Pedagogisch beleidsplan Villa Kakelbont
versie
Datum
Wie
1.0
9-10-2015
Nick Vogel
©Rijndam Revalidatie
distributie
Kinderrevalidatie Rapport
Wijzigingen/ aanvullingen Tekst in rapport format gezet
Handtekening NV
3
Inhoud 1 2 3 4 5 6 7 8
Inleiding .................................................................................................................................... 7 Doel en visie revalidatie ................................................................................................................... 9 Sociaal-emotionele veiligheid ........................................................................................................ 10 Persoonlijke competenties ............................................................................................................ 11 Sociale competenties ..................................................................................................................... 12 Normen en waarden overdracht ................................................................................................... 13 Samenwerking met ouders ............................................................................................................ 15 Indeling groepen ............................................................................................................................ 16 Activiteiten buiten de groep .......................................................................................................... 16
©Rijndam Revalidatie
Kinderrevalidatie Rapport
5
Inleiding Op Villa Kakelbont komen kinderen tussen 0 – 6 jaar met een probleem in hun ontwikkeling. Om deze kinderen goed te kunnen begeleiden, is dit pedagogisch beleidsplan geschreven. In dit plan wordt het doel en de visie van revalidatie binnen Villa Kakelbont beschreven. Er wordt aandacht besteed aan sociaal-emotionele veiligheid en hoe wij dit vorm geven. De kinderen worden gestimuleerd om te werken aan verschillenden competenties en hun motorisch functioneren. De kinderen komen op een groep, zij ontmoeten hier mensen met verschillende achtergronden. Hierdoor krijgen zij de kans de waarden en normen en de regels van de samenleving te leren kennen. Villa Kakelbont is een groep voor jonge kinderen, samenwerken met ouders is hierbij essentieel. In het pedagogisch beleidsplan wordt beschreven hoe hier vorm aan gegeven wordt. Verder wordt er aandacht besteed aan de werkwijze en de indeling van Villa Kakelbont. Op de groep worden verschillende activiteiten georganiseerd, er wordt beschreven welke activiteit op welke dag gegeven wordt. Als een kind Villa Kakelbont bezoekt, krijgt het te maken met medewerkers van Rijndam maar ook met mensen van andere instellingen en bedrijven. Een goede communicatie tussen al deze personen is belangrijk. Binnen het pedagogisch beleidsplan is ook aandacht voor een aantal praktische zaken. Het plan is geschreven voor ouders en medewerkers van Villa Kakelbont in opdracht van Rijndam Revalidatie. Elke twee jaar wordt het plan herzien door de groepsleiding van Villa Kakelbont. Bij vragen of opmerkingen kunt u altijd bij een van de medewerkers terecht. Februari 2013 Marlies Heuvelman (revalidatie groepsleiding) Marijke de Milliano (revalidatie groepsleiding) Mirjam Rutteman (revalidatie groepsleiding) Marianne Kellerhuis (kinderfysiotherapeut)
©Rijndam Revalidatie
Kinderrevalidatie Rapport
7
1
Doel en visie revalidatie
Doelstelling Villa Kakelbont observeert en behandelt kinderen van 0-6 jaar die een revalidatie-indicatie hebben. Zonder extra aandacht en stimulatie kunnen deze kinderen niet de ervaring opdoen die leeftijdsgenoten wel hebben en worden ze in hun ontwikkeling bedreigd of belemmerd. Op Villa Kakelbont kunnen kinderen geplaatst worden die ook verpleegkundige zorg nodig hebben. Villa Kakelbont heeft als belangrijkste doel het scheppen van voorwaarden voor het kind in zijn of haar omgeving om deelname aan het maatschappelijke leven (participatie en autonomie) mogelijk te maken. Voor het jonge kind betekent dit vooral het functioneren binnen het gezin, want het gezin is voor een peuter “de maatschappij in het klein”. Belemmeringen worden zoveel mogelijk opgeheven, waarbij er aandacht is voor ieder domein van het menselijk handelen (activiteiten). Stoornissen en beperkingen worden zo goed mogelijk behandeld (basisfuncties). Dit alles vindt plaats in een pedagogisch klimaat. Er is oog voor het feit dat niet alle bedreigingen opgeheven kunnen worden. Er kunnen uiteindelijk beperkingen blijven bestaan in het zelfstandig functioneren, die leiden tot een zorgbehoefte. De revalidatiebehandeling is voorwaardenscheppend en ondersteunend bij de ontwikkeling en opvoeding van het kind. Visie
Stimuleren van de ontwikkeling: De kinderrevalidatie biedt hulp bij het (weer) op gang brengen of houden van de ontwikkeling. De natuurlijke ontwikkeling van elk kind verloopt van afhankelijkheid naar autonomie. Een kind kan zich optimaal ontwikkelen als het zich veilig voelt en als de stimulering aansluit op zijn belevingswereld. Een uitdagende omgeving is van belang. Door middel van een interdisciplinaire behandeling wordt er vanuit verschillende invalshoeken een optimale gezamenlijke behandeling uitgevoerd.
