ENDOSCOPIE
Percutane Endoscopische Gastrostomie PEG-katheter
BEHANDELING
U wordt op
dag
om
verwacht op de poli/afdeling
uur .
• Als u verhinderd bent, wilt u dit dan tijdig melden en een nieuwe afspraak maken? • Wij verzoeken u om 15 minuten voor het onderzoek aanwezig te zijn in verband met de administratieve afhandeling.
Percutane Endoscopische Gastrostomie Binnenkort krijgt u een kijkonderzoek (scopie) van uw maag, en plaatsen we een voedingskatheter. Dit is een Percutane Endoscopische Gastrostomie-katheter, ook wel PEG-katheter genoemd. In deze folder vindt u de belangrijkste informatie over deze behandeling. U leest hoe u zich erop kunt voorbereiden en wat u ervan kunt verwachten. Deze folder beschrijft de behandeling in grote lijnen. Wij kunnen niet alle details voor elke situatie beschrijven. De folder is dan ook bedoeld als extra informatie, naast het gesprek met de arts die het onderzoek heeft aangevraagd. Zo kunt u alles nog eens rustig nalezen.
1
Wat houdt het onderzoek/de behandeling in? Het onderzoek/de behandeling gebeurt met behulp van een speciale, flexibele slang die een dikte heeft van ongeveer 1 cm. Deze speciale slang wordt een scoop of endoscoop genoemd. Deze scoop wordt via de mond, de keel en de slokdarm naar de maag gebracht. Daarna brengt de arts een buisje aan, door uw buik- en maagwand heen, waardoor sondevoeding rechtstreeks in uw maag gebracht kan worden. Dit is de PEGkatheter.
Wij raden u aan tijdens het onderzoek gemakkelijke kleding te dragen, bijvoorbeeld geen nauwe kraag of stropdas. Verder is het handig als uw buik makkelijk ontbloot kan worden.
Medicijnen Bloedverdunners Gebruikt u bloedverdunnende middelen, al dan niet via de trombosedienst? Neem dan uiterlijk vijf dagen voor het onderzoek contact op met de arts die het onderzoek heeft aangevraagd. Meld uw medicijngebruik ook bij de arts die het onderzoek uitvoert. Uw arts bespreekt met u of u de bloedverdunners enkele dagen voor het onderzoek moet stoppen. Uw arts overlegt daarvoor eventueel met de maag-darm-leverarts. Bekende bloedverdunnende middelen zijn Acenocoumarol, Sintrom®, Fenprocoumon, Marcoumar® en Clopidogrel (Plavix®).
Voorbereiding thuis Als het onderzoek in de ochtend is Voor het onderzoek is het van belang dat u nuchter bent. Dit betekent dat u de avond vóór het onderzoek vanaf middernacht niet meer mag eten. U mag nog wel drinken (alleen water en thee), tot twee uur voor het onderzoek.
Als het onderzoek in de middag is Bent u om 12:00 uur of later aan de beurt, dan mag u ‘s morgens om 7:00 uur nog een licht ontbijt. Dit houdt in: 1 of 2 beschuiten met zoet beleg en thee of zwarte koffie. Eventuele medicijnen kunt u gewoon innemen bij uw ontbijt. Daarna mag u niets meer eten. Drinken mag nog wel (alleen water en thee), tot twee uur voor het onderzoek.
Diabetes Als u diabetespatiënt bent, moeten uw medicijnen mogelijk aangepast worden tijdens de voorbereiding van dit onderzoek. Misschien kunt u uw medicijnen later nemen of overslaan. Overleg hierover met de arts die het onderzoek voor u heeft aangevraagd, met uw internist of met uw huisarts.
2
• Stop uw medicijnen nooit op eigen initiatief! Overleg altijd met uw arts.
• •
Sedatie •
Dit onderzoek gebeurt met sedatie, ook wel een ‘roesje’ genoemd. U hebt dan ook de folder ‘Sedatie’ gekregen. Lees die folder goed door. Omdat de PEG-katheter door uw buikhuid gaat (percutaan betekent ‘door de huid’), wordt uw buikhuid verdoofd.
omdat u zich dan makkelijk kunt verslikken. Hebt u een kunstgebit of een andere gebitsprothese? Deze moet u kort voor het onderzoek uit doen. Vlak voor de ingreep krijgt u spierverslappers en/of kalmeringsmiddelen. Eventuele buikbeharing wordt tot tien centimeter rond de prikplaats weggeschoren. U krijgt een soort bijtring tussen uw tanden. Daardoor kunnen uw tanden de scoop niet beschadigen.
Tijdens de ingreep ligt u op uw rug of op uw zij op de onderzoekstafel. • De scoop wordt via de mond ingebracht. U wordt gevraagd tijdens het inbrengen van de scoop een ‘slikbeweging’ te maken om het doorschuiven van de scoop makkelijker te maken. • Tijdens het onderzoek kunt u door uw neus of langs de scoop ademhalen. De scoop laat de luchtpijp vrij. • Er wordt lucht in uw maag geblazen, zodat de arts de binnenkant van uw maag goed kan zien.
Het onderzoek/de behandeling De assistent(e) komt u ophalen en brengt u naar de onderzoekskamer. Daar wordt alles nog eens aan u uitgelegd en kunt u vragen stellen. • Een half uur voor de behandeling krijgt u een infuusnaald ingebracht. Via deze naald krijgt u antibiotica. • Ongeveer vijf minuten voor het onderzoek krijgt u een kleine hoeveelheid smakeloze vloeistof te drinken. Dit voorkomt schuimvorming in de maag. • Zo nodig wordt uw keel plaatselijk verdoofd met een spray om de kokhalsreflex te onderdrukken. Dit kan u het gevoel geven dat uw keel opgezet is. Als uw keel verdoofd wordt, mag u minstens een half uur niets eten of drinken,
De arts bepaalt waar de PEG-katheter door de huid gaat. Op die plaats wordt de huid van de buikwand schoongemaakt met alcohol of jodium en plaatselijk verdoofd. Dan wordt de katheter geplaatst. • De arts maakt een sneetje in de buikwand en prikt met een holle naald de maag aan, door de buikwand heen. • Via deze naald wordt een lange draad in de maag geschoven en door middel 3
•
•
• •
met water gevuld wordt, komt de maagwand vast tegen de buikwand aan te liggen. Deze katheter wordt niet via de slokdarm ingebracht en hoeft later ook niet door middel van een endoscopie verwijderd te worden.
van de gastroscoop door de mond naar buiten getrokken. De arts bevestigt de PEG-katheter aan de draad en trekt deze via mond, slokdarm en maag door de buikwand heen naar buiten. Aan het uiteinde van de katheter dat in uw maag zit, zit een plaatje, dat de maagwand strak tegen de voorste buikwand aanhoudt. Aan de buitenzijde wordt de insteekopening met steriel gaas afgedekt. Daarna wordt vanaf de buitenkant een tweede plaatje (fixatieplaatje) strak tegen uw buikwand gedrukt. Zo blijft de katheter perfect op de juiste plaats zitten.
Risico’s en complicaties Bij elke ingreep kunnen er complicaties optreden. Bij het plaatsen van een PEGkatheter bestaat er een kans op de volgende complicaties: • het niet kunnen vinden van een geschikte plaats voor de PEG, bijvoorbeeld doordat de dikke darm over de maag heen ligt. De katheter kan dan niet geplaatst worden; • een allergische reactie op de antibiotica; • ademhalingsproblemen doordat de patiënt zich tijdens de behandeling verslikt; • een bloeding, bijvoorbeeld bij de insteekopening; • een gaatje (perforatie) in een voorliggende dunne of dikke darm, doordat deze per ongeluk wordt aangeprikt; • problemen met de darmen, zoals het tijdelijk stilliggen van de darm (ileus); • een ontsteking van de insteekopening.
Na de ingreep Na de ingreep zult u slaperig zijn. Door de gastroscoop kan uw keel een poosje pijnlijk zijn, vooral als u moet hoesten. Meestal kunt u nog dezelfde dag of de volgende dag al naar huis. De eerste paar dagen zal de prikplaats nog wat gevoelig zijn. Ook kan er de eerste tijd nog wat bloed of vocht uit de wond lekken.
Directe plaatsing
Deze complicaties kunnen meestal goed worden behandeld.
Soms wordt de katheter op een andere manier geplaatst, via de directe methode. De maag wordt dan vanaf de buitenkant direct aangeprikt met een holle naald. Daarna wordt de toegang naar de maag opgerekt, zodat de speciale PEG-katheter in de maag kan worden ingebracht. Deze PEG-katheter heeft een ballon aan het uiteinde. Als die 4
Verzorging van de PEGkatheter
Belt u buiten kantooruren, of kunt u de behandelend arts niet bereiken? Bel dan de centrale van het St. Antonius Ziekenhuis en vraag naar de dienstdoende maag-darmleverarts. (U vindt het telefoonnummer in het adreskader achterin deze folder.)
In het ziekenhuis krijgt u duidelijke uitleg over de verzorging van uw PEG-katheter. Bovendien krijgt u een speciale folder over dat onderwerp. Daarom is hulp van thuiszorg meestal niet nodig.
Schoonmaken van de huid De huid rond het stomakanaal en het fixatieplaatje moet worden verzorgd met warm water, eventueel aangevuld met een milde zeep. Was uw huid voorzichtig, en beweeg uw vingertoppen van de sonde en het plaatje af, naar buiten toe. Spoel de huid daarna grondig na en dep hem voorzichtig droog met een schone handdoek.
Inspecteren van de katheter Bekijk de katheter en het buitenste fixatieplaatje dagelijks en let op tekenen van infectie, zoals roodheid, irritatie, oedeem, zwelling, gevoeligheid, warmte, uitslag, enzovoort. Let ook op tekenen van pijn, druk en ongemak.
Wanneer moet u een arts waarschuwen?
Sondevoeding Het plaatsen van een PEG-katheter is een kleine chirurgische ingreep. Daarom kunt u niet direct na de ingreep met sondevoeding starten. We raden u aan om 6 uur te wachten. Uw arts of diëtist stelt een persoonlijk voedingsadvies voor u op, dat is afgestemd op uw persoonlijke situatie. Zo krijgt u alle voedingsstoffen binnen die uw lichaam nodig heeft. Het soort sondevoeding, de hoeveelheid, de verhouding en de tijdstippen waarop de voeding moet worden toegediend, verschillen van persoon tot persoon. Het kan bijvoorbeeld zijn dat u: • op bepaalde tijdstippen van de dag, • met vaste tussenpozen, of • voortdurend, met behulp van een voedingspomp de sondevoeding moet nemen.
Neem contact op met uw arts als u tekenen van een infectie opmerkt rond het stomakanaal en het fixatieplaatje, zoals: • roodheid, irritatie; • pijn, een drukkend gevoel; • oedeem, zwelling; • warmte. Verblijft u in een verpleeghuis? Neem dan contact op met de arts in uw verpleeghuis. Anders kunt u tijdens kantooruren direct contact opnemen met uw behandelend arts. 5
is dus extra belangrijk om minstens twee keer per dag uw tanden goed te poetsen, ook al eet u niets. U kunt kauwgum of een zuigsnoepje gebruiken om meer speeksel te vormen. Als uw mond droog is, kunt u iets extra drinken, maar alleen als dat is toegestaan.
Uw arts of diëtist(e) kan u vertellen of u, naast sondevoeding, ook gewone voeding mag gebruiken. We raden u aan om eerst een beetje water via de PEG-katheter te nemen, bijvoorbeeld via een spuit. Als u het water goed verdraagt, kunt u de overstap maken op sondevoeding. Zorg ervoor dat u de hoeveelheid sondevoeding geleidelijk opbouwt tot de gewenste hoeveelheid.
Afspraak Meldt u op de afgesproken datum en tijd bij de Endoscopie.
Hygiënetips Het is belangrijk dat u de katheter goed schoon houdt. Houd u daarom aan de volgende regels: • Was uw handen voor het toedienen van sondevoeding. • Leg alle benodigde materialen klaar op een schoon werkvlak. • Spuit de PEG-katheter vóór gebruik door met 10 ml lauw water. • Maak de PEG-katheter na gebruik schoon door de slang nog een keer door te spuiten met water. • Maak ook alle aansluitstukken schoon. U kunt ze onder de kraan afspoelen met warm water en zeep. Laat ze daarna goed drogen. • Sluit de PEG-katheter na het voeden met een dopje. • Gebruik elke dag een nieuw toedieningssysteem of een nieuwe pompset.
Verhinderd? Mocht u uw afspraak willen veranderen of afzeggen, dan dient u dit zo spoedig mogelijk door te geven, maar in elk geval minstens 24 uur van tevoren. Er kan dan iemand anders in uw plaats worden geholpen.
Deze folder Mist u iets in deze folder? Dan horen we dat graag van u.
Vragen Hebt u na het lezen van deze folder nog vragen? Neem dan gerust contact op met de Endoscopie of met uw behandelend arts. U vindt het telefoonnummer in het adreskader achterin deze folder.
Sondevoeding en mondverzorging Als u sondevoeding krijgt, eet u weinig of helemaal niet meer via uw mond. Daardoor maakt u minder speeksel aan. Speeksel is echter belangrijk, onder andere voor uw gebit. Het helpt tandplak te voorkomen. Het 6
St. Antonius Ziekenhuis T 088 - 320 30 00 E
[email protected] www.antoniusziekenhuis.nl
Spoedeisende Hulp 088 - 320 33 00 Endoscopie 088 - 320 55 00
Locaties en bezoekadressen
Ziekenhuizen
Poliklinieken
St. Antonius Ziekenhuis Utrecht Soestwetering 1, Utrecht (Leidsche Rijn)
St. Antonius Polikliniek Utrecht Overvecht Neckardreef 6, Utrecht
St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein Koekoekslaan 1, Nieuwegein
St. Antonius Polikliniek Houten Hofspoor 2, Houten St. Antonius Spatadercentrum Utrecht-De Meern Van Lawick van Pabstlaan 12, De Meern
7
Meer weten? Ga naar www.antoniusziekenhuis.nl
END 26/05-’13
Dit is een uitgave van St. Antonius Ziekenhuis
