Staan voor de natuur!

J

A

E

N

A

R

V

E

R

S

B

E

L

E

I

L D

A S

G V

O

O

R

N

E

M

E

N

Staan voor de natuur!

S

2

0

0

5

J A A R V E R S L A G

N U M M E R

7 2

V E R S L A G J A A R

2 0 0 4

Het Goois Natuurreservaat wordt gesteund door onder andere de Nationale Postcode Loterij en het VSBfonds. 05-154-1.01.54 Stichting Gooisch Natuurreservaat Nieuwe Meentweg 2 - Hilversum Postbus 1001 - 1200 BA Hilversum T (035) 621 45 98 F (035) 623 73 74 [email protected] www.gnr.nl

2

V O O R W O O R D

Gedurende het jaar 2004 is er heel wat gebeurd in de Gooise natuur. Het kan bijna niemand zijn ontgaan: aan de noordoostkant van Hilversum is het meest zichtbare deel van de Natuurbrug gereedgekomen, de betonnen viaducten over het spoor en de weg. Er ligt al grond op, en we zijn begonnen met de eerste aanplant. Nieuwsgierige dieren hebben de overgang al gevonden. Wij mensen moeten nog even geduld hebben. Als alles volgens plan verloopt - en dat doet het tot nu toe - kunnen wij in de eerste helft van 2006 de oversteek ook wagen, via voet-, fiets- of ruiterpad, want daarvoor is allemaal ruimte gemaakt. Minder in het oog lopend, maar even belangrijk, is dat er hard is gewerkt aan nieuwe plannen om oude problemen op te lossen, zoals aan de saneringsoperatie rond Anna’s Hoeve. Wij rekenen erop dat in 2005 de schop in de grond kan gaan. De Stichting Gooisch Natuurreservaat heeft een voor Nederland unieke structuur. Nergens anders werken gemeenten en provincie op deze manier samen om de natuur te behouden. Het resultaat mag er dan ook zijn. Echter, de stichting kan meer doen voor de natuur dan deze bewaren en beschermen. Door de natuur te helpen zich te ontwikkelen in al haar schitterende verscheidenheid, wordt de biodiversiteit gestimuleerd. Steeds meer dier- en plantensoorten doen het Gooi aan, en vestigen zich in de verschillende biotopen. Dat is niet alleen goed voor het Gooi, waar bewoners en bezoekers kunnen genieten van een haast wonderlijke afwisseling, maar ook voor de plaats die het Gooi inneemt in de Ecologische Hoofdstructuur, op nationaal én internationaal niveau. Wij zijn op de goede weg, maar er is nog veel te doen, en daarover treden wij graag in dialoog. Die dialoog kreeg dit jaar heel concreet vorm in de Klankbordgroep Gebruikers Natuurterreinen Goois Natuurreservaat. In een opbouwende sfeer worden daar feiten en meningen uitgewisseld over de wijze waarop de stichting de terreinen beheert. Het jaar 2004 is een vruchtbaar jaar geweest. Samen met directie, medewerkers en met de inwoners van ’t Gooi zetten we ook in 2005 weer de schouders eronder.

Hilversum, juni 2005 Patrick Poelmann, voorzitter

3

4

I N H O U D

KENNISMAKING

6

- Het Goois landschap - Het Goois Natuurreservaat

6 6

OPMERKELIJK

8

-

5

De Groene Schakel Natuurontwikkelingsplan Zanderij Crailo Natuurontwikkelingsplan Zanderij Cruysbergen Nieuwe schaapskooi Bussummer- en Westerheide Ontsluiting mediapark Aankoopbeperking Nationaal Landschap Ambitie natuur en landschap 2010 Meerjarenprogramma ontsnippering Samenwerking CNME Handhaving Beheer terreinen Beheer gebouwen Cultuurhistorie

8 8 8 9 9 9 9 10 10 10 10 10 11 11

DE TERREINEN IN...

12

DE STICHTING

20

-

20 20 22 26

Werkorganisatie Kennisvergaring Contacten Financiering

BELEIDSVOORNEMENS 2005

28

-

28 28 28 28 28 29 29 29 29 29

Uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug Natuurontwikkelingsplan Zanderij Crailo Natuurontwikkelingsplan Zanderij Cruysbergen Nieuwe schaapskooi Bussummer- en Westerheide Beheer terreinen en gebouwen Handhaving Werkorganisatie Kennisvergaring Contacten Financiering

BIJLAGE

30

- De mensen van het Goois Natuurreservaat - Grondoverdrachten - Overzichtskaart terreinen

30 33 34

K E N N I S M A K I N G

Het Gooise landschap

Het Goois Natuurreservaat

Het Gooi is het Hollandse deel van de Heuvelrug, die vanaf het Gooimeer als één grote zandrug doorloopt tot in de zuidoosthoek van de provincie Utrecht. Het buitengebied van de zes Gooise gemeenten is grotendeels in beheer als natuurterrein. Daardoor grenzen de woonkernen direct aan natuurgebied. Grote landbouwenclaves ontbreken. De 19eeeuwse agrarische dorpjes zijn tegenwoordig centra van stedelijk gebied. Lagen er in het verleden akkers om de dorpen heen, dan zijn die nogal eens als bouwpercelen gebruikt. Een deel van de eeuwenoude akkertjes, in het Gooi engen genoemd, is nog intact.

Doelstelling De Stichting Gooisch Natuurreservaat werd in 1932 opgericht, met als doel: • de instandhouding van het natuurschoon in het Gooi door de verkrijging van de aldaar gelegen terreinen, ten einde deze ten eeuwigen dage onge schonden als natuurreservaat te behouden, en • aan het publiek, door vrije toegang tot die terreinen onder eventueel te stellen bepalingen, het genot van dat natuurschoon te verzekeren.

Bepalend voor de Gooise natuur zijn de heidevelden, restanten van wat eens een uitgestrekt heidelandschap is geweest. Ook veel van de huidige bossen staan op voormalige heidegrond. Het bos- en heidelandschap van het Gooi kent veel ecologische bijzonderheden, zoals natte bodems met kleine waterpartijen (op de hoge zandgronden geen vanzelfsprekendheid!), verlaten leemkuilen met bijzondere plantengroei, nagenoeg onbegroeide zandbodems, de abrupte overgang van Gooiland naar Gooimeer uit de tijd dat de Zuiderzee hier aan de heuvelrug knaagde, en tot slot een ondergrondse waterrug, die schoon kwelwater levert. Ook cultuurhistorisch mag het Gooi er zijn. De bossen aan de westzijde maken veelal deel uit van schitterende landgoederen. Er zijn grafheuvels, sporen van oude nederzettingen, karrensporen van oude

handelsroutes en stenen werktuigen die verslag doen van duizenden jaren bewoninggeschiedenis.

6

Bovenstaande formulering is opgenomen in de statuten en vormt de basis voor het denken en het handelen van de organisatie. Visie In de visie van de stichting leveren de waardevolle kenmerken van landschap, natuur en cultureel erfgoed (samen het "natuurschoon") een belangrijke bijdrage aan het welzijn van de mens. Het behoud van deze waarden in het Gooi vindt zij daarom van groot belang voor de bezoekers en bewoners van de streek, voor nu en voor later. Iedereen dient de natuur en het landschap te kunnen ervaren en dient er kennis over te kunnen verkrijgen. De verkregen ervaringen en inzichten zullen leiden tot sympathie voor natuurbescherming, een voorwaarde voor duurzaam beheer van de terreinen. De stichting is bovendien van mening dat de voor het Gooi kenmerkende flora en fauna, los van de betekenis voor het welzijn van de mens, recht hebben op voldoende leefruimte van een goede kwaliteit. Om het ecologisch functioneren van de natuur-

terreinen of – op grotere schaal – de Gooise stuwwallen te kunnen waarborgen, moet over eigendoms- en bestuursgrenzen heen worden gekeken. Uiteindelijk gaat het om het Gooi als deel van de Heuvelrug, en als schakel in de Ecologische Hoofdstructuur van Nederland. Missie De stichting heeft van de Gooise gemeenschap de opdracht gekregen voor haar de natuurwaarden, de landschappelijke waarden en de cultuurhistorische waarden van het buitengebied voor toekomstige generaties veilig te stellen. Het is haar taak hiervoor gronden te verwerven en als natuurgebied te beheren. Daarnaast werkt de stichting aan herstel van aangetaste waarden en aan ontwikkeling van natuurwaarden op bijvoorbeeld cultuurgronden of in voormalige productiebossen. Als belangenbehartiger van de Gooise natuur wil de stichting de knelpunten die buiten haar bereik liggen oplossen door het beleid van de verantwoordelijke instellingen te beïnvloeden en door mogelijkheden voor samenwerking te benutten. Op deze wijze wil zij de barrières voor flora en fauna overbruggen. De stichting heeft een belangrijke taak als gastheer. Ze maakt het mogelijk dat bezoekers op hun eigen manier van de terreinen genieten, voor zover dat verenigbaar is met de beheeropdracht. Ook probeert ze het publiek te interesseren voor de natuurhistorie en de ecologische betekenis van de terreinen.

Participant

7

Oppervlak Het Goois Natuurreservaat is ruim 26 vierkante km groot. Gedurende 2004 groeit het oppervlak iets (namelijk met 1.39.30 hectare) door aankoop en ruil van gronden. Drie kadastrale percelen worden aangekocht en twee delen van kadastrale percelen worden geruild (zie bijlage 2). Het totale oppervlak komt daarmee op 2.671 hectare 10 are en 40 centiare. Hiervan liggen enkele hectaren in de Utrechtse gemeente Eemnes. Geen bezit van de stichting, maar wel door haar beheerd, zijn de Groeve Oostermeent in de gemeente Blaricum, het Ericaterrein in de gemeente Huizen en het Laarderhoogt van Waterleidingbedrijf NV PWN in de gemeente Laren. De volgende cijfers drukken uit welk percentage van het Goois Natuurreservaat in de genoemde gemeente ligt:

Deelname Bestuurszetels

4 2

Provincie Noord-Holland 25,0% Gemeente Amsterdam 10,0% Gooise gemeenten 65,0% -Blaricum (3,0%) -Bussum (10,4%) -Hilversum (27,8%) -Huizen (14,2%) -Laren (3,9%) -Naarden (5,7%)

1 2 4 2 1 1

100%

17

Totaal

Samenwerkingsverband De Stichting Gooisch Natuurreservaat is een samenwerkingsverband van de zes Gooise gemeenten, de gemeente Amsterdam en de Provincie NoordHolland. Van oudsher bezoeken veel Amsterdammers het Gooi, reden waarom ook zij in het bestuur vertegenwoordigd zijn. De participanten zorgen gezamenlijk voor de exploitatiemiddelen van de stichting. Het bestuur bestaat uit leden van de verschillende gemeenteraden, van de colleges van Burgemeester en Wethouders, en van Gedeputeerde Staten en Provinciale Staten van Noord-Holland. De zetelverdeling is sinds 1992 niet meer gewijzigd.

4% Bussum

4% Blaricum

5% Naarden

14% Huizen 53% Hilversum

20% Laren

O P M E R K E L I J K

In het nabijgelegen Laarder Wasmeer wordt met inschakeling van de Universiteit van Amsterdam de voorbereiding ter hand genomen van het herstel van het stuifzandlandschap met droge en natte valleien en met vochtige heide. Hierdoor zal er in 2005 ca. 30.000 kubieke meter voedselrijke en verontreinigde grond uit de voormalige overstroomgebieden kunnen worden afgegraven. De grond zal als categorie 1 grond worden hergebruikt in het grondlichaam van de Natuurbrug Zanderij Crailo.

De heuvelrug bezien in noordelijke richting. Midden in de foto liggen heidegebied de stulp en het Pluismeer. op de achtergrond ligt boswachterij De Vuursche, op de voorgrond het Landgoed Pijnenburg.

De Groene Schakel Hilversum ligt op de overgang van de Utrechtse Heuvelrug naar het Gooise deel van de Heuvelrug, en vormt zo een fikse belemmering voor doorgaand dier- en plantverkeer . De groene doorgang aan de oostzijde van Hilversum is niet breed. Hier raken de natuurgebieden van de centrale Gooise heide (Bussummerheide, Westerheide, Zuiderheide, Laarder Wasmeer) aan de Utrechtse bosgebieden (Boswachterij De Vuursche, Landgoed Pijnenburg). De Heuvelrug wordt er rigoureus doorsneden door de Rijksweg A27, die op zijn beurt wordt gekruist door de spoorlijn Hilversum – Baarn, de Soestdijkerstraatweg / Hilversummerweg (N415) en de locale Weg over Anna’s Hoeve / Zandheuvelweg tussen Hilversum en Baarn. Deze infrastructuur vormt bij elkaar een forse barrière voor de fauna in het hele gebied. De stichting wil deze barrières zo veel mogelijk passeerbeer maken voor dieren. In 2004 kunnen met steun van de Nationale Postcode Loterij een aantal stappen worden genomen. Het bezit op landgoed De Monnikenberg kan worden uitgebreid met een dienstwoning van het Klooster De Stad Gods van de Zusters Augustinessen van Sint Monica. De plek waar die dienstwoning staat speelt een rol in de beoogde opheffing van een knelpunt in de ecologische verbindingszone, vlakbij het kruispunt van de rijksweg A27 met de spoorlijn Hilversum – Baarn.

