PARERA. Society. Nr. 153, MAART 2012 (BRU)TAAL

PARERA

Society

Nr. 153, MAART 2012

(BRU)TAAL 0

Pssssssss Voor u ligt de Parera Society met als thema “taal” en is ook wel een klein beetje brutaal. We vragen OOVPOL (sheriff) Rick Engelen namelijk het hemd van het lijf en als we bij de DVD aan komen, komt het woord brutaal ook wel tot zijn recht. Het thema kan alle kanten op en we kunnen natuurlijk de taal van ons mooie eiland niet links laten liggen. Taalgrapjes, woordspelingen: u kunt ze vinden in deze PS maar ook het serieuzere werk komt aan bod. Bianca heeft een klein beetje heimwee naar de Haagse grond, Liesbeth heeft wat belangrijke tips voor repatters en eindelijk hebben we dan Maria weten te strikken voor een stukje over taal en cultuur. Weer genoeg te lezen dus in deze PS.

Veel leesplezier. De redactie.

1

In dit nummer Pssssssss ............................................................................................. 1 Dushi Yu! ............................................................................................ 3 Partnerochtend .................................................................................. 6 Taalontwikkeling bij kinderen ............................................................ 8 Breakfast Swim................................................................................. 10 Taal en Cultuur op Parera … ............................................................. 12 Heimwee naar... ............................................................................... 17 Cultuur van angst – Part 2 ................................................................ 20 Ride,Swim,Walk of the Roses 2012 .................................................. 22 Kind van twee culturen .................................................................... 24 Voor u gelezen ................................................................................. 27 Ansicht uit Aruba.............................................................................. 28 Tien vragen aan… ............................................................................. 30 Arepa di Pampuna (Pompoen Pannenkoeken) ................................ 32 Is er nog wat op DVD ........................................................................ 34 Binnenkijken bij…. ............................................................................ 35 Ze zaten te zitten.............................................................................. 38 Informatie Landhuis Ascencion. ....................................................... 41 Avondwandeling met een Krioyo maaltijd ....................................... 42 Belangrijke Telefoonnummers ......................................................... 43

2

Dushi Yu! Zomaar een kreet, zomaar een taal. Maar dan wel een kleurrijke taal. Ik heb het over mijn taal, het Papiamento. De taal waarmee ik ben opgevoed. Want hoewel ik een hoop Nederlandse trekken hebt, zoals mijn abruptheid, het geen blad voor de mond nemen, duidelijke mening en meningsuitingen enz. enz., ben ik toch een echte Yu di Korsou. Een landskind, geboren en getogen, uit puur 100% Curaçaose ouders. Thuis werd er dan ook Papiamento gesproken. Lopende naar school draaide ik automatisch het knopje om en begon Nederlands te denken, want op school waren alle boeken en lesmateriaal in de Nederlandse taal. Hoe het komt dat men het heden ten dage zo moeilijk vindt om dat knopje om te draaien, weet ik ook niet. Mijn generatie heeft het allemaal gedaan en overleefd, maar dat is een hoofdstukje apart. In mijn werk geef ik voor nieuwkomers vaak een cultuur praatje en het leukste gedeelte van dat praatje vindt men het gedeelte dat ik geef over de taal. Sceptici vinden nog steeds dat het geen taal is maar een soort dialect, omdat het Papiamento alleen maar op deze eilanden gesproken wordt. Maar die meningen gooien wij even op een hoop, want, het feit dat het alleen in een bepaalde regio gesproken wordt is geen criteria om het geen taal te noemen. Taal moet aan bepaalde eisen voldoen, zoals het hebben van een eigen grammatica en daar voldoet onze taal aan. Verder kunnen bovengenoemde sceptici altijd met mij een afspraak maken, dan kunnen wij met dit onderwerp verder. Maar ik draaf weer lekker door. In mijn uitleg aan nieuwkomers vertel ik altijd dat de taal vooral een klankentaal is, met verschillende accenten. Tegelijkertijd geef ik altijd een waarschuwing: elk verkeerd gelegd accent, geeft weer een heel andere betekenis. Vaak niet de betekenis die u bedoelde, en heel vaak ook niet ten gunste van uzelf. Mijn toehoorders vinden de voorbeelden die ik geef altijd prachtig, ik bespaar ze u, omdat ik niet meteen bij de een of andere klachtencommissie wil belanden. Maar ik geef u wel een paar genuanceerde voorbeelden. 3

Te beginnen met de meest nieuwe populaire kreet die ik als titel gebruik: Dushi Yu! Je ziet het overal verschijnen; op T-shirts, bumper stickers, auto zonneschermen, noem maar op. Maar wat betekent het eigenlijk? Voor mensen die net naar Papiaments les gaan is dit natuurlijk een nachtmerrie, want ze gaan het automatisch vertalen en dan krijg je: Lekker (van dushi) kindje, zoon/dochter (van Yu). Helaas, dit is totaal niet de betekenis. Het is een uitdrukking die betekent dat het leven zelf heerlijk is, om vooral veel te genieten. Gaat men naar een feest? Dushi Yu! Is er weer Carnaval? Dushi Yu! En ga zo maar door. Gecompliceerd? Tja, het is een volk met gebruiksaanwijzingen met een taal met nog meer gebruiksaanwijzingen. Het wordt ook moeilijk voor iemand die pas kennis maakt met het Papiamento, als zij de taal in een conversatie gaan toepassen. De meeste Curaçaoënaars, slikken grote gedeelten van een zin in, afhankelijk van waar je op het eiland geboren bent. Mensen uit Banda Bou hebben een totaal andere intonatie en slikken vaak grote gedeeltes van zinnen en woorden in. Ik geef een voorbeeld: U leert: Ta na unda bo ta? (Waar bent u?) en wij zeggen: unda bo ta? Ziet u wat ik bedoel? Grammaticaal is de eerste zin goed en de andere niet zo goed, maar wie heeft nou de tijd om correcte zinnen op te bouwen in een gesprek? Zo kan ik talloze voorbeelden geven van onze taal, de jongens vinden het altijd leuk als ik het voorbeeld geef van Doló en Dólo, de eerste betekent pijn en de tweede betekent het geslacht van een man, maar daar zijn het nou eenmaal jongens voor. Voor iemand die nieuw op het eiland is, is de taal inderdaad een beetje moeilijk, vooral omdat wij in ons alfabet nog heel veel woorden missen die al jarenlang in de Nederlandse taal voorkomen. Maar wij zijn een inventief volk, voor die woorden gebruiken wij gewoon het Nederlandse equivalent met een stukje Curaçaose flair. Zoals het woord Kapucijners, wat bij ons Kapucijnu is, of het woord asbak wat precies hetzelfde is maar dan natuurlijk met een dubbele a op het eind. Ik kan aan nieuwkomers maar één tip geven en dat is, ga gerust naar les en leer de grammatica, maar gebruik uw lokale 4

kennissenkring, de buurvrouw, de schoonmaakster, de brievenbesteller, als leermeesters. Zij vinden het fijn als u een paar woordjes van het Papiamento kent, en zijn altijd bereid u meer te leren. Ten slotte wil ik u dit meegeven: zeg altijd bon dia, en aan het begin van de week altijd bon dia, bon siman, en u zal heel snel geaccepteerd worden als een echte Dushi Yu di Korsou! Tot de volgende keer.

Sharon Winklaar PS: Wist u dat de taal zelf Papiamento, praten betekent? (Weet u ook meteen waarom wij veel praten !)

5

Partnerochtend Op 3 februari was er weer een partnerochtend gepland voor de groep van 2010. Deze keer gaan we met z'n allen op pad naar het Tula museum in Landhuis Grote Knip. Om 8.15 u. verzamelen we op de parkeerplaats van het landhuis. De opkomst is weer prima, zoals de foto laat zien. De rondleiding door het museum wordt gegeven door een erg enthousiaste jonge vrouw. Zij weet ons te boeien met haar verhalen over het verleden op de plantages, de gebruiken voor wat betreft voeding, huisvesting en met name de muziek uit die tijd. Ook de slavenopstand komt uitgebreid aan bod. Leuke rondleiding. Een goed verhaal en indrukwekkend. Na de rondleiding gaan we met z'n allen naar landhuis Ascension. Daar kunnen we nog even na- en bijpraten. Er is een lekkere kop thee, koffie of wat fris en natuurlijk een overheerlijke pastechi als stimulans voor de maag.

