14-4-2014
Palliatieve zorg en dementie 17 april 2014
Welkom • Lied Leonie Meijer • Inleiding op palliatieve zorg bij dementie Door Monique van den Broek
• Wat is dementie? Door Lyan de Roos • PAUZE • Keten dementie adhv een casus • Door Maria van Dartel en Thea Pittens
• Afsluiting door miMakkus • Door Kim Hendriks
1
14-4-2014
• Certificaat wordt digitaal toegestuurd. • Nadat het evaluatieformulier is ingevuld. • Evaluatieformulier is te vinden op de website. • Per mail ontvangt u na vanavond nog de directe link.
Mam waar ben je nou Leonie Meijer
2
14-4-2014
Inleiding palliatieve zorg en dementie Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van leven verbetert van patiënten en hun naasten, die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke, psychosociale en levensbeschouwelijke aard. WHO 2002
Inleiding palliatieve zorg en dementie Palliatieve zorg richt zich op het verbeteren van de kwaliteit van leven van bewoners/cliënten EN hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening. Zeker bij dementie is zorg voor de naasten erg van belang!
3
14-4-2014
Inleiding palliatieve zorg en dementie
Inleiding palliatieve zorg en dementie
4
14-4-2014
Inleiding palliatieve zorg en dementie Basisprincipes van palliatieve zorg • Anticiperen (vooruitkijken) • Continue professionele houding • Betrokkenheid • Respect voor de autonomie (zolang als dag mogelijk is) • Werken in teamverband
Wat is dementie? Monique Rath-ten Hove Specialist ouderengeneeskunde Brabantzorg
5
14-4-2014
Inhoud: • • • • • • • •
Dementie-algemeen Indeling dementie Alzheimer dementie Vasculaire dementie Lewy body dementie Beloop dementie “behandeling” dementie Waar loop je in de praktijk tegen aan?
Dementie algemeen-1: • Verzamelnaam van hersenziektes • Waarbij geheugen, oriëntatie, denken, intelligentie, handelen en taal achteruit gaat en • Verandering ontstaat in gedrag, stemming en persoonlijkheid
6
14-4-2014
Dementie algemeen-2: • • • •
Dementie is m.n. een ouderdomsziekte 2002: 180.000 mensen Per jaar komen er 20.000 mensen bij 2050: naar verwachting 400.000 mensen!
•
bron: richtlijn dementie en PZ 2010 (RTCM Koopmans, JT van der Steen, SU Zuidema, JSM Hobbelen)
Risico factor voor Dementie, Alzheimer type Leeftijd jaren • 65-69 • 70-74 • 75-79 • 80-84 • 85-89 • 90-94 • 95-99
Kans in % • 1,5 • 3,5 • 6,8 • 13,6 • 22 • 32 • 45
7
14-4-2014
Wie heeft last van de dementie: Ernst
Patiënt
Familie Tijd
Klassieke indeling dementie • • • • •
Ziekte van Alzheimer Vasculaire dementie Lewy Body dementie Mengbeelden Fr
• • • • • • •
Zeldzamere vormen: Frontotemporale dementie Parkinson dementie complex Ziekte van Creutzfeldt Jacob ect. ect. ect.
(50-60%) (10-15%) (10%) (20-30%)
8
14-4-2014
Alzheimer dementie: • Meest voorkomende dementie, ook op jongere leeftijd • Geleidelijk progressieve denk- en geheugenstoornissen • Geen sterke fluctuaties • Weinig/geen ziektebesef • Geen behandeling (in 10-15% geeft medicatie een tijdelijke verbetering/stabilisatie van de MMSE score)
Oorzaak? bij de ziekte van Alzheimer Een (normaal) oplosbaar eiwit wordt onoplosbaar, en slaat neer tussen de hersencellen met als gevolg schade aan cellen en bloedvaatjes Dit eiwit heet “het β-amyloid” en geeft vorming van plaques Daarna ontstaat het Tau eiwit wat fibrillen/draden in de zenuwcel afzet en de cel gaat langzaam dood • Indien heel veel hersencellen zijn aangetast, leidt dit uiteindelijk tot Alzheimer dementie NB Tussen het begin van de ziekte van Alzheimer en het ontstaan van dementie zit 3-9 jaar. Iemand heeft al lang de ziekte van Alzheimer voordat hij/zij dementerend wordt. Al die jaren daarvoor merk je niets.
9
14-4-2014
Microscopie
Vasculaire dementie: • Beeld bepaald door hoeveelheid en locatie van de vasculaire afwijkingen • Acuut begin bij grote infarcten; sluipend begin bij kleine infarcten • “trapsgewijs” beloop • Vaak sterk ziektebesef (met risico op depressie) • Cardiovasculaire risicofactoren
10
14-4-2014
Cardiovasculaire risicofactoren: • • • • •
Te hoge bloeddruk Te hoog cholesterolgehalte Roken Suikerziekte Belaste familie anamnese
Lewy body dementie: • Meest kenmerkend: fluctuaties van cognitieve functies en aandachtstoornis (kan per minuut wisselen) • Visuele hallucinaties • Geheugenstoornissen in eerste instantie wat minder op de voorgrond, wel progressief • Stoornissen veroorzaken al in een vroeg stadium beperking in sociaal en beroepsmatig functioneren • Ziektebesef is aanwezig (met kans op depressie)
11
14-4-2014
Beloop dementie: • Afhankelijk van type dementie • Mensen met dementie hebben oha een kortere levensverwachting (7 jaar) • Kans op overlijden is 2-4x groter • Ook mensen met milde cognitieve stoornissen hebben een toegenomen sterftekans • Slechts 14% van de dementerenden komt in de laatste fase van de dementie
Van belang bij dementie: • Symptoomherkenning • Wat zit er “onder” het symptoom Bv onrust tgv - Blaasontsteking - Innerlijke onrust bij dementie - Angst - Pijn (tgv …) - etc
12
14-4-2014
“Behandeling” dementie: • Genezen? nee • Vertragen? Ziekte van Alzheimer en mengbeelden: Exelon, Reminyl en Ebixa • Zorgen voor optimale randvoorwaarden (afhankelijk van levensfase): – Behandelen van hypertensie, harfalen en/of hartritmestoornis,
– – – – – –
Instellen diabetes behandelen infectie Behandelen bloedarmoede zorgen voor optimaal gehoor en visus Medicatie optimaliseren gezien nier- en leverfunctie zo mogelijk stoppen van medicatie die nadelig is voor geheugen.
“Behandeling” dementie: • • • • • •
Tav gedrag en stemming: tav pijn: adquate pijnstilling Tav valrisico: maken van afwegingen Tav slikproblemen: consult logopediste Tav gedrag en stemming: op Tav polyfarmacie of multipele pathologie; consult specialist ouderengeneeskunde • Tav gedrag en stemming: opvang, begeleiding en medicatie
13
14-4-2014
Niet medicamenteuze benadering van gedragsproblemen: • • • • • •
Validation Reminiscentie Belevingsgerichte zorg ROB Muziek, bewegen, dansen Contact met dieren, aquarium • Warme zorg • Snoezelen • PDL
Medicamenteuze behandeling stemmings- en gedragsproblemen: • • • •
Antidepressiva Antipsychotica Anxiolytica Slaapmedicatie
14
14-4-2014
Waar loop je tegen aan: • Dementie met een terminale ziekte erbij • Dementie als een terminale ziekte
PAUZE
15
14-4-2014
Bedankt voor uw aandacht • Handouts zijn vanaf morgen terug te vinden op www.netwerkpalliatievezorg.info • Specifieke scholing palliatieve zorg voor mensen met dementie
16