Kind en naaste omgeving: De bedoeling van kinderrevalidatie is hulp te bieden aan het kind en zijn naaste omgeving, zodat de achterstand wordt ingelopen of verkleind. Dit geldt niet alleen voor de zeer ernstige, maar ook voor de lichtere problematiek die nadelige gevolgen heeft voor ontwikkelingsgebieden. Ouders zijn hoofdopvoeders. Op het moment dat hun kind naar Villa Kakelbont komt geven zij een deel van de opvoeding uit handen. Goede afstemming tussen teamleden en ouders is van cruciaal belang.
Mee kunnen doen: Het meedoen in de maatschappij is uiteindelijk een doel van ieder mens. Als er een beperking is beïnvloedt die de verschillende domeinen van het dagelijks functioneren. Binnen de revalidatie wordt een kind gestimuleerd om de eigen mogelijkheden uit te breiden en zonodig van hulpmiddelen gebruik te maken.
©Rijndam Revalidatie
Kinderrevalidatie Rapport
9
2
Sociaal-emotionele veiligheid
Sociaal-emotionele veiligheid is één van de belangrijkste voorwaarden voor een kind om zich te kunnen ontwikkelen. De revalidatiegroepsleiding biedt grenzen waarbinnen het kind kan exploreren. Het kind kan terugvallen op bescherming en veiligheid. Zich veilig voelen betekent dat een kind niet bang is om zichzelf te laten zien en om vanuit zichzelf de wereld te ontdekken (exploratie). Het durft initiatief te nemen en geeft zijn grenzen aan. Op Villa Kakelbont wordt de sociaal-emotionele veiligheid op verschillende manieren gewaarborgd: - De kinderen hebben vaste behandelaren die sensitief zijn en de kinderen op een positieve manier op hun eigen niveau benaderen. Er is elke dag tenminste één vaste revalidatiegroepsleider. - De kinderen hebben “vaste” groepen waar plaats is voor individuele aandacht. Ze kennen de kinderen van de groep. - De indeling van de groepsruimte biedt kinderen de mogelijkheid om zowel samen als alleen te spelen. De ruimte heeft aparte hoeken met verschillend ontwikkelingsmateriaal. De ruimte blijft wel overzichtelijk. Er hangen afbeeldingen die de kinderen aanspreken en werkjes van de kinderen zelf. Er is een aparte slaapkamer zodat er voldoende rustmogelijkheden zijn. - Bij aanvang op de groep is er een wenperiode. Een van de ouders komt de eerste twee keer met het kind mee naar de groep. Mocht het nodig zijn dan kan deze periode worden verlengd. Op deze manier leert het kind de mensen en de ruimte kennen in de veilige aanwezigheid van de ouder. - Communicatie tussen groepsleiding, therapeuten en ouders is belangrijk. Betrokkenen weten daardoor waar het kind thuis en op de groep mee bezig is zodat hier op ingespeeld kan worden. Elk kind krijgt een persoonlijk begeleider die aanspreekpunt is voor ouders en teamleden. - Op de groep geldt een vaste dagindeling met vaste rituelen zodat de kinderen weten waar ze aan toe zijn. - Er is een “stoplicht” ingesteld. Hiermee wordt aangegeven wanneer anderen bij de groep kunnen of wanneer niet gestoord mag worden. - Er zijn maximaal twee individuele therapieën per dagdeel. Er is afwisseling tussen vrij spel en begeleid spel en tussen ontspanning en activiteit. - Er is een maximum aantal volwassenen op de groep. Dit aantal mag het aantal kinderen in principe niet overschrijden. - De volwassenen die op de groep komen, helpen de kinderen de wereld om zich heen te begrijpen door bijvoorbeeld uit te leggen wat er gebeurt. - Op de groep wordt er met de kinderen gesproken en zo min mogelijk over de kinderen.
