Pastoor L Ortye over restauratie Bergse Basiliek Vastenbrief staat in het teken van gezinssynode Bisschop Wiertz bezocht Madagaskar

3

Jaargang 42 - maart 2015

Pastoor L’Ortye over restauratie ‘Bergse’ Basiliek Vastenbrief staat in het teken van gezinssynode Bisschop Wiertz bezocht Madagaskar

inhoud 1

Toevallig woon je ‘s morgens een uitvaart bij geleid door pastoor L’Ortye in de parochiekerk van Herkenbosch en ‘s middags bezoek je hem op de pastorie waar hij woont in Posterholt om te praten over de kerk van Sint Odiliënberg. Het maakt duidelijk dat hij een echte, moderne clusterpastoor is waarbij we Melick niet mogen vergeten over welke parochie hij ook nog herdert. Maar goed: vandaag concentreert hij zich desgevraagd op een van de entiteiten en wel Sint Odiliënberg. Want de basiliek van de HH. Wiro, Plechelmus en Otgerus staat in de steigers. Pastoor L’Ortye over een kerk in restauratie en een Kerk in verandering vanaf pagina 10

28

De hongerdoek 2015 God of Goud, hoeveel is genoeg? is door de Chinese kunstenaar Dao Zi geschilderd in een meditatieve act. Dat is ook voor ons een uitnodiging om de hongerdoek via een meditatieve weg te benaderen. Daarom een beschrijving van deze doek maar geven we eerst in zeer kort bestek de oorsprong en geschiedenis van de Hongerdoek weer

18

“We hebben een Kerk gezien die leeft onder het kruis van de armoede.” Zo omschrijft bisschop Frans Wiertz zijn recente bezoek aan Madagaskar. Samen met missievicaris Ton Storcken en historicus Emile Ramakers was de bisschop zo’n tien dagen te gast in het bisdom Morondava aan de westkust van het Afrikaanse eiland. Een impressie van dit bezoek waarin een intensief programma werd afgewerkt

In de hele agrarische wereld was 2014 het ‘jaar van het boerenfamiliebedrijf’. Zo willen de VN benadrukken hoe belangrijk de 500 miljoen(!) familiebedrijven in de landbouw zijn voor de wereldvoedselvoorziening. In al zijn verscheidenheid is het agrarisch familiebedrijf wereldwijd dominant in de landbouw, en vaak ook daarbuiten. Het familiebedrijf is een beproefd concept. En toch zie je juist in deze tijd dat agrarische familiebedrijven in ons land onder vuur staan. Er is sprake van een sterke vergrijzing op agrarische familiebedrijven en de financiële lasten drukken zeer zwaar op de schouders van de jonge ondernemers. Marielle Beusmans van de Dienst Kerk en Samenleving blikt terug op initiatieven die familiebedrijven een steun in de rug wilden geven

22

14

In zijn boodschap voor de veertigdagentijd overziet bisschop Frans Wiertz met name de ontwikkelingen rond de verleden jaar begonnen synode over het gezin die in de herfst van dit jaar een vervolg zal krijgen. Deze thematiek gaat iedereen in de Kerk aan, maar we mogen er niet aan voorbij zien, dat - en dat is ‘nu juist het mooie van de katholieke Kerk’- zo zegt de bisschop, ‘dat wij Gods leiding ook mogen ervaren in de woorden die paus en bisschoppen spreken’. In deze kolommen de integrale tekst van de Vastenbrief

32

Deze foto van bisschop Wiertz, bisschop Fabien Raharilamboniaina OCD en vicaris Storcken SMA omringd door zusters Karmelietessen tijdens de reis naar Madagaskar zijn aanleiding om een gedachte uit de brief van paus Franciscus aan te halen, geschreven voor het Jaar van het Godgewijde leven

En verder 4 Liturgische kalender 4 Kathedraalkalender 5 Column bisschop 6 Loewende Klokken 13 Carolushuis 16 Kruisen en Kapellen in Limburg 21 Grenzeloos 24 Priester- en diakenjubilea 25 Geloven in de praktijk 26 Kerkgeschiedenis 30 Agenda’s bisschoppen 31 Puzzel

maart 2015

DE SLEUTEL

3

Liturgische kalender ZONDAG 8 MAART 2015 DERDE ZONDAG VAN DE VEERTIGDAGENTIJD paars eerste lezing : Ex.20,117 of:13.78.1217 tussenzang : ps.19,811 tweede lezing : 1 Kor.1,2225 evangelie : Joh.2,1325 ZONDAG 15 MAART 2015 VIERDE ZONDAG VAN DE VEERTIGDAGENTIJD. ZONDAG LAETARE paars/ roze eerste lezing : 2 Kron.36,14-16.19-23 tussenzang : ps.137,1-6 tweede lezing : Ef.2,4-10 evangelie : Joh.3,14-21 DONDERDAG 19 MAART HOOGFEEST VAN DE H.JOZEF, BRUIDEGOM VAN DE H.MAAGD MARIA wit eerste lezing: 2Sam.7,45a.1214a.16 tussenzang: ps.89,25.27.29 tweede lezing: Rom.4,13.1618.22 evangelie: Mt.1,16.1821.24a of: Lc.2,4151a   ZONDAG 22 MAART 2015 VIJFDE ZONDAG VAN DE VEERTIGDAGENTIJD paars eerste lezing : Jer.31,3134 tussenzang : ps.51,34.1215 tweede lezing : Hebr.5,79 evangelie : Joh.12,2033 WOENSDAG 25 MAART 2015 HOOGFEEST VAN DE AANKONDIGING VAN DE HEER (MARIA BOODSCHAP) wit

Kathedraalkalender

eerste lezing : Jes.50,4-7 tussenzang : ps.22,8-9.17-20.23-24 tweede lezing : Fil.2,6-11 evangelie : Mc.14,1-15.47 of: 15,1-39 DONDERDAG 2 APRIL 2015 BEGIN VAN HET PAASTRIDUUM. AVONDMIS wit eerste lezing : Ex.12,18.1114 tussenzang : ps.116,1213.1518 tweede lezing : 1 Kor.11,23/26 evangelie : Joh.13,115 VRIJDAG 3 APRIL 2015 GOEDE VRIJDAG. HERDENKING VAN HET LIJDEN EN STERVEN VAN DE HEER rood eerste lezing : Jes.52,13-53,12 tussenzang : ps.31,2.6.12-13.15-17.25 tweede lezing : Hebr.4,14-16;5,7-9 evangelie : Joh.18,1-19.42 ZATERDAG 4 APRIL 2015 PAASZATERDAG. VERRIJZENIS VAN DE HEER. PAASWAKE IN DE NACHT (PAASVIGILIE) wit lezing 1. : Gen.1,12,2 of Gen.1,1.2631a lezing 2. : Gen.22,118 of Gen.22,12.9a.1013.1518 lezing 3. : Ex.14,1515,1 lezing 4. : Jes.54,514 lezing 5. : Jes.55,111 lezing 6. : Bar.3,915.324,4 lezing 7. : Ez.36,1617a.1828 lezing 8 : Rom.6,311 tussenzang : ps.118,12.16.17.2223 evangelie : Mc.16,18 ZONDAG 5 APRIL 2015 PAASZONDAG. VERRIJZENIS VAN DE HEER. DAGMIS wit

H. Missen Zaterdags om 17.30 uur en zondags om 11.30 uur. Openstelling kerk De kathedraal is dagelijks geopend van 14 tot 17 uur. In de komende weken vinden in de SintChristoffelkathedraal te Roermond de volgende bijzondere vieringen of activiteiten plaats: Zondag 15 maart 11.30 uur Wekelijkse eucharistieviering ditmaal met vocale medewerking van de gregoriaanse Schola Sancti Christofori Zaterdag 21 maart 14.00 uur Lighttime: evangelisatieviering in en om de kathedraal (tot 17 uur) Zondag 22 maart 11.30 uur Landelijke pelgrimsmis voor alle mensen die dit jaar vanuit Nederland te voet, per fiets of anderszins naar Santiago de Compostella trekken, met medewerking van de Broederschap van de H. Jacobus en het Koninklijk Roermonds Mannenkoor Donderdag 26 maart 18.00 uur Nightfever: evangelisatieviering in en om de kathedraal (tot 21 uur) Zondag 29 maart 11.30 uur Liturgie van Palmzondag met palmwijding in de tuin, processie, lijdensverhaal en H. Mis door bisschop Wiertz Woensdag 1 april 19.00 uur Chrismamis: jaarlijkse pontificale eucharistieviering waaronder wijding van de H. Oliën door bisschop Wiertz in aanwezigheid van priesters en parochievertegenwoordigers uit heel het bisdom Vrijdag 3 april 15.00 uur Kruisweg onder leiding van bisschop Wiertz Zaterdag 4 april 21.30 uur Pontificale Paaswake door bisschop Wiertz met medewerking van de Schola Sancti Christofori en koperblazersensemble uit Melick Zondag 5 april 11.30 uur Pontificale eucharistieviering bij gelegenheid van het hoogfeest van de Verrijzenis van de Heer door bisschop Wiertz met medewerking van de Schola Sancti Christofori Maandag 6 april 11.30 uur Eucharistieviering op Tweede Paasdag, met medewerking van muziekensemble ’t Ketoene Dörp Ook zingen in de kathedraal? Koren en muziekgezelschappen die ook willen zingen of spelen in de kathedraal kunnen daartoe contact opnemen met [email protected]

eerste lezing : Jes.7,1014 tussenzang : ps.40,711 tweede lezing : Hebr.10,410 evangelie : Lc.1,2638 ZONDAG 29 MAART 2015 PALM OF PASSIEZONDAG. BEGIN VAN DE GOEDE WEEK rood evangelie na zegening der palmen: Mc. 11,1-10 ofwel: Joh.12,12-16

4

De Sleutel

maart 2015

eerste lezing : Hand.10,34a.3743 tussenzang : ps.118,12.1617.2223 tweede lezing : Kol.3,14 of: 1Kor.5,6b8 evangelie : Joh.20,19

Rondleidingen op afspraak Parochiegroepen die graag een op de interesses van de groep gerichte rondleiding door de kathedraal zouden willen hebben, kunnen daartoe contact opnemen met persdienst@ bisdom-roermond.nl Website Kijk ook eens op www.kathedraal-roermond.nl

Colofon De Sleutel Maandelijks magazine over geloof en leven. Uitgave Kerkelijke Stichting Verkondiging van het bisdom Roermond. Verschijnt 11 maal per jaar. Een (post)abonnement kost € 29,00 per jaar Redactie Frans van Galen (hoofdredacteur) Gijsbrecht Dieteren Redactiemedewerkers Drs. Ton Storcken sma (Missie) Drs. Hub Vossen (Kerk en Samenleving) Drs. Francis Keyers (Psychologie en Levensbeschouwing) Dr. Paul Hamans (Geschiedenis) Matheu Bemelmans (Kruisen en Kapellen in Limburg) Redactieadres Neerstraat 49, 6041 KB Roermond; tel. 0475-386821; fax 0475-386847 e-mail: [email protected] Vormgeving en druk Tonnaer, Kelpen-Oler Administratie/Abonnementen De Sleutel Postbus 470, 6040 AL Roermond tel. 0475-386860; fax 0475-386850 e-mail: [email protected] Foto’s Foto-archief bisdom Roermond Redactiemedewerkers De Sleutel Advertenties Borgerpark Media Vlodropperweg 62 Postbus 8027, 6060 AA Posterholt tel. 0475-711 362 e-mail: [email protected] www.borgerparkmedia.nl Een abonnement kan elk moment ingaan en wordt automatisch verlengd, tenzij vier weken voor het einde van een kalenderjaar wordt opgezegd. Ter voldoening van het abonnementsgeld wordt u automatisch een accept­girokaart toegezonden. Adreswijzigingen gaarne vier weken van tevoren met vermelding van het oude en nieuwe adres of door middel van gewijzigde adresband. © IBR ISSN 0167-3610 Het bisdom Roermond is via het internet te bezoeken op het adres: www.bisdom-roermond.nl www.de-sleutel.nl

KERK ONDER HET KRUIS De laatste jaren heb ik diverse reizen gemaakt naar delen van onze katholieke kerk die grote vitaliteit vertonen. Natuurlijk om de eigen horizont te verruimen. Maar ook om anderen over mijn schouder mee te laten kijken. Afgelopen januari was ik in Madagaskar op uitnodiging van de bisschop van Morondava. De meest vitale kerken in de wereld zijn meestal zij die echt leven onder het kruis van vervolging. Maar in Madagaskar leven de mensen onder het kruis van soberheid, ja armoede. Een gewone arbeider verdient één euro per dag. Dat is net genoeg om de rijst voor een dag voor je gezin te kopen. Zeker wat verder weg van de hoofdstad, zoals in het bisdom dat we bezochten, kan een overgrote meerderheid van de mensen niet lezen of schrijven. De kerk is breeduit aanwezig en tracht zoveel mogelijk dat tekort aan te vullen door de bouw van scholen en opleiding van onderwijzers. In Morondava start de bisschop ook met een betere opleiding van catechisten, 400 vrijwilligers die in de brousse de kerkgemeenschappen vrijwel dragen. Ook de aanzet tot een katholieke universiteit is gemaakt met 300 studenten. We bezochten een parochie in de stad, met 4.000 katholieken, die was opgebouwd uit kleine gemeenschappen van telkens 20 gezinnen. Toen ik de pastoor vroeg: “Hoeveel mensen gaan er ‘s zondags naar de kerk?”, keek hij me verbaasd aan: “Allemaal,” zei hij prompt. Belangrijk is dat catechese en zorg voor elkaar vooral plaatsvindt in die kleine gemeenschappen. Ook hier is weer de kerk van ‘de Handelingen van de Apostelen’ het voorbeeld van kerkopbouw. Kortom een kerk die leeft onder het kruis, maar niet als teken van lijden en dood, maar van de overwinning daarop.