6

Om 12.00 u. breken we op en spreken met z'n allen af om 3 juni weer bij elkaar te komen. De bestemming blijft nog even een verrassing. Van de vorige partnerochtend op 02 november 2011 zijn helaas geen foto's voor handen. Maar ook deze ochtend was zeer geslaagd en gezellig. We werden door een gids rondgeleid in Otrabanda. Niet direct een omgeving waar je zelf eens rond gaat wandelen, maar deze rondleiding was zeker de moeite waard. De verhalen waren leuk en we hebben plekjes gezien waar je anders nooit zou zijn gekomen. Moraal van dit verhaal. Let op de uitnodigingen voor de partnerochtend van jouw jaar/groep. Ze zijn leuk en leerzaam en je ontmoet er op een ontspannen manier anderen in dezelfde situatie. Je hoort tijdens de gesprekken het een en ander over de dingen die anderen hebben meegemaakt of leuk vinden om te doen. Het kan een goede aanvulling zijn en je zeker op weg helpen om je eigen periode op Curaçao tot een succes te maken. Debbie Kuyp-Roele

7

Taalontwikkeling bij kinderen Wanneer kleine kinderen gaan praten, lijkt dat wel het grootste wonder van alle dingen die ze gaan leren. Die taalontwikkeling begint al bij baby’s van ongeveer 2 maanden oud. Ze beginnen dan met het maken van geluidjes. De eerste woordjes die vaak worden geleerd, blijken in veel talen dezelfde. Inderdaad: mama en papa. Dat is niet zo vreemd als je bedenkt dat het kinderen weinig moeite kost om juist deze klanken te maken. Ook horen ze deze klanken heel vaak. Veel ouders herhalen nl. het gebrabbel van hun kind. Misschien herken je dit wel. Heel simpel gezegd, als het goed gaat, gaat de taalontwikkeling als volgt: van geluidjes, naar woordjes, van korte zinnen naar langere en ingewikkelde zinnen. Wij als ouders en verzorgers spelen een grote rol bij de taalontwikkeling van onze kinderen. Pas veel later komt daarbij de invloed van school om de hoek kijken.

Help je kind Fantastisch dat we als ouder en verzorger zo’n belangrijke rol hebben in de taalontwikkeling van onze kinderen. Maar hoe doe je dat? Hoe stimuleer je de taalontwikkeling bij je kind? Als we dan ook weten, dat een goede taalontwikkeling helpt bij het leren lezen met begrip, dan kun je als ouder moeilijk achterover leunen en het werk overlaten aan Moeder Natuur. Gelukkig is er veel geschreven over taalontwikkeling en is er een schat aan informatie te vinden op internet. Je kind helpen bij zijn taalontwikkeling kan al heel vroeg. Praat, babbel veel tegen de baby. (natuurlijk zonder i-pad, i-phone of mobieltje in je hand). Zing je kind liedjes voor en zing samen. Probeer ook eens van die klap- en dansspelletjes. De meeste kinderen vinden het geweldig om te doen. Vergeten hoe ze gaan? Kijk snel op http://www.kinderliedjes.overtuin.net/ Zelf heb ik altijd veel voorgelezen. En wanneer het kind het leuk vindt, blijf dit zo lang mogelijk volhouden. Kinderen genieten ervan. Lukt het nog niet om het jonge kind naar een verhaaltje te laten luisteren, dan is het samen bekijken van een prentenboek al een prima start. Wat de taalontwikkeling ook stimuleert en leuk is om samen te doen is: 8

koken, knutselen, spelletjes doen zowel binnen als buiten. Tijdens dit soort momenten leert het kind ontzettend veel over zijn moedertaal. Zo wordt de woordenschat van het kind steeds groter. Het kind leert te luisteren, het leert te vragen, het leert antwoorden te geven, het leert door te vragen, het leert de taal goed verstaanbaar uit te spreken, het leert goede zinnen te maken en het leert gesproken taal te begrijpen. Kortom zijn taal is volop in ontwikkeling. En is het niet fantastisch wanneer een kind iets kan vertellen dat door anderen wordt begrepen? Ik vind dat het wonder van taal. Handige sites Wanneer je meer wilt lezen over taalstimulering, voorleestips en andere zaken over de ontwikkeling bij jonge kinderen, surf dan eens naar de volgende sites: www.opvoedadvies.nl en www.peuterplace.nl ( voor ouders van peuters en kleuters) Mija Moret MSEN (Mija Moret is gespecialiseerd in het signaleren, diagnosticeren en het behandelen van leerproblemen bij kinderen van 4 t/m 13 jaar. In 2011 studeerde ze af als Master Special Educational Needs. Met haar scriptie won ze de onderzoeksprijs 2011 bij Fontys OSO. )

9

Breakfast Swim Alle begin is moeilijk, zeg ik altijd, ook als men leuke dingen organiseert. De Afdeling OS&O van de Marinebasis Parera doet ontzettend haar best om steeds meer leuke en gevarieerde activiteiten te organiseren. Zo organiseerden zij op 6 februari 2012 de “Breakfast Swim”: Het woord zegt het al het is een activiteit die vrij vroeg begint, en deze begon al om kwart voor 7( in de ochtend, niet in de avond voor de mensen die opletten!) Afgezien van de tijd, want vroeg opstaan zijn wij allemaal al gewend, was er een beperkt aantal mensen aanwezig. Op zich heel erg jammer, want u heeft wat gemist. Ik had de flyers zien hangen en dacht bij me zelf; “leuk iets nieuws”. Mensen die mij kennen weten, dat ik dapper genoeg ben om (bijna) alle nieuwe dingen uit te proberen. Vergeetachtig als ik ben, heb ik d.d. 6 februari in mijn telefoon als reminder opgenomen. En ja hoor, u raadt het misschien al, mijn telefoon herinnert mij om 06:00 dat ik naar het zwembad moet. Klein probleem, ik zat al in de bus, want mijn auto was weer stuk. Om u de waarheid te zeggen, was ik een beetje boos op die auto, die mij alweer in de steek had gelaten, dus echt veel zin in dat zwemmen had ik niet meer. Was het niet voor een collega, die mij onderweg oppikte en zonder pardon naar het zwembad reed. De heren van het OS&O hebben ontzettend hun best gedaan, en de heerlijk geurende koffie kwam je tegemoet. Na het zwemmen kon men genieten van een uitgebreid Engels ontbijt. In het water waren er drie fanatieke baantjes trekkers. Een beetje bedeesd vroeg ik of men ook “normaal” dus vrij kon zwemmen, of zoals mijn collega het noemde “poedelen”. 10

Tja, ik ben altijd een klein beetje geïntimideerd als ik mensen zo fanatiek zie zwemmen, op mijn leeftijd (zucht….) doe ik het liever rustig aan. Natuurlijk mocht dat, en ik heb heerlijk gepoedeld en alle stress en boosheid over die falende auto vielen letterlijk in het water. Ik doe hierbij beleefd een beroep op u, help de dames en heren van het OS&O met uw enthousiasme, zij doen het voor U. Na het zwemmen genieten van een heerlijk ontbijt, waar krijgt u dat? Dus de volgende keer lekker meedoen. Trouwens, vroeg in de ochtend even zwemmen, heeft als gevolg dat u van het weekend bij kan komen en dat hebben wij allemaal nodig. Aan de dames en heren van de OS&O: U bent allemaal TOPPERS!! Ga zo door en tot de volgende “Breakfast Swim. Groetjes, Sharon Winklaar