8

Natuurontwikkelingsplan Zanderij Crailo In de Zanderij Crailo wordt al enkele jaren het natuurontwikkelingsplan uitgevoerd, waar de langste natuurbrug ter wereld (grofweg 800 meter lang en 50 meter breed) een onderdeel van is. In 2004 worden de ‘kunstwerken’ opgeleverd: het betonwerk van de twee viaducten, één over de Naarderweg en één over het spoor en het naastliggende bedrijfsterrein. Daarmee kan worden gezegd dat de Natuurbrug er definitief staat. De grondaanvoer gaat gestaag door. Aan het eind van het jaar 2004 is er nog een krappe 200.000 kubieke meter categorie 1 grond nodig. Er is dan al anderhalf keer die hoeveelheid aangevoerd. Het grondwerk dient in verband met subsidie van de Europese Unie begin 2006 te worden afgerond. Om over voldoende grond te beschikken wordt de uitvoering van het natuurontwikkelingsproject Zanderij Cruysbergen versneld. Er wordt een begin gemaakt met het plaatsen van wildrasters en beplanting op de natuurbrug. Ook in de directe omgeving van de oostelijke helling wordt een grote klus geklaard. De herinrichting van het Sportpark Crailo en de verlegging van de ontsluitingsweg in het sportpark worden vrijwel afgerond. Daarmee is de herschikking van allerhande sportorganisaties en van het Dierenasiel Crailo, die er elk hun nieuwe plek moesten vinden, tot een goed einde gebracht. Natuurontwikkelingsplan Zanderij Cruysbergen De Zanderij Cruysbergen aan de zuidwestkant van Bussum, die in de tweede helft van de 19e eeuw gebruikt werd voor zandwinning en daarna als landbouwgrond, is aangemerkt als een natuurontwikkelingsgebied. De stichting wil daar graag de potentiële natuurwaarden een kans geven, en weet zich daarin gesteund door de Provincie NoordHolland en het Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht. Begin 2004 wordt overeenstemming bereikt met de eigenaar van Rozenkwekerij De

Wilde over aankoop van de grond. Ook wordt er een herinrichtingsplan voor het gehele natuurgebied opgesteld. Dat plan wordt gepresenteerd aan buurtbewoners en aan de Raadscommissie Ruimte van de gemeente Bussum. Het plan wordt met brede instemming ontvangen. Er is spoed geboden: bij het natuurherstel zal grofweg 120.000 kubieke meter grond vrijkomen, die gebruikt kan worden voor de verdere aanleg van de grondlichamen van de Natuurbrug Zanderij Crailo. Dat zal tot een aanzienlijke kostenbesparing op beide projecten leiden, zowel voor het ‘wegzetten’ van grond uit Cruysbergen als voor de aanvoer van grond voor de Natuurbrug. De aanleg van de Natuurbrug, door voorwaarden verbonden aan Europese subsidies, staat onder een zekere tijdsdruk. Alle betrokken partijen onderkennen dat, en spannen zich in om de werkzaamheden in 2005 van start te kunnen laten gaan. Nieuwe schaapskooi Bussummer- en Westerheide In het Beheerplan 1998 – 2007 is de intentie opgenomen om op de Bussummer-, Wester- en Zuiderheide schapen te laten grazen. Daarvoor zou een schaapskooi kunnen worden gebouwd op de Aardjesberg, een plek waar in het verleden ook een schaapskooi heeft gestaan. Bij nader inzien zijn er goede redenen om die locatie te herzien: ze ligt in de ecologische verbindingszone naar de natuurbrug, er is onvoldoende ruimte voor de aanleg van parkeerruimte, en het is een archeologisch zeer belangrijke plek. De gemeente Bussum stelt een projectgroep in, waar de stichting een initiatiefplan inbrengt voor een schaapskooi met een mogelijkheid voor natuureducatie en een eenvoudige horecagelegenheid. De besprekingen zullen worden voortgezet in 2005. Ontsluiting Mediapark Het bestuur heeft zich sinds 2000 op het standpunt gesteld dat een verkeersweg ten behoeve van een betere ontsluiting van het Mediapark in Hilversum door natuurterrein van het Goois Natuurreservaat haaks staat op de doelstelling van de stichting. Na het rapport in 2003 van drs. J.S.J. Hillen over de mogelijke verbreding van de Larense- en Hilversumseweg, en vervolgens een nieuwe weg door het natuurgebied Westerveld en het beschermd natuurmonument Bussummer- en Westerheide, komen in 2004 de gemeenten Hilversum, Bussum en Laren, de Provincie Noord-Holland en de

9

Rijksoverheid overeen dat de verkeersafwikkeling binnen de bestaande infrastructuur zal moeten plaatsvinden. Een aantasting van de kostbare natuurterreinen van het Goois Natuurreservaat is daarmee van de baan. Aankoopbeperking De door de Rijksoverheid ingestelde stop op aankoop van grond voor de natuur wordt per 1 januari 2004 opgeheven. Echter, op Prinsjesdag wordt bekendgemaakt dat het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselveiligheid in principe geen bestaande natuurgebieden meer zal aankopen of deze aankopen zal steunen. Agrarisch gebied kan in sommige gevallen nog wel worden aangekocht. Het gevolg van de aankoopbeperking is dat het verkrijgen van rijkssubsidie bij aankopen opnieuw problematisch is geworden. Nationaal Landschap In juli schrijven de gezamenlijke natuurbeheerorganisaties op de Heuvelrug een brief aan de Vaste Kamercommissie voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer van de Tweede Kamer der Staten Generaal, waarin de afzenders aandringen op het verlenen van de status van Nationaal Landschap aan het Gooi en de Utrechtse Heuvelrug. Hiermee wordt extra aandacht gevraagd voor de waardevolle natuurlijke eenheid die de Heuvelrug vormt. Uit de Nota Ruimte, die de rijksoverheid eind 2004 doet verschijnen, blijkt dat het noordelijk deel van de Heuvelrug, waaronder het Gooi, niet wordt aangemerkt als Nationaal Landschap.

‘Ambitie natuur en landschap 2010’ Natuurbeheerdersoverleg Noord-Holland brengt in het najaar het document Ambitie natuur en landschap 2010 uit. Het behelst 9 projecten, verspreid over de provincie, waarmee grote winst voor de natuur kan worden geboekt. Eén van die projecten is “Heel de Heuvelrug”. Voor het Gooi is het vastgestelde Uitvoeringsprogramma noordelijke Heuvelrug onverkort overgenomen in het ambitiedocument, dat wordt aangeboden aan de Provincie NoordHolland. Er ontstaat overleg met het college van Gedeputeerde Staten over hoe het ambitiedocument en het beleid van de provincie met betrekking tot de Provinciale Ecologische Hoofdstructuur op elkaar kunnen worden afgestemd.

Samenwerking CNME Aan de intensieve en nuttige samenwerking met de Stichting Coördinatie Natuur en Milieu Educatie komt tot ieders spijt een eind als de Stichting CNME, door onvoldoende subsidies van gemeenten in Gooi en Vechtstreek, gedwongen wordt zichzelf per eind december 2004 op te heffen. Enkele betrokken organisaties, waaronder het Goois Natuurreservaat, treden in overleg om een manier te vinden om dit grote gemis te compenseren. Handhaving De handhaving in de terreinen blijft ook in 2004 veel aandacht vragen. Boswachters hebben te maken met het illegaal dumpen van afval, vernieling, brandstichting, verstoring van flora en fauna, stroperij en agressie. Om hierop steeds professioneel te kunnen reageren wordt blijvend aandacht besteed aan weerbaarheid, conflicthantering en coaching. Opmerkelijk is dat het hondenbezoek in de terreinen toeneemt. Dit komt deels door het groeiende aantal hondenuitlaatcentrales. De natuurgebieden komen hierdoor nog meer onder druk te staan. Het toezicht hier krijgt daarom extra aandacht.

Paddenpoel.

‘Meerjarenprogramma ontsnippering’ In 2004 verschijnt de rijksnota “m.j.p.o.”, ofwel het “Meerjarenprogramma ontsnippering”. Hierin staan projecten beschreven waarmee hardnekkige knelpunten in de Ecologische Hoofdstructuur die het gevolg zijn van rijksinfrastructuur, opgelost kunnen worden. Twee knelpunten in het Gooi worden aangepakt. Rijkswaterstaat Directie Noord-Holland neemt het beoogde ecoduct over de Rijksweg A1 bij Laren op zich. Rijkswaterstaat Directie Utrecht en ProRail dragen zorg voor het Ecoduct Zwaluwenberg over de spoorlijn Hilversum – Utrecht en over de Rijksweg A27. De stichting participeert in de projectgroepen die hiervoor worden opgericht, zodat er een optimale afstemming is van ecologische maatregelen binnen en buiten het Gooi. De uitvoering van de twee projecten wordt verwacht in 2008.

10

Ook de gemeenteraad van Hilversum signaleert bij de vaststelling van het Bestemmingsplan Buitengebied dat de handhaving in het buitengebied extra aandacht behoeft. Op initiatief van de gemeente wordt een samenwerkingsproject gestart waarbij de boswachters van de stichting en van de Vereniging Natuurmonumenten samenwerken met gemeentelijke en provinciale inspecteurs. Dit leidt tot voorbereiding van de Samenwerkingsovereenkomst Handhaving Buitengebied. De overige gemeenten die in de stichting participeren worden per brief geïnformeerd over dit initiatief, en worden uitgenodigd een vergelijkbare overeenkomst met de stichting aan te gaan. Beheer terreinen Het beheer van het Goois Natuurreservaat vraagt onverminderd om intensieve aandacht, opdat biodiversiteit en ecologische waarden behouden en versterkt worden. Dit houdt in de praktijk veelal in dat voorkomen moet worden dat heideterreinen en stuifzanden dichtgroeien met gras, struiken en bomen. Om die reden wordt in 2004 zeer gericht gemaaid, gesnoeid, gerooid, gekapt en geplagd. Een ander middel dat bij het open houden van de terreinen wordt ingezet is begrazing door schapen,

geiten of runderen. In de bossen wordt soortenrijkdom gestimuleerd door op een aantal plekken bomen te rooien, waardoor er meer licht op de grond kan komen en zo de onderbegroeiing meer kansen krijgt. Vooral inheemse boom- en plantensoorten worden daarbij bevoordeeld. Enkele soorten bomen en struiken die de natuurlijke bosontwikkeling belemmeren worden verwijderd. Een deel van de Gooise engen, bestaande uit kleine akkerpercelen, boomsingels, houtwallen en bosjes, is in bezit van het Goois Natuurreservaat. De meeste akkers worden ook in 2004 aan plaatselijke boeren verpacht, waarvan eenderde onder de strikte voorwaarden van de zogeheten natuurpacht. Daarnaast zijn er enkele percelen in eigen beheer, en zijn enkele in bruikleen gegeven aan de Stichting Oude Landbouwgewassen Laren (SOLL). Deze stichting verbouwt met ambachtelijke technieken een variatie aan traditionele gewassen op de akkers. Behalve de bescherming van de natuur en het landschap is ook het bieden van recreatiemogelijkheden in de natuur een belangrijke doelstelling van de stichting. Daarom wordt de nodige aandacht besteed aan het recreatiemeubilair, dat regelmatig in alle terreinen wordt gecontroleerd en, waar nodig, hersteld. Van cruciaal belang voor de recreatie zijn de wandel-, fiets- en ruiterpaden, die begaanbaar en vrij van begroeiing worden gehouden. De routemarkering wordt eveneens hersteld waar dat nodig is. In 2004 beheert de stichting – op basis van een beheerovereenkomst voor twee jaar – voor het eerste jaar de fietspaden in het buitengebied van Gooi en Eemland. Ze doet dit namens de Rijwielpadenvereniging Gooi en Eemland, tegen een door deze vereniging beschikbaar gesteld vast budget. Het gaat om 111 km fietspad, op particulier en gemeentelijk terrein, deels in de Provincie

11

Utrecht, tot nabij Amersfoort. Aan 17,8 km fietspad wordt groot onderhoud verricht. De toplaag van schelpen wordt vervangen door de breuksteensoort Grauwacke. Tevens wordt een begin gemaakt met het herstel van verouderde en daardoor slecht leesbare borden bij de fietspaden. Het reguliere onderhoud behelst onder andere snoeiwerk in de winter, maaiwerk in de zomer en het wegblazen van bladeren in het najaar. Door het slechts beperkt voorhanden zijn van geldmiddelen bij de rijwielpadenvereniging kan niet alle achterstand in het fietspadenbeheer worden weggewerkt. Voor het uitvoeren van dit beheer en eventueel ook het aantrekken van derden daartoe, trekt de stichting per 1 juni op basis van een inleenovereenkomst een medewerker aan. Beheer gebouwen Voor het kantoor van de stichting is 2004 het jaar van de verbouwing. Een weinig opvallende uitbouw maakt de zo broodnodige vergroting van het kantooroppervlak mogelijk. Met de verbouwing kan bovendien worden voldaan aan de strengere brandveiligheids- en Arbo-eisen. Om de verbouwing te vergemakkelijken staat gedurende heel 2004 een flexibele kantoorunit achter het kantoor. Aan het eind van het jaar is de verbouwing nog niet klaar, maar kan het merendeel van de medewerkers in de reeds gereed gekomen ruimten wel al merken dat de ruime, lichte kamers het werkplezier aanmerkelijk vergroten. Aan diverse dienstwoningen wordt klein onderhoud verricht. Cultuurhistorie Op een aantal locaties in het Goois Natuurreservaat worden herstelwerkzaamheden uitgevoerd aan archeologische objecten, zoals de grafheuvels die in het landschap te zien zijn.

