Percutane Endoscopische Gastrostomie (PEG)
In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een Percutane Endoscopische Gastrostomie (PEG) op de afdeling Centrale Endoscopie van het Radboudumc. In deze folder vindt u informatie over de PEG, hoe de ingreep plaatsvindt en over de verzorging van de PEG-katheter. U gaat de PEG-katheter waarschijnlijk gebruiken voor de toediening van sondevoeding. Meer informatie hierover vindt u in de folder ‘sondevoeding’. Heeft u na het lezen van deze folders nog vragen, stel ze dan gerust aan uw behandelend arts of aan de verpleegkundig consulent enterale voeding.
Algemeen
Een PEG-katheter is een voedingskatheter die op een speciale manier wordt ingebracht. Met behulp van een soepele en bestuurbare slang (endoscoop) die via de mond in het maag-darmstelsel gaat, wordt via de huid (percutaan) een voedingskatheter in de maag (gastrostomie) geplaatst. De PEG-katheter is een slangetje dat rechtstreeks door de huid in de maag ligt. Het uiteinde van de katheter bestaat uit twee schijfvormige plaatjes. Het eerste plaatje (bumper) zit aan de binnenzijde van de maagwand en zorgt ervoor dat de katheter er niet uit kan. Aan de buitenkant wordt het andere plaatje tegen de buikwand geschoven en vastgemaakt (zie tekening).
Meestal wordt een PEG-katheter toegepast om voor langere tijd sondevoeding toe te dienen. Het voordeel van deze katheter is dat hij niet zichtbaar is, omdat hij onder de kleding zit. Verder is het slangetje dikker dan sondes die door de neus ingebracht worden, waardoor de katheter minder snel verstopt raakt. Toediening van sondevoeding door middel van een PEG-katheter is pijnloos. Als de katheter goed verzorgd wordt, kan deze lange tijd (soms jaren) gebruikt worden.
1
Voorbereiding
• •
In overleg met uw arts wordt besloten of u enkele dagen voor de ingreep moet stoppen met het gebruik van eventuele medicijnen. Belangrijk is dat u op de dag van de ingreep vanaf zes uur voor de ingreep niet meer mag eten of drinken.
Opname
De precieze datum en tijdstip van de ingreep en de afdeling waar u wordt opgenomen worden telefonisch aan u doorgegeven. De opname vindt plaats op de dag van de ingreep en de dag na de ingreep kunt u in principe weer naar huis (24 uurs opname).
De ingreep
Vóór de ingreep wordt op de verpleegafdeling een infuus ingebracht. Hierdoor kunnen antibiotica, spierverslappende of kalmeringsmiddelen worden toegediend. Overmatige buikbeharing wordt 10 tot 20 centimeter rondom de prikplaats verwijderd. De PEG-katheter wordt ingebracht op de afdeling Centrale Endoscopie. Een medewerker van de vervoersdienst brengt u in bed naar deze afdeling. Tijdens de ingreep ligt u op uw rug op de behandeltafel. Voordat de ingreep begint, krijgt u, indien mogelijk, een roesje. Een roesje krijg je door een kalmeringsmiddel toe te dienen via een infuusnaaldje. De PEG-katheter wordt aangelegd met behulp van een endoscoop. Dit is een buigzame slang, die via uw mond wordt ingebracht tot in de maag. Aan het uiteinde van deze slang bevindt zich een camera, waarmee in de maag kan worden gekeken. Tijdens het inbrengen van de endoscoop moet u proberen rustig te ademen totdat de arts u vraagt een slikbeweging te maken. Gedurende de ingreep wordt er lucht in de maag geblazen, waardoor het maagslijmvlies beter zichtbaar is. Hierdoor kunt u lucht opboeren. U hoeft zich daar niet voor te schamen, de arts en verpleegkundige zijn hier aan gewend. De verpleegkundige let goed op u en indien nodig wordt het slijm uit de mond gezogen. Met de endoscoop wordt beoordeeld waar de PEG-katheter door de huid gaat. Hierna wordt de huid plaatselijk verdoofd en vindt het inbrengen van de katheter plaats. Na de plaatsing van de PEG-katheter wordt de insteekopening afgedekt met een steriel gaas. Daarna wordt het uitwendige plaatje strak (op het steriele gaas)
2
tegen de buikwand geplaatst. Door de verdoving voelt u geen pijn, alleen merkt u enige druk op uw buik. De ingreep duurt ongeveer dertig minuten.