+ Frans Wiertz, bisschop van Roermond

maart 2015

DE Sleutel

5

Loewende Klokken BIJDRAGEN Matheu Bemelmans, gijsbrecht dieteren EN FRANS VAN GALEN

Financiële zorgen voor parochies De jaarwisseling trekt altijd een zware wissel op de penningmeesters van de kerkbesturen. Zeker de laatste jaren. Konden zij in vroeger tijden nog wel eens vrolijk aan de slag vanuit de wetenschap dat als vrucht van hun werk positieve saldi te voorschijn zouden komen, nu is dat wel anders. Nieuwsberichten dat de helft van de parochies in zwaar financieel weer verkeren, liegen er niet om. In deze maanden geven veel parochies inzage in hun financiële reilen en zeilen en spreken in sommige gevallen hun grote zorgen uit over de financiële situatie. Op deze pagina’s geven wij daarvan enige voorbeelden, te beginnen met Swalmen.

Enkele van de kerken die al gesloten of slapend zijn of bedreigd worden door de financiële tekorten… (foto’s bisdom Roermond)

Pastoor Crasborn vertelt… “‘SAMEN KERK’, neemt u in deze editie o.a. mee naar de financiële kant van onze parochies. De actie Kerkbalans is in alle kerken in volle gang. Het gaat niet goed met ònze parochies. Ons kerkbestuur heeft zorgen over de betaling van de rekeningen. Wij zijn afhankelijk van giften, omdat wij geen inkomsten ontvangen van andere instanties. Uw bijdrage is niet alleen onmisbaar voor de betaling van de facturen, maar toont ook uw verbondenheid en betrokkenheid. Doet in andere parochies 30 % van de gezinnen of meer mee met het financieel ondersteunen van de kerk, hier is dit getal 5 % en in Boukoul 30 %. We hebben twee prachtige monumentale kerkgebouwen, geërfd van onze voorouders, die willen wij graag samen met u in stand houden voor nu en voor de toekomst. Veel dank voor uw bijdrage.” Uit het bijgevoegde financiële overzicht blijkt dat de paro-

6

De Sleutel

maart 2015

chie in Swalmen 15.000 euro in de min staat en de parochie van de Boukoul 6000 euro… Een tweede voorbeeld: Valkenburg “In het weekeinde van 31 januari en 1 februari hebben wij u al verteld, dat wij het boekjaar 2013 met een behoorlijk tekort hebben moeten afsluiten. Zoals u in het financieel overzicht kunt zien bedroeg het tekort op de exploitatie ruim € 37.000. (…) Het zal u op basis van het vorenstaande duidelijk zijn, dat we niet veel langer op deze weg door kunnen gaan en dat keuzes gemaakt zullen moeten worden om de kerk haar unieke en onmisbare functie te laten behouden. Keuzes die niet alleen betrekking hebben op de beide kerkgebouwen in het centrum van Valkenburg a/d Geul, maar ook op de mogelijkheden van verdere en bredere samenwerking met de ons omringende parochies. De eerste gesprekken hieromtrent met direct betrokkenen zijn inmiddels gestart. Nadere informatie naar u als parochianen volgt op korte termijn. Tenslotte danken wij allen die zich belangeloos voor onze parochies inzetten en diegenen die de parochies hun financiële steun (op welke wijze dan ook) lieten blijken.” Schrijnende situatie in Hoensbroek: ‘Help Ons”! Echt ernstig en zorgelijk is de situatie in Hoensbroek waar pastoor Nevelstein en het kerkbestuur veel uitroeptekens vooraf laat gaan door de kreet: ‘HELP ONS’om te vervolgen: “Ten gevolge van de krimp in de bevolking; de achteruitgang van de inkomsten uit kerkbijdrages; collectegelden; misintenties en daarbij de structurele uitgaves aan personeelskosten; verzekeringen; parochieblad en andere is de bodem van de schatkist zichtbaar geworden. We kunnen zelfs het salaris voor onze goede kapelaan niet meer betalen en zijn met man en macht aan de gang om niet op het nulpunt terecht te komen. Met de huidige omvang van uitgaven zijn we in april failliet.” Een eerste maatregel - de sluiting van de devotiekapel Onze Lieve Vrouw Maagd der Armen - moest al worden genomen evenals de maatregel om de parochiekerk Heilig Hart van Jezus ‘slapende’ te maken. Daardoor zal zij misschien alleen nog bij bijzondere gelegenheden als de viering van de Eerste Heilige Communie op 26 april en de viering van 100 jaar parochie Mariarade op 31 mei te gebruiken zijn. En zelfs dat is nog onzeker… Het leidt bij de verantwoordelijken van het kerkbestuur tot de diepe verzuchting: “We hebben het niet meer in de hand.”

Loewende Klokken De schedel, het askruisje en Goede Vrijdag In het parochieblad van Houthem Sint Gerlach - dit jaar wordt in de parochie het 850 jarig jubileum van de heilige Gerlachus gevierd - stond een overweging van pastoor Burger die uitmondt in een oproep. “Op één van de fresco’s in de kerk van Houthem wordt St. Gerlachus in het Geuldal bij de Holle Eik afgebeeld, al biddend, bij een kruis, met een schedel. Een schedel. Ja, we zien op de nodige schilderijen heiligen afgebeeld met een schedel. De schedel als een teken van de ‘vanitas’ de ‘ijdelheid’, de vluchtigheid van het aardse leven. Dit aardse leven gaat voorbij. ‘IJdelheid der ijdelheid’, het leven is een zucht. En het is goed daar bij stil te staan, al biddend; een schedel helpt daarbij. (…) De schedel wordt afgebeeld aan de voet van het kruis. Heel vaak. Wat is daar de betekenis van? Het verwijst naar Adam, de mens, die door zijn ongehoorzaamheid aan God de vriendschap met God verloren heeft, en daardoor is de dood gekomen. En dat zit dan in het bloed van het hele volgende mensengeslacht: de dood. We zijn sterfelijke mensen. Maar God laat het er niet bij zitten. Door zijn Zoon, die voor ons sterft aan het kruis, door deze ene Mens aan het kruis, wordt zonde en dood overwonnen! De dood ligt aan zijn voeten! Deze tweevoudige werkelijkheid verbeeldt de schedel aan de voet van het kruis: door één mens is de dood gekomen, door die ene Mens wordt de dood overwonnen! Daarom is de dag van

Jezus’ kruisdood, Goede Vrijdag, een dag om te gedenken en stil te staan. Volg de blik van Gerlachus en zie op naar het kruis. Dat doen wij óók op Goede Vrijdag in de kruisverering ‘s avonds, en ‘s middags in het sámen bidden van de kruisweg! Kom en doe mee! Van Aswoensdag tot Goede Vrijdag loopt de vastentijd, veertig dagen lang. Aswoensdag en Goede Vrijdag zijn twee vasten- en onthoudings- De afbeelding van Gerlachus in de parochiekerk die diende als uitgangspunt dagen: geen vlees, geen van de overweging grootste maaltijden of (foto bisdom Roermond) lekkernijen. Sobere maaltijd. En van aswoensdag tot Goede Vrijdag houden we de geest van bezinning vast, door vrijwillige ontzegging, extra gebed, Vastenactie en de vastenestafette. Doe mee!”

Serious Request 2015 in Heerlen De Andreasparochie in Heerlen wil het kerk-zijn richting eind van het jaar op een aparte manier uitdragen. Aanleiding voor de bedenkers van een nieuwe actie is het veelbesproken actiewapen dat onder de naam Serious request ontzettend populair is. Misschien niet zozeer in de centrumparochie van Heerlen waar de Pancratiuskerk waarschijnlijk onder heel veel overlast van het programma zal zuchten, maar goed ook Christus werd in zijn tijd in de marge gedrukt zullen we maar denken… Hoe dan ook, het voornemen vanuit de Andreasparochie wordt als volgt omschreven: “In de week voor Kerstmis was de jaarlijkse actie van Serious Request en radio 3FM. Vanuit Haarlem voerde men actie voor meisjes en vrouwen die het slachtoffer zijn van seksueel geweld in conflictgebieden. De opbrengst was ruim € 12 miljoen! In 2015 is Serious Request in Heerlen. Het doel is nog niet bekend. De kerken van Parkstad Limburg, protestants en katholiek, willen zich dit jaar inzetten voor deze actie. We willen vanaf september tal van acties op touw zetten om geld te werven. Immers, kerk zijn is niet alleen wat wij zondags doen, maar ook in de week die

volgt: het geloof uitdragen in het dagelijks leven. Door via onze acties geld in te zamelen voor het doel van Serious Request 2015 willen wij een ander gezicht van de kerk laten zien. De opbrengst zal in december 2015 worden aangeboden in het Glazen Huis in Heerlen. Welke acties het zullen worden, weten we nu nog niet precies. Wij houden u op de hoogte en hopen dat velen meedoen.”

De kerken van Parkstad Limburg willen zich inzetten voor deze actie…

maart 2015

DE Sleutel

7

Loewende Klokken Mode en trends Het parochieblad van de Heerlense Pancratiuskerk wil stof tot nadenken bieden. Vanuit een beschouwing op begrippen als mode en trends resulteert dat in het citeren van een tegenwoordig invloedrijke filosoof, Alain de Botton. Al is het een ‘manifest voor atheïsten’ dat wordt aangehaald, het is toch het overdenken waard… “Het gekke is dat we vanuit het woord mode ook de term modern bedacht hebben en dit als iets ’goddelijks’ ervaren d.w.z. als iets wat ‘heilig‘, iets waar je bijna niet aan mag komen en waar je best maar aan mee moet doen. Alles wat ‘modern‘ heet, ís daardoor al beter. Maar is dat niet wat kort door de bocht gedacht? School of Life-oprichter en filosoof Alain de Botton heeft een manifest met tien deugden voor het moderne leven opgesteld. Hij gaat uit van de volgende vraag: ‘Een beter mens worden, wie wil dat nog?’. Volgens hem kijken de meeste mensen vreemd op wanneer je ernaar streeft een goed persoon te zijn. Terwijl deugden altijd de kroon waren op filosofie en religie, zijn wij de eerste generatie die ‘zero interest’ heeft in deugden, aldus De Botton. Daarom heeft de oprichter van de Londense School of Life een manifest voor atheïsten geschreven. Zijn uitgangspunten bevatten 10 deugden om aan te werken: - Veerkracht: tegenslag is deel van het menselijk leven - Empathie: heb de moed om je te verplaatsen in anderen - Geduld: we zijn ongeduldig omdat we perfectie verwachten

- Opoffering: eigen voordeel behalen zit in onze natuur, maar uit liefde overstijgen we onszelf - Beleefdheid: beleefdheid is niet ‘onecht’ zijn, maar een vorm van beschaving en tolerantie - Humor: teleurstelling kan leiden tot woede, maar humor is de wijzere uiting - Zelfbewustzijn: geef anderen niet de schuld van wat in jezelf ligt Tien deugden om aan te werken… - Vergeving: samenleven is ook elkaars fou- (foto bisdom Roermond) ten door de vingers zien - Hoop: pessimisme is niet ‘dieper’ dan optimisme - Vertrouwen: zonder vertrouwen wagen we niets in ons korte leven Stof tot nadenken?”

Mariakapel op het Kerkhof Bij het 100 jarig bestaan van het kerkhof in Maasbree in 2011 realiseerde men de bouw van een Mariakapel op deze dodenakker. In de kapel werd een Mariabeeld geplaatst van Maria als Troosteres der Bedroefden. Zoals op een bidprentje in de kapel vermeld staat, hopen de stichters ‘dat de bezoekers van de kapel er rust en troost vinden en dat het een rustplaats blijft midden in het dorp in een oase van groen en bloemen’. Daarom ook is te hopen dat de oproep in het parochieblad onlangs gehoor zal vinden. “Sedert enige jaren hebben we een mooie Mariakapel op het kerkhof in Maasbree. We zijn gelukkig verschoond gebleven van vandalisme en vernielingen. Dat is hoofdzakelijk te danken aan een aantal vrijwilligers die op toerbeurt de kapel ‘s avonds sluiten en ‘s morgens weer openen. Doordat we over een grote groep vrijwilligers beschikken, komt iedereen ca. twee maal per jaar een week aan de beurt. Helaas hebben zich inmiddels 3 vrijwilligers afgemeld. Om te voorkomen dat de druk voor de overige vrijwilligers te groot wordt, zou het prettig zijn als er zich een paar nieuwe vrijwilligers zouden aanmelden zodat we kunnen blijven volstaan met 2 x 1 week per jaar.”

De kapel op het kerkhof met het Mariabeeld als inzetje. Het werd in 1945 vervaardigd door Jeu Hendrickx en gepolychromeerd door Twan Smets (foto bisdom Roermond)

8

De Sleutel

maart 2015

Loewende Klokken Kirkeklatsch… Aardige weetjes, reacties en observaties uit de pastorale praktijk vormen een klein maar vast onderdeel van het parochieblad in Ubach over Worms onder de haast niet te vertalen titel ‘Kirkeklatsch’. Laatst werd in vier zinnen aangegeven dat niet iedereen zich wenst aan te passen aan de nukken van de ‘moderne tijd…’ “Dat mensen bij de pastoor regelmatig hun waardering uitspreken voor de vriendelijke en adequate wijze waarop de medewerkers op de pastorie mensen aan de deur en aan de telefoon te woord staan, dat wisten we. Is ook gewoon zo. Maar laatst sprak iemand een expliciet woord van dank aan de pastorie dat er a) überhaupt wordt opgenomen en b) dat je binnen afzienbare tijd nog teruggebeld wordt ook. Dat schijnt stilaan een unicum te worden...”

