Vijfenveertig procent slikt af en toe nog een pijnstiller. Slechts enkele patiënten hebben geen baat bij deze behandeling. In de brochure leest u wat de percutane vertebroplastiek behandeling inhoudt, hoe u zich kunt voorbereiden en wat u van de behandeling kunt verwachten.
2
Wat is een ingezakte wervel? De wervelkolom bestaat uit wervels die door tussenwervelschijven met elkaar worden verbonden. (figuur 1)
De wervelkolom van opzij 1 = Wervel 2 = Tussenwervelschrijf
1
2
Figuur 1 Het verschil tussen een gezonde wervel en een ingezakte wervel kunt u duidelijk zien in figuur 2.
Wervels van opzij zichtbaar. 1 = ingezakte wervel 2 = gezonde wervel 1
2
Figuur 2 3
Een ingezakte wervel is in feite een gebroken wervel. Bij patiënten met botontkalking (osteoporose) kunnen gemakkelijk wervelinzakkingen optreden bijvoorbeeld na een klein ongelukje of zelfs spontaan. Bij osteoporose is de dichtheid van het bot afgenomen en is er een verandering van de botstructuur van de botbalkjes. Daardoor zijn de botbalkjes minder sterk en kan het broze bot gemakkelijk breken. Normaal bot
Osteoporotisch bot
Figuur 3
Figuur 4
Behandelingsmogelijkheden ingezakte wervel Een ingezakte wervel geeft vaak pijnklachten. Voor de behandeling van de pijnklachten worden meestal pijnstillers gegeven. Vaak zal de ingezakte wervel spontaan herstellen en de pijn geleidelijk afnemen. Soms wordt een steunkorset, kortdurende bedrust en fysiotherapie gegeven en in een enkel geval is een operatie nodig. De keuze van de behandeling hangt af van de oorzaak en ernst van de wervelinzakking en de mate van de klachten. Soms blijven pijnklachten bestaan ondanks goede pijnstilling en eerder genoemde behandelingsmethoden. Wanneer de pijn blijft bestaan en u tevens door de pijn minder mobiel bent geworden kan een goede verlichting van de pijn worden bereikt door middel van percutane vertebroplastiek. Ingezakte wervels van enkele weken oud tot een jaar kunnen op deze manier behandeld worden.
4
Wat is percutane vertebroplastiek ? De letterlijke vertaling van percutane vertebroplastiek is het door de huid heen versterken van het wervellichaam met behulp van botcement. Met behulp van röntgendoorlichting plaatst de arts twee naalden in de ingezakte wervel. Door deze naalden wordt een klein beetje botcement in het wervellichaam ingebracht, dat zich verdeeld tussen de gebroken botbalkjes. De stevigheid van de ingezakte wervel wordt door het cement hersteld, waardoor bij de meeste mensen de pijn verminderd of klachten vrij zijn (figuur 5) De percutane vertebroplastiek wordt voornamelijk uitgevoerd bij mensen die ingezakte wervels hebben ten gevolge van osteoporose. In uitzonderlijke gevallen kan de behandeling ook toegepast worden voor de behandeling van pijn ten gevolge van werveltumoren of uitzaaiingen in de botten. De vertebroplasiekbehandeling is niet bedoeld voor acute en chronische rugklachten zoals onder andere een rughernia, slijtage van wervels of tussenwervelschijven, versmalling van het wervelkanaal, naar de benen uitstralende rugpijn en klachten als spit.
Inbrengen van cement in de ingezakte wervel
Figuur 5 5
Onderzoek en diagnose stelling Als de verdenking bestaat dat de rugpijn veroorzaakt wordt door een wervelinzakking, zal naast een gewone röntgenfoto van de rug een MRI scan worden gemaakt. De MRI scan is zeer gevoelig voor het aantonen van vocht. Als er een ingezakte wervel gezien wordt met vocht er in, is dit een aanwijzing dat deze wervel de oorzaak is van de klachten en in aanmerking komt voor een vertebroplastiek (figuur 6). Een ingezakte wervel zonder vocht is een oude inzakking, die geheel tot rust is gekomen en dus niet behandeld moet worden. Wanneer door het MRI onderzoek blijkt dat u behandeld kan worden door middel van een vertebroplastiek dan kan er voor u een afspraak gemaakt worden met de radioloog. Deze zal de vertebroplastiek behandeling uitvoeren. Zij aanzicht van de wervelkolom gemaakt met een MRI scan.
De ingezakte wervel is licht grijs van kleur ten gevolge van vochtophoping.
Figuur 6 Figuur 6 6
De voorbereiding op de behandeling Wanneer de juiste diagnose is gesteld bepaalt u samen met uw specialist of u de vertebroplastiek wenst te ondergaan. Voordat tot de behandeling kan worden overgegaan is het noodzakelijk dat er nog een aantal aanvullende onderzoeken plaatsvinden. Dit zal zijn een algemeen bloedonderzoek, een ECG en longfoto. Deze onderzoeken vinden poliklinisch of op de eerste dag van opname plaats. Uw specialist kan zo uw algemene medische conditie vaststellen. Indien noodzakelijk vindt er overleg plaats met andere specialisten. Voor de behandeling zal u ongeveer twee dagen worden opgenomen in het ziekenhuis.
