NA-ISOLATIE MUREN, YELLO BY ISOVER
Maak het verschil met SmartZone
Blaas uw woning de toekomst in
ak
Adv inblazen YELLO 150X25.indd 1
tot
265
25/01/12 09:18
• Intelligente vochten CO2-gestuurde afvoer van vervuilde lucht • Ventileren waar de bewoner zich bevindt dankzij het revolutionaire SmartZone-principe
●● Pag 3: Twee duurzame creaties in Vorst ●● Pag 6: Publicaties ●● Pag 12: De openbare ruimte, een nieuw terrein voor de architect
architectenkrant
EVO I I
Paleis 4 stand 216
maandelijks - 18de jaargang - november/december 2012 - P505193 - afgiftekantoor Brussel X - ISSN 1374-5352 - verschijnt niet in juli. Verantwoordelijke uitgever: P.C. Maters, Alsembergsesteenweg 842, 1180 Brussel - www.architectenkrant.be
De strategie voor een stedelijk project - voor zover het een multidisciplinaire benadering betreft - die evenveel belang aan het proces als aan het resultaat hecht, blijkt deze integratie alleen maar mogelijk te maken als er rekening wordt gehouden met een coherent samengesteld gebied waar niet zonder meer technische objecten op een locatie naast elkaar worden geplaatst. De politieke inzet is de sleutel tot het succes van een milieugerichte aanpak.
www.renson.be
Kopenhagen: een duurzame stadsinrichting architectenkrant_NDL_1012_100x100.indd 1
De duurzame stad De integratie van duurzame ontwikkeling in bouwprojecten met alle denkbare paradoxale elementen, op zowel economisch, ecologisch als sociaal vlak, vereist op stedelijk niveau een verandering in de aanpak.
-24 E-punten!
Sp
Het ontwerp en de inrichting van het Park Superkilen in Nørrebro, een voorstad van Kopenhagen, verleent een multicultureel en multi-etnisch stadsimago anno 2012. De architecten van BIG hebben met de landschapsarchitecten van Topotek1 en de kunstenaarsgroep Superflex hun verbeeldingskracht gebundeld door in drie zones, over een lengte van meer dan 750 meter, gevarieerde activiteiten te creëren. Reflectie van de culturele diversiteit van de stad De teams van BIG, Topotek1 en Superflex besloten een beroep te doen op het lokale vernuft voor de inrichting van het 750 m lange Park Superkilen in Nørrebro, door er de mondiale ervaringen van zijn gevarieerde bevolking in te verwerken. Ze besloten in drie zones van het park te experimenteren met de braakliggende oude spoorlijn om de beste toepassingen uit 60 landen op te nemen in de inrichting, de beplanting en het straatmeubilair.
Studies over de milieu-impact maken het in de eerste plaats mogelijk om de inspanningen voor milieukwesties te classificeren, vervolgens de diverse aanpassingsmogelijkheden te selecteren en maatregelen voor vermindering of compensatie van de milieu-impact voor te stellen. De realisatie van een weloverwogen duurzaam stedelijk project is vaak het gevolg van een globale evaluatie over meerdere jaren, waarin alle lokale kenmerken worden voorgesteld die leiden tot het ontwikkelen van relevante en adequate instrumenten en strategieën. ✖ BIG-Topotek1-Superflex, Superkilen, Kopenhagen (DK)
ArchX
www.archx.eu
brengt structuur!
23/10/12 11:26
OPEN
De eerste zone is - als reactie op de aanwezige baksteengebouwen - bedekt met een rubberen vloer in roodroze kleurvlakken. Dezelfde kleur werd gekozen voor de beschildering van de gevels van de gebouwen. De zone waar de markt wordt
De nieuwe standaard in zonnewarmte-werende beglazing:
SAMENWERKING
SGG
COOL-LITE XTREME 60/28
manage your office
ArchiCAD.be ANN CL XTREME 35x150.indd 3 06-10 Kubus_adv45x35mm.indd 5
09-06-10 13:54
16/01/12 15:13
lll
“
Een interdisciplinaire benadering als veranderingstrategie
l l l gehouden, is beplant met esdoorns
en heeft kinderspeeltuinen met Braziliaanse banken, een Thaise boksring en Irakese schommels. De tweede zone, waarvan de grond is gemarkeerd met witte golflijnen, is ontworpen als een ‘stedelijke huiskamer’. Bewoners kunnen er spelletjes doen onder de Japanse kersenbomen en palmen. Er staan Braziliaanse barstoelen, er is een Noorse fietsenstalling, een Marokkaanse fontein en een indrukwekkende glijbaan in de vorm van een octopus. De derde zone bestaat uit gazonnen en heuvels en is gericht op sport- en
“
buitenactiviteiten: een arena voor voetbal en basketbal, een Texaans clubhuis voor de fans van countrydance en picknicktafels met barbecues. De reusachtige neonreclames bevestigd aan hoge masten met internationale bewegwijzering, geven de faciliteiten een kosmopolitisch tintje. Met tal van speeltuinen, recreatievoorzieningen, fietspaden en meer dan 100 meubelobjecten weerspiegelt Superkilen de diversiteit van de hele wereld en laat de bewoners aan hun vertrouwde omgeving herinneren. Het park is bezaaid met Braziliaanse en Belgische banken, Spaanse tennistafels, een Thai-
BIG-Topotek1-Superflex, Superkilen, Kopenhagen (DK)
