PEDAGOGISCH KADER in de opleiding Pedagogisch Werker (PW3) Het aanbieden en begeleiden van ontwikkelingsgerichte activiteiten
Afspraken over leren en werken t.b.v. de kinderopvang tussen de aanbieders van kinderopvang en ROC’s in de regio Flevoland.
DEF SWALF PK januari 2013
Inleiding In de regio Flevoland hebben de convenantpartners, Samen Werken Aan Leren Flevoland, bestaande uit kinderopvangorganisaties en peuterspeelzalen en de 3 ROC’s, ROC Friese Poort, Landstede en ROC Flevoland, gezamenlijk afspraken gemaakt over het verbeteren van de pedagogische kwaliteit van de kinderopvang. Scholen en bedrijven kunnen werken aan een betere en meer relevante onderwijskwaliteit door theorie en praktijk gezamenlijk op elkaar af te stemmen. Een leerwerkomgeving waarin de twee kanten van beroepsonderwijs bij elkaar komen: de praktijk (met zijn werkprocessen, beroepshouding en het toepassen van kennis en vaardigheden) en de school (met de nadruk op theorie, vaardigheden en reflectie). De implementatie van het pedagogisch kader (PK 0-4 jaar, PK 4-13 jaar en PK diversiteit) is een hoofddoel van het verbeteren van de samenwerkingspartners tussen onderwijs en de branche Kinderopvang in de regio Flevoland. Deze bijdrage van de werkgroep PK moet leiden tot een betere afstemming van theorie en praktijk. In dit document is het accent gelegd op het verbeteren van het aanbieden en begeleiden van ontwikkelingsgerichte activiteiten. Uit recent onderzoek (2012) door Ruben Fukkink (Universiteit van Amsterdam) is gebleken dat de kwaliteit van Pedagogische Werk op dit gebied als op het gebied van de interactievaardigheden nog tekort schiet.
Vanaf schooljaar 2013-2014 zal er in de lessen gebruik worden gemaakt van het PK en op basis van deze handleiding aandacht worden besteed aan het aanbieden en begeleiden van ontwikkelingsgerichte activiteiten. Dit product is door de stuurgroep geaccordeerd op 4 februari 2013.
Namens de SWALF project groep Annemiek Tabak Dorien Spier Annet Klein Marga Oudshoorn
Schoor Peuter Speelzaal Werk SPN SKL Estro
DEF SWALF PK januari 2013
Liesbeth Verkleij Janneke Wiegers Ellie Verduijn
Landstede ROC Flevoland ROC Friese Poort
Implementatie Pedagogisch Kader, het verbeteren van samenwerking tussen Onderwijs en Kinderopvang Bij de implementatie van het Pedagogisch Kader (PK) hebben wij de opleiding PW 3 en Proeve B als uitgangspunt genomen Om het PK goed te kunnen implementeren brengt de SWALF projectgroep de volgende adviezen uit: - Voer binnen de opleiding PW het vak Pedagogisch Kader in. Door deze naam aan te passen raken de studenten snel bekend met de term Pedagogisch Kader. Dit vergroot de herkenbaarheid in de praktijk waar het PK een leidraad vormt voor het pedagogisch beleid binnen Kinderopvangorganisaties. Het vak Pedagogisch Kader zou één van de belangrijkste pijlers binnen de PW Opleiding moeten zijn. - Plaats dit vak gemiddeld genomen 3 tot 4,5 uur per week gedurende de hele opleiding van een student op het rooster - Gebruik binnen dit vak alle drie de boeken van het Pedagogisch Kader (o-4 jaar, 4-13 jaar, diversiteit). Deze boeken kunnen uitstekend gebruikt worden naast de methode van Angerenstein. Daarnaast kunnen de boeken van het Pedagogisch Kader ook nog bij andere vakken zoals: Verzorging, Ontwikkelingsgerichte Activiteiten (OGA), Sociale Vaardigheden (SOVA) en zelfs bij Muziek worden gebruikt. De projectgroep gaat er van uit dat door bovenstaande acties het Pedagogisch Kader stevig