D E

T E R R E I N E N

I N . . .

Zie voor de ligging van de terreinen de uitklapbare overzichtskaart achterin.

Naarder Eng & Oostdijk (beide gemeente Naarden) De akkers van het Goois Natuurreservaat op de Naarder Eng zijn in gebruik voor de teelt van traditionele gewassen, zoals zomer- en wintergranen en boekweit. Hier wordt door amateur-archeologen onderzoek gedaan naar overblijfselen uit de prehistorie. Op de randen van de percelen, langs het zandpad dat de oude weg van Huizen naar Naarden markeert, worden rijen beuken aangeplant. Zo wordt een verdwenen historische beukenlaan teruggebracht in het landschap. Van de zandweg zelf en van andere zandwegen wordt het oppervlak hersteld waar dat nodig is. Een eikenbosrand wordt afgezaagd op een hoogte van 30 à 40 cm, in een poging om de aangroei van eikenhakhout te stimuleren. Volgens de traditionele manier van het telen van hakhout, bekend in de engen vanaf de 18e eeuw, wordt de inlandse zomereik afgezaagd tot een korte ‘stoof’, die vervolgens weer uitloopt. Na enkele jaren, en elke 4 tot 7 jaar daarna, kan het hakhout (de uitgegroeide uitlopers) worden geoogst. Dit eikenhout werd lange tijd gebruikt voor het stoken van bakkersovens en het maken van boerengerief, en als afrasteringspalen langs weilanden. De eikenschors deed dienst bij de bereiding van looizuur voor leerlooierijen. Een bosje van Douglas-sparren in de Naarder eng wordt omgevormd tot een bos met meer loofhout. Een groot deel van het naaldhout wordt verwijderd en er worden eiken en beuken geplant. De uitzichtpunten de Aalberg en de Eukenberg krijgen een opknapbeurt. Aan de slijtage van de

trappen en bankjes is te merken dat de uitzichtpunten meer en meer bezocht worden. Ze worden hersteld en het uitzicht op beide punten wordt weer helemaal vrij gemaakt. Schoolkinderen uit Naarden planten in het kader van Nationale Boomfeestdag struikjes op de hellingen van de Eukenberg. Dit voorkomt dat de hellingen belopen worden. Tevens wordt er op diverse plekken in de Naarder Eng Amerikaanse vogelkers verwijderd en wordt er gesnoeid langs de ruiterpaden. Limitische Heide, Nieuw Bussummerheide, Vliegheide, Luchtkasteel & Ericaterrein (alle gemeente Huizen) De eerste effecten van de in 2003 geïntroduceerde begrazing met Charolais-runderen worden zichtbaar: de runderen vreten gras en jonge scheuten van Amerikaanse vogelkers en berk. De meer subtiele effecten zullen later moeten blijken. Licht vergraste delen van de heide worden geplagd, zodat het heidezaad straks beter kan ontkiemen. Op de heidevelden leven de levendbarende hagedis en de zandhagedis. – Het is de enige plek in het Gooi waar de zandhagedis voorkomt. – Vrijwilligers volgen in 2004 het reilen en zeilen van deze diertjes, en helpen met diverse werkzaamheden, zoals het aanleggen en open houden van de afzetplekken voor eieren. Om het leefgebied van deze reptielen te vergroten, wordt door het kappen van een strook bos en het verwijderen van de strooisellaag een verbinding gemaakt tussen de heideterreinen en de zandverstuivingen. Ook worden er faunagoten aangelegd tussen een aantal heideterreinen en bosgebieden, onder andere onder de Naarderstraat, de Nieuw-Bussummerweg en de Oud-Bussummerweg. Verwacht wordt dat deze doorgangen vooral door reptielen zullen worden gebruikt. Dagrecreatieterrein Thames, gelegen aan de Langhuizerweg, wordt opnieuw ingericht. Het parkeren wordt geconcentreerd, waardoor de landschappelijke waarde in het gebied toeneemt en er meer ruimte komt voor aangenaam recreëren én voor de natuur. In een gedeelte van de terreinen wordt Amerikaanse vogelkers verwijderd of afgezaagd. Ook worden jonge bomen en struiken uit het heideveld verwijderd.

12

IJzeren Veld, Bikbergen & Crailo (alle gemeente Huizen) De boswerkzaamheden in bosgebied Crailo zijn gericht op het ontwikkelen van natuurlijk bos, met veel variatie in soort en leeftijd van de bomen. Om deze ontwikkeling in gang te zetten wordt door het verwijderen van bomen een aantal open plekken gemaakt in het donkere ‘doorkijkbos’ van Douglassparren. Door de lichtval op de bodem krijgen andere boomsoorten ook een kans. Bij Parkeerterrein Crailo wordt het bos hier en daar uitgedund door selectief wat exemplaren te verwijderen. Onder andere Amerikaanse eik en beuk worden weggehaald om te bereiken dat een aantal zeer oude grove dennen en eiken weer groeiruimte krijgen. Een aantal eikenwallen die in het verleden werden aangeplant om er later hakhout van te kunnen oogsten krijgen ruimte door bomen die er te dichtbij staan, voornamelijk Amerikaanse eik, weg te halen. Een fijnsparbosje van een halve hectare wordt gekapt. De takken worden op rillen (langwerpige hopen) gelegd, om broed- en schuilgelegenheid te bieden aan kleine dieren zoals muis, egel en winterkoning. Met deze werkzaamheden wordt in één werkgang de bodem omgewoeld, wat goed is voor het kiemen van bomen en struiken. Op dit kiembed kan de natuur vanaf dat moment haar gang gaan. De verwachting is dat er jong berkenbos met wat grove den, eik en beuk zal ontstaan. Eveneens in bosgebied Crailo worden in het voorjaar enkele bosuilen geringd door de Roofvogelwerkgroep, in samenwerking met de stichting. De in het voorgaande jaar gerestaureerde Trapjesberg wordt in 2004 veelvuldig bezocht door recreanten. Bij dagrecreatieterrein De Steen aan de Crailoseweg wordt de ligplek van de naamgever van het terreintje, een zandsteenklomp die in de loop van duizenden jaren is ontstaan door verkitting van zand met kalk, opgeknapt. De steen die sinds de jaren vijftig half uitgegraven ligt, wordt vrijgesteld van de begroeiing die hem aan het oog onttrekt. De Beek, Reigerseiland (beide gemeente Naarden) & Oud Bussem (gemeente Huizen) Op de oude landgoederen is weinig extra onderhoud

13

nodig. Hier en daar wordt een boom verwijderd. Het grasland van 5 hectare, dat behoort tot landgoed De Beek, blijft in gebruik bij een veehouder. Huizer Eng (gemeente Huizen) In de Huizer Eng bedrijft de stichting kleinschalige landbouw met traditionele gewassen. In 2004 staan er boekweit, zomerrogge en stoppelknollen (kleine knolletjes die vroeger door mens en dier gegeten werden, en nu nog worden gebruikt als meststof voor het land). Plaatselijk wordt Amerikaanse vogelkers bestreden. Dit gebeurt door snoeien en door ‘ringen op stam’. Dit laatste wil zeggen dat de stam rondom wordt ingezaagd, zodat de sapstromen verstoord worden en de boom afsterft. De afstervende kroon biedt een welkome verblijfplaats en voedselbron voor allerlei dieren. De specht is daar één van. Tafelbergheide (gemeenten Huizen en Blaricum), Blaricummerheide & Noorderheide (beide gemeente Blaricum) In het voorjaar knapt de Rotary afd. Bussum de Tafelberg op door de trap te verstevigen en te verbeteren. Door snoeiwerk maken de vrijwilligers het uitzicht weer weids en open. Vrijwilligers van de werkgroep Nardinclant halen in de leemkuilen op de Tafelbergheide en de Blaricummerheide braam en jonge opschietende boompjes weg. Door het verwijderen van deze bosopslag krijgen kruiden weer een kans. Ook de Noorderheide raakt wat al te dicht begroeid. Om de heide de kans te geven zich te herstellen worden diverse bomen en struiken weggehaald.

Het betreft hier Amerikaanse vogelkers, Drentse krent, eik en den. Vervolgens worden vergraste gedeelten van de heide geplagd. Blaricummer Eng met Groeve Oostermeent (gemeente Blaricum) De Groeve Oostermeent wordt ook dit jaar begraasd door enkele runderen en een aantal bokken van het ras Hollandse landgeit. Om de openheid en heidebiotoop van het gebied te herstellen worden zo’n 800 jonge bomen gekapt, voornamelijk berken en wat dennen. Vervolgens worden de open gedeelten om dezelfde reden machinaal geplagd: de voedselrijke bovenlaag wordt weggehaald zodat een armere bodem tevoorschijn komt. Het gaat hier om vochtige tot natte heide, een landschap dat in het Gooi schaars is en daarom extra gekoesterd dient te worden. Een van de zeldzame planten die wordt aangetroffen is de wolfsklauw. De steilwand voor oeverzwaluwen wordt intensief gebruikt door deze ranke diertjes, maar door verstoring door mensen komen de meeste niet tot broeden. Cruysbergen (gemeente Bussum) Voor Zanderij Cruysbergen wordt een herinrichtingsplan ontwikkeld, dat in stappen wordt uitgevoerd. In 2004 worden de sloten uitgebaggerd en worden er nieuwe vlonders over de zanderijsloten aangebracht. In april wordt een eenvoudig wandelpad, niet voor niets “Laarzenpad” genoemd, geopend. Het gemarkeerde pad bestaat uit een route door het gras en over vlonders, en vormt daardoor een minimale inbreuk op het natuurlijke beeld van het terrein. Vanaf dat moment kunnen bezoekers genieten van het natuurgebied, dat voorheen niet vrij toegankelijk was. Net zoals eerdere jaren lopen er Schotse Hooglanders in Cruysbergen. Langs de Koedijk wordt de houtsingel gesnoeid. Fransche Kampheide (gemeente Bussum) De inrichting van dagrecreatieterrein De Zandzee wordt gewijzigd. Een sterk met teer verontreinigde asfaltweg van 450 meter lengte, die als een ovaal door het terrein loopt, wordt verwijderd, en aan de rand wordt een nieuw parkeerterreintje aangelegd. Deze wijziging reguleert en concentreert het parkeren van auto’s, en geeft meer ruimte aan natuur en recreatie, alsook aan de ecologische verbindingszone tussen de Fransche Kampheide

en Zanderij Cruysbergen. De wijziging komt de mogelijkheden van handhaving op deze plek ten goede, met name gedurende de nacht, en beperkt de mogelijkheden voor het illegaal dumpen van afval in het terrein. Spanderswoud & De Snip (beide gemeente Hilversum), De Fransche Kamp (gemeenten Bussum en Hilversum) & Kamphoeve (gemeente Bussum) In februari, als de paddentrek van start gaat, plaatst de stichting samen met buurtbewoners en de Vereniging Natuurmonumenten een paddenscherm van 1.800 m lengte langs de Oude Meentweg, op de grens van de gemeenten Wijdemeren en Hilversum. Amfibieën trekken in die periode naar de sloten van de 's-Gravelandse polder om zich daar voort te planten, maar moeten dat vaak met de dood bekopen. Het is echter voor de laatste keer dat een maatregel van die schaal nodig is, want enkele maanden later wordt de Oude Meentweg met allerhande maatregelen autoluw gemaakt om sluipverkeer te weren. Aan de kant van Hilversum wordt een parkeerterreintje aangelegd. Alle bermen worden voorzien van anti-inritpalen. Hiermee is de rust in het bos weergekeerd. Voor fietsers en wandelaars is de situatie bovendien een stuk veiliger geworden. Om amfibieën te beschermen tegen het spaarzame bestemmingsverkeer worden er zes faunatunnels in de weg aangebracht. Ook worden er voorbereidingen getroffen om het aansluitende Ankeveense Pad af te sluiten. Voortaan is er nog maar een paddenscherm van beperkte lengte nodig, namelijk voor het eerste gedeelte van de Oude Meentweg vanaf de Bachlaan, daar waar te weinig ruimte is om een blijvend paddenscherm te plaatsen. Vrijwilligers steken de ijsvogelwandjes in het Spanderswoud verticaal af. Deze zijn in weer en wind wat verzakt, waardoor ze minder aanlokkelijk zijn voor de vogels. Door het onderhoud bieden de wandjes weer een optimale nestgelegenheid. Aan het eind van het jaar wordt op het halfopen heideterreintje De Snip een groot aantal bomen geveld om de oorspronkelijke omvang van het heideterreintje zo veel mogelijk te herstellen. Dit is onder andere van belang om de geïsoleerde populatie van de levendbarende hagedis een duurzaam voortbestaan te garanderen. De Snip maakt deel uit van de te realiseren heideverbinding tussen Foto: Arcadis