11

Taal en Cultuur op Parera … Taal en Cultuur, twee woorden… niet los van elkaar, maar intens verweven met elkaar. Binnen die twee begrippen, als middelpunt, de bewegende MENS, zich een weg banend, zoekend naar contact, naar ontmoeting, naar nieuwe ervaringen… Ieder jaar opnieuw komen er groepen Marine-mensen van over de oceaan hier naar toe gevlogen. Ook de schepen van de Marine meren regelmatig aan in de haven. Een komen en gaan. Telkens een nieuwe “lichting”, een mengelmoes van Den Helder, Noord-Holland, Brabant, Limburg, Utrecht, Friesland , Groningen, Twente, de Veluwe, van alle streken uit Nederland treffen mensen elkaar hier op deze “Rots”. Kwamen de uitgezondenen vroeger “verplicht”… nu mogen ze “nee” zeggen. Dat betekent, dat WIE komt “JA” gezegd heeft! Ik heb begrepen, dat je zelfs moet solliciteren, nadat je een oproep hebt ontvangen. Het begint dus al met een concrete, persoonlijke daad , waar het hele gezin bij betrokken is!!! Verhuizen naar een ander land, is denk ik, altijd een uitdaging. En werken bij de Marine betekent zoiets als “voorbestemd om de wereld te verkennen”. Ik heb het genoegen om jaar in jaar uit de “nieuwelingen” te mogen ontmoeten, onder de bomen bij Landhuis Ascención! Altijd spannend, vanwege het element “nieuw”, boeiend vanwege de variatie mbt de streek, waar de mensen vandaan komen, de ene keer blijven we wat tastend aan de oppervlakte, dan weer duiken we de diepte in, n.a.v. filosofische vragen uit de groep... voorál is de sfeer altijd gezellig en open … en dát heeft , denk ik te maken 12

met (volgens mij) de beste kwaliteit van de Nederlandse mens: het vermogen zichzelf op de korrel te nemen !!! Dé cabaretiers der Aarde … ! dat maakt, dat ik me volkomen vrij voel, kan zeggen wat ik wil en dat we na afloop ongedwongen kunnen doorgaan met praten, onder het genot van een drankje en een hapje van de keukenprinsessen van Ascención …. De afgelopen maanden mocht ik weer, na de introductie een “cursus” Taal en Cultuur geven aan wie interesse had. Het werden twee groepen, een ochtend- en een avondgroep! Zeer verschillend van belangstelling m.b.t. de “leerstof” ;-) ! Dat maakte de dinsdag tot een interessante, enerverende dag. Een punt van aandacht voor de volgende keer is wel: het tijdstip van de start van de cursus! Dat was deze keer pas in oktober, waardoor de continuïteit flink verstoord werd vanaf Sinterklaas tot na Nieuwjaar … Een bijzondere plek in de harten van ons allen veroverde in de ochtend groep de allerjongste deelnemer Rubert van bijna 3, die met mama mee kwam, op zijn eigen manier de papiamentse woorden uitsprak (vaak beter dan de volwassenen!), mij de troetelnaam “ia” gaf en onze ochtenden opfleurde met zijn zo eigen, pure aanwezigheid, van het begin tot het einde van de cursus: de mascotte van de ochtendgroep! Maria ….. Ik geef de pen door aan enkele "cursisten" …… De cursus Taal en Cultuur, gegeven door Maria Muller. Zoals bijna iedereen van ons, waren wij ook op de introductie ochtend van de nieuwkomers op Ascención. En wie was daar; Maria Muller, een 'grandi' dame die met heel haar mimiek een verhaal vertelde, waar we geboeid naar geluisterd hebben. Wie Maria een keer heeft horen en zien vertellen, vergeet haar en haar verhalen niet meer. Wie Maria zegt, zegt Curaçao, zegt enthousiasme, zegt taal en cultuur, kortom Maria is (een stukje verpersoonlijking van) Curaçao! Het ging over de taal en ook zeker over de cultuur op Curaçao. Na afloop van een ochtend op Ascención wordt er vaak nog even nagekletst en daar kwam wederom de vraag aan Maria of ze een cursus Taal en Cultuur wilde geven. 1 ding zou dan zeker zijn; als deze cursus door zou gaan dan waren wij van de partij ! 13

En ja hoor, een cursus van 10 x ging van start, je kon kiezen tussen een avond en een ochtend cursus, dat was luxe. Het fijne was dat je ook kon veranderen van tijdstip, dus als je inmiddels in de ochtend bezigheden had gekregen kon je overstappen op de avondgroep en andersom ook. Na verloop van tijd was het heel erg fijn om te merken dat je steeds meer van de gesprekken in de winkels en op straat begreep, jaja we leerden er echt wat! Het heerlijke extra's van deze cursus was voor ons dat Maria graag vertelt over de cultuur van Curaçao. We begrijpen nu een heleboel gewoonten en gebruiken van het eiland en we begrijpen waarom Curaçaoënaars zich op bepaalde manieren gedragen en hoe ze ons zien. Groeten is een van de belangrijkste items van dit eiland. Ooit wel eens over nagedacht om je buren te groeten? Doen! Ze waarderen het zeer. En kom je 's middags weer dezelfde buren tegen, niet denken (gelijk de makamba ;-) heb ik al gezien vandaag 't zit wel goed......nee, opnieuw groeten, bon tardi, en desnoods 's avonds weer! Bonochi bisiña. Deze cursus heeft ook zeker een stukje bewustwording bij ons tot stand gebracht. Je neemt zo snel je eigen gewoonten en eigen gebruiken mee, maar we wonen nu (tijdelijk) op een eiland met een geheel eigen taal, daar kom je op de cursus wel achter!, en cultuur. Zoals Maria het op de introductie morgen al aangaf: leer een paar woorden papiaments, pas je aan en je bent binnen! 14

Door de cursus is een heleboel duidelijk geworden en we hebben genoten van de verhalen van Maria ! Niet alleen over taal had Maria veel te vertellen, maar ook over de natuur en geschiedenis van Curaçao, over de bevolking en hoe de mensen met elkaar omgaan. En wat was het interessant om te horen over hun geschiedenis en de dingen die veranderd zijn in de loop van de tijd. Over hoe bijvoorbeeld Carnaval nu gevierd wordt met de Tumba-muziek en hoe het vroeger ging. Over Tambú muziek en de betekenis die het toen had. Als we zelf niet de tijd in de gaten hielden dan zou Maria zó de dag volpraten. Of je nu net op het eiland bent of al een poosje meedraait; een cursus Taal en Cultuur gegeven door Maria is een belevenis, ze weet veel van het Papiaments, ze weet veel van het Nederlands (heeft ook enige jaren in Nederland gewoond) en over de Cultuur van Curaçao kan ze zalige verhalen vertellen. Ook het leren van Papiaments d.m.v. liedjes is een gezellige werkwijze. Daar zaten we dan als volwassen vrouwen 'wak kuanta patu ta landa den awa ' te zingen. En over onze dikke duimen, oren, ogen en puntje van de neus, maar we leerden er wel de meest voor de hand liggende oorden mee. Behalve taal en cultuur, leerden we ook elkaar kennen en hebben we genoten van onze jongste deelnemer Rubert, van al bijna 3 jaar, die al bijna net zo vloeiend Papiaments spreekt als wij. Het begrip tijd is voor Nederlanders anders dan voor veel Curaçaose mensen. Ik denk dat we ook nog gewoon niet af zijn van Maria haha!! Zij gaat gewoon door na 10 lessen. Ze heeft nog veel te veel te vertellen!! Ik hoor haar nu nog.... Sasja, Hanneke, Irma, Mimi en Rubert.

15

Belangrijke tip voor aankomende repatters Repatten maar niet rechtstreeks naar Nederland?