se boksring en andere objecten. Een fraai voorbeeld van openbare ruimtes waar de wijk nieuw leven in wordt geblazen en waar de bewoners kunnen genieten van een stedelijke safari door het in rood, zwart en groen ingerichte wereldstraatmeubilair. Onderzoekers van een revolutionair project BIG heeft bekendheid gemaakt met haar creaties van architectorale projecten door duurzame materialen te gebruiken en sociale interacties toe te passen. De architecten spreken op een zeer realistische wijze over hun opvatting voor het project: “Su-
perkilen is een soort surrealistische verzameling van een globale stedelijke diversiteit, die in feite het ware karakter van de buurtschap weerspiegelt in plaats van haar tot een versteend beeld van een homogeen Denemarken te bestendigen”. Veranderingsstrategie Het project behelst een interdisciplinaire benadering als veranderingstrategie. Het stelt een heroriëntatie van het brandpuntaspect en de methode van stedelijke planning voor door een ‘wetenschappelijk cultuurbegrip’ te benadrukken in welk kader verschillende menselijke samenlevingen door hun natuurlijke omgeving zijn
gevormd. Het richt zich op de versterking van identiteiten als schakeringen op zowel cultureel als biologisch vlak, en speelt een functie ten opzichte van de terugdringing van sociale en milieubreuken in stedelijke gebieden. De stad valt samen met haar natuurlijke omgeving en dient een plaats te zijn voor solidariteit en cohesie tussen generaties en tussen wijken. Duurzame stedelijke ontwikkeling is een prioriteit om de leefkwaliteit van de bewoners te verbeteren, om het economisch concurrentievermogen te waarborgen en een gezond leefklimaat te behouden. ✖
Neerstallesteenweg, Vorst (Brussel) - B612 (architect)
In het kader van het bouwcontract voor de wijk Sint-Denijs heeft de gemeente Vorst elf wooneenheden laten bouwen die aan de passiefnorm voldoen. Het gebouw, ontworpen door architectenbureau B612 Associates, sluit aan bij de gevellijn van de Neerstallesteenweg door de architectonische betonnen onderlaag en het vegetatiefilter op de metalen constructie van de bovenste verdieping.
De basis loopt op gelijk niveau met de hoogte van de bovenleiding van de tram, waardoor er een referentiekader ontstaat dat het stedelijk karakter van de weg benadrukt. De ligging aan de Neerstallesteenweg biedt mobiliteitsvoordelen maar zorgt overduidelijk ook voor meer luchtverontreiniging en geluidsoverlast. Het project voorziet in een bufferzone tussen de woningen en de weg, en een tweezijdige oriëntatie - naar de straat- en tuinkant - van de meeste woningen. Door de willekeurige samenstelling van de gevelopeningen ontstaat er
variatie in het regelmatige patroon en is beter in de wensen voorzien voor zowel functionaliteit als warmte van het interieur: keukens, de slaapkamers van de ouders en die van de kinderen, trapportalen op halve hoogte... De ‘plantengevel’, bestaat uit een metalen opbouw die de hoofdlijnen van de onderbouw verlengt, ter ondersteuning van het metalen hekwerk en de vloerroosters waarop de plantenbakken zijn bevestigd. De metalen elementen zijn van gegalvaniseerd staal. De plantenbakken hebben de juiste afmetingen voor voldoende aarde en vochtopname. Om het risico op vandalisme te vermijden, zijn de plan-
Optimale thermische isolatie Continu regelbare ventilatie Oplossingen om meer licht te creëren Uitgebreid gamma aan accessoires Inbraakvertragende kwaliteiten
tenbakken hoog geplaatst. De drie balkons met relingen in gekleurd glas verschaffen een dynamische achtergevel. De verhoudingen tussen de binnenen buitenkant alsmede de biodiversiteit vormen belangrijke elementen van het project. Op het bovenste dak bevindt zich een recreatieterras met een weelderige vegetatie dat vanaf drie woningen toegankelijk is. Het project telt elf woningen die voldoen aan de criteria voor passieve gebouwen, zowel door de ruimtelijke vorm als de technische installaties. Het project is gelijktijdig gericht op het beperken van warmlll
Sp
Twee duurzame creaties in Vorst
Conform nieuwe norm NBN S 23-002 Comfortabel gebruik met handgreep onderaan Hoogwaardige afwerking en houtkwaliteit Ook in PVC verkrijgbaar 20 jaar garantie op glas
www.fakro.be
www.albintra.be
PURO PLUS De pure schoonheid van een vezelcement gevelplaat Met haar robuuste uitstraling van glad beton is Puro Plus de plaat voor wie houdt van puur natuurlijke charme. Een eerlijke look zonder franjes, een prima keus voor eigentijds bouwen. www.svk.be
MD2E - Maison De l'Emploi et de l’Entreprise, Vorst (Brussel) - A2M (architect)
lll
