Passende Perspectieven taal en rekenen

Passende Perspectieven taal en rekenen Els Loman

Doelen • Kennismaken met Passende Perspectieven. • www.passendeperspectieven.slo.nl • Verkennen hoe je onderwijs op maat vorm kunt geven met Passende Perspectieven. • www.taalenrekenen.nl 2

Maken van inhoudelijke keuzes en selectie van doelen • Welke (selectie van) taal- en rekendoelen zijn, met het oog op uitstroombestemming en maatschappelijk perspectief, relevant voor de doelgroepen? • Welke selectie van taal- en rekendoelen zijn, met het oog op de beperking, haalbaar voor de doelgroepen?

3

© CPS Onderwijsontwikkeling en advies

1

Waar Wil Je Heen? Alice kwam bij een tweesprong. ‘Welke kant moet ik op?’ vroeg ze. ‘Waar wil je naar toe?’ informeerde de Kollumer kat. ‘Dat weet ik niet,’ antwoordde Alice. ‘In dat geval,’ zei de kat, ‘maakt het niet uit.’ Lewis Caroll: Alice in Wonderland

4

Leren en ontwikkelen Passie

Visie

Actie

5

Leren en ontwikkelen Passie

Visie

Actie Wat? Hoe? Wie?

6


2

Zelf-Determinatie Theorie (Deci & Ryan, 1985, 2000) Drie psychologische basisbehoeften die volgens de ZDT bepalend zijn voor de motivatie voor leren en ontwikkelen

Competentie

Zelf-bepaald motief

Relatie

Autonomie

7

Sociaal-emotioneel ontwikkeling Wat Creatieve ontwikkeling

Motorische ontwikkeling

Wie

Kinderen Ontwikkelen leerdoelen

Taalontwikkeling

Spelontwikkeling

Wie? Rekenen/Wiskunde

Hoe? Wat? 8

Sociaal-emotioneel Lichamelijke opvoeding

Wat

Tekenen

Wie

Kinderen Onderwijsdoelen

Geschiedenis

- Begrippenlijst en taalverzorging - Mondelinge taalvaardigheid - Schrijfvaardigheid - Leesvaardigheid

Taal

Wie? Hoe? Wat?

Biologie Wereldoriëntatie - Getallen - Meten en Meetkunde - Verbanden - Verhoudingen

Rekenen/Wiskunde

9


3

Taken onderwijs: Optimaliseren van ontwikkeling en de prestaties van kinderen/leerlingen/studenten • Kwalificatie • Socialisatie • Subjectivering

10

Relatie – competentie - autonomie • Vertrouwen van school in het kind, zelfvertrouwen van het kind en vertrouwen in de ander en zelfvertrouwen van de opvoeders veronderstellen elkaar. • Opvoeders (ouders en school) voeden het vertrouwen van het kind en ontlenen aan het ontstane vertrouwen van het kind zelfvertrouwen en andersom • Duidelijk beeld van verschillende rollen en verantwoordelijkheden • Veiligheid: zelfvertrouwen - vertrouwen

Leren door denken en doen • Kinderen zijn uit op kennis en vaardigheden en leren door denken en doen • Denken en doen laat kennis (wat) en vaardigheden (hoe) groeien en verrijken. • Om te kunnen denken en doen hebben kinderen kennis en vaardigheden nodig • Ruimte, vertrouwen, veiligheid en structuur zijn nodig om te oefenen met kennis en vaardigheden en om ervaringen op te doen


4

Cognitie en Emotie gaan samen • Kwaliteit van ontwikkeling en leren wordt door (zelf)vertrouwen als emotionele grondervaring medebepaald. • Leren zonder (zelf)vertrouwen mist motivationele krachten en dooft vanzelf) • Leren met zelfvertrouwen drijft zichzelf aan en bevestigt zichzelf met resultaten • Sociaal-emotionele ontwikkeling staat niet los van cognitieve ontwikkeling • Gedrags-, aandachts- en motivatieproblemen zijn onderdeel van het didactische proces en een taak van de leerkracht

Begrijpend lezen: tekst + lezer + leesdoel/situatie

14

Kennis van de wereld: •Direct •Indirect •Woordenschat

•Intelligentie •Leeservaring •Werkhouding

•Sturingsstrategieën •Leesstrategieën •Herstelstrategieën

Kennis

Begrijpend lezen Sturen van het leesproces

Kennis van de taal: •Mondelinge taalvaardigheid •Structuur van de taal •Culturele invloeden

Vlot lezen

•Vloeiend •Tempo •Correct •Decoderen •Fonemisch bewustzijn

15


5

Differentiëren: rekening houden met verschillen en deze benutten

Jullie krijgen allemaal dezelfde opdracht, want anders is het niet eerlijk: klim in de boom en pluk zoveel mogelijk bananen!