Als je via Amerika of een ander land reist voordat je teruggaat naar Nederland, dan schrijf je je voor vertrek uit op Curaçao. Op het moment van uitschrijving moet je je verzekeringen hier opzeggen, waaronder ook je reisverzekering. Ik vroeg het bij mijn vorige bezoek bij mijn tussenpersoon na en toen zei de dame achter de balie dat ik mijn reisverzekering kon laten doorlopen en een berichtje kon sturen als we in Nederland waren aangekomen. Het antwoord zat me toch niet helemaal lekker dus vandaag nogmaals nagevraagd. Deze keer werd er navraag gedaan bij Fatum, en waar ik al bang voor was. Je bent niet meer verzekerd als je hier niet meer staat ingeschreven. Van deze dame kreeg ik de volgende tip mee: http://www.oomverzekeringen.nl/producten/global-travelerverzekering/algemene-informatie Deze maatschappij verzekert iedereen met de Nederlandse nationaliteit. Voor een schappelijk bedrag kun je dan je bagage verzekeren en bijvoorbeeld een SOS verzekering afsluiten. Ziektekosten is niet nodig omdat die natuurlijk wel gewoon blijft doorlopen. En voor die mensen die hun reisverzekering in Nederland hebben laten doorlopen geldt ook dat ze niet verzekerd zijn. Je moet dan nl woonachtig zijn in Nederland, een postadres is niet voldoende. (of je moet een speciale polis zoals bij Oom hebben gesloten). Wanneer je rechtstreeks naar Nederland vertrekt ben je voor de duur van de reis verzekerd via defensie. Liesbeth Tuynman

16

Antilliaanse spreuken door Harrie Bols Enkele spreuken in het Papiamentu, met vertaling. Komt uit: 1001 proverbio na Papiamentu. *Alma na pena, kurpa na pena – als de ziel lijdt, lijdt het lichaam ook. *Bobo sa mas den su kas, ku sabí den di otro. – een domme is wijzer in zijn eigen huis, dan een geleerde in dat van een ander. *Un bon konsenshi ta un mihó kusinchi – een goed geweten is het zachtste kussen *Si bo no riska, bo no ta pasa laman – als je niets waagt, kom je de zee niet over *No tin malu ku no ta bini pa bon – er bestaat geen kwaad dat niet ergens goed voor is. *Mundu ta rondó, es ku ta ariba awe, ta abou mañan – de wereld is rond, wie vandaag boven is, zit morgen onder. *Sodó bon ganá tayota su doño – je houdt veel van dingen waarvoor je hard gewerkt hebt. *Un palomba ta bula na laira, un kacho ta sinta riba su rabu – een duif vliegt in de lucht, en een hond zit op zijn staart. *Kada un sa, unda su sapatu ta pert’é – iedereen weet zelf het beste waar zijn schoen knelt. *Es ku guli wesu, mester tin konfiansa den su korokoro – wie graten doorslikt moet vertrouwen hebben in zijn strot *Un hende kanadó no sa hura kaminda – wie van lopen houdt, vindt alle wegen goed

17

Heimwee naar... Waar ik vandaan kom werken ze hard voor weinig, maar zijn ze nooit chagrijnig. Ze mogen je daar graag een aap op de mouw spelden, maar dat zal iedereen aan zijn reet roesten. Als ze iets echt niet leuk vinden lachen ze als een Zeeuw met kiespijn. Oude schoenen worden niet weggegooid voordat ze een nieuwe doos hebben. Bij de andijvie eten ze een beschuitstuiter, al is deze laatste ook erg lekker bij een paar vette klauwen. Mensen die wel van deze plek gehoord hebben, maar er nooit zelf geweest zijn denken dat ze er regelmatig 55.000 ijzeren pijpleidingen naar het Rijswijkseplein brengen, maar dat gebeurt echter al jaren niet meer. Wel komt de asman nog elke week langs. Mensen die er voor het eerst komen zijn vaak snel beledigd omdat ze denken dat ze uitgescholden worden terwijl er in feite slechts goede dag gezegd wordt. Je kunt mensen die hier vandaan komen altijd makkelijk traceren. Roep 1x heel hard: Ik zou best nog wel een keertje net als vroeger... en spontaan zullen de inwoners van mijn voormalige woonplaats de rest van dit lied voor je uitschreeuwen. U begrijpt het al, ik ben geboren en getogen in die prachtige stad achter de duinen: Den Haag. Om het voor allen leesbaar te houden heb ik mijn tekst geschreven in ABN. In plat Haags ziet het er zo uit: Hèmwei naâhr... Wâh ik vandaan kom weâhrken ze hard voâh wènig, mâh zèn ze 18

nauìt chagrènig. Ze mâugen je dâh graag un aap op duh mouw spelden, mâh dat zal iedeâhrein aan zèn reit roesten. Als ze ies echt niet lache vinden lachen ze als un Zeiuw met kiespèn. Ouduh schoenen wôhden niet weggegauid voâhdat ze un nieuwe doâs hebben. Bè duh andèvie etuh ze un beschuìtstuìteâh, al is deze laatstuh oâk eâhrg lekkeâh bè un pâh vettuh klauwen. Mense die wel van deze plek gehoâhd hebben, mâh eâh nauìt zelf geweès zèn denken dat ze eâh regelmatig 55.000 èzeâhren pèplèdinguh nâh ut Rèswèkseplèn brengen, mâh dat gebeurd echteâh al jaren niet meiâhr. Wel komt duh asman nog elke weiek langs. Mense die eâh voâh ut eiâhrst komen zèn vaak snel beledigd omdat ze denken dat ze uìtgescholden wôhden teâhrwèl eâh in feèt slechts goeduh dag gezegd wôhdt. Ja kan mense die hieâh vandaan komen altèd makkelèk traceâhren. Roep 1x heil hard: Ik zou bès nog wel un keiâhrtje net als vroegeâhr... en spontaan zullen duh inwoneâhrs van me voâhmaliguh woânplaats duh rès van dit lied voâh je uìtschreiuwen. U begrèpt ut al, ik ben gebôhen en getâugen in die prachtiguh stad achteâh duh duinen Duh Hag. Bianca van Vuuren

Bent u op zoek naar een familie in Nederland die huizenruil wil doen? Kijk dan even op onze site daar staat een aantal mensen uit Nederland die met liefde op uw huis passen! www.parerasociety.webklik.nl 19

Cultuur van angst – Part 2 ‘Harrie, dat is natuurlijk maar het halve verhaal.’ • ‘Oh.’ ‘Van dat stukje van jou in de laatste PS. Helemaal mee eens. En die cultuur van angst hebben we volgens mij bij de marine al jaren, en niet alleen bij de marine. • ‘Oke.’ ‘Dit is niet de eerste reorganisatie, dat weet jij ook. En je weet ook dat als je voorbij de veertig bent dat het dan niet zo gemakkelijk is om een andere baan te vinden. Dan probeer je toch te houden wat je hebt. Maar goed, helemaal mee eens dus met dat stukkie maar volgens mij moet je er anders naar kijken.’ • ‘Vertel.’ ‘Waar het om gaat is dat je vertrouwen moet hebben in jezelf. Je kunt het vergelijken met een topsporter. Als een hardloper richting de start gaat dan kan het maar zo gebeuren dat een ander je wat probeert neer te halen. Zo van: nou het gaat niet echt lekker met jou de laatste tijd hè. Van die dingen. Daar moet hij zich dus voor af kunnen sluiten. Hij concentreert zich op de wedstrijd, hij weet hoe hij zich voorbereid heeft en hij weet wat hij kan. Daar vertrouwt hij op.’ • ‘Precies.’ ‘En dat is hetzelfde met ons werk. Je moet vertrouwen hebben in jezelf. Je moet stevig in je schoenen staan. Ik laat me niet bang maken voor wat er misschien kan gebeuren. Ik weet wat ik kan. Daar heb ik vertrouwen in.’ • ‘Maar er zullen mensen uit moeten.’ ‘Ja natuurlijk. Maar daar heb ik toch geen invloed op. Ik kan natuurlijk proberen me mooier voor te doen dan ik ben maar daar heb ik echt geen zin in. Ik doe mijn werk. Ik weet dat ik er goed in ben en dat is genoeg.’ • ‘Goed genoeg voor?’ ‘Nou ja, misschien niet goed genoeg maar weet je wat wel slecht is?’ • ‘Nee.’ 20