14

de Franse Kampheide en de Bussummerheide, in het verlengde van de natuurbrug in Zanderij Crailo. De verbinding zal zo bijdragen aan uitwisseling van flora en fauna via de natuurbrug. Onder de bevolking en in de media ontstaat grote onrust over het rooien van de bomen. De stichting erkent publiekelijk dat de omvang van de maatregel te groot is geweest, omdat er te veel afschermende beplanting langs de Bussummergrindweg is verwijderd. Ook geeft de aan dat het informeren van de bevolking onvoldoende aandacht heeft gekregen. Ze maakt haar excuses. Op een groot deel van het seizoenskampeerterreintje op de Fransche Kampheide wordt Amerikaanse vogelkers verwijderd om inheemse soorten meer ruimte te geven. Tevens wordt een tiental dode bomen verwijderd om te voorkomen dat dode takken op caravans en tenten zouden kunnen waaien. In het najaar worden er schapen op het weiland aan de Oude Meentweg gezet. Het raster van het weiland wordt vervangen door een nieuw raster van Ursusgaas.

Oude situatie.

Zanderij Crailo (gemeenten Bussum en Hilversum) Door uitvoering van Natuurontwikkelingsplan Zanderij Crailo is een deel van de zanderij minder goed toegankelijk. Het blijft echter mogelijk om het terrein te bezoeken en via de uitzichttoren en het vlonderpad te genieten van de waterpartij en al het leven daarin. Het blijkt dat jaren geleden vlakbij het huidige kantoor van de stichting bij vergissing een stapel zwerfkeien, verzameld als hommage aan de natuurbeschermer Eli Heimans, is verwijderd. Om iets tegenover deze vergissing te stellen worden de keien verwerkt in een wandelpad, het Heimanspad genoemd. In de loop van het jaar worden de aanduidingen, bestaande uit de zwerfkeien, aangelegd. Ook een trap die deel uitmaakt van de wandeling wordt in orde gemaakt. De constructie van voorlichtingsborden bij de route wordt voorbereid voor plaatsing bij de officiële opening van het wandelpad in 2005. Bussummerheide, Westerveld (beide gemeenten Hilversum) & Westerheide (gemeenten Laren en Hilversum) In het hele gebied wordt op een aantal locaties geplagd om de heide in stand te houden. Plaatselijk wordt heide gemaaid. In de bosgebieden wordt Amerikaanse vogelkers verwijderd. Wandelroutes en fietsroutes worden nagekeken en waar nodig hersteld. Er worden in toenemende mate reeën gesignaleerd. Naar schatting gaat het om een dertigtal dieren, waarvan één zwart, een kleur die weinig voorkomt bij reeën. De dieren zijn opmerkelijk genoeg niet erg schuw, en kunnen daardoor regelmatig vanaf korte afstand worden geobserveerd. Op de Westerheide maakt de stichting samen met de Archeologische Monumentenwacht een begin met het herstellen van een aantal archeologische objecten: grafheuvels, urnenvelden en de banscheiding. Dit laatste is een oude grensaanduiding tussen Laren en Hilversum, bestaand uit drie walletjes die vlak naast elkaar liggen. Op de Westerheide worden in het najaar jonge exemplaren van den, eik en berk over tientallen hectaren weggehaald om de heide open te houden.

Nieuwe situatie.

15

Laarder Eng & Verspreide Laarder Engen (gemeente Laren) De traditionele gewassen op de kleine landbouwpercelen worden jaarlijks gewisseld om de grond niet eenzijdig uit te putten en ziektes te voorkomen. In 2004 staan er stoppelknollen, boekweit en rogge op het programma. Het bemesten gebeurt net als andere jaren met ruige stalmest (mest met stro erin). Dit komt natuur en milieu ten goede. Mauvezand (gemeenten Blaricum en Laren) & Bosje van Six (gemeente Blaricum) In de zandverstuiving van het Mauvezand worden bomen en struiken verwijderd, en worden de bosranden teruggedrongen om de open ruimte te behouden. In het Bosje van Six worden direct rond de paddenpoel bomen omgetrokken ten behoeve schuilgelegenheid en zonlicht voor de warmteminnende amfibieën. De poel wordt ten dele wat dieper uitgebaggerd. Zuiderheide (gemeente Laren) & De Lieberg (gemeente Eemnes) De 8 km lange veekering rond de Zuiderheide vraagt door slijtage na 15 jaar gebruik steeds meer herstelwerkzaamheden. De afrastering wordt daarom volledig vervangen, inclusief de vele doorgangen voor fietsers, voetgangers en ruiters. Aan de voorzijde (heikant) van Theehuis ’t Bluk wordt de veekering tegelijk verplaatst en verlaagd. Hierdoor kijkt de bezoeker van het theehuis niet meer tegen een weinig aantrekkelijke afrastering aan, maar kan hij er overheen kijken. Het wandelpad langs de Hilversumseweg, achter het pompstation van Hydron langs, wordt in samenwerking met het bedrijf iets opgeschoven. Het nieuwe tracé gaat op grotere afstand achter het bedrijfsterrein langs. Het voordeel voor Hydron is dat het waterwinstation daardoor beter te beveiligen wordt, maar vooral ook de natuur heeft baat bij de maatregel: er ontstaat een rustige zone langs het hek van Hydron. Daardoor kunnen reeën beter passeren, op speciaal gemaakte overgangen in het hek rond het terrein van het pompstation. De uitwisseling van reeën en kleine zoogdieren tussen het Hydron-terrein en de Zuiderheide wordt hiermee bevorderd. De ruiterpaden door de Zuiderheide krijgen een opknapbeurt. Waar nodig wordt de begroeiing flink gesnoeid.

16

Het gentianenveldje bij ’t Laer wordt gemaaid en het maaisel afgevoerd. Hierdoor verschraalt de grond, wat noodzakelijk is voor de instandhouding van de klokjesgentiaan. Ook andere soorten die goed gedijen op de natte heide, zoals de zonnedauw, hebben baat bij dit maaibeheer. Op de Lieberg wordt het grondtalud van het openluchttheater verstevigd door meer grond aan te brengen. De toegangstrap krijgt een stevige trapleuning. In het theater vinden gedurende de zomer vier goed bezochte kindervoorstellingen plaats. Ook krijgt De Lieberg een nieuw toiletgebouw, nadat het verouderde toiletgebouw is afgebroken. Het gebouw wordt onder andere gebuikt door de deelnemers aan het jaarlijkse Vakantiekamp Agnes uit Amsterdam. Postiljon (gemeente Laren) Op de Postiljon is het beheer voornamelijk gericht op het in stand houden van de verschillende landschapselementen. Op de heide worden boompjes en struiken verwijderd. De zandverstuiving wordt open gehouden door de randen schoon te houden van zandzegge. Als deze uitstekende zandvastlegger eenmaal met zijn ondergrondse uitlopers het zand bij elkaar houdt, krijgen namelijk ook andere planten, struiken en bomen een kans er te ontkiemen, en dat is niet de bedoeling. Op een aantal plekken wordt bovendien Amerikaanse vogelkers verwijderd of teruggesnoeid. Laarder Wasmeer (gemeenten Laren en Hilversum) Naar aanleiding van het droogvallen in 2003 van de Leeuwenkuil, de meest noordelijke plas van het gebied Laarder Wasmeer, is de sanering van het gebied, dat in het verleden vervuild is door lozingen uit de riolering, versneld op gang gekomen. Het is een project waar de gemeenten Hilversum en Laren, de Provincie Noord-Holland, het Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht en de Stichting Gooisch Natuurreservaat in samenwerken. Over de natte delen wordt men het snel eens, maar de sanering van de lichtere vervuiling op de droge terreindelen leveren meer discussie op. Deze lichtere vervuiling met voornamelijk fosfaten en stikstof is namelijk niet schadelijk voor de volksgezondheid, maar wel voor het beoogde ecologisch herstel. Dit blijkt uit onderzoek, in opdracht van de stichting, door bodemkundige prof. dr. J. Sevink van de

Universiteit van Amsterdam. Hij is bereid gevonden nader onderzoek te doen naar de bodemkwaliteit in het gebied in het licht van natuurherstel. Uit de rapportage kunnen ondermeer de volgende conclusies worden getrokken: • Op een aantal plekken is de verontreiniging minder ernstig dan door het Hoogheemraadschap aanvankelijk werd aangenomen. De verontreiniging gaat niet diep, doch is oppervlakkig aanwezig over aanzienlijke oppervlakten (in de overstroomgebieden); een deel van de verontreinigde grond is niet heel zwaar verontreinigd, maar valt onder categorie 1 grond. • Daartegenover staat dat ook in de droog staande terreindelen zware verontreinigingen die niet eerder bekend waren, zijn geconstateerd. Er is alle reden om ook die te saneren. • Onder een groot deel van het gebied is de podzolbodem nog intact. Dit is een van nature ondoorlaatbare grondlaag die typisch is voor heide-ecosystemen zoals die in het Gooi voorkomen. Dit laatste betekent dat er van nature weer natte delen zullen ontstaan, namelijk op die plaat sen waar regenwater op de podzolbodem stuit en derhalve niet kan wegzakken naar het grondwater.

17

Aan de oevers van het Groot Waschmeer worden bodemmonsters verzameld ten behoeve van onderzoek van de nog aanwezige ‘zaadbank’. De uitgewassen zaden worden in de kassen van de Universiteit van Utrecht uitgezaaid. De resultaten zullen in 2006 bekend zijn. Deze gegevens zijn van belang om een optimaal herstel van het te saneren natuurgebied op gang te kunnen brengen, waarbij de oorspronkelijke oeverflora weer tot ‘bloei’ kan komen. In 2004 wordt de zoektocht naar gelden voor een ecologisch verantwoorde herinrichting van het gebied voortgezet. De Nationale Postcode Loterij stelt 1 miljoen euro beschikbaar voor het natuurherstel. Het is niet de bedoeling dat geld aan de sanering te besteden, want daarvoor is de overheid verantwoordelijk. Er wordt een plan gemaakt waarin niet alle natte delen na de sanering opnieuw onder water zullen komen te staan. Het plan voorziet in het terugbrengen van het oorspronkelijke stuifzandlandschap. Delen die van nature wel waterpartijen zijn, komen door het onaangetast laten van de podzolbodem vanzelf weer nat te staan. Daar waar de podzolbodem door onvermijdelijke oorzaken bij de sanering toch beschadigd wordt of in het verleden

reeds is verstoord, zal deze beschadiging worden gedicht met een afdichtende laag. Daar waar ook oorspronkelijk geen podzolbodem lag, wordt ook geen afdichtende laag aangebracht. Zo ontstaat een gevarieerd terrein met droge en natte valleien, een natuurterrein dat deel zal uitmaken van de ecologische verbindingszone tussen het Gooi en de Utrechtse Heuvelrug, deel van de Ecologische Hoofdstructuur. Tot slot zijn er nog de reguliere onderhoudswerkzaamheden te noemen: in verschillende ondiepe kommetjes van het heideven worden jonge struiken en boompjes verwijderd ten behoeve van de ontwikkeling van natte heide met zonnedauw en klokjesgentiaan. Anna’s Hoeve (gemeente Laren en Hilversum) Ook de waterbodems van Anna’s Hoeve zijn vervuild, en worden om die reden gesaneerd. De voormalige vuilstort onder de Speelweide valt dit lot eveneens ten deel. Gedurende het jaar 2004 worden de sanering en de herinrichting van de vijvers en de speelweide voorbereid door de betrokken partijen. Midden december neemt de stichting deel aan de feestelijke startbijeenkomst van de saneringswerkzaamheden. Diverse vrijwilligersgroepen voeren kleine beheerwerkzaamheden uit in Anna’s Hoeve. Ze ontdoen het heidegebied ten oosten van Restaurant Anna’s Hoeve van een aantal bomen om de heide ruimte te geven. Ook de markering van de wandelroutes krijgt een onderhoudsbeurt. Versleten betonnen wandelroutepaaltjes worden opgeschilderd, gerepareerd of vervangen. Monnikenberg (gemeente Hilversum) Op het landgoed Monnikenberg wordt regulier onderhoud gepleegd aan onder andere de wandelpaden. Deze worden open gehouden door snoeiwerk. Op de akkers van het landgoed teelt de stichting in 2004 boekweit. Hoorneboegse Heide, Hoogt van ’t kruis, Zonneheide & Zwarte Berg (alle gemeente Hilversum) Na een grondige voorbereiding wordt in mei op de Hoorneboegse Heide en het Laapersveld en in het Laapersbos de begrazing gestart. In totaal 16 witte Charolais-runderen zijn met hulp van diergedragsonderzoeker W. Netto geselecteerd op hun reactie op

