Paul Nouwen Mensen staan toch niet voor de grap in de file?

1

2

Paul Nouwen

“Mensen staan toch niet voor de grap in de file?”

3

2005

4

In dit nummer FACT is het relatiemagazine van Deloitte en wordt middels controlled circulation verspreid. FACT verschijnt viermaal per jaar in een oplage van 15.000 exemplaren.

Fast forward

6

T.a.v. Annemargreet Zijlman

Paul Nouwen heeft een uitgesproken mening over de vraag hoe we Nederland in de toekomst rijdende kunnen houden. “Als we nu niets doen en geen politieke moed tonen, worden we straks overspoeld door die golf.” Het Platform Anders Betalen voor Mobiliteit

REDACTIEADRES

Deloitte

D E FI L E VO O R B I J

Het is een wonderlijke sector, de luchtvaart. Iedereen onderkent het economi-

stond onder zijn voorzitterschap.

sche belang ervan, elk vijfjarig jongetje wil niets liever dan piloot worden en iedereen

GOV ER N A N CE I S H OT

Postbus 2031

geeft Martinair-baas Arie Verberk groot gelijk wanneer hij zegt: “Airlines zijn sexy!” En

3000 CA Rotterdam

toch gaat het al jaren lang slecht met een groot aantal internationale spelers. Samen met

[email protected]

Frédéric Gagey van KLM en Onno van den Brink van Transavia.com staat Verberk in

aantal direct betrokkenen praten na over dit onderwerp. “Governance is een breed begrip

het dossier van dit derde nummer van FACT stil bij het huidige klimaat in de luchtvaart.

en als je jezelf geen beperkingen oplegt, kom je terecht in allerlei academische discussies.”

REDACTIERAAD

Marcel Baas, Paul Doop, Arie Elsenaar, Peter van der Linden, Frans van Steenis, Marjet van Zuijlen, Annemargreet Zijlman

kunnen houden.

op de diervoedersector. Hierbij staat voorop dat de sector zelf primair verantwoordelijk is voor veilig, kwalitatief hoogwaardig voer. Het gloednieuwe kwaliteitssysteem TrustQ draagt hieraan bij.

Stans Damen, Sjouke Dijkstra,

onlangs met de CEO’s van een aantal deelnemende organisaties. Het werd een boeiend

Arno Lingerak, Anders Nielsen, Lex Stuip, Pieter de Swart, Carl de Vaal CONCEPT & RE ALISATIE

Media Partners, Amstelveen

De Voedsel en Waren Autoriteit is onder meer belast met de uitvoering van het toezicht

Technology Fast 50-verkiezing, die dit jaar voor de zesde keer werd gehouden. Het snelst groeiende technologiebedrijven te erkennen én te verklaren. Daarom spraken wij

Wilbert Schreurs, Paul Steenhoff,

K WA L I T EI T G E WA A R BO RG D

zonder uitzondering positief over de toekomst. Net zoals de deelnemers aan de Deloitte Fast 50-concept is in het leven geroepen om de uitzonderlijke prestaties van Nederlands

Greet de Haas, Anne Hamers,

16

De voormannen van onze Nederlandse luchtvaartmaatschappijen zijn overigens

MEDEWERKERS

Jolijn ter Hofstede, Cyprian Koscielniak,

Eind augustus 2005 verscheen de Deloitte-publicatie ‘Grip op governance in de zorg’. Een

En doet hij uit de doeken hoe de Nederlandse airlines het hoofd boven water denken te

Maarten Corbijn, Marko Cortel, Saskia Geleedts, Arjan Gras,

12

20

gesprek over succes, groei en uitdagingen.

V I J F T I G , N I E T M EER Deloitte Nederland stelt jaarlijk de lijst samen van de vijftig snelst groeiende Nederlandse technologiebedrijven, de Deloitte Technology Fast 50. Drie CEO’s over het fenomeen ‘groei’

In tijden van economische teruggang is het belangrijk om sneller, beter en goed-

in het algemeen en binnen hun organisatie in het bijzonder.

koper te zijn dan andere aanbieders. Bovendien: wie nu kans ziet zich te onderscheiden met een vernieuwend product, dienst of werkwijze, kan daar in de toekomst de vruchten van plukken. Ook bij Deloitte staat innovatie hoog op de agenda. Een goed voorbeeld hiervan

26

is D&Tect. Met dit platform kunnen organisaties, onder begeleiding van onze data-

S P EU R N EUZ EN Om belangrijke bedrijfsvraagstukken het hoofd te bieden, heeft een onderneming behoefte

detectives, hun financiële management en control verbeteren. En als prettige bijkomstig-

aan een duidelijk inzicht in de cijfers. Deloitte ontwikkelde D&Tect, een instrument om

heid: fraude bestrijden.

deze cruciale informatie snel en eenvoudig uit de bedrijfssystemen te halen. D&Tect blijkt ook een handige tool om bedrijfsfraude mee aan het licht te brengen.

Verder in dit nummer een interview met Paul Nouwen over het mobiliteitsprobleem en het advies van ‘zijn’ Platform Anders Betalen voor Mobiliteit dat in mei

ART DIRECTION & VORMGEVING

Hazelhoff, De Vaal & partners, Rotterdam

van dit jaar aan de Tweede Kamer is uitgebracht. Een advies waarmee we Nederland in

30

beweging kunnen houden. En niet alleen in de lucht...

ZO RG EN O M H E T M I L I EU Daan den Ouden is directeur van AVR, de bekende afvalverwerker. Momenteel staat AVR in de etalage. Deloitters Marjet van Zuijlen en Peter Bommel kijken met Den Ouden naar

LITHOGRAFIE

Litho Spirit, Amsterdam DRUK

4

KO R T N I EU W S

11

K N O W H O W F I N A N CE

19 K N O W H O W ACCO U N TA N C Y

Van Marken, Delft

heden, verleden en toekomst.

34

G L I J V LU CH T De luchtvaartsector verkeert in zwaar weer. ‘9/11’, concurrentie, internet, prijsvechters; de directies hebben er hun handen vol aan. Frédéric Cagey, Onno van den Brink en Arie Verberk van respectievelijk KLM, Transavia.com en Martinair zien lichtpuntjes.

25 K N O W H O W CO N S U LTA N C Y AFWERKING & VERZENDING

Pré bv, Almere

Roger Dassen, Bestuursvoorzitter Deloitte

© 2005 Media Partners/Deloitte. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen

29 CO LU M N PAU L D O O P 33 V R A AG EN A N T W O O R D 43 K N O W H O W TA X

en/of gereproduceerd zonder schriftelijke

40

B R E V E T VA N V ER M O G EN De SAS-70-certificering is een veelbesproken onderwerp in de financiële wereld. Deloitte adviseerde Mn Services in Rijswijk over dit traject. “De samenwerking met Deloitte is prima verlopen en heeft er zeker toe bijgedragen dat we dit traject relatief snel hebben voltooid.”

44 AG EN DA

toestemming van de uitgever en producent.

Fact  2 Deloitte

Fact  3 Deloitte

KORT

NIEU W S

IFRS-regels hebben weinig invloed op pensioenen Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen hebben weinig last van de overgang naar de pensioenregels onder IFRS (International Financial Reporting Standards). Slechts bij twintig procent van de ondernemingen veroorzaakt IFRS een noemenswaardige verandering van de pensioenkosten in de jaarrekening. In een onderzoek van Deloitte onder de hoofdfondsen van de Amsterdamse beurs over het boekjaar 2004 naar de invloed van IFRS op de pensioenen, zijn alle 49 AEX- en AMXfondsen van de Amsterdamse beurs meegenomen. Het onderzoek is gebaseerd op door de ondernemingen gepubliceerde overzichten waarin de gevolgen van IFRS op de jaarrekening 2004 worden gepresenteerd. Bij 33 van de 49 ondernemingen kon het effect van IFRS op de pensioenvoorziening worden achterhaald, en bij 24 ondernemingen kon het effect van IFRS op de pensioenkosten worden afgeleid. Bij vijf van de 33 bedrijven heeft de verandering van de pensioenvoorziening een behoorlijk effect, afgemeten aan het balanstotaal. Bij dertien van de 33 ondernemingen blijft het effect echter onder de één procent van het balanstotaal. De verandering van de pensioenkosten levert hetzelfde beeld op. Slechts in vijf van de 24 gevallen veroorzaakt de overgang van Nederlandse regels naar IFRS een grote verandering van de pensioenkosten, afgezet tegen het bedrijfsresultaat. In veertig procent van de gevallen blijft het effect van deze overgang beperkt tot minder dan één procent van het bedrijfsresultaat. De pensioenregels van IFRS zorgen dus niet voor een grote fluctuering van de winsten in de jaarrekening, zoals door sommigen is voorspeld. Eén verklaring is dat de meeste ondernemingen maximaal gebruikmaken van de mogelijkheid binnen IFRS om deze volatiliteit te beperken. Zo maken bijna alle ondernemingen gebruik van de zogenaamde corridors, waardoor een groot deel van de actuariële pensioenresultaten niet in de jaarrekening hoeft te worden opgenomen. Een andere verklaring is, dat bij veel ondernemingen de pensioenvermogens redelijk toereikend zijn om aan de pensioenverplichting volgens IFRS te kunnen voldoen. De overgangsverplichting als gevolg van de eerste toepassing van IFRS valt hierdoor mee.

FUNCTIECODEBOEK

Deloitte, Attent zorggroep en CB2 winnen publieksprijs Het Functiecodeboek van Deloitte, de Attent zorggroep en CB2 heeft tijdens de bijeenkomst ‘Werkplaats voor bestuurders en managers in de zorg’ op 21 juni 2005 de publieksprijs gewonnen. Het Functiecodeboek heeft een standaardisering neergezet van de taal tussen cliënten en de zorginstelling enerzijds, en legt een effectief verband tussen de zorgverlening en de bedrijfsvoering van een instelling anderzijds. De vernieuwingen in de zorg richten zich op het verbeteren van de cliëntgerichtheid door zorgaanbieders. Hieraan wordt in de AWBZ vorm en inhoud gegeven door de ‘vraaggestuurde dienstverlening’. Dit principe vraagt niet alleen om een andere werkwijze van zorgaanbieders, maar uiteindelijk van alle partijen in de zorgketen. Een belangrijke voorwaarde om te kunnen voldoen aan de nieuwe eisen die hierdoor aan een organisatie worden gesteld, is ‘eenheid van taal’ - hebben we het over hetzelfde? Het Functiecodeboek verzorgt dit op de terreinen Wonen, Welzijn en Zorg. De disciplines worden hierin geïntegreerd benaderd, zodat alle terreinen op dezelfde wijze gebruik kunnen maken van het Functiecodeboek. De ‘Werkplaats voor bestuurders en managers in de zorg’ is een gemeenschappelijk initiatief van Kennisinstituut KMBV, Arcares, VDZ Nederland en NIZW. Doel van de bijeenkomst: de onderlinge kennisuitwisseling tussen bestuurders en directeuren binnen de gezondheidszorg bevorderen. Tijdens de bijeenkomst hebben 170 bestuurders en managers uit de gezondheidszorg kennisgemaakt met vijftien genomineerde Best Practices: initiatieven, projecten en instrumenten die (aantoonbaar) effectief zijn, overdraagbaar naar andere organisaties en, vooral, relevant voor de gezondheidszorg. Om deze reden participeert bij elke innovatie een zorginstelling waarbij het initiatief succesvol en effectief is geweest. CB2 en Deloitte werken sinds anderhalf jaar samen. Begin juni 2005 heeft Deloitte met CB2 een contract getekend voor een intensieve samenwerking op verschillende vlakken.

Het volledige onderzoek kan worden opgevraagd via Lydia van der Poel via [email protected]

Voor meer informatie, bezoek www.functiecodeboek.nl of neem contact op met Edwin Sinnema via [email protected]

Fact  4 Deloitte

CTRL

De 50 snelsten

Digitale nieuwsbrief ctrl gelanceerd

De snelst groeiende technologiebedrijven van Nederland, de Deloitte Technology Fast 50, en Rising Stars 2005 zijn op 22 september tijdens de Fast 50 Award Ceremony bekendgemaakt. De winnende Fast 50-bedrijven zijn geselecteerd op basis van de percentuele omzetgroei over de periode 2000-2004. Meer informatie: www.fast50.nl. Een uitgebreid artikel over Fast 50 vindt u vanaf pagina 20 in deze editie van FACT.

Onder de naam ‘ctrl’ (spreek uit: control - zie ook het artikel ‘Online advies op maat’ in FACT 2-2005, pag. 30) heeft Deloitte diverse diensten online toegankelijk gemaakt. Ondernemers kunnen bij ctrl terecht om online de boekhouding en de salarisadministratie bij te houden. Daarnaast kunnen klanten bij ctrl advies inwinnen zonder dat ze daarvoor bij hun accountant hoeven aan te kloppen. Nu is de eerste digitale nieuwsbrief van ctrl voor klanten een feit. De brief verschijnt elke twee weken en is bedoeld om klanten extra te stimuleren om ctrl te gebruiken. De brief besteedt aandacht aan de laatste advies/ nieuwsberichten, licht bepaalde functionaliteiten toe en kondigt evenementen rondom ctrl aan. Deze nieuwsbrief wordt per e-mail verzonden aan alle op ctrl aangesloten klanten van wie een e-mailadres is opgegeven.

1 MarketXS

Schiphol Oost

www.marketxs.com

2 TomTom NV

Amsterdam

www.tomtom.com

3 Coolblue BV

Rotterdam

www.coolblue.nl

4 Virtu Secure Webservices BV

Enschede

www.virtu.nl

5 Park-line BV

Den Haag

www.park-line.nl

Planon BV uit Nijmegen (www.planon-fm.com) staat al voor de zesde maal in de Nederlandse Technology Fast 50 en won daarmee de Repeat Winners Price.

Voor meer informatie: bezoek de website www.ctrl.nl of mail naar Claudia van Hulsen: [email protected]

KENNISONTWIKKELING

E-learning en bedrijfsstrategie De introductie van nieuwe technologieën, het verouderen van kennis en de daaruit voortvloeiende vraag om werknemers op verschillende locaties op te leiden, vereist nieuwe vormen van kennisontwikkeling. Volgens een recent onderzoek heeft slechts twintig procent van de huidige werknemers de noodzakelijke kennis voor de in 2020 beschikbare banen. Verder hebben sterke verschuivingen in de leeftijdsopbouw van de beroepsbevolking enorme gevolgen voor de behoefte aan opleidingen. Naar verwachting zal vanaf 2008 in Noord-Amerika en West-Europa een groot aantal mensen met specifieke kennis en ervaring de pensioengerechtigde leeftijd bereiken. Een oplossing om deze ontwikkelingen het hoofd te bieden, is e-learning: onderwijs via internet. Sinds het ontstaan van e-learning werd de discussie vooral gericht op de technologie van e-learning en de wijze waarop deze nieuwe technologie de leerprocessen in bedrijven kan ondersteunen. Deze discussie heeft zich gaandeweg verplaatst naar de impact die e-learning kan hebben op een bedrijf, en dan vooral de wijze waarop bepaalde strategische bedrijfsdoelstellingen kunnen worden gerealiseerd. Dit en meer zijn de bevindingen en conclusies van Nick van Dam van Deloitte. Hij promoveerde deze zomer aan de Nyenrode Business Universiteit op een onderzoek naar de kritieke succesfactoren die e-learning tot een effectieve bedrijfstoepassing maken. Van Dam ontdekte dat de business drivers die betrekking hebben op mensen en kennis, investeringen in e-learning kunnen rechtvaardigen. Het gaat dan om bedrijfstransformatie, kostenreductie, time-to-competence en de betrokkenheid van mensen bij het bedrijf. Deze business drivers zijn

Fact  5 Deloitte

relevant voor ondernemingen van verschillende omvang in uiteenlopende industrieën en landen. Bedrijven kunnen de arbeidsproductiviteit van hun werknemers verbeteren doordat mensen middels e-learning efficiënter en effectiever opgeleid kunnen worden. Werknemers kunnen e-learning-cursussen immers afnemen op het moment dat zíj daar behoefte aan hebben en ongeacht waar zij zich bevinden. Daarnaast bieden veel e-learningcursussen werknemers de mogelijkheid om alleen dát deel van een cursus te volgen, dat noodzakelijk is voor het ontwikkelen van persoonsspecifieke kennis en vaardigheden. Meer informatie: [email protected]

Hij heeft duidelijke ideeën hoe we Nederland in de toekomst rijdende kunnen houden. “We verwachten een ongebreidelde groei van het wegverkeer, het vrachtverkeer in het bijzonder. Als we nu niets doen en geen politieke moed tonen, worden we straks overspoeld door die golf”, waarschuwt Paul Nouwen. ‘Zijn’ Platform Anders Betalen voor Mobiliteit denkt een oplossing te hebben gevonden.

>>Files zullen altijd blijven bestaan>> PAUL STEENHOFF TEKST

SJOUKE D IJKSTRA FOTOGRAFIE

PAUL NOU W EN BL IJF T IN BE W EGING

Bijna had hij de hulp van zijn oud-werknemers nodig: de Wegenwacht. Gelukkig wist de garage het euvel aan zijn S-type Jaguar snel te verhelpen en komt mr. Paul Nouwen (71) met een ver-

traging van tien minuten op zijn Rotterdams kantoor aan. Onberispelijk gekleed: bril, blauw colbert, lintje op de revers, stropdas, overhemd met ruitjes. Hij serveert zelf de koffie, want zijn secretaresse is met vakantie. Nouwen is al zes jaar gerechtigd met een boek op een bankje te gaan zitten, maar nog steeds is hij elke werkdag op kantoor te vinden. Daar heeft hij zo zijn redenen voor. “Het is goed voor je gezondheid iets te moeten, je geest aan het werk te houden, kennis tot je te nemen. Dat houdt je actief en betrokken. Ik zie leeftijdgenoten wegzakken in lethargie. Het ritme van ’s ochtends weg en ’s avonds weer thuiskomen is voor mij een levensritme. Ik denk dat ik thuis zou verslappen, niet meer tot prestaties zou komen. Werken is voor mij ook een stukje zingeving. Zolang mijn lichaam het toelaat, werk ik door”, zegt Nouwen energiek.