‘Dat mensen steeds meer naar elkaar gaan kijken. Kijk naar teamsport. Een club draait alleen als mensen elkaar vertrouwen, als ze weten wat ze aan elkaar hebben. Stel je hebt een wielerploeg en je zegt halverwege het seizoen tegen de renners: jullie zijn nu nog met z’n vijftienen maar aan het eind van het seizoen moeten er 4 uit. Weet je wat dat voor effect heeft op de ploeg. Elke renner gaat dan zitten nadenken: verrek, ik wil niet weg, dat gaat mij niet gebeuren. Ieder gaat voor zichzelf rijden. Ieder wil het beste in beeld komen. Het waren collega’s en nu zijn het concurrenten. Als je een goede ploeg had; je hebt dan ineens een slechte ploeg. De sfeer wordt slecht, de samenhang is weg, ze kijken naar elkaar en hebben niets meer voor elkaar over. En omdat de renners elkaar nodig hebben maar minder voor elkaar willen doen, gaan ze allemaal slechter presteren. Dus tijdens het seizoen zal een coach zo’n boodschap nooit aan zijn team geven. ‘ • ‘Mooi beeld.’ ‘Maar zo is het. Als je als groep samen iets moet presteren dan kun je niet zonder vertrouwen. En dan moet je iets voor elkaar over hebben. Zo simpel is het. Een coach moet dat in de gaten houden. Ik zeg niet dat we bij defensie een slecht team hebben. Helemaal niet. We hebben echt hele goede mensen en mensen die perfect samenwerken. Maar in deze tijd is er echt het gevaar dat goede teams snel afzakken. Dat het ieder voor zich wordt. En dat wilde ik je nog even zeggen.’ • ‘Dank je wel.’ Harrie Bols, humanistisch raadsman. 21

Ride,Swim,Walk of the Roses 2012 Dit is een jaarlijks terugkerend evenement op Curaçao. Het geheel bestaat uit 3 onderdelen. 1)The Uphill Challenge (dit jaar op 21 januari). Een wielerevenement waarbij in 4 uur de heuvel bij Fort Nassau zo vaak mogelijk moet worden bedwongen.

2) The Walk,Ride Swim of the Roses ( dit jaar op 29 januari) De Walk bestaat uit een looponderdeel over 2 afstanden. De korte versie vanaf het Brionplein via de pontjesbrug naar Wet and Wild Beachclub ( ± 5 km), en de lange versie vanaf het Brionplein via de Julianabrug naar Wet and Wild (± 10 km). De start is om 07.00 u. De Ride is een fietstocht over 10-40-of 60 km. Je kunt ook kiezen voor een off-road parcours. Het start- en eindpunt is Wet and Wild. De start is om 08.00 u. De Swim is een zwemonderdeel van 2,7 km vanaf Zanzibar naar Wet and Wild. De start is om 12.00 u. Je kunt deelnemen aan 1 onderdeel, maar er ook voor kiezen om meerdere onderdelen te combineren. 3) Op 3 maart wordt er nog een veiling gehouden. De opbrengst van het gehele evenement wordt gedoneerd aan het 22

Koningin Wilhelmina Fonds Curaçao. Met als doel onderzoek, preventie en bestrijding van kanker te ondersteunen en tevens steun te betuigen aan een ieder in de strijd tegen kanker. Vanuit de media heb ik begrepen, dat er dit jaar 5800 mensen hebben deelgenomen tot nu toe en dat de verwachte opbrengst rond de half miljoen Antilliaanse guldens uit zal gaan komen. Een prima resultaat. Voor ons, een spontane groep sportieve meiden, begint de ochtend dus vroeg. Om 07.00 uur moeten we aanwezig zijn op het Brionplein. Onze 'coach' blijkt zich te hebben verslapen, maar geen nood. Plan B is snel gesmeed en met z'n drietjes gaan we richting Punda. Eenmaal ter plaatse aangekomen, krioelt het van de mensen met witte shirts en dito pet. Heel veel bekenden. Allemaal goed geluimd en met een positief gevoel helemaal klaar voor de start. Er heerst een gezellige stemming en we hebben er 'zin an'. Om stipt 07.00 u. mogen we vertrekken richting Julianabrug. Hartstikke leuk. Normaal rij je er met de auto overheen, maar nu heb je alle tijd om lekker om je heen te kijken en even snel een paar leuke foto's te maken. Onderweg hebben we ons prima vermaakt en eenmaal bij de finish aangekomen worden we door de organisatie echt onthaald. Drinken, een versnapering, een badge en een echte roos voor iedere deelnemer. Op het strand is het een drukte van belang, inclusief levende muziek en de mogelijkheid om de strak gelopen kuiten even lekker te laten masseren. Erg gezellig. 23

Na wat te zijn bijgekomen, besluiten we snel even langs huis te gaan om ons te douchen en om te kleden. Daarna rap weer terug om nog wat van de binnenkomende fietsers te kunnen zien en om ±13.30 u. de eerste zwemmers binnen te zien komen.

Al met al een zeer geslaagd evenement, waarbij sportiviteit, gezelligheid en maatschappelijke betrokkenheid hand in hand gaan. Zeker een aanrader voor een ieder om aan mee te doen. Debbie Kuyp-Roele

Kind van twee culturen. 24

Zo blij, zo vrolijk, zonder zorgen zo was mijn prille levensmorgen De toekomst leek een mooi gedicht Schitterend in helder zonlicht Maar ik besefte nog niet, dat dit niet eeuwig zou duren Ik besefte toen nog niet: Ik ben een kind van twee culturen De oorlog – de bezetting – het leken wrede, boze dromen Zo onverwacht in mijn zorgeloos bestaan gekomen. Maar ondanks de verschrikkingen en grote zorgen Bleef ik hopen op de nieuwe dag van morgen. Op de terugkeer van het leven van voorheen, zonder deze enge muren Ik besefte toen nog niet : Ik ben een kind van twee culturen Toen kwam de vrede en daarna Indonesiës vrijheidsstrijd Dit laatste kwam voor mij totaal onvoorbereid. Ik begreep het niet; ik bleef steeds hopen op het leven van voorheen. Maar er sloop twijfel in mijn hart en ik voelde mij angstig en alleen En ondanks de verbitterde gevechten, wankelend tussen ongenadig vuren Besefte ik nog altijd niet : Ik ben een kind van twee culturen. Toen was alles plotseling voorbij en wij moesten gaan Verstrooid als snippers in de wind, naar landen, heel ver hier vandaan. En toen in Holland – die eerste winter – die bittere kou Toen begon ik te beseffen, hoeveel ik van mijn Indonesië hou Ik voelde mij beklemd, verward, nooit eerder kende ik zoveel donkere uren En heel langzaam drong het tot mij door : Ik ben een kind van twee culturen Maar ik ging moedig verder en ik paste mij tenslotte aan Ik kreeg vrede met dit nieuwe land en met dit nieuwe bestaan. Ik heb mijn bestemming nu gevonden, maar . 25

waarom voel ik steeds dat onbestemd verlangen Dat onvervulde heimwee, dat in mijn hart is blijven hangen … Nu, in de winter van mijn leven, in veel intens doorleefde uren Besef ik goed : Ik ben een kind van twee culturen. Diana Meijers.

26

Voor u gelezen Je staat in een boekenwinkel en hebt werkelijk geen idee welk boek je moet nemen. Zoek je een boek voor op het strand of zoek je een minder luchtig boek? Wij helpen je graag op weg door elke maand een ander boek onder de aandacht te brengen. Deze maand: Taal is zeg maar echt mijn ding van Paulien Cornelisse. Mijn zoon kreeg dit boek ongeveer 2 jaar geleden van zijn opa en oma. Zijn humor begon zich al wel te ontwikkelen maar dit was toch echt nog iets te hoog gegrepen. Het was de wceditie die hij kreeg dus besloten we het op de wc te leggen. Bij elk bezoekje trok het boekje toch aan, zo aan de ezelsoren te zien die er inmiddels aanzitten. Het zijn kleine stukjes over taal en hoe we daar mee omgaan. Hoe het zich ook steeds vernieuwt. Cornelisse beschrijft op een leuke manier hoe zij gesprekken tussen mensen opvangt en hoe zij zelf gesprekken met mensen voert. Soms is het hilarisch en op andere momenten wel even schrikken want dan kom je er achter dat je het zelf ook nog wel eens fout doet. Blijkt de Nederlandse taal toch lastiger dan we dachten. Het boek is geschreven door Paulien Cornelisse. Zij is theatermaker en schrijfster en schrijft o.a. columns voor nrc.next en Jan. Deze wc-editie is o.a. te koop bij Bol.com voor € 15.00. Suzanne van der Biezen 27

