Pedagogische kwaliteit in beweging
Wat is pedagogische kwaliteit? Wij denken dat verschillende factoren nodig zijn om te komen tot pedagogische kwaliteit: een professionele organisatie, vaardige opvoeders, doorgaande lijnen en
De kinderopvang staat voor grote uitdagingen:
betrokken ouders. Dit alles helpt het kind bij zijn
kinderen een veilige basis en voldoende uitdaging
of haar ontwikkeling tot een uniek persoon.
bieden voor een gezonde ontwikkeling en hen voorbereiden op het basisonderwijs. Dit is een grote
Wilt u professionaliseren? Dan kunt u gebruik
verantwoordelijkheid voor allen die werkzaam zijn
maken van onze expertise. Denk bijvoorbeeld aan
in de kinderopvang.
training en begeleiding bij de invoering van vveprogramma’s of advies wanneer u kinderen gericht
Professionals in de kinderopvang streven naar
wilt stimuleren bij hun ontwikkeling. Bovendien
de hoogste kwaliteit. Kinderopvanginstellingen
ontwikkelen wij nieuwe producten, werkwijzen en
verbeterden hun accommodatie, veiligheid en
materialen voor de vve-sector. Alle producten zijn
arbeidsomstandigheden. Nu is het tijd om te
vernieuwend, gedegen én ontwikkeld in samen-
reflecteren op de pedagogische kwaliteit van de
spraak met de praktijk. Stuk voor stuk zijn ze
organisatie. Vragen als ‘Welke visie hebben wij
gestructureerd en planmatig opgezet. Onze
op de ontwikkeling en opvoeding van kinderen?’,
producten dienen allemaal hetzelfde doel:
‘Welke pedagogische omgeving bieden we?’ en
pedagogische kwaliteit.
‘Hoe realiseren we deze pedagogische kwaliteit?’ staan hierbij centraal.
Meer over onze producten en werkwijzen kunt u lezen in deze brochure.
1
Pedagogische kwaliteit:
Zorg voor kinderen Hoe gaat uw organisatie om met kinderen die zich
De professionele organisatie
niet goed ontwikkelen? Wat doen leidsters wanneer kinderen opvallend gedrag laten zien? Dat zijn
Voor kinderopvangorganisaties is het belangrijk
vragen die te maken hebben met de zorgstructuur
zich te onderscheiden. Uw organisatie kan zich
van uw organisatie.
profileren door het bieden van pedagogisch goed doordachte opvang. Alleen dán is kwaliteit zicht-
Pedagogische kwaliteit betekent het pedagogische
baar op de werkvloer.
aanbod afstemmen op de behoefte van het kind. Dat kan met het begeleidingsprogramma
Ontwikkeling van kinderen
Rakkertjes. Door de begeleiding leren leidsters
Uw visie op de ontwikkeling van kinderen bepaalt
planmatig omgaan met opvallend gedrag.
voor een belangrijk deel de opvoedkundige
Ze werken doelgericht aan een positieve gedrags-
omgeving van uw organisatie. Werkt u ontwikke-
verandering bij het kind. Met Rakkertjes reflecteren
lingsgericht of programmatisch? Zijn er horizon-
leidsters op hun eigen gedrag en dát draagt bij aan
tale of verticale groepen?
de professionaliteit van uw organisatie.
Met welke opvoedkundige visie u ook werkt, voor goede opvang is kennis nodig over de ontwikkeling van het kind. Leidsters kunnen een kind gericht stimuleren bij hun ontwikkeling, wanneer zij inzicht hebben in wat het kind kan. Dan stemt zij het aanbod af op de zone van naaste ontwikkeling. Om deze werkwijze te bewerkstelligen ontwikkelde de CED-Groep de observatielijsten van Zo doe ik.
2
ZO DOE IK Sociale competentie observatielijst voor baby’s en peuters
Rakkertjes Planmatig omgaan met opvallend gedrag Meer vat krijgen op opvallend gedrag? Rakkertjes maakt professionele opvoeders meer bewust van hun eigen aanpak en de mogelijkheden om gedrag van kinderen positief te beïnvloeden. Het begeleidingsprogramma Rakkertjes kunt u met hulp van de CED-adviseur inzetten op kinderdag-
Zo doe ik
verblijven en peuterspeelzalen.