VOOR DE GRAP Nouwen is dan ook een drukbezet man. Op verzoek van ministers Peijs (Verkeer en Waterstaat) en Zalm (Financiën) heeft hij net zeven maanden lang het voorzitterschap bekleed van het Platform 

Fact  7 Deloitte

>

Anders Betalen voor Mobiliteit. “Dat platform was samengesteld

nen leiden. Managen zonder grondige kennis van zaken te hebben,

uit zestien bestuurders uit zeer uiteenlopende branches, zoals

zonder contact met je mensen te hebben, dat werkt niet in een sterk

overheid, bedrijfsleven en wetenschap”, zegt Nouwen. “Doel van

concurrerende markt. Ik zie het om me heen gebeuren.”

het platform was een advies aan de ministers uit te brengen over

In de twaalf jaar dat hij hoofddirecteur van de ANWB was, had

de mogelijkheden die er zijn om op een andere manier te betalen

Nouwen zo zijn eigen methodes om gevoel te houden met de werk-

‘voor het gebruik van de weg door motorvoertuigen’. Ik zeg dat zo

vloer. “Ik reed regelmatig mee met de Wegenwacht, bezocht de

formeel, omdat we hier niet spreken over luchtvaart, treinverkeer

ANWB-winkels en vloog mee met de Alarmcentrale om gewonde

of vervoer over water. Met de maatregelen die kunnen voortvloeien

toeristen op te halen. Bij de Wegenwacht hielp ik gewoon mee, zo

uit ons advies, moet onze bereikbaarheid worden verbeterd.”

goed en zo kwaad als ik kon. Sommige mensen herkenden me en

Als het woord ‘rekeningrijden’ valt, zucht Nouwen nog net niet

vroegen zich af waarom ik meekwam. Ik antwoordde dan vaak:

hoorbaar en zet zich aan tafel: “Vergeet die term ‘rekeningrijden’

‘Uw geval was zo bijzonder, daar hebben ze mij maar op af-

nu maar. Dat is een begrip uit de tijd van minister Tineke

gestuurd’. Andere mensen herkenden me niet, maar zagen wel dat

Netelenbos. Rekeningrijden is overboord gezet door een gebrek aan

auto’s repareren niet mijn stiel is. Als ze dan langs hun neus weg

draagvlak. Ons advies kan naar alle waarschijnlijkheid wél rekenen

aan de echte Wegenwacht vroegen wie toch die onhandige man

op voldoende draagvlak, aangezien vrijwel iedereen binnen deze

was, zei die luchtig: ‘Die daar? Oh, da’s mijn directeur’.”

gemêleerde commissie zich in dit voorstel kan vinden.” Als hoofddirecteur van de ANWB raakte Nouwen in 1999 betrokken in de discussie over het rekeningrijden. Het wets-

>>

WIE IS PAUL NOUWEN? Geboren op 18 juli 1934 in Nijkerk Opleiding: Gymnasium A aan het Aloysiuscollege in ’s-Gravenhage; Huize Katwijk De Breul in Driebergen (1953); Nederlands Recht aan de Rijksuniversiteit in Leiden (1959). Loopbaan: 1959-1987 directeur N.V. Levensverzekeringsmaatschappij Nationale-Nederlanden; 1987-1999 hoofddirecteur ANWB; 1999-heden directeur Management & Advies.

I NGEBAKKEN DRAAGVLAK

ontwerp Rekeningrijden hield in dat automobilisten die ’s ochtends

Eind mei 2005 had het Platform het advies klaar om het naar de

de Randstad binnen wilden rijden, daarvoor moesten betalen met

ministers te sturen. Het plan van de Commissie-Nouwen komt er

een systeem van virtuele tolpoortjes. Maar de ANWB, het bedrijfs-

in grote lijnen op neer dat er betaald moet worden voor het gebruik

leven en de VVD keerden zich fel tegen het wetsontwerp. “Ik vond

van de weg en niet voor het bezit van een auto, zoals dat nu nog

het een slecht wetsvoorstel, dat niets oploste”, becommentarieert

gebruikelijk is. De motorrijtuigenbelasting moet volgens de leden

Nouwen. “Autorijden werd er alleen maar duurder door, maar

van het Platform worden afgeschaft, evenals de gewraakte BPM,

“Die daar? Oh, dat is mijn directeur” daar krijg je de mensen die noodzakelijkerwijs autorijden, echt niet

de eenmalige belasting die betaald wordt bij de aanschaf van een

mee uit de auto. Toen niet en nu ook niet! Mensen staan toch niet

personenauto of motor.

voor de grap in de file?”, betoogt Nouwen met vuur in zijn stem.

“Het gaat er uiteindelijk om dat we tot een landelijke kilometerprijs

“Daarnaast, om het rekeningrijden te laten slagen, zou een reductie

komen”, zegt Nouwen. “Dat is geen vaste prijs, maar een variabele

van vijftig procent van het woonwerkverkeer nodig zijn. Dat was

prijs. De prijs varieert al naar gelang het tijdstip waarop men rijdt,

een onhaalbare aanname en vandaar dat wij ons fel tegen het

de plaats waar men rijdt en de milieukenmerken van het voertuig.

plan hebben verzet. Met positief resultaat. Het wetsontwerp werd

Op deze manier betaal je op een eerlijke manier voor het gebruik

ingetrokken.”

van de weg. Het is een transparant systeem waarbij je de gebruiksvergoeding niet aan de overheid betaalt, maar aan een onafhanke-

O NHANDIGE MAN

lijke inningsorganisatie. Ik verwacht dat er in tegenstelling tot het

Nouwen had toen niet kunnen bevroeden dat het aandragen van

rekeningrijden wél voldoende draagvlak voor dit advies zal zijn.

een oplossing voor het nijpende probleem van onze afnemende

Het advies is natuurlijk al heel anders tot stand gekomen, waardoor

bereikbaarheid een tijdje een dagtaak van hem zou worden. Een

dat draagvlak er eigenlijk al ingebakken zit. En het systeem kost de

taak binnen het Platform, die hij overigens met veel plezier heeft

autobezitter niet alleen maar geld. Door het afschaffen van de

vervuld. “Het feit dat de ministers mij vragen als voorzitter, doet

diverse belastingen vervalt díe kostenpost. Wie weinig rijdt, zal alleen

me natuurlijk goed. Ze hadden ook een jonger iemand kunnen

daarom al goedkoper uit zijn dan nu het geval is. Wie veel rijdt,

kiezen. Kennelijk vertrouwen ze op de kennis van deze grijze man.

zal waarschijnlijk meer betalen. Daarentegen hebben de veelrijders

Wie kan dat nog zeggen?”, lacht hij.

wel de voordelen van een betere bereikbaarheid - omdat anderen

Nouwen acht grondige kennis een onderschat goed. “Ik ben jaren-

minder zullen rijden - en dat levert geld op. Men kan op tijd de

lang directeur geweest. Niet alleen bij de ANWB, maar daarvóór

goederen afleveren, een vertegenwoordiger kan meer klanten per

ook bij Nationale-Nederlanden. Ik geloof er niet in dat je je als

dag bezoeken.”

directeur alleen langs de grote lijnen kunt voortbewegen. In mijn

Als het aan Nouwen ligt, zal veel geld van de gebruiksvergoeding

visie moet je ook detailkennis hebben om een bedrijf goed te kun-

worden besteed aan milieu en milieumaatregelen. “De auto is nu 

Fact  9 Deloitte


eenmaal een vervuiler. Dan heb ik het niet alleen over de uitstoot

keer over na te denken. Maar laten we eerlijk zijn: voor de zaken-

van kooldioxide - één van de broeikasgassen -, maar ik heb het ook

man is de trein geen optie. Je moet op industrieterreinen zijn, op

over fijnstof, zoals de roetpartikeltjes die worden uitgestoten door

achterafplaatsen. Met het openbaar vervoer is dat ondoenlijk. Voor

dieselmotoren, stof van remdelen en koppelingsplaten, rubber van

zaken ben je echt aangewezen op de auto.”

banden. Ook dat vervuilt en deels is daar al wat tegen te doen.

Het gaat te ver om Nouwen pro auto te noemen. Alle vormen van

Voor mijn auto heb ik al een roetfilter besteld, een investering in

vervoer hebben zijn aandacht, ook - of beter: juist - de fiets. Jaren-

het milieu die ik graag doe.”

lang was hij fervent wielrenner en beklom hij in binnen- en buiten-

Nouwen zou ook graag zien dat de overheid meer geld steekt in

land heuvels van naam. Hennie Kuiper, Jan Janssen, de overleden

milieumaatregelen voor het wegverkeer: “Natuurlijk! Zorg dat die

Gerrie Kneteman, zij waren zijn fietsvrienden tot een hartaanval

roetfilters bij aanschaf van een nieuwe auto bijna niets meer kosten

hem dwong naar een lagere versnelling te schakelen. Onlangs heeft

en moedig de reeds dieselrijders aan alsnog zo’n filter te laten in-

hij de speciaal voor hem op maat gemaakte Jan Janssen-fiets maar

stalleren. De overheid zou op dit gebied nog actiever moeten zijn.”

weggegeven. Met moeite, want beweging, in welke vorm dan ook

Knowhow F I N A N C E

Desinvesteringen: voorbereiding bepaalt het succes

gekneed, mag rekenen op de warme aandacht van Nouwen. Ook

AUTO, TREIN, FIETS

zonder zich een centimeter te bewegen, blijft Nouwen in beweging.

Het advies van de Commissie-Nouwen richt zich niet alleen op mobiliteitsbevordering. Er wordt ook een sterke aanbeveling

G OLF

DAAN WITTEVEEN

gedaan om meer marktwerking te introduceren bij het bouwen en

Nouwen heeft een duidelijk beeld van de toekomst van het Neder-

onderhouden van de weginfrastructuur. Nouwen: “Private partijen

landse wegverkeer. Hij heeft er alle vertrouwen in dat het advies

zouden de bouw en het onderhoud van een wegsectie voor hun

van zijn commissie het Nederlandse verkeer in betere banen zal

Nu de fusie- en overnamemarkt tekenen

aan Sabic verkocht waren. Akzo Nobel

om de administratie van de onderneming

rekening kunnen nemen. Je krijgt dan een vergelijkbare situatie

leiden. “Maar je moet je geen illusies maken. We zullen nooit meer

van herstel toont, zien wij dat vele onder-

heeft onlangs diverse chemische activiteiten

op een tijdelijke basis te voeren totdat de

zoals die op de Franse tolwegen. Voordeel is dat private partijen er

verlost worden van het fenomeen file. Die zal altijd blijven bestaan.

nemingen overwegen om niet-strategische

verkocht en kleinere acquisities gedaan op

koper zijn eigen systemen heeft ingevoerd?

altijd alles aan zullen doen de beschikbaarheid van de infrastruc-

Maar we kunnen wel de files zoveel mogelijk beperken, onder

activiteiten en deelnemingen te verkopen of

het gebied van coatings.

Het betreffen slechts enkele voorbeelden

tuur zo hoog mogelijk te houden.”

andere door het heffen van een variabele kilometerprijs. Door

juist om overnames te doen. Dit is op

Hoewel de verleiding groot is om zo snel

van vele tientallen issues die een of andere

zichzelf geen nieuws. Ook tijdens de

mogelijk afscheid te nemen van niet-

oplossing behoeven.

terugval van de economie in de afgelopen

strategische activiteiten, leert onze ervaring

Een goede voorbereiding op de verkoop

jaren werden bedrijfsonderdelen verkocht.

dat dit niet verstandig is. Net zoals het

heeft drie voordelen. In de eerste plaats

“Zorg dat die roetfilters bijna niets kosten”

De kopers waren vooral investeringsmaat-

succes van een overname staat of valt met

zorgt een gedegen voorbereiding ervoor

schappijen die aasden op goedlopende

het integratieproces achteraf [zie column

dat het verkoopproces zelf aanmerkelijk

onderdelen van ondernemingen die in

‘De fusie voorbij’ in FACT 2-2005 – red.],

verkort kan worden. Vervolgens heeft een

financiële problemen gekomen waren.

zo is een goede voorbereiding de sleutel

goede voorbereiding als voordeel dat de

Nouwen kijkt daarom ook met genoegen naar een spoorproject

de variabiliteit gaan mensen meer nadenken over het tijdstip

Kijk bijvoorbeeld naar de overname van

tot een succesvolle desinvestering.

onderneming beter te behappen wordt voor

in Brabant en de HSL-Zuid, waar het publiek-privaat samenwer-

waarop ze rijden, de auto waarin ze rijden, de plaats van bestem-

Getronics HR Solutions (nu Raet) door

De voorbereiding op een desinvestering

een grote groep kopers. Veel financiële en

kingsverband - de zogenoemde PPS-constructie - met succes wordt

ming. Dat is een constant aanwezig mechanisme en dat is ook de

Alpinvest en Advent, en de verkoop van

vergt het uiterste van medewerkers. Niet

strategische kopers haken immers af als de

toegepast. Bij de HSL-Zuid is het consortium Infraspeed verant-

kracht van het advies.”

Casema door France Telecom aan een

alleen de bedrijfsprocessen dienen ontrafeld

voorgenomen transactie te complex blijkt

woordelijk voor de bouw, het onderhoud en de financiering van de

Nouwen vindt dat er weinig tijd te verliezen is. De nota Mobiliteit

consortium van investeerders.

te worden, ook moet het management van

dan wel niet goed voorbereid is. Tenslotte

bovenbouw. Dit consortium is na ingebruikneming de komende

van september 2004 voorspelt een ongebreidelde groei van het

In tegenstelling tot de afgelopen jaren

de te verkopen onderneming leren denken

zal een goede voorbereiding ertoe bijdragen

25 jaar verantwoordelijk voor het onderhoud van de railsystemen

wegverkeer, het vrachtverkeer in het bijzonder. “Er wacht ons een

worden fusies en overnames op dit moment

vanuit een onafhankelijke positie. Als

dat de verkoper in staat wordt gesteld om

van de HSL-Zuid. Infraspeed ontvangt als tegenprestatie per

enorme golf. Daar moeten we op voorbereid zijn en daarom moe-

weer strategisch benaderd. Ondernemingen

onderdeel van de voorbereiding dienen een

een goede verkoopprijs te realiseren. Een

maand een vergoeding op basis van de geleverde beschikbaarheid

ten we nu de koe bij de horens vatten. Ons advies is dan eigenlijk

beschikken weer over voldoende liquide

nieuw businessplan en een gedetailleerde

goede voorbereiding voorkomt dat er issues

van de infrastructuur. Als de infrastructuur niet beschikbaar is,

ook niet zo vrijblijvend. Ik spreek regelmatig in het land over dit

middelen om overnames te doen, zodat er

financiële prognose opgesteld te worden.

uit de kast komen, die het vertrouwen van

kan de trein niet rijden en wordt er minder betaald.

onderwerp en over ons advies. Als mensen dan het advies onderuit

meer mogelijke kopers zijn. Naast finan-

In aanvulling hierop is het meer en meer

de koper kunnen schaden, en last but not

Nouwen is een groot voorstander van de komst van de HSL-Zuid.

halen, stel ik altijd de vraag: ‘En wat is úw voorstel dan? Hoe denkt

ciële kopers zijn immers ook strategische

gebruikelijk dat de verkoper een vendor due

least dat er geen aanleiding is om de prijs in

“De trein is in veel gevallen een ideaal vervoermiddel. Als ik van

u de golf te keren?’ Dan is het stil. Helemaal stil. Er is politieke

kopers actief op het overnamefront.

diligence-onderzoek laat uitvoeren voordat

een late onderhandelingsfase naar beneden bij te stellen.

>>

mijn woonplaats Rotterdam naar Schiphol moet, is er geen haar

moed nodig om het mobiliteitsprobleem aan te pakken, want het

Voor deze ondernemingen zijn fusies, over-

potentiële kopers benaderd worden. Dit ter

op mijn hoofd die erover denkt met de auto te gaan. Dan neem ik

is noodzakelijk. Ik verwacht dat het volgende kabinet die moed zal

names en desinvesteringen een middel om

voorkoming van verrassingen achteraf.

de trein en stap zonder files of gedoe op Schiphol uit. Als straks de

tonen, zodat we uiterlijk in 2012 kunnen betalen voor het gebruik

productaanbod, activiteiten en geografische

De overgangsperikelen kunnen voorkomen

HSL-Zuid rijdt en ik moet naar Parijs, dan hoef ik daar geen twee

van de weg en niet meer voor het bezit van een auto.”

markten te stroomlijnen. Of om de groei

worden door de transitiefase goed voor te

in de gekozen gebieden te bevorderen. Zo

bereiden en vast te leggen in een transitie-

HET ADVIES VAN HET PLATFORM ANDERS BETALEN VOOR MOBILITEIT SAMENGEVAT • Afschaffen van motorrijtuigenbelasting

heeft DSM recentelijk haar niet-strategi-

plan. Hoe lang wordt de salesfunctie nog

en BPM • Betalen per kilometer in plaats van betalen voor autobezit • Geen vaste prijs, maar een variabele prijs • Prijs varieert naar plaats, tijdstip en milieukenmerken motorvoertuig • Betalen aan een onafhankelijke inningsorganisatie • Meer marktwerking introduceren bij het bouwen en onderhouden van de weginfrastructuur door toepassing PPS-constructies.

sche activiteiten op het gebied van bakkerij-

ondersteund door de verkoper? Welke

ingrediënten verkocht aan Gilde, nadat

inkoopvoordelen verliest de onderneming

eerder al de petrochemische activiteiten

door de verkoop? Is de verkoper bereid

Fact  10 Deloitte



Fact  11 Deloitte



D

GOVERNANCE IN DE ZORGSECTOR

Eind augustus 2005 verscheen de Deloitte-publicatie ‘Grip op governance in de zorg’. Naar aanleiding van deze publicatie praten drie direct betrokkenen verder over dit onderwerp. De discussie maakt duidelijk hoe er binnen de zorg wordt gedacht over ‘governance’ en geeft een idee hoe het is gesteld met de praktische uitvoering daarvan.