teverlies en op het maximaal benutten van de zonnewarmte. Het project is gericht op maximaal gebruik van zonlicht en zonnewarmte. Met de vormgeving van het gebouw is gestreefd naar een zo groot mogelijke benutting van de zon door doorzichten op te nemen: aan de voorgevel (75% zonlicht) met een grote opening naar de keuken die met de woonkamer in verbinding staat, terwijl de achtergevel (25% zonlicht) een grote opening naar de leefruimte heeft. Het binnenvallen van daglicht wordt ook geoptimaliseerd door de positie van de voorgevel ten opzichte van de gemeenschappelijke ruimte. De natuurlijke warmte-inbreng wordt geoptimaliseerd door de ligging van de begane grond ten opzichte van de ondergrond, mogelijk gemaakt door het reliëf van het terrein. De materialen van de structuurelementen en vloeren spelen eveneens deze warmteregulerende rol. De boilers worden voorverwarmd door middel van de op het dak geplaatste thermische zonnepanelen, +/- 35m² effectief. Het warmwatersysteem is gecentraliseerd en geschiedt via een hoogrendementsketel op gas. Het warmteverlies in de ruimtes wordt zoveel mogelijk beperkt, deels door de architectonische configuratie, de thermische kwaliteit van de materialen en door de vermindering van het verlies aan luchtstroom. Wat de vorm betreft zijn de vertrekken over het algemeen rechthoekig en compact, met de voornaamste zones tegen de grondbodem aan en tussen de aanpalende huizen. De compositie van de gevelopeningen is zo ontworpen dat een evenwicht tussen het fraaie uitzicht, het zonlicht en
de isolatie van de ondoorzichtige wanden wordt bereikt. De leefruimtes hebben wijdere openingen; de slaapruimtes zijn energiezuinig en de dienstruimten zijn centraal in het gebouw gelegen. De dikte van de isolatie (+/- 25cm) is van belang voor het aanmerkelijk verminderen van de koudebrug. De ramen hebben een laag stralingsvermogen en zijn van een zeer isolerende type, driedubbele beglazing. De Canadese schachten zorgen voor een optimalisatie van de dubbelstroom waardoor de instroom van verse lucht wordt getemperd. MD2E is de afkorting van ‘Maison De l'Emploi et de l’Entreprise (Huis van Tewerkstelling en Onderneming) in Vorst. Dit door A2M ontworpen gebouw met een budget van 2,4 miljoen euro ligt op de hoek van de Stationsstraat en de Britse Tweedelegerlaan in Vorst. In 2008 won het de prijs ‘Voorbeeldgebouwen’; het werd gebouwd op een terrein van 8 are dat vroeger in bezit was van de Volkswagenfabriek, gelegen aan de voorzijde. Het terrein is door de gemeente van Vorst aangekocht in het kader van het bouwcontract voor de wijk Sint-Denijs, met de bedoeling een gebouw te creëren voor diverse functies verbonden met de werkgelegenheid in het kader van projecten van het Huis van Tewerkstelling en Onderneming (MD2E). Een in zijn genre uniek gebouw waarbij gemeentelijke, provinciale en federale infrastructuren op het gebied van werkgelegenheid zijn samengevoegd, en op de begane grond is een kleutercrèche gepland. Het hele gebouw voldoet aan de passiefnorm. Daarnaast is er een krachtig systeem van tanks en groendaken om het regenwater te verzamelen en te gebruiken, alsook
een groot oppervlak met zonnepanelen. Bijzondere aandacht gaat tevens uit naar een beter, rationeler watergebruik.
Waarom kiezen voor Puro Plus? Natuurlijke uitstraling zonder coating Puur ecologisch product Formaten: 1.220 x 2.520 mm 1.220 x 3.070 mm Alle voordelen van vezelcement
Dit project maakt gebruik van nieuwe koeltechnologieën, zoals de adiabatische koeling en de activering van betonplaten. Afkoeling gebeurt door middel van ventilatieinstallaties die voor een adiabatische koeling van de afgevoerde lucht zorgen. Daarbij wordt de afgevoerde lucht bevochtigd en dus SVK - Advertentie architectenkrant - nov 2012 -def.indd gekoeld. De koude wordt naar de externe verse lucht overgebracht met behulp van een warmtewisselaar. Dankzij deze inrichting kunnen de hoogste temperatuurswaarden in de vertrekken tot 27°C worden teruggebracht.
1
Isover G3, de nieuwe generatie isolatie
Voor de koeling werden twee opties bestudeerd. De eerste optie V0 omvatte het gebruik van Night Cooling (intensieve nachtventilatie) om ervoor te zorgen dat de thermische massa ’s nachts een bepaalde hoeveelheid koude kan absorberen om die vervolgens overdag opnieuw af te geven. Uit de resultaten van het onderzoek bleek dat er met deze methode in de zomer echter geen comfortabele temperatuur kon worden gegarandeerd. De tweede optie die bestudeerd is, bestond uit de combinatie van adiabatische koeling met een geïntegreerd koelsysteem: de activering van betonplaten. Daarbij worden er in de betonbekleding spiraalslangen geplaatst die op de warmtepomp zijn aangesloten waarmee zowel verwarmd als gekoeld kan worden. In de tussenseizoenen is het met dit systeem bovendien mogelijk om, zonder gebruik van de warmtepomp, de koelenergie rechtstreeks via de grond naar de activering van de structuurelementen te leiden. ✖
G3 Architectenkrant 105x145 nl.indd 1
14/11/12 17:10
G3 staat voor een nieuwe generatie minerale wol met 3 Garanties. Het resultaat van 70 jaar ervaring en innovatie.
1. Prestaties 2. Milieu 3. Gezondheid www.isoverg3.be
22/08/12 11:47
Publicaties Brusselse voorbeeldgebouwen ‘laten van zich horen’...
Geberit Monolith
De kunst van het sanitair.