Ansicht uit Aruba Sorry lezers, maar ik ben bang dat ik deze keer moet overslaan. Ik stap vrijdagmiddag in het vliegtuig en moet me hier nog vreselijk op voorbereiden. M'n boodschappen nog doen, en straks de vuile was, M'n haar dat wil ik groen, Maar dat kan morgen pas De huur nog overmaken, En de tandarts zo meteen, naar Chicago of Aken, waar gaan we dit jaar nou weer heen 008 Bellen, Had ik dat boek nou uit of niet, creditcard bijbestellen, Vergeet de vuilniszakken niet Die afspraak was veranderd, En, oh, verrek, dat feest Naar de nieuwe van Fellini, Ben ik gelukkig al geweest Ik ben geweest Met m'n man moet ik gaan praten, Over de rol van man en vrouw Sinterklaasgedichte n maken, Hoewel, het is pas maart nou De krant ligt nog te wachten, Ik moet wat doen aan sport Slapeloze nachten, Want de dagen zijn te kort Ze zijn te kort M'n bed moet ik verschonen, Ik moet naar de WC Belastingformulieren, gelukkig op tijd een maand of twee Ik zou langs bij haar vanavond, Of kwam ze nou bij mij

28

M'n agenda moet ik bijhouden Maar ik heb te weinig tijd Te weinig tijd Zoveel te doen Ik heb nog zoveel te doen Ik moet nog hinkstapspringen op de maan Zoveel te doen Ik heb nog zoveel te doen Ik moet hier ooit nog eens vandaan Ik moet de zon in Japan onder zien gaan Ik moet het oerwoud eens in bloei zien staan Ik moet nog eens wat jatten van een Italiaan Ik moet nog zwemmen in de Stille Oceaan Ik moet nog hinkstapspringen op de maan Ik moet hier ooit nog eens vandaan (tekst van Toontje lager) Groetjes, Chantal

29

Tien vragen aan….. Tien vragen aan de man die iedereen kent omdat we allemaal ooit bij hem langs zijn geweest voor een pasje en een parkeervignet. De OOVPOL (sheriff) Rick Engelen 1. Vind je dat je genoeg verdient voor het werk dat je verzet? Nee. Wat ik verdien krijg ik niet van de marine. 2. Wie zou je liever nooit zijn tegengekomen? Nee, heb ik niet. Er zijn geen mensen die ik nooit meer zou willen zien. Ik heb een open en eerlijk vizier. Dat moet ik ook hebben in mijn functie. Ook mensen waar ik iets minder mee heb zal ik te woord staan. 3. Wat zou je doen als er op een strand een prachtige vrouw naast je komt zitten en met een zwoele stem vraagt of je haar rug even in wil smeren? Gaat niet gebeuren. Ik ben getrouwd. Punt. 4. Wat beschouw je als mannelijk? Ik zou het niet weten. Je bedoelt misschien het haantjes gedrag. Ik ben de beste, de sterkste, de slimste. Dat vind ik niet mannelijk. Soms vind ik dat asociaal gedrag. Nee, ik zou het niet weten. Wat wij hier doen kunnen vrouwen ook. 5. Wat kun je alleen met een dosis humor verdragen? Het ‘was – wordt’ verhaal van de marine, ook wel ‘lees voor kip konijn’. Hoe vaak er wel niet iets veranderd binnen de marine. Dan 30

denk je dat iets geregeld is maar dan wordt alles weer anders om uiteindelijk weer bij het eerste plan uit te komen. 6. Hoe oud zou je willen worden? 125 Jaar. Dat roep ik al jaren. Als ik gewoon mijn dingetje kan doen en een beetje gezond van lijf en leden blijf dan wil ik 125 worden. Beetje vissen, beetje rommelen in en rond huis. Ja, 125 jaar. 7. Het eiland ligt een dag in jouw handen. Wat zou er die dag gebeuren? We maken er een nationale baaidag van. Een gezellige dag en dat moet het ook eens worden. Alle ellende eens aan de kant schuiven en elkaar recht in de ogen kijken. 8. Als ik nooit meer zou hoeven werken dan zou ik…. Dan ga ik met volle teugen genieten van het leven. Binnen een paar jaar ga ik een eigen bedrijf beginnen. Wat, dat blijft nog even geheim maar ik heb een heel goed idee! 9. Zou je willen weten hoe het is om te sterven? Nee. Denk ik niet over na. Ik hoop dat het snel gaat. Wat er na de dood is? Ik weet het niet en ik zou het ook niet willen weten. 10. Wat bewonder je aan vrouwen? Bewonderen….. Wat bewonder ik aan vrouwen? Ik heb respect voor vrouwen, bijvoorbeeld hoe zij kinderen krijgen. Elke vrouw is anders. Laat ik het houden bij mijn eigen vrouw. Ik bewonder haar om hoe zij is. Ik mag in mijn handen knijpen dat ik haar tegen ben gekomen. Zij is altijd bezig , bezig met het anderen naar de zin te maken, bezig met dingen te verzinnen, bezig met hobby’s. Tienduizend ideeën. Tot slot: ik kan merken dat de vragen opgemaakt zijn door meer vrouwen dan mannen. Misschien is dit wel een mannelijke constatering.

Door Harrie Bols 31

Arepa di Pampuna (Pompoen Pannenkoeken) U kent waarschijnlijk de stelling: Je familie kan je niet kiezen, die krijg je? Nou ik heb na jarenlange ervaring er dit van gemaakt: Je gezin/familie kan je alleen samenstellen en dan maar hopen dat er wat goeds uit komt. U hoort misschien de lange zucht al….Soms krijg je dingen te horen van je eigen vlees en bloed, die je abrupt wakker schudden. Zo kreeg ik van mijn jongste laatst te horen dat hij mijn kookkunst niet altijd even lekker vond. We waren helemaal onverwachts uitgenodigd om bij vrienden echte Hollandse Pannenkoeken te komen eten. Mijn jongste eet bijna nooit bij andere mensen, want er zijn veel dingen die hij niet lust. Ik was daarom ook zeer verbaasd toen ik hem de ene pannenkoek na de ander naar binnen zag werken, de een met stroop, de ander met jam en weer de andere met een combinatie. Nog verbaasder was ik, toen hij tussen neus en lippen door, als antwoord op de vraag van mijn vrienden of hij het lekker vond zei: “Ja, die van mama zijn niet zo lekker” Mijn moederhart was niet direct gebroken, maar gaf wel een tik! Bleek dat hij die grote platte Nederlandse pannenkoeken lekkerder vond dan mijn dikke (Amerikaanse stijl) pannenkoeken. Nou ja, dat weet ik dus weer. Na mijzelf te hebben uitgesloofd al die jaren eet mijn kroost mijn pannenkoeken uit beleefdheid. Om het goed te maken heb ik hier het recept van Curaçaose pannenkoeken voor u. Wie weet, misschien vindt u hem juist wél lekker en heb ik mijn Culinaire levens traject niet voor niets afgelegd. Onze keuken heeft blootgestaan aan verschillende invloeden van alle culturen die hier zijn geweest. Zo ook dit gerecht, waarbij je duidelijk de Nederlandse invloed proeft, maar ook, invloeden van de Joodse cultuur (rozijntjes, kaneel en vanille). Ik zou zeggen probeer allebei; uw oude vertrouwde pannenkoek en onze hartige variant.

32

Ingrediënten 500 gram gekookte en fijn gemalen pompoen Ruim 1 dl melk 2 eieren 75 gram rozijntjes 100 gram zelfrijzend bakmeel 1 theelepel vanille essence 1 theelepel amandel essence ½ Theelepel zout ½ Theelepel kaneelpoeder 4 eetlepels suiker Bakolie Klop de eieren los en meng ze door de fijngemaakte pompoen. Voeg dan de melk en de vanille en amandel essence toe. Sommige mensen houden niet van de amandel essence u kunt dit ook weg laten. Hierna al roerende het bakmeel met kaneel, zout en vervolgens de rozijntjes en de suiker toevoegen. Even proeven en eventueel op smaak wat meer suiker toevoegen. Het beslag mag niet te dun zijn. Mocht dit zo zijn, dan wat bakmeel toevoegen (klein beetje) Bak van het beslag in olie de pannenkoeken aan beide kanten mooi goudbruin van kleur. Serveer met bruine suiker. Voor een heel chique toetje bak ik de pannenkoeken iets kleiner en doe een scheutje cognac door het beslag. Daarna rol ik de pannenkoeken op in een flensje, strooi er wat poedersuiker over en serveer het met een schep vanille ijs en een scheut koffie likeur. Bon Apetit en Bon Probecho. Sharon Rosario Placido-Winklaar

33

Is er nog wat op DVD Zin in een leuke serie? Of misschien heb je wel een aantal afleveringen gemist van je favoriete serie. In deze rubriek nemen we elke maand een andere tv-serie of film onder de loep. Deze maand: Jandino Asporaat, Buena Vista.