verankerd wordt binnen de opleiding PW en dat de studenten aan het einde van hun opleiding goed bekend zullen zijn met het Pedagogisch Kader. Om studenten beter voor te bereiden op Proeve B en zo hun handelen te verbeteren ten aanzien van het aanbieden en begeleiden van ontwikkelingsgerichte activiteiten brengt de SWALF projectgroep de volgende adviezen uit: De student moet leren te allen tijde het kind centraal te zetten bij het uitvoeren en begeleiden van ontwikkelingsgerichte activiteiten - Studenten moeten van het begin af aan in hun opleiding leren planmatig(methodisch) te handelen en als een ‘mantra’ zich deze vragen stellen: o Wat is het doel van mijn activiteit?, waarom deze activiteit voor deze kinderen?, waarom op deze manier? en waarom op dit moment? - Studenten moeten de volgende drie stappen als onlosmakelijke van elkaar kunnen toepassen om te komen tot planmatig handelen o Iedere ontwikkelingsgerichte activiteit vraagt om voorbereiding, uitvoering, evaluatie - Voor het op een goede manier begeleiden van ontwikkelingsgerichte activiteiten is taal (interactievaardigheden) een hele belangrijke factor die aan het planmatig handelen moet worden gekoppeld. Dit document bevat een lessenplan gericht op het leren planmatig te handelen. Het bevat lessen voor zowel werkveld als onderwijs. Door de afstemming van kennis en opdrachten tussen onderwijs en werkveld krijgen studenten ‘just in time’ kennis en informatie aangeboden. Proeve A: Ondersteunen bij dagelijkse bezigheden Proeve B: Planmatig werken o Beoordelen & kiezen van spel- en speelmateriaal o Het ontwerpen van een activiteiten programma o het uitvoeren van een activiteitenprogramma o Oudergesprek Proeve C: Opvoeden stimuleren en begeleiden Proeve D: Eigen organisatie
DEF SWALF PK januari 2013
P1
P2
Leerjaar 1 (Nieuw KD basis) P3
P4
Leerjaar 2 (hoofdfase) (Nieuw KD profiel) P6 P7 Proeve A
P5
Proeve
P8 Proeve B
Leerjaar 3 (Nieuw KD keuze) P10 P11 Proeve C Proeve D
P9
P12
BPV ROC Flevoland
1
Landstede
1
ROC FP
1
1
1
1 1
1
2 1
1
2
3
3
3
3
2 3
2
3
3 3
3
4 3
3 4
3
4 3
Leertaak 1
Welke informatie is nodig: Procesinformatie Checklist (eigen didactisch model ROC voor het aanbieden van activiteiten) Observatielijst (bron JSO) bijlage 1 Gecertificeerde assessoren (iemand anders dan werkbegeleider) PK 0-4, 4-13, diversiteit onderdeel lespakket Minimaal 1 maal per jaar overleg tussen docenten/werkveld Kennisinformatie Docenten moeten bekwaamheid/kennis hebben van pedagogiek en/of kinderopvang Dvd + Boekje: Startblokken in de kinderopvang. Boekje: + dvd: op onderzoek uit…(€ 29.00). Te bestellen via: de webshop van activiteit; centrum voor ontwikkelingsgericht onderwijs.http://www.de-activiteit.nl/index.php/shop/boeken/product/view/1/21 Voor de lessen over observatie zijn scene 2, 5 en 7 goed te gebruiken. De docenten dienen zelf in deze fragmenten vooraf te bekijken en voor studenten vooraf vragen te maken aan de hand waarvan de studenten de pm-er op de dvd gaan observeren. Bijvoorbeeld: welke rol neemt de pm-er aan? wat doet ze tijdens en na het lezen met de kinderen? of gewoon wat doet de pm-er? De andere scenes zijn hoofdzakelijk de kinderen in beeld, maar hier kan ook mee geoefend worden, van wat doet het kind nu.
De opbouw van het lessenplan kent een toename in zelfstandigheid en complexiteit. Eenvoudig is door aan minder kinderen tegelijk een activiteit te hoeven aanbieden. Een groepje van 2 tot vier kinderen valt voor een beginner te behappen.