In Brusselse woningen en bedrijfspanden verbruikt men meer dan 70% energie. Het gewest is verantwoordelijk voor 63% CO2-uitstoot, circa 40% NOx-uitstoot (stikstofoxide) en bijna 25% deeltjesuitstoot. Nog maar een paar jaar geleden waren Brusselse bouwprojecten, zoals de Belgische bouw in het geheel genomen, een van de grootste energie-intensieve van Europa. Sinds 2007 organiseert het Brussels Hoofdstedelijk Gewest projectoproepen gericht op het verbeteren en bevorderen van de bouw en de renovatie van ‘voorbeeldgebouwen’. Het doel is te laten zien dat het mogelijk is om zeer goede energie- en milieuprestaties te behalen binnen een redelijk budget. Als gevolg van de lancering van vier oproepen voor het indienen van projectvoorstellen tussen 2007 en 2011, werden 156 projecten geselecteerd met een totaaloppervlakte van 371.000m². In 2007 kende het Brussels Hoofdstedelijk Gewest nog geen passieve bouwen. Als gevolg van de projectoproepen zal in 2015 de oppervlakte van passieve gebouwen in Brussel naar verwachting 160.000m² bereiken. De projectoproep voor ‘voorbeeldgebouwen’ stelt zich ten doel aan te tonen dat het technisch haalbaar en economisch (nagenoeg) winstgevend is om in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voorbeeldgebouwen met hoge energie- en milieuprestaties te bouwen en/of te renoveren. De geselecteerde‘voorbeeldgebouwen’ impliceren een pedagogisch doel door zowel het grote publiek als de professionals in de bouwsector te overtuigen van de technische en financiële realiteit van een beter bestudeerde energie- en milieuconstructie waarmee tegelijkertijd de architectonische kwaliteit wordt verzekerd. De prioriteit voor 2012 is deze ontwikkelingen in de vastgoedsector voort te zetten om een groot massa-effect te creëren en het Brusselse gewest als koploper te plaatsen in het peloton van steden die in staat zijn om te anticiperen op grote energie- en milieu-uitdagingen. Het accent ligt op het streven de algemene visie van de milieu-impact bij nieuwbouw- of renovatieproject te versterken, door aansporing om nog verder te gaan
Wie aan renovatie denkt, heeft zelden gebrek aan ideeën. Dankzij zijn modulaire structuur kan deze sanitaire module worden geïnstalleerd zonder bouwkundige aanpassingen. Er wordt een compacte sculptuur tussen de muur en het porselein gecreëerd. Geberit Monolith biedt een oplossing om je toiletruimte of badkamer te verrijken met een fascinerend kunstwerk. Hedendaagse kunst! Makkelijk te plaatsen in bijna alle bouwsituaties. 0HHU�LQIRUPDWLH�RYHU�*HEHULW�0RQROLWK���� ZZZ�JHEHULW�EH
GCJ00200R_Monolith_JournalArchi_210x297_NL.indd 1
11/06/12 14:22
- met name door inventieve bouwmethoden en -materialen - en, vanaf heden, in anticipatie op de Europese invoering tegen 2019-2021 ‘nulenergie’-gebouwen te bouwen of te renoveren. Deze anticipatie brengt ook het voordeel met zich mee om tegenover de stijging van de energieprijzen‘slagvaste’ gebouwen te hebben. Brussel maakt tegenwoordig deel uit van de meest actieve steden op het gebied van passief bouwen. Zij heeft de ervaring van de buurlanden geïntegreerd en neemt een voortrekkersrol aan in de passieve uitbreiding van bedrijfspanden. De stad dient erop voorbereid te zijn om het komend decennium onder de beste omstandigheden 150.000 nieuwe bewoners te huisvesten. Ter gelegenheid van de vijfde editie van de oproep voor ‘voorbeeldgebouwen’ stelt Leefmilieu Brussel voor om stil te staan bij wat de beelden en de winnende projecten te vertellen hebben…
Verbeelding krijgt vorm Gyproc biedt U de oplossingen
Les bâtiments exemplaires se racontent... Bernard Deprez, Jean Cech ISBN: 9782873867980 Prijs: 29,95 EUR Verschijningsdatum: 08-10-2012 Formaat: 245 x 245 Uitvoering: Paperback Druknummer: 1 Aantal pagina’s: 232 Uitgever: Racine
OFFICE Kersten Geers & David van Severen | 2G N.63 Het bureau Office de Kersten Geers en David van Severen (de zoon van de ontwerper Marteen en de kleinzoon van de kunstschilder Dan van Severen) was eerder opgemerkt, onder meer voor het werk aan het Belgisch paviljoen op de Internationale Architectuur Biënnale van Venetië in 2008. Van Severen en Geers studeerden beide architectuur aan de Universiteit van Gent en aan de Escuela Técnica Superior Arquitectura in Madrid. Ze werkten vervolgens onder andere bij Neutelings Riedijk Architecten in Rotterdam (Geers) en bij Stéphane Beel Architecten in Gent (Van Severen). Beide geven les aan de Technische Universiteit van Delft, het Berlage Instituut in Rotterdam en aan de Universiteit van Gent.
lll
In Kortrijk realiseerden ze de uitbreiding van de tentoonstellingsruimte en de reorganisatie van de gehele site van Kortrijk Xpo. In het kielzog van andere bekende bureaus zoals Robrecht en Daem (2G N.55), Xaveer de Geyter en Stéphane Beel, zijn zij de nieuwe generatie architec-
SILVER
SILVER
Uw gids in duurzame en innovatieve afbouwsystemen SAINT-GOBAIN CONSTRUCTION PRODUCTS BELGIUM NV Divisie GYPROC Sint-Jansweg 9 - Haven 1602 - B9130 KALLO Tel.: +32 (0)3 360 22 11 - Fax: +32 (0)3 360 23 80 www.gyproc.be -
[email protected]
Corporate_Gyproc_C2C_NL.indd 1
5/06/12 08:25
Op wie rekent u voor een duurzaam gebouwd Vlaanderen? Voor welke bouwproducten bestaan al gesloten materiaalkringlopen? Aan welke voorwaarden moeten gerecycleerde granulaten voldoen om opnieuw ingezet te kunnen worden in de materiaalkringloop? Wat is de impact van een gebouwelement in de loop van zijn hele levenscyclus?