Jandino Asporaat neemt je in deze voorstelling mee terug naar zijn jeugd in een klein dorpje op Curaçao: Buena Vista. Het is een jeugd vol hilarische anekdotes, onwaarschijnlijke gebeurtenissen en opmerkelijke familieleden, waar Jandino met veel warmte aan terugdenkt. En vooral omdat wij hier nu zelf op het mooie Curaçao verblijven is het nog veel leuker om hier naar te kijken, vind ik.

BUENA VISTA is een spetterende voorstelling, waarin scherpe grappen, gevoelige liedjes en hilarische personages elkaar moeiteloos in hoog tempo afwisselen. Een wervelende show die je absoluut niet mag missen! Onder andere te bestellen bij Bol.com voor euro 14,99 Liesbeth Tuynman

34

Binnenkijken bij…. Uitgezonden naar de West belanden we in marinewijken, oude ‘Shellwoningen’ in Julianadorp of particuliere huizen ergens in Jongbloed, Jan Thiel of Coral Estate. Omdat de gordijnen hier doorgaans niet potdicht gaan, gluren we ongegeneerd naar binnen. Met toestemming, dat wel. Aan de muur blikken indianenmaskers de kamer in, op de kast pronkt een verzameling Jack Daniels whiskyblikken. Verder in huis talloze boeken over de geschiedenis van de Verenigde Staten, een overvol dressoir met Amerikaanse country-cd’s, en… overal Elvis. Veel Elvis. Het strakke, stijlvolle groengeverfde jaren vijftig huis bevalt meer dan goed, zegt Annie. Samen met haar man Ronald, zoon Collin-Ray en dochter Lee-Ann woont ze nu ruim een half jaar in Julianadorp. Iedere dag schallen de countrysongs uit de luidsprekers, want ze zijn dol op Amerikaanse country. De muziek van Tim McGraw, een Amerikaanse countrygrootheid, is Annie’s favoriet. Man Ronald is de Elvis adept. Als twaalfjarig jongetje hoorde hij van de dood van Elvis, ging zich in zijn muziek verdiepen en was verkocht. Naast alle muziek van Presley verzamelde Ronald ook veel foto’s, bordjes en 35

een borstbeeld van zijn held. Ronald en Annie reisden samen door Nashville, New Orleans en Memphis, waar ze Elvis’ landgoed Graceland bezochten. Een prachtige trip die ze nog eens over willen doen met hun twee kinderen. In Nederland had Annie een drukke baan als drogist en was ze voorzitter van de OR van de Friese supermarktketen Poiesz. Die hectiek mist ze niet, wel haar vrienden. ‘Maar ik vind het heerlijk om zonder agenda te leven’, zegt ze. ‘Ik heb zelfs geen horloge!’ Ze heeft het nu druk met haar kinderen. ‘Lee-Ann helpt drie dagen in de week na schooltijd bij een manege, dus ik mag haar taxichauffeur zijn’, lacht ze. ‘Collin-Ray zit op voetbal dus die heeft ook regelmatig een lift nodig.’ In de weekenden is het gezin graag gevieren thuis, en gaan ze lekker eten bij de Tropen of zwemmen bij Daaibooi of een andere baai. ‘Op een rots zitten bij Lagun, prachtig.’ verzucht Annie.

Met zes andere vrouwen van Marechausseecollega’s van Ronald heeft Annie goed contact. Ze kwamen gezamenlijk op het eiland en spreken iedere maand af om met elkaar te eten. 36

Al met al een relaxed leventje. ‘ Ik hoef niet nodig meer terug naar Nederland, en mijn kinderen hebben allebei uitgesproken dat zij ook in zijn voor meer avontuur. Dus als de kans zich voordoet dat we naar bijvoorbeeld Washington kunnen gaan, dan zeggen wij geen nee,’ aldus Annie. Bij het vertrek houdt Annie het hek even open zodat de honden niet weg kunnen glippen. De ene hond is een Curaçaose vuilnisbak en de andere een labrador die ze meenamen uit Nederland. De labrador luistert naar de naam Memphis. Heeft Ronald vast verzonnen..

37

Ze zaten te zitten. Goed Nederlands spreken en schrijven valt niet altijd mee. Ook ik vlieg wel eens uit de bocht met een rare zin. Met de “d” en “t” gaat het ook wel eens mis. Gelukkig heb ik spellingscontrole én Tineke om mij te corrigeren. Tegenwoordig kan ik ook bij Elly terecht dus het is altijd een hele opluchting om deze mensen achter de hand te hebben om mijn stukjes na te kijken. Er waren ook tijden dat ik het vreselijk vond als iemand mij aan het verbeteren was, want hoe vervelend is het als je als tiener door je ouders verbeterd wordt? Inmiddels heb ik zelf drie kinderen die dat ook heel erg vinden, maar ik blijf het doen. Ik vraag me overigens heel vaak af of de kinderen van tegenwoordig echt zo slecht Nederlands spreken of dat het iets van alle tijden is en dat wij dat in onze tienerjaren ook al deden. Mijn kinderen gebruiken het woord “zitten” op nogal vreemde plekken en ik merk dat meer mensen dat doen. Zitten wordt gebruikt als volgt: “Mam, we zijn hier, we zitten te zwemmen” of “Op school zaten we in de pauze in die hoek te zitten”. Neem me niet kwalijk maar dat lijkt me toch lastig om al zittend te zwemmen en zaten te zitten, dat zal ook niet echt gaan. Nog een mooi voorbeeld zijn de woorden enige en enigste. Veel mensen halen deze woorden door elkaar en mijn kinderen worden er door ons telkens weer op gewezen. Een zin die zij vaak gebruiken is: Ik was de enigste in de klas met zo’n hoog cijfer. Enigste betekent niets anders dan de leukste. Ze bedoelen hier natuurlijk enige. Onze reactie is dan ook: “Dus de andere kinderen vonden jou enig?” waarop een diepe zucht van ons 38

kind volgt en er met de ogen gedraaid wordt. Vreselijk natuurlijk als je door je ouders verbeterd wordt, zeker op die leeftijd. Wat mij laatst overkwam was eigenlijk veel gênanter. Mijn schoonmoeder was op bezoek samen met mijn schoonzusje en mijn schoonmoeder maakte dezelfde taalfouten als mijn kinderen. Nu kan ik me normaal heel goed inhouden omdat ik anderen respecteer en het absoluut niet mijn bedoeling is om als betweter over te komen. Mijn schoonmoeder gebruikte in een zin zowel het woord zitten op de bovengenoemde manier als enigste en toen flapte het er gewoon uit. “Ma zit u echt zo enig te zijn?” Ik kon mijn tong er wel afbijten. Eerst nadenken voor je wat zegt, Suzanne. Gelukkig vatte ze het sportief op maar ik laat het voorlopig uit mijn hoofd om anderen te verbeteren Ik geloof dat goed Nederlands spreken en schrijven niet meer zo van deze tijd is. Alles moet snel en we hebben een sms taal ontwikkeld waarin we woorden zo afkorten dat je er bijna een cursus voor moet volgen om het te snappen. Neem het woord “ff” wat dan “even” betekent. Ik gebruik het zelf ook, maar staat het niet veel leuker om gewoon het hele woord te gebruiken en begrijpen we elkaar niet veel beter als we goed Nederlands met elkaar spreken? Ik had laatst met Harrie (Bols) een discussie over dit onderwerp. Volgens Harrie gaat het om het einddoel en niet om hoe je er komt, dus ook al spreek je een zin verkeerd opgebouwd uit of gebruik je andere woorden dan je in de normale Nederlandse taal zou gebruiken, als de boodschap overkomt is het goed. Ik ben het daar dus niet mee eens. Je kan wel denken dat de boodschap goed is overgekomen maar is dat ook daadwerkelijk zo? Bedoel je echt hetzelfde? Ik vind daar nog al wat valkuilen in zitten. We hebben met elkaar afgesproken, ooit, lang geleden dat we deze taal gebruiken om met elkaar te communiceren; moeten we dat dan compleet verbasteren?