… er wordt opgenomen en je wordt zelfs teruggebeld … (foto bisdom Roermond)

Passion De Passion is toch wel te zien als een heel moderne vorm van evangelisatie. Populair op de Nederlandse tv laat het blijkbaar ook zijn sporen na in kleiner verband. Dat is te lezen in bijvoorbeeld het parochieblad van Voerendaal, waar het idee achter de Passion navolging blijkt te vinden… “Kent u de Passion van TV? Ieder jaar op Witte Donderdag vertellen populaire Nederlandse artiesten in een live uitzending op TV het lijdensverhaal van Jezus. Zij doen dit aan de hand van hedendaagse, Nederlandstalige, popmuziek. Tutta Musica gaat dit ook doen! In een bijna 2 uur durend muzikaal spektakel brengen de 45 jongens en meiden van Tutta Musica het paasverhaal op een eigentijdse manier tot leven. Het koor wordt begeleid door een live band en de rollen van Jezus en zijn apostelen worden vervuld door diverse acteurs. Het wordt een unieke gebeurtenis! De voorstellingen vinden plaats op palmzondag 29 maart en paaszaterdag 4 april en vinden plaats in de kerk van Kunrade. Beide voorstellingen starten

De website van het koor met de aankondiging van hun aanstaande optredens rond de Passion

om 15 uur. Kijk op www.tuttamusica.nl voor meer informatie.”

Oud abt van Mamelis overleden

Dom Nicolaas de Wolf osb bij zijn

Op 9 februari overleed in het Duitse benedictijnenklooster Gräfinthal Dom Nicolaas de Wolf. Hij was van 1965 tot 1996 abt van de benedictijnenabdij Sint-Benedictusberg in Mamelis bij Vaals. De Wolf werd 83 jaar. Niolaas de Wolf deed zijn professie in Oosterhout in 1954 en werd in 1959 tot priester gewijd. Hij werd in 1964 gekozen tot de eerste abt van de communiteit in Mamelis die destijds door monniken van de Sint-Paulusabdij van Oosterhout was gevormd. Onder zijn leiding bleef Sint-Benedictusberg, in tegenstelling tot de andere Nederlandse benedictijnenkloosters, behoren tot de Congregatie van Solesmes. Gekozen werd om de postconciliaire liturgie in het Latijn te vieren en de gezangen in het Gregoriaans te blijven zingen. Dom Nicolaas de Wolf trad in 1996 terug als abt. Hij werd opgevolgd door Dom Adrianus Lenglet, de huidige abt. In 1999 werd De Wolf gekozen tot prior van Gräfinthal in Speyer (Duitse deelstaat Rijnland-Palts). In Gräfinthal werd Dom De Wolf op 15 februari begraven.

afscheid als abt van de benedictijnenabdij in Mamelis (foto Studio Pan/Peter van Loenen)

Meer info over de abdij in Mamelis: www.benedictusberg.nl Meer info over klooster Gräfinthal: /www.benediktiner-kloster-graefinthal.de

maart 2015

DE Sleutel

9

UIT ONS BISDOM

Pastoor L’Ortye over restauratie basiliek Sint Odiliënberg

‘Dit erfgoed moet toch behouden blijven…’ Toevallig woon je ‘s morgens een uitvaart bij geleid door pastoor L ‘Ortye in de parochiekerk van Herkenbosch en ‘s middags bezoek je hem op de pastorie waar hij woont in Posterholt om te praten over de kerk van Sint Odiliënberg. Het maakt duidelijk dat hij een echte, moderne clusterpastoor is waarbij we Melick niet mogen vergeten

aanpakken….

over welke parochie hij ook

Van verleden naar heden

nog herdert. Maar goed:

Idyllisch gelegen op de Sint Petersberg, is deze kerk helemaal niet zo oud als zij eruit ziet, weet L ‘Ortye als hij de lokale kerkgeschiedenis kort samenvat: “De geschiedenis is nogal in nevelen gehuld maar door de bank genomen gaat men ervan uit dat de geloofsverkondiging in de Maas en Rijnvallei een nieuwe dimensie kreeg met de komst van drie Angelsaksische monniken: Wiro, Plechelmus en Otgerus. Dan hebben we het over de eerste helft van de achtste eeuw. Ze bouwden een kerkje en stichtten een abdij als uitvalsbasis voor hun missiereizen. Wat de heilige Servatius voor Maastricht betekent heeft, die betekenis hebben zij voor deze regionen gehad. Al is het door hen gestichte kerkje verdwenen, de resultaten van hun werk waren

vandaag concentreert hij zich desgevraagd op een van de entiteiten en wel Sint Odiliënberg. Want de basiliek staat in de steigers.

tekst Frans van Galen foto’s bisdom Roermond

10

Pastoor L ‘Ortye is blij met de restauratie maar zou na het exterieur ook graag het interieur

De Sleutel

maart 2015

blijvend. Dat is in de eeuwen die volgden gebleken. Want iedere keer dat de kerk in nood was, vond er toch weer herbouw of restauratie plaats. De voorlaatste ingrijpende ingreep vond rond de jaren 1880 plaats toen de kerk haar huidige, Romaanse, uitzien kreeg dankzij de bemoeienis van architect Pierre Cuypers uit Roermond. Zijn werk werd in januari 1945 weer teniet gedaan door explosieven van Duitse makelij die de kerk in een ruïne veranderden. Maar na de oorlog werd de kerk volgens de plannen van Cuypers herbouwd door een andere befaamde architect, Alphons Boosten. Nu blijkt dat de herbouw van de kerk - zij werd overigens in 1957 tot basiliek verheven - is gebeurd met toen blijkbaar betaalbaar, sober maar kwalitatief niet hoogstaand materiaal. Daar-

om is restauratie nodig. Dat is overigens al jaren lang bekend, maar de daarvoor noodzakelijke subsidies wilden maar niet afkomen. In de laatste maanden hebben in deze gelukkig positieve ontwikkelingen plaatsgevonden en kan de ‘hand aan de restauratie’ geslagen worden.”

maar ook mensen uit het dorp worden erbij betrokken en zeker ook de zusters kanunnikessen van het heilig Graf die naast de kerk hun klooster hebben. Zij willen - en ik zeg terecht - een stem in het kapittel hebben gezien de langjarige nauwe band tussen kerk en klooster.”

Voelt hij zich staan in de voetsporen van de heilige geloofsverkondigers? “Over die vraag heb ik nog nooit zo nagedacht”, zegt hij, “maar ik zie in ieder geval wel een groot verschil: toen de Bergse heiligen hier kwamen had nog niemand van Christus gehoord en dat is toch wel heel anders dan nu. De meeste mensen hebben wel iets meegekregen van kerk en geloof. Het is alleen de vraag wat…”

Vrij uniek in Nederland noemt L’Ortye de situatie in Sint Odiliënberg als het gaat over wat er staat op en rond de Sint Petersberg. “De basiliek staat niet op zichzelf. Zij vormt een eenheid met het museum, het klooster, de pastorie, de oude kosterswoning en de Mariakapel. De kapel is overigens bijna een hoofdstuk apart. Want het bedehuis dat nu voornamelijk gebruikt wordt als opslagplaats voor allerhande banken, kasten en beelden, is het oudste gebouw op de Berg. De Onze Lieve Vrouwkapel is namelijk een eenvoudig eenbeukig gebouw dat in de 11e eeuw werd gesticht. Haar functie als parochiekerk vervulde ze tot het einde van de 17de eeuw. Hoewel ook dit gebouw vele wijzigingen heeft ondergaan, wordt het thans van grotere historische waarde geacht dan de basiliek. Het maakt het hoe dan ook logisch dat we willen proberen om de kerkberg als drager en middelpunt van het geheel te restaureren. Er zal met heel wat architecten moeten worden overlegd wat daartoe noodzakelijk en wenselijk is. En niet op de laatste plaats zal er geld voor moeten worden gevonden. Maar dit erfgoed verdient het toch zeker om behouden te worden, dunkt mij…”

Van buiten naar binnen… Wat hij heel zeker weet is dat het dak na zestig jaar aan vernieuwing toe is. “Het voornaamste werk aan de kerk valt toe aan de dakdekker en de steenhouwer. De dakleien moeten vernieuwd of vervangen worden en er wordt gekeken naar de Kunrader steen die de kerk zijn body geeft. Veel stenen zijn aan vervanging toe, of omdat ze kapot zijn, of omdat ze verkeerd in de muur staan. Daarnaast zijn er al plannen om na de buitenrestauratie ook de binnenkant van de kerk onder handen te nemen. Plannen op termijn, niet om het interieur te moderniseren maar echt bij de tijd te brengen. En dan heb ik het over belichting, geluid, verwarming en dergelijke. Maar ook de inrichting verdient het om over nagedacht te worden. Leg je het verband met het kerkbezoek zoals het nu plaatsvindt, dan is de basiliek volgestouwd met banken. Vroeger bouwde men zelfs banken om de pilaren heen om maar zoveel mogelijk plaatsen te krijgen. Dat is niet meer van deze tijd. Dus wordt overwogen om banken - bijvoorbeeld in de zijbeuken - die weinig gebruikt worden, te verwijderen. Daardoor zal de kerkruimte een rustiger karakter krijgen waardoor ze ook beter geschikt is voor haar liturgische functie. Maar goed, om dit te overdenken en mogelijk te realiseren, daar is een restauratiecommissie voor in het leven geroepen. Niet alleen het kerkbestuur,

Uniek geheel

Schokeffect Pastoor denkt er zelfs over of het niet nuttig en zelfs noodzakelijk zou kunnen zijn om de Mariakapel een deels andere bestemming te geven. Dit in een poging geld te genereren om de parochie draaiende te houden. Want “de situatie is niet echt florissant”, zegt hij over de financiële situatie. “Daarom zou erover gedacht kunnen worden om de ruimte niet meer alleen strikt liturgisch te benutten maar om ze ook te gebruiken voor lezingen, als ontvangstruimte, voor concerten of wat dies meer zij. Je kunt allerlei mooie ruimtes hebben, maar om ze ook te kunnen onderhouden, dat wordt steeds spannender. Dat heeft er ook mee te maken dat de mensen nog geen idee hebben hoe laat het - financieel gezien is. Dat niet alleen toegesneden op de parochies in ons cluster, maar ook in het algemeen. ‘Zo erg zal het nog niet zijn’, is een gedachte die blijkbaar nog niet weg te bannen is. Terwijl de berichten in niet weinig parochies een heel ander beeld geven. Zelfs ik schrok eerlijk gezegd van het bericht uit het Hoensbroekse waar de situatie zo penibel lijkt te zijn dat de eigen kapelaan nog niet meer betaald kan worden. Ik kan alleen maar hopen dat dit soort berichten een schokeffect teweeg brengen, dat mensen duidelijk gaan zien waar we samen voor staan en waar we ons voor moeten inzetten willen we de kerk in ons bisdom toekomst geven.”

De Basiliek op de Kerkberg met links het klooster en rechts de Mariakapel

maart 2015

DE Sleutel

11

Paaskaartenset v. 5 st. dub. & envel. – De Verrijzenis Prijs:       €  6,25 Bestelnr. 1005 Afmeting dubbele kaart: 14,8 x 10,6 cm. Tekst: geen

Paaskaartenset v. 5 st. dub. & envel. – De Verrijzenis Prijs:       €  6,25 Bestelnr. 3395 Afmeting dubbele kaart: 14,8 x 10,6 cm. Tekst: geen (zolang de voorraad strekt)

Pasen stap voor stap - Boek & CD-rom De kruisweg van Jezus verteld aan kinderen Auteur:   Jack Visker Prijs:       € 14,50 Bestelnr. 3319 Hoe vertel je jonge kinderen iets over de laatste uren van Jezus? Zo dat de blijdschap van Pasen echt overkomt? Dit nieuwe prentenboek brengt de kruiswegprocessie opnieuw tot leven. Franciscus van Assisi is de verteller, die de mensen meeneemt langs de kruiswegstaties. Els van Egeraat schilderde de staties, sober en ontroerend. Bij elke statie schreef Jack Visker een korte tekst. Met de 14 staties die in elke katholieke kerk voorkomen, en de ontmoeting met de verrezen Heer. Geschikt voor de Veertigdagentijd met name de Goede Week voor Pasen. Inclusief cd-rom met de illustraties om te projecteren in kerk of klaslokaal.

Een leven met Karol Prijs:       € 21,95 Bestelnr. 3429 Gesprekken met Gian Franco Svidercoschi ‘De paus uit Polen’: zo is Johannes Paulus II bekend geworden. Wie was deze sterke en inspirerende figuur, die zo’n groot stempel heeft gedrukt op de katholieke Kerk en op de Europese geschiedenis? Op deze en vele andere vragen geeft Een leven met Karol antwoord. Een boeiend en onthullend boek, geschreven door Stanisław Dziwisz, die als secretaris de paus gedurende tientallen jaren het meest nabij stond. Een gezaghebbend boek ook, waarop vrijwel alle andere biografieën, documentaires en films over Karol Wojtyła zijn gebaseerd. Een leven met Karol werpt een uniek licht op het ‘mysterie’ dat Johannes Paulus II zo bijzonder en tevens zo geliefd maakte. In 35 korte, toegankelijke hoofdstukken maakt Dziwisz duidelijk wat het belang is van Wojtyła’s ervaringen in Polen voor zijn latere pontificaat. Het boek geeft een treffende beschrijving van de snel opeenvolgende gebeurtenissen die het einde van de twintigste en het begin van de eenentwintigste eeuw gekenmerkt hebben en die nog steeds van invloed zijn op de wereld waarin wij leven. Zo is Een leven met Karol een belangrijk tijdsdocument, maar bovenal een fascinerende biografie van de man die met zijn openheid en zijn charisma als voorbeeld geldt voor de huidige paus Franciscus.