Het milieuverantwoorde beheer van materialen is de belangrijkste missie van de OVAM. Milieuverantwoord materiaalbeheer in de bouw heeft zowel te maken met duurzaam materiaalgebruik als met duurzaam wonen. Bouwen en wonen zijn essentiële menselijke activiteiten met een grote impact op het milieu. We staan voor de uitdaging ons grondstoffengebruik verder te rationaliseren, ook in de bouwsector. Alleen kijken naar het afvalbeheer op het einde van de materiaalketen volstaat niet langer. We moeten de efficiëntie van de hele keten verbeteren. De OVAM heeft met het uitvoeringsplan ‘Milieuverantwoord materiaalgebruik en afvalbeheer in de bouw’ een duidelijke stap gezet van een klassiek afvalbeheer naar een verruimend materialenbeleid.
Volg ons op www.ovam.be/selectiefslopen en
www.ovam.be/bouwmaterialen
en www.ovam.be/bouwmaterialenmethodiek
ten zoals De Vylder Taillieu Vick en anderen. Zij hebben hun Brusselse bureau in 2002 opgericht met het idee dat architectuur - zonder enige retoriek - bewust moet worden beschouwd als een soort obstakel. Het bureau heeft, veelal vanuit een radicaal perspectief, allerlei soorten projecten aangepakt: utopische stadsvoorstellingen, grenskantoren, eengezinswoningen, overheidsgebouwen, scenografie en tentoonstellingspaviljoens,... Zoals doorgaans bij hun zeer verzorgde presentatie tonen de Spaanse edities een selectie van kleine representatieve projecten van architecturaal werk. Het is overigens dat met deze eerste projecten op een kleinere schaal de fundamentele intenties van architecten duidelijker tot uiting komen. Dit nieuwe nummer van 2G bevat drie inleidende teksten geschreven door de Britse criticus Ellis Woodman, de Amerikaanse historicus Joan Ockman en de architecten en redacteuren van het tijdschrift San Rocco, Pier Paolo en Andrea Tamburelli Zanerigo. Als aanvulling hierop bevat het Nexus-gedeelte teksten van de architecten zelf (met inbegrip van ‘Words without thoughts never to heaven go’, geschreven door Kersten Geers) en een interview met Enrique Walker. Alle gebouwen werden gefotografeerd door de Nederlandse fotograaf Bas Princen die op regelmatige basis voor de uitgever werkt. Een zeer aanbevelenswaardig boek. ISBN/EAN: 9788425224546 Pagina’s: 176 p. Formaat: 300 x 230 Publicatiejaar: 2012 Works and projects: After the Party, Architectuur Biënnale Venetië Summer house, Gent Bridge, Gent Community centre, Tirúa Villa, Buggenhout 25 rooms, Ordos (Binnen Mongolië) Weekend house, Merchtem Urban villa, Brussel Kunstmuseum, St. Gallen (Zwitersland) Computer shop, Tielt Wall, Brussel, Gent en Dowaai Apartment complex, in Sully (Frankrijk) Chamber of Commerce, Kortrijk Agriculture School, Leuven Drying hall, Hulshout XPO trade fair complex, Kortrijk Garden Pavilion, Architectuur Biënnale Venetië ✖
© Corinne Cuendet, Clarens-LIGNUM
© Ralph Feiner, Malans-LIGNUM
Groen bouwen en verbouwen met duurzaam PeFC-hout © LIGNUM
Ongetwijfeld houdt u van hout en stelt u het gebruik ervan voor aan uw klanten. Het gebruik van hout is in de mode, temeer omwille van zijn vele kwaliteiten: hernieuwbaar, ecologisch, goede warmteisolator,...
PEFC, een groen label voor een breed productgamma
Tal van PEFC-gecertificeerde bedrijven uit de bouw- en verbouwsector bieden PEFC-gelabelde producten aan. Denk maar aan bouwmateriaal Wanneer geko(vloer, houtskezen wordt om letbouw, balmet hout te Schrijf PEFC-hout voor in ken), elementen werken, is het uw bestekken en promoot voor binneninnoodzakelijk om het bij uw klanten richting (tafels, te controleren of deuren,..) of de ontginning buiteninrichting op een milieuvriendelijke manier (tuinmeubels, ramen…) gebeurt. De PEFC-boscertificatie Gegevens over alle PEFCbiedt deze garantie. PEFC ziet gecertificeerde bedrijven vindt u toe op het behoud van de houtop www.pefc.be. Meer info via voorraad, garandeert zijn legale
[email protected] of 02 223 44 21 ontginning en verbetert het bosbeheer.
Professionals in de houtsector, kom NU op voor onze bossen en schrijf duurzaam PEFC-hout voor.