Het gebruik van medicijnen. Alle aspirine-preparaten, zoals Aspirine, Witte kruispoeders, APC, Dolviran en kinderaspirine veroorzaken een versterkte neiging tot bloedingen. Deze medicijnen zorgen ervoor dat het bloed minder goed stolt. Om deze reden mogen medicijnen die aspirine bevatten niet worden gebruikt van veertien dagen vóór de ingreep tot vijf dagen ná de ingreep. Wanneer u pijn heeft kunt u paracetamol gebruiken. Het is belangrijk om uw behandelend specialist op de hoogte te brengen van het gebruik van bloedverdunnende middelen zoals Sintrom, Sintrommitis of Marcoumar. U dient namelijk in overleg met uw arts tijdelijk deze medicatie te staken. Wanneer dit niet is gebeurd kan de ingreep mogelijk niet doorgaan in verband met bloedinggevaar.
7
De behandeling Op de dag waarop de vertebroplastiek zal plaatsvinden wordt bij u een blaaskatheter ingebracht omdat u tijdens en tot minimaal 4 uur na de ingreep plat moet blijven liggen. Als voorbereiding op de behandeling krijgt u antibiotica en eventueel een pijnstiller en/of spierverslapper. Op de verpleegafdeling krijgt u een infuusnaaldje ingebracht waardoor indien nodig medicijnen of vocht toegediend kunnen worden. Tevens krijgt u een operatiehemd aan. De percutane vertebroplastiek behandeling vindt plaats op de afdeling radiologie. De behandeling wordt uitgevoerd door een radioloog en zijn team röntgenlaboranten. Vanuit het bed komt u op uw buik op een behandeltafel te liggen. Zo ligt u tijdens de gehele behandeling van ruim één uur op uw buik. De röntgenlaborant zal de huid van uw rug desinfecteren met jodium en vervolgens uw rug afdekken met steriele doeken. Indien u overgevoelig bent voor jodium vragen wij u dit te melden. Hierna verdooft de radioloog uw huid en zal de behandeling uitvoeren. Als de verdoving is ingewerkt zullen onder röntgendoorlichting twee vertebroplastieknaalden in de aangedane wervel worden ingebracht. Als de naalden zich in de juiste plaats bevinden, wordt cement in de wervel ingespoten (figuur 8 en 9). Het inspuiten van het cement gebeurt via een holle naald.
Figuur 8
Figuur 9 8
Nadat voldoende cement is ingebracht worden de naalden verwijderd. Hoewel de behandeling onder lokale verdoving plaatsvindt, is de behandeling zeker niet volledig gevoelloos. Ondanks dit, wordt behandeling door de patiënten onder lokale verdoving goed verdragen. Als het cement voldoende is uitgehard mag u weer in uw bed. U komt nu plat op de rug te liggen. Voordat u terug gaat naar de afdeling wordt er nog een CT-scan gemaakt (figuur 10). Dwarsdoorsnede van de wervel gemaakt met een CT scan. Het witte cement is goed verdeeld in het wervellichaam.
Figuur 10 Dit wordt gedaan om een goed beeld te krijgen hoe het cement in de wervel is verdeeld. Na de behandeling gaat u terug naar de verpleegafdeling. Hier dient u 4 uur plat in bed te blijven liggen totdat het cement volledig is uitgehard. Daarna mag u weer geleidelijk aan gaan mobiliseren. Het infuusnaaldje en de blaaskatheter zullen weer verwijderd worden. Bij normaal verloop zal u één dag na de behandeling ontslagen worden uit het ziekenhuis.
9
Na de behandeling Door het inbrengen van de naalden door de huid en spieren van de rug kan de rug nog gevoelig zijn. Dit zal in een aantal dagen wegtrekken. Als pijnstilling mag u eventueel paracetamol gebruiken of de pijnstillende medicatie die u voor de behandeling gebruikte. De diepe pijn van wervelinzakking is bij 80 - 90% van de patiënten na enkele dagen duidelijk minder geworden en zal de mobiliteit verbeterd zijn. Er gelden na de behandeling geen specifieke leefregels.
10
Risico’s en complicaties van de behandeling Geen enkele medische behandeling is vrij van risico’s. De kans op complicaties bij een percutane vertebroplastiek is relatief beperkt. Uit onderzoek is gebleken dat het complicatierisico bij deze behandeling van wervelinzakkingen als gevolg van botontkalking 1-2% is. Hieronder worden de risico's en complicaties genoemd: • Er kan cement buiten het wervellichaam lekken. Dit kan in een enkel geval klachten veroorzaken. Dit kan aanleiding geven tot prikkeling van de zenuwwortels en kan in uitzonderlijke gevallen een dwarslaesie met verlammingsverschijnselen veroorzaken. Voorts kan een longembolie optreden. • Kans op een bloeding ten gevolge van het aanprikken van de huid en weefsels. Om deze reden moet bloedverdunnende medicatie zoals Sintrommitis, Marcoumar en Aspirine tijdig gestopt worden. Dit moet u doen in overleg met uw behandelend specialist • In een enkel geval kan na het inbrengen van het botcement voorbijgaande hartritmestoornissen of een bloeddrukdaling optreden. • Zoals bij elke ingreep bestaat er kans op een infectie.
11
Heeft u nog vragen? Deze brochure is niet bedoeld als vervanging van mondelinge informatie, maar als aanvulling daarop. Hierdoor is mogelijk om alles nog eens rustig na te lezen. Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, neemt u dan gerust contact op met: Afdeling radiologie, telefoon: 040-2864832. Of met uw verwijzend specialist. Deze kunnen zijn; Polikliniek inwendige geneeskunde, Polikliniek orthopedie, Polikliniek neurologie, Polikliniek chirurgie, www.st-anna.nl
telefoon:
040 - 2864873 040– 2864864 040– 2864872 040– 2864887