16

Beleidskader OCW OpbrengstGericht Werken

KIND School

Wet Referentieniveaus Taal & Rekenen

Wet op Passend Onderwijs 17

Passend onderwijs • Vermindering percentage leerlingen dat fulltime in speciaal onderwijs verblijft • Verbetering leerprestaties, welbevinden en eindkwalificaties • Verbetering positie van leerlingen met speciale onderwijsbehoeften op arbeidsmarkt

18


6

Opbrengstgericht werken • Gegevens verzamelen over de opbrengsten van het geboden onderwijs, deze gegevens analyseren om op een systematische en cyclisch werkwijze de kwaliteit van onderwijs te kunnen verbeteren

19

Aanleiding Wet Referentieniveaus Nederlandse taal en Rekenen

Maatschappelijke en politieke zorg over de kwaliteit van het taal- en rekenonderwijs


7

Doel Referentieniveaus 1. Een samenhangend curriculum voor taal en rekenen, binnen en over onderwijssectoren heen en daardoor ook generiek vocabulaire. 2. Het verbeteren van de taal- en rekenprestaties van leerlingen om niveaudaling tegen te gaan.

Referentieniveaus Taal en Rekenen • Wet per 1 augustus 2010 van kracht • Doorgaande leerlijn taal en rekenen van VVE naar MBO • Beheersingsdoelen 12,16 en 18 jaar (kennen en kunnen)

24


8

2010 2011

2011 2012

PO

AMvB IJkingscie

Plicht Info‐ overdracht

2012 2013

VO

Diagn. toetsen

Diagn. toetsen

Diagn. toetsen

pilot rekentoets

pilot rekentoets

pilot rekentoets

2013 2014

2014 2015

2015 2016

Verplichte Eindtoets Basisonderwijs

Rekentoets zonder slaag/zak regeling

Kernvakken regeling van kracht. (NE,EN,WI)

Rekentoets zonder slaag/ zakregeling Examen Ned. aangepast

Rekentoets en examen Ned. met slaag/zak regeling Kern‐ vakken Regeling uitgebreid. (NE,EN,WI en rekenen)

25

www.taalenrekenen.nl 26

27


9

Opbouw referentieniveaus REFERENTIEKADER 1 2

1F 1S

2F

3

2S

4

3F 3S

Fundamentele niveaus Streefniveaus

4F 4S

Algemeen maatschappelijk niveau Drempels

28

Fundamenteel- en Streefniveau • F-spoor, fundamentele kwaliteit, functioneel gebruik • S-spoor, streefkwaliteit, formaliseren, generaliseren en abstraheren (=verdiepen) • Doelen per leeftijdscategorie: 12, 16 en 18 jaar 29

Taal VMBO, MBO-2 en MBO-3

HAVO en MBO-4 VWO

4F

3F

2F

1F (S)BO en PRO


10

Rekenen (S)BO

(S)BO en PRO

3F

2F

1S

1F

Functioneel rekenen

2S

3S

Abstractie, generalisatie, formalisatie Bron: SLO

Rekenen HAVO, VWO en MBO-4

3F

2F

VMBO, MBO-2 en MBO-3

1S

1F

Functioneel rekenen

2S

3S

Abstractie, generalisatie, formalisatie Bron: SLO

Taaldomeinen • Mondelinge taalvaardigheid

• Leesvaardigheid • Schrijfvaardigheid • Begrippenlijst en taalverzorging

33


11

Rekendomeinen • Getallen • Verhoudingen • Meten en meetkunde • Verbanden 34

35

Gemeenschappelijke taal …


12

Passende Perspectieven Doel: Leerlingen in het basisonderwijs en speciaal (basis) onderwijs verder op weg helpen naar 1F Door het maken van inhoudelijke keuzes en door de inzet van hulpmiddelen