18

honden, fietsers, wandelaars, paraplu’s en harde geluiden. Alleen dieren die er blijk van hebben gegeven niet te snel geprikkeld te raken, en die bij een te veel aan signalen gewoon weggaan, mogen het veld in. Deze selectie, die nog zorgvuldiger is gebeurd dan normaal, is nodig omdat hier voor het eerst begrazing gecombineerd wordt met het toestaan van loslopende honden, mits deze honden onder appèl staan. De introductie van de runderen op de Hoorneboegse Heide gaat gepaard met uitgebreide voorlichting in de vorm van aangepaste borden in het terrein, een voorlichtingsavond, publiciteit via de pers en het aanbieden van folders op 10 plaatsen in het terrein. De voorlichting en controle blijven aandacht vragen, want er blijken desondanks bezoekers te zijn die de dieren te dicht benaderen. Met alle werkzaamheden in het terrein ter voorbereiding van de begrazing wordt de gelegenheid te baat genomen om versleten bankjes en picknicksets te vervangen, zodat alles er weer verzorgd bij ligt. Vrijwilligers rooien een aantal dennetjes ten behoeve van een betere ontwikkeling van de heide. Met een tractor met klepelaar wordt op de Zwarte Berg de Amerikaanse vogelkers teruggedrongen. Hierdoor krijgen inheemse boomsoorten als eik, berk, lijsterbes en vlier meer kansen zich te ontwikkelen. Het Tienhovens Kanaal dat door het gebied loopt wordt uitgebaggerd om verlanding van dit kanaal tegen te gaan. Dit maakt het voor de kamsalamander, de heikikker en andere amfibiesoorten een aantrekkelijker gebied om zich voort te planten. Laapersveld, Laapersbos & Dassenveld (alle gemeente Hilversum) In het Laapersveld en het Laapersbos lopen vanaf mei 5 Charolais-runderen (zie hierboven). Daar vindt tevens een inventarisatie van dassen plaats. In het Dassenveld wordt onderhoudt gepleegd aan de houtsingel die de dieren naar de dassentunnels onder de Utrechtseweg en onder de spoorlijn Hilversum - Utrecht leidt. Laapersheide (gemeente Hilversum) Op de Laapersheide maken vrijwilligers twee open plekken. Met een lier trekken ze een aantal naaldbomen om, zodat loofbomen meer licht en daarmee meer kans op groei krijgen. Huydecopersbos & overhoeken tegen A27 (alle gemeente Hilversum) In het najaar wordt in het Huydecopersbos een

poel die in het verleden droog is komen te staan opnieuw uitgegraven. Tegelijk worden in de zandoevers enkele steile wandjes aangebracht om insecten een goede nestelplaats te bieden. De Zuid & Hilversums Wasmeer (beide gemeente Hilversum) Aan het begin van het jaar wordt gewerkt aan het beheer van de bosranden. Er worden lichtplekken gecreëerd die de bosranden aantrekkelijker maken voor insecten en reptielen. De plekken vormen stapstenen voor migratie.

19

In De Zuid wordt langs de ruiterpaden gesnoeid om een prettige doorgang te garanderen. In overleg met de stichting sluit Rijkswaterstaat aan het eind van het jaar het parkeerterrein De Bosberg langs de Rijksweg A27, grenzend aan het bosgebied. Hiermee komt er een eind aan de overlast vanaf de parkeerplaats. In het terrein Hilversums Wasmeer worden in de kerstperiode jonge bomen, voornamelijk dennen, uitgetrokken. Dit gebeurt om de heide open te houden.

D E

S T I C H T I N G

Werkorganisatie

Kennisvergaring

Functies Eind 2004 kent de stichting dezelfde functies en formatieplaatsen als eind 2003. Eén vacature is op dat moment onvervuld, die van secretarieel medewerker (0,63 fte).

Binnengekomen verslagen van onderzoekingen in de terreinen De stichting heeft een bibliotheek met divers informatiemateriaal over de natuurterreinen, waaronder verslagen van onderzoeken naar de flora en fauna in de natuurterreinen. Van deze categorie zijn in de loop van 2004 onder andere de volgende titels binnengekomen: • Verslag Veldwerk Naarder Eng najaar 2003, Studentenverslag Universiteit Leiden, F. van Oosterhout; • Bosmieren in het Gooi, P. van der Linden et al.; • Inventarisatie amfibieën in het Gooi, rapportage 1998 – 2003, G.J. Brandjes en O. Langendorff; • Karakteristieke macro-nachtvlinders van de heide in Het Goois Natuurreservaat, onderzoeksrapport 2003, Joop Schaffers; • Overzicht van de resultaten van roofvogelbroedsel op de terreinen van Het Goois Natuurreservaat, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten en verschillende gemeenten in 2003, Hanneke Sevink; • Vogels van de Monnikenberg, Resultaten van een broedvogelinventarisatie in 2003, Vogelwerkgroep Het Gooi en Omstreken; • Natuurwaarden van Westerveld, Alterra: J. Dirksen, E.A. van der Grift en D.A. Jonkers.

FUNCTIE

FTE

Rentmeester

1,00

Hoofd beleid & organisatie Coördinator communicatie en automatisering Medewerker bedrijfsbureau Projectmedewerker Assistent bedrijfsbureau Managementassistent Medewerker secretariaat Medewerker financiële administratie

1,00

Hoofd terreinbeheer Regiobeheerder Boswachter Veeverzorger Assistent veeverzorger Medewerker communicatie en vrijwilligerswerk Terreinmedewerker

1,00 2,00 5,89 1,00 1,00

TOTAAL

1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,48 0,75

1,00 5,00 26,12

Rechtspositie De stichting volgt de CAO van de provincie, die van kracht blijft tot maart 2005. Op advies van de Arbo-dienst wordt besloten om voor boswachters en terreinmedewerkers, wier werkzaamheden lichamelijk hoge eisen stellen, een aanstellingskeuring in te stellen. Jaarafsluiting Als afsluiting van het jaar wordt een informeel buffet gehouden voor medewerkers, bestuursleden van de Stichting Gooisch Natuurreservaat én bestuursleden van de Stichting Steun Goois Natuurreservaat.

20

Dit laatste onderzoek over de natuurwaarden van Westerveld wordt gedaan in opdracht van de stichting. De onderzoekers concluderen dat Westerveld een kerngebied vormt in de Ecologische Hoofdstructuur. Het functioneert als slaap-, nestelof rustplek voor diersoorten die de omliggende heideterreinen als foerageer- of jachtterrein gebruiken. Er komen reeën, hazen, vleermuizen, diverse amfibieënsoorten en vele tientallen vogelsoorten voor. Behalve 98 soorten hogere plantensoorten werden er 85 paddenstoelensoorten aangetroffen, waaronder beschermde volgens de Rode Lijst. Vanuit de eigen stichting wordt onderzoek gedaan voor het Programma Beheer van de rijksoverheid. Hieruit komt het volgende rapport voort: Programma Beheer Monitoring Resultaten 2004, drs. E.C.H. van Heusden.

Cursussen en opleidingen In de loop van het jaar wordt van alle boswachters de aanstelling tot BOA (Bijzonder Opsporings Ambtenaar) verlengd met vijf jaar, met uitzondering van een boswachter wiens aanstelling nog niet verlopen was. Verder volgt één medewerker een cursus “Tekenen in ArcMap”, een computerprogramma waarmee gebiedskaarten kunnen worden gemaakt. Een andere medewerker volgt een cursus “Publiciteit”, georganiseerd door de Milieufederatie Noord-Holland. Werkbezoek Op 16 juni gaan de medewerkers van de stichting op werkbezoek naar Natuurpark De Hoge Veluwe. Daarbij wordt bijzondere aandacht besteed aan het herstel van stuifzandlandschappen en de invloed van ree, edelhert, damhert en wild zwijn op de ontwikkeling van het landschap.

21

C O N T A C T E N

Klankbordgroep De Klankbordgroep Gebruikers Natuurterreinen Goois Natuurreservaat krijgt in 2004 definitief vorm. De deelnemende organisaties vertegenwoordigen diverse maatschappelijke belangen, zoals natuur, recreatie en cultuurhistorie. Via de klankbordgroep wil de stichting op een structurele wijze contact houden met mensen die zich betrokken voelen bij het werk van het Goois Natuurreservaat. De heer P. Nijhoff, oud-directeur van de Stichting Natuur en Milieu en lid van de Raad voor het Landelijk Gebied, stelt zich beschikbaar om op vrijwillige basis als onafhankelijk voorzitter te fungeren. Ook meldt zich een kandidaat voor de functie van secretaris, de heer A.M. Wiezer, voormalig manager personeelszaken bij de Vereniging Natuurmonumenten. De klankbordgroep gaat enthousiast van start. In een plezierige en constructieve sfeer worden diverse onderwerpen omtrent het beheer van de terreinen besproken, en wordt wederzijds informatie uitgewisseld. Deelnemers zijn: • Fietsersbond, afdeling Naarden/Bussum/Huizen • Gooise Atletiek Club • IVN Gooi en Omstreken • K.C. Gooi- en Eemland • Nederlandse Stichting Hekvrije Heide • Stad en Lande Ruiters Blaricum • Stichting Behoud Gooise Heide • Sticht Gooise Wandelsport Bond • Stichting Wandelplatform LAW • Vereniging Leefmilieu Het Gooi, de Vechtstreek e.o. • Vereniging Vrienden van het Gooi • Vogelwerkgroep Het Gooi en omstreken • Werkgroep Landschapsbeheer Nardinclant Media In de loop van het jaar gaan enkele tientallen persberichten uit, meestal om excursies, andere publieksevenementen en beheerwerkzaamheden aan te kondigen. Regelmatig weten de media ook zelf het Goois Natuurreservaat te vinden om activiteiten te verslaan of om informatie in te winnen. Om- en aanwonenden De stichting doet veel aan het vooraf informeren van om- en aanwonenden als er beheer- of handhavingsmaatregelen verricht gaan worden. In 2004 worden beheermaatregelen die het publiek raken zo

22

veel mogelijk gekoppeld aan excursies en andere voorlichtingsactiviteiten. Waar nodig krijgen om- en aanwonenden een specifiek op hun situatie gerichte brief in de bus, of er wordt een speciale bijeenkomst georganiseerd. Een voorbeeld van zo’n speciale voorlichtingsbijeenkomst is die op 6 mei in de Pniëlkerk te Hilversum, over de introductie van begrazingsbeheer op de Hoorneboegse Heide. Publieksevenementen De volgende publieksevenementen vinden plaats: • Nationale Boomfeestdag: struiken planten op de flanken van de Eukenberg in samenwerking met de gemeente Naarden; • Paaseieren zoeken bij de schaapskooi te Blaricum; • Dauwtrappen over de Bussummer- en Westerheide (Hemelvaart); • Schaapscheerdersdag rond de schaapskooi op de Blaricummerheide; • Deelname aan evenement van de Stichting Oude Landbouwgewassen Laren in het kader van het 10-jarig bestaan van deze stichting; • Landelijke ‘Verbindingsdag’: fietstocht langs ecologische knelpunten in samenwerking met het IVN; • Fietsdag in samenwerking met dagblad de Gooi- en Eemlander; • Nationale Natuurwerkdag: beheerwerkzaamheden in samenwerking met Nardinclant op de Postiljonheide en op de Laapersheide; • Kerstsfeer met midwinterhoornblazen in de Schaapskooi.