©Rijndam Revalidatie
Kinderrevalidatie Rapport
10
3
Persoonlijke competenties
Onder “competentie” wordt een samenhangend geheel van motivatie, houding, kennis, inzicht en vaardigheden verstaan. Persoonlijke competentie is de ontwikkeling van brede persoonskenmerken, zoals veerkracht, zelfstandigheid en zelfvertrouwen, flexibiliteit en creativiteit. Met deze eigenschappen kan een kind problemen adequaat aanpakken en zich aanpassen aan de situatie (adaptief functioneren). Voor kinderen met ontwikkelingsstoornissen verloopt dit niet vanzelfsprekend. Om de persoonlijke competenties van het kind te vergroten is het nodig om aan te sluiten bij het ontwikkelingsniveau en de belevingswereld van het kind. De persoonlijke competenties die wij belangrijk vinden, zijn o.a.: - Zelfvertrouwen; vertrouwen op eigen kracht en vermogen. - Het vermogen om emoties en impulsen te reguleren door ze op een sociale manier te uiten. - Geconcentreerd (alleen) spelen en vasthouden aan een plan; doorzettingsvermogen. - Gebruik maken van motorische mogelijkheden en plezier hebben in bewegen. - Opdoen van en plezier hebben in zintuiglijke ervaringen als voelen, ruiken, horen, proeven en zien. - Zelfredzaamheid bij de activiteiten van het dagelijkse leven, zoals aan- en uitkleden, eten, etc. - Kennis van, en inzicht in de wereld om hen heen en de vaardigheden deze te ontdekken, zoals puzzelen, bouwen, actie-reactiespel, in-uitspel, kleuren benoemen, seizoenen, etc. - Communiceren met anderen: praten en non-verbale communicatie begrijpen en gebruiken. - Gemotiveerd zijn om anderen te begrijpen en om zichzelf duidelijk te maken. - Creativiteit zoals tekenen en muziek maken. De indeling van de groep, het aanbod van materiaal en de activiteiten dragen bij aan de ontwikkeling van de persoonlijke competenties. De groepsleiding is vaardig in het uitlokken en begeleiden van spel. Het materiaal en de activiteiten sluiten aan bij het individuele niveau van de kinderen. Zo richt de fysiotherapie zich o.a. op het ontwikkelen van m.n. grofmotorische vaardigheden, de ergotherapie o.a. op het ontwikkelen van fijnmotorische vaardigheden en activiteiten van het dagelijks leven en de logopedie o.a. op communicatie in alle vormen.
©Rijndam Revalidatie
Kinderrevalidatie Rapport
11
4
Sociale competenties
Sociale competenties zijn o.a. het zich kunnen verplaatsen in een ander, communiceren, samenwerken, anderen helpen, conflicten voorkomen en oplossen, ontwikkelen van sociale verantwoordelijkheid. De ontwikkeling van sociale competenties wordt m.n. gestimuleerd door deelname aan de groep en de groepsactiviteiten en in de interactie met leeftijdsgenoten. De sociale competenties die gestimuleerd worden, zijn o.a.: - Beurtgedrag, luisteren, iemand uit laten spreken. - Elkaar respecteren. - Samen spelen, samenwerken, rekening houden met elkaar, delen, elkaar helpen, geven en nemen. - Niet bang zijn om fouten te maken. - Emoties bespreken en tonen. - Initiatief nemen. - Ruimte tot zelfontplooiing, kinderen kunnen zelfstandig spelen - Zich sociaal gedragen naar anderen (hieronder verstaan wij: niet pesten en agressief gedrag vertonen). - Vrijheid en verantwoordelijkheid passend bij de ontwikkelingsfase van het kind. Het is belangrijk dat de kinderen zelfstandig worden in hun sociale vaardigheden. De revalidatiegroepsleiding geeft hiervoor de ruimte en ondersteunt waar nodig. Zij kijkt en luistert naar het individu en de hele groep. Zij is alert op de verschillende karakters en mogelijkheden van de kinderen en stimuleert zelfstandigheid, wijst kinderen op hun eigen verantwoordelijkheden en stelt grenzen. Hetzelfde geldt voor groepstherapie en individuele therapie. De therapeut richt zich m.n. op zijn / haar vakgebied. In de therapie worden de sociale competenties, passend bij het niveau van het kind, versterkt. De medewerkers van Villa Kakelbont hebben een voorbeeldfunctie in de ontwikkeling van sociale competenties.