39

Natuurlijk begrijp ik wel dat taal langzaam verandert, dat hoeft ook totaal geen probleem te zijn zolang we niet in “real life” in afkortingen met elkaar gaan praten. We hebben een prachtige taal waar we heel veel mee kunnen. We hebben geen haast om iemand iets duidelijk te maken. Het leven bestaat voor een groot deel uit communiceren en er zijn al zoveel misverstanden. Ik vind dus dat we de Nederlandse taal moeten koesteren zoals deze bedoeld is, of ben ik de enigste?

Suzanne van der Biezen Als men het over taal heeft, dan spits ik de oren en luister ik mee Want waar anderen nog wel eens fouten maken Houd ik mijzelf wél aan de juiste afspraken Ik hoor mensen uitlatingen doen zonder na te denken ‘Hun hebben’, ‘meer als haar’, ‘maar ik kon hem nog niet’ Uitspraken zoals deze doen mij toch een beetje verdriet Want er is niets prachtiger dan de Nederlandse taal Met taal spreek je jezelf uit, laat je jouw mening horen Met taal kun je tot een grote groep behoren Een groep van liefhebbers die net als jij en ik Er op gebrand zijn om de juiste spelling te hanteren, En deze overal vol trots te demonstreren. Maar laten we niet te streng zijn voor de onbewuste mensen Want als we eerlijk zijn is het ook wel grappig, iemand die vertelt: ‘Ik bent effe naar de mart geweest’, onwetend van een het taalgeweld.

40

Informatie Landhuis Ascencion. Zondag 4 maart is er weer Open Huis. Het Open Huis vangt om 10.00 uur aan met een oecumenische kerkdienst, de voorganger is Vlootpredikant Henk Hortensius. Voor de kleintjes is er kindernevendienst. Om 11.00 uur is er een rondleiding om en door het fraai gerestaureerde en gemeubileerde landhuis. In en om het Landhuis worden lokaal vervaardigde souvenirs tentoongesteld en verkocht. Er zijn koele dranken verkrijgbaar, lekkere pasteitjes, cake en verse pruimentaartjes, onze dagspecial is, “ Zeeuwse rijsttafel ”. “Tippico Nos Antijas ”zorgt voor gezellige muziek en Ambiente Kultural zal een folkloristisch optreden verzorgen.

Rondleidingen Landhuis Ascencion Stichting Vormingscentrum Landhuis Ascension organiseert op donderdagen1, 8, 15, 22, 29 maart 2012 rondleiding door het fraai gerestaureerde en gemeubileerde Landhuis. Vanaf 08.30 uur staat de koffie klaar. De beheerder brengt U op de hoogte van de bijzonderheden en wetenswaardighe-den van het Landgoed Ascencion en de flora en fauna in het omliggende natuurgebied. De rondleiding duurt ruim een uur. Deelname 10,00 Nafl. per/persoon koffie, caké en limonade bij aankomst inbegrepen. Deelname is uitsluitend mogelijk bij opgave tel: 864 1950, 5187265 of per mail: [email protected]

41

Avondwandeling met een Krioyo maaltijd Vrijdag 30 maart 2012 op Landhuis Ascencion Bij voldoende belangstelling organiseert de Stichting Vormingscentrum Landhuis Ascencion op vrijdag 30 maart a.s. een avondwandeling. Vanaf 16.30 uur bent U welkom op het Landhuis en staat de koffie klaar, voor de kinderen is er limonade. Om 17.00 uur vertrekken we voor de wandeling. De route loopt o.a. langs Boca Ascencion waar de schildpadden zich regelmatig laten zien. Bij terugkeer op het Landhuis staat er een Krioyo maaltijd gereed en voor de kinderen een frietje met… De toegangsprijs inclusief koffie en limonade bij aankomst, patia en de maaltijd bedraagt: 27.50 Nafl Kinderen tot 12 jaar 12.50 Nafl.

Deelname is uitsluitend mogelijk bij opgave tot 28 maart 2012 tel: 864 1950, 5187265 of per mail: [email protected] Tot ziens, Rita en Dirk

42

Belangrijke Telefoonnummers Kinderoppas: Yvette Coster, Kaya Grote Berg 12 (05-10-1952) Edna Carlo, George Maduroweg 7 Yacintha Veentjer, Grenenweg 20 (09-08-1994) oppascentrale Curaçao (contactpersoon: Rosemarie) Algemeen telefoon: St. Elisabeth Ziekenhuis Politie en Brandweer Ambulance Kustwacht Hato inlichtingen Aqualectra

864-8717 868-3900 869-5451 6621216

910 911 912 913 868-1719 0800-0135

Marinebasis Parera telefoon: Commandant der Zeemacht Caribisch gebied 463-7400 Chef Staf 463-7403 Bureau Operaties (24/7) 463-7432 Telefooncentrale 463-7100 Commandant MB Parera 463-7125 Hoofd Facilitair 463-7126 Officier van de wacht (07.00 – 15.00 uur) 463-7130 Wachtcommandant MBK 463-7149 Koninklijke Marechaussee (kantooruren) 463-7839 Koninklijke Marechaussee (noodgevallen) 560-1020 KMAR Tom van Kempen 463-7040 Medische Dienst (alarmnummer 24/7) 463-7222 Receptie Ziekenboeg 463-7223 / 463-7225 Verbandkamer 463-7218 Apotheek 463-7229 43

Tandarts Bureau Geestelijke Verzorging VLOP VLAM VLORA DC BMW Bureau OS&O Reisbureau Parera Passage Videotheek / Bibliotheek Bureau Sport Zwembad Bubi Blou MWC Brakkeput Landhuis Ascension

463-7230 463-7140 463-7141 463-7142 463-7136 463-7451 463-7162 463-7090 / 7091 / 7092 463-7161 463-7165 463-7163 767-2221 864-1950

De redactietelefoon: Sharon Rosario Placido-Winklaar Harrie Bols Frans Kerklaan Henk Hortensius

463-7140 513-0343 513-0342 513-0393

Diana Meijers Liesbeth Tuynman Suzanne Geerts Tineke Idema Elly Biesters Marc van de Brug Bianca van Vuuren Debbie Kuyp-Roele

697-5522 747-7410 697-4118 511-1414 660-9340 511-5126 519 4505 690-3444

44

www.parerasociety.webklik.nl [email protected] www.parerasociety.net www.pscur.hyves.nl

DE NIEUWSTE PS IS WEER UIT! NOOIT MEER EEN UITGAVE MISSEN? STUUR DAN JE E-MAIL ADRES NAAR [email protected] EN WIJ STUREN DE PS ELKE MAAND NAAR JE TOE! 0

ACTIVITEITENKALENDER MAART & APRIL 2012 Zondag 04

Maandag 05

Dinsdag 06

Woensdag 07

Donderdag 08 *

Vrijdag 09

Zaterdag 10

11

12

13

14

15 *

16

17

18 10.00

19

20

21

22 *

23

24

10.00 kerkdienst + open huis Ascension

Kerkdienst Noach kapel

Sun set dip 17.00 tot 20.00 info OS&O

25

26

27

28

29 *

30

31

01 10.00 Open dag +

02

03

04

05 *

06

07

kerkdienst Ascension

Paasvakantie

08 10.00 kerkdienst Noachkapel

09

10

11

12 *

13

14

Paasvakantie

Golfclinic info OS&O

15 10.00 kerkdienst

16

17

18

19 *

20

21

aan boord van Hr. MS Amsterdam

Kinderen weer naar school

22

23

24 Nieuwe ps uit!

25

26

27

28

* rondleiding Ascension. Aanvang 08.30 uur

1

2