Geslaagd voor de theorie Nu de praktijk nog... PAUL STEENHOFF TEKST

SJOUKE DIJKSTRA FOTOGRAFIE

De Rotterdamse Zorggroep STR en Friese Zorggroep

zaakjes van oudsher al aardig voor elkaar hebben.”

Noorderbreedte zijn twee van de elf partijen die meewerkten aan

Wander Blaauw van Zorggroep Noorderbreedte beaamt welis-

de publicatie ‘Grip op governance in de zorg’ van Deloitte. Deze

waar de woorden van Bekker als het gaat om de grote aandacht

publicatie is eind augustus 2005 verschenen en wil allesbehalve de

voor het bestuurlijke aspect van governance, maar kijkt toch ook

volgende governancecode in de zorg zijn. “De publicatie is vooral

naar de private sector. “De bestuurlijke kant van de cure en care

bedoeld als een praktische handreiking aan alle bestuurders in de

is bijna overregeld, maar wat betreft transparantie moet er - zeker

zorg”, zegt projectleider Johan Hertong van de Branchegroep Zorg

in de cure - nog een slag worden gemaakt”, zegt hij. Zorggroep

van Deloitte. “Governance is een breed begrip en als je jezelf geen

Noorderbreedte neemt governance serieus en is twee jaar geleden

beperkingen oplegt, kom je terecht in allerlei academische discus-

begonnen bij de basis. “Wij hebben onze statuten en bestuursregle-

sies. Als bestuurder in de zorg is dat misschien leuk om te lezen,

menten laten doorlichten door een externe jurist, laten toetsen aan

maar praktisch gezien kom je er geen stap verder mee. Vandaar

de code-Tabaksblatt en de NVZ-code [Nederlandse Vereniging

dat wij voor deze publicatie het begrip governance hebben terug-

van Ziekenhuizen - red.] en daar waar noodzakelijk aangepast”,

gebracht naar de begrippen prestatiesturing en risicobeheersing,

zegt hij.

twee samenhangende begrippen voor wat

“Governance is de regeling van de besturing van een rechtsper-

betreft governance.”

soon”, vult Jacques Gerards aan, directeur van de Nederlandse

“De resultaatgerichte aanpak van Deloitte

Vereniging van Toezichthouders in Zorginstellingen (NVTZ).

was voor mij de belangrijkste reden me-

“In de statuten leg je dat vast. Wie zijn de beslissers, wie controleert

dewerking te verlenen aan de publicatie”,

de beslissingen en hoe is de verantwoording geregeld? In governance

aldus Marga Bekker, algemeen directeur/

zijn statuten dus geen dode letter, maar een dynamisch iets waarin

bestuurder van de Rotterdamse Zorg-

regelmatig veranderingen plaatsvinden.” Blaauw knikt: “Ik denk

groep STR. “Geen ellenlange theoretische

dat wij om de twee jaar onze statuten en bestuursreglementen

uiteenzettingen, maar gewoon bestuurders

moeten opfrissen.”

en toezichthouders handvatten aanreiken hoe je governance in de praktijk kunt

RISICO’S

brengen. Dat is op zich al complex

Alle deelnemers hebben een workshop gevolgd waarin risico-

genoeg.”

beheersing centraal stond. De deelnemers moesten voor hun instel-

“Wát er veranderd moet worden, kun je

ling de risico’s in kaart brengen. Blaauw: “Voor ons bleek in de cure

lezen in de Zorgbrede Governancecode,

marktwerking tot die risico’s te behoren. Ik zeg wel eens spottend

maar niet hóe je dat moet doen”, zegt

dat wij vroeger ons geld in Utrecht en Den Haag verdienden door

Mark Paur, Deloitte-gevolmachtigde en

stempels en goedkeuringen op te halen, maar die tijd ligt achter

eindverantwoordelijk voor de publicatie.

ons. Dat besef is echter gek genoeg nog niet tot alle specialisten

“Dat willen wij met deze publicatie doorbreken. Wij geven gover-

doorgedrongen, ondanks het feit dat het toch zelfstandigen zijn.

nance in de zorg handjes en voetjes.”

Laatst constateerde ik dat één van onze specialismen het minder goed deed, marktaandeel verloor. De specialisten zelf losten het

OVERBELICHT

probleem op door dit te melden. Maar dan ga je dus voorbij aan

Governance in de zorg is hot, zoveel is duidelijk. Inmiddels is

de oorzaak van het probleem: het feit dat je marktaandeel verliest.

iedere bestuurder in de zorg ervan doordrongen dat op de oude

Het marktgericht denken is veel specialisten nog volkomen vreemd

weg doorgaan onmogelijk is. Veranderende wetgeving zoals het

en dat vormt voor ons als instelling een risico.”

nieuwe zorgstelsel en de invoering van marktwerking brengen de

Ook bij Zorggroep STR werden de risico’s in kaart gebracht.

zorgsector in beweging.

“Intern hadden wij de risico’s al aardig op een rijtje”, zegt Bekker.

Marga Bekker verbaast zich over het feit dat sommige zorginstel-

“Extern was dat door de vele veranderingen nog niet het geval en

lingen de governanceregels van beursgenoteerde bedrijven proberen

daar was de workshop een mooi opstapje voor. Wij hebben gecon-

toe te passen. Bekker: “De parallel tussen publiek en privaat is niet

stateerd dat marktwerking en de concurrentie tegen stelsels grotere

te trekken. Governance voor zorginstellingen is wezenlijk anders.

risico’s vormen dan de concurrentie op kosten, prijs en product.

Alleen al door het ingewikkelde zorgstelsel waarin we te maken

Er ontstaat een oneerlijke vorm van concurrentie en dat is één van

hebben met eigen toezichthouders, maar ook met toezichthouders

de zaken waar wij last van hebben. Nieuwe spelers in de thuiszorg-

die worden aangewezen door de overheid. De bestuurlijke kant

markt hebben simpelweg niet dezelfde regels”, vat ze samen.

wordt overbelicht, terwijl ik denk dat wij bestuurlijk gezien de

Ook de Raad van Toezicht bleek een risicofactor te zijn. “Net zoals 

Fact  13 Deloitte

een bestuurder”, kan Blaauw niet nalaten te zeggen. “Wil je zitting hebben in de Raad van Toezicht, dan moet je professioneel zijn, onafhankelijk en vooral affiniteit met de zorg hebben”, zegt Gerards. Bekker: “Daarom hecht ik naast de formele contact-

Wander Blaauw is voorzitter van de raad van bestuur van de

Jacques Gerards is directeur van de Nederlandse Vereniging van

momenten ook zo aan de contacten via bedrijfsbezoeken. De leden

Zorggroep Noorderbreedte. Zorggroep Noorderbreedte levert

Toezichthouders in Zorginstellingen. De NVTZ stelt zich ten doel

moeten weten wat er speelt, het zelf ervaren, contact onderhouden

ziekenhuiszorg (cure) en ouderenzorg (care) aan inwoners van

toezichthouders en bestuurders in de gezondheidszorg in de

met de Ondernemingsraad.” Blaauw: “Je moet voeling houden.”

Friesland. De ziekenhuiszorg wordt verleend in het MCL in

breedste zin van het woord te ondersteunen en daarmee een

Gedrieën zijn zij het met elkaar eens dat naast die gekoesterde

Leeuwarden en in ziekenhuis en verpleeghuis De Batting in

bijdrage te leveren aan hun functioneren en bekwaamheid.

informele momenten vier keer per jaar om de tafel met de Raad

Harlingen. De ouderenzorg vindt plaats in elf zorgcentra in

De NVTZ richt zich daarbij sterk op inhoudelijke aspecten en biedt

van Toezicht te weinig is. Gerards: “Wij zien in de praktijk acht tot

Noord-Friesland. Daarnaast werkt Zorggroep Noorderbreedte

voor leden activiteiten aan, die gericht zijn op professionalisering

tien keer per jaar, en als het nodig is meer.”

aan kleinschalige ouderenzorg. Dat geschiedt via wijk- en dorps-

en op het bevorderen van het onderlinge contact van leden met

steunpunten, thuiszorg en serviceorganisatie Nynke.

elkaar. Op dit moment heeft de NVTZ 1650 leden verspreid over

Zorggroep Noorderbreedte mag rekenen op 300.000 klanten.

1100 nationale zorginstellingen.

I NHOUD GEVEN Binnen Zorggroep STR wordt al gewerkt met prestatiesturing. Bekker: “Dat lijstje is financieel ingericht. Inhoudelijk moeten wij prestatiesturing nog verder invullen. In het zakenleven heb je financiële targets waar je iemand aan kunt houden. Wij hebben kwalitatief fatsoenlijke zorg als product te leveren en hoe vertaal je

Governance in de zorg is hot, zoveel is duidelijk

dat in prestatietermen?” Ook bij Blaauw leven twijfels: “Ik ben van mening dat prestatiesturing een goede tool

TOPTIEN VAN RISICO’S IN DE ZORG

kan zijn, maar ik heb nog geen goed beeld

1

Kwaliteit personeel

van de eisen. Wij zijn op het punt gekomen

2

Concurrentie/verdringing in de markt

dat wij ijkpunten moeten formuleren om

3

Kwaliteit managers/bestuurders

de prestaties te kunnen meten.”

4

Aanpassingsvermogen zorginstelling

Paur (Deloitte): “Dat is een punt waarmee

5

Continuïteit zorginstelling

wij jullie kunnen helpen. In onze publica-

6

Imago

tie laten wij zien welke methoden er zijn

7

Marktwerking

om prestatiemanagement in te richten,

8

Landelijke en lokale politiek

hoe je via prestatiesturing je doelstellingen

9

Interne samenwerking

kunt behalen, kunt borgen én tegelijkertijd

10

Verandering wet- en regelgeving

de risico’s kunt beheersen. Wij ordenen de prestatie-indicatoren, de ijkpunten waar je over spreekt, met balanced scorecards. Heb je eenmaal je succesfactoren, prestatie-indicatoren en risicoindicatoren bepaald, dan kun je overgaan tot invoering in de praktijk.” De zorg is stevig in beweging en veel vragen moeten nog worden beantwoord. De gesprekspartners zijn in elk geval verheugd dat er nu eindelijk een Zorgbrede Governancecode is. Maar alle drie zijn

Mark Paur is gevolmachtigde bij Deloitte en eindverantwoordelijk

Marga Bekker is algemeen directeur/

het er ook over eens dat het een gemiste kans is, dat de code is op-

voor de publicatie ‘Grip op governance in de zorg’ (augustus

bestuurder van Zorggroep STR, gevestigd in

gesteld door een deel van de brancheorganisaties en niet door álle

2005). Johan Hertong (niet op de foto) is projectleider van de

Rotterdam. Via vier BV’s verstrekt de stichting

brancheorganisaties. “Er zou één door alle partijen geaccepteerde

Branchegroep Zorg van Deloitte.

reguliere thuiszorg, kraamzorg en ouder- en

governancecode voor de zorg moeten komen”, bepleit Bekker. “Dat

kindzorg. Zorggroep STR heeft ruim 23.000

zou het werk van de toezichthouders ook een stuk eenvoudiger

klanten in de regio Rotterdam en bestaat al

maken”, vult Gerards aan. Blaauw twijfelt: “Bestuurlijk zullen cure

meer dan honderd jaar.

en care wel naar elkaar groeien, maar er blijven toch grote verschillen bestaan in taken. Ach, volgens mij weten de meeste bestuurders inmiddels wel wat er uit hoofde van governance van hen wordt verwacht. Ik denk dat wij nu in de fase zitten waarin wij inhoud moeten geven aan het begrip governance.”

 Fact  14 Deloitte

Regels uitvaardigen is één ding, maar de overheid dient ook te controleren of die regels

A RJAN G RAS

Via een pilot wordt bekeken hoe het samenwerkings-

TEKST

verband tussen de VWA en TrusQ zich in de praktijk kan

ANNE H AMERS

bewijzen. Omdat het in eerste instantie gaat om een

FOTOGRAFIE

worden nageleefd. Het controleren van een

experiment, heeft Deloitte voor de partijen geen contract opgesteld, maar een intentieverklaring.

branche is makkelijker als die sector meewerkt.

Van links naar rechts: Bert-Jan Rumpol (ABCTA),

Vandaar dat de overheid in toenemende mate

Henk de Heus (de Heus), Johan de Leeuw (VWA),

de samenwerking zoekt met het bedrijfsleven.

De diervoedersector is gevoelig voor

gegevens. Eind 2004 voerde Deloitte een

Ton Loman (Agrifirm), Martin Grift (Rijnvallei),

Deloitte bemiddelde bij de toenadering tussen

publiciteit. Logisch, want incidenten met

haalbaarheidsonderzoek uit om te zien

Jan Elderink (Hendrix UTD), Ad Hectors (CHV-LBB).

diervoeder kunnen direct gevolgen hebben

hoe de samenwerking tussen de VWA en

voor de volksgezondheid. De sector weet

TrusQ vorm zou kunnen krijgen.

dat zelf maar al te goed en is dus graag

Erik Boels, consultant bij Deloitte licht de

bereid om strikte controles uit te voeren op

rol van Deloitte toe: “Het ministerie wil de

de voederkwaliteit. In 2003 richtten zes

verantwoordelijkheid voor veiligheid en

grote diervoederbedrijven daarom TrusQ

kwaliteit primair bij de sector zelf neer-

op, een samenwerkingsverband dat een

leggen. De overheid denkt mee en ziet erop

eigen kwaliteitssysteem opzette om de

toe dat de gebruikte systemen voldoen aan

de Voedsel en Waren Autoriteit en de diervoederindustrie.

Van

controleur naar toezichthouder OVERHEID EN DIERVOEDERINDUSTRIE WERKEN NAUW SAMEN A AN K WALITEIT EN VEILIGHEID

de kwaliteitseisen. Systemen die het bedrijfsleven zelf gebruikt kunnen in principe worden erkend bij uitvoering van het toezicht: toezicht op controle. Daar willen de VWA en TrusQ uiteindelijk naartoe. Wij stelden vast dat er vooral kansen lagen op het gebied van informatie-uitwisseling, communicatie en overleg. Via een pilot voor toezicht op controle zou het samenwerkingsverband zich in de praktijk kunnen bewijzen. Die pilot komt er dit najaar. Omdat het in eerste instantie gaat

veiligheid en kwaliteit van het diervoeder

om een experiment, hebben we voor de

maximaal te waarborgen.

partijen geen contract opgesteld, maar een intentieverklaring.”

SAMENWERKING Een jaar later werd de Algemene

G EDEELDE INFORMATIE

Voedselverordening ingevoerd, ook wel

Johan de Leeuw, directeur-generaal VWA,

General Food Law geheten. Die maakte de

verwelkomt de hechtere banden tussen zijn

overheid verantwoordelijk voor het toezicht

instantie en TrusQ. “De belangrijkste

op de diervoedersector. De Voedsel en

reden voor deze samenwerking is dat het

Waren Autoriteit (VWA) is belast met de

past in ons streven om steeds meer toezicht

uitvoering van dat toezicht. Eén van haar

te houden op de controle, in plaats van

taken is het beoordelen van de manier

elke controle zelf uit te voeren. Het is een

waarop kwaliteitssystemen worden toe-

algemene ontwikkeling om meer verant-

gepast. Een samenwerking met TrusQ lag

woordelijkheid te leggen bij burgers en

voor de hand omdat TrusQ, dat zestig

bedrijfsleven.”

procent van de Nederlandse diervoeder-

De Leeuw onderstreept dat de overheid wel

markt vertegenwoordigt, beschikt over

degelijk de eindverantwoordelijke blijft

een uitgebreide database met relevante

voor de kwaliteitscontrole, maar dat de

Fact  16 Deloitte



Fact  17 Deloitte

A Knowhow A C C O U N T A N C Y

controle zelf een stuk soepeler zal verlopen.

voeders nu toch vooral wordt uitgevoerd

“TrusQ heeft een database met alle rele-

door de sector zelf. De Leeuw verwacht

“”We streven er steeds meer naar om toezicht te houden op de controle, in plaats van elke controle zelf uit te voeren”

vante gegevens over het productieproces.

daar geen problemen van. “Er is wel dege-

JOHAN

De VWA heeft nu toegang tot dat bestand.

lijk een stok achter de deur. Producenten

VWA

We kunnen bovendien informatie toevoe-

worden in de toekomst namelijk zelf

gen die de industrie nog niet heeft. Als er

aansprakelijk als er iets niet deugt. Je kunt

een keer iets aan de hand is, weten we

niet meer zeggen: ‘Sorry, we hebben een

elkaar dus heel snel te vinden. In theorie

foutje gemaakt’ en overgaan tot de orde

tenminste; de pilot zal uitwijzen of het ook

van de dag. Het bedrijfsleven heeft er dus

werkt.”

alle belang bij om ervoor te zorgen dat

zelf kan doen. De VWA en TrusQ hebben

alles in orde is. Bovendien blijft de VWA

samen een manier gevonden om recht te

SNELLER INGRIJPEN

DE

L EEUW

P R O F.

toezicht houden op de zelfcontrole door de

doen aan de verantwoordelijkheden van

Wout van Schaik, oud-directeur van

diervoederbedrijven.”

zowel het bedrijfsleven als de overheid.

