Partnership overeenkomst tussen samenwerkende aandeelhouders

Partnership overeenkomst tussen samenwerkende aandeelhouders Joseph Baert Managing Director Level Next [email protected]

Focus uiteenzetting - Hoe uitwerken van een partnership overeenkomst tussen samenwerkende aandeelhouders - Focus: - inhoudelijke aspecten en de aanpak - niet de legale of fiscale aspecten van een overeenkomst

-

-

Doel: samenwerkende aandeelhouders die een overeenkomst hebben of er één willen uitwerken, aan het denken te zetten Concreet: tastbaar gemaakt aan de hand van een reële case

What is in a name - Terminologie • Staar je niet blind op terminologie: partnership-, associatie-, vennoten- of aandeelhoudersovereenkomst. We bedoelen in essentie hetzelfde. • In de uiteenzetting spreken we vanaf nu over een “overeenkomst”, waarbij het gaat over samenwerkende aandeelhouders. • Partnership: is an arrangement where parties agree to cooperate to advance their mutual interests.

Hoe aanpakken?

Hoe aanpakken? • Stellen van juiste vragen 2 belangrijkste vragen: –Doel –Exit / evolutie aandeelhouderschap Andere belangrijke vragen: –Aansturing / beslissingsproces –Verloning / winst –Hoe menselijk gaan we met elkaar om De juiste vragen reflecteren de belangrijkste onderdelen van de overeenkomst.

Hoe aanpakken? • Wat bestaat reeds? • Wat is de nood en de relevantie vandaag? > scope • In hoever laten we ons begeleiden of doen we zoveel mogelijk zelf? Tips: –Eerste grote vragen beantwoorden, dan pas beginnen uitschrijven, bijschaven, … –Tracht in grote principes te redeneren –Maak het niet te complex … maar ook niet te simpel

Concrete case: ‘Bedrijf V’ • Zelfstandig verzekeringskantoor binnen een grootbank groep – 3 associés die in 2001 hun portefeuilles hebben gefusioneerd in 1 vennootschap – en een associatie overeenkomst opgemaakt

• Maart 2013: – Vraag om een paar uur te helpen om hun associatieovereenkomst te overlopen in het kader van mogelijk nieuwe associé. – Associés: 48 à 53j, nieuwe: 33j

• Maart 2014 afgerond

Doel • Waarom samenwerken? – Specifieer de meerwaarde

• Waar met ons bedrijf naar toe? – Korte en lange termijn – Omzet, winst, groei

• Snel strategisch beginnen denken – Aanbod, positionering en marktbenadering – Groeipistes

Bedrijf V: Doel • Beheren van verzekeringsportefeuilles (van de bankgroep) • Verder te groeien op een professionele en winstgevende manier, via verschillende opties – Organisch – Overnames en fusies (wil om dit actief te bekijken) – Openen bijkomende kantoren

• Openstellen van aandeelhouderschap in kader van groei • Continuïteit van het bedrijf staat voorop door aandeelhouderschap te laten evolueren tussen en voor te behouden voor actieve aandeelhouders

Aandeelhouderschap • Aan wie voorbehouden • • • •

Enkel voor actieve aandeelhouders of niet Hoe omgaan met externe aandeelhouders (tijdelijk fenomeen?) Minimum- en maximumdrempels Hoe omgaan met extern bod

• Rechten aandeelhouders • • • •

voorkeurrechten voorkooprechten volgrechten Volgplichten

• Waardering • Bij onderlinge verkoop (ev. afhankelijk van de reden) • Wat bij extern bod?

Aandeelhouderschap • Overdracht aandelen in normale omstandigheden • Iemand die wenst uit te stappen • Pensionering • Langdurig ziekte, overlijden, overmacht

• Overdacht aandelen in abnormale omstandigheden • Wanprestaties, zware fouten, schade • Verslaving, aantasting reputatie • Vertrouwensbreuk

• Overnameplicht • Absoluut afdwingbaar maken, is vaak moeilijk – Financiële middelen – Als plots meerderen stoppen, of iemand met heel groot pakket aandelen

• Middelenverbintenis en een procedure beschrijven

Bedrijf V: Aandeelhouderschap • Principe van ‘18 maanden periode’ – aandeelhouder die niet actief wordt, heeft een verkoopsplicht na 18 maanden

• Waarderingsmethode bij overdracht tussen actieve aandeelhouders, of van niet actieve aandeelhouder die moet verkopen • Minimum 5% • Instap nieuwe aandeelhouder – – – –