Lezingen Groepen en organisaties doen regelmatig een verzoek om een lezing over een specifiek onderwerp. Enkele groepen waarvoor in 2004 een lezing wordt gehouden zijn: KNNV, Stichting Culturele Ontspanning Apollo (Hilversum), De Morgenster (Hilversum), Fietsgilde ‘t Gooi, Landgoed Hoorneboeg, Van Rossumstichting (Naarden), Wijkcentrum Laarwijk (Bussum), Larense Montessori, Buurtvereniging Argus (Laren), Rotary Naarden-Bussum, Verzorgingstehuis Antoniushof (Bussum). Excursies Er zijn regelmatig excursies, die steeds vaker gekoppeld worden aan voorgenomen beheermaatregelen. Zo krijgt het publiek de gelegenheid zich vooraf te laten voorlichten over maatregelen die in de directe omgeving op stapel staan. De excursie “Heidestapstenen” belicht onder andere de kapwerkzaamheden in De Snip, de “Runderexcursie Hoorneboegse Heide” geeft een toelichting op de begrazing, “Groeve Oostermeent” gaat over de noodzaak van het verwijderen van bos, en voor omwonenden van Cruysbergen wordt een exclusieve excursie gegeven over het natuurontwikkelingsplan voor het gebied.

23

Verder zijn er excursies op Landgoed de Monnikenberg, een reeënexcursie, een avondexcursie (“Nachtkijkers”), een excursie door de Huizer Eng, één door De Zuid, één door Crailo, een excursie rond de zandhagedis, een archeologische excursie op de Westerheide, een excursie over de paddentrek, en voor adoptanten van de schapen en runderen een excursie over de rol die deze dieren spelen in de natuur. Op specifiek verzoek worden excursies verzorgd voor: Wandelen voor Water (i.s.m. PWN), Jeugdgroep De Vogelaartjes, Familie Van Rossem, Kamp Agnes, Gooise Daltonschool (vanuit ’t Laer), Goois Lyceum (Bussum), Noorderschool, Nivon (Haarlem), Hermesschool (vanuit ’t Laer), De Tuinclub (Gooi), Mariaschool (Eemnes), Praktijkschool Laapersveld (Hilversum) en Gedeputeerde Hans Schipper en gezelschap. De IVN-natuurgidsen verzorgen publieks-excursies in de gebieden: Bosgebied Crailo, Tafelberg- en Blaricummerheide, Spanderswoud, Anna’s Hoeve, Cruysbergen e.o. en Monnikenberg. Uitgaven Als gebruikelijk wordt ook in 2004 vier maal een Nieuwsbrief uitgegeven, in een oplage van 9.000.

Het derde nummer van dit jaar krijgt een afwijkende vorm: voor één keer gaat alle aandacht naar het dieren- en plantenleven in het Gooi. Het wordt een vrolijk nummer, waarin de natuurlijke rijkdom van het gebied in al haar glorie naar voren komt. De lezers, voornamelijk bestuurders en begunstigers van de Stichting Steun Goois Natuurreservaat, kunnen zo weer eens zien waarvoor zijzelf en anderen zich zo inzetten. Ook het vierde nummer ziet er afwijkend uit. Hierin neemt het thema “Heel de Heuvelrug” een centrale plaats in. Bruggespraak, eerder in het leven geroepen om apart aandacht te besteden aan het Natuurontwikkelingsproject Zanderij Crailo en in het

bijzonder voor de Natuurbrug in dat terrein, kent een oplage van 10.000. Dit omdat het bulletin naar dezelfde groep als de Nieuwsbrief wordt verstuurd, maar tevens wordt verzonden naar de projectpartners, de sponsors, een aantal overheidsinstellingen en sport- en andere verenigingen die betrokken zijn bij het project. Ook dit blad kende het afgelopen jaar een special, namelijk over de herinrichting van sportpark Crailo. Websites De eigen website (www.gnr.nl) vormt een steeds belangrijker orgaan om met het publiek in contact te treden. Het bezoekeraantal over 2004 ligt op 11.698 (unieke bezoekers, d.w.z. dat dubbele bezoeken vanaf hetzelfde adres niet meegeteld worden). Op de website staan onder andere wetenswaardigheden over de terreinen en worden actuele activiteiten aangekondigd. Er is een koppeling naar de tweede website van de stichting:

24

www.natuurbrug.nl, die ook goed bezocht wordt: 3.355 unieke bezoekers. De stichting neemt eveneens deel in de websites www.nbonoordholland.nl, van Natuurbeheerdersoverleg Noord-Holland, en ww.natuurwegwijzer.nl, waar onder andere de agenda met publieksactiviteiten in de natuurgebieden van heel NoordHolland is te vinden. Samen met een groot aantal andere natuurorganisaties wordt in de loop van het jaar de website www.heeldeheuvelrug.nl voorbereid, met steun van de Nationale Postcode Loterij. Vanaf midden december is de website in de lucht en kunnen burgers en bestuurders er informatie vinden over het herstel van de Heuvelrug als natuurlijke en ecologische eenheid. ‘t Laer In ’t Laer, groepsverblijf voor veldwerk en natuureducatie, wordt een programma geboden waar gedurende het jaar 9 scholen met 11 groepen aan deelnemen, met in totaal 338 kinderen. De kinderen maken gebruik van educatieve ‘ontdekvestjes’, waarin allerlei attributen zitten om onderzoek in de natuur mee te doen. De meeste groepen worden begeleid door IVN-natuurgidsen. Naast de reguliere schoolgroepen maken ook verscheidene ‘groene’ groepen, zoals het IVN, de Vogelwerkgroep, de Roofvogelwerkgroep, NJN en WNF-rangers gebruik van 't Laer voor cursussen, lezingen en vergaderingen. Ook is er een familiebijeenkomst met 37 kinderen. In totaal maken in 2004 52 groepen gebruik van ’t Laer, die goed zijn voor 1.789 personen met 84 overnachtingen. Infoschuur en uitzichttoren Natuurbrug Zanderij Crailo De in november 2003 gestarte structurele voorlichting in de Infoschuur Natuurbrug Zanderij Crailo wordt gedurende heel het jaar 2004 met succes voortgezet. Elke tweede en vierde zondag van de maand krijgt het publiek er toelichting op het project van de natuurbrugvrijwilligers, die het ‘verhaal van de Heuvelrug’ vertellen. Op weekdagen worden groepen ontvangen, zowel klassen van het voortgezet onderwijs als groepen volwassenen uit binnen- en buitenland (35 groepen).

Hieronder worden een aantal van die groepen genoemd, die vaak een bezoek aan de infoschuur combineren met een excursie of kleinschalig natuurbeheer: Aloysiusmavo, Bouwsociëteit Gooi en Omstreken, Cursisten Nieuwland, Docenten VO, Familie Glastra, Fietsgilde, Free Choice (scholenproject), Griftlandcollege, Gooifund, Goois Lyceum, Groenlinks Laren, Hogeschool De Driestar, IVN afd. De Ronde Venen, KRO, Minister Calsschool, Nationaal Park Zuid Kennemerland, Nike Europe, Paasheuvelgroep, Pokon Chrysal, SBB, Sherpa, Universiteit van Amsterdam, Vereniging Anna’s Hoeve, Vituscollege, VMBO groenvoorziening, Vrijwilligers Landschap Noord Holland, Willem de Zwijgercollege. De min of meer toevallig op de kop getikte uitkijktoren, een overname van de Floriade 2002, is een groot succes, en wordt dankbaar ingezet bij de intensieve voorlichting over Natuurontwikkelingsplan Zanderij Crailo. Door groepen mee te nemen op de toren kan alles wat eerst op de kaart is aangewezen ook nog in werkelijkheid worden getoond, en wel vanuit vogelvluchtperspectief. Schaapskooi Het hele voorjaar lang bezoeken scholengroepen (meestal groep 7, soms gecombineerd met groep 6 of 8) de schaapskooi in het kader van natuureducatieve projecten. In totaal gaat het om 1.475 leerlingen: 62 groepen van 43 verschillende scholen. Het aantal scholen dat meedoet is daarmee bijna verdubbeld ten opzichte van het voorgaande jaar. De voorlichting wordt door de scholen voorbereid met behulp van een lespakket dat door de stichting is ontwikkeld. Op zondagen zijn er activiteiten voor het brede publiek, steeds rond een maandelijks thema. De thema’s van 2004 zijn: geologie, padden en kikkers, het Drents heideschaap, de bosuil, vogels, vlinders en insecten, leemkuilen, grazers van de heide, bijen, vleermuizen en “waar zijn de dieren in de winter?” De traditie dat kinderen er elke laatste zondag van de maand kunnen komen knutselen rond het maandthema wordt onder grote belangstelling voortgezet. Ook zijn er de inmiddels in brede kring bekende jaarlijks terugkerende evenementen: Paaseieren zoeken, Schaapscheren, Halloween, en “Kerstsfeer in de schaapskooi”.

25

Relaties De stichting is door haar rentmeester vertegenwoordigd in het bestuur van: • Stichting Steun Gooisch Natuurreservaat, • Stichting Coördinatie Natuur- en Milieueducatie Gooi en Vechtstreek (CNME), • Rijwielpadenvereniging Gooi- en Eemland. Daarnaast heeft de stichting in 2004 behalve met de participanten, andere overheden en de leden van de Klankbordgroep Goois Natuurreservaat structureel of met regelmaat overleg met de volgende organisaties: • Bosgroep Midden Nederland, • Heimans en Thijsse Stichting, • Landschap Noord-Holland, • Natuurbeheerdersoverleg Noord-Holland, • Natuur en Milieufederaties van Noord-Holland en Utrecht, • Platform Verbinden en Ontsnipperen, • Rijkswaterstaat Noord-Holland, • Rijkswaterstaat Utrecht, • Staatsbosbeheer Noord-Holland en Utrecht, • Stichting Omgevingseducatie Gooi, Vecht- en Eemstreek, • Stichting Oude Landbouwgewassen. • Stichting tot Behoud en beheer van de Fransche Kamp, • Stichting Het Utrechts Landschap, • Vereniging Natuurmonumenten, • Vereniging tot Behoud van Anna’s Hoeve e.o., • Vereniging voor Natuur- en Milieueducatie (IVN) Gooi e.o., • projectpartners Natuurbrug Zanderij Crailo. Samen met andere natuurorganisaties op de Heuvelrug treft de stichting voorbereidingen voor het ontwikkelen van een fietsroute van Gooimeer tot Nederrijn, die zal verschijnen in de vorm van een boekje met toelichting op bezienswaardigheden en wetenswaardigheden over ondermeer de ecologische aspecten van het landschap onderweg.

F I N A N C I E R I N G

Financiering Voor het werk van Stichting Gooisch Natuurreservaat wordt gebruikgemaakt van de volgende geldstromen: • structurele bijdragen van de participanten: de Gooise gemeenten, de gemeente Amsterdam en de Provincie Noord-Holland, • subsidies voor het beheer (Rijk) en de inrichting (Provincie) van de terreinen, • aankoopsubsidies (Rijk en Provincie) • projectbijdragen van de Stichting Steun Goois Natuurreservaat • giften van particulieren, bedrijven en fondsen (Nationale Postcode Loterij, VSBfonds, e.a.), • inkomsten uit verhuur, pacht, vergunningen en koetsiers- en ruiterkaarten. Ontvangen subsidies Stichting Gooisch Natuurreservaat ontvangt als eigenaar en beheerder van de Gooise natuurterreinen subsidie van het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit. Dat gebeurt volgens de regeling Natuurbeheer 2000, ook wel Programma Beheer genoemd. Het is dit geld dat sinds 2001, samen met de bijdragen van de participanten, de financiële basis vormt voor het dagelijkse beheer van de natuurterreinen. Voor het opstellen van gebiedsplannen en voor de uitvoering van beheer- en inrichtingsmaatregelen wordt van de volgende subsidies gebruik gemaakt: • Fonds Natuur en Landschapsbescherming van de Provincie Noord-Holland; • realisatie van 6 faunavoorzieningen tussen de natuurgebieden Limitische Heide, Nieuw Bussummerheide, Vliegheide, Luchtkasteel, Bikbergen en IJzeren Veld te Huizen; • opstellen van het ‘Uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug - gebiedsplan & projectenprogramma voor natuur, landschap en recreatie in het Gooi en het noordelijk deel van de Utrechtse heuvelrug; • opstellen van het ‘Uitvoeringsplan Ontsnippering ’t Gooi - realisatie van faunavoorzieningen ter ver betering van de ecologische samenhang’. • Deelverordening Openluchtrecreatie van de Provincie Noord-Holland; • herinrichting dagrecreatieterrein Thames te Huizen; • herstel Trapjesberg te Huizen; • aanleg van een recreatieve wandelroute door de Zanderij Cruysbergen te Bussum; • herinrichting dagrecreatieterrein De Zandzee op