Een onderzoekende houding biedt passende perspectieven

Mogelijke interventies • Intensief programma om aansluiting bij de groep te houden/remediëren • Inzetten van hulpmiddelen en er mee leren omgaan • Leerroutes: passend aanbod door onderbouwde keuzes

Producten Passende perspectieven Wegwijzer taal/rekenen

Leerroutes taal/rekenen

Profielschetsen taal/rekenen

Doelenlijsten rekenen

Maatwerkaanpassingen taal (zoekfilter)


13

Uitgangspunten Passende perspectieven Uitgangspunt 1: Weloverwogen keuzes maken met behulp van leerroutes/doelenlijsten • De leerroutes Passende perspectieven beschrijven wat leerlingen moeten kennen en kunnen met het oog op een bepaalde uitstroombestemming. • De veronderstelling is dat het maken van verantwoorde keuzes in doelen en het daar gericht aan werken er toe zal leiden dat leerlingen die zaken beheersen die er gezien hun perspectief toe doen. • De keuzes zijn gebaseerd op de functionaliteit van de taalvaardigheden voor de leerlingen in het vervolgonderwijs.

• Het maken van keuzes kan over het algemeen op verantwoorde wijze vanaf de leeftijd van 9 à 10 jaar. Vanaf 10 jaar is het voor een school duidelijk welke capaciteiten en mogelijkheden een leerling heeft als het gaat om een uitstroombestemming. Uitgangspunt 2: Gemaakte keuzes inbedden in een planmatige en cyclische manier van werken • De producten zijn ingebed in een planmatige en cyclische manier van werken. • De beslissing om een aangepast aanbod samen te stellen voor deze leerlingen vraagt om een zorgvuldige afweging. Leerlingen moeten voldoende kansen krijgen om bepaalde doelen alsnog te behalen.

• Om greep te houden op dit cyclische proces en om te kunnen verantwoorden waarom bepaalde keuzes gemaakt zijn, dienen de stappen goed te worden vastgelegd. Uitgangspunt 3: Streven naar hoge doelen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften • Centraal staat dat voor alle leerlingen hoge doelen gesteld worden, dus ook voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. • De leerkracht brengt systematisch in kaart wat een leerling kan en neemt op basis van deze gegevens verantwoorde beslissingen over het te geven onderwijs.


14

Referentieniveaus en kinderen met taalstoornissen/taalachterstanden • 25% van de leerlingen haalt1F niet (Hoofdrapport Doorlopende leerlijnen taal en rekenen, 2008)

• 10-15%-> • kwaliteit onderwijs verbeteren -> 1F is haalbaar

• 15-10% -> • zo veel mogelijk voldoen aan de referentieniveaus, met extra ondersteuning (onderzoek SLO (2010- ): Passende perspectieven)

43

Passende Perspectieven • 3 groepen leerlingen die vanwege kind factoren 1F waarschijnlijk niet halen op 12-jarige leeftijd • Per groep een uitspraak over wat leerlingen moeten kennen en kunnen (taal/rekenen) i.v.m. uitstroombestemming -> Leerroutes 44

Doelgroepen en leerroutes Rekening houdend met: • cognitieve capaciteiten en/of specifieke beperkingen • doorstroom vervolgonderwijs (uitstroombestemming/ontwikkelingsperspectief) • bandbreedte

Groep 1 Groep 2

Leerroute 1 (vmbo-tl/gl en hoger) Leerroute 2 (vmbo bb/kb) Leerroute 3 (PrO en VSO arbeid)

• Leerlingen zitten in alle vormen van primair onderwijs, dus zowel regulier als, speciaal (basis) onderwijs.