Observatielijst sociale competentie voor baby’s
Zo doe ik bestaat uit observatielijsten en handelingssuggesties voor baby’s en peuters op het gebied van sociale competentie, taal/spraak en motoriek. Leidsters vullen de lijsten met vragen over concreet observeerbaar gedrag op vaste momenten in. Zo kunnen zij de ontwikkeling van de kinderen in hun groep systematisch volgen en ontstaat er een ontwikkelingsprofiel van ieder kind. Met de peda-
R A K K E R T J ES
en peuters
Rotterdamse aanpak jonge kinderen in de kinderopvang Leidstermap
gogische adviezen in de handelingssuggesties stimuleren leidsters de ontwikkeling gericht. Dit instrument biedt handvatten voor kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en gastouders.
3
Pedagogische kwaliteit:
De Groepsleidster Interactie Training ondersteunt professionele opvoeders met behulp van video. Het
De vaardige opvoeder
doel is de interactie tussen opvoeder en kinderen te optimaliseren. De opvoeder leert haar sensitief
Een goed doordacht pedagogisch beleidsplan is de
responsief gedrag uit te breiden en te versterken.
eerste stap richting kwaliteit van uw organisatie.
Tijdens het feedbackgesprek besteedt de CED-
De uitdaging is om het pedagogische aanbod op
begeleider uitsluitend aandacht aan de aanpak die
een constant hoog niveau te houden. Daarbij zijn de
goed werkt zodat de leidster deze vaardigheden
pedagogische vaardigheden van de professionele
kan versterken en uitbreiden.
opvoeders cruciaal. Zij moeten die vaardigheden inzetten in de dagelijkse praktijk.
Sociaal emotionele ontwikkelingsstimulering Sociaal spel
Interactievaardigheden
Er is veel aandacht voor sociaal-emotionele ont-
Inspelen op de behoeften van verschillende kinde-
wikkeling. En terecht! Een kind leert in de omgang
ren in de groep is de belangrijke taak waar de pro-
met anderen zijn of haar rol in de groep en hoe hij
fessionele opvoeder dagelijks voor staat. Daarom is
of zij overkomt op een ander. Op onder andere deze
bewuste aandacht voor het contact tussen leidsters
punten richten de groepsactiviteiten van Sociaal
en kinderen noodzakelijk.
spel zich. De verschillende posters van Sociaal spel
Een professionele opvoeder haalt het maximale uit
beschrijven spelactiviteiten die sociaal gedrag uit-
het contact als zij haar aanbod goed afstemt,
lokken. Deze activiteiten zijn gekoppeld aan dage-
gevoelig is voor de signalen van kinderen en
lijks terugkerende momenten in de groep, zoals
passend reageert op hun mogelijkheden en
verzorgingsmomenten en buitenspel. Voor iedere
behoeften. Kortom: wanneer zij sensitief responsief is, krijgt het kind veiligheid én uitdaging aangeboden.
4
leeftijdsgroep staat een specifieke suggestie beschreven. Dus een uitwerking voor de baby’s van 0-1 jaar, voor de kinderen van
1-2, 2-3 en 3-4 jaar. Vervolgens geeft Sociaal spel
De GRIT richt zich op een zo goed mogelijke
bij iedere leeftijdsgroep een handvat voor de leid-
afstemming van de leidster op het kind.
sters, gericht op het verbeteren van hun eigen hou-
Wanneer de leidster haar gedrag afstemt op
ding en vaardigheden. De ouderkaart brengt de
wat de kinderen nodig hebben, voelen ze zich
ouders op de hoogte van de activiteiten van hun
veilig en vertrouwd bij haar. En ook de leidster
kind.
voelt zich prettig, want een goede band met de kinderen geeft energie!
Groepsleidster Interactie Training Begeleiding voor goede interactie
Sociaal spel Doelgerichte spelactiviteiten voor het stimu-
De Groepsleidster
leren van de sociaal-emotionele ontwikkeling.