Centraal adres:

Swalmerstraat 100, 6041 CZ Roermond T: 0475-386825 F: 0475-386806 E: [email protected] Website: www.carolushuis.nl Vermeld bij bestellingen svp het juiste bestelnummer.

maart 2014

DE Sleutel

13

woord van de bisschop

Bisschop Wiertz pleit in Vastenboodschap voor eenheid

‘Een zoektocht onder en met Petrus…’ In zijn boodschap voor de veertigdagentijd overziet bisschop Frans Wiertz met name de ontwikkelingen rond de verleden jaar begonnen synode over het gezin die in de herfst van dit jaar een vervolg zal krijgen. Deze thematiek gaat iedereen in de Kerk aan, maar we mogen er niet aan

Paus Franciscus benadrukt zowel het belang van de inbreng van alle bisschoppen – ja, zelfs van

voorbij zien, zo zegt de

opperste herder van de Kerk (foto Ramon Mangold)

bisschop, ‘dat wij Gods leiding ook mogen ervaren in de woorden die paus en bisschoppen spreken’. In deze kolommen de integrale tekst van de Vastenbrief.

alle gelovigen – als ook het belang van zijn eigen aanwezigheid als hoeder van het geloof en als

Broeders en zusters, Elk jaar mogen we ons in de veertigdagentijd realiseren dat we in ons leven en in onze verhouding met God momenten van bezinning en bekering nodig hebben. Ze helpen ons om meer open te staan voor Gods genade en voor de Woorden die Hij tot ons spreekt. Op deze manier kunnen we beter de rijkdom ervaren die God ons wil schenken. Het is in de Kerk een gewoonte geworden om tijdens een jaar een bepaalde thematiek in het bijzonder aan de orde te stellen. Zo heeft paus Franciscus dit jaar uitgeroepen tot het ‘Jaar van het Godgewijde leven’. In mijn adventsbrief heb ik daar al op gewezen.

foto’s Ramon Mangold/Bisdom Roermond

14

De Sleutel

maart 2015

Tegelijkertijd staat dit jaar ook bijzonder in het teken van de synode over het

gezin. Deze werd enkele maanden geleden in Rome gehouden en krijgt aan het einde van dit jaar een vervolg. In zijn boodschap aan de religieuzen schrijft paus Franciscus: “Ik prijs de Heer voor de gelukkige samenloop van het ‘Jaar van het Godgewijde leven’ met de synode over het gezin. Het gezin en het godgewijde leven zijn roepingen die rijkdom en genade voor allen brengen.” Aan het einde van de synode, afgelopen december, heeft paus Franciscus de lokale Kerken opgeroepen om na te denken over de uitkomsten van de eerste synode en om de problematiek te laten rijpen. In ons bisdom hebben we dit gedaan door de vragenlijsten, die uitgangspunt zijn voor de komende synode, naar de parochies te sturen. Ook wordt de thematiek in de verschillende adviesraden aan de orde gesteld.

“… het mooie van de katholieke Kerk is nu juist dat wij Gods leiding ook mogen ervaren in de woorden die de paus en de bisschoppen spreken …” Nu de visie van de Kerk en van de gelovigen op huwelijk en gezin zo uitdrukkelijk onderwerp van discussie is geworden, spreekt het voor zich dat iedereen daarover zijn eigen gedachten vormt. Tegelijkertijd beseffen we dat huwelijk en gezin te maken hebben met een genadevolle werkelijkheid die God ons schenkt en die we niet zelf kunnen uitvinden. Vanuit dat besef heeft paus Franciscus deze thematiek tot onderwerp van synodes gemaakt. In gezamenlijkheid kunnen bisschoppen van de wereldkerk zo de leiding van de heilige Geest tot uitdrukking brengen. Het zoeken naar wat goed en waar is in geloof, is een proces van de hele Kerk. Tegelijkertijd gebeurt deze zoektocht ook altijd “met en onder Petrus”, zoals de paus het zelf formuleerde. Paus Franciscus benadrukt zowel het belang van de inbreng van alle bisschoppen – ja, zelfs van alle gelovigen – als ook het belang van zijn eigen aanwezigheid als hoeder van het geloof en als opperste herder van de Kerk. In deze zin zijn onze eigen gedachten en overtuigingen

met betrekking tot huwelijk en gezin ontzettend waardevol, maar zijn ze nooit het allerlaatste woord. Het mooie van de katholieke Kerk is nu juist dat wij Gods leiding ook mogen ervaren in de woorden die de paus en de bisschoppen spreken. Het ligt in de verwachting dat de paus de conclusies van deze synode zal weergeven in een zogeheten apostolische exhortatie. Dit document is straks leidend in ons omgaan met de problematiek rond huwelijk en gezin. Niemand kan het zich permitteren om daarin eigen wegen te gaan. De verdeeldheid onder de gelovigen, die daarvan het gevolg zou zijn, is per definitie tegengesteld aan Gods wil en heeft rampzalige gevolgen. We vinden Hem nu eenmaal pas ten volle binnen de eenheid van de Kerk.

“… daarbij is het een grote genade dat we erop mogen vertrouwen dat de goede God Zijn Kerk leidt …” Overigens heeft veel van de problematiek rond huwelijk en gezin te maken met eenheid en verdeeldheid. Tegelijkertijd heeft het ook iets oneigenlijks om steeds te spreken over de ‘problematiek’

van huwelijk en gezin. We doen het huwelijk zeer te kort als we het beschouwen als een brandhaard van problemen. Huwelijk en gezin zijn nu juist de gewone weg waarlangs mensen hun leven invulling geven. De manier waarop ze gelukkig kunnen worden. En vooral ook de wijze waarop ze Gods plan met de mens vorm geven en zichtbaar maken. Het zou zeer onterecht zijn om het huwelijk te zien als een bron van ruzie en ongeluk. Het gaat vooral om de vraag op welke manier we een antwoord kunnen geven in situaties, waarin de voornemens en de overtuigingen van het begin niet tot vervulling kunnen komen. Het vraagt van ons een houding van geloof en trouw aan Gods Woord. En daarbij ook van openheid en moed, als het gaat om de weg die de paus en de bisschoppen ons wijzen. Van één zekerheid mogen we daarbij steeds overtuigd zijn: die weg zal er een zijn in de lijn van de Traditie en in overeenstemming met het geloof van alle eeuwen. Tegelijkertijd zal er ook de nieuwheid in doorklinken die de heilige Geest steeds weer aan Zijn Kerk schenkt. In de veertigdagentijd willen we onze blik vooral op God richten. Dan zien we hoe heilzaam het is om los te komen van onze eigen verlangens en wensen. Juist ook met betrekking tot de synode zal dat een goede houding zijn: in dankbaarheid van God dát verwachten wat goed is voor de mens. We mogen ons allemaal zeer betrokken weten bij het proces dat in onze Kerk plaatsvindt. Maar daarbij is het een grote genade dat we erop mogen vertrouwen dat de goede God Zijn Kerk leidt. Door de heilige Geest en door de opvolger van Petrus blijft Hij zijn Kerk steeds nabij. Laten we in geloof en vertrouwen die genade aannemen. Ik wens u van harte een vruchtbare en gezegende veertigdagentijd toe.

Roermond,

… huwelijk en gezin zijn nu juist de gewone weg waarlangs mensen hun leven invulling geven…

+ Franz Wiertz, Bisschop van Roermond

maart 2015

DE Sleutel

15

Kruisen, Kruisen, kapellen kapellen en en devoties devoties in in Limburg Limburg

Langs ’s Heeren Wegen: De kinderen van Neer Tekst en foto: Stichting Kruisen en Kapellen in Limburg/Matheu Bemelmans

16

De Sleutel

maart 2015

Wie: Jezus Christus Wat: Gevelkruis Waar: Neer Wanneer: 1945 Waarom: Herdenkingskruis oorlogsslachtoffers Ze zouden nu een jaar of 80 zijn geweest. Misschien wel 85. Ze hadden kinderen en kleinkinderen kunnen hebben. En een glansrijke carrière. Misschien was één van hen wel een bekend politicus geworden. Een belangrijk wetenschapper. Of gewoon postbode. Maar we zullen het nooit weten. Want de zeven kinderen die zich op 8 januari 1945 in de buurt van het patronaat in Neer bevonden, werden door een landmijn gedood. Vier oorlogsjaren hadden ze overleefd en net in die laatste maanden vóór de bevrijding werd hun jonge leven in de knop gebroken. Zeven dorpskinderen getroffen door een wereldbrand, waar ze zelf part noch deel aan hadden. Hoewel er in Noord- en Midden-Limburg hard gevochten is, ging Neer niet de boeken in als het belangrijkste front uit de Tweede Wereldoorlog. Maar voor de ouders zal het leed daarom niet minder erg zijn geweest. Misschien waren er wel twee of meer kinderen uit één gezin bij. Ik heb ‘t niet kunnen achterhalen. Misschien zijn er wel - inmiddels ook bejaarde - broers en zussen die na 70 jaar nog steeds om hun verlies treuren. Sommige kruisen draag je een leven lang mee. De zeven kinderen van Neer zijn niet vergeten. In die wintermaanden van ‘45 konden ze niet op het parochiekerkhof begraven worden, omdat dit toen nog onder vijandelijk granaatvuur lag. Ze vonden een laatste rustplaats bij de ‘Witte Kapel’ aan de rand van het dorp. Achter het eeuwenoude godshuisje werden ze begraven. Onder de hoede van Maria. Hun graf wordt gemarkeerd door een groot houten kruis met een mooi corpus. De lijdende Christus heeft zich in zijn lot geschikt. De ogen gesloten. Het hoofd naar de hemel gericht. Geen verwijt. Geen opstandigheid. Alleen berusting. De zon verlicht zijn gelaat. Alsof de verrijzenis al een beetje begonnen is. Maar eerst is daar nog de 40-dagentijd met de lijdensweek, waarin Hij het kruis voor ons langs de Via Dolorosa gedragen heeft. We kennen allemaal onze eigen Via Dolorosa. Voor de een loopt die wat steiler dan voor de ander. Ieder mens krijgt het kruis te dragen dat hem past, wordt wel eens gezegd. Of je nu in Jeruzalem woont of in Neer. Mensen die in hun leven veel leed meemaken, hoor je vaak zeggen dat ze na verloop van tijd ervaren dat het kruis hen draagt. Ik hoop dat de gezinnen van de omgekomen kinderen in Neer dit ook zo ervaren hebben. Ik hoop dat ze berusting hebben gevonden bij dit kruis dat naar de hemel kijkt. De verrijzenis tegemoet.

maart 2015

DE Sleutel

17

missie

Bisschop Wiertz en vicaris Storcken bezochten Madagaskar

‘Een Kerk die leeft onder het kruis van de armoede’ “We hebben een Kerk gezien die leeft onder het kruis van de armoede.” Zo omschrijft bisschop Frans Wiertz zijn recente bezoek aan Madagaskar. Samen met missievicaris Ton Storcken en historicus Emile Ramakers was de bisschop zo’n tien dagen te gast in het bisdom Morondava aan de westkust van het Afrikaanse eiland.

tekst Matheu Bemelmans foto’s Emile Ramakers

Ontmoeting met zusters Karmelietessen

“Wat bij aankomst direct opviel, was de schrijnende armoede van de mensen en van het land,” zo vertelt de bisschop bij terugkeer. “In de wegen zitten enorme gaten die door niemand gerepareerd worden. Dit leidt steevast tot lange files. Elke avond wordt de stroom urenlang uitgeschakeld, omdat de regering de rekening niet kan betalen. Het gemiddel-

Bisschop Wiertz en vicaris Storcken ontvingen heel aparte cadeaus

De Sleutel

maart 2015

Hoop De meeste mensen in Madagaskar leven

Bisschop Wiertz en zijn gastheer mgr. Marie Fabien Raharilamboniaina OCD

18

de inkomen van de mensen bedraagt één euro per dag. Dat is net genoeg om voor een heel gezin rijst voor die dag te kopen. Alle andere levensbehoeften moeten op een andere manier bij elkaar gesprokkeld worden.”

Begroeting en ontmoeting na de heilige Mis

van de landbouw. Industrie is er nauwelijks. En wat er aan industrie is, komt vooral ten goede aan buitenlandse investeerders en niet aan de eigen bevolking. Desondanks zijn de mensen erg gelaten onder de situatie. Bisschop Wiertz: “Madagaskar is een arm land, maar de mensen zijn vol hoop dat het beter wordt. Morgen. Misschien volgende week. En anders wel in de hemel. Het is voor ons bijna onvoorstelbaar hoe passief en tegelijkertijd optimistisch men onder deze omstandigheden kan blijven.” Het geloof speelt daarin volgens de bisschop een belangrijke rol. “De kerkelijke participatie is erg hoog. Ik vroeg aan een pastoor met een parochie van vierduizend gelovigen hoeveel van hen er op zondag naar de kerk komen. Hij keek me vreemd aan en antwoordde: ‘vierduizend natuurlijk’! Het is binnen hun context ondenkbaar om niet naar de kerk te gaan. We hebben inderdaad

Bij een viering in de kathedraal van Morondava

vieringen meegemaakt met enkele duizenden kerkgangers. En elke mis duurt minstens een paar uur. Ook dat is volstrekt gebruikelijk, werd ons verteld.”

Parochiegroepen Madagaskar telt 22 miljoen inwoners en ook 22 bisdommen. In het bisdom Morondava wonen zo’n 320.000 mensen, van wie er 50.000 katholiek zijn. Het bidsom telt een stuk of zes parochies. Alle gelovigen zijn binnen hun parochie ook lid van een kleine groep van zo’n twintig gezinnen, die door de week onder leiding van een catechist bij elkaar komen. “In die groepen wordt aan catechese gedaan, maar er wordt ook op gelet of iedereen voldoende te eten heeft en of er zieken zijn die hulp nodig hebben. Elke week verzorgt een andere groep de zondagsliturgie voor de hele parochie,” zo vertelt bisschop Wiertz, die eraan toevoegt dat hij een dergelijk systeem van

kleine christelijke gemeenschappen ook tijdens reizen in andere landen heeft leren kennen. “Dat werkt heel efficiënt.”