15

Leerroutes Handvatten voor: • realistische verwachtingen over het niveau • het maken van verantwoorde keuzes in de plannen • OGW/HGW aan die onderdelen die er toe doen gezien de vervolgopleiding (keuzes gebaseerd op functionaliteit van taalvaardigheden voor leerlingen in het vervolgonderwijs)

46

Uitstroombestemmingen en leerroutes

1F niet haalbaar op 12-jarige leeftijd voor 3 groepen leerlingen Leerroute 1 • Leerlingen met (boven-)gemiddelde cognitieve capaciteiten met beperking of stoornis • Doorstroom naar vmbo g/t, havo, vwo (uiteindelijk mbo-4, hbo, wo) • In PO inzetten op het behalen van niveau 1F of 1S • Hulpmiddelen inzetten • Dispenserende en compenserende maatregelen 48


16

1F niet haalbaar op 12-jarige leeftijd voor 3 groepen leerlingen Leerroute 2 • Leerlingen met minder cognitieve capaciteiten en minder hoog leertempo • Doorstroom naar vmbo b/k (uiteindelijk mbo 14) • Kwalitatief goede instructie en meer herhalings/automatiseringstijd nodig • In PO de basis leggen voor het behalen van niveau 2F eind 4vmbo -> Prioriteren binnen 1F

49

1F niet haalbaar op 12-jarige leeftijd voor 3 groepen leerlingen Leerroute 3 • Leerlingen met minder cognitieve capaciteiten • Doorstroom naar PRO/VSO ‘arbeid’(uiteindelijk arbeidsmarkt/mbo-1) • In PO zoveel mogelijk functioneel bezig zijn met taal, onderdelen van 1F die relevant zijn voor maatschappelijke zelfredzaamheid

50

Denkvaardigheden (Bloom) Creëren Evalueren Analyseren Toepassen Begrijpen Weten (Kennis) 51


17

Taaldomeinen – Taxonomie Bloom Creëren

Kun je een nieuw plan maken voor… Wat kun je doen om… Wat zou er gebeuren als…. Bedenk eens…

Evalueren

Wat vind je er nu van dat…? Ben je het eens met …en waaruit blijkt dat? Waardoor vind je het een goede oplossing?

Analyseren

Waardoor komt dat? Hoe komt dat? Wat was het probleem?

Toepassen

Wat wil jij veranderen? Hoe zou jij dit probleem oplossen als je…was? Welke vragen stel je bij…?

Begrijpen

Hoe leg jij dat uit? Wat gebeurt er als? Bedenk eens…

Herinneren

Wat gebeurde er na? Hoe vaak? Wie was?

Passende perspectieven - taal

Vergelijk leerroutes schrijven Leerroute 1 - Verschil informeel/formeel hanteren - Schrijfproducten zijn verzorgd: weinig - tot geen spel- grammatica en interpunctiefouten Leerroute 2 • Informatie zodanig ordenen dat de lezer de gedachtegang kan volgen • Enige samenhang in tekst aanbrengen • Redelijk accuraat gebruik van eenvoudige zinsconstructies Leerroute 3 • Leesbare berichtjes aan familie, vrienden en bekenden • Correspondentie, formulieren invullen, berichten schrijven • Taalverzorging staat ten diensten van functionaliteit


18

Passende perspectieven - rekenen

Keuzes in doelen: rekenen • Op basis van de ijsbergmetafoor • Selecteren op basis van handelingsniveau en strategiegebruik • Leidend tot doelenlijsten en overzichten van leerroutes

Alles tot op het meest formele niveau aanbieden; Niet alle domeinen

Keuzes maken, minder formeel maar wel alle domeinen


19

Overzichten en doelenlijsten

Combinatie van overzichten van leerroutes en doelenlijsten maakt het maken van verantwoorde keuzes makkelijker.

Overzichten en doelenlijsten

Combinatie van overzichten van leerroutes en doelenlijsten maakt het maken van verantwoorde keuzes makkelijker.

Probleemoplossingscyclus

(concept syllabus)

60


20

‘Paraat hebben’ en ‘functioneel gebruik’ in de rekentoets (concept syllabus)

Hoeveel mg is 1,2 g 23 + 827 =

Lengte: 6 m Breedte: 3,5 m Hoogte: 2 m Bereken hoeveel m3 er in het zwembad gaat

In een zwembad moet 2,5 gram chloor per m3 gedaan worden. Hoeveel gram chloor moet er in dit zwembad?