Rijnvallei en woordvoerder van TrusQ,

De overheid ontduikt dus geen verantwoor-

Het is interessant om uit te zoeken wat de

verwacht veel van de proef die herfst 2005

delijkheden, aldus De Leeuw. “We verdelen

rol van de overheid in zo’n samenwerkings-

van start gaat. “De pilot geeft ons de kans

de taken tussen overheid en bedrijfsleven

verband moet zijn. Hoe kun je de ver-

om ervaring op te doen. Op het moment

alleen anders. Dat kan natuurlijk alleen als

antwoordelijkheid van de overheid op

dat erkenning mogelijk is in juni 2007, zijn

het bedrijfsleven zorgt voor een goed kwali-

veiligheidsgebied waarborgen, zonder dat je

we dan klaar om officieel te beginnen.

teitsborgingsysteem, maar dat is dan ook in

de verantwoordelijkheid van bedrijven

De overheid profiteert zo van de kennis die

de samenwerking met TrusQ vastgelegd.

overneemt of dubbel werk doet? Daar

het bedrijfsleven heeft. Wij weten wie de

TrusQ gaat zelfs zover dat ze zichzelf

hebben we onze energie in gestoken.”

leveranciers zijn en welke route producten

strengere criteria oplegt dan de overheid

afleggen. Vooral de kennis van die eerste

momenteel verlangt.”

EFFICIËNTER EN VOORDELIGER De Leeuw blikt naar de toekomst: “Het

schakels in het productieproces is voor de overheid waardevol. Op onze beurt kunnen

VERANTWOORDELIJKHEID

paradoxale is dat je minder contact hoeft te

we bij een eventuele calamiteit sneller

Boels meent dat de overheid er verstandig

hebben naarmate alles beter functioneert.

ingrijpen, omdat de overheid ons snel van

aan doet om de zelfregulering te stimule-

Als het goed is, verloopt de controle straks

informatie voorziet. Door snel te schakelen

ren. “De diervoederbranche is gemotiveerd

efficiënter en voordeliger, omdat we

kunnen we crises voorkomen.”

om de kwaliteit van het Nederlandse dier-

inhaken op het kwaliteitssysteem dat het

Van Schaik denkt zelfs dat de procedures

voeder zo hoog mogelijk te houden. Het is

bedrijfsleven toch al had. Aan de andere

die de overheid stelt nog kunnen worden

voor een toezichthouder natuurlijk veel

kant stelt de overheid wel weer hoge eisen

aangescherpt. “Bij een incident kan de

zinvoller om te constateren dat de naleving

aan dat systeem. Van beide kanten spoor je

VWA eigenlijk pas reageren als er een

van wet- en regelgeving beter gaat, dan

elkaar aan om een optimaal functionerend

aanwijsbaar risico is. Dan kan ze bijvoor-

achteraf te moeten vaststellen dat er iets is

systeem te krijgen. Voor de veevoeder-

beeld producten uit de winkels laten terug-

misgegaan. Verbetering van kwaliteit en

bedrijven die nog niet bij TrusQ zijn aan-

roepen. Wij verwachten dat we eerder

veiligheid hoeft niet te leiden tot nieuwe

gesloten zal het een aanmoediging zijn om

kunnen ingrijpen. Als je ook het begin van

regels en wetten, maar kan nu ook plaats-

zo snel mogelijk hetzelfde te willen

de keten kunt controleren, kun je voor-

vinden door TrusQ te vragen bepaalde

bereiken. Ik wil me niet bemoeien met de

komen dat bepaalde producten op de

zaken extra aandacht te geven.”

manier waarop het bedrijfsleven zich

schappen terechtkomen. Dat is waar wij

Het begeleiden van de samenwerking

organiseert, maar voor de VWA is het

naartoe willen.”

tussen TrusQ en VWA gaf Boels veel

gunstig als meer bedrijven zich verenigen

Dat klinkt veelbelovend, maar het feit blijft

voldoening. “De samenleving is zo complex

op een TrusQ-achtige manier en zaken met

dat de controle op de veiligheid van dier-

geworden dat de overheid niet alles meer

ons willen doen.” 

Fact  18 Deloitte

In gelijke mate

DR.

F. D . J .

VAN

S CHAIK R A

De externe accountant rapporteert zijn/

matie. Daarmee is echter niet gezegd dat zij

vinden voorafgaand aan het rapporteren van

haar bevindingen betreffende het onder-

die informatie ook gelijktijdig ontvangen.

de bevindingen aan de raad van commis-

zoek van de jaarrekening gelijkelijk aan de

Een ander principe van de code-Tabaksblatt

sarissen, wordt door de code-Tabaksblatt

raad van bestuur en de raad van commis-

schrijft namelijk voor dat het bestuur alle

gesanctioneerd. De definitieve rapportage

sarissen. Dit geldt in principe zowel in

aandeelhouders en andere partijen op de

die de accountant vervolgens opstelt, dient

het bedrijfsleven als in de non-profit-

financiële markt ‘gelijkelijk en gelijktijdig’

voor bestuur én raad van commissarissen

sector en is geïntroduceerd door de code-

informeert over aangelegenheden die

voortaan echter gelijk te zijn.

Tabaksblatt. Dit brengt een aanzienlijke

invloed kunnen hebben op de koers van het

Volgens de code-Tabaksblatt kunnen

verandering teweeg in de communicatie

aandeel. Het woord ‘gelijktijdig’ ontbreekt

principes worden opgevat als moderne - en

tussen accountant enerzijds en bestuur en

niet voor niets in het principe van het

inmiddels breed gedragen - algemene op-

de raad van commissarissen of raad van

gelijkelijk rapporteren aan het bestuur en

vattingen over goede corporate governance

toezicht anderzijds. Usance was dat de

de raad van commissarissen. Het bestuur

voor beursgenoteerde ondernemingen. De

accountant eerst gedetailleerd rapporteert

mag eerder worden geïnformeerd dan de

code-Tabaksblatt heeft voor vele andere

aan het bestuur en later een samenvatting

raad van commissarissen.

governance-codes als voorbeeld gediend

op hoofdlijnen verstrekt aan de raad van

Dit is ook terecht, omdat het bestuur met

en vandaar dat dit principe ook voorkomt

commissarissen. Met de code-Tabaksblatt

de jaarrekening verantwoording aflegt

in codes van vele andere organisaties dan

verandert dit: wat de accountant aan de één

tegenover aandeelhouders en commissaris-

beursgenoteerde ondernemingen.

rapporteert, rapporteert hij of zij ook aan

sen. De accountant dient over zijn/haar

Zo stelt de onlangs verschenen Zorgbrede

de ander. Er is niet meer een management

controlebevindingen hoor en wederhoor

Governance Code: ‘De externe accountant

letter voor het bestuur naast een accoun-

toe te passen. De zorgvuldigheid van de

rapporteert zijn bevindingen betreffende

tantsverslag voor de raad van commis-

accountant vereist dat het bestuur in de

het onderzoek van de jaarrekening gelijke-

sarissen. Of het bestuur nu beknopter dan

gelegenheid wordt gesteld kennis te nemen

lijk aan de raad van bestuur en de raad van

voorheen zal worden geïnformeerd of de

van de accountantsrapportage, zodat

toezicht.’

raad van commissarissen juist uitgebreider,

eventuele feitelijke onjuistheden kunnen

Directieleden willen vaak de details van

moet de praktijk nog uitwijzen.

worden gecorrigeerd.

de bevindingen van de accountant kennen

De betekenis van ‘gelijkelijk’ is volgens

Het gebruik dat de accountantsrappor-

om verbeteracties te kunnen starten, maar

de Van Dale ‘in gelijke mate’, met andere

tage in concept wordt voorgelegd aan

toezichthouders zijn niet geïnteresseerd in

woorden: beide organen van de vennoot-

het bestuur, waarna aanpassingen in de

details. Dat vergt een nieuwe balanceeract

schap krijgen dezelfde hoeveelheid infor-

accountantsrapportage kunnen plaats-

van de accountant!

Fact  19 Deloitte



HE T GEHEIM VA N DE VIJF TIG SNELST GROEIENDE TECHNOLOGIEBEDRIJVEN

Groei stuipen

Groeibedrijven in de ‘Fast 50’ zijn meer dan gemiddeld bezig met innovatie, bijvoorbeeld door een nieuw product te introduceren in een bestaande markt. Maar het komt ook voor dat deze bedrijven een product lanceren en daarmee als het ware een nieuwe markt creëren. “Wie in de technologische sector iets voorstelt, hoort in de Fast 50 thuis”, zegt Carlo Renne, programmaleider van Deloitte

Al zes jaar stelt Deloitte Nederland een lijst samen van de vijftig snelst groeiende Nederlandse technologiebedrijven, de Deloitte Technology Fast 50. De vijftig bedrijven vormen een dwarsdoorsnede van de technologiesector. Er zitten constante groeiers bij, maar ook veelbelovende bedrijven die als een komeet omhoog schieten en zelfs beursgenoteerde bedrijven. Drie CEO’s lichten het geheim achter hun groei toe.

Technology Fast 50. De Nederlandse technologiebedrijven Quintiq, TIE en 3mensio Medical Imaging kwamen alledrie op de markt met nieuwe, zelf ontwikkelde producten. Maar een product alleen is niet genoeg; je moet het succesvol kunnen verkopen en de bedrijfsgroei in goede banen leiden.

G AT IN DE MARKT Victor Allis kent de praktijk van ‘het groeien’ als de beste. Hij is CEO van Quintiq, een softwarebedrijf dat producten levert waarmee klanten hun planning en scheduling bedrijfsbreed kunnen optimaliseren. Initiatief en durf waren belangrijk, vooral in de startfase van het bedrijf. Allis: “Quintiq is in 1997 opgericht. We hadden een idee, waarmee we na twee jaar van doorontwikkelen de markt zijn opgegaan. Sinds 2000 groeien we. De eerste stappen op de markt zijn het lastigst. Daar moet je je echt doorheen slaan. Bij onze eerste projecten vroegen potentiële klanten bijvoorbeeld met hoeveel mensen we werkten. We waren toen nog met z’n vijven, maar dat was natuurlijk geen antwoord. De volgende vraag was dan hoe vaak we onze software al hadden geïmplementeerd, en dan moesten we zeggen: ‘U wordt de eerste!’ Uiteindelijk wonnen we het vertrouwen van die eerste klanten doordat we binnen een paar dagen een werkende demo gereed hadden. Met een paar referen-

ARJAN G RAS TEKST

CYPRIAN KOSCIELNIAK ILLUSTR ATIE

Fact  20 Deloitte

ties op zak, gaat het balletje wel rollen. We zijn in verschillende branches uitgegroeid tot marktleider en bieden momenteel werk aan negentig mensen.”



Fact  21 Deloitte

Fast 50 2005

SPECIALE PRIJS VOOR CONSTANTE GROEIERS

Dick Raman, CEO van TIE, moet even diep in zijn geheugen

MRI-scans driedimensionaal kunnen bekijken. Hij kwam op het

sterker groeien dan het aantal benodigde arbeidsplaatsen. Maar

graven om de beginfase van zijn bedrijf weer voor de geest te halen.

idee toen hij merkte dat artsen behoefte hadden aan 3D-beelden.

wil je internationaal groeien, dan zul je toch moeten investeren

Het is dan ook alweer achttien jaar geleden dat hij een gat in de

“De spelletjesindustrie ontwikkelt zich razendsnel. Spellen gebrui-

in je aanwezigheid, je partnernetwerken enzovoort. Waarmee de

markt zag. TIE was het eerste beursgenoteerde Nederlandse

ken tegenwoordig 3D-visualisaties, waar je een paar jaar geleden

omvang van je bedrijf ook weer toeneemt.”

e-commercesoftwarebedrijf. “Eind jaren tachtig werkte ik bij IBM.

nog supercomputers voor nodig had. Voor de beeldweergave van

Wessels van 3mensio Medical Imaging haakt in: “Je kunt nog

Daar deden we toen iets bijzonders: IBM stelde het netwerk tussen

moderne spelletjes heb je enorm veel rekenkracht nodig. Medische

zulke mooie applicaties bouwen, als je ze niet verkoopt, is de cirkel

de vestigingen open voor klanten, zodat IBM gegevens met die

toepassingen vereisten dure hardware om tot een aanvaardbare

niet rond. Dan kun je ook niet groeien. Die verkoop moesten we

klanten kon uitwisselen. Tegenwoordig is dat vrij normaal, maar

kwaliteit te komen. Ik bedacht me dat je hetzelfde resultaat kon

goed aanpakken. In 2003 ontwikkelden we een prototype. De

destijds was het uniek. Ik zag mogelijkheden, nam ontslag en ben

bereiken met de grafische insteekkaarten die ontwikkeld zijn voor

presentatie daarvan op een grote radiologiebeurs in Amerika werd

applicaties gaan ontwikkelen voor dat netwerk. Langzaam kwam

computergames. Die kosten maar een paar honderd euro.

heel goed ontvangen. Op basis daarvan hebben we een eerste versie

er een gestructureerde informatie-uitwisseling op gang tussen de

Wij maken het mogelijk om alle 3D-visualisaties op die grafische

ontwikkeld. Momenteel hebben we nog weinig concurrentie, maar

verschillende bedrijven en ontstonden er standaarden. In dat gat in

kaart te draaien, waardoor je op een standaard-pc net zo veel kunt

die zal er ongetwijfeld gaan komen. We moeten nu vasthoudend

de markt is TIE gesprongen. We hebben ons ontwikkeld tot een

doen als op die zeer dure en supersonische hardwaresystemen.”

zijn om onze groeicurve te laten doorlopen. We willen het product verbreden en versterken. Onze laatste innovatie is een versie die

softwareleverancier met 25 agenten over de hele wereld. Trots als een pauw zijn we in 2000 als eerste Nederlands internetbedrijf naar

“Ik mag wel zeggen dat het idee achter de Fast 50 een schot in de roos is gebleken.” Carlo Renne, programmaleider van Deloitte Technology Fast 50, schept zichtbaar genoegen in het succes van het jaarlijkse evenement. “Fast 50 is veel meer dan een lijstje met namen. Het geeft ondernemers een podium waarop ze zich kunnen presenteren. Het gaat om een heel gemêleerd gezelschap. De omvang van hun bedrijven varieert van klein tot groot tot beursgenoteerd aan toe. Maar wat ze gemeen hebben, is dat ze allemaal verder willen met hun bedrijf en hun product en wij brengen ze met elkaar in contact. Een ander interessant aspect voor die bedrijven is dat ze er publiciteit mee kunnen genereren. Vaak vermelden de genomineerden op hun website en in hun brochures dat ze in de Fast 50-lijst staan. Er worden in Nederland aardig wat prijzen vergeven, maar je merkt dat die ondernemers dit toch wel een belangrijke vinden. We staan elke keer voor de uitdaging om de competitie interessant te houden. Dit jaar hebben we een categorie toegevoegd van bedrijven die herhaaldelijk in de Fast 50 terugkomen. We vonden dat we die constante prestatie ook wel eens apart mochten belonen. Er zijn bedrijven die al vijf jaar bij de Fast 50 horen. Daar gaan we dan ook wat meer aandacht en ruchtbaarheid aan geven. Het vasthouden van groei is namelijk niet eenvoudig. Daarvoor moet een bedrijf voortdurend vernieuwend zijn.”

H ET BELANG VAN GROEI

opgenomen kan worden in bestaande systemen. Die software kun

de beurs gegaan. Van die bevoorrechte positie hebben we slechts

Naast een goed product zijn verkoop en gecontroleerde bedrijfs-

je dus koppelen aan producten waar radiologen al mee werken,

veertien dagen kunnen genieten.. Toen kwam het tweede internet-

groei succesfactoren, beamen de drie CEO’s. “Eén van de mooie

maar waar geen 3D-gedeelte in zit. Slaag je erin om goede visua-

bedrijf, World Online en was het in één klap over met de dot-com

eigenschappen van software is dat je het kunt kopiëren”, aldus

lisatiesoftware te maken die breed inzetbaar is, dan kun je die

hype. Sinds anderhalf jaar zijn we er weer bovenop.”

Allis. “Tien klanten bedienen kost evenveel inspanning als

snel uitrollen.”

Soms ontstaan ideeën door het leggen van verbanden, weet Frank

honderd klanten bedienen. Economisch zijn honderd klanten

Onderzoek wijst uit dat de meeste bedrijven in de Fast 50 de groei

Wessels toen hij de software van computergames inzette in de me-

interessanter. Het aantal bedrijven waar je je product kunt afzetten

van hun bedrijf al probeerden te plannen vóór er überhaupt sprake

dische wereld. Wessels is CEO van 3mensio Medical Imaging. Zijn

maakt het verschil. De kunst is echter om de groei van je bedrijf

was van groei. Zo niet bij Quintiq, waar CEO Allis groei niet als

bedrijf maakt software waarmee artsen beelden van CT-scans en

te managen. Je ziet het liefst dat het aantal klanten en de omzet

doel op zichzelf ziet. “Groei is voor een softwarebedrijf wel nodig, maar het is eerder een gevolg van de manier waarop je zaken doet dan van een vooropgezet resultatenplan. Wij groeien omdat

QUINTIQ

3MENSIO

TIE

we succesvol zijn met het implementeren van software bij onze

In 1997 werd Quintiq opgericht en is sindsdien gevestigd in ‘s-Hertogenbosch. De oplossingen van het softwarehuis stellen organisaties in staat hun processen te optimaliseren en de samenwerking met hun klanten te verbeteren. Quintiqs oplossingen zijn eenvoudig te koppelen aan bestaande systemen en kunnen stapsgewijs worden ingevoerd, in tegenstelling tot een grote veelomvattende ingreep. Quintiq speelt een vooraanstaande rol in de aluminiumbranche, de spoorwegen en de transport- en logistieksector. Daarnaast gebruiken veel middelgrote en grote organisaties Quintiq om de planning van hun arbeidscapaciteit en bronnen te optimaliseren. Deze klanten lopen uiteen van een carrosseriebedrijf tot een beveiligingsmaatschappij en een multimedia- en televisiebedrijf. Quintiq staat, met een groei van ruim 1187 procent, op de dertiende plaats.