Akkoord van +50% van de aandeelhouders en 2/3 van het kapitaal Waarderingsbepaling van toepassing indien 2 jaar actief Pro rata verwateren bij instap nieuwe aandeelhouder Fall back scenario de eerste 18 maanden

Bedrijf V: Aandeelhouderschap • Rechten – Voorkeurrecht (algemeen principe, aanbieden aan andere actieve aandeelhouders) – Voorkooprecht (op bod van een derde) – Volgrecht (vanaf 50%) – Volgplicht (vanaf 50%)

• Overnameplicht – In realiteit: een middelen verbintenis en een procedure – Niet van toepassing bij gewone opzeg door de actieve aandeelhouder

• Verplicht uittreden – Zwaarwichtige inbreuk op de overeenkomst; niet langer erkend als agent door grootbank; zware fout; verslaving; vertrouwensbreuk – Betwistingsprocedure (o.a. comité van de grootbank)

Wat bestaat reeds? • Vaak zijn er reeds overeenkomsten/documenten, vb.: – – – –

Vorige overeenkomst Statuten Contracten met externe partijen die impact hebben Andere: Business plan, management overeenkomsten, intern regelmenten, …

• Grondig lezen – Tijdwinst – Verplichtingen kennen

• Hiërarchie bepalen! – Belangrijk voor huidige en toekomstige conflicten tussen documenten

Bedrijf V: Wat bestond reeds • 3 basisovereenkomsten (eind 2001) – Associatieovereenkomst – Oprichtingsakte – Samenwerkingsovereenkomst met de grootbank

• Conclusie – Veel onderdelen bestaan reeds, nuttige trigger voor discussie – Associatieovereenkomst: gefocust op praktische zaken rond integratie en verderzetten van bestaande portefeuilles – Regelingen tussen de aandeelhouders quasi onbestaand – Duidelijke inspraak van grootbank, zoals in statuten – Reeks conflicten tussen documenten, onduidelijkheden en hiaten – Geen hiërarchie bepaald – 3 statutaire zaakvoerders!

Scope • Noodzaak/toegevoegde waarde van een overeenkomst? – Verzekeringsdocument en/of – Draaiboek, richtinggever

• Relevantie van bepaalde onderdelen? Zeer specifiek, vb. – Start-up tussen aantal jonge twintigers – Bedrijf V van 3 vijftigers die reeds 12 jaar partners zijn

• Maak onderscheid tussen verschillende hoedanigheden – Aandeelhouder, (Gedelgeerd) bestuurder, directie, andere functies – Agent, vertegenwoordiger – Vaak verwarrend

Scope • 100% volledigheid? – is onmogelijk – spanning: overeenkomst met een lange termijn perspectief, versus aanvaarden dat een overeenkomst evolutief is

• Optimaliseren of opkuizen/vereenvoudigen – Structuren optimaliseren (vennootschapsstructuur, operationele structuur) • • • •

Strategisch Fiscaal Administratief Technisch

– Ballast en overlappingen eruit

Bedrijf V: Scope • Vrij uitgebreide overeenkomst uitgaand van – duidelijke principes – vertrouwen

• Structuur aangepast ifv – Groeiambitie op korte en middellange termijn

NewCo

• Onmiddellijke instap nieuwe aandeelhouder • Overnames

– Fiskaal • Stuk terugvloeien naar aandeelhouders • Structuur voor gemeenschappelijke diensten

Bedrijf V

• Hiërarchie tussen documenten bepaald • Afschaffing statutaire zaakvoerders • In overleg / transparantie met de grootbank

Bedrijf V’

Aansturing • Bevoegdheden gaan definiëren – – – –

Aandeelhoudersniveau RvB Gedelegeerd bestuurder / zaakvoerder /directie Agent / vertegenwoordiger/etc.