Analfabetisme Het Limburgse gezelschap bezocht Madagaskar op uitnodiging van bisschop Marie Fabien Raharilamboniaina OCD. De 47-jarige Karmeliet is de derde bisschop van Morondava, dat sinds 1955 een zelfstandig bisdom is, en de eerste die op Madagaskar geboren is. Alle voorgangers waren buitenlandse missionarissen. Nog steeds heeft het bisdom maar weinig eigen priesters. Van de 60 geestelijken in Morondava komen er 53 uit het buitenland. Daarnaast telt het bisdom wel zo’n 400 catechisten die in de parochies actief zijn en van wie de helft ook als onderwijzer werkt. Dat de Kerk van Madagaskar relatief weinig eigen priesters heeft, is verklaar-

Bezoek aan een algenfabriek: uit de algen wordt een voedingssupple-

Veel belangstelling voor de Limburgse bezoekers in de Sint Joseph-

ment gedestilleerd, dat goed bruikbaar is bij bijvoorbeeld ondervoeding

parochie in Mahabo op zo’n 35 kilometer van Morondava: in een stampvolle kerk zijn ongeveer 1000 gelovigen bijeen gekomen, onder wie meer dan 900 kinderen

maart 2015

DE Sleutel

19

missie

De kerk van Madagaskar is een jonge kerk…

Op bezoek bij het monument van pater Sergio Sorgon O. Carm, die in 1985 door nog onbekenden werd vermoord en onthoofd. Het zaligverklaringsproces van Sorgon begint rond deze tijd

baar. Driekwart van de bevolking is analfabeet. “Als je grootste zorg eruit bestaat om voldoende eten voor de volgende dag te vinden, denk je niet meteen aan naar school gaan, laat staan om theologie te gaan studeren,” aldus Mgr. Wiertz. Binnen het land zijn er ook verschillen. De hoofdstad Antananarivo is iets welvarender dan de bisdommen aan de rand van het eiland, die voor een groot deel uit bush bestaan en waar de meeste inwoners animist zijn.

Projecten De kerken – katholiek en protestant – spannen zich ontzettend in voor werkgelegenheidsprojecten en regelen daarnaast een groot deel van het onderwijs

De bisschop zegent een van de kinderen

en de gezondheidszorg, omdat de overheid dit maar mondjesmaat doet. Met name de religieuzen vervullen hierin een belangrijke rol. Het Missieburo van het bisdom Roermond ondersteunt een aantal projecten in Morondava. Zo was er al een school met geld uit Limburg gebouwd en wordt er ook een bijdrage geleverd aan een fabriek voor het kweken van algen. Tijdens hun reis hebben bisschop Wiertz en vicaris Storcken deze projecten ook bezocht. Ook bezochten ze een lokale bedevaartplaats, waar ooit een missionaris werd vermoord en gingen ze op bezoek bij karmelietessen, bij een catechetisch centrum en bij een universiteit in aanbouw. In de hoofdstad An-

tananarivo bezochten ze ondermeer een seminarie, een internaat en enkele parochies.

Synode Ook sprak bisschop Wiertz in Morondava een diocesane synode toe, die daar toevallig werd gehouden. “Ik heb geprobeerd iets te vertellen over de situatie van de kerken in Nederland en duidelijk gemaakt dat de Kerk steeds opnieuw gebouwd moet worden, of het nu in Afrika is of in Europa. Ik was bang dat mijn verhaal wat negatief overkwam, maar er werd enthousiast op gereageerd. Het kruis is voor de mensen op Madagaskar geen sieraad of een monument, maar een vitaal teken van hoop.”

Bijeenkomst met de diocesane synode in de kathedraal, waarbij bisschop Wiertz een overzicht gaf van de situatie van de kerk in Nederland met zoals vaker - vicaris Storcken als vertaler omdat de meeste synodedeelnemers Franstalig waren

20

De Sleutel

Maart 2015

Grenzeloos

Twee bijzondere boeken terug in Luik

Bilzen speelt Jesus Christ Superstar

Het bisdom Luik heeft vlak na carnaval twee ruim 500 jaar oude boeken teruggekregen, die meer dan 30 jaar geleden uit de bibliotheek van het seminarie waren gestolen. De boeken doken onlangs in Berlijn op en zijn door de politie in beslag genomen. Een Duitse rechter besloot om ze aan de rechtmatige eigenaar terug te geven. Het betreft twee zogeheten ‘incunabelen’ of ‘wiegendrukken’. Dat zijn boeken die gezet zijn met losse letters en die gedrukt zijn vóór 1501. De boeken zijn geschreven in het Middelnederlands. Een van de twee werd in 1490 gedrukt in Hasselt en bevat de beschrijving van enkele heiligenlevens. Het andere boek bevat een commentaar op de Tien Geboden. De boeken worden beschouwd als onderdeel van het nationaal erfgoed van België. Beide boeken weerspiegelen de religieuze cultuur in het Vlaamse deel van het toenmalige prinsbisdom Luik in de 15e eeuw en zijn een belangrijk product van de vroege boekdrukkunst in Hasselt. De boeken verkeren overigens in uitstekende staat en worden binnenkort gescand om ze voor digitaal onderzoek beschikbaar te bestellen.

Niet alleen bij de Passiespelen in Tegelen wordt het leven van Jezus nagespeeld. In het Belgisch-Limburgse Bilzen is begin deze maand de musical ‘Jesus Christ Superstar’ opnieuw in première gegaan. Meer dan 150 gedreven Bilzenaren nemen hieraan deel. Talentvolle mensen uit koren, toneelverenigingen, academies en harmo-nieën brengen in tien voorstellingen de wereldberoemde musical op de planken. “Het brengt me dichter bij mijn geloof, omdat je alles nu scherper ziet,” zegt een van de deelnemers in het weekblad ‘Kerk en Leven’. Een andere acteur bekent dat hij door de musical opnieuw met het geloof in contact is gekomen. “Vandaag de dag is het misschien niet direct hip om voor je geloof uit te komen, maar ik weet dat er meer is dan wat we zien. Elke dag voel ik de hand van God, dus voor mij was het een verfrissend idee om aan de musical mee te werken.” Overigens waren vóór de première alle voorstellingen al uitverkocht.

Een van de twee teruggekregen wiegendrukken.

Mgr. Heinrich Mussinghoff 20 jaar bisschop van Aken Mgr. Heinrich Mussinghoff van Aken heeft onlangs herdacht dat hij 20 jaar geleden bisschop van de keizerstad werd. In een interview met de ‘KirchenZeitung’ blikt hij terug op twintig intensieve jaren met lange werkdagen, maar ook heel veel mooie ontmoetingen en grote ‘geloofsfeesten’, zoals de Heiligdomsvaarten, de Wereldjongerendagen en de vele oecumenische ontmoetingen. Moeilijke momenten beleefde de bisschop rond de financiële crisis waarin zijn bisdom enkele jaren geleden raakte. Ook kijkt hij met grote droefheid terug op de misbruikschandalen, waaraan ook het bisdom Aken niet ontkwam. In oktober van dit jaar wordt Mussinghoff 75. Hij zal dan zijn ontslag aan paus Franciscus aanbieden. Bisschop Heinrich Mussinghoff van Aken treedt later dit jaar terug tekst Matheu Bemelmans

Een aantal van de deelnemers aan Jesus Christ Superstar in Bilzen

‘De Kommel’ vestigt zich in Moresnet In het Waalse bedevaartsoord Moresnet-Chapelle – vlak over de grens bij Vaals – is onlangs een nieuwe vestiging geopend van de religieuze ‘Gemeenschap van de gekruisigde en verrezen liefde’. De gemeenschap werd in 1989 in Maastricht opgericht en staat ook wel bekend als ‘De Kommel’, naar de straat in Maastricht waar de gemeenschap gevestigd is. In Moresnet heeft de gemeenschap haar intrek genomen in een voormalig franciscanenklooster. Drie leden van de gemeenschap wonen er. Anderen komen regelmatig even over vanuit Maastricht of een van de andere kloosters van de gemeenschap in de Duitse plaatsen Orscholz en Remagen. Net als in die plaatsen wil ‘De Kommel’ zich in Moresnet evangeliserend opstellen en vieringen en vormingsbijeenkomsten organiseren. Moresnet is al sinds 1750 een Mariabedevaartsoord. maart 2015

DE Sleutel

21

Kerk en Samenleving

Agrarische familiebedrijven in de schijnwerpers Meestal staan we er niet zo

Beproefd concept

waartegen ons bestaan zich

In de hele agrarische wereld was 2014 het ‘jaar van het boerenfamiliebedrijf’. Zo willen de VN benadrukken hoe belangrijk de 500 miljoen(!) familiebedrijven in de landbouw zijn voor de wereldvoedselvoorziening. In al zijn verscheidenheid is het agrarisch familiebedrijf wereldwijd dominant in de landbouw, en vaak ook daarbuiten. Het familiebedrijf is een beproefd concept. Geen aandeelhouders die de blik op korte termijnwinsten hebben, geen of weinig werknemers met een negen-totvijfmentaliteit en geen vergadercultuur.

ontvouwt. Tijd dus voor een

Duurzame samenleving

bij stil, de wereld waarin we leven, wonen en werken. Onze natuurlijke leefomgeving vormt in het leven van alledag het vanzelfsprekende decor

jaar van het agrarisch familiebedrijf.

Agrarische familiebedrijven zijn duurzame ondernemingen met ontwikkelingen die aansluiten op de behoeften van het heden zonder de behoeften van toekomstige generaties in gevaar te brengen. Het agrarisch familiebedrijf is ook in Nederland de belangrijkste pijler onder het succes van de land- en tuinbouwsector. Dankzij deze bedrijven heeft de land- en tuinbouw in Nederland zich ontwikkeld tot een stuwende kracht achter de economie, draagt het bij aan werkgelegenheid, wordt leegloop en degeneratie van het landelijk gebied tegengegaan en wordt het historische en agrarisch natuurlandschap in stand gehouden. Boerenfamilies dragen hieraan bij vanuit een verbondenheid met hun omgeving, ingegeven door zowel cultuur, historie en traditie als door ondernemersgeest: zorg voor de eigen omgeving, door het beheer van het landschap en een constante zoektocht naar een duurzamere bedrijfsvoering zijn de ondernemers eigen en wordt gezien als een bevoorrechte verantwoordelijkheid.

Sociale cohesie tekst Marielle Beusmans

22

De Sleutel

maart 2015

In Nederland zie je juist in deze tijd dat agrarische familiebedrijven onder vuur

staan. Er is sprake van een sterke vergrijzing op agrarische familiebedrijven en de financiële lasten drukken zeer zwaar op de schouders van de jonge ondernemers. De investering die zij verschuldigd zijn, belemmert de ontwikkeling van het bedrijf. In die lange periode van bedrijfsovername worden ook al die onzichtbare waarden van het bedrijf ook overgedragen. Het bedrijf vertegenwoordigt immers historische waarde, er is een regionale betrokkenheid en zeer belangrijk: de emotionele verbondenheid. Zo is het familiebedrijf gebaseerd op verbondenheid met de generaties die ons voorgingen, en voelt zich verbonden met de generaties die na ons komen.

Loeren bij de boeren Vier ondernemende vrouwelijke LLTB leden namen het initiatief om in april 2014 ‘loeren bij de boeren’ te organiseren. Duizenden mensen - jong en oud trokken per fietsen of auto door het Midden Limburgse platteland om verschillende agrarische bedrijven te bezoeken. Het evenement is vooral bedoeld om een brug te slaan tussen boeren en burgers. Op de bedrijven die mee doen kunnen bezoekers zich laten informeren over moderne, duurzame landbouwtechnieken, gewasbescherming, dierenwelzijn en multifunctionele landbouw.

Communicatie In mei was er een mini symposium van Vrouw en Bedrijf over het boek ‘Wat de boer niet zegt’. Communicatie binnen een familiebedrijf is zeer belangrijk. Tegelijkertijd weten we dat in veel agrarische families weinig wordt gepraat. In een agrarisch familiebedrijf vallen privé en bedrijf samen. Waar je woont is waar je werkt. De keuken is kantine, kantoor en ontvangstkamer tegelijk. Het boek gaat over de spanningen die

Loeren bij de boeren (foto Rico Vleeshouwers)

Inleiding door Marielle Beusmans op het jaarsymposium rond het woord Ubuntu: verbondenheid (foto Ruud Pruijsten)

kunnen ontstaan in een boerenbedrijf omdat bedrijfsvoering en familierelaties in de praktijk niet helder worden onderscheiden en dus door elkaar lopen. In het voorwoord legt relatietherapeut Else Marie van den Eerenbeemt uit dat “er makkelijk spanningen kunnen ontstaan tussen ‘privé’ en ‘zaak’. Elk familielid heeft zijn eigen unieke verhaal, beschreven vanuit het eigen perspectief, de eigen bijdrage en betekenis. Niet alleen de rangorde van geboorte telt, maar ook de opdracht en de rol die kinderen krijgen. Ieder heeft een eigen beeld van de eigen familie en het agrarisch bedrijf. Dat kan erg uiteenlopen. Soms komen problemen pas bij de verdeling van de erfenis naar buiten.” Een goede communicatie draagt bij aan ieders menswaardigheid en zal ook terug te zien zijn in het leiderschap binnen het agrarisch bedrijf.

