PARELS door P. J. O TJES
HET O N TST A A N V A N DE PA R E L G een a n d e re d ie rso o rte n dan m ollu sk e n zijn in s ta a t p a re ls te v e r v a a rd ig e n en zelfs n ie t alle m ollu sk e n b ez itten d a a rto e de m oge lijkheid. Op een en k e le u itz o n d e rin g n a k a n m en p a re ls alleen a a n tre ffe n bij tw eek lep p ig en . D e b in A fb . 1. P areloester m e t parel. n e n s te la a g v a n de schelp b estaa t bij deze d ie re n u it p a re lm o e r en de sa m en stellin g d a a rv a n is dezelfde als v a n de stof w a a ru it de p are l is opgebouw d. B eide w o rd en gevorm d door de m a n tel, w aa rb ij de o p p erv lak te, h e t epitheel, de b elan g rijk ste fu n ctie v erv u lt. E ig e n lijk is de v o rm in g v an een p a re l h e t op een afw ijk en d e m a n ie r afz ette n v an pare lm o er. V oor een d erg elijk e afw ijk in g m oet n a tu u rlijk een o o rzaak zijn. Deze m o et gezocht w o rd e n in een p rik k e lin g of irrita tie v an h e t w eefsel. D it k an g eb eu ren door een v re e m d voo rw erp , zoals een za n d k o rre l of een p ara siet, m a a r ook d o o rd at de schelp is aangeboord. In d ie n e r sp rak e is v an een v ree m d v oorw erp, v o rm t d it de k e rn , w a a ro m h e e n de p a re l w o rd t gevorm d. M od ern e rö n tg en o lo g isch e on d erzo e k in g e n h e b b e n u itgew ezen, d a t een of an d e r v o o rw erp n ie t p e r se no o d zak elijk is. Bij v ele p are ls o n tb re e k t dan ook een aa n w ijsb a re k ern , zo d at h e t lijk t alsof zij sp o n ta a n zijn gevorm d. E en w el h e e l in g e w ik k eld e oorzaak to t p are lv o rm in g tr e f t m en aa n bij de p a r e l oester, w elk e nabij C eylon voorkom t. D it is aan g eto o n d door prof. S ir W illiam H ard m a n . D e k e rn v an de p a re l w o rd t h ie r gev o rm d door de la rv e v a n een lin t w orm . V oor h e t o p tred e n v an deze la rv e sp e elt de ro g een b elan g rijk e rol. W a n n ee r deze vis de ra n d v an een schelp o p e n b re e k t en door h e t g a t h e t d ier n a a r b u ite n zuigt, k an hij zich d aa rd o o r b e sm e tte n m e t een blaasw orm . O nder de m a n te l v an som m ige oesters zitten n am elijk org an ism en , die er als h e t w are op w a c h te n door roggen v e ro rb e rd te w orden. In de d arm v an de ro g v e ra n d e rt de b la a sw o rm in een lin tw o rm . D eze zet eieren af, die in zee b elan d to t w im p ella rv e n w o rd e n en zo rond zw em m en op zoek n a a r oesters. Bij de o ester k r u ip t deze p a ra s ie t on d er de w aa ierv o rm ig e k ie u w en v e ra n d e rt h ie r v an ged aan te. Som s e c h te r k o m t e r een tw ee d e parasiet, b eh o re n d e to t de fam ilie d e r try p an o so m en . D eze k ie s t als g asth ee r u itslu ite n d de o n d er de k ie u w v an de o ester lev en d e b la a s w orm , w elke afk o m stig is v an de lin tw o rm u it de rog. D e a a n g etaste b laasw o rm V IT A M A R IN A — Z eeb iologisch e docum entatie
ju li 1965 —- T w eek lepp igen 3