Interactie Training GR O E P S L EI D S T E R INTERACTIE TRAINING
(GRIT) biedt pedago-
Een veertigtal posters helpt professionele
gische ondersteuning
opvoeders wanneer zij werken aan de
met behulp van video
sociaal-emotionele ontwikkeling van baby’s
voor goede interactie.
en peuters. De groepsactiviteiten van Sociaal
Om samen met
spel zijn uitgewerkt voor verschillende leef-
andere professionals te
tijdsgroepen en gekoppeld aan dagelijks
praten over hoe zij
terugkerende momenten in de groep.
omgaan en willen
ACTIVITEIT
omgaan met kinderen, is er een interactietest.
Apendans
Met de GRIT praat u over persoonlijke voorkeursstijlen, competenties en te ontwikkelen pedagogische vaardigheden. Thema: Samen spelen
5 Doel: 0-1 jaar Kijken naar de ander, 1-2 jaar De ander nadoen, 2-4 jaar Op je beurt wachten
De muziek gaat aan. Eén kind doet een dansje. De andere kinderen apen het na. Als de muziek stopt, is een ander kind aan de beurt. Pedagogische tip: Neem de kinderen die goed kunnen naäpen, als voorbeeld voor de anderen. Zeg niet alleen ‘goed zo’, maar zeg duidelijk wát het kind goed doet. Bijv. “Wat goed Noa. Jij stampt ook, net als Mika. Goed hoor.” Stimuleer de anderen: “Kan jij dat ook?”
Pedagogische kwaliteit:
U kunt de activiteiten aanbieden op verschillende niveaus, want ieder kind is uniek en ontwikkelt zich
De doorgaande lijn
op eigen wijze. Door de duidelijk structuur van het programma verloopt de overgang naar de basis-
Kinderen ontwikkelen zich voortdurend. De voor-
school soepel.
schoolse sector vervult een aanzienlijke rol in een belangrijke ontwikkelperiode van jonge kinderen.
Kindvolgsysteem met zorgdossier
Sommige kinderen komen als baby binnen op een
De leidsters op een peuterspeelzaal of in een
kinderdagverblijf of als 2-jarige op een peuter-
kinderdagverblijf zien kinderen zich ontwikkelen.
speelzaal. Het kind ontwikkelt zich vanuit daar
Informatie over die ontwikkeling is waardevol voor
verder naar de basisschool. Veel kinderen gaan
het basisonderwijs. Zeker wanneer kinderen zich
daarnaast naar de buitenschoolse opvang. Steeds
opvallend gedragen of extra zorg nodig hebben!
meer kinderopvangorganisaties voelen zich verant-
In het Kindvolgsysteem met zorgdossier kunnen de
woordelijk voor soepele overgangen en doorgaande
leidsters deze informatie gestructureerd bijhouden.
lijnen.
In het algemene gedeelte noteren leidsters gegevens over de ontwikkeling van het kind. Wanneer
Voor- en vroegschoolse educatie (vve)
een leidster zich zorgen maakt over opvallend
Ko-totaal
gedrag, kan zij besluiten het zorgdossier in te
Het totaalprogramma Ko-totaal biedt een door-
vullen. Hierin wordt stapsgewijs de problematiek
gaande lijn in de ontwikkeling van kinderen van 2,5
verder uitgediept en kan de leidster afspraken rond
tot 6 jaar. Er liggen plannen om deze leeftijdsgroep
de aanpak en resultaten van die aanpak bijhouden.
uit te breiden naar 0-2,5 jaar! De poppen Puk en
Na overdracht stemt de leerkracht op de basis-
Ko spelen de hoofdrol in Ko-totaal. Met Ko-totaal
school zijn aanpak af op het kind.
stimuleren leidsters de kinderen gericht in hun ontwikkeling. Dit bereidt hen voor op het basis-
6
onderwijs.
Ko-totaal
Kindvolgsysteem met zorgdossier Kennis overdragen van de leidster naar de leerkracht Met het Kindvolgsysteem met zorgdossier zorgt de voorschoolse opvang voor een systematische en duidelijke overdracht van kindgegevens naar de basisschool. Wanneer een kind
deelnemersmap
opvallend gedrag laat zien, beschrijft de leidster dit in het zorgdossier.