PEFC, het meest verspreide boscertificatiesysteem ter wereld, PEFC, een uitgebreid netwerk : 360 gecertificeerde bedrijven in België, 9450 wereldwijd. PEFC Belgium Centrumgalerij blok 2 1000 Brussel
materialen
Productinfo
Nieuwe gevelplaten met eigentijdse looks en likes De knappe ‘looks’ van glad beton in combinatie met de ‘likes’ van een gemakkelijk te plaatsen en milieuvriendelijke vezelcement gevelplaat. Dat is de nieuwe Puro Plus van SVK: esthetisch én handig. Daarmee geeft u uw projecten absoluut een eigentijds orgelpunt. Looks - Mooi en strak natuurlijk design De unieke en natuurlijke kleurschakeringen van vezelcement geven ook aan Puro Plus een tijdloos karakter. De esthetische betonlook van natuurlijk grijs met een licht geschuurde zuivere afwerking geeft kracht aan hedendaagse architectuur.
Een EPD is een rapport dat wordt gebaseerd op de volledige levenscyclus van een product (Life Cycle Assessment). Het houdt rekening met duurzaam gebruik en verbruik van natuurlijke grondstoffen in elke levensfase van het product: bij de productie, maar ook bij transport, gebruik en bij de afvalverwerking ervan. Zo krijgt de consument, bouwheer,… een zicht op het volle-
Umwelt-Produktdeklaration nach ISO 14025
Außenputze (organisch) Sto Aktiengesellschaft
EPD-STO-2011331-D Institut Bauen und Umwelt e.V. www.bau-umwelt.com
www.svk.be
Duurzaam bouwen De FOD Volksgezondheid wil werk maken van de invoering van zogenaamde EPD’s of Environmental Product Declarations, gekoppeld aan de ISO 14025 norm. Dat is een Europese standaard die ontwikkeld is om op transparante wijze een beeld te geven van de duurzaamheid van bouwproducten. Ondermeer isolatiefabrikant STO was op Europees vlak betrokken bij het ontwikkelen van deze standaard.
www.sto.be
Knauf Aquapanel Cementboard System “Sloop de muren van de gewoonte”
Deklarationsnummer
Likes – Ecologisch en alle voordelen van vezelcement De kwaliteiten van Puro Plus bekoren heel wat eigentijdse bouwers. De platen zijn milieuvriendelijk en perfect geschikt voor constructies met grote isolatiediktes. Bovendien profiteert u van alle voordelen van vezelcement: vormvast, roest- en rotvrij, gunstige brandreactie, bestand tegen uiteenlopende klimatologische omstandigheden en bestand tegen micro-organismen en schimmels.
Dit is een voorbeeld van een EPD op onze sierpleisters: Stolit, StoSilco, StoSil, StoLotusan (zelfreinigende pleister).
dige plaatje van een product op het vlak van duurzaamheid, gemeten over de hele levenscyclus van het product. Bovendien is deze norm de enige mogelijkheid om verschillende bouwproducten objectief en transparant met elkaar te vergelijken op vlak van broeikasgassen, ozonvorming en verzuringsvermogen. Tot op vandaag zijn fabrikanten niet verplicht om bij hun bouwproducten aan te geven wat de impact van de materialen is op het leefmilieu. De enkele fabrikanten die wél een zogenaamde EPD-verklaring (‘Environmental Product Declaration’) aanvragen, doen dat vrijwillig. Producenten die beroep doen op EPD’s zijn veelal prominente fabrikanten, zoals Sto, die verkiezen om het begrip duurzaamheid een kwantitatieve, transparante invulling te geven, in plaats van een ongecontroleerd gebruik van talloze commerciële labels. Hieraan werd ook een ISO certificaat gekoppeld: ISO 14025. De Federale Overheidsdienst Volksgezondheid (FOD Health) wil nu, in het kader van de Europese voorstellen rond duurzaamheid in de bouw, het gebruik van EPD verplicht stellen. Indien het voorstel wet wordt, zal duurzaamheid van gebouwen in de toekomst per definitie omschreven worden in termen van milieu, sociale en economische aspecten.
Aquapanel Cementboard Indoor van Knauf heeft zich sinds geruime tijd een stevige positie weten te verwerven in het bouwen van plafonds en wanden in vochtige ruimten. Met reden trouwens. Aquapanel is totaal ongevoelig voor vocht, verbrokkelt niet en is geen voedingsbodem voor schimmel. Deze eigenschappen, gekoppeld aan een zeer makkelijke en economische verwerking maken Aquapanel de meest ideale ondergrond voor alle mogelijke bekledingen die men in vochtige ruimten kan gebruiken. Van zeer fijne bekledingen zoals pvc, over tegels tot en met vol gelijmde glasplaten in alle mogelijk kleuren. Eveneens leent Aquapanel zich tot het bouwen van binnenwanden in zeer zwaar belaste lokalen. Daarbij komt de uitzonderlijke hardheid van de plaat (drukweerstand van 20N/ mm²) uiteraard zeer goed van pas. Ondanks het feit dat Aquapanel zo hard is als beton, verwerkt de plaat even makkelijk als de Knauf gipskartonplaten! Snijden met een mes, zelfs plooien is perfect mogelijk zonder enige bijkomende bewerking en voorboren is evenmin noodzakelijk. Aquapanel Cementboard Outdoor opent voor architecten nog meer mogelijkheden. Verlaat bij uw ontwerpen zonder enige vrees de “platgetreden paden”, en u zal oplossingen vinden die u nooit voor mogelijk hebt gehouden. Buitenplafonds en structuren aan gebouwen kunnen op een passende wijze worden uitgevoerd met Aquapanel. Integratie van technieken is hier geen enkel probleem. Bovendien vraagt Aquapanel zeer weinig uitzetvoegen en is geventileerde plaatsing ook niet nodig. Zeer fijne realisaties zijn bijgevolg niet langer een utopie. Een binnenplafond visueel laten doorlopen naar buiten? Geen probleem voor Aquapanel, en dit kan ook met een zeer fijne afwerkkwaliteit.