Verbondenheid In de maanden augustus en september werden de oogstdankvieringen gehouden rond het thema agrarisch familiebedrijf. Het zijn op de eerste plaats vieringen van dankbaarheid. Boeren en tuinders die dagelijks met de natuur omgaan weten hoezeer zij afhankelijk zijn van weersomstandigheden. Zij zijn dankbaar voor de geschonken oogst, voor het geschonken leven en plaatsen zichzelf daarmee in het ritme van het leven, van zaaien, wachten en oogsten. Een geslaagde oogst kan ons zoveel bieden: voldoende inkomen, zekerheid, vertrouwen, vreugde en dankbaarheid. Mensen die dagelijks met vruchten bezig zijn, weten maar al te goed dat zijzelf niet alles in handen hebben. Er wordt weleens gezegd: de natuur doet zijn werk...en God doet de rest.

De voorbereidingsgroep had gekozen voor de evangelielezing over de wijnstok en de ranken (Johannes 15, 1-8) vanwege het thema van de voortdurende verbondenheid. Jezus spreekt over de noodzaak om met hem verbonden te blijven om vrucht te kunnen dragen voor het Koninkrijk. De volgende woorden geven de kern van de gelijkenis weer:”Blijf in mij, dan blijf ik in jullie. Een rank die niet aan de wijnstok blijft, kan uit zichzelf geen vrucht dragen. Zo kunnen jullie geen vrucht dragen als jullie niet in mij blijven. “ En om die verbondenheid ook te ervaren was er na de viering een ontmoetingsmoment. En in de regio Zuid was er ’s middags zelfs een wandeling en een heuse boerenbarbecue.

Ubuntu Tijdens het bezinningsmoment op het jaarsymposium in oktober van Vrouw en Bedrijf heb ik het woord ‘Ubuntu’ gebruikt om de verbondenheid die ik vaak zie op familiebedrijven uit te drukken. Het Zuid-Afrikaanse woord Ubuntu betekent ‘Verbondenheid’ in de ruimste zin van het woord. Bij verbondenheid in Zuid Afrika gaat het om ‘ik ben, omdat wij zijn’. Dan gaat het om het belang van solidariteit dat zich uit in teamspirit, zorg voor elkaar, onderling vertrouwen, respect en gemeenschappelijk resultaat. Dat alles is belangrijker dan maximaal eigenbelang. Juist in deze economische onzekere tijd kunnen we veel leren van die Afrikaanse filosofie. Ubuntu–verbinding- staat daarbij centraal en het vinden van kracht in ieder mens. Als mensen zich generaties lang verbonden voelen met een bedrijf, dan geeft dat kracht en vertrouwen. Vanuit het verleden leer je dat je uit een crisis kunt komen. Vaak lig-

gen je wortels op het bedrijf. Dat laat je niet zomaar gaan. Dan ben je bereid om daar hard voor te werken en vaak ervaar je steun van de familie omdat ook zij zich nog verbonden voelen met het bedrijf.

Met hart en ziel In het weekblad Nieuwe Oogst, speciaal voor boeren en tuinders in Nederland, kwamen in 2014 veel families aan het woord om hun verhaal te vertellen over het bijzondere van hun agrarisch familiebedrijf. Ze spraken over wie ben je als boer of tuinder in deze tijd en lieten zien hoe ze met hart en ziel gaan voor het agrarisch bedrijf. Ook de moeilijke momenten werden gedeeld zoals hoe ga je om met tegenslagen als vogelgriep of Russische boycot. De veerkracht van ‘niet bij de pakken neerzitten maar aanpakken’ vertaalt zich in de vele innovaties die er plaatsvinden. Niet alleen op bedrijfstechnisch niveau. Er worden ook verbindingen gelegd met andere bedrijfstakken. Zo zijn er nu boerderijwinkels, zorgboerderijen, kinderopvang op een boerenerf etc. Kortom: het agrarisch familiebedrijf is een beproefd concept.

maart 2015

DE Sleutel

23

uit ons bisdom

Priester- en diakenjubilea 2015 De volgende priesters en diakens van het bisdom Roermond gedenken dit jaar een bepaald wijdingsjubileum. 60 jaar priester op 26 maart: ZEH dr. F.J. Heggen, Vlonderstraat 5 te 6118 CZ Nieuwstadt (emeritus) ZEH W.H. Janssen, Gaatstraat 2 te 6454 AN Jabeek (emeritus) ZEH Th.J.H. Meijs, Hoogstraat 11 te 6017 AP Thorn (emeritus-assistent) ZEH dr. P.G.A.J. Veugelers, Graaf van Waldeckstraat 4 te 6212 AP Maastricht (aalmoezenier)

50 jaar priester op 3 april: ZEH P.H.J. Cöp, Hoogakker 4 te 5802 MA Venray (emeritus) ZEH C.M.H.E. Crolla, Griend 1 te 6852 GW Huissen (emeritus) HEH mgr.drs. A.G.M. Franssen, Kapelweg 37 te 6267 BT Cadier en Keer (vicaris) ZEH drs. H.J.L. Knubben, Kerkstraat 13 te 6466 HS Kerkrade (assistent) ZEH Th.H.M. Peters, De Roskam 141 te 5912 JR Venlo (emeritus) ZEH J.M. Poell, Papenweg 65 te 6241 BS Bunde (emeritus) ZEH J.M.W. Thijssen, De Koningstraat 38 te 5984 NJ Koningslust (emeritus) ZEP S.J.H. de Hilster Ofm.Conv., Schildstraat 42 te 6444 XM Brunssum (assistent)

40 jaar priester op 29 juni: ZEH F.H.M. Bronneberg, Prins Mauritslaan 55 te 6191 ED Beek (emeritus) op 18 oktober: HEH drs. J.A.E. Storcken s.m.a., Klompenstraat 16 te 6251 NE Eckelrade (vicaris/pastoor) op 13 december: ZEH P.J.H. Kerkhofs, Leyenbroekerweg 107 te 6132 CD Sittard (assistent) HEH mgr. W.A. van der Valk, België (emeritus)

25 jaar priester op 9 juni: ZEH J.W. te Boekhorst, Pepinusbrug 6-B te 6102 RJ Echt HEH lic. R.A. de Graaf Woutering, Hoofdstraat 7 te 5961 EX Horst (pastoor-deken) HEH drs. G.A.M.L. Lauvenberg, Relindisstraat 1 te 6114 HB Susteren (pastoor-deken) op 30 december: ZEH R.M. Mathew Vayalumkal, Meezenbroekerweg 114 te 6412 VM Heerlen (pastoor)

25 jaar diaken op 17 november: EH N.J. Brauwers, Kruisveldstraat 6 te 6343 AM Klimmen (emeritus) EH W.G. Hendrix, Antoniuslaan 91 te 5921 KB Venlo (diaken-assistent) EH J.F. van Horsen, Berenhofstraat 11-B te B-3620 Veltwezelt (emeritus)

24

De Sleutel

Maart 2015

geloof in de praktijk

Het is een verschijnsel dat we allemaal wel eens hebben opgemerkt: als je ergens erg mee bezig bent dan zie en hoor je overal om je heen dingen die juist daarmee te maken hebben. Zo zien vrouwen die zwanger zijn alsmaar andere vrouwen die zwanger zijn. Wie een ernstige ziekte heeft, hoort tot vervelens toe over allerlei mensen die die zelfde ziekte hebben. En er is niemand die méér spinnen ziet dan iemand met een spinnenfobie. In het dagelijks leven komen we bepaalde situaties vaker tegen dan andere. Niet persé omdat ze zich inderdaad vaker voordoen, maar omdat ons bewustzijn of onderbewustzijn erop is afgestemd. Iets dergelijks geldt ook voor onze overtuigingen. Ieder van ons houdt er bepaalde kernovertuigingen op na. Een gedachte of soort van persoonlijke mening waar je altijd aan vast houdt. Ook al beweren duizend mensen dat je het mis hebt, voor jou blijft het toch gelden. Zulke kernovertuigingen weerspiegelen waar we mee bezig zijn, maar ook onze angsten, onze hoop, onze teleurstellingen. Het merkwaardige is dat deze kernovertuigingen vaak bevestigd worden. We trekken namelijk voor een ge-

deelte ook aan wat we denken. Gedachten zijn krachten, zo wordt beweerd in de cognitieve psychologie, de tak van de psychologiesport die zich juist met gedachten, cognities en meningen bezig houdt. We zoeken als het ware onophoudelijk naar de bevestiging van wat we denken. Dat maakt het leven voorspelbaar en controleerbaar. Zelfs van de nare dingen die ons overkomen kunnen we dan ieder geval achteraf zeggen: zie je wel, ik zei het toch, zo gaat het altijd. Dat gebeurt mij nou telkens weer. Het onderbewuste maakt als het ware de eigen overtuiging waar. Wie er van overtuigd is dat de wereld slecht is, zal de wereld ook als zodanig ervaren en elke dag zijn mening bevestigd zien. Geen kunst. Als je denkt dat het ’s avonds onveilig is op straat, ga je met een angstig gevoel naar buiten en je maakt jezelf kwetsbaar. Bijvoorbeeld doordat je met bonzend hart heel snel begint te lopen als je alleen al méént te horen dat een stukje achter je iemand aankomt. Juist Jeske, die een spinnenfobie heeft, ziet onvoorstelbaar veel spinnen. Simpelweg doordat zij, gedreven door haar angst, als het ware in ieder vertrek waar zij binnenkomt razendsnel alle hoeken van de plafonds inspecteert. Zo lokaliseert zij haar vijand en bevestigt zij zichzelf in haar fobische angst.

mannen viezeriken zijn, trekt vieze mannen aan. Andere informatie, die daarmee in strijd is, wordt bijna niet waargenomen. Janet negeert het feit dat een oude vriend haar te hulp is gekomen toen ze panne met de auto had. En ze heeft ook gemist dat een buurman met een duif naar de dierenarts is gereden omdat het beest een zere poot had. Maar dat gedachten echt krachten zijn kan in ons gebedsleven nou juist weer geweldig van pas komen. Tot vreugde van de hemel geldt immers ook: u geschiedt naar uw geloof. Wie koortsachtig zoekt naar iets dat kwijt is en daarbij oprecht gelooft en aanhoudend bidt dat de heilige Antonius zal helpen het terug te vinden, wordt bevestigd in zijn vertrouwen. En ook hij kan zeggen: ‘dat gebeurt mij nou telkens weer.’ NB Psychologische praktijk Christofoor is VERHUISD naar Oude Rijksweg Noord 5 in Susteren. Tel. 06-47559670 [email protected] www.christofoor-praktijk.nl

De kandidaat bij een sollicitatie die denkt dat hij toch altijd pech heeft en nooit een eerlijke kans krijgt, voelt zich al bij voorbaat mislukt en zal dat uitstralen. Geen baan dus. Mijn cliënte Janet, die beweert dat alle

maart 2015

DE Sleutel

25

Kerkgeschiedenis

Mgr. Moors, het Bisdom Roermond en het Pastoraal Concilie II

Werkwijze van het PINK In de Analecta van het Bisdom Roermond (ABR 45(1964)111-119) werd in 1964 een overzicht gegeven van de tien adviescommissies die in opdracht van het Pastoraal Instituut van de Nederlandse Kerkprovincie werkzaam waren. In deze commissies hadden zestien leden zitting, die op dat moment in een Limburgse plaats woonden. Het waren seculiere of reguliere priesters en ook leken. In de ‘Landelijke raad voor roepingen tot het priesterschap en het religieuze leven’ was geen Limburger vertegenwoordigd. Van de commissie voor kleinseminaries waren drie personen lid die in Limburg woonden. Het ging om dr. H. van Munster O.F.M., dr. F.J.C.J. Nuyens en dra. L.M.J. van PeltGooskens. In de commissie voor ‘Hogere studies’ had dr. J.W. Bosch zitting. Tot de leden van de commissie ‘Voortgezette pastorale vorming’ behoorde C.P.L. Hoboken, drs. J.H. Huyts en dr. C.A.J. van Ouwerkerk C.ss.R.. In de commissie ‘Geloofsbeleving van de priesters’ hadden pastoor N.M.H. Prompers en drs. A. van Rijen M.S.C. zitting. In de commissie ‘Organisatiestruktuur van het dekenaat’ vertegenwoordigede F.J.W.A. Sampers uit Maastricht het diocees Roermond. Van de ‘Nederlandse commissie voor liturgie’ waren prof. drs. L. Hermans en prof. dr. H. Manders C.ss.R. lid. De commissie ‘Pastorale documentatie en informatie’ zaten dr. H. Boelaars C.ss.R. en drs. H.J.H. Brentjens. De commissie ‘Kerk en publiciteit’ kende één lid uit Limburg. Het was C. Deneer uit Venlo. In de ‘Nationale commissie voor kerkelijke registratie en statistiek’ zat secretaris drs. P.L.J. Moonen uit Roermond. In 1965 werd een commissie gevormd, die het werk van de bestaande commissies moest gaan coördineren. De leden tekst Dr. Paul Hamans foto archief

26

De Sleutel

maart 2015

van deze coördinatiecommissie waren leden uit de bestaande commissies. De coördinerende commissie stelde in samenspraak met de bisschoppen de ‘Pastorale Beleidslijnen voor de ambtsvervulling van de priester’ (1967) vast (Simons, E./Winkeler, L., Het verraad der clercken. Intellectuelen en hun rol in de ontwikkelingen van het Nederlandse katholicisme na 1945, Baarn 1987, 273274). In de groep die de eindredactie maakte, zat ook de Limburgse priester prof. dr. Jef Huijts (*Mesch 1920) van het grootseminarie van Roermond. Sinds de bisschoppen in 1964 het PINK verzochten dit beleidsplan op te maken, hadden aan het rapport niet minder dan ongeveer honderd adviseurs meegewerkt. Het PINK ging “alle beleidsadviezen coördineren: de bisschoppen richtten hun vragen om advies aan het PINK, dat deze vragen dan weer ‘uitbesteedde’ aan onderzoeksinstituten of commissies. Andersom coördineerde het PINK ook bestaande onderzoeksactiviteiten en verstrekte het eventueel ongevraagd adviezen aan het episcopaat” (Simons/ Winkeler, Het verraad der clercken 272). De leider van het PINK was als godsdienstsocioloog een bekwaam organisator. In de loop van de jaren werd groot aantal adviescommissies (Snabel, Y., in: Riskante kerk. Vijf jaar Pastoraal Instituut van de Nederlandse kerkprovincie, Goddijn, W. e.a. (eds.), Amersfoort 1968, 36-74) door het PINK opgericht of onder zijn controle gebracht. Deze commissies werden veelal bemand met intellectuelen, die in de liberale lijn dachten van het PINK. “Bij het samenstellen van adviezen schakelt het (= PINK, PH) daarom niet alleen theologen in, maar ook veelvuldig de beoefenaars van de menswetenschappen, alsmede organisatiedeskundigen en opbouwdeskundigen” (Catholica 2204).