Ko-totaal Spelen en leren met de poppen Puk en Ko Een effectief programma waarbij alle ontwikkelingsaspecten van kinderen aan bod komen is Ko-totaal. Puk is het vriendje van de peuters en kleuters leren en spelen met Ko. De methode voorziet in een doorgaande lijn in de ontwikkeling van het kind.
7
Pedagogische kwaliteit:
De betrokken ouder Sommige ouders kiezen voor een peuterspeelzaal
Producten en materialen voor ouders
dichtbij hen in de buurt, anderen voor de kinderop-
De materialen van de CED-Groep zijn zo
vang waar de leidster zo geduldig en lief over-
gemaakt, dat het mogelijkheden biedt om
kwam. En ook een gastouder die veel tijd aan het
ouders over de opvoeding te informeren, met
kind kan besteden is een mogelijkheid. Niet alle
ouders uit te wisselen en met ouders pedagogische
ouders vertellen duidelijk hoe en in welke mate zij
afspraken te maken. Voorbeelden hiervan
betrokken willen zijn bij de opvang. En er zijn grote
zijn de Zo doe ik observatielijsten voor
verschillen in hoe kinderopvangorganisaties de
ouders en ouderkaarten bij Sociaal spel.
ouders bij de opvoeding betrekken: alleen praten over de opvoeding en ontwikkeling op de groep, uitwisselen over de opvoeding en ontwikkeling op de groep en thuis of met ouders op één lijn zitten en dus afspraken maken over opvoeding en ontwikkelingsstimulering.
8
Zo doe ik Observatielijst voor ouders Zo doe ik heeft ook een versie voor ouders. Hiermee kunnen ouders de ontwikkeling van hun kind op dezelfde manier volgen en stimuleren als in de kinderopvang.
Sociaal spel Ouderkaarten Bij iedere poster van Sociaal spel hoort een ouderkaart. Hierop vult de leidster of opvoeder in wat het kind heeft gedaan en hoe hij of zij de activiteit vond. Ouders kunnen de activiteit thuis nog eens uitvoeren.
Ko-totaal Ouderprogramma Naast het programma voor kinderen is er ook een ouderprogramma. Door middel van activiteiten voor thuis stimuleren ouders de ontwikkeling van hun kind.
9
Pedagogische kwaliteit:
Het unieke kind Een kind kan zich alleen optimaal ontwikkelen Uiteindelijk draait het allemaal om het kind. Het
binnen een opvangorganisatie die pedagogische
kind staat immers centraal in alle vormen van
kwaliteit biedt, waar vaardige leidsters werken en
kinderopvang. Bij alle beslissingen, groot of klein,
waar aandacht is voor ouders en de doorgaande
houdt de opvoeder het perspectief van het kind goed in het oog.
lijn. In die organisatie vindt het kind een veilige basis, vanuit waar hij de wereld durft te ontdekken. Loopt de ontwikkeling minder vanzelfsprekend? De professional signaleert dit tijdig en zet haar vaardigheden zó in dat zij de ontwikkeling optimaal stimuleert. En zij blijft de ontwikkeling op de voet volgen. Het kind krijgt zo wat het nodig heeft om verder te groeien tot een uniek persoon.
10
De professionele organisatie
De vaardige opvoeder
Het unieke kind
De betrokken ouder
De doorgaande lijn
Met de producten uit deze brochure kan de kinderopvangorganisatie de pedagogische kwaliteit optimaliseren. Met als doel: kinderen een basis bieden voor een gezonde ontwikkeling.
11
Praktijkgerichte ondersteuning De producten in deze brochure zijn ontwikkeld in samenwerking met kinderopvangorganisaties. De CED-Groep werkt vooral praktijkgericht. In opdracht van stedelijke en landelijke instellingen vertalen wij theorie naar de praktijk. En doordat wij voortdurend inspelen op de actualiteit, kunnen wij een scala aan innovatieve producten aanbieden. Ook u kunt bij de CED-Groep terecht voor specifieke ontwikkel- en/of onderzoeksvragen. Wij werken graag met u samen! Daarnaast kunt u bij ons terecht voor begeleidingsactiviteiten op het terrein van pedagogische kwaliteit in de kinderopvang van 0 tot 12 jaar.
12