Controle
Vlak voor elk onderzoek komt het hele endoscopieteam een paar minuten bij elkaar om aan de hand van een lijst een aantal gegevens te controleren. Dit heet een time out procedure.
Na de ingreep
Als de verdoving uitgewerkt is kan de prikplaats pijnlijk zijn. U kunt de afdelingsarts dan om een pijnstiller vragen. De pijn is meestal na één of twee dagen minder. De PEG-insteek blijft nog wel zeker 1 week gevoelig. Meestal kan drie uur na het inbrengen van de PEG-katheter worden begonnen met het toedienen van water. Als dat goed gaat wordt daarna begonnen met de sondevoeding. U mag dan ook weer starten met uw medicatie. Omdat u de sondevoeding thuis waarschijnlijk zelf moet toedienen, is het van belang dat u goed begrijpt hoe het toedienen in zijn werk gaat en hoe u de PEG-katheter moet verzorgen. De verpleegkundige vertelt u daar meer over.
Weer thuis
• •
Heeft u thuis hulp nodig van een wijkverpleegkundige voor de verzorging van de PEG-katheter of de toediening van sondevoeding bespreek dit dan met u behandelend arts en verpleegkundige op de afdeling. Alle spullen voor de toediening van de sondevoeding, de verzorging van de PEG-katheter en vergoeding via de zorgverzekeraar regelt de verpleegkundig consulent enterale voeding. U kunt dan meteen na het inbrengen van de katheter starten met sondevoeding. Alle spullen worden thuisbezorgd.
Verzorging PEG-katheter De eerste week Vooral in de eerste week na de ingreep is het belangrijk dat de wanden van de maag en buik goed tegen elkaar gehouden worden. Daarom wordt het uitwendige plaatje strak tegen de buikwand gelegd. Dit moet een week zo blijven. U krijgt een
3
afspraak mee om (na eén week) het uitwendige plaatje van de PEG-katheter losser te zetten zodat er ongeveer 2 - 5 millimeter tussen de huid en plaatje zit. De eerste week na de ingreep mag u niet douchen of baden. In de eerste week na plaatsing van de PEG-katheter blijft het verband rondom de katheter zitten. Het verband dient alleen te worden vervangen als het vies en doorgelekt is. Indien er lekkage door het verband zichtbaar is, dan moet u vóór u het verband vervangt telefonisch contact leggen met de verpleegkundig consulent enterale voeding of in de avonden en weekenden met de behandelend arts/ huisarts of huisartsenpost. Na overleg mag u het verband vervangen. Hiervoor heeft u nodig: een schaar, desinfectans (chloorhexidine 0,5% in alcohol 80% of sterilon), splitcompres, leucosilk en steriele gaasjes. Deze worden tegelijk met de sondevoeding geleverd. Bij de verzorging gaat u op de volgende wijze te werk: Zet alle spullen klaar. Was uw handen en droog ze af met een schone handdoek. Open het pakje gaasjes en giet er desinfectans overheen. Verwijder het oude verband. Neem de PEG-katheter in de hand en til voorzichtig het plaatje iets op. Reinig de uittredeplaats en de onderkant van het plaatje tweemaal met het gaasje met desinfectans. Laat daarna de huid drogen. Pak het splitkompres en leg deze rond de voedingskatheter tussen de uittredeplaats en het plaatje. Plak het af met een pleister. Zorg dat de sonde goed vast zit zodat u er bij het bewegen geen last van heeft.