Het softwarebedrijf 3mensio Medical Imaging werd opgericht in de zomer van 2003. In 2004 waren ze winnaar van de Rising Star Award, een aparte prijs binnen Fast 50. 3mensio ontwikkelt software voor de medische beeldvorming van grote 3D-datasets. Het innovatieve karakter van de software ligt in het feit dat zogenaamde GPU-technologie uit de computer gaming industry wordt toegepast voor medische doeleinden. 3mensio Medical Imaging won dit voorjaar de Broos van Erp Prijs 2005. De Broos van Erp Prijs werd in 1998 in het leven geroepen door het ministerie van Economische Zaken als een aanmoedigingsprijs voor succesvolle startende ondernemingen in de IT. 3mensio staat niet in de lijst, omdat ze niet voldoen aan de eis dat een bedrijf vijf jaar moet bestaan.

TIE Nederland is een dochteronderneming van TIE Holding NV, waarvan de aandelen sinds maart 2000 genoteerd staan aan de Amsterdamse beurs (destijds als eerste Nederlandse business-to-business softwarebedrijf). TIE ontwikkelt en verkoopt hoogwaardige, op XML/EDI gebaseerde business-to-business eCommerce-software en -services. Dankzij de software en diensten van TIE kunnen gebruikers snel en efficiënt elektronisch zaken met elkaar doen. Door ‘Digital Business Communities’ (DBC’s) op te zetten biedt TIE kopers en aanbieders in de supply chain de mogelijkheid tot efficiënte samenwerking. TIE heeft een brede klantenkring in de Benelux en is een vooraanstaande speler in de Verenigde Staten en Europa. De klanten van TIE bestrijken vele marktsectoren, waaronder retail, gezondheidszorg, bank- en verzekeringswezen, transport, productie en voedingsmiddelen. TIE haalde dit jaar de lijst niet.

klanten. Ik maak me niet druk over de vraag hoeveel man perso-

www.3mensio.com

www.quintiq.nl

neel en hoeveel omzet ik over drie jaar wil hebben. De kwaliteit moet voorop staan. Dat had je je klant beloofd. Tevreden klanten leiden vervolgens tot groei. Groei is dus meer een gevolg dan een oorzaak.” Allis kijkt niet te veel naar de toekomst, maar houdt zijn aandacht bij het hier en nu. “Naarmate je groeit, analyseer je continu wat de bottleneck is van dat moment. Toen we net begonnen, hadden we een goed idee, maar geen product. Toen het product er was, dat ook nog eens bedrijfskritisch was, moesten we dat aan onze eerste klant zien te verkopen. Vervolgens was het de vraag of we bij de implementatie onze beloftes konden waarmaken. Daarna richtten 

“Wie in de technologiesector iets voorstelt, hoort in de Fast 50 thuis” C ARLO R ENNE, D ELOITTE

www.tie.nl

Fact  22 Deloitte

Fact  23 Deloitte

C Knowhow C O N S U L T A N C Y

we onze pijlen op ons partnernetwerk. Zo heb je in elke fase van je

bepaalde delen van de organisatie meer aandacht nodig. Daar kan

bedrijf iets wat op dat moment de meeste aandacht vraagt.”

ik dan ook druk mee bezig zijn. Maar het leukste vind ik om bij

“Groei mag je niet zomaar overkomen”, vindt Raman van TIE.

klanten over de vloer te komen.”

“Ik doe er juist alles aan om onze groei te managen. Ik wil niet dat

Aandacht voor zowel details als grote lijnen, dat is volgens Raman

mijn sales-mensen alles verkopen wat ze kunnen. Je bent bezig om

waar het om draait. “Ondernemen brengt ook veel dingen met zich

te zorgen dat je een gestaag groeipad ingaat. Groeien met sprongen

mee die helemaal niet leuk zijn, maar die er nu eenmaal bijhoren.

brengt vaak met zich mee dat je bepaalde zaken niet meer onder

Je doet het ook niet zomaar. Je zet tenslotte iets neer. Je wilt iets

controle hebt. Als beursfonds heb je bovendien nog te maken met

betekenen voor je personeel, voor je aandeelhouders en voor de

de verwachtingen van de aandeelhouders. Die willen zien dat het

wereld. Dat is iets wat mij drijft.”

elk kwartaal beter gaat. En dat is natuurlijk ontzettend moeilijk.”

Of de snelle stijgers van nu hun groei kunnen voortzetten, zal de

Raman spreekt uit ervaring. In de beginperiode leidden groei-

toekomst leren. De CEO’s zelf hebben er in elk geval alle vertrou-

sprongen tot problemen. “Onze groei was heel explosief”, herinnert

wen in. Allis is tevreden over de sterke positie die zijn bedrijf in

Raman zich. Het vinden van de juiste mate van bemoeienis met

bepaalde sectoren heeft, maar wil voorlopig niet op zijn lauwe-

die groei ervoer hij als een opgave. “Een CEO die tevens oprichter

ren rusten. “Productontwikkeling blijft essentieel. We proberen

is van een bedrijf is gewend om zich overal mee te bemoeien. Dan

continu om wat wij time to value noemen, terug te brengen. Met

is het niet eenvoudig je uit bepaalde zaken terug te trekken en te

andere woorden: de zeer complexe problemen van onze klanten

vertrouwen op de mensen om je heen. Vooral omdat ik te maken

steeds sneller oplossen. Daarmee verlagen we de drempel om onze

kreeg met mensen die dingen beloofden die ze niet konden waar-

software aan te schaffen en kan de vraag naar onze producten en

maken, maar die wel een vorstelijk salaris opstreken. Nadat ik een

diensten makkelijker groeien.”

hele serie managers had uitgeprobeerd vond ik het welletjes. Eind

Wessels is al even ambitieus. “Onze missie is om wereldwijd

2003 heb ik met de mannen van het eerste uur het heft tijdelijk

een van de leidende bedrijven te worden op het gebied van de

weer in eigen hand genomen. Onze beursnotering bleek toen van

driedimensionale medische visualisatie. Ik zie geen reden waarom

cruciaal belang voor het voortbestaan van de onderneming, want

dat niet zou kunnen. Aan een bedrijf als TomTom kun je zien dat

we konden kapitaal ophalen. En dat was hard nodig ook, want we

het heel hard kan gaan als je erin slaagt om het juiste product te

hadden schulden en een negatief eigen vermogen. Tegenwoordig

maken.” 

laat ik de teugels weer wat vieren en moet elke vestiging zijn eigen broek weer ophouden.”

“Groei mag je niet zomaar overkomen”

TOEKOMST Problemen met die rolverdeling heeft Allis niet meegemaakt. “Misschien omdat Quintiq vijf oprichters heeft. Het kostte tien minuten om de rollen te verdelen en die zijn nooit veranderd. Voor we aan het avontuur begonnen, hebben we afgesproken dat er één directeur is. Wel heb ik in een later stadium een collega erbij gezocht die de marketing en sales voor zijn rekening nam. Als CEO ben ik een beetje een manusje van alles. Gelukkig heeft Quintiq

D ICK R AMAN, TIE

een goede tweede managementlaag, waardoor heel veel zaken van de dagelijkse operatie aan mij voorbijgaan. Toch is er soms in

Fact  24 Deloitte

Verandermanagement: doekje voor het bloeden?

P ETRA TITO

U bent ongetwijfeld bekend met de statis-

bij verandermanagement geldt: less is more.

hoc bedenken van interventies.

tieken: uit diverse onderzoeken is gebleken

Het is beter een beperkt aantal interventies

Regel twee: creëer commitment van

dat het bewerkstelligen van succesvolle

succesvol en in samenhang met elkaar uit

management én projectteam voor de veran-

verandering voor menig organisatie geen

te voeren dan een vloed van losse flodders

derstrategie. Spreek met elkaar een aantal

sinecure is. Het hiervoor benodigde veran-

over de organisatie uit te storten.

grondregels voor de aanpak af en houd u

dermanagement is vaak van onvoldoende

Voor wat betreft de uitvoering van de geko-

daar dan ook aan. Verandermanagement is

kwaliteit en fungeert als het spreekwoorde-

zen aanpak blijkt dat verandermanagement

niet alleen de verantwoordelijkheid van de

lijke doekje voor het bloeden, dat pas wordt

nog te vaak geïsoleerd opereert binnen de

verandermanager. Werk als een team!

aangewend als het project niet naar tevre-

projectstructuur. Hoe vakbekwaam de

En last but not least: zorg voor een heldere

denheid verloopt. De belangrijkste kenmer-

verandermanager ook is, hij of zij kan het

projectstructuur en -verantwoordelijk-

ken van falend verandermanagement? Men

veranderingstraject niet alleen trekken. De

heden. Sterk, multidisciplinair project-

richt zich teveel op symptoombestrijding

gekozen veranderstrategie zou tot uiting

management zorgt ervoor dat de verander-

en onvoldoende op samenwerking binnen

moeten komen in de totale projectaanpak

strategie integraal in de projectaanpak

het projectteam. De oplossing ligt niet in

en gedragen moeten worden door het

wordt ingebed en geen verzameling losse

het bedenken van nog meer of nog betere

gehele team. Aandacht voor samenwerking

instrumenten blijft.

interventies, maar in het verbeteren van het

en voor het opbouwen van verandervaar-

Kortom, goed verandermanagement is

formuleren en ten uitvoer brengen van de

digheid binnen het team is hierbij een

geen instrumenteel snelverband, maar veel

gekozen veranderstrategie.

belangrijke voorwaarde. Elke actie van het

meer een zorgvuldig geplande operatie, uit-

Allereerst het formuleren van een verander-

projectteam is immers een interventie, en

gevoerd door een goed op elkaar ingespeeld

strategie. Het lijkt vanzelfsprekend dit te

weerstand kan ontstaan door het regel-

team. Tijd besteden aan een doordachte

doen bij de opstart van het verandertraject.

matig overschrijden van projectdeadlines

opstart van het project en aandacht voor

Echter, ervaring uit de praktijk leert dat

en het onkundig faciliteren van inhoude-

teambuilding zijn goede investeringen die

organisaties vaak onvoldoende tijd nemen

lijke bijeenkomsten. De verandermanager

zich uiteindelijk terugbetalen in een suc-

om een doordachte veranderstrategie en

fungeert hierbij als coach van het project-

cesvoller veranderingstraject.

-aanpak te formuleren. Veel eerder gaan zij

team en wordt hierin ondersteund door de

voortvarend van start, waarbij de aanpak

projectleiding.

gaandeweg het traject wordt ontworpen

Samenvattend zijn er drie gouden regels

en bijgesteld. Het gevolg hiervan is een

om uw verandermanagement effectiever

onsamenhangend geheel van interventies

te maken. In de eerste plaats: definieer

op basis van verkeerde uitgangspunten. Het

vooraf een veranderstrategie passend bij

is verleidelijk om hieraan steeds meer inter-

de projectdoelstellingen. Evalueer en stuur

venties toe te voegen op het moment dat de

bij gedurende het project, maar voorkom

aanpak onvoldoende effect heeft. Maar ook

onnodig ‘zwalken’ van de aanpak en het ad

Fact  25 Deloitte



D

“D&Tect [spreek uit: detect, red.] is geen programma, geen pak-

ket zoals Word dat je in de winkel koopt, installeert en waarmee je vervolgens aan de slag gaat”, aldus Daniël Ritsma, Manager Enterprise Risk Services bij Deloitte. Deze afdeling heeft in de loop der jaren een enorme schat aan kennis opgebouwd als het gaat om data-analyse bij grote en middelgrote klanten. “Het unieke aan D&Tect is dat het een samenstelsel van zo’n tweehonderd reeds bestaande computerprogramma’s is. Alleen werden deze programma’s tot voor kort afzonderlijk gebruikt. Wij combineren ze en laten de rapporten van deze programma’s door D&Tect-specialisten interpreteren. En die specialisten hebben wij hier zitten”, zegt hij, terwijl hij op een viertal medewerkers wijst die achter beeldscher-

men zitten.

Deloitte ontwikkelde D&Tect een jaar of twee geleden. Het wordt al toegepast bij klanten in onder andere Duitsland, Engeland, de Verenigde Staten, Zuid-Afrika en sinds kort ook in Oost-Europa. Deloitte zet D&Tect in als er binnen bedrijven behoefte is aan procesoptimalisatie van de financiële administratie. Ritsma: “Dat is de paraplu waar alle deelprocessen onder vallen, want D&Tect kan voor een groot aantal specifieke gebieden worden ingezet.”

Data detectives

FR AUDEBESTRIJ DING A L S PRE T TIGE BIJ W ERK ING VA N PROCESOP TIM A LISATIE

FEITEN EN FICTIE Het meest in het oog springende gebied waarop D&Tect kan worden ingezet is fraudedetectie. Vaak heeft een bedrijf een vermoeden van onregelmatigheden. Deloitte voert dan eerst een aantal inventariserende gesprekken om boven tafel te krijgen wat de vermoedens zijn. Dat is onder andere het werk van George Steltman, Senior Manager Financial Management & Control

Om vraagstukken zoals corporate governance, risicomanagement en kostenmanagement het hoofd te bieden, heeft een onderneming behoefte aan duidelijke bedrijfsinformatie. Deloitte ontwikkelde een instrument om deze informatie snel uit de bedrijfssystemen van die onderneming te halen: D&Tect. Een belangrijk voordeel van D&Tect is dat men er ook bedrijfsfraude mee aan het licht kan brengen.

bij Deloitte: “Het gaat om verdenkingen. Dat ligt zeer gevoelig. Als we concluderen dat het vermoeden gegrond is, is D&Tect een onmisbaar instrument om de feiten naar boven te halen.” Ongeveer de helft tot driekwart van alle gevallen van bedrijfsfraude blijkt te worden gepleegd door eigen medewerkers. Bedrijven hebben bijvoorbeeld niet door dat een medewerker via een eigen bedrijfje goederen aan hen verkoopt. Of dat Jansen en Zonen hetzelfde bedrijf is als Jansen & Co, waardoor facturen dubbel worden betaald. En dan is er nog de delicate kwestie van de bewijslast: is hier sprake van stom toeval, van een tikfout of van kwade opzet? Soms vermoeden bedrijven wel dat er iets niet in de haak is, maar hebben ze geen idee hoe ze feiten en fictie moeten scheiden. Ritsma: “De meeste gevallen van fraude komen slechts bij toeval aan het licht. Twee elementen bieden kwaadwillenden veel speel-

PAUL STEENHOFF TEKST

A NNE H AMERS Daniël Ritsma, Deloitte

FOTOGRAFIE

ruimte. Ten eerste de enorme datastromen binnen grote bedrijven, waardoor het zoeken naar onregelmatigheden - en dus betrappen van fraudeurs - te vergelijken is met de spreekwoordelijke speld in de 

administratiesysteem de factuur niet als dezelfde en wordt er ook voor deze factuur

DANIËL RITSMA

een betaalopdracht aangemaakt. Komen we

“Het blijft toch mensenwerk”

dit tegen, dan gaan we opletten. Het kan natuurlijk een tikfout bij het inboeken zijn geweest. Of iets anders.” Ritsma laat een ander voorbeeld zien, waarop de mensen van D&Tect alert zijn. Ook in dit voorbeeld kán het een menselijke fout zijn, maar het zou ook

hooiberg. En ten tweede zijn veel organisaties zo gestructureerd dat

PUBLIC SECTOR

Onlangs kwam de commissie-De Grave met de onthullende constatering dat teveel bestuurders met dezelfde vraagstukken bezig zijn. In plaats daarvan zou één bestuurder of bestuurslaag verantwoordelijk moeten zijn voor de oplossing van één probleem. Zo zijn er

Edge, dient een factuur in van 1046,27

door de dualisering meer dan 1500 gemeentebestuurders bijgekomen. Daarom zouden de

euro. Later duikt dezelfde factuur op, alleen

gemeenteraden verkleind moeten worden.

dan heet het bedrijf New Edge & Co. Als er

Alsof het nog niet genoeg is, valt in Binnenlands Bestuur te lezen dat de personeelsfor-

wordt gerommeld met de stamgegevens en

matie van grote gemeenten onevenredig veel groter is dan die van middelgrote en kleine

op die manier dubbele betalingen plaats-

gemeenten. Bij grote gemeenten is sprake van veel extra controle doordat de verantwoorde-

vinden dan haalt D&Tect dat er zo uit.”

lijkheden niet duidelijk zijn. De complexe structuren vergen veel vergadertijd. Kortom: ons land gaat gebukt onder een bestuurlijke en ambtelijke drukte. Het is inefficiënt en kost veel

M ENSENWERK SCHOKKEND

PAUL D OOP INDUSTRY LEADER

kwade opzet kunnen zijn. “Het bedrijf New

geen enkele datadetective meer dan een fragmentarisch overzicht krijgt.”

Wie maakt zich er druk over?

belastinggeld, maar wij lijken het lijdzaam te aanvaarden als een bureaucratisch noodlot.