26

de Fransche Kampheide te Bussum; • herinrichting van de Oude Meentweg en het Ankeveense Pad in het Spanderswoud te Hilversum. • Regeling EG-Steunverlening Akkerbouwgewassen, voor de akkerbouw op de landbouwgronden; • Regeling effectgerichte maatregelen in bossen en natuurterreinen; • plaggen van vergraste heideterreinen op de Noorderheide; • realisatie van begrazingsvoorzieningen op de natuurterreinen Hoorneboegse Heide, Zwarte berg, Laapersveld en Laapersbos. • Regeling Dierlijke EG-premies, voor het houden van schapen, zoogkoeien en mannelijke runderen in de begrazingsgebieden. Stichting Steun Goois Natuurreservaat Alle gelden die particulieren en private instellingen beschikbaar stellen voor het Goois Natuurreservaat komen op het conto van de Stichting Steun Goois Natuurreservaat. Deze stichting heeft tot doel fondsen te werven en te beheren voor de financiering van bijzondere projecten in het Goois Natuurreservaat. In 2004 zijn dat ondermeer de volgende projecten: • Introductie runderbegrazing Hoorneboeg • Faunavoorzieningen (faunatunnels) noordelijke heidevelden • Herstelplan Groeve Oostermeent • Begrazingsplan Zuiderheide • Heideherstelplan • Begrazingsplan Hoorneboeg • Paddentunnels Oude Meentweg • Engherstel Naardereng • Herinrichting dagrecreatieterrein De Zandzee • Plan uitzichttoren Tafelberg • Herinrichting Oude Meentweg / Ankeveense pad • Wandelroute Zanderij Cruysbergen • Ontwikkelen foldermaterialen • Opzetten digitaal beeldarchief • Begeleiding vrijwilligerswerk • Aankoop bosgrond en dienstwoning De Monnikenberg Gevers van een extra of bijzondere gift worden apart vermeld in de Nieuwsbrief. In 2004 zijn dat, behalve de hieronder genoemde instanties: • een natuurvriend die bij overlijden € 15.000,naliet, • een begunstiger in Maartensdijk die € 1.500,- extra doneerde,

• een dame in Kortenhoef die € 500,- schonk voor de Gooise natuur, • IMMS Consultancy te Hilversum, dat een schenking deed van € 500,-, • trimclub de Woudhijgers, die € 300,- gaf voor een bankje in het Spanderswoud, • AVTempo (Atletiek Vereniging Bussum) die € 100,gaf. De Stichting Steun Goois Natuurreservaat ontvangt zeer grote giften van de Nationale Postcode Loterij en van het VSBfonds ten behoeve van projecten in het Goois Natuurreservaat. Eind 2004 telt de ‘steunstichting’ 5.849 begunstigers die op regelmatige of onregelmatige basis een bijdrage doen. Daarnaast zijn er 251 ‘begunstigers voor het leven’ en 15 bedrijfsdonateurs:

27

Financiële kerngetallen 2004 (afgerond) Onderhoud natuurterreinen

Projecten

Uitgaven

€ 2.335.000 € 1.613.000

Ontvangsten Bijdrage participanten Eigen opbrengsten Bijdragen derden

€ 1.550.000 € 445.000 € 340.000

Projectinkomsten Provincie Noord-Holland Stichting Steun Goois Natuurreservaat Ministerie van LNV Overige

€ 182.000 € 1.011.000 € 408.000 € 12.000 € 2.335.000 € 1.613.000

Bedrijfsdonateurs van het Goois Natuurreservaat: • Arcadis Regio West - Hoofddorp • Arfman Hekwerk - Holten • Connexxion - Hilversum • DHV Management Consultants - Amersfoort • Dura Vermeer Infrastructuur - Baarn • Grondbalans - Broek op Langedijk • Horex Business Ventures - Huizen • J.A. de Mulder Makelaarskantoor - Laren • Loyens & Loeff - Amsterdam • Notariskantoor Smit & Delen - Baarn • Pokon & Chrysal International - Naarden • Quest International - Naarden • Schimmel Elektrotechniek - Laren • Ton Spoelder Slagerij - Laren • Zinkstok Advocatenkantoor - Huizen

Totaal ontvangsten

Het is mogelijk om adoptant te worden van een schaap of een Schotse hooglander. In 2004 zijn er 144 adoptanten, waarvan er enkele meerdere dieren hebben geadopteerd. De gelden worden geheel besteed aan de verzorging van de grazers in de terreinen.

De projectkosten worden volledig betaald door subsidies, giften en bijdragen van externe partijen.

Totaal Bos en Heidebezit per 31 december 2004

2.688 ha

Totale uitgaven per ha Onderhoud natuurterreinen per ha

€ 1.470,€ 870,-

Totaal inwoners Gooise gemeenten per 1 januari 2004

194.400

Totale uitgaven per inwoner het Gooi € 20,31 Bijdrage per inwoner het Gooi € 5,18 Externe opbrengsten per inwoner het Gooi € 15,13

100% 26% 74%

B E L E I D S V O O R N E M E N S

Beleidsvoornemens 2005 In 2005 zal het huidige beleid worden voortgezet. De stichting blijft op grond van haar doelstelling pal staan voor het behoud van de natuur, en maakt recreatie in die natuur mogelijk. Haar beleid zal zij baseren op haar Beheervisie en beheerplan 1998-2007 (1998) op de Beheervisie en –plannen Beschermde Natuurmonumenten in het Gooi (1999) en op het Uitvoeringsprogramma noordelijke Heuvelrug (2003). Waar zich kansen voordoen zal zij projecten uitvoeren op basis van deze plannen en van het Uitvoeringsplan Ontsnippering ’t Gooi (2003). Uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug Opnieuw zal de aandacht uitgaan naar de ecologische doorgang tussen het Gooise deel van de Heuvelrug en het Utrechtse deel: project De Groene Schakel. Een element van aanzienlijk belang hierin vormt in 2005 de eerste fase van de sanering van Laarder Wasmeer en Anna’s Hoeve. Een aantal andere onderdelen van het Uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug zullen de fase van planvorming ingaan. Om te beginnen is daar het project Heideverbinding Crailo. De stichting zal actief meewerken aan de planvorming en realisatie van de ecologische verbindingszone voor de noordelijke heidevelden met de centrale heide (met de natuurbrug over de A1). In samenwerking met Rijkswaterstaat, de betrokken gemeenten en de provincie en andere betrokken instanties. Daarnaast zal de stichting in 2005 participeren in de voorbereiding van de realisatie van de Natuurbrug Zwaluwenberg in het kader van het project Verbinding Hoorneboeg. Hierbij wordt samengewerkt met Rijkswaterstaat, de Provincies Noord-Holland en Utrecht, de gemeente Hilversum, Natuurmonumenten, Het Utrechts Landschap en het Ministerie van Defensie. Natuurontwikkelingsplan Zanderij Crailo In 2005 zal de Natuurbrug Zanderij Crailo voor een groot deel gereed komen. De laatste 200.000 kubieke meter grond zal aangevoerd worden en in het gereedkomende terrein zullen beplanting en paden aangebracht worden. De inrichting van het sportpark zal definitief afgerond worden. Natuurontwikkelingsplan Zanderij Cruysbergen Natuurontwikkelingsplan Zanderij Cruysbergen zal in 2005 van start gaan, omdat de grond die er

28

verwijderd zal worden noodzakelijk is voor de voltooiing van de Natuurbrug in de Zanderij Crailo. Op grond van het herstelplan zal het natuurgebied opnieuw ingericht worden. Schaapskooi Bussummer- en Westerheide De stichting zal het overleg met de gemeente Bussum over de mogelijke locatie voor de bouw van een schaapskooi voortzetten. Beheer terreinen en gebouwen De hoofdtaak van de stichting ligt in het behouden van de natuur door deze goed te beheren. De wijze waarop dat gebeurt is vastgelegd in haar Beheervisie en beheerplan 1998 – 2007 (1998). De uitvoering van dat plan zal in 2005 voortgezet worden. Dit betekent dat de biodiversiteit en de ecologische waarden worden behouden en zo mogelijk worden versterkt door gericht te maaien, te snoeien, te rooien, te kappen en te plaggen. Ook zal het inzetten van begrazing door runderen en schapen worden voortgezet. Veel aandacht zal uitgaan naar het terugdringen van Amerikaanse vogelkers en eventuele andere plaatselijk overheersende soorten. Waar nodig en mogelijk worden faunaverbindingen tussen de natuurterreinen en andere faunavoorzieningen aangelegd. Met de Provincie Noord-Holland zal overleg worden gepleegd met als doel te komen tot een faunavoorziening onder de Bossevainweg tussen de Blaricummerheide en de Noorderheide. Als de financiële dekking rond komt zal gewerkt worden aan faunatunnels onder de Nieuwe ’s-Gravelandseweg, ter verbinding van Zanderij Cruysbergen en de Fransche Kampheide. Ook zullen plannen worden ontwikkeld en besprekingen gevoerd voor faunapassages onder de druk bereden provinciale Fransche Kampweg, tussen de Fransche Kamphoeve en het Spanderswoud. In de Zanderij Crailo zal in april 2005 de broedwand voor oeverzwaluwen worden vervangen. In plaats van het indertijd gestorte ‘klapzand’, dat telkens opnieuw moet worden afgestoken, komt er een wand van leemhoudend zand. Elementen die recreatie mogelijk en plezierig maken, zoals paden, routes en meubilair, zullen op reguliere wijze onderhouden worden. Ook voor 2005 is de stichting de overeenkomst met de Rijwielpadenvereniging Gooi en Eemland aangegaan om de fietspaden in dit gebied te beheren op basis

van een vastgesteld budget. In 2005 zal de samenwerking in 2004 worden geëvalueerd, en zal worden bekeken hoe het beheer van de fietspaden het beste geregeld kan worden voor de toekomst. Bezien zal worden of de samenwerking met de Rijwielpadenvereniging Gooi en Eemland omtrent het beheer van de fietspaden in het buitengebied van Gooi en Eemland met ingang van 2006 duurzaam zal worden voortgezet. Het fietspad dat vanuit de Bussummer- en Westerheide aansluit op de Natuurbrug Zanderij Crailo zal in fasen worden aangelegd naar gelang de grondwerken van de Natuurbrug vorderen. Dat betekent dat het nieuwe pad naar verwachting in het voorjaar van 2006 gereed zal komen. In 2005 zal worden onderzocht of het mogelijk is bovenop de Tafelberg een uitzichttoren te plaatsen. Als de financiële dekking rond komt krijgen de Dudok-bruggen over de vijvers in het terrein Anna’s Hoeve een opknapbeurt. De verbouwing van het stichtingskantoor van het Goois Natuurreservaat in de Zanderij Crailo zal in 2005 worden afgerond. Het opknappen van een aantal historische objecten, zoals de grafheuvels die in het landschap terug te vinden zijn, zal in 2005 worden voortgezet. Handhaving De handhaving in samenwerking met de gemeente Hilversum, de Provincie Noord-Holland en de Vereniging Natuurmonumenten kan in 2005 een nieuwe impuls krijgen door ondertekening van de Samenwerkingsovereenkomst Handhaving Buitengebied en de start van de feitelijke samenwerking door gezamenlijk toezicht in het veld. Met gemeenten die positief zullen reageren op het aanbod om een dergelijke overeenkomst met de stichting te overwegen, zal de stichting in overleg treden om te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn. Werkorganisatie In de werkorganisatie worden geen wijzigingen in de omvang of schikking van functies verwacht. De vacature van secretarieel medewerkers (0,63 fte) zal vervuld worden. Kennisvergaring Waar zich de noodzaak voordoet zullen medewerkers de mogelijkheid krijgen deel te nemen aan cursussen of andere vormen van deskundigheidsbevordering.

29

Contacten De uitwisseling van informatie met de Klankbordgroep Goois Natuurreservaat zal worden voortgezet. In de omgang met de pers zal een actievere houding worden aangenomen. Meer dan voorheen zal contact gezocht worden wanneer er informatie verstrekt kan worden die voor de bevolking van belang kan zijn, of die de stichting kan helpen zich te profileren. Aan het tijdig informeren van om- en aanwonenden als er werkzaamheden in de terreinen gepland staan zal extra aandacht worden besteed. De jaarlijks terugkerende publieksevenementen zullen in dezelfde vorm op de agenda van 2005 verschijnen. Lezingen en excursies zullen worden gegeven op aanvraag en/of op eigen initiatief, wanneer de stichting dat wenselijk acht voor bepaalde groepen. De Nieuwsbrief wordt in dezelfde vorm voortgezet, met een verschijningsfrequentie van vier maal per jaar, en vergezeld van Bruggespraak. Behalve de eigen websites www.gnr.nl en www.natuurbrug.nl zal ook in 2005 meegewerkt worden aan gezamenlijke websites. Aan de eerste, www.heeldeheuvelrug.nl, die in 2004 ontstond, wordt nog een gezamenlijke website toegevoegd, namelijk www.EHS.nl, die informatie zal bieden over de Ecologische Hoofdstructuur. De voorlichting in de schaapskooi wordt op dezelfde voet voortgezet, evenals de samenwerking hierin met het IVN. Omdat de voorlichtingsevenementen in de Infoschuur Natuurbrug Zanderij Crailo veel en enthousiast publiek trekken, zal worden onderzocht of er mogelijkheden zijn om de Infoschuur ook na de opening van de Natuurbrug in 2006 te behouden. Bezien zal worden of de uitzichttoren Natuurbrug Zanderij Crailo vrij toegankelijk kan worden gemaakt. Samen met andere natuurorganisaties op de Heuvelrug zal verder worden gewerkt aan een fietsroute van Gooimeer tot Nederrijn, die zal verschijnen in de vorm van een boekje met toelichting op de ecologische aspecten van het landschap onderweg. Financiering In de wijze waarop de activiteiten van de stichting gefinancierd worden, zijn geen fundamentele wijzigingen te verwachten.

B I J L A G E

1

De mensen van het Goois Natuurreservaat Bestuur Mevrouw drs. I.G.G. de Lange neemt in de loop van het jaar afscheid, omdat zij geen deel meer uitmaakt van het Bussums gemeentebestuur. Eind 2004 was de bestuurssamenstelling als volgt: Participanten

Leden

Plaatsvervangende leden

Provincie Noord-Holland

1 2 3 4

P.J.M. Poelmann, voorzitter* drs. W.J.M. Holthuizen H.J. Walch drs. B. Heller

drs. P.S. Visser, 1e plaatsvervanger* mr. ir. J. Bezemer mw. P.D.A.M. Baks drs. K.W.C. Breunissen

Gemeente Amsterdam

5 6

P. Zwart* O.J.M. Olmer

M.J.A. Reuten R. Jamari

Gemeente Blaricum

7

mr. J.G. Jorritsma*

mw. drs. W.H.C. Ton

Gemeente Bussum

8 9

drs. A. Branderhorst* drs. J.H.J. Zegering-Hadders

drs. H. Schoon mw. G.N. van Ramshorst

Gemeente Hilversum

10 11 12 13

mw. H.C. Heerschop, secretaris* mw. J.A.E. van Olm-Koenen I. de Vries mw. M.C. van Oort

E.C.N.G. Reijn F.J.M. Klein mw. J. van Wijngaarden-Bruinink K. Griffioen

Gemeente Huizen

14 mw. dr. W.H. Metz, plv. voorzitter* 15 mr. H van Amstel

dr. J.F.M. Kolk R. Schaap

Gemeente Laren

16 mw. A.M. de Groot-Kennis

mw. J.C.M.J. Meulenkamp-van Dijk

Gemeente Naarden

17 P.J. Veldman*

J.H. Landsaat

Overig Erevoorzitter

drs. R.J. de Wit

Gewest Gooi en Vechtstreek

drs. F.J.L. van Dulm, waarnemer

Rentmeester**

ing. H. Korten, ambtelijk secretaris

* Dit bestuurslid is tevens lid van het dagelijks bestuur. ** De functie van rentmeester is vergelijkbaar met zowel die van directeur als van penningmeester. Omdat hij verantwoordelijk is voor de voorbereiding en de uitvoering van bestuursbesluiten fungeert de rentmeester in het bestuur als ambtelijk secretaris.

30

Medewerkers Eind 2004 zijn de volgende medewerkers in dienst: • Blessing, B.M. (Ben) - regiobeheerder (noord) • Borsboom, J.W. (Jan) - assistent veeverzorger • Broeke, B. (Ben) - boswachter • Didderen, J.M.Th. (John) - boswachter • Erkelens, L. (Laura) van - managementassistent • Griffioen, A. (Age) - terreinmedewerker • Griffioen, H.J.G. (Johan) - veeverzorger • Hiep-Kerkhof, M.G. (Mirjam) de - boswachter • Hulzink, P.G.M. (Poul) - hoofd terreinbeheer • Kok, J.A. (Joop) - terreinmedewerker • Kooij, E. (Els) van der - medewerker financiële administratie • Korten, H. (Henk) - rentmeester • Kremer, G.G. (Gerrit) - regiobeheerder (zuid) • Laar, F. (Fons) van - assistent bedrijfsbureau • Laar, W. (Willem) van - terreinmedewerker • Landsmeer, D. (Dick) - hoofd beleid en organisatie • Meijer, J.V. (Jos) - boswachter • Oevelen, E.C.A. van (Edwin) coördinator communicatie en automatisering • Peters, A.J. (René) - boswachter • Rossel, R.J. (Rob) - boswachter • Ubbink, P.J. (Paul) - medewerker bedrijfsbureau • Veenstra, P.M. (Pieter) - projectmedewerker • Verboom, Y.M.G. (Yvonne) - medewerker secretariaat • Visser, G.M. (Gerie) - terreinmedewerker • Visser, J. (Joop) - terreinmedewerker • Vlaanderen, J.P. (Jaap) - medewerker communicatie en vrijwilligerswerk Ingeleend op basis van de Wet Inschakeling Werkzoekenden: • E.C.H. (Noor) van Heusden - onderzoeker voor Programma Beheer Per 1 januari 2004 gedetacheerd vanuit NV PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland de heer H.H. Niewöhner als onderhoudsmedewerker rijwielpaden Rijwielpadenvereniging Gooi en Eemland. Stagiairs Bij het Goois Natuurreservaat is voor een beperkt aantal leerlingen en studenten ruimte om onder begeleiding praktijkervaring op te doen. De stichting is erkend opleidingsbedrijf voor leerlingen in het middelbaar groenonderwijs. De stagiairs in 2004 zijn Peter Kroon (Helicon, Velp) en Sybrand Loois, (Wellant College te Houten).

31

Financiële Adviescommissie Het bestuur wordt bijgestaan door een Financiële Adviescommissie van ambtelijke vertegenwoordigers van de participanten. In 2004 zijn er geen wijzigingen in de samenstelling van de commissie. Deze is: • Provincie Noord-Holland - mw. M. Wessel, • Gemeente Amsterdam - E. Buijs, • Gemeente Blaricum - vacature, • Gemeente Bussum - W. Oosterhuis, • Gemeente Hilversum - G.J. Roozeboom, • Gemeente Huizen - P.E. van Rooy, • Gemeente Laren - F. Kamphuis, • Gemeente Naarden - A.P. Koks. Vrijwilligers Bij de stichting werken verschillende groepen vrijwilligers. Enkelen doen op kantoor klussen waar de medewerkers niet aan toekomen. In de terreinen zijn diverse vrijwilligers actief in het beheer. Deels zijn dat scholieren die voor één dagje komen en medewerkers van bedrijven voor wie het een personeelsuitje is. Andere beheervrijwilligers in het terreinbeheer komen met regelmaat een dag werken, meestal in vaste groepjes. Ook zijn er vrijwilligers die een taak hebben in de educatie, en bijvoorbeeld bezoekers rondleiden. Andere vrijwilligers doen al dan niet in verenigingsverband onderzoek in de terreinen. De jaarlijkse bijeenkomst voor de ruim honderd vrijwilligers vindt in december plaats in de Infoschuur bij de Natuurbrug. Er wordt teruggeblikt op het werk van onder andere de natuurbrugvrijwilligers, een relatief nieuwe loot aan de vrijwilligerstak.

B I J L A G E

1

Beheervrijwilligers In de terreinen zijn de volgende groepen en personen op reguliere basis werkzaam: • Vereniging Anna’s Hoeve, die met haar vrijwilligersgroep en andere incidentele groepen 126 mensuren onderhoudswerk verricht in natuurgebied Anna’s Hoeve; • de Oude-Loods-vrijwilligers, twee mensen die een werkloods van de stichting als uitvalsbasis gebruiken en elke maandag op de heide werken; • mevrouw Van Es, die jaar in, jaar uit, afval verwijdert uit het Spanderswoud; • de Bussummerheide-vrijwilligers, tevens werkzaam op de Fransche Kampheide, die elke donderdag bezig zijn met het open maken van verboste heide; • Detox-Utrecht, die garant staat voor wekelijks een dagdeel werkzaamheden; • Werkgroep Landschapsbeheer Nardinclant, die gedurende vijf dagen, verspreid over het jaar, verjongingsplekken maakt in het Spanderswoud en in het bos van de Naarder Eng, vergraste leemkuilen op de Tafelbergheide plagt en de kalkgraslandjes in Zanderij Crailo maait; • de Laer-groep, een groepje van drie mensen, soms aangevuld met tijdelijke vrijwilligers van de Vluchtheuvel, dat elke woensdag allerhande werkzaamheden verricht in de bosrijke omgeving van het groepsverblijf ’t Laer op de Zuiderheide. Onder leiding van medewerkers verrichten de volgende groepen divers kleinschalig natuurbeheer: Scouting Hilfertheem, leerlingen van de Montessorischool Laren, Lions ’t Gooi, jongeren van Halt, De Hoeksteen, BAM Neelissen en Van Egteren, Laer en Berg, de Woudhijgers, de Jeugdkerk uit Huizen, het BOT-team, leerlingen van het Willem de Zwijgercollege, Landschap Noord-Holland, Rotary Naarden-Bussum, Rotary Laren-Blaricum, de kampeerders van de Franse Kamp, buurtbewoners uit de omgeving van de Vliegheide en het Kamrad, medewerkers van NIKE, leerlingen van de Internationale School Hilversum, leerlingen van het Vituscollege en leerlingen van basisschool De Hoeksteen. Educatievrijwilligers In de educatie zijn de volgende vrijwilligers actief: • de Schaapskooivrijwilligers, die elke zondagmiddag met twee personen de voorlichting in de schaapskooi verzorgen, personen uit een pool van veertien IVN-natuurgidsen die ieder 7 tot 21 middagen dienst hebben;

32

• de Jeugdwerkgroep van het IVN, die het educatieve programma bij groepsverblijf ’t Laer verzorgt; • de Laarder-Wasmeer-groep van het IVN, die tijdelijk ‘in ruste’ is, wegens de bodemsanering; • de Vogelwerkgroep Laarder Wasmeer, leden van de Vogelwerkgroep Het Gooi en Omstreken, eveneens tijdelijk ‘in ruste’ wegens de bodemsanering; • de Natuurbrugvrijwilligers, een groep van 20 IVN-natuurgidsen, die elke tweede en vierde zondag van de maand in de Infoschuur te vinden zijn voor het beantwoorden van vragen en het geven van presentaties en rondleidingen. Onderzoeksvrijwilligers In het verslagjaar 2004 zijn de volgende groepen en individuen actief in het natuuronderzoek: • leden van de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV), die de natuurontwikkeling in Zanderij Crailo monitoren; • de heer W. Briër, die planten en paddestoelen inventariseert; • de heer F. Stegehuis, die planten en korstmossen inventariseert; • leden van de Roofvogelwerkgroep Het Gooi en Omstreken, die roofvogels inventariseren en ringen; • leden van de Vogelwerkgroep Het Gooi en Omstreken, die nestkastonderzoek doen en in 2004 een inventarisatie uitvoeren naar broedvogels in de noordelijke heidevelden; • de heren B. Walet, G.C.L. Vlamings en A. Boelsma, die archeologische veldinventarisaties uitvoeren; • de heer J.J.W. Wijsman, die onderzoek doet naar het voorkomen van de Boommarter in het Gooi • de heer R. Bekenkamp (e.a.), die de vleermuizen op het landgoed De Monnikenberg inventariseert; • de heer J. Schaffers, die de Gooise heideterreinen inventariseert op nachtvlinders. Kantoorvrijwilligers Na het vertrek van twee kantoorvrijwilligers is er nog één vrijwilliger actief op het secretariaat. Dit is mevrouw B. (Bertie) Wedman-Brand, die secretariaats- en archiefwerk verzorgt. Mevrouw I. (Ineke) van der Linde verzorgt de eindcontrole van tekst en opmaak van de Nieuwsbrieven.

B I J L A G E

Grondoverdrachten In 2004 worden geen percelen verkregen in erfpacht dan wel uit legaat. Wel zijn de volgende percelen aangekocht, verkocht, geruild en gekregen:

Gemeente

Kadastrale aanduiding (sectie, nummer, deel)

Oppervlak Betreft (hectare.are.centiare)

B 7594

0.10.85

B 7595

0.08.00

Laren

A 5374

0.88.85

Perceel bosgrond en dienstwoning De Monnikenberg

Ruil (gegeven) Laren

G 4434 (deel)

0.27.40

Perceel grond Natuurgebied Postiljon

Ruil (verkregen) Laren

G 4439 (deel)

0.59.00

Percelen grasland bosgrond en zandweg Natuurgebied Postiljon

Aankoop Huizen

33

Perceel bosgrond Huizer Eng Perceel bosgrond Huizer Eng

2

34