• • • • • • • •
Complicaties in de eerste week Als u tijdens de eerste week hevige buikpijn krijgt, dan moet u stoppen met voeden (ook met drinken) en direct contact opnemen met de verpleegkundig consulent enterale voeding. Ook als de katheter in de eerste week eruit valt moet u stoppen met voeden en drinken en direct contact opnemen met de verpleegkundig consulent enterale voeding
• •
4
Na de eerste week Na een week wordt het uitwendige plaatje door de verpleegkundig consulent enterale voeding losser gezet. Het plaatje mag niet strak op de huid knellen. Vanaf nu mag u weer douchen en baden Verzorging U reinigt dagelijks de huid rondom de PEG-katheter met water en zeep, evenals de onderkant van het plaatje. Dit gaat het makkelijkst tijdens het douchen. Laat daarna de huid en het plaatje goed drogen. Zonodig kunt u rondom de PEG-katheter (ter bescherming van de huid) een gaasje aan brengen. Brengt u een gaasje aan dan dient het dagelijks (zonodig vaker) te worden verschoond. Indien u het prettig vindt kunt u de katheter met een pleister aan de buikwand vastplakken. Duw de katheter éénmaal per dag naar binnen om vastgroeien te voorkomen. Zet het plaatje van de katheter ongeveer drie centimeter losser en duw de katheter tot aan het plaatje naar binnen (dompelen). Draai de katheter éénmaal rond en trek hem weer terug. Zet daarna het plaatje weer terug in de uitgangspositie, ongeveer 2 - 5 millimeter van de huid (er zou een euro tussen het plaatje en de huid kunnen passen).
• • • •
Complicaties na de eerste week De PEG-katheter wordt aan de binnenkant van de maag vastgehouden door een plaatje. De kans dat de katheter eruit valt is erg klein. Gebeurt dit toch dan kunt u het wondje afdekken met een gaasje. Neem vervolgens zo spoedig mogelijk contact op met de verpleegkundig consulent enterale voeding. Gebeurt dit ’s avonds, ’s nachts of in het weekend, neem dan meteen contact op met uw behandelend arts, de huisarts of huisartsenpost. Neem de volgende ochtend contact op met de verpleegkundig consulent enterale voeding. De uittredeplaats van de PEGkatheter groeit namelijk binnen acht uur dicht. Indien u een roodverkleuring of verdikking rondom de uittredeplaats ziet of als deze pijnlijk wordt neem dan contact op met uw behandelend arts, huisarts of de verpleegkundig consulent enterale voeding.
5
Vervanging PEG-katheter
Een PEG-katheter kan lang blijven zitten (meestal langer dan 1 jaar). Als de katheter niet meer goed functioneert kan hij vervangen worden. Meestal wordt de PEG-katheter vervangen door dezelfde katheter (dus een katheter met een plaatje) of door een ballonkatheter.. Hiervoor kunt u contact opnemen met uw behandelend arts of de verpleegkundig consulent enterale voeding.
Telefoonnummers
Bij vragen over de katheter en toebehoren sondevoeding dient u telefonisch contact op te nemen met de verpleegkundig consulent enterale voeding, telefoonnummer: 024 - 361 99 03. Telefonisch spreekuur: maandag t/m vrijdag van 10.30 tot 12.00 uur. Bij spoed kunt u de verpleegkundig consulent enterale voeding bellen op telefoonnummer: 024 - 361 41 12. Tijdens kantooruren kunt u een bericht inspreken. De berichten worden regelmatig beluisterd. Buiten kantooruren de instructies opvolgen van het antwoordapparaat. Bij vragen over de hoeveelheid, soort en machtiging van de sondevoeding dient u telefonisch contact op te nemen met uw diëtist via secretariaat Diëtetiek, telefoonnummer: 024 - 361 91 90 bereikbaar maandag tot en met vrijdag van 8.00 - 17.30 uur.
6
Ruimte voor uw notities
04-2015-2930
Radboud universitair medisch centrum