D&Tect analyseert niet alleen financiële transacties, maar kan

De vraag is of het helpt om vertegenwoordigende organen te verkleinen en zittings-

ook de data van de personeelsadministratie tegen het licht houden.

termijnen te verlengen. Het is duidelijk dat bij het verplaatsen van meer bevoegdheden

De D&Tect-technologie legt verbanden, zoekt ongewone patronen

Ook daar kunnen verrassende zaken boven water komen. Zo is

naar bijvoorbeeld Brussel het aantal Kamerleden teruggebracht zou kunnen worden.

en brengt onregelmatigheden aan het licht door diverse databases

met behulp van D&Tect wel eens geconstateerd dat bij een bedrijf

Minder drukte in de Kamer zal de kwaliteit van het politieke debat ten goede komen.

betreffende accounts, personeel, salarissen, marketing, maar ook

bepaalde werknemers - volgens de boeken tenminste - in tien

Daartegenover staat dat door veranderingen binnen de grote overheidsbureaucratieën de

telefoonverkeer per aansluiting en het in en uitgaande verkeer

jaar tijd nog nooit een dag vakantie hebben genoten. Dat kan om

toezichthoudende taak van de Kamer belangrijker zal worden.

van de parkeergarage samen te voegen. Uniek is dat D&Tect

nadere bestudering vragen. Ritsma: “Of denk aan een medewerker

Het vele extra overleg bij grote gemeenten is een kenmerk van veel grote organisaties. Hoofd-

verder gaat en ook externe, bij de opdrachtgever bekende, data

die zijn salaris regelmatig weet te verdubbelen door het opvoeren

kantoren in de marktsector en overheidsbureaucratieën kunnen elkaar daarin de hand reiken.

hierbij betrekt, zoals telefoonnummers, bankrekeningnummers

van allerhande declaraties. D&Tect pikt dit soort opvallende zaken

In de strijd hiertegen heeft het bedrijfsleven het nodige succes geboekt door het herontwer-

en adressen van externe partijen. Ritsma: “Met D&Tect kunnen

er zo uit.”

pen van het eigen werkproces. Aanleiding was dikwijls de invoering van een nieuw automa-

onze specialisten snel zien of er anomalieën zijn in de diverse data-

D&Tect is volledig geautomatiseerd en weet veel zelfstandig boven

tiseringssysteem. Afgezien van het feit dat de (te) hooggespannen verwachtingen niet altijd

systemen van een onderneming. De data wordt overigens hier op

tafel te krijgen, maar door de inzet van de specialisten komt ook de

geheel zijn waargemaakt, heeft dit het bedrijfsleven per saldo veel voordelen gebracht. In het

kantoor onderzocht. De klant wordt dus niet gehinderd door onze

onderste steen boven. “Het interpreteren van rapporten blijft toch

administratief-logistieke proces zijn veel zaken verbeterd. De klantgerichtheid is verbeterd,

aanwezigheid op de werkvloer.”

mensenwerk”, zegt Ritsma. “Zo dacht een Amerikaanse aannemer

kosten zijn op de lange termijn verlaagd en innovatiekracht is sterk toegenomen. Basis

Helaas wordt veel fraude pas ontdekt als het leed al is geleden.

die een klus op een booreiland moest verrichten, extra inkomsten

daarvoor is dat verantwoordelijkheden vooraf duidelijk zijn afgebakend.

De uitkomsten van een detectie zijn soms ronduit schokkend voor

binnen te halen door bij een opdrachtgever uren te declareren

De contouren van een dergelijke nieuwe efficiency bij de overheid tekenen zich inmiddels

een ondernemer. Ritsma. “Stel je maar voor, we constateren dat

die hij in werkelijkheid nooit had gemaakt. Het bewijs daarvoor

af. De komende jaren zullen er zeker nog ‘kinderziektes’ zijn, maar wij hebben dit jaar al

er inderdaad iets mis is in zijn bedrijf en tonen hem bovendien

kon worden geleverd doordat onze specialisten de gefactureerde

kennis kunnen maken met het ontstaan van de ‘Belasting- en Toeslagendienst’.

zwart op wit om hoeveel geld het gaat.” D&Tect kan daarom ook

dagen combineerden met de vlucht- en passagiersgegevens van een

De Belastingdienst wordt op den duur verantwoordelijk voor zowel de heffing van de be-

worden ingezet als een soort alerteringssysteem. Het combineert de

pendelhelikopter naar dat booreiland: de bewuste aannemer bleek

lastingen en premies, als alle inkomensafhankelijke uitkeringen (huursubsidie, zorgtoeslag,

rekenkracht van een computer met de (fraude)opsporingskennis en

niet in de helikopter te hebben gezeten op de dagen die hij wel in

kinderopvang). Dat legt een grote verantwoordelijkheid in handen van de Belastingdienst

-ervaring van Deloitte.

rekening bracht.”

die potentieel veel voordelen kan bieden voor de burgers. Minder dubbel werk, minder bureaucratie en verbeterde dienstverlening voor burgers en bedrijven.

TIKFOUT?

C ASH TERUGHALEN

Het toezicht op deze nieuwe wijze van uitvoering zal niet eenvoudig zijn. De Algemene

D&Tect spit door alle transactionele data zoals inkoop- en

“Uiteindelijk gaat het erom dat je met D&Tect je ‘financial

Rekenkamer heeft al gewezen op een potentieel probleem. Is zij wel in staat zulke com-

verkoopfacturen, maar let ook op de stamgegevens zoals bedrijfs-

management and control’ structureel verbetert”, zegt Ritsma.

plexe automatiseringsopgaven te controleren? Het is belangrijk dat de politiek hiervoor

namen. Zo kan in geval van fraude duidelijk worden aan welke

Of het interessant is voor een ondernemer D&Tect eens los te laten

voldoende aandacht heeft. Maar laten wij ons daarbij niet afleiden van de grote voordelen

kant wordt gefraudeerd: binnen het bedrijf of daarbuiten. Ritsma

op zijn organisatie, heeft volgens Ritsma en Steltman ook veel te

voor de samenleving van rationalisatie en ICT-ondersteuning van de bedrijfsvoering bij

laat op zijn laptop voorbeelden uit de praktijk zien, waarbij alleen

maken met het risico van de ondernemer en de bedrijfsgrootte.

de overheid. De komende jaren zullen meer administratieve processen bij de overheid

de namen zijn veranderd: “Kijk, hier heb je factuur 200346 van de

Ritsma: “Wij zijn niet interessant voor de slager op de hoek,

opnieuw worden ontworpen en van passende ICT-hulpmiddelen worden voorzien. Dat zal

firma Bakker voor een bedrag van 348 euro. Een factuur van de

wel voor een landelijke keten van slagers. Dan kunnen we in de

op termijn leiden tot minder bestuurlijke en ambtelijke drukte. Tegelijk moet de kwaliteit

firma Bakker met hetzelfde bedrag kom ik hier weer tegen, alleen

meeste gevallen pure cash terughalen. Zo verdient D&Tect zich

van het toezicht daarmee gelijke tred houden. De nieuwe overheid verdient kwalitatief

is er dan een puntje achter de 6 geplaatst. Daardoor herkent het

snel terug”.

Fact  28 Deloitte



hoogwaardig toezicht.

 Fact  29 Deloitte

den Ouden vaak te vinden op de werkvloer. Hij wil zelf de spanning ervaren van de duizenden milieuregeltjes, de dienstverlening aan de klant en de arbeidsomstandigheden waarmee zijn mensen te maken hebben. Den Ouden staat open voor medewerkers die hun

Van sterfhuis naar nummer

verhaal kwijt willen over de scheldpartijen en zelfs het geweld op straat. En op straat ziet hij met eigen ogen hoe de burgerij vuilnis niet-gescheiden aanbiedt, terwijl de vuilnisman een boete krijgt als hij datzelfde afval in een ‘verkeerde’ container in de wagen gooit.

DAAN DEN OUDEN, AVR

“Uiteindelijk ben ik thuis de man die op zondag het vlees snijdt”

“Getrouwd, twee kinderen en een studie Chemische Technologie in Delft - dat zijn de kale feiten”, aldus Den Ouden (55). “Ik doe aan hardlopen en schaats graag tochten. Er is niets mooiers dan schaatsen op natuurijs. En ik zeil graag. Als kind zat ik al in een Piraatje. Twee jaar geleden heb ik mijn boot verkocht; ik had het te druk én raakte uitgekeken op het vaargebied in Europa. De Noordzee is altijd koud. Nu huur ik regelmatig een bootje in het buitenland. Verder golf ik af en toe en hoewel ik geen kunstkenner

“Hé, Daan! Hier in Den Haag pakken we vier zakken tegelijk, hoor!”, roept de vuilnisman naar een tijdelijke collega, die twee zakjes draagt.‘Hé, Daan!’ is Daan den Ouden, directeur van AVR. In 2004 maakte hij in het RVU-programma Terug op de werkvloer opnieuw kennis met het dagelijkse werk van zijn medewerkers. Momenteel staat ‘zijn’ AVR in de etalage. Marjet van Zuijlen en Peter Bommel van Deloitte maken met hem de balans op.

ben, kijk ik graag naar schilderijen. Daarbij ben ik natuurlijk ook een workaholic.” Hoe organiseer je de balans? “Mijn leven is niet altijd in balans. Ik heb altijd hard gewerkt, met plezier. Afhankelijk van de fase waarin het bedrijf verkeert, stop je er tijd in. Als aanvoerder van de ploeg vind ik dat je vooraan moet lopen. We zijn onstuimig gegroeid. Je hebt ook te maken met schandalen, tegenvallers, veranderingen in milieuwetgeving. Dus is er vaak extra inzet nodig. Ik kan mijn werk wel goed loslaten. Maar uiteindelijk ben ik thuis vaak de man die op zondag het vlees snijdt.” Hoogtepunten in de geschiedenis van de AVR? “Een hoogtepunt was toen ik in 1979 manager van het ‘sterfhuis’ AVR Chemie werd. AVR is in 1968 opgericht als moderne milieufaciliteit ter compensatie voor de industrialisatie in het RotterdamBotlekgebied. Dat was toen vooruitstrevend. Alleen, er was toen geen wetgeving, dus het afval kwam niet. Dat was ook de tijd van de milieuschandalen in Lekkerkerk. In 1979, toen het bedrijf in surseance van betaling ging, maakte het een miljoen gulden per week verlies. Ik kwam een maand vóór de surseance in dienst. Toen is het onderdeel Gevaarlijk Afval apart gezet en heb ik aan de basis gestaan van de combinatie met de staat, acht grote multinationals en de Gemeente Rotterdam, ofwel de nieuwe AVR Chemie C.V.” “In 1989 ontstond de dioxineproblematiek. Als eerste in de wereld kreeg Nederland strenge wetten. Naar aanleiding van dioxineverontreiniging bouwden we rookgasreinigers. Die technologie bestond nog nergens en niemand kon ons de lage waarden garanderen, die nodig waren. Uiteindelijk hebben we vijfhonderd mil-

MARJET

joen gulden geïnvesteerd. Dat was ook één van de hoogtepunten

VAN

ZUIJLEN

INTERVIEW

CORBINO

voor mij. Het was een ontwerp van tekentafel naar ware schaal en

FOTOGRAFIE

het werkte in één keer.” “In 1990 werd ik algemeen directeur. Toen was ik 40. Dat was de

1 DA AN DEN OUDEN OVER ‘ZIJN’ MILIEUBEDRIJF AVR

Om voeling te houden met alle facetten van het bedrijf, is Daan



MARJET TEKST

Fact  31 Deloitte

VAN

ZUIJLEN

EN

P ETER B OMMEL

1

VR A AG & ANT WOORD

een gegeven moment kiezen voor consolidatie. Uiteindelijk heb ik besloten: ‘Niet verder groeien, eerst consolideren’. Het herkennen van het probleem is tachtig procent van de oplossing.” Waar heb je spijt van?

“Dat ik de naam van AVR niet heb veranderd. In het verleden was ik een voorstander van naamsbehoud, maar het viel me tegen hoezeer er een negatieve sfeer rond die naam is blijven hangen. Bovendien blijven we te veel geassocieerd met Afvalverwerking Rijnmond, terwijl we op 44 vestigingen in Nederland, Vlaanderen en Ierland werken. We zijn trots op onze roots, maar we moeten

tijd dat het huisvuilbedrijf erbij kwam. We wilden groeien en een

beelden verversen. Een nieuwe naam zou meer recht doen aan alle

breed milieubedrijf worden. In 1992 zijn we geprivatiseerd en in

culturen binnen het bedrijf.”

1998 werd er een holding boven gezet. Daarna zijn we explosief

gegroeid in omzet en aantal werknemers. De afgelopen twee jaar

Speelt de milieuregelgeving AVR parten?

zijn we bezig geweest om de nieuwe bedrijven goed in de organisa-

“De milieusector komt moeilijk los van zijn milieumaffia-imago.

tie te integreren. Een roerige geschiedenis met vele hoogtepunten.”

Daarvan gaat een negatieve spiraalwerking uit. We hebben alleen al op grond van de belangrijkste milieu- en Arbo-wetgeving te

Waarom verkoop van de AVR?

maken met zo’n vijftienduizend regels. Een gemiddelde manager

“We voeren al meer dan tien jaar de discussie met de aandeelhou-

bij een normale fabriek heeft te maken met zeshonderd à zeven-

ders. Rotterdam heeft ons altijd goed gefaciliteerd. Nu wordt de

honderd regels. Natuurlijk, het is een ingewikkelde branche. Maar

betrokkenheid van de overheid minder en de relatie meer op con-

in sommige opzichten slaat de regelzucht van de overheid door.

tractuele verhoudingen gebaseerd. De verwachting was al een tijd

Nederland loopt ook in dit opzicht voorop! De regel die we intern

dat we vroeg of laat afscheid van elkaar zouden nemen. Doordat

hanteren, is compliance. Elk incident wordt hier diepgaand onder-

we tot ver buiten Rotterdam actief zijn, is het voor Rotterdam

zocht. Verder voeren we regelmatig interne audits uit om tijdig

onlogisch om verder in AVR te investeren. Minder dan tien pro-

zaken te signaleren en we trainen iedere medewerker.”

cent van onze omzet komt nog uit Rotterdam. Bovendien is er in

“Als je de hele dag omgaat met gevaarlijke stoffen, is het moeilijk

de politiek een beweging die het onverantwoord vindt dat de poli-

je elk moment van dat gevaar bewust te blijven. Je kunt er alleen

tiek grote financiële risico’s neemt. Daar waren we toch tegenaan

maar uitkomen door een perfecte prestatie neer te zetten. Wij

gelopen. We willen leidend worden in Nederland, Vlaanderen en

hebben onze organisatie zo ingericht dat, als er een menselijke fout

Ierland. Qua verwerking zijn we in Nederland nummer één, op het

wordt gemaakt, de eventuele nadelige consequenties worden op-

gebied van inzameling nummer vier. Wij willen verder groeien als

gevangen. Zo voorkomen we dat er schade kan ontstaan voor

geïntegreerd milieubedrijf en een rol kunnen spelen bij de verdere

mensen en de omgeving waarin wij werken.”

consolidatie in de markt.” Hoe beoordeel je het investeringsklimaat? Internationaliseren?

“De afgelopen jaren zijn voor commerciële kapitaalverschaffers

Q&A Personele gevolgen van outsourcing Het komt regelmatig voor dat een onderneming deelactiviteiten, zoals schoonmaakwerk, catering of beveiliging, uitbesteedt of overdraagt aan een andere onderneming.

het al dan niet overdragen van gebouwen

G ELDT DE RICHTLIJN OOK VOOR

en/of roerende goederen en het al dan niet

DE OVERHEID?

overdragen van de klantenkring en/of (een

Medio september 2000 heeft het Hof

deel van) het personeel.

uitgemaakt dat bij de overheid werkzame

Deze toetsingscriteria zijn elk op zichzelf

personen met een publiekrechtelijke aan-

niet bepalend voor het antwoord op de

stelling geen rechten kunnen ontlenen aan

vraag of (een onderdeel van) een onder-

de richtlijn. Personen die bij een publiek-

neming is overgedragen. Ze kunnen dit in

rechtelijk lichaam op basis van een arbeids-

WELKE CONSEQUENTIES HEEFT

combinatie met elkaar wel zijn. Toch zijn er

overeenkomst werkzaam zijn, kunnen dit

OUTSOURCING VOOR DE RECHTEN EN

uitzonderingen. Bij de overdracht van een

onder omstandigheden echter wel. Dit

PLICHTEN VAN HET PERSONEEL VAN HET

schoonmaakdienst van een bank, die door

betekent dat deze personen - uitzonderin-

OVER TE DRAGEN ONDERDEEL VAN DE

slechts één werkneemster werd belichaamd,

gen daargelaten - een beroep op de richtlijn

ONDERNEMING?

oordeelde het Hof dat alleen het feit dat

kunnen doen als het onderdeel waaraan zij

Als leidraad dient de Richtlijn van de Euro-

de voor en na de overdracht verrichte

verbonden zijn, wordt overgedragen. Ook

pese Gemeenschap 77/187 van 14 februari

(schoonmaak)werkzaamheden van gelijke

de overheid moet bij de uitbesteding van een deelactiviteit dus zorgvuldig zijn.

1977. De richtlijn houdt in dat een over-

aard zijn, voldoende is om aan te nemen

gang van (een deel van) een onderneming

dat de identiteit van deze werkzaamheden

meebrengt dat de rechten en plichten, op

bewaard is gebleven. Andere maatstaven

Mr Pieter Huys

dat moment voortvloeiend uit de arbeids-

werden door het Hof opvallend genoeg

advocaat Arbeidsrecht

overeenkomsten tussen de overdragende

buiten beschouwing gelaten.

AKD Prinsen Van Wijmen, Rotterdam

werkgever (overdrager) en werknemers, van

Dit arrest van het Hof is veelbetekenend

rechtswege overgaan naar de verkrijgende

voor de uitbesteding van deelactiviteiten

werkgever (verkrijger).

aan andere bedrijven. Als andere bedrijven

“De grenzen vervagen, maar binnen Europa is geen sprake van een

moeilijk geweest om te investeren. Het nadeel van té regulerende

level playing field. Het afval loopt naar het laagste punt toe. Fiscale

wetgeving per lidstaat is, dat je subsidieprojecten gaat bouwen.

wetgeving en kwaliteitseisen verschillen sterk per land. Zo gold tot

En daar moeten we mee oppassen bij het verder ontwikkelen van

juni 2005 in Duitsland geen stortverbod voor brandbaar afval en

de markt. Ik ga ervan uit dat de concurrentieverschillen tussen

ontbrak er een stortheffing. Pas als de kansen en technische eisen

de EU-landen zullen afnemen. Onze zorg zit vooral bij de nieuwe

gelijk zijn, zullen de prijzen naar elkaar toe groeien. Wij als bran-

EU-landen: dat er niet allerlei sluiproutes worden gevonden. Waar

che en bedrijf doen mee in dit debat, maar onze invloed is beperkt.

jarenlang ruimte was voor innovaties, is de ruimte om te investeren

We willen Europees beleid en uniforme uitvoering, maar daar zijn

in de afgelopen jaren afgenomen. Nu is het: eerst zien, dan geloven.