©Rijndam Revalidatie
Kinderrevalidatie Rapport
12
5
Normen en waarden overdracht
De groep biedt een bredere samenlevingsvorm dan het gezin. De kinderen komen namelijk diverse mensen met verschillende achtergronden tegen. Dit geeft de kinderen de kans de waarden, normen en regels van de samenleving te leren kennen en zich eigen te maken. Belangrijke waarden en normen die we in Villa Kakelbont uitdragen, zijn o.a.: - Gelijkwaardigheid, waardering en respect voor elkaar. - Op een positieve, vriendelijke en open manier met elkaar omgaan. - Eerlijkheid. - Aandacht voor, en betrokkenheid met elkaar. - Tolerantie, rekening houden met anderen en elkaar helpen. - Anderen geen pijn doen, schade berokkenen of in gevaar brengen. - Zorg en aandacht voor de omgeving, natuur en materiaal. - Verantwoordelijkheidsgevoel. De medewerkers van Villa Kakelbont hebben een belangrijke rol in het uitdragen van deze normen en waarden. Zij hebben hierin een voorbeeldfunctie. Intermenselijke relaties, diversiteit en individualiteit: Binnen de groep hebben de kinderen contact met elkaar, de groepsleiding en andere volwassenen (therapeuten, taxichauffeur, ouders van andere kinderen). Ze leren om te gaan met verschillende mensen met diverse achtergronden, cultuur en mogelijkheden. De kinderen leren rekening met elkaar te houden en respect te hebben voor elkaar. We streven ernaar altijd open en eerlijk met elkaar om te gaan en anderen in hun waarde te laten. De kinderen leren luisteren naar elkaar en naar de groepsleiding. Ze leren op hun beurt te wachten als de ander ergens anders mee bezig is. Beïnvloeden van gedrag: Van baby af aan zijn ouders al bezig met het beïnvloeden van het gedrag van hun kind: het opvoeden. De medewerkers van Villa Kakelbont zijn medeopvoeders. Het uitgangspunt is dat positief gedrag benoemd en beloond wordt. Bij ongewenst gedrag zijn er verschillende mogelijkheden: aanspreken, gewenst gedrag benoemen, waarschuwen, gedrag negeren, het kind afleiden, uit de situatie halen, etc. Hoe gehandeld wordt, is afhankelijk van het kind en de situatie en wat het kind op dat moment nodig heeft. Hierbij kan de orthopedagoog geconsulteerd worden. Seksuele ontwikkeling: Al vroeg ontdekken kinderen hun eigen lichaam en zien ze verschillen om zich heen. Dit gebeurt ook op Villa Kakelbont. Bij vragen of opmerkingen vanuit de kinderen zal hierop gereageerd worden door de medewerkers van Villa Kakelbont door kort uitleg te geven of te verwoorden wat het kind ziet (lichaamsbesef). De medewerker stelt, indien nodig, grenzen met betrekking tot aanraking. Rituelen en vieringen: Binnen Villa Kakelbont wordt aandacht besteed aan de gebruikelijke Nederlandse feestdagen zoals Sinterklaas, Kerstmis en Pasen. De geloofsachtergrond van de kinderen speelt hierbij in principe geen rol. Bij andere specifieke feestdagen wordt alleen stilgestaan als een van de kinderen dit viert en er in de groep ook aandacht aan wil besteden.
©Rijndam Revalidatie
Kinderrevalidatie Rapport
13
Bij verjaardagen plaatsen de revalidatiegroepsleidsters het kind altijd in het middelpunt door te zingen en muziek te maken. Het is aan de kinderen en ouders om te bepalen of zij bij Villa Kakelbont aandacht willen besteden aan de verjaardag en op welke manier. Als een kind voor het laatst op de groep is, wordt afscheid genomen met alle kinderen door middel van het afscheidslied. Samenleven / samen verantwoordelijk Kinderen zijn samen met de medewerkers van Villa Kakelbont verantwoordelijk voor de groep, de groepsruimte, het materiaal en de sfeer. Zij zijn zich ervan bewust, ieder op zijn eigen niveau, dat zij hier invloed op hebben. Het is belangrijk om respect te hebben voor de (mensen in je) omgeving om op een prettige manier te kunnen samenleven en samen verantwoordelijk te zijn.
©Rijndam Revalidatie
Kinderrevalidatie Rapport
14
6
Samenwerking met ouders
Een ouder die zich welkom voelt op Villa Kakelbont en vertrouwen heeft in de medewerkers, brengt zijn of haar kind er met een gerust hart naar toe. Dit heeft z’n weerslag op hoe het kind zich daar voelt. Voor het opbouwen van een goede samenwerking is communicatie en een open uitnodigende houding belangrijk. Ouders zijn hoofdopvoeders en geven een deel van de opvoeding uit handen als het kind op de groep komt. We besteden aandacht aan een goede, zorgvuldige wederzijdse kennismaking en een goede en regelmatige informatie-uitwisseling in de vorm van communicatieschriftje, meeloopdagen en teambesprekingen. Richting gevend voor de revalidatiebehandeling is de hulpvraag van ouders en kind. Gezamenlijk met het behandelteam wordt in de teamvergadering besproken wat het kernprobleem is en worden doelen voor de komende periode geformuleerd. Oudercontact momenten Naast de contactmomenten rondom het kind zijn er nog ook gelegenheden waar ouders onderling contact kunnen leggen zoals bijvoorbeeld ouderavonden. Afstemming opvoedingsmilieus: Tijdens het intake gesprek wordt informatie gevraagd over het opvoedingsmilieu waaruit de kinderen komen en wordt er informatie gegeven over de pedagogische uitgangspunten van Villa Kakelbont. Er wordt gevraagd naar specifieke wensen van ouders over de opvoeding van hun kind. In samenspraak met de medewerkers van Villa Kakelbont wordt bepaald of en in hoeverre hieraan voldaan kan worden. Dit moet passen binnen de pedagogische uitgangspunten en revalidatiedoelstellingen van Villa Kakelbont. Het is belangrijk hierover goede afspraken te maken. Privacy: In het Algemeen Reglement staat beschreven hoe er binnen de organisatie omgegaan wordt met de privacy. Dit houdt in dat stagiaires geen namen noemen van kinderen in hun verslagen, de leidsters geven geen namen van andere kinderen aan ouders in een conflictsituatie en medewerkers praten niet met ouders over vertrouwelijke informatie van andere kinderen. Er wordt altijd toestemming gevraagd aan ouders bij het plaatsen van verhalen en foto’s op het weblog, het maken van beeldmateriaal ter observatie of onderzoek of lesmateriaal. Er wordt ook toestemming gevraagd voor het verstrekken van informatie aan derden zoals aan het REC, school, perifere therapeut of een pedagogische instelling. Betrokkenheid bij de organisatie: Het is van belang dat ouders betrokken worden bij de beslissingen die binnen de organisatie genomen worden. Onze medewerkers staan natuurlijk open voor opmerkingen van ouders betreffende de organisatie en verwijzen waar wenselijk door naar leidinggevende van de afdeling. Daarnaast beschikt Rijndam revalidatiecentrum over een klachten- en ideeënbus en een klachtenfunctionaris waar ouders altijd terecht kunnen. Binnen Rijndam is er een cliëntenraad ingesteld.
©Rijndam Revalidatie
Kinderrevalidatie Rapport
15
7
Indeling groepen
Villa Kakelbont biedt plaats aan kinderen in de ontwikkelingsleeftijd van 0 tot 6 jaar met een revalidatie-indicatie. In overleg met de arts en de groepsleiding wordt bepaald of een kind op Villa Kakelbont geplaatst kan worden. Per dagdeel is er plaats voor maximaal zeven kinderen, afhankelijk van de hoeveelheid zorg die deze kinderen nodig hebben. Er zijn altijd minimaal twee leidsters aanwezig en mogelijk een stagiaire. De indeling van de groep hangt af van leeftijd, revalidatie-indicatie, zorgzwaarte, ontwikkelingsniveau en therapiebehoefte. Er wordt gewerkt met een wachtlijst waarbij eventuele uitbreiding van de revalidatiebehandeling voor gaat op het plaatsen van een nieuw kind tenzij er sprake is van een spoedplaatsing.
8
Activiteiten buiten de groep
Villa Kakelbont is de basis vanwaar uit andere activiteiten ondernomen worden. Veel activiteiten vinden op de groep plaats. De kinderen kunnen zowel voor individuele als groepsgebonden activiteiten de groep verlaten. Bij individuele therapie bepaalt de therapeut in samenspraak met de groepsleiding of de therapie op de groep dan wel in een therapieruimte plaatsvindt. Dit is afhankelijk van het kind, de therapeut, de behandeldoelen en de benodigde middelen. De kinderen doen mee aan verschillende groepstherapieën op basis van hun individuele behandeldoelen. De groepstherapieën vinden plaats op verschillende locaties zoals de oefenzaal op de afdeling, de sensorische stimulatieruimte, de grote sportzaal van Rijndam, buiten in de tuin, speeltuin, het park of het zwembad. Naast deze vaste activiteiten kunnen therapeuten of groepsleiding besluiten één of meer kinderen van de groep af te halen voor een vrije activiteit zoals de eendjes voeren omdat de groep bijvoorbeeld voor een kind te druk is.
©Rijndam Revalidatie
Kinderrevalidatie Rapport
16