Gevelbouw (nieuw en renovatie) met Aquapanel Cementboard System is allicht de grootste nieuwigheid voor onze Belgische markt. We staan de komende jaren voor grote uitdagingen, en die vragen nieuwe, innovatieve antwoorden. Daarvoor kan u terecht bij Aquapanel. Met een ongekende uitvoeringssnelheid, grenzeloze architecturale mogelijkheden en een enorme gewichtsreductie kan u toch een gevel realiseren die veel slanker is dan nu het geval is met traditionele bouw. Met dit systeem wint u tot 8 % aan binnenruimte, zonder in te boeten op kwaliteit noch stevigheid. Perfect isoleren en luchtdicht bouwen zijn eenvoudig uitvoerbaar. En qua gevelafwerkingen is de keuze onbeperkt.
Dit lijkt wel een utopie, maar is het allerminst. Talloze projecten zijn intussen wereldwijd uitgevoerd met Aquapanel. Deze projecten zijn het sprekend bewijs van een nieuwe wind in het bouwen. “Tear down the walls of convention and reshape your vision with Aquapanel Cementboard System from Knauf” www.knauf.be
Gelabeld hout in aanbestedingen wordt de norm Overheden nemen hun voorbeeldtaak als verantwoordelijke consument steeds meer op. Denk maar aan het eisen van gelabeld hout in aanbestedingen. Als architect is het dan ook belangrijk om bij bouwof verbouwprojecten gebruik te maken van hout uit duurzaam beheerde bossen. Het PEFC-label geeft deze garantie en wordt door onze overheden erkend. Om de toekomst van de bossen te garanderen, is het noodzakelijk dat er op een doordachte manier hout geoogst wordt in de bossen. Ook de overheden hebben dit begrepen en eisen - rechtstreeks of via een architect – het gebruik van gelabeld hout. Daarvoor dient een beroep gedaan te worden op een bedrijf dat beschikt over een chain of cus-
tody-certificaat. Dit certificaat toont aan dat het hout langsheen de hele verwerkingsketen opgevolgd wordt door onafhankelijke controle-instellingen die de garantie geven dat het hout afkomstig is uit duurzaam beheerde bossen. Het PEFC-boscertificatiesysteem PEFC, dat staat voor Programme for the Endorsement of Forest Certification Schemes, is het grootste boscertificatiesysteem ter wereld. Het PEFC-systeem ontstond in 1999 als Europees initiatief. Het kende
een snelle opmars en overschreed al snel de Europese grenzen. Op de dag van vandaag is PEFC actief in meer dan 30 landen, verspreid over alle continenten. Het PEFC-systeem is goed voor tweederde van de gecertificeerde bosoppervlakte wereldwijd, wat in absolute cijfers overeenkomt met meer dan 243 miljoen hectare bossen. Wanneer we België en buurlanden onder de loep nemen, zien we dat meer dan 40% van de bosoppervlakte het PEFC-certificaat draagt. Het grote voordeel van lokaal hout is dat het transport beperkt is en zo de ecologische voetafdruk verkleint. Daarnaast steunt het gebruik van lokaal hout ook de lokale economie. Een chain of custody-certificaat Bedrijven uit de hout- of papiersector die willen meespringen op de kar van duurzaam bosbeheer, kunnen een controleketencertificaat behalen. Enkel met dit certificaat, uitgereikt door een onafhankelijke derde, mag een bedrijf PEFC- producten verhandelen en de producten labelen. Het certificaat laat toe de hout- en papierstromen te volgen doorheen de keten: binnen een bedrijf en van bedrijf tot bedrijf. Naast een duidelijke administratieve opvolging, worden er ook een aantal sociale, gezondheids- en veiligheidseisen opgelegd, zoals het recht om zich te verenigen, het uitsluiten van dwangarbeid,... www.pefc.be
✖
Monument biologisch gerenoveerd Een Amsterdams schoolgebouw uit 1866 is als eerste gemeentelijke monument biologisch gerenoveerd. Bij deze nieuwe methode gaat herstel van historische kwaliteit hand in hand met de hoogste duurzaamheidseisen. De aanpak is ontwikkeld door Aayu architecten. Bij het renoveren van cultureel erfgoed staat het historische karakter altijd op gespannen voet met de huidige energie- en comforteisen. Zo niet bij de Aayu-aanpak, zegt architect en bouwbioloog Daniel Höwekamp: “Bij biologisch renoveren versterken ze elkaar juist. Eikenhout en leem De voormalige Leonardo da Vincischool is getransformeerd tot een brede school met buurtfuncties. Alle nieuw aangebrachte materialen zijn natuurlijk en bio-cyclisch, zoals massief eikenhout en leem. De materialen zijn CO2-neutraal, eenvoudig recyclebaar en sluiten aan op de historische bouwfysica van het pand. Zo veel mogelijk van het materiaal in het gebouw is opnieuw gebruikt. Zo zijn houten traptreden
omgedraaid en opgeschuurd, zijn vloerdelen verwerkt tot pantry’s en plafonds tot tuinschutting. Eetbare plantenmuur Het gezonde binnenklimaat en de energiezuinigheid zijn het gevolg van de combinatie van natuurlijke isolatie aan de binnenzijde, laagtemperatuur vloer- en -wandverwarming, CO2-gestuurde ventilatie, led-verlichting met daglichtregeling en zonnepanelen. Voor de doorspoeling van het toilet wordt gebruikgemaakt van regenwater. Een bamboebos, vegetatiedak en eetbare plantenmuur geven kinderen extra speelruimte; de kruiden en groenten die ze oogsten, gebruiken ze ook weer in de kookles ✖
OPLEIDINGEN DUURZAAM BOUWEN FEBRUARI >> MEI 2013
© A. LEDROIT/V. PIERRET - Photo Y. Glavie
>>> OPLEIDINGSCYCLI VOOR PROFESSIONELEN <<< Architecten, studiebureaus, ingenieurs, professionele bouwheren, promotoren, gebouwenbeheerders, syndicussen van gebouwen, aannemers, …
OM STERK TE STAAN OP DE MARKT VAN MORGEN Duurzame gebouwen algemene opleiding
Algemeen overzicht van alle keuzes en technieken die aan de basis liggen van een duurzaam gebouw.