61

1F

PRO

2F

62

Wat beschrijft een OPP • Verwachte uitstroombestemming leerling • Onderbouwing op basis van factoren die de ontwikkeling van de leerling belemmeren en bevorderen • Beschrijving van de te bieden begeleiding met indien van toepassing, afwijkingen van het reguliere programma


21

Aanpak HGW 1. Onderwijsbehoeften leerling centraal 2. Voortdurende afstemming en wisselwerking 3. Leerkracht doet er toe 4. Positieve aspecten zijn van groot belang 5. We werken constructief samen 6. Ons handelen is doelgericht 7. De werkwijze is systematisch, in stappen en transparant

Om gelijke kansen te krijgen hebben kinderen recht op ongelijke behandeling in onderwijs Afstemming van onderwijsaanbod vraag omslag in denken 1. Gedragsprobleem: sociale vaardigheid vaak voorop 2. Leerprobleem: extra instructie of leertijd of ander aanbod 3. Hoogbegaafdheid: ander aanbod en anders leren, intellectuele uitdaging en extra of anders werk

Onderwijsbehoeften (oplossingsgerichte aanpak centraal) 1. In gesprek zoeken naar perspectief en niet blijven hangen in problemen 2. Concretiseren van afstemming 3. Benutten kennis en ervaring van alle betrokkenen 4. Onderwijsbehoeften biedt kader voor communicatie over passend onderwijs 5. Onderwijsbehoeften stemt af op groepsniveau en dat is wel de praktijk van de leerkracht


22

Om gestelde onderwijs doel met dit kind of deze leerling te kunnen behalen heeft dit kind of deze leerling … 1. Instructie nodig die … 2. Opdrachten nodig die …. 3. Materialen nodig die … 4. Een leeromgeving nodig die .. 5. Spel nodig dat ….. 6. Feedback nodig die ….. 7. Groepsgenoten nodig die …. 8. Een leerkracht nodig die ….. 9. Hulp of ondersteuning nodig die … 10.Overige …

Als leerkracht of docent heb ik met dit doel voor ogen nodig dat ik 1. kennis heb van ….

2. vaardigheden kan inzetten om .. 3. ondersteuning krijg tijdens .. 4. materialen tot mijn beschikking heb waarmee … 5. collega’s heb die … 6. begeleiding krijg van een ib’er die … 7. ondersteuning heb van een leidinggevende die … 8. ‘meer handen in de klas’ heb in de vorm van … 9. ouders die … 10.externe experts/ondersteuning kan vragen die …

Aanpak in de groep en op schoolniveau • Positief • Doelgericht • Systematisch • Transparant


23

Handelingsgericht werken 1) Evalueren groepsplan en verzamelen leerlingengegevens in groepsoverzicht 6) Uitvoeren van het groepsplan

5) Opstellen van het groepsplan

realiseren

waarnemen

plannen

begrijpen

2) Signaleren van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften

3) Benoemen van specifieke onderwijsbehoeften van leerlingen

waarnemen

4) Clusteren van leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften

6) Uitvoeren groepsplan

Intern handelen 1) Groepsoverzicht/evalueren

Groepsbespreking

2) Signaleren leerlingen met

leerlingen

specifieke onder-

realiseren

wijsbehoeften

Oudergesprek

begrijpen

5) Opstellen groepsplan 4) Clusteren

gelijke onderwijsbehoeften

plannen

leerlingen met

Leerlingenbespreking

3) Benoemen onderwijsbehoeften

Oudergesprek

Individueel handelingsplan

Extern handelen Handelingsgerichte begeleiding

Externe zorg

Handelingsgerichte diagnostiek

Verwijzing

Oudergesprek

Bewust – Belang – Betrokken - Bekwaam Visie

Urgent ie

Plan

Middel Competen = Ontwikkel en ties ing

Urgent ie

Plan

Middel Competen = Verwarrin en ties g

Plan

Middel Competen = Weerstan en ties d

Visie

Visie

Urgent ie

Middel Competen = en ties

Visie

Urgent ie

Plan

Visie

Urgent ie

Plan

Chaos

Competen = Frustratie ties Middel en

=

Angst

72


24

[email protected] 06-21500643

CPS

Onderwijsontwikkeling en advies

Plotterweg 30 3821 BB Amersfoort Postbus 1592 3800 BN Amersfoort

T [033] 453 43 43 F [033] 453 43 53 E [email protected] www.cps.nl


25

Passende Perspectieven taal en rekenen

Recommend Documents