A fb . 2. Sch em a tisch e voorstelling va n de krin g lo o p blaasw o rm - lin tw o rm - blaasw orm a lsm ed e va n h e t on tsta a n van een parel door h e t o ptreden v a n try p a n o so m en (a ). w o rd t ziek en p rik k e lt n u door zijn afscheidin g en de oester. D eze m a a k t e e rst de om geving v an de la rf v lo e ib aa r to td a t er een k le in e h o lte o n tstaa t. D aa rin w o rd t de zieke la rf opgesloten. A ls schepsel, d a t sch elp en b o u w t, ste lt de o ester u it fijne k a lk k rista lle n rondom h e t geïsoleerde d ie r een sa rco faag sam en, die de v o rm aa n n e e m t v an een bol, de parel. E en derg elijk e p a re l is eig en lijk ee n doodkist, w a a rin de m um m ie is b eg ra v en v an een aa n „try p a n o so m ia sis” te n g ro n d e gegane b la asw o rm v an de lin tw o rm u it de darm v an de rog. A fb eeld in g 2. W a n n ee r h e t v ree m d e v o o rw erp is in g ek ap seld , v o rm t de m a n te l d a a r om h een d u n n e co n cen trisch e la a g jes, w elk e ev en als p a re lm o e r b e sta a n u it k o o lzu re k a lk (calcium c a rb o n a a t), een o rg an isch e stof (conchine of conch y o lin e) en w ater. H oe m in d e r w ate r, ho e b e te r de p a re l blijft. V oor h e t v e rk rijg e n v a n de b este p are ls is h e t nodig, d a t ze w o rd en A B C D E F G H I g ev o rm d in een plooi v a n de m a n te l A fb . 3. Sch em a tisch e doorsnede v a n oes aan de schelpzijde. A fb eeld in g 3. D an o n tsta a n de b o l-, p e e r- of ter m e t parel. A . opperhuid; B. p rism a laag; C. parelm oerlaag; D. ep itheel; E. d ru p p e l- en eiv o rm ig e p arels. N iet a ltijd dus w o rd e n re g e lm a tig g e parel; F. voet; G. m a n tel; H. kieu w ; I. v o rm d e p are ls v e rk re g e n . E en onsluitspier. V IT A M A R IN A — Z eeb iologisch e docum entatie
ju li 1965 •— T w eek lep p ig en 4
re g e lm a tig e k e rn k a n de oorzaak zijn v a n een o n reg e lm atig gevorm de p are l, een zogenaam de b aro k p a re l. O ok is h e t m ogelijk, d a t de p a re l v a s tz it aan de schelp en daard o o r de v o rm h e e ft v an e e n h a lv e bol. E en d erg e lijk e p a re l n o em t m en b la a r - of b listerp arel. A fb eeld in g 4. E en v a rië te it d a a rv a n is de „coque de p e r le ”. D e la ag je s w a a ru it de p a re l is o p gebouw d, geven deze h a a r bijzon d ere glans. D it h a n g t sa m en m e t de A fb . 4. V ersch illen d e p a relvo rm en : te ru g k a a ts in g v an h e t licht. O nge a. bolvorm ig; b. p ee r- of d ru p p elvo rm ig ; a c h t de glans k u n n e n p a re ls v e r c. eivo rm ig ; d. barokparel; e. blisterparel. sc h illen d e k le u re n hebben, v a riere n d e v a n w it v ia blauw , geel, rose to t zw art. De k le u r is een p ig m en tk w estie, m a a r w o rd t v an b u ite n af beïnvloed. Hoe, is n ie t geheel d uidelijk. S tellig is er een r e la tie tussen de bodem gesteld h eid en de k le u r. H ierd o o r k u n n e n k en n e rs aan de h a n d v an de k le u r de h e rk o m st v a n de p a re l b epalen. Op een k a lk a c h tig e bodem lev en d e d ieren b re n g e n in hoofdzaak w itte p are ls v o o rt en op ijzerh o u d en d e g ro n d lev en d e ex e m p la re n gele. D it geeft ste u n aan de v ero n d e rstellin g , d a t d i v erse m in e ra le n in h e t z e ew a ter de k le u re n v an de p are ls b eïn v lo ed en , zo zelfs, d a t tijd elijk e en p la atselijk e v e ra n d e rin g e n van de v lo ed stro m en to t gevolg k u n n en hebben, d a t tw ee n ie t gelijktijdig gevorm de p a re ls in één schelp v e rsc h il le n d v a n k le u r zijn. A n d ere deskundigen, e c h te r betogen, d a t de to e sta n d v an h e t d ier zelf v an doorslaggevende b etek en is is. Zo zouden v u il g evlekte, m a a r ook zw a rte p are ls door ongezonde d ie re n w o rd e n v o o rtg eb rach t. In ied er gev al s ta a t vast, d a t de k le u r v an de k e rn geen en k ele in v lo ed h e e ft op de k le u r v an de p a re l; zij k a n zelfs volkom en a n d e rs zijn. W a n n ee r m en w e e t hoe een p a re l g ev o rm d w o rd t, lig t de v ero n d e rste llin g vo o r de h a n d d a t er h eel w a t tijd voorbij zal gaan, v o o rd at een p are l enige g ro o tte van b e tek e n is h e e ft gekregen. De groei w o rd t ste rk b eïn v lo ed door de h o ev e el heid aanw ezige conchyoline, zodat de p a re lv o rm in g bij h e t en e d ie r sn e lle r g a a t d an bij h e t andere. N iettem in zijn e r vele ja re n nodig en d aarb ij m o e t m en dan b ed e n k en , d a t de leeftijd v an de p are lo ester v erm o ed elijk b e n e d e n de tien ja a r ligt. W A A R W O R D T DE P A R E L G EVO N D EN ? N iet ie d ere v erte g en w o o rd ig er v an de w e e k d ie re n is in s ta a t p a re ls te m aken. H et b ero e m d ste geslacht v an de p are lp ro d u c en ten w o rd t aan g ed u id m e t de w e te n sch a p p elijk e n aa m P in c ta d a of ook w el M eleagrina, b eh o re n d e tot de fam ilie van de P teriid a e. M en k e n t h ie rv a n v ersch illen d e soorten, die p are ls v o o rtb re n gen. Zij leven in zeeën m e t w arm en h e ld e r w ater. Z eer b ek e n d e p la atsen zijn de P erzisc h e G olf en nabij C eylon in de G olf v an M anaar, m a a r ook in de Rode Zee, bij Ja p a n , langs de k u ste n v an W est- en N o o rd -A u stralië, bij P an am a, V enezuela, C a lifo rn ië en h ie r en d a a r in de S tille O ceaan w o rd en p arels aa n g etro ffen . P a re ls w o rd en ec h te r n ie t alleen door de ech te p are lo esters g em aak t. O ok in V I T A M A R I N A —- Z eeb iologisch e docum entatie
ju li 1965 — T w eek lep p ig en 5
en k ele an d e rso o rtig e schelpen k a n m en w el p a re ls v inden, zoals in e x e m p la re n v an P in n a n o b ü is L. D eze parels, die door h e t hoge w a te rg e h a lte n ie t e rg m ooi blijven, zijn m e er cu rie u s dan w aardevol. D e parels, die m e n a a n tr e f t in T ridacna gigas (L .) zijn p o rsele in a ch tig en zeer h a rd en b e re ik e n som s w el de g ro o tte v an een golfbal. D eze h eb b e n evenm in w aarde, m a a r zijn v o o r de lie fh e b b e r in te re s sant. Som m ige kam sch elp en — A e q u ip e c te n irra d ia n s L am . en P la co p ecten clin to n iu s S ay — b re n g e n nog w el eens een glansloze p a re l voort. B u iten h e t te rre in v an de tw ee k lep p ig en le v e re n som m ige H alio tis-so o rten w el p a re ls op, die s te rk glanzen en v ersc h ille n d e k le u re n h eb b en . D e som s door S tro m b u s gigas L. v o o rtg eb rac h te p arels h e b b e n gelijk de schelp een z a ch t ro d e k le u r. Zij zijn ec h te r n ie t k le u rv a st. Ook de p are ls v an som m ige T ro c h u s- en T u rb o -so o rte n h eb b e n w einig betekenis. P a re ls k o m e n ook in de riv ie re n voor en w el in de sch elp en v a n p arelm o ssels, o.a. in de M ississippi, in S chotland en Ierlan d , Z w eden, N oorw egen en N o o rd -R u slan d . V ro eg er k w am e n ze ook u it D uitsland, u it de b e k e n in de S p essart, O p p e r-F ra n k e n en N ed e r-B e ieren , m a a r door de w a te rv e ro n tre in ig in g is de v isserij e rv a n ree d s o m steeks 1930 opgegeven. W el m oeten deze p a re ls zeer m ooi zijn gew eest. V o l gens m e d ed e lin g v an A. D. J. M eeuse is th a n s S ch o tlan d nog h e t en ig e la n d in E uropa, w a a r p arels w o rd e n g evist en w el in de riv ie r de Tay. T oen k o n in g in E lisa b e th een b ru g over deze riv ie r officieel h ad geopend, w e rd h a a r als a a n d en k e n een broche aangeboden, w a a rin p a re ls u it de T ay w a re n gevat. O verigens sc h ijn t e e n ju w e lie rsfirm a in P e rth bijna de g eh ele p ro d u ctie op te k o p en en er d eso n d an k s nog ja re n over te doen om een enigszins re d e lijk sn o er b ijeen te sparen. V roeger, vooral in de ja re n 1760— 1765, w e rd e n v eel riv ie rp a re ls v e rz a m eld. O verb ev issin g en w a te rv e rv u ilin g zu lle n h ie ra a n w el een ein d e h e b b e n g e m aakt. D e m a k e r v an deze p arels is de riv ie rp a re lm o sse l, M argaritina m a rg a ritijera . D eze m ossels kom en gew oonlijk voor op een d ie p te tu ssen 0,75 en 1,50 m eter. H et o p sp oren g a a t h e t beste bij ru stig zonnig w eer. M en la a t zich in een b o o tje over de b e d d in g afd rijv e n en zo ek t de bodem af m e t b eh u lp v an een e m m e rtje m e t glazen bodem . W anneer de adem opening van een tu ssen h e t ste en g ru is in g e g ra v en m ossel is w aargenom en, w o rd t deze m e t de h a n d of in d ie p er w a te r m e t een h a k of k ra b b e r u it h e t gruis g elich t en m e t b eh u lp v an een n e tje te g e n h e t w eg sp o e le n in h e t snel stro m en d e w ater, opgehaald. S chotse en Ierse p a re ls zijn o v er h e t alg em een v an m in d e re k w aliteit. DE P A R E L E N DE M E N S P a re ls w o rd e n reeds se d e rt de oudheid gevist. T h eo p h rasto s v e rm e ld t ze h e t e e rst o n d e r de G riekse n aa m m a rg a ro n of m a rg a ritis. S e d e rt de v eld to ch ten v an P o m p eju s en de o n d erw erp in g van A lex a n d rië k w a m e n de p are ls m e e r en m e e r in trek . In C hina w a re n p arels al m instens 3000 ja a r voor C h ristu s b ek en d . In de 4e eeuw v. C. w e rd zelfs al in de P erzische G olf n a a r p are ls gedoken. H ier, ev en als bij de k u ste n v an Ceylon, zijn nog steeds de b e la n g rijk ste v in d p la atsen , al zijn ze la n g n ie t m e er zo p ro d u ctief als ze vroeger, eeu w en la n g zijn gew eest. Bij alle c u ltu u rv o lk e n u it de oudheid, de E g y p te n aren , de B ab y lo n iërs, P erzen , A ssy riërs, G riek en en R om einen w aren p a a rle n b ijzonder in tr e k voor sie ra d en en k le d in g v ersie rin g . In h e t O ude T estam en t w o rd e n ze een en k e le m a a l genoem d, V IT A M A R IN A — Z eebiologisch e docum entatie
ju li 1965 — T w eek lep p ig en 6
m a a r v a k e r in h e t N ieuw e T estam ent. B ekend is de u itd ru k k in g : „p a a rle n voor de zw ijnen w e rp e n ”. Zie M attheus 7, v ers 6 . D oor de k ru isto c h te n w erd en in de m id d eleeu w en v ele p are ls en p a re lv e rsie rin g e n n a a r E u ro p a o v erg e b ra ch t. De S p a n ja a rd e n zagen bij h u n v ero v e rin g e n in A m erik a, d a t de inh eem sen h u n k le d in g m e t p are ls versierd en . Zij gingen n a v a n w a a r die p a re ls k w am e n en toen zij de o esterb an k en h ad d e n gevonden, b eg o n n en zij de p a re ls in g ro ten g etale n a a r E u ro p a te b rengen . D aa r w e rd e n ze sin d sd ien alg e m een to eg ep ast te r v ersie rin g van k le d in g stu k k e n , m eerm alen sam en m e t e d e l stenen. H aa rk a p jes, handschoenen, schoenen, k rag e n , vestjes, lijfjes, zelfs hele ja p o n n e n en ook h e re n k le d in g w erd en erm ee g eb o rd u u rd . U it deze en k e le feiten al w o rd t h e t duid elijk hoezeer p arels door de eeu w en h ee n in de b elan g stellin g h e b b e n g estaan en steeds h eb b e n gediend als sym bool v an w elstan d . D at de p are l bij de m ens zo in tre k is, d a n k t zij aan h a a r n a tu u rlijk e glans. M aar p are ls b lijv en h elaa s n ie t altijd even mooi, zij zijn ze er k w etsb aa r. D oor de sa m e n ste llin g zijn p are ls o p lo sb a ar in zu re n en aa n g ezien tra n sp ira tie zu u r b ev at, k u n n e n p are ls al door h e t d rag e n op de h u id w o rd en aan g etast. O ok cosm etica h eb b e n op p a re ls een fu n este invloed, evenals g ro te te m p e ra tu u rv e rs c h ille n en s te rk zonlicht. D it alles b e te k e n t n ie t d a t een p a re l h e t m ooist b lijft, w a n n e e r zij zo rgvuldig is opgeborgen. W an t parels die te w ein ig g ed rag en w o rd en k u n n e n u itd ro g e n en dof en h a rd w orden. M en s p re e k t dan van een p arel, die ste rft. P a rels, die in oude E gyptische g rav en w e rd e n aa n g etro ffe n , v ielen bij a a n ra k in g to t stof. W a n n ee r de p a re l zozeer de b elan g stellin g v an de m ens geniet, is h e t w elh a ast v an z elfsp rek e n d , d at de grootste en m ooiste p are ls h e t m eest in tr e k zijn. De g rootste n a tu u rlijk e parel, die wij k ennen, is p eerv o rm ig , ac h t c e n tim e te r la n g en b ijn a vijf c e n tim e te r in doorsnee. Deze p a re l is g evonden in 1628 door P erzisch e d u ik ers. De grootm ogol S jah Ja h a n k o ch t h a a r voor zijn gem alin M um taz. H o n d e rd ja a r la te r k w am d it kleinood, b ek e n d als de „P are l van A zië”, v o o r op de in v e n ta ris v an de C hinese M and sjo e-k eizer T sj’ien L u n g en in 1799 w erd h e t m et diens stoffelijk o verschot b egraven. N ad a t de p are l in 1900 door g rafsch e n n ers w as gestolen, dook ze ac h ttien ja a r la te r w ee r op in H ongkong en w erd door de m issie v e rw o rv e n als o n d erp a n d voor een lening. Toen de le n in g n ie t kon w o rd e n a fg e lost, w erd de p a re l n a de tw eed e w ereldoorlog in P arijs v erk o ch t. A an w ie en voor h oev eel is n ie t bekend, m a a r de vooroorlogse ta x a tie w a a rd e b ed ro eg al 125.000 gulden. N og an d e re p are ls h eb b e n geschiedenis gem aakt. J a re n geleden w e rd bij de W e sta u stralisch e k u st een p a re l b o v en g eb rach t zo g ro o t als h e t ei v an een m us D eze w as d ru p p e lv o rm ig en k ree g de n aa m „S te r v an h e t W esten ”. Zij w e rd v e r k o ch t voor 50.000 gulden. U it de v erzam elin g van w ijlen W. S aville K e n t is een h e e l m e rk w a a rd ig gevorm de p are l bekend. Deze d o et d en k e n aan een m e n se n hoofd en h e e ft een grootste m iddellijn van ju is t v ijf cen tim eter. M eer b e k e n d h e id e c h te r nog g en iet h e t „ Z u id e rk ru is”, ook een W e sta u stralisch e p a re l m e t een g e sc h atte w a a rd e van £ 10.000. Zij b e s ta a t u it n eg en sam en g eg ro eid e p arels. T e n slo tte nog een zeldzam e v o n d st van h e t stra n d v an C aorle in Italië, w a a r volgens een k ra n te n b e ric h t v a n 17 se p tem b er 1964 een D uitse to e riste in een o e ste r een V IT A M A R IN A — Z eeb iologisch e docum entatie
augustus 1965 •— T w eek lep p ig en 7
p a re l van 1,5 cm doorsnede h ad gevonden. E en p a re l v an d erg elijk e g ro o tte w o rd t in de A d riatisch e Zee m a a r h e e l ze ld e n gevonden. DE P A R E L V IS S E R IJ H et v issen v an de p a re ls g aat bij de oosterse v o lk e re n nog ev e n p rim itie f als v ro eg er. D e b este d u ik e rs en d u ik sters b lijv en zo’n d rie m in u te n o n d e r w a te r te n e in d e zoveel m o g elijk sc h elp en te v e rz a A fb . 5. K lein e vissersboot. m elen in een zak, die om h u n h als hangt. D it d u ik e n zelf is h e e l ongezond en g ev aarlijk . M e esta l ste rv e n de d u ik e rs al jong. N iet alleen long- en h a rtk w a le n v e rk o rte n h u n leven, m a a r ook h a a ie n m ak en slachtoffers. Som s zijn e r speciale h aa ie n b ez w e erd ers, m a a r of d a t h e lp t w o rd t n ie t verm eld. De scheepslading en oesters w o rd e n n a a r h e t s tra n d ge b ra c h t en op hopen gestort. Een d erg e lijk e o p eratie k a n d agen d u ren . Som s v e r p a c h t h e t b e s tu u r van h e t b e tro k k e n la n d de gehele v a n g st aan één persoon, soms le g t h e t beslag op een deel van de lading. De v rije stap els w o rd e n in h e t o p en b a ar geveild, v o o rd at de oesters zijn geopend en dus m e t de k an s vo o r de k o p e r d a t zich v ee l of w ein ig p arels in de schelpen bevin d en . W a n n eer m e n b ed e n k t, d a t in g e m id d e ld één op de v ijftig oesters iets van een p a re l z it en d a t d it iets d an n o g m a a r zelden een w erk elijk m ooie p a re l is, k an m en zich een v o o rstellin g m a k e n v an h e t risico, d at de k o p er van zo’n p a rtij loopt. H et is een w a re gok; fo rtu in e n k u n n e n w o rd e n v erd ie n d of verloren. A ls de oesters zijn geveild, k an m e n de schelpen o p en en en de e v e n tu e e l a a n w ezige schelpen verzam elen. D it is nog al b ew erk elijk . G em a k k elijk e r is h e t de schelpen in gro te to n n en te doen en te m a ce re re n (la te n ro tte n ). V o o rd a t dan alle w eke delen door de ro ttin g in vloeistof zijn o v erg eg aan en v o o rd a t m en deze k a n la te n w egvloeien, v e rstrijk e n m aan d en . O v er de g eur, die d it alles v e rsp re id t, zu llen w e h e t m a a r n ie t hebben. O p som m ige p la atsen w e e t m en h e t fin an tiële risico te v e rm in d e re n do o r g e b ru ik m a k in g v an rö n g ten stra len . Zo spoedig m o g elijk n a de v a n g s t w o rd e n de schelpen d o o rgelicht en de ex e m p la re n , w a a rin geen p a re lv o rm in g is o p g etred en , w o rd e n te ru g g e b ra c h t in zee. H ierd o o r w a a k t m en tev en s te g en ov erb ev issin g . De
A fb . 6. D u ikb ril en v e rza m e lk o rf, zoals deze w o r d e n g e b ru ik t door am a’s, v ro u w e lijk e parelvissers in Japan.
V IT A M A R IN A — Z eeb iologisch e d ocum entatie
augustus 1965 — T w eek lep p ig en 8
p are lo esters, v o o ral bij Ceylon, h eb b e n toch al te lijd en o n d er h u n a a rtsv ija n d , de zeester, die d a a r in g ro ten getale voorkom t. N a d a t de p are ls zijn verzam eld, w o rd en ze g erein ig d en m e estal doorboord. D it la a ts te is een zeer tijd ro v e n d en zo rgvuldig w erk je , d a t m en in h e t b ijzo n d er in B om bay goed verstaat.. A an stre n g e n en in opvolgende m a ten w o rd e n ze v erk o ch t. D e b e la n g rijk ste b e u rs voor p are ls is P arijs, m a a r ook L onden, N ew Y o rk en A m ste rd a m m ogen w o rd e n genoem d. A an de n o o rd k u st v an A u stra lië w o rd t m et d u ik e rp a k k e n en a n d e re m o d ern e v o o rzien in g en g ew erkt. J u is t in d it gebied w o rd e n nogal eens b ijzo n d er gro te p a re ls gevonden. De du ik ers d alen h ie r to t g ro te d ie p te af, h etg ee n m e d e v an w eg e d e a a n v a lle n v a n h aa ie n n ie t o n g ev a arlijk is. B o v en d ien m o e ten de d u ik e rs erv o o r w ak en n ie t m e t een been b ek lem d te ra k e n tu ss e n de k lep p en v an Trid a cn a gigas (L .). Ook m oet ervoor gezorgd w orden, d a t de d u ik e rs n ie t te snel n a a r de o p p e r v la k te te ru g k e re n . H et grote d ru k v ersch il zou v erlam m in g en tew eeg k u n n e n b r e n gen, zo ern stig , d a t een dodelijke afloop geenszins d en k b eeld ig is. In A u stra lië is ook de w in n in g v a n p are lm o er b elan g rijk . D it la n d le v e rt o nge v e e r ta c h tig p ro ce n t van de w e re ld p a re lm o e rp ro d u k tie . Om d it te k u n n e n b e re ik e n h o u d t m en d rie „p a re lv lo te n ” in de v aa rt. E en w estelijk e vloot, de T o rre sv lo o t voor h e t zeegebied te n n o o rd en v an K aap Y o rk in de T o rre s s tra a t en de k lein ste, de D arw invloot, w elk e de zee voor de k u st van h e t n o o rd elijk te rrito riu m bevist. De sch elp en van de beste o esterso o rt b ren g e n ru im 8000 g u ld en p e r ton op. K W E E K PA R E L S De gro te h a n d e lsw a a rd e v an de p a re l enerzijds en de lange tijd, w el k e de n a tu u r n odig h e e ft om een w aa rd e v o lle p a re l te v e rv a a rd ig e n anderzijds, h eb b e n de m ens erto e g e b ra c h t n a a r m iddelen te zoeken de n a tu u r een h a n d je te helpen. R eeds L in n aeu s h a d h e t idee om A fb . 7. D oorsnede va n een echte parel p a re ls te cu ltiv e re n , m a ar is er (A ) en een k w e e k p a re l (B ). n im m er is geslaagd zijn idee te v erw ezen lijk en . Deze tech n iek is eig en lijk pas goed o n tw ik k e ld aa n h e t ein d v an de v orige eeuw door de Ja p a n n e r M ikim oto. S in d sd ien w o rd en in Ja p a n k u n stm a tig p are ls „o p g ew ek t” bij p are lo esters door een k lein e o p eratie. D aarbij w o rd t een b o lle tje p are lm o er in ee n stu k je m a n te lh u id in een v erse o ester g e b rac h t. De parels, die d aa ro m h ee n o n tstaa n , w o rd en n a a r de o n td e k k e r M ikim otop are ls genoem d. In Ja p a n zijn th a n s m eer d an 1200 p are lk w ek ers, die de M ikim o to -te c h n ie k toepassen. D eze k w ee k p arels, die teg en w o o rd ig door h u n grote a a n ta l een b e la n g rijk deel v an de to ta le p a re lh a n d e l vorm en, zijn ev en m ooi v an v orm en k le u r als de echte m a a r m in d e r k ostb aar. K w eek p a rels zijn op h e t oog n ie t v a n echte te o n derscheiden. D it is ook n ie t zo v erw o n d erlijk , om d at a lth a n s aan de b u iten zijd e ook de k w e e k p a re l ee n ech te p a re l is. Im m e rs om de in g e b ra c h te k e rn b o u w t de o ester en k ele co n cen trisch e la gen, dezelfde als w a a ru it een echte p a re l geheel b estaat. H et in g e b ra c h te b o lletje V IT A M A R IN A — Z eebiologisch e docum entatie
septem ber 1965 — T w eek lep p ig en 9
A fb . 8. R ö n tg en d ia g ra m va n een ech te p a re l (b o ven ) en een Jcweekparel (o n d er). (Foto o n tleen d aan V a kb la d E d elm e ta a l). p a re lm o e r b e s ta a t ev e n w el u it ev e n w ij dige lagen, zo d a t k w e e k p a re ls slech ts op d oo rsn ed e v an ec h te zijn te o n d e rsc h e i den. A fb eeld in g 7. E en m o d e rn e m e th o d e voo r h e t m a k en v an d it o n d ersc h eid g e sch ied t m e t g e b ru ik m a k in g v an h e t r ö n t gen d iag ram . A fb e eld in g 8 . M et de p a re lk w e e k h o u d t n a u w v e rb a n d h e t k w ek e n v an p are lo esters. O ok in A u stra lië is d it m ed e in v e rb a n d m e t h e t v e rk rijg e n v an p a re lm o e r een b e la n g rijk e bezigheid. M en b e ste e d t d a a rto e in h e t p ro efsta tio n op T h u rsd a y -e ila n d , geleg en a a n de n o ordzijde v an A u stralië, b ijz o n d ere a a n d a c h t a a n de b e s tu d e rin g v a n de P inctada m a xim a , een schelp v a n flin k e afm etin g , die p la a ts b ie d t vo o r p a re ls v a n 1 to t 1,5 cm d iam eter. E en en a n d e r h e e ft e r al toe geleid, d a t m en e e n g e m a k k e lijk e r m eth o d e h e e ft g evonden voor h e t in b ren g e n v a n v ree m d e v o o rw e rp e n in de oester, nl. door de „ p a tië n te n ” o n d e r n arcose te bren g en . D aa rto e d o m p e lt m e n de oesters in een oplossing v an m e n th o l en zeew ater. Zij v erlieze n h e t b ew u stzijn en de sch elp en g aan open. N a de b eh a n d elin g le g t m en de d ie re n in stro m e n d z e ew a ter en b in n e n een k w a r tie r zijn ze w ee r b ek o m en v an de v e rd o ving.
*sT
L IT E R A T U U R : F R IT Z KA HN , H et W onder d er N atu u r, d eel 3; BR EH M ’s T ie rle b en ; M eeresp ro d u k te, ein H an d w ö rterb u ch d e r m a rin e n R ohstoffe; W. J. SCH M ID T, P e r lm u tte r u n d P e rle n n eb st einem A n h an g ü b e r P fa u e n ste in ; De W o n d eren v an h e t H eelal, S ijth o ff’s U itg. Mij.; B. M ID D ER IC H B O K H O R ST, G lans en gloed u it d o n k ere die p ten ; Les p ie rre s précieuses et les perles, T ard y , P a rijs 1965; K an sen p o sitie echte p are ls gestabiliseerd, V akblad E d elm etaal, 19e ja a rg a n g 1965, no. 2, blz. 38 e.V.; P e rle n u n d P e rlm u tt door H EID I V O N W A H L E R T -R U C K E N B R O D , m a a n d b la d N ep tu n , 2e ja a rg a n g 1962, no. 3, blz. 62 e.v. V IT A M A R IN A — Z eebiologisch e docum entatie
septem ber 1965 — T w eek lep p ig en 10