DEF SWALF PK januari 2013
3
Lessenplan: methodisch handelen Periode 1 Bijeenkomst 1 (ROC) Observeren aan de hand van foto’s; wat zie je? Verschil leren tussen feiten en meningen, interpretaties Periode 2 Bijeenkomst 1 (ROC) Kennis: theoretische achtergrond ontwikkeling kinderen rekening houden met verschillen Kennis : observatie; bekijken van DVD (zie onder kennisinformatie) met expert bij uitvoering activiteit Periode 2 Bijeenkomst 2 (ROC) Bespreken criteria differentiatie a.d.v. observatielijst (zie onder procesinformatie; bijlage1) , DVD wat heb je gezien Procedurele informatie; bespreken stageopdracht Periode 3 Bijeenkomst 1 (BPV) Opdracht; observeert werkbegeleider m.b.v. observatielijst bij voorbereiding, uitvoering, evaluatie van activiteit. bespreekt dit met werkbegeleider Periode 5 Bijeenkomst 1 (BPV) Maak een voorbereiding (op papier mbv didactisch model ROC ) voor een activiteit voor 2 kinderen (verschillend in ontwikkeling) Bespreek dit met je stagebegeleider (pas aan) Voer dit uit en evalueer deze activiteit en het effect van deze activiteit op kinderen (pedagogisch doel/voorbereiding) Periode 6 Bijeenkomst 1 (ROC) Cognitieve feedback Bespreek met je mentorgroep wat heb je gezien op je stageadres? Wat kun je zeggen over aanpak? Wat over je eigen aanpak? Periode 7 Bijeenkomst 6 (ROC) Bereidt op basis van bespreking een vervolgactiviteit voor (voor deze twee kinderen) Periode 8 Proeve B (BPV)
DEF SWALF PK januari 2013
BIJLAGE 2 Overzicht van de verdeling van de hoofdstukken uit het Pedagogisch Kader ter voorbereiding op Proeve B Leerjaar 1 Periode
Proeve
PEDAGOGISCH KADER
1
Kennis van doelgroepen ; Baby, peuter, kind
2
Observatievaardigheden
3
Kennis van taalontwikkeling, stimulering Sociale vaardigheden Gespreksvaardigheden feedbackvaardigheden
PK 0-4 HST 2 veiligheid en welbevinden ontwikkeling van emotionele banden vertrouwde relatie PW-ouders (kennismaking) PW-kinderen Kind-kind structuur en voorspelbaarheid Een gezonde omgeving en basisbehoeften samenvatting PK 0-4 HST 11 observeren en plannen Observeren Leren en ontwikkelen Observeren moet je leren Planning van activiteiten en leerervaringen Dagelijkse organisatie en planning PK 0-4 HST 18 taal en communicatie kern belangrijke ontwikkelingen van baby, dreumes ,peuter HST 7 Basiscommunicatie sensitieve responsiviteit praten, uitleggen, luisteren PK 0-4 HST 3 ontwikkelen en leren jonge kinderen hoe leren jonge kinderen? ontwikkelingsfasen baby, dreumes,peuter
4
HST 9 indeling binnen/buitenruimtes veiligheid en welzijn leren en ontwikkelen
DEF SWALF PK januari 2013
Opdrachten PK 4-13 HST 10 pedagogisch werker de rol van een PW een eigenstandig beroep alg. beroepshouding samenwerken in een team HST 2 autonomie en participatie
PK 4-13 HST 17 observeren en volgen Oplettend rondkijken Observeren en volgen met een doel Kenmerken van observeren
PK 4-13 HST 11 interactievaardigheden informatie en uitleg geven stimuleren van de ontwikkeling
PK 4-13 HST 16 binnen en buitenruimtes
spelmateriaal PEDAGOGISCH KADER
Leerjaar 2 Periode
PK 0-4 HST 3 ontwikkelen en leren jonge kinderen diversiteit HST 4 Samenwerken met ouders verwachtingen, rollen en posities van ouders HST 5 pedagogische doelen
PK 4-13 HST 4 leren en ontwikkelen hoe leren kinderen? Ontwikkeling in grote lijnen Motorische ontwikkeling Taal en denkontwikkeling HST 7 vier pedagogische doelen
HST 8 steunen en stimuleren van spelen en leren voorwaarden scheppen aansluiten bij het spontane leren en spelen stimulerende communicatie
HST 11 interactievaardigheden Emotionele ondersteuning Autonomie respecteren Leiding geven en structuur bieden HST 15 spel en activiteitenbegeleiding
6
PK 0-4 HST 10 dagritme HST 11 observeren en plannen Veiligheid en welbevinden Ouders planning voor een langere periode inspelen op het moment planmatigheid globale planning
PK 4-13 Hoofdstuk 13 Dagritme VVE HST 17 observeren en volgen
7
PK 0-4 HST 4 samenwerken met ouders ouders en eigen kind ouders en de groep HST 7 basiscommunicatie respect voor autonomie structuur en rituelen HST 6 Samenwerken in de groep HST 18; Taal en communicatie
5
Kennis van taalontwikkeling, stimulering, achterstand en culturele verschillen
Opdrachten
DEF SWALF PK januari 2013
8
Proeve B
Leerjaar 3 Periode 9
10 11
12
DEF SWALF PK januari 2013
PK 0-4 HST 9 Ruimtes ruimtes voor verschillende leeftijden HST 16 bewegen en zintuiglijk ervaren
PK 4-13 HST 8 Pedagogische kwaliteit PK 0-13 Samen Verschillend HST 6 omgaan met diversiteit in een team
PEDAGOGISCH KADER PK 0-4 HST 19; Natuur en fysieke omgeving HST 20; Ordenen, meten en rekenen PK 4-13 HST 3; Spelen en vrije tijd GP4 Samen verschillend Bijna alle hst Samen Verschillend Alle boeken van het Pedagogisch Kader i.v.m. afstuderen
Alle boeken van het Pedagogisch Kader i.v.m. afstuderen
Opdrachten PK 4-13 HST 18 samenwerken met de omgeving PK 0-13 Samen Verschillend HST 7 KO als actieve speler in de wereld