Commissie ‘Hogere studies’ De adviezen die de zelf samengestelde commissies formuleerden, werden door het PINK, al of niet aangepast aan de eigen visie, aan de bisschoppen voorgelegd. Op deze wijze kreeg het PINK een stevige greep op de organisatie van de kerk in Nederland. “Hoewel door de bisschoppen opgericht bezat het PINK een grote onafhankelijkheid in zijn beleidsadvisering. Dit wijst erop dat de in deze jaren optredende bisschoppen het ethos van wetenschappelijke onafhankelijkheid, dat de katholieke intellectuelen bepleitten, honoreerden” (Simons/Winkeler, Het verraad der clercken 272). Een voorbeeld van de werkwijze van een door het PINK opgerichte commissies was de in 1964 opgerichte commissie ‘Hogere studies’. Deze was een voortzetting van een soortgelijke commissie van de Stichting Nederlandse Priesterreligieuzen. Negentien vertegenwoordigers van priesteropleidingen hadden in deze commissie zitting. Zij bereidde de opheffing voor van 32 philos­op­hi­ca en 30 theologica. Zij waren gevestigd in 48 huizen, telden 383 docenten (gastdocenten niet meegerekend) en 1929 studenten. Het gemiddel­de aantal priesterstudenten per docent was op dat moment 5. Hierbij moet echter worden aangetekend dat dit lage gemiddel­de een gevolg was van de vele kleine opleidingen van orden en congregaties. De diocesane seminaries waren weliswaar in hun studentenaantal achteruit gegaan, toch lag hier het gemiddelde aantal kandidaten per professor vele malen hoger dan in de reguliere instellingen. G. Abbink, professor voor kerkgeschiedenis aan het grootseminarie van het aartsbisdom Utrecht, schat het gemiddel­de in Dijnselburg op 1 docent per 25 studen­ten. De commissie stelde de oprichting voor van zes, het zouden er spoedig vijf zijn, hogescholen waarin de toekomstige seculiere en reguliere clerus in Nederland

Opheffing

zou worden opgeleid. Daarbij werd gestreefd naar een wetenschappelijke manier van theologiebeoefening die in hoge mate onafhankelijk zou zijn van het leergezag. Het PINK voerde een doelgericht beleid teneinde de eigen visie op de toekomst van de kerk in Nederland te realiseren. Professor dr. Jan Jacobs schreef hierover in 2000: “Zeker is dat het PINK via een groot aantal commissies en op basis van de voorzichtige vernieuwingen die reeds in de loop van de jaren vijftig met name op liturgisch, catechetisch en oecumenisch gebied hadden plaatsgevonden, vanaf begin 1964 op gecoördineerde wijze vorm en sturing heeft gegeven aan de verdere vernieuwing van het Nederlandse katholicisme. Van gesloten naar open, van restrictief naar tolerant, van apologetisch naar oecumenisch, van ‘rooms’ naar ‘katholiek’, waarbij ‘katholiek’ stond voor een vormgeving die meer was afgestemd op de socioculturele ontwikkelingen die dit land sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog in een hoog tempo een ander gezicht hadden gegeven” (Jacobs, J., in: Tot Vrijheid geroepen. Katholieken in Nederland (1945-2000), Goddijn, W./Jacobs, J./Tillo, G. van (eds.), Baarn 2000, 158-159). Walter Goddijn omschreef het doel van het PINK eens met de woorden: “Kortom bedrijfskundige steun (bieden) aan dat werkwaardige fenomeen kerk, dat zogenaamd geen bedrijf mag heten. Toen dat nieuwe instituut er eenmaal was hebben de bisschoppen het PINK na het Tweede Vaticaans Concilie, dat op 8 december 1965 eindigde, ook maar belast met de taak om de documenten van dat concilie in Nederland doorgang te doen vinden. Of dat verstandig was, ik bedoel, om een onafhankelijk wetenschappelijk instituut ook het werk te geven van een uitvoerend secretariaat, is de vraag” (Goddijn, De moed niet verliezen 56).

Het PINK werd op 1 september 1972 opgeheven. Zijn werkzaamheden werden voortaan verricht door het Secretariaat van de Nederlandse Kerkprovincie. Goddijn meent dat het PINK is opgeheven en in het secretariaat van de bisschoppenconferentie is geïntegreerd omdat de bisschoppen in Nederland “in eigen land het echte bestuur in handen wilden houden” en omdat “Rome na 1970 niets wilde weten van de voortzetting van het Pastoraal Concilie als mede beleidsbepalend orgaan” (Goddijn, De moed niet verliezen 102).

Secretariaat van de RoomsKatholieke Kerkprovincie

Goddijn had een hoge dunk van de betekenis van de sociologie voor de kerk. Hij schreef met betrekking tot Vaticanum II en de adviseurs van de Nederlandse bisschoppen in Rome: “Het waren allemaal theologen, oecumenische theologen, dogmatische theologen, missionaire theologen. In een enkel geval ook een canonist (deskundige op het vlak van het kerkelijk recht), maar die heeft niet veel invloed gehad. Geen enkele socioloog of godsdienstsocioloog. Dat zou zich later duidelijk wreken, want je kunt wel mooie idealen hebben, maar hoe moet je ze realiseren?” (Goddijn, De moed niet verliezen 56-57). De pater franciscaan, die graag op kerk en communicatie was gepromoveerd, schakelde doelbewust de media in bij het verspreiden van zijn ideeën. Hij zei hierover eens: “Ik had veel plezier in dit soort contacten (= met de media, P.H.), die er bijvoorbeeld ook met de KRO waren, om programma’s voor te bereiden en het kerkelijk beleid af te stemmen” (Goddijn, De moed niet verliezen 69).

Bij de oprichting van het Secretariaat van de Rooms-Katholieke Kerkprovincie op 1 september 1972 werden hierin ondergebracht: het PINK (Rotterdam); het Secretariaat van het R.K. Kerkgenootschap (Den Bosch) en het secretariaat van de bisschoppenconferentie (Utrecht), dat sinds 1968 onder de leiding stond van de priester dr. L.J.M. ter Steeg. Het nieuwe secretariaat werd gehuisvest in de Biltstraat 121 te Utrecht. Het gehele secretariaat stond onder leiding van een secretaris-generaal. Het secretariaat kende ongeveer 35 commis­ sies, colleges, comités, instituten en werkgroepen (Pius Jaarboek 1998). Dr. P.C.M.J. Vriens O.F.M Cap (Eindhoven 1928-2004 Tilburg) was bij zijn benoeming sinds november 1969 hoofdlegeraalmoezenier en sinds juni 1971 voorzitter van de Nationale Raad voor de Liturgie. Op 4 april 1980 maakte hij zijn aftreden publiek. In een interview dat op 11 april van dat jaar in het NRC werd gepubliceerd, zei hij over de bijzondere bisschopssynode van 1980: “Maar zij (= de bisschoppen van Nederland/PH) hebben daar in Rome besluiten genomen, waar ze voor twintig jaar aan vast zitten en die mij hier in Utrecht tot machteloosheid doemen. Vandaar dat ik opstap” (KA 35(1980)530; God­ dijn, De moed niet verliezen 249).

(wordt vervolgd)

maart 2015

DE Sleutel

27

Vastenaktie

Hongerdoek 2015

God of goud: hoeveel is genoeg? De hongerdoek 2015 God of Goud, hoeveel is genoeg? is door de Chinese kunstenaar Dao Zi geschilderd in een meditatieve act. Dat is ook voor ons een uitnodiging om de hongerdoek via een meditatieve weg te benaderen. Daarom een beschrijving van deze doek maar geven we eerst in zeer kort bestek de oorsprong en geschiedenis van de Hongerdoek weer.

Bron Vastenaktie

28

De Sleutel

maart 2015

Tijdens de vroege Middeleeuwen bestond in veel Europese landen het gebruik tijdens de veertig dagen voor Pasen – de vastentijd- de altaarruimte met een gordijn of voorhang af te scheiden van de rest van de kerk. In een periode van inkeer wilde men het fraaie altaar met de kostbare versieringen aan het zicht onttrekken: geen pracht en praal in een periode van vasten, inkeer en boetedoening. Wanneer de gelovigen de doek zagen hangen, wisten ze meteen: het is Vasten! De doek werd dan ook al gauw “vasten- of hongerdoek” genoemd. De doek werd pas verwijderd, in de Grote Week voor Pasen, als in het koorgebed op woensdag tijdens de completen gezongen werd: “En het voorhangsel van de tempel scheurde van boven tot onder in tweeën”. Enkele eeuwen later begon men de doek te versieren met symbolen en voorstellingen van de Schepping, de Zondeval, het Lijden van Jezus of van het Laatste Oordeel. Op den duur werd de hongerdoek zelfs tot een van voornaamste symbolen van de Vasten. In de 18e

eeuw echter ging het gebruik van de hongerdoek verloren. In 1976 nam “Misereor”, de Duitse vastenactie, de oude traditie weer op. Mensen uit de Derde Wereld werden uitgenodigd honger-, meditatie of geloofsdoeken te maken, waarin duidelijk de verbinding wordt gelegd tussen het leven en lijden van de armen en dat van Jezus. De gedachte erachter was: waarom zouden wij, ‘moderne armen’ in het Westen niet door christelijke symbolen en beelden uit het Zuiden tot nieuwe instelling en houding, tot vernieuwd geloven kunnen worden gebracht? Vanuit Duitsland vond het gebruik ook in veel parochies (en protestantse gemeenten) in Nederland ingang. Om de twee jaar verschijnt er sinds 1978 een nieuwe hongerdoek. Het copyright van de hongerdoeken berust bij Misereor.

God of goud De Hongerdoek 2015-2016 heeft als titel: God of Goud: hoeveel is genoeg? Hij werd vervaardigd door de Chinese

kunstenaar Dao Zi (pseudoniem voor Wang Samuel Min). Momenteel is hij leidinggevende professor en curator aan de Academie voor Kunst en Design aan de Tsing Hua Universiteit van Beijing. Hij is zeer deskundig op het gebied van middeleeuwse Europese schilderkunst en de kunst uit de Renaissance. Zi is een van de weinige christelijke kunstenaars in China en een van de belangrijkste vertegenwoordigers van ‘Saintism Art’, een kunstrichting die de traditionele Chinese schilderkunst met haar Zen-invloeden wil omzetten in een nieuwe, spirituele kunst met water en inkt op Xuan-papier. De hongerdoek laat in enkele grove en grote vormen een klomp goud zien die als een meteoriet de aarde, weergegeven door een zwarte balk, raakt. De klomp goud en de zwarte balk vormen tezamen een kruis, dat het beeld bepaalt. Links (zes) en rechts (één) van de grote goudklomp liggen zeven kleine goudklompjes. In de zwarte dwarsbalk zien we kleine barsten zitten, waar als het ware licht doorheen lijkt te komen. Boven de rechterbalk, die iets omhoog loopt, ontwaren we drie rode stempels. Goudklomp, kleine stukjes goud, de zwarte horizon van de aarde en de rode stempels zijn geschilderd op een blauwachtige, grijze achtergrond.

De symboliek van vormgeving en kleurstelling De gebruikte vormen beperken zich tot cirkel, driehoek en vierkant. Vormen die in ons religieus bewustzijn diep verankerd zijn. De diverse vormen rijgen zich aaneen tot een kruis, dat van hoog naar laag en van links naar rechts het hele beeld omvat. In de middeleeuwse vormensymboliek vormde de cirkel het symbool voor de hemel. De aarde werd gesymboliseerd door het vierkant. Veel kerken, onder andere de Dom in Aachen uit de tijd van Karel de Grote, werden gebouwd in de vorm van een achthoek, een octogoon. De kerk en het kerkgebouw vormden zo, als achthoek de tussenvorm tussen cirkel en vierkant, de symbolische bemiddeling

tussen hemel en aarde. De driehoek op zijn beurt was de symbolische vorm voor de hel. In de hongerdoek kunnen we die vormen herkennen, maar niet in een duidelijke, eenduidige manier. De twee zwarte vlakken, die, onderbroken door de gouden meteoriet, de aarde weergeven, zijn inderdaad min of meer twee vierkanten. De goudklomp zelf heeft iets weg van een octogoon, een achthoek. Maar ook zijn er driehoeksvormen in aan te wijzen. Dat geeft iets dubbelzinnigs: wat wordt nu precies bedoeld? Ook de kleine stukjes goud, links en rechts van de grote klomp, hebben een vorm die ergens tussen een driehoek en een achthoek ligt. De kleurstelling is eveneens beperkt, tot goudgeel, grijs en zwart en een weinig rood. Goud is volgens de kunstenaar een symbolische verwijzing naar God, naar zijn liefde en zijn licht. Een symbolische weergave, want die liefde en dat licht van God zijn niet op een directe manier te zien. Grijs staat voor de realiteit, een vermenging van de kleur wit als symbool voor het goede en zwart als teken van het kwade. De realiteit kan alle kanten op, goed of slecht. De werkelijkheid kan zowel onthulling als verhulling van Gods heilsplan in en met deze wereld zijn.