7 dagen - € 350
Ruimtelijke ordening en milieu
Mogelijkheden voor sociale uitwisselingen, zachte mobiliteit, stedelijk landschap en biodiversiteit.
5 halve dagen - € 125
Energie
Gebouw met een laag energiegebruik, met inbegrip van de beheer- 6 tot 12 dagen sing van de behoeften en de keuze van de energiesystemen en - € 300 tot € 600 -bronnen. Opleiding met specialisaties «Energie-verantwoordelijke/ Energieadviseur» .
Passief en (zeer) lage energie
Doel is te komen tot een laag energieverbruik op een vooraf bepaald niveau: de nieuwbouw- en renovatietechnieken om de passief- en de zeer-lage-energiestandaard te halen.
7 dagen - € 350
Water
Geïntegreerd waterbeheer: oordeelkundige gebruik van water, waterzuivering en beheer van het regenwater op het perceel.
5 halve dagen - € 125
Materialen
Acties die kunnen worden ondernomen, vanaf de ecologische keuze 4 dagen - € 200 van de materialen tot het beheer van hun afval.
Bouwafval
Beheer van bouwafval vanuit het oogpunt van preventie, nuttige aanwending en verwijdering.
3 dagen - € 150
Gezondheid en comfort
Verschillende types « comfort » waarborgen: thermisch, respiratorisch, visueel, akoestisch, ruimtelijke kwaliteit van de vertrekken. Beperken van de bronnen van binnenverontreiniging. Een gebouw ontwerpen dat voor iedereen toegankelijk is.
4 dagen - € 200
Akoestisch
Principes van akoestische correctie en akoestische isolatie d.m.v. materialen met een gunstige ecobalans.
3 dagen - € 150
>>> Elke opleiding wordt gegeven door gespecialiseerde bureaus en lesgevers. U hebt toegang tot de
theoretische gegevensbanken, technische informatie en illustraties of bezoeken, ... Een gespecialiseerd expert helpt u om uw kennis na de opleiding in de praktijk om te zetten. <<< I n f o e n i ns c hri j v i nge n ( bep er k t aant a l p l a a t se n : sc h ri jft u n u a l i n ) w w w. l e e f mi l i e u brus s e l . be /o pl e i d i n g en d u b o formations-bat-durv3-2012.indd 2
of
0800 85 775 13/11/12 15:37
Emmers waar u op kan rekenen. Bij Sto bent u zeker dat u producten van top-kwaliteit ontvangt. Dankzij het team voor onderzoek en ontwikkeling bestaande uit meer dan 100 deskundigen, loopt elke Sto-emmer over van vindingrijkheid en innovatie. www.sto.be
Zoekertjes
Architectenkrant maandblad uitsluitend bestemd
Plaats een zoekertje via Heraanleg van de oevers van de Ljubljanica-rivier in Slovenie, laureaat van de« European Prize for Urban Public Space » 2012
De openbare ruimte, een nieuw terrein Sp voor de architect De openbare ruimte is meer dan ooit het werkterrein voor de verantwoordelijken van stedelijke gebieden, voor de vervoerssector en... architecten.
www.architectenkrant.be
voor de professionelen in de architectuur www.architectenkrant.be Alsembergsesteenweg 842, 1180 Brussel Tel. 02 772 40 47 - Fax : 02 771 98 01
VK zoekt een ARCHITECT
[email protected]
ONTWERP voor haar vestiging
Redactie
in Brussel. Je bent grafisch sterk,
[email protected] (hoofdredacteur): + 32 (0)476 74 96 53
creatief, innovatief en ontwerpen
[email protected]
is je ding. Je hebt minimum 5 jaar
Publication Manager / Advertenties
ervaring. Jobs: www.vkgroup.
Bea Buyse: Tel. + 32 (0)477 77 93 68
be/careers - E-mail: martine.d@ vkgroup.be - Tel.0474/99 63 15.
[email protected] Totaal bereik : 13.700 exemplaren. Artikels, foto’s en tekeningen in het redactioneel gedeelte van de Architectenkrant bevatten geen
Steeds meer metropolen richten zich op innovatieve oplossingen om ons leven in de stad te verbeteren en intelligenter te maken. Kan men digitale technologieën voor groenvoorzieningen vertrouwen? Zal de openbare ruimte een ‘designobject’ worden? Zelfs een lege ruimte is