• Vergaderingen – Welke en frequentie – Vereiste meerderheden

• Inhoudelijke en financiële bevoegdheden

Bedrijf V: Aansturing • Statuten: – vertegenwoordiging naar derden voor vennootschap • Gedelegeerd bestuurder, slechts 1 benoemd (geen 4), of • 2 bestuurders samen

– RvB moet bestaan uit 75% van het kapitaal

• Overeenkomst: – vertegenwoordiging voor KBC: elke zelfstandig als verzekeringsagent optreden – tot bepaald bedrag uitgaven doen

Vergoedingen • Vaak geen (uitgewerkt) onderdeel van de overeenkomst, veelal management overeenkomst • Belangrijk is onderscheid te verstaan tussen – Vergoeding voor prestaties • Vaste verloning (voor welke hoedanigheid) • Variabele verloning • Andere voordelen

– Vergoeding voor aandeelhouderschap • Soms minimaal deel van winst wordt jaarlijks uitgekeerd • Rest bepaald op AV • Meerwaarde op de aandelen

– Vergoedingen voor andere elementen • Achtergestelde leningen, RC • Huur, sale en lease back • Etc

Bedrijf V: Vergoedingen • Beperkt: – dat de huidige vergoedingen doorlopen: • Management fees • Huur • Interesten RC, achtergestelde leningen

– Bedrijf V sluit een groepsverzekering af

Menselijke aspecten Of hoe gaat men met elkaar om •Verplichte hoeveelheid prestaties •Vakantie, verlofregeling •Langdurige afwezigheid – Vrijwillig – Door ziekte, ongeval, overmacht

•Overlijden •Uitstap regeling einde loopbaan •Niet-concurrentiebeding •Betwistingen •Schadevergoedingen / boetes

Bedrijf V: Menselijke aspecten • Prestaties: – Werkverdeling zodat elkeen ongeveer evenveel werkt – In geval van discussie wordt een regeling uitgeschreven. Prestaties worden geobjectiveerd op basis van een interne management tool. – Geen recuperatie

• Vakantie: – 25 dagen verlof, plus 1 extra per 2 jaar, met max. 40 dagen – in onderling overleg, max. 5 overdragen per jaar

• Uitstapregeling: – Vanaf 55 jaar, is voor ons als einde loopbaan > overnameverplichting

• Niet-concurrentie – 2 jaar – Duidelijke beperkte zone (nl. 15 km) + bestaande klanten

Begeleiding nodig? • Zelf nadenken is belangrijk – input en interactie is cruciaal – Uitschrijven van ideeën is zeer nuttig

• Begeleiding door iemand met business sense en ervaring (maar niet vanuit 1 discipline) – – – – –

Verruimen van gedachten Faciliteren van gesprekken Objectiveren en spanningen wegnemen tussen aandeelhouders Aanreiken van varianten Gefocust blijven en afgewerkt krijgen

• Nazicht en finale tekst door een jurist is wenselijk • Input van financiële specialist is vaak nodig

Bedrijf V: Begeleiding • Sterkhouder had reeds nagedacht, maar voelde aan dat het toch iets complexer is. • Vraag van een paar uur support … is geëvolueerd naar een proces die een jaar heeft geduurd. • Betrokken personen – – – – –

Begeleider, advies, coördineren en uitwerken teksten Boekhouder, advies en praktische informatie Revisor, attestering waarde portefeuilles, belangrijk LBO Jurist, advies en finale teksten Specialisten van de grootbank, afchecken en goedkeuring bekomen

• Was geen intensief proces, maar gaf de aandeelhouders de tijd om te denken en zich onderling te aligneren

Meerwaarde voor Bedrijf V? • Voeren van de gesprekken hebben een dynamiek gecreëerd • Terug een doel/strategie. Bewuste keuze voor – Groeipaden uit te stippelen, zoals M&A – Continuïteit door vers bloed toe te laten

• Structuur opgezet – om te groeien via overnames, fusies en nieuwe kantoren – financieel aandeelhouders te belonen en kapitaal voor groei

• Comfort gevoel – – – –

Antwoord op hun einde loopbaan Waardering aandelen Wat als bij ziekte, overlijden, wangedrag, etc. Aansturing

Dank en tevredenheid als barometer meerwaarde • Duidelijk tevredenheid bij afronding proces – Duidelijke meerwaarde gerealiseerd op aandelen – Goede kracht als 4de aandeelhouder kunnen binden – Comfort gevoel dat er goede en faire regeling is tussen aandeelhouders

• 2 maand later – Zware ziekte vastgesteld bij aandeelhouder – Afwikkeling overdracht faire en sereen

• 18 maand later – Nieuw en beloftevol medewerker vraagt om aandeelhouder te worden – Proces en voorwaarden zijn duidelijk (incl. 2 jaar periode)

• 24 maand later – Grootbank vraagt hun op gesprek – positieve zaken opgemerkt: gezonde ambitie + goed gerund + juiste waarden + structuur voor groei en continuïteit

Dank voor uw aandacht. Vragen welkom! Contact gegevens Joseph Baert [email protected] 0475/30 29 79