Niet alles is meteen goed, maar ook niet meteen slecht Niet alles is meteen ook zo duidelijk, menig fenomeen kan zelfs een dubbelzinnige betekenis hebben. Verbeteringen van die realiteit zijn echter mogelijk en noodzakelijk. In moeizame pogingen, soms tot mislukken gedoemd, om die complexe werkelijkheid, in dialoog met elkaar, te verbeteren en meer humaan te maken, met al de mislukkingen die daarbij horen, breekt het Koninkrijk Gods zich juist baan. De grijze kleur geeft ook een bepaalde leegte aan het papier, waarop de hongerdoek geschilderd is. Die leegte in de vorm van oningevulde

vlakken geeft ruimte en gelegenheid aan de betrachter van de doek om zijn of haar eigen verbeelding te vormen over hoe wij in dialoog met elkaar gestalte kunnen geven aan een betere samenleving wereldwijd voor iedereen. De belofte van het Koninkrijk Gods functioneert daarbij zowel als ‘eschatologisch voorbehoud’ als ook als richting gevend. Het voorbehoud is dat uiteindelijk dat Koninkrijk Gods ons als genade wordt geschonken. Dus geen enkele aardse situatie kan geheel en al dat Koninkrijk Gods zijn. Het richting gevende, van de andere kant, is dat het Koninkrijk Gods slechts een belofte kan zijn en als zodanig betekenis kan hebben in zoverre wij zelf bereid zijn onze handen uit de mouwen te steken om mee te helpen dat Koninkrijk Gods te realiseren. De zwarte horizon is meer een waarschuwing dan een vaststaande toekomstvisie: alles kan nog ten goede veranderen. Het zwart werkt als een wekker: we moeten wakker worden en onze toekomst op een duurzame manier inrichten.

Sri Lanka Zoals u in de vorige editie van De Sleutel kon lezen steunt de Vastenaktie dit jaar speciaal een project in Sri Lanka. De Tamil-gemeenschappen op de theeplantages leven extreem geïsoleerd, vaak in grote armoede. Het campagneproject 2015 is het werk van caritasorganisatie Setik van het bisdom Kandy. Setik helpt onder andere de Tamil-gemeenschappen op de theeplantages zich te ontwikkelen en uit hun isolement te treden. Wilt u de Vastenaktie steunen dan kunt u uw bijdrage overmaken naar: IBAN: NL21 INGB 000 300 0046 Vastenaktie, Bisdom Roermond

maart 2015

DE Sleutel

29

agenda

Agenda bisschop Frans Wiertz Woensdag 4 maart 10.00 uur Eucharistieviering bij de zusters Oblaten van de Assumptie te Hulsberg b.g.v. het Jaar van het Godgewijd Leven Vrijdag 6 maart en Zaterdag 7 maart Scrutinium voor studenten en docenten Theologisch Instituut Rolduc Zondag 8 maart 9.30 uur Vormselviering in parochiekerk H. Willibrordus te Stramproy Dinsdag 10 maart Vergadering Bisschoppenconferentie te Utrecht Woensdag 11 maart 8.00 uur Eucharistieviering bij de Dienaressen van de H. Geest van de Altijddurende Aanbidding te Steyl b.g.v. het Jaar van het Godgewijd Leven

Dinsdag 17 maart Huisbezoeken bij priesters en diakens Woensdag 18 maart 10.30 uur Vergadering Bisschoppelijke Commissie voor de Communicatie en Media te Utrecht 13.00 uur Vergadering Permanente Raad te Utrecht Donderdag 19 maart 10.00 uur Eucharistieviering bij de Kleine zusters van de H. Joseph te Heerlen b.g.v. het Jaar van het Godgewijd Leven Vrijdag 20 maart 19.00 uur Vormselviering in parochie O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen te KerkradeTerwinselen Zondag 22 maart 9.00 uur Eucharistieviering bij de Liefdezusters van het Kostbaar Bloed te Windraak b.g.v. het Jaar van het Godgewijd Leven Maandag 23 maart 10.30 uur Vergadering Paredis stichting

Woensdag 1 april 19.00 uur Chrismamis in de St. Christoffel kathedraal Donderdag 2 april 19.00 uur H. Mis b.g.v. Witte Donderdag in de Munsterkerk te Roermond Vrijdag 3 april 11.00 uur Bijwonen Mattheuspassion in H. Martinuskerk te Venlo 19.00 uur Viering van de Goede Vrijdagliturgie in de Munsterkerk te Roermond Zaterdag 4 april 21.30 uur Paaswake in de St. Christoffel kathedraal te Roermond Zondag 5 april 11.30 uur Pontificale Hoogmis in de St. Christoffel kathedraal b.g.v. het Hoogfeest van Pasen

Dinsdag 24 maart ochtend Huisbezoeken bij priesters en diakens 14.30 uur Vergadering staf Kairos

Dinsdag 7 april 9.30 uur Eucharistieviering bij de zusters Benedictinessen van het Heilig Sacrament te Tegelen b.g.v. het Jaar van het Godgewijd Leven

Donderdag 26 maart 14.30 uur Dekensvergadering

Woensdag 8 april Huisbezoeken bij priesters en diakens

Zaterdag 14 maart 19.00 uur Vormselviering in parochie H. Cornelius te Swartbroek

Vrijdag 27 maart 19.00 uur Vormselviering in parochie HH. Hiëronymus en Antonius te Laar

Vrijdag 10 april 19.00 uur Vormselviering in parochie H. Andreas te Velden

Zondag 15 maart 11.00 uur Vormselviering in parochie H. Hart van Jezus te Altweerterheide

Zaterdag 28 maart 10.00 uur Diocesane Missiedag te Roermond

Donderdag 12 maart 18.30 uur Vormselviering in parochie H. Remigius te Simpelveld Vrijdag 13 maart 19.00 uur Vormselviering in parochie H. Martinus te Spekholzerheide

Maandag 16 maart 18.00 uur Vergadering Raad voor Economische Aangelegenheden

Zondag 29 maart 11.30 uur Pontificale Hoogmis b.g.v. Palmzondag in St. Christoffel kathedraal met zegening palmebessems

Agenda hulpbisschop Everard de Jong Maandag 9 maart 17.00 uur Vergadering Thomas More Stichting te ’s-Hertogenbosch Dinsdag 10 maart Nederlandse Bisschoppenconferentie te Utrecht Woensdag 11 maart Ochtend Schoolbezoek Donderdag 12 maart Ochtend College filosofie grootseminarie Middag Bezoek aan vormelingen te Beegden Vrijdag 13 maart 19.00 uur Vormselviering in parochie O.L.V. Geboorte te Blitterswijck

30

De Sleutel maart 2015

Zaterdag 14 maart 11.00 uur Presentatie verslagboek Chinareis mgr. Frans Schraven en gezellen in Maaspaviljoen te Broekhuizen Middag Bezoek aan Gezinsweekend te Steyl 19.00 uur Gezamenlijke vormselviering voor de parochies van Ven Zelderheide, Ottersum, Milsbeek, Middelaar, Mook en Molenhoek Zondag 15 maart 10.00 uur Vormselviering in parochie H. Pancratius te Munstergeleen met aansluitend Krombroodrapen op de Windraak Maandag 16 maart Vergadering met de afdelingshoofden van de Diocesane Pastorale Dienst

Dinsdag 17 maart Vergadering van het stichtingsbestuur LifeTeen Nederland Woensdag 18 maart 19.00 uur Privatissima filosofie Universiteit Tilburg in kader Thomas More Academie Donderdag 19 maart Ochtend College filosofie Grootseminarie 18.00 uur Eucharistieviering in zorgcentrum De Appelgaard te Margraten Vrijdag 20 maart Middag Priesterbezoeken 19.00 uur Vormselviering in parochie H. Matthias te Castenray

Zaterdag 21 maart Ochtend College filosofie theologisch instituut Rolduc Avond/nacht Begeleiden Limburgse deelnemers Stille Omgang Amsterdam Zondag 22 maart 15.00 uur en 17.00 uur Vormselvieringen in parochie H. Petrus te Bergen Maandag 23 maart 10.30 uur Bezoek aan wijkcentrum ’t Trefpunt te Roermond Dinsdag 24 maart Stille dag Woensdag 25 maart Deelname studiemiddag KSGV (wetenschappelijke vereniging voor geïnteresseerden in levensbeschouwing en geestelijke gezondheid) te Utrecht Donderdag 26 maart Ochtend College filosofie grootseminarie. 16.15 uur Lezing ondernemerscongres Vrienden van de Hoop te Dordrecht 19.00 uur Vormselviering in parochie H. Martinus te Horn Vrijdag 27 maart 16.00 uur Bezoek aan vormelingen te Geleen 19.00 uur Vormselviering in parochie H. Lambertus te Haelen Zaterdag 28 maart 14.30 uur Eucharistieviering waaronder aanstelling tot lector en acoliet van studenten van Theologisch Instituut Rolduc in Foyer de Charité te Thorn Maandag 30 maart 12.30 uur Ontmoeting met hulpbisschoppen van Aken te Aken Dinsdag 31 maart Stille dag met afdelingshoofden Diocesane Pastorale Dienst Woensdag 1 april 10.00 uur Bezoek aan penitentiaire inrichting De Geerhorst te Sittard 19.00 uur Concelebratie Chrismamis in kathedraal te Roermond Vrijdag 3 april: 15.00 uur Kruisweg in de SintChristoffelkathedraal te Roermond Zaterdag 4 april: 20.00 uur Paaswake in de Paterskerk te Venray

Puzzel Met onze vorige puzzel hebben we het boek Rechters afgesloten. We hebben voor onze puzzel gebruik gemaakt van woorden zoals die in het Boek Ruth te vinden zijn. Als u ze wegstreept in het diagram, dan blijven er enkele letters over die de oplossing van de puzzel vormen. Wie de woordenbrij ontraadselt en het geluk heeft als winnaar uit de bus te komen, wacht de gebruikelijke prijs. S

V

E

R

P

L

I

C

H

T

I

N

G

E

N

G

V

A

O

R

S

G

P

N

H

K

P

N

E

J

V

T

N

E

E

N

V

T

E

E

I

E

E

O

E

W

O

O

U

I

I

B

J

K

E

N

R

T

S

D

O

T

U

L

O

J

L

D

D

O

E

I

R

E

E

R

H

K

L

O

E

R

E

E

L

S

A

O

E

E

S

E

O

K

G

C

R

E

T

I

D

M

N

I

D

R

G

E

C

N

E

U

O

V

O

B

G

M

T

E

I

G

K

T

I

G

H

K

R

M

R

R

E

D

E

S

Z

A

A

L

T

E

D

E

O

E

N

U

U

S

B

E

N

E

T

L

R

I

E

L

E

R

T

W

U

E

T

F

R

E

L

O

S

H

Z

F

N

A

O

S

M

B

A

A

C

V

R

E

G

M

O

E

C

E

E

N

L

T

E

N

A

N

T

H

G

A

O

F

B

H

T

E

O

D

V

E

H

N

I

J

N

N

T

D

P

E

A

H

C

Ö

R

E

R

O

E

R

F

D

E

E

L

E

I

V

C

N

M

S

P

I

E

O

L

N

N

E

R

A

N

L

N

E

A

I

O

N

A

G

V

G

T

J

J

N

E

K

I

U

R

K

R

E

T

A

W

E

O

S

E

I

S

A

L

M

A

C

H

T

I

G

E

B

E

N

Z

T

B

Z

I

T

A

M

A

R

E

O

L

V

S

R

O

D

N

N

I

A

N

F

D

E

O

M

E

G

L

E

W

B

A

O

M

G

O

N

D

E

R

G

A

N

G

B

A

D

A

N

I

M

M

A

ALMACHTIGE AMMINADAB AREN AZIJN BETLEHEM BIJEENGELEZEN BUURVROUWEN CHESRON DORSVLOER EFRATIETEN EIGENDOM

ELIMELEK ERFDEEL FAMILIEBEZIT GEBOORTELAND GERSTEOOGST JUDA KILJON KNECHTEN MOAB NOÖMI OMSLAGDOEK

ONAFGEBROKEN ONDERGANG ORPA OVERSCHOT OVERVLOEDIGE PARFUMEER PERES RECHTEN RECHTSGELDIG SALMA SCHOONDOCHTERS

TAMAR TERUGKOOP VERPLICHTINGEN VOORTBESTAAN VREEMDELING WANNEN WATERKRUIKEN WELGEMOED

De oplossing kan vóór 22 maart gestuurd worden naar: Puzzelredactie De Sleutel, Postbus 980, 6040 AZ Roermond of [email protected]. Onder de goede inzendingen wordt de DVD ‘Sprekend monument – heden en verleden van de Sint Christoffelkathedraal’ verloot. De laatste puzzelopdracht kende als oplossing - de vorige Sleuteleditie kwam niet voor niets in de carnavalstijd uit ’Vastelaovond in Limburg’. Onder de goede inzendingen trok onze ‘notaris’ dhr. of mw. H. de la Roy uit Venray als winnaar. Proficiat! maart 2015

DE Sleutel

31

Nabijheid... ‘Ik nodig u allen uit om u te verzamelen rond de godgewijde personen, om u met hen te verheugen, om hun moeilijkheden met hen te delen, om met hen samen te werken, in de mate van het mogelijke, bij het volbrengen van hun dienstwerk en hun werken, die ook die van de gehele Kerk zijn. Laat hen de nabijheid en de warmte voelen van heel het christenvolk’ (paus Franciscus in zijn brief ter gelegenheid van het Jaar van het Godgewijde Leven)