PAPIER
LEER EN PERKAMENT FILM EN VIDEO
Papier is een natuurlijk en kwetsbaar materiaal dat voornamelijk uit cellulose bestaat. Van oudsher wordt het gemaakt van ruwe plantenvezels. Het woord papier komt dan ook van de Cyperus papyrus, een rietsoort die in Egypte groeit. In de Middeleeuwen maakt men papier vooral van lompen. Sinds de negentiende eeuw wordt papier gemaakt van houtsnippers. Het fabricageproces bestaat hoofdzakelijk uit het malen van vezels, waaraan water wordt toegevoegd. Daarna wordt het water weer aan het mengsel onttrokken.
PAPIER
Uit archeologische vondsten blijkt dat de Chinezen papier gebruiken vanaf de Han-dynastie (206 v. Chr.). In de achtste eeuw na Christus leren de Arabieren het productieproces kennen. Vijf eeuwen later wordt de uitvinding bekend in het noorden van Europa. Door de uitvinding van de boekdrukkunst in de vijftiende eeuw ontstaat een tekort aan papier. In 1680 wordt een machine uitgevonden die het maken van papierpap versnelt, de ‘Hollander’.
AUDIO DIGITAAL
14
15
Wilt u papier voor lange termijn bergen, verwijder dan nietjes, paperclips en andere hechtmiddelen van metaal of kunststof. Zij kunnen gaan roesten waardoor papier wordt aangetast.
LEER EN PERKAMENT
GEZICHT OP DE STADSGRACHT TUSSEN HOFPOORT EN GOUDSE POORT MET DE BLAUWE MOLEN, CA. 1800. GEWASSEN PENTEKENING VAN GERRIT GROENWEGEN
FILM EN VIDEO
Bij het schoonmaken van een werk achter glas is het belangrijk om het reinigingsmiddel nooit direct op het glas te spuiten. Er kan vocht lekken tussen de lijst en het glas. Spuit daarom een klein beetje op een schone doek van het werk weg en maak daarmee de glasplaat schoon.
PAPIER
Als papier langer dan drie maanden achter glas wordt opgehangen ontstaat er lichtschade. Gebruik bij het inlijsten U.V.-werend glas of plexiglas, of plak U.V.-werend plastic op de bestaande glasplaat. Het is ook aan te raden om bij het inlijsten passe-partouts te gebruiken, zodat het papier het glas niet raakt. Zodra het werk weer wordt opgeborgen, is het raadzaam om het uit te lijsten. Binnen de lijst circuleert de lucht niet. Papier heeft luchtcirculatie nodig, zodat er geen schimmels kunnen ontstaan.
AUDIO DIGITAAL
16
17
Zoek altijd een geschikte locatie om een werk op papier op te hangen, bij voorkeur niet tegen een buitenmuur. Buitenmuren zijn ‘s winters vochtiger en kouder dan andere muren en ’s zomers juist warmer. Met behulp van stukjes kurk, aangebracht met lijm op waterbasis, kan de lijst iets van de muur afgehouden worden.
PAPIER
Slecht inlijstwerk of oude reparaties met plaksel of plakband geven gele en bruine vlekken in het papier. Plakband hecht zich aan het papier en de lijmlaag trekt er in. Na verloop van tijd laat de plastic drager los. Lijmresten daarentegen blijven achter in het papier en kleuren bruin. Probeer papier nooit zelf te repareren. Roep altijd de hulp van een restaurator in.
LEER EN PERKAMENT
DETAIL VAN HET PROFIEL VAN ROTTERDAM, ETS VAN ROMEYN DE HOOGHE EN JOHANNES DE VOU, 1694
FILM EN VIDEO AUDIO
Etsen gebeurt op een met vernis afgedekte koperen of zinken plaat. In de vernislaag wordt getekend, waarna de tekening wordt ingebeten in zuur. De inkt wordt in de gegraveerde of geëtste delen van een metalen plaat ingewreven, waarna de plaat op vochtig papier wordt afgedrukt. De ets is een diepdruktechniek. Diepdruk is onder andere te herkennen aan de druk van de plaatrand in het papier. Bij deze techniek ligt de inkt bovenop de vezels van het papier, waardoor de inkt gevoelig is voor krassen en afgeven. Bewaar elke ets in een map van dun, zuurvrij museumkarton om beschadiging te voorkomen. Stapel de mappen niet te hoog op, hooguit vijf op elkaar.
DIGITAAL
BASISPLAN VOOR DE WEDEROPBOUW VAN ROTTERDAM VAN W. G. WITTEVEEN, BEWERKT DOOR CORNELIS VAN TRAA, 1949
18
19
Affiches kunnen het beste in een lade worden bewaard. Plat neerleggen voorkomt vervorming van het papier. De grootste schade die aan affiches kan ontstaan, is het verlies van kleurintensiteit. Daarom is het beter om werken niet in direct zonlicht te hangen. U kunt het daglicht weren door lamellen, rolgordijnen of warmte- en lichtwerende vitrage op te hangen, of door het gebruik van U.V.-werende plakfolie op de ramen. Het is goed om er op te letten dat lampen en spots niet direct op de affiches gericht worden. Plaats lichtbronnen ten minste vier meter van het werk. Zorg dat u bij het verlaten van de ruimte het licht altijd uitdoet. Dit draagt bij aan het behoud van de kleuren van de affiche.
FILM EN VIDEO
COOLSINGEL MET DE PASSAGE, PRENTBRIEFKAART VAN OMSTREEKS 1910
LEER EN PERKAMENT
Als u kiest voor een liggende berging, bewaar de prentbriefkaarten dan in zuurvrije mappen of dozen. Zorg dat een doos niet te vol is en leg tussen de losse prentbriefkaarten zuurvrij zijdevloeipapier. De hoesjes, dozen en het zijdevloeipapier zijn verkrijgbaar bij Jansen-Wijsmuller & Beuns B.V. (zie p. 59).
PAPIER
Bewaar prentbriefkaarten in transparante hoesjes van polyester. Het voordeel van deze hoesjes is dat de kaarten niet beduimeld kunnen raken en dat ze beschermd zijn tegen stof en vuil. Een goede bewaarmethode is de prentbriefkaarten in de hoesjes staand te bergen in een doos of laatje.
AUDIO DIGITAAL
20
21
PAPIER
22
DIGITAAL
Neem eens in de zoveel tijd de proef op de som door boeken op stof, insecten en schimmels te controleren en op weervlekken te onderzoeken. Stof dat zich bovenop boeken nestelt, kan verwijderd worden met een zachte kwast. Hou op enige afstand de zuigmond van de stofzuiger erbij om het stof op te vangen.
AUDIO
Schade kan ook ontstaan door de manier waarop een boek wordt gehanteerd en bewaard. Het is bijvoorbeeld beter voor een boek als het voorzichtig wordt opengeslagen, zonder uitoefening van druk. Leg daarom een boek nooit open met het de gedrukte bladzijden naar beneden. Dat kan het boek ontwrichten en scheuren veroorzaken. U kunt een zwaar boek op een kussen met een schoon sloop leggen en zo raadplegen.
FILM EN VIDEO
Papier reageert sterk op schommelingen in de luchtvochtigheid. Het materiaal wordt dan broos aan de uiteinden. Bij langdurige droogte worden de materialen stijf en breekbaar.
LEER EN PERKAMENT
OMSLAG VAN HET IN 1914 VERSCHENEN BOEK PIETJE BELL, GESCHREVEN DOOR CHRIS VAN ABKOUDE. ONTWERPER ONBEKEND
23
