PEDAGOGISCHE STUDIEDAG π i.s.m. Xaveriuscollege Borgerhout vrijdag 11 februari 2011 | 09.00–16.00 uur π aula r.001 π Stadscampus · Universiteit Antwerpen
Het Xaveriuscollege in Borgerhout, opgericht door de jezu eten in het schooljaar 1935–1936, bestaat nu 75 jaar. Naar aanleiding hiervan organiseert het Universitair Centrum Sint-Ignatius Antwerpen (www.ucsia.org) samen met de school een studiedag over ‘Cultuuroverdracht en onderwijs in een multiculturele context ’ voor personeel, schooldirecties, pedagogische begeleiding, en ge nteresseerden op vrijdag 11 februari 2011 aan de Universiteit Antwerpen. Moderne samenlevingen zijn complexe samenlevingen waarin homogeniserende tendensen worden uitgedragen door centrale instituties zoals de staat, de media, het onderwijs. Deze tendensen bepalen, door het gezag dat zij dragen, wat belangrijk is in een samenleving en hoe die wordt geordend en gestructureerd. Deze culturele apparaten spelen een cruciale rol in de productie en overdracht van kennis.
De uiteenlopende kenmerken van individuen en de posities die zij in groepen innemen, hebben een belangrijke invloed op de manier waarop algemene betekenisschema’s worden geïnterpreteerd, ge(re)produceerd en getransformeerd. Cultureel kapitaal wordt vaak gelijkgesteld met schoolse kennis, maar de overdracht gebeurt ook in het gezin. Het heeft effect op leerattitudes en motivatie tot kennisvergaring, op de omgang met cultuurgoederen en geïnstitutionaliseerde waarden. Waar de thuiscultuur sterk afwijkt van de schoolcultuur kunnen spanningen ontstaan die door de leerling moeten worden overbrugd en impact hebben op zijn of haar schoolloopbaan. Vragen uit de onderwijspraktijk vormen het uitgangspunt van de studiedag: Leidt cultuuroverdracht in de school niet tot vervreemding van de eigen cultuur of draagt het bij tot een dieper zelfverstaan? Kan de confrontatie met jongeren uit een andere culturele traditie leiden tot een dieper verstaan van de eigen cultuur? Is er een verschil in effect bij cultuuroverdracht tussen allochtone jongeren van verschillende origine en tussen allochtone jongeren en autochtone jongeren? In welke mate weegt het verschil tussen school- en thuiscultuur op dit proces?
2 programma vrijdag 11 februari 2011
09:00 Onthaal met koffie
09:30 Welkom door Luc Braeckmans, onderdirecteur ucsia
09:35 Welkom door Johan Verschueren, directeur Xaveriuscollege
Martha Montero-Sieburth is currently a Research Fellow at the Institute for Migration and Ethnic Studies and Lecturer in the Graduate School of Social Sciences at the University of Amsterdam. She is Professor Emerita of the Department of Leadership in Education, Graduate College of Education, University of Massachusetts-Boston, and has taught at several US (Harvard University, Boston University, Lesley University, Simmons College), Latin American (University of Las Americas in Puebla, Mexico and University of Costa Rica) and European institutions (Webster University, and University of La Laguna, where she was a Fulbright Fellow.) Her expertise is in several areas including education and migration, bilingual and multicultural education, curriculum development, teacher education, qualitative research, Latin American and US urban education.
09:40 Inleiding door Walter Weyns, cultuursocioloog, Universiteit Antwerpen
Piet Van Avermaet is sinds 2005 directeur van het Steunpunt Diversiteit & Leren van de Universiteit Gent. Voorheen was hij verbonden aan het Centrum voor Taal en Onderwijs (K.U.Leuven). Hij doceert ‘multiculturalismestudies’ aan de Universiteit Gent. Zijn onderzoeksinteresses omvatten onder meer multicultureel en meertalig onderwijs en diversiteit en sociale ongelijkheid in onderwijs.
10:15 Lezing door Piet Van Avermaet, directeur Steunpunt Diversiteit en Leren, UGent Diversiteit is de norm. Ermee leren omgaan de uitdaging
09:45
Lezing [in het Engels] door Martha Montero-Sieburth, Instituut voor Migratie en Etnische Studies, Universiteit Amsterdam Teaching to Different Cultures and Ethnicities in Changing Social Contexts: The Challenges and Rewards
Drawing from Paulo Freire’s teachings, and my own research and experiences over many years across different schooling contexts in Latin America, US and Europe, I attempt to identify the challenges that teachers, particularly in Europe, face as they encounter ever-growing numbers of immigrant students, and need to adapt to an array of changing demographics and ethnicities, within different schooling contexts; discuss ways that teachers and administrators can respond and effectively engage in the cultures and contexts of their students and families, thereby creating two-way opportunities for learning, and discover the incentives and rewards that can arise from maintaining a reflective yet critical perspective of cultures and ethnicities in these schooling contexts.
Uit een bevraging van de Plantijn Hogeschool (Schraepen, e.a., 2010) bij schooldirecteurs van meer dan 300 basisscholen in de provincie Antwerpen blijkt dat de draaglast van diversiteit voor drie op de tien basisscholen te groot is geworden. Pleiten voor etnisch homogene scholen – zoals Dronkers (De Standaard, 2010) voorstelt – is om zeer verschillende redenen geen optie. De grote uitdaging – zeker in een grootstedelijke context – is het managen van de diversiteit op school. Uit prognoses voor het schooljaar 2010–2011 weten we dat ongeveer 50% van de leerlingen in Antwerpse scholen een andere achtergrond hebben (taal, cultuur, …) dan datgene wat als ‘de norm’ wordt gezien. We mogen de grote uitdaging voor scholen en leerkrachten niet minimaliseren, maar het helpt ons ook niet veel vooruit als we de toenemende diversiteit enkel in termen van ‘problemen’ blijven zien. Diversiteit op school heeft ook een belangrijke meerwaarde, niet in het minst om kinderen en jongeren voor te bereiden op het functioneren in een samenleving die steeds diverser wordt. Diversiteit is de norm. Er mee leren omgaan zal voor de komende jaren de uitdaging zijn.
10:45 Koffiepauze
2 programma vrijdag 11 februari 2011
11:15 Paneldebat: Culturele en sociale drempels Ingeleid en gemodereerd door Walter Weyns, met onder meer Nadia Fadil, postdoctoraal onderzoeker aan het Centrum voor Sociologisch Onderzoek van de K.U.Leuven, Ching Lin Pang, gastdocent aan het onderzoekscentrum over interculturalisme, migratie en minderheden van de K.U.Leuven en Kamal Kharmach & Lilit Miskaryan, studenten aan de Universiteit Antwerpen en oud-leerlingen van het Xaveriuscollege.
12:15 Broodjesbuffet
13:30 Parallelle workshops (twee reeksen van 13.30 tot 14.30 uur en van 14.30 tot 15.30 uur)
• Taal op school (o.l.v. Piet Van Avermaet, Steunpunt Diversiteit & Leren, UGent)
• Gezag en autoriteit (o.l.v. Christiane Timmerman, Centrum voor Migratie en Interculturele Studies, cemis,
• Interculturalisering schoolpersoneel (o.l.v. Paul Mahieu, Instituut voor Onderwijs- en Informatie-
• Interactie school – ouders (o.l.v. Philip Hermans, Centrum Interculturalisme, Migratie en Minderheden,
• Schoolloopbaanbegeleiding (o.l.v. Noel Clycq, cemis, Universiteit Antwerpen)
• Gezondheid en welbevinden (o.l.v. Karel Hoppenbrouwers, jeugdgezondheidszorg, K.U.Leuven)
• Brede School (o.l.v. Annelies Joos, Projectmedewerker Brede School, Steunpunt Diversiteit & Leren, UGent)
• Interculturele leermiddelen (Eva Verstraete, Steunpunt Diversiteit & Leren, UGent)
• Spiritualiteit (o.l.v. Luc Braeckmans, Departement Wijsbegeerte, Universiteit Antwerpen)
Universiteit Antwerpen)
wetenschappen, Universiteit Antwerpen) K.U.Leuven)
15:30 Plenaire round-up van het workshopgedeelte door Walter Weyns
15:40 Welbevinden bij leerlingen en leerkrachten
16:00 Einde
Presentatie resultaten enquête uitgevoerd door leerlingen humane wetenschappen van het Xaveriuscollege
praktische informatie datum Vrijdag 11 februari 2011 09:00 – 16:00 uur locatie Universiteit Antwerpen Stadscampus r.001 Rodestraat 14 2000 Antwerpen inschrijven Inkomprijs 35 euro, aanmelden verplicht voor 31 januari 2011 via deze link [klik hier] e-mail
[email protected] (bij aanmelding ontvangt u een uitnodiging tot betaling, uw inschrijving is pas definitief na overschrijving van het inkomgeld) info www.ucsia.org tel.: +32 (0)3 265 49 60
Verantwoordelijke uitgever: Walter Nonneman, Prinsstraat 13, 2000 Antwerpen | Ontwerp: Frederik Hulstaert
Aula r.001 Rodestraat 14 2000 Antwerpen