(dit deel van) de onderneming is volgens

we nog lang niet.”

Onze branche heeft er baat bij dat de open markt daadwerkelijk

vaste jurisprudentie van het Europese Hof

B EZINT EER GIJ BEGINT?

ontstaat.”

van Justitie van grote betekenis.

De consequentie dat de personen die werk-

Voor de bepaling of er wel of geen sprake

zaam zijn bij het overgedragen deel van de

Waar lig je wel eens wakker van? Tot slot: hoe zie je jouw toekomst bij AVR?

de overgenomen deelactiviteiten (groten-

WANNEER IS ER SPRAKE VAN EEN

deels) op dezelfde wijze voortzetten, kan

OVERGANG?

dit worden betiteld als een overgang in

De richtlijn bepaalt dat (het onderdeel

de zin van de richtlijn. Met als gevolg dat

van) de onderneming als gevolg van een

alle medewerkers van het overgedragen

overeenkomst, fusie of splitsing dient over

onderdeel van rechtswege naar de verkrijger

te gaan. Het behoud van de identiteit van

overgaan.

is van een overgang van (een onderdeel

onderneming, ook daadwerkelijk in dienst

soonlijk probleem, zoals het ontslaan van een collega, óf als ik een

“AVR zit in mijn bloed. Het is mijn kind. Ik heb altijd voor ogen

van) een onderneming zijn in een aantal

komen van de verkrijgende werkgever, is

groot zakelijk probleem heb. Als ik erover praat, is het vaak al over.

gehad waar dit bedrijf naartoe zou moeten groeien. We staan nu op

arresten van het Hof criteria gegeven.

vaak niet de bedoeling van de overdracht.

Ik heb in de groeifase van de AVR wel eens gedacht: ‘Verdomme,

de drempel van volwassenheid. En er komt een tijd dat je je kind

Bijvoorbeeld de mate waarin de voor en na

Goede voorbereiding en tijdige arbeids-

dat gaat fout’. Mijn omgeving bleef optimistisch, maar ik wilde op

moet loslaten.”

de overgang verrichte activiteiten gelijk zijn,

rechtelijke analyse zijn dus noodzakelijk.

“Ik lig niet zo vaak wakker! Als ik wakker lig, is dat óf van een per-



Fact  32 Deloitte

Fact  33 Deloitte



DOSSIER : LUCHT VA ARTMA ATSCHAPPIJEN VERKENNEN NIEUWE HORIZONTEN

“De luchtvaartindustrie is onvolwassen.” Arie Verberk, CEO van Martinair, valt graag met de deur in huis. “Het is een onvolgroeide markt. Natuurlijk probeer je de beste kwaliteit te bieden tegen de laagste prijs, maar in de luchtvaart zijn er drie storende elementen. Ten eerste de vergunningen. Het zijn ondanks een aantal landen met open skies nog altijd regeringen die bepalen waar je heen mag vliegen. Dat hangt samen met het tweede punt: onze markt wordt verziekt door nationalistische gevoelens en concurrentievervalsing. Elk land heeft een nationale lucht-

Vleugels uit

slaan

vaartmaatschappij, waarvan de meeste verlies lijden. Bijna allemaal worden ze met enorme subsidies in de lucht gehouden. Er is dus heel veel concurrentievervalsing. En tot slot is er nog het imago van de luchtvaart. Als ik CEO ben van een margarinefabriek met een miljard omzet, trek ik geen

aandacht. Maar als ik zeg dat ik CEO ben van een airline, zijn de reacties

De luchtvaartsector voelt de klappen van het huidige economische klimaat. Bovendien is de concurrentie fors én internationaal. Frédéric Gagey, Arie Verberk en Onno van den Brink, topmannen van respectievelijk KLM, Martinair en Transavia.com, staan stil bij de stand van zaken en leggen uit welke strategieën ze hanteren om het hoofd boven water te houden.

meteen ‘wow’ en ‘cool!’. Luchtvaart is sexy. Maar dat trekt wel mensen aan, die hun geld met iets heel anders hebben verdiend en dan ook wel even hun eigen airline willen beginnen. Dat kan ook vrij makkelijk, want je kunt tegenwoordig alles leasen. Die mensen zouden een uitspraak van Virgin-baas Richard Branson in hun oren moeten knopen: ‘You start as a billionaire, and then you start an airline.’ Zulke maatschappijen gaan allemaal kapot, maar al die dingen samen zorgen wel voor een ongezonde concurrentie.” Het landschap voor de luchtvaart is de afgelopen tien jaar dramatisch veranderd met de komst van de low-cost carriers, zoals ze in luchtvaarttermen heten. Frédéric Gagey, managing-director en CFO van KLM, vat het afgelopen decennium in een paar zinnen samen. “De luchtvaart is grotendeels geprivatiseerd. Veel luchtvaartmaatschappijen zijn overgegaan van de publieke sector naar de private sector. De concurrentie is daarmee ook verhevigd. Daarnaast is de markt geliberaliseerd. We hebben tegenwoordig een open sky in Europa. Deze ontwikkelingen hebben het nieuwe partijen in de luchtvaart makkelijker gemaakt om de markt te betreden. Naast de traditionele carriers als KLM, Air France en British Airways hebben low-

cost carriers als EasyJet en RyanAir een plaats veroverd in de luchtvaart.”

N IEUWKOMERS Onno van den Brink, president en CEO van Transavia.com, herkent het fenomeen van de opkomende prijsvechters. “Door de liberalisering in Europa hoef je hier niet langer te onderhandelen met landen voor toestemming om naast de nationale luchtvaartmaatschappij op een bestemming te vliegen. Verder heeft internet een belangrijke rol gespeeld. Bij prijsvechters A RJAN G RAS TEKST

M AARTEN CORBIJN FOTOGRAFIE

boek je online, en dat betekent dat ze lage kosten hebben. Kosten die ze verder drukken door bijvoorbeeld geen catering te bieden, wat betekent dat ze met een minimale bemanning kunnen vliegen. Zo konden ze de prijzen

Fact  35 Deloitte



nu één van de grootste airline groups van de wereld.”

Net als de prijsvechters vervoert Transavia.com vooral vakantie-

KLM maakt, samen met KLM Cityhopper en Transavia.com,

gangers. “Twee keer per jaar gaan we om de tafel zitten met de

deel uit van de KLM Group. Samen met zijn partners vliegt

touroperators om stoelen te verkopen op bestemmingen”, vertelt

KLM Group passagiers en vracht naar ruim vierhonderd steden in

Van den Brink. “Wat daarin verandert - en waar Transavia.com

85 landen op zes continenten. KLM biedt dus een veel ruimer palet

koploper in is -, is dat je grote slagen kunt maken in de efficiëntie

van vluchten en producten dan EasyJet of RyanAir. Toch heeft

en effectiviteit van de back-office. Internettechnologie is daarbij

Gagey wel bewondering voor de werkwijze van de prijsvechters. “Ze

cruciaal. We hebben binnenkort een online portal die reisorgani-

hebben een slim model ontwikkeld. Ze gebruiken meestal kleine

saties inzicht geeft in onze bewegende voorraad. Zo kunnen ze de

vliegvelden, stoppen zoveel mogelijk passagiers in een vliegtuig zo-

markt veel sneller bijhouden en daarop inspelen.”

dat de kosten laag zijn en de prijs aantrekkelijk wordt, en ze vliegen

“Een ander voorbeeld van grotere efficiëntie is, dat we ook in de

op andere bestemmingen dan de grote maatschappijen. Ze hebben

charteromgeving willen overgaan naar ticketless reizen, zodat je

klanten afgesnoept van de grotere airlines, maar ze hebben ook een

ook via internet kunt inchecken. Als je zoals nu reeds bij ons kunt

nieuwe markt gecreëerd. KLM heeft daarop gereageerd door de

inchecken via een automaat op Schiphol en Rotterdam, en je hoeft

goede ideeën van de low-cost carriers over te nemen. Op korte vluch-

je bagage alleen nog maar te laten wegen en labelen, dan verloopt

ten zijn we veel efficiënter gaan werken en hebben we veel kosten

de doorstroming veel soepeler. Bij onze lijndiensten kun je zelfs al

bespaard. Daarnaast hebben we natuurlijk Transavia.com.”

inchecken via internet, want daar bestaat ticketless reizen reeds.

O NNO VAN DEN B RINK , TR ANSAVIA .COM

“Misschien

verkopen we wel mobieltjes”

drastisch verlagen, wat leidde tot een groeiend aantal passagiers.

in zwaar weer terechtgekomen, terwijl het aandeel van de grote

De prijsvechters profiteerden daar meer van dan de traditionele

luchtvaartmaatschappijen gestaag is gegroeid. Vooral op de lange

maatschappijen, en ze namen bovendien nog een deel van hun pas-

afstanden, de long haul, hebben ze de nodige allianties gesloten.

sagiers over. Low-cost is een succesformule, maar nu denkt iedereen

De structuur van de markt is daardoor de afgelopen tien jaar sterk

er geld mee te kunnen verdienen. Vooral bij chartermaatschappijen

veranderd. Er zijn nu drie grote netwerken van samenwerkende

heb je investeerders die uit een heel andere bedrijfstak komen.

luchtvaartmaatschappijen, en ik denk dat hun rol de komende

Maar het runnen van een luchtvaartmaatschappij onderschatten ze.

jaren belangrijker wordt.”

Er vallen dus een hoop maatschappijen om, en ik denk dat dat nog

KLM verkende al in een vroeg stadium de mogelijkheden tot

wel even doorgaat. Voorlopig zijn er altijd wel nieuwkomers die de

samenwerking met partners. Gagey: “De langdurige samenwerking

gaten opvullen.”

tussen KLM en Northwest Airlines toonde aan dat het rendement van zo’n verbond hoog kan zijn, zelfs onder zware concurrentie

CONSOLIDATIE

en met een tegenvallende economie. Air France-KLM maakt nu

Gagey bevestigt de analyse van Van den Brink. “Ik denk dat er nu

deel uit van SkyTeam, een wereldwijd netwerk. Daarnaast heb je

een fase van consolidatie is ingetreden, waarin partijen hun positie

OneWorld, met onder meer British Airways, en StarAlliance met

proberen te behouden. Veel nieuwe private ondernemingen zijn

onder meer Lufthansa. Met onze collega’s van Air France zijn we

Fact  36 Deloitte

F R É D ÉR I C G AG E Y, K L M

“Prijsvechters

hebben een slim model ontwikkeld”



Dat gaan we nu ook aanbieden aan onze charterpassagiers. We

belang voor prijsvechters als Transavia.com. Voor Martinair

Op de korte afstanden wordt het moeilijker om zo’n compleet

naartoe gaat. Iedereen vliegt naar Shanghai, en daarom is

investeren momenteel erg in het verbeteren van het charterproces.”

spelen andere overwegingen een rol, zegt Verberk. “In tegenstel-

dienstenpakket aan te bieden, geeft Verberk toe. “Transavia.com

Shanghai duur. Dat geldt voor de afhandeling, de landingsrechten,

Ook KLM maakt het leven van de klant makkelijker via internet,

ling tot Transavia.com hebben wij er bewust voor gekozen geen

vliegt voor touroperators, maar verkoopt ook losse stoelen. Zij doet

de hotels voor de crew en ga zo maar door. Wij vliegen dus bewust

vertelt Gagey. “E-business en e-services zijn voordelig, maar het geeft

low-cost carrier te worden. We willen op al onze vluchten een

het keihard alle twee. Wij doen voornamelijk zaken met reisorga-

op bijvoorbeeld Nanjing. Voor Chinese begrippen is dat een kleine

mensen vooral meer controle. Ze bepalen zelf wanneer ze een ticket

all-inclusive pakket aanbieden. Kwaliteit blijft onze eerste zorg.

nisaties, en geleidelijk komt daar wat rechtstreekse verkoop aan

provinciehoofdstad. Toch telt de provincie Jiangsu 74 miljoen

kopen, hoe ze boeken en inchecken. We verkopen nu elf procent van

Op al onze vluchten krijg je eten en drinken, we investeren veel

consumenten bij. De touroperators bespreken van tevoren namelijk

inwoners en in Nanjing zelf wonen ruim vijf miljoen mensen.

onze tickets online; dat moet in een paar jaar stijgen naar veertig

in onze stewardessen en onze kisten zijn altijd tiptop in orde.

stoelen die ze nog maar voor tachtig procent gegarandeerd afne-

Er is handel, industrie, import en export, en de vluchten erheen

procent. Vanaf 2008 zijn er alleen nog e-tickets en verdwijnt het

Binnenkort voeren we op de lange afstand een drieklassensysteem

men. De overige twintig procent verkopen we nu zelf, en als ze weg

zitten vol vracht.”

papieren ticket. Elektronisch inchecken wordt ook steeds populair-

in. Daar is heel veel vraag naar. Gebrek aan beenruimte is natuur-

zijn, hebben de touroperators pech. Maar we gaan niet onder hun

Iets dergelijks geldt voor de bestemmingen van Martinair in Zuid-

der. Daarmee was KLM in Europa trouwens de eerste.”

lijk de grootste klacht. Je krijgt dus een business class, 91 com-

prijs zitten en we bieden geen hotelkamers aan. Dat is het terrein

Amerika en Afrika. “Niemand gelooft in Zuid-Amerika, maar ik

fortstoelen met meer beenruimte, en de rest blijft hetzelfde voor

van de reisorganisaties en als ik ze daar ga beconcurreren, houd ik

wel. De markt groeit daar langzaam maar zeker. We vliegen zes

mensen die bereid zijn krapper te willen zitten als het goedkoop is.

de relatie niet zuiver.”

keer per week naar Bogotá in Colombia en naar Quito in Ecuador.

KWALITEIT VOOROP Alle luchtvaartmaatschappijen zijn geïnteresseerd in e-commerce.

Al die extra service kost meer, maar zeker op lange vluchten wil-

Behalve dat het makkelijk is voor de klant, scheelt het namelijk

len de mensen gewoon meer comfort. Daar heb je helemaal geen

ook in de kosten. En goedkoop functioneren is van fundamenteel

prijsvechters.”

Quito zit vol met rozenkwekers die hun rozen naar Nederland

B RANDING

exporteren. Hetzelfde geldt voor Kenia. Kenia is ideaal voor het

Andersom is die bescheidenheid er niet altijd, zegt Van den Brink.

kweken van rozen, maar de kwekers hadden de grootste moeite om

“Verschillende reisorganisaties, zoals TUI, willen nu eigen vlieg-

hun rozen afgevoerd te krijgen. Tot wij op Nairobi gingen vliegen.

tuigen hebben om de klant meer keuze te bieden.”

Daaruit is een mooie kruisbestuiving ontstaan. Sinds wij op Kenia

Transavia.com volgt die lijn en wil nu, omgekeerd, ook compleet

vliegen, hebben zich daar meer rozenkwekers gevestigd en hebben

verzorgde vakanties aanbieden, waar de content door touroperators

wij steeds meer lading te vervoeren.”

geleverd kan worden. De klant boekt dus een vlucht, inclusief een hotelkamer op zijn bestemming. “De focus komt steeds meer te lig-

A RIE VERBERK, MARTINAIR

“Niemand gelooft in ZuidAmerika”

TOEKOMSTVERWACHTINGEN

gen op het neerzetten van een merk”, verklaart Van den Brink die

Gagey is over het algemeen positief over de toekomst. Maar hij

aanpak. “Consumenten moeten meer gevoel krijgen bij het merk

beseft dat het succes niet zal komen aanwaaien. “Het maken van

Transavia.com. Misschien doen we dat zelfs door mobieltjes te ver-

winst is in de luchtvaart een kunststukje op zich. Daar zijn meer

kopen op de website. Het heeft weinig met vliegen te maken, maar

oorzaken voor aan te wijzen, zoals de verscherpte veiligheidseisen,

het verstevigt je uitstraling. Het kan consumenten ertoe bewegen

de gestegen brandstofprijzen en de steeds stringentere milieu-

voor jou te kiezen en niet voor de concurrent. Ik vind het interes-

wetgeving, maar er is nog een andere factor. Er zijn maar weinig

sant om te zien hoe ver die ontwikkeling kan gaan. Nu mikken we

producten waarbij de klant een jaar van tevoren de prijs kan op-

op het aanbieden van verzorgde vakanties op onze eigen bestem-

vragen bij alle leveranciers ter wereld. Als je van Amsterdam naar

mingen, maar als het goed loopt, kunnen we ook avontuurlijke

een kleine stad in de VS wilt vliegen, kun je op internet zoeken en

vakanties op Ameland gaan aanbieden. Misschien lukt zoiets niet

op één scherm alle aanbiedingen zien van alle aanbieders. Inclusief

omdat Transavia.com te sterk een vliegmerk is. Misschien komen

vluchtschema’s, tussenlandingen en noem maar op. Je kent meteen

we niet verder dan een goede luchtvervoerder te zijn met een hoop

de prijs, de beschikbaarheid en de condities voor minstens de

diensten eromheen. Maar we hebben wel degelijk meer ambitie.

komende zes maanden. Vergelijk dat eens met het kopen van een

We hebben nu een bepaalde koers ingezet; of die reëel is zal de tijd

auto. Daarbij gooit alleen de belasting al roet in het eten. In de

leren. Dat wordt wel spannend.”

prijzen die je op je scherm ziet voor de vlucht die je wilt boeken,

Over het branden van KLM hoeft Gagey zich in elk geval weinig

zitten de belastingen wél verwerkt. Onze klanten hebben door die

zorgen te maken. “KLM is een ijzersterk merk. Toen de com-

volledige transparantie volop keuzemogelijkheden. De concur-

binatie Air France-KLM ontstond, heeft niemand een seconde

rentie is in de luchtvaart dus heel hoog. Maar als je kijkt naar de

overwogen om het merk KLM te laten verdwijnen. Dat zou

leveranciers van de luchtvaartmaatschappijen, liggen de zaken heel

waanzin zijn geweest. In de luchtvaart is een vertrouwd merk

anders. Er zijn zegge en schrijve twee grote vliegtuigfabrieken, een

enorm waardevol.”

paar verzekeringsmaatschappijen, vier motorenfabrikanten en drie

Eén van de markten waar Air France-KLM de komende jaren

grote global-distribution-systemen. En er is maar één Schiphol in

zijn vleugels naar uitslaat, is China. Gagey: “China is erg belang-

Nederland. Dus terwijl we onderling hevig concurreren, is onze

rijk. Voor het goederenvervoer tussen Europa en China is Air

onderhandelingspositie bij zulke leveranciers erg zwak. Alleen al

France de first provider of capacity, zoals dat heet. En het vervoer

daarom vind ik het een goede ontwikkeling dat er steeds grotere

groeit. We hoeven dan ook niet te zoeken naar nichemarkten in

allianties komen. Dat maakt onze onderhandelingspositie sterker.

China, zoals Martinair. Tussen de grote steden in Europa en de

De luchtvaart blijft een spannende branche om in te werken,

gigantische steden in China is er nog zo ongelooflijk veel te doen.

omdat er zoveel beweging in zit. Alles verandert voortdurend.

En we hebben een belangrijk voordeel: de grootste vliegtuigmaat-

Het is een grote industrie die maar blijft groeien. Het is waar,

schappij van China wil deel uitmaken van de alliantie SkyTeam.”

de winstmarges zijn klein. Maar het is wel luchtvaart. En vliegen

Verberk: “Mijn motto is juist: ga niet daarheen waar iedereen

blijft natuurlijk altijd iets magisch houden.”

Fact  39 Deloitte



“Innovatie behoort tot onze

De SAS-70-certificering is een veelbesproken onderwerp in de financiële wereld. Een van de eerste dienstverleners die zich SAS-70-gecertificeerd mag noemen, is Mn Services in Rijswijk.

kernwaarden” MN SERV ICES GECERTIFICEERD D OOR HUISACCOUNTA NT DELOIT TE W ILBERT S CHREURS TEKST

A RNO L INGERAK FOTOGRAFIE

Mn Services wil groeien. Dat blijkt wel uit de ambitieuze plannen

mogensbeheer. De activiteiten op dat vlak omvatten alle aspecten

die de in Rijswijk gevestigde pensioenuitvoerder en vermogens-

van beleggen: van de advisering bij het bepalen van de beleggings-

beheerder heeft voor de komende jaren. “Onze strategie is erop ge-

strategie tot en met de integrale uitvoering van het beleggings-

richt om de klantenbasis te verbreden”, vertelt Jan Willem Taams,

beleid. Met een beheerd vermogen van ruim 26 miljard euro en

sinds juli 2005 financieel directeur van Mn Services. Van oudsher

circa zeshonderd medewerkers is Mn Services de op twee na groot-

is de dienstverlener vooral actief voor de bedrijfstak Metaal en

ste beheerder van pensioengelden in Nederland.

Techniek. “We hebben een proces van ontvlechting achter de rug en we zijn daardoor in het jaar 2000 verzelfstandigd”, zegt Taams.

TRANSPARANTIE

“Nu streven we naar hoogwaardige kwalitatieve dienstverlening

Om ook in de komende jaren groei te realiseren, is het belangrijk

en groei om minder afhankelijk te worden van de traditionele

de kwaliteit van de interne organisatie optimaal te waarborgen.

opdrachtgevers.” De plannen lijken inmiddels hun vruchten af te

“Opdrachtgevers stellen steeds hogere eisen aan de transparantie

werpen: Mn Services heeft in de afgelopen jaren diverse nieuwe

van hun dienstverleners”, licht Taams toe. “Tijdens het verzelf-

grote klanten binnengehaald, waaronder het pensioenfonds van

standigingsproces waren wij vooruitstrevend met de service level

Vopak en Yarden Uitvaartverzekeringen.

agreements die wij afspraken met onze opdrachtgevers. Dit kwaliteitstraject vervolgen wij nu met de SAS-70-certificering.” Dit uit de

LOONSTROOKJE

Verenigde Staten overgewaaide keurmerk begint ook in Nederland

Voor haar opdrachtgevers verzorgt Mn Services onder andere

voet aan de grond te krijgen. Mn Services is een van de voorlopers.

de financiële regelingen en verzekeringen die in de CAO’s zijn

Zowel voor de businessunit Pensioenen & Verzekeringen als

omschreven. “In feite loopt alles wat naast het nettosalaris van het

voor Vermogensbeheer heeft Mn Services inmiddels een type-1-

loonstrookje afgeschreven wordt, via ons”, legt Taams uit. “Van

certificering verworven. De verwachting is dat begin 2006 beide

het WAO-gat en de pensioenverzekering tot en met het spaarloon.”

bu’s type-2-gecertificeerd zijn (zie ook kader).

Behalve met de pensioenuitvoering en aanverwante admini-

“Innovatie behoort tot onze kernwaarden”, zegt Taams. “SAS-70

stratieve regelingen houdt Mn Services zich ook bezig met ver-

past daar heel goed bij.”

Fact  40 Deloitte



Fact  41 Deloitte

interne kwaliteit van bedrijfsprocessen te bevorderen én om het controlebewustzijn in de organisatie te stimuleren. “Het is veel meer dan een cursus met een stapel handboeken die op den duur verstoffen. SAS-70 is een manier om anders en zorgvuldiger te kijken naar de interne processen.” Belangrijk is ook dat het geen eenmalige exercitie is, vindt de financieel directeur. “De maat-

“Het is veel meer dan een cursus met een stapel handboeken”

regelen die het met zich meebrengt, moeten structureel ingebed worden in de organisatie en worden jaarlijks door de accountant getoetst.” Daarnaast is de SAS-70-certificering een visitekaartje in de richting van bestaande en nieuwe opdrachtgevers. “We bieden onze klanten hiermee inzicht in onze interne procesbeheersing en we laten zien dat er actief risicomanagement plaatsvindt. Bovendien komen we zo de opdrachtgevers tegemoet die moeten voldoen aan de door De Nederlandsche Bank uitgevaardigde Beleidsregel

JAN WILLEM TAAMS, M N S ERVICES

Uitbesteding.” Voor de advisering rondom SAS 70 heeft Mn Services KPMG ingeschakeld. De uitvoering is in handen gegeven van huisaccountant Deloitte. “We hebben bewust een scheiding aangebracht tussen advies en controle”, zegt Taams. “Zo voorkom je dat degene die adviseert, vervolgens de werking van zijn eigen advies moet gaan toetsen.”

O MSLAG IN DENKEN De werkzaamheden rondom de certificering leggen een aanzienlijk

te beschrijven en na te gaan of de juiste beheersmaatregelen zijn

beslag op de organisatie, zo heeft Taams gemerkt. Het is een inten-

getroffen.” Daarnaast wordt aan nieuwe opdrachtgevers meer

sief en administratief complex traject dat veel tijd en energie vergt.

zekerheid geboden. “Als klanten willen weten of ze met jou in zee

Dat begint al met de communicatie. “We hebben verschillende

kunnen gaan, kun je met SAS 70 laten zien dat je de zaken op

sessies gehad, waarin we de doelstellingen hebben besproken”, zegt

orde hebt”, zegt Bert Kernkamp, die voor Deloitte betrokken is bij

Taams. “Dat is ook nodig. Zeker in het begin krijg je de vraag: ja,

de certificering van Vermogensbeheer. “Je hoeft niet voor elke pros-

wij hebben het altijd zo gedaan en dat ging toch goed? Maar het

pect opnieuw de processen te laten toetsen.”

gaat erom dat medewerkers beseffen dat deze certificering voor de

“Het tempo waarin Mn Services de type-1-certificering heeft gere-

toekomst van Mn Services, en dus ook voor hun eigen toekomst

aliseerd, is indrukwekkend”, aldus Hans Moet, gevolmachtigde bij

belangrijk is. Die omslag in denken, dat vind ik een van de meest

Deloitte. Ook Taams blikt met tevredenheid terug op de gang van

boeiende en waardevolle facetten van de certificering.” Om de

zaken tot nu toe: “De samenwerking met Deloitte is prima verlo-

uitvoering in de organisatie te verankeren, zijn proceseigenaren

pen en heeft er zeker toe bijgedragen dat we dit traject relatief snel

aangewezen, die per businessunit de processen hebben beschreven.

hebben voltooid.” Dat betekent overigens niet dat Taams het werk

Met de type-1-certificering is medio 2004 een begin gemaakt.

nu als bijna ‘af’ beschouwt. “We zijn nog tot begin 2006 bezig

In december verwierf Vermogensbeheer de certificering, en in

met type-2-certificering. Ook daarna moeten we scherp blijven als

juni 2005 Pensioenen & Verzekeringen. Dat Vermogensbeheer

het gaat om procesbeheersing en risicomanagement. SAS 70 helpt

de type-1-certificering eerder afgerond had, is niet toevallig,

zeker om die scherpte in de organisatie te houden.”



zegt Taams. “Controlebewustzijn zit bij Vermogensbeheer van oorsprong nu eenmaal meer in de genen. Daar komt nog bij dat het bij Pensioenen & Verzekeringen simpelweg om veel meer processen gaat.” MEER ZEKERHEID

Tegenover de tijd en moeite die de certificering met zich meebrengt, staan heel wat voordelen, zegt Marc van Luijk van Deloitte, die bij Mn Services voor Pensioenen & Verzekeringen de certificering begeleidt. Eén van die voordelen is dat de eigen organisatie grondig wordt doorgelicht. “Je wordt gedwongen om processen

T Knowhow T A X

Taams ziet SAS-70 in de eerste plaats als een hefboom om de

WAT IS SAS 70? SAS 70 (Statement on Auditing Standards Nr. 70) is een internationaal erkende onderzoeksstandaard, ontwikkeld door het American Institute of Certified Public Accountants (AICPA). Deze procesgerichte standaard onderzoekt welke maatregelen een dienstverlenende organisatie treft om de processen en risico’s te beheersen, en beoordeelt of die maatregelen ook effectief zijn en worden nageleefd. Evenals bij het financiële jaarverslag wordt hierover jaarlijks gerapporteerd door een onafhankelijk accountants- of auditkantoor. Er zijn twee typen rapporten. Het SAS 70 type-1 statement geeft een oordeel over de beschrijving van de interne controles van de dienstverlenende organisatie en toetst of de interne controles effectief zijn om de kwaliteit te waarborgen. Het SAS 70 type-2 statement beschrijft en toetst ook de werking van de interne controlemaatregelen. Dat gebeurt gedurende een periode van ten minste zes maanden.

Fact  42 Deloitte

Werken aan winst

P R O F. D R . P E T E R K AV E L A A R S

Dit voorjaar heeft staatssecretaris Joop

teringsland aantrekkelijker te maken. Dat

jaren verlies plegen te leiden.

Wijn voorstellen gepresenteerd om de

moet tot meer belastingopbrengst leiden.

Keren we nog kort terug naar de tarieven.

vennootschapsbelasting te herzien ter

Maar daar wordt niets voor ingecalculeerd.

Naast de verlaging van het algemene tarief

verbetering van het Nederlandse vestigings-

En dat betekent dat er maatregelen nodig

van de vennootschapsbelasting wordt er

klimaat, onder de titel ‘werken aan winst’.

zijn, die de tariefverlaging financieren.

ook een voorstel gedaan om een speciaal

Weinig misverstand tot zover.

De belangrijkste: afschrijving op bedrijfs-

10-procentstarief toe te passen op zoge-

Maar of de voorstellen ook leiden tot

onroerendgoed behoort voortaan praktisch

noemde per saldo ontvangen intragroeps-

winst, is twijfelachtig. Het grootste

gesproken tot het verleden. Gelet op de

rente: de zogenoemde groepsrentebox.

probleem schuilt in het uitgangspunt dat

grote belangen van de onroerendgoed-

Zo wordt beoogd kapitaal in Nederland

het geheel budgettair neutraal moet zijn.

sector, is het evenwel nog maar de vraag

te behouden c.q. kapitaal aan te trekken.

Kortom, de leuke dingen worden gecom-

of dit voorstel haalbaar is. Als dat niet het

Dit vooral omdat kapitaal vluchtig is en

penseerd door een paar stevige fiscale

geval is, vervalt het financiële fundament

daardoor makkelijk over de landsgrenzen

adders. De tarieven gaan wel omlaag,

onder het plan. Het is duidelijk dat de

verdwijnt. Op zich is dat juist, maar de

maar de belastingdruk vermindert niet.

effecten van de operatie sterk verschillen

vraag is waarom we hier veel moeite voor

De bewindsman gaat er echter vanuit dat

tussen bedrijven, afhankelijk van hun

doen? Het voordeel komt slechts terecht

ondernemers dat niet in de gaten hebben:

onroerendgoedbezit. Een eerste onderzoek

bij een klein aantal ondernemingen en de

volgens Wijn letten die vooral op het nomi-

wijst uit dat sommige bedrijven een sterke

werkgelegenheidseffecten ervan zijn zeer

nale tarief van de vennootschapsbelasting.

winstverbetering laten zien, terwijl andere

beperkt. In dat opzicht is het ook opmer-

Dat gaat in 2007 omlaag naar het curieuze

ondernemingen juist te maken krijgen met

kelijk dat een zogenoemde octrooibox

percentage van 26,9 procent. Voor winsten

een verlaging van hun resultaat. Het lijkt

met een laag tarief wordt afgewezen. Daar

tot circa € 41.500 zelfs naar 20 procent.

er aldus op dat dit op een betrekkelijk

hebben we in Nederland veel meer aan:

Dit is natuurlijk heel sympathiek voor het

willekeurige wijze geschiedt en dat is van-

het creëert potentieel veel meer arbeid, die

MKB, maar je haalt er geen internationale

zelfsprekend geen goede zaak.

bovendien van hoogwaardige kwaliteit is.

concerns mee naar Nederland. En met die

Verder worden de mogelijkheden voor

Kortom: het is mooi als Nederland op de

26,9 procent springen we er binnen de EU

verliescompensatie beperkt. Dat is op-

kaart wordt gezet, maar het is twijfelachtig

nog niet uit.

vallend, want juist in de afgelopen jaren

of daar de goede instrumenten voor wor-

Een probleem is het budgettair neutrale

zijn er nogal wat verliezen ontstaan.

den aangedragen.

karakter. Het is in dit verband opvallend

Ook in algemenere zin is deze maatregel

dat de bewindsman geen inverdieneffecten

weinig inspirerend als men bedenkt dat

incalculeert: de bedoeling van de maat-

buitenlandse investeerders moeten worden

regelen is immers om Nederland als inves-

aangetrokken, die juist in de eerste

Fact  43 Deloitte



zaterdag 1 oktober

zondag 2 oktober

maandag 3 oktober

dinsdag 4 oktober

Boekhouden voor curatoren, Zeist

zondag 9 oktober

maandag 10 oktober

Implementatie WMO, Zeist

zondag 16 oktober

maandag 17 oktober

dinsdag 11 oktober

woensdag 5 oktober

donderdag 6 oktober

IFRS Basic course, Sint-Michielsgestel Rechtmatigheid, Zeist

woensdag 12 oktober

donderdag 13 oktober

BTW in de praktijk, Sint-Michielsgestel

dinsdag 18 oktober

vrijdag 7 oktober

zaterdag 8 oktober

6 oktober: Operational Excellence in Travel Management, Amsterdam vrijdag 14 oktober

zaterdag 15 oktober

De aansluiting tussen het US en Nederlandse belastingsysteem, Zeist

woensdag 19 oktober

donderdag 20 oktober

vrijdag 21 oktober

zaterdag 22 oktober

woensdag 26 oktober

donderdag 27 oktober

vrijdag 28 oktober

zaterdag 29 oktober

woensdag 2 november

donderdag 3 november

vrijdag 4 november

zaterdag 5 november

vrijdag 11 november

zaterdag 12 november

vrijdag 18 november

zaterdag 19 november

vrijdag 25 november

zaterdag 26 november

najaar 2005 Een selectie van evenementen (zoals seminars, presentaties, rondetafelbijeenkomsten, cursussen, workshops) die door, of in samenwerking met, Deloitte worden georganiseerd en/of door Deloitte worden gesponsord. Voor een volledig en actueel overzicht: www.deloitte.nl, klik op evenementen.

zondag 30 oktober

maandag 31 oktober

dinsdag 1 november

Aangifte Vennootschapsbelasting in de praktijk, Sint-Michielsgestel

Vastgoed module 1, Sint-Michielsgestel Boekhouden voor curatoren, Zeist

zondag 6 november

maandag 7 november

dinsdag 8 november

woensdag 9 november donderdag 10 november

Masterclass Management Control voor het Onderwijs, Zeist Kaderregeling Admin. Organisatie AWBZ, Zeist zondag 13 november

maandag 14 november

dinsdag 15 november

(Op)recht belonen, Sint-Michielsgestel Shared Service Centers, Zeist Kaderregeling Admin. Organisatie AWBZ, Zeist zondag 20 november

zondag 27 november

maandag 21 november

maandag 28 november

woensdag 16 november donderdag 17 november

Productfinanciering en de gevolgen voor Management control bij zorginstellingen, Sint-Michielsgestel

IFRS Basic course, Sint-Michielsgestel dinsdag 22 november

woensdag 23 november donderdag 24 november

De aansluiting tussen het US en Nederlandse belastingsysteem, Zeist

Fiscaliteiten voor beleggingsfondsen en financiële instellingen, Zeist

dinsdag 29 november

E-Learning, Zeist woensdag 30 november

BTW in de praktijk, Sint-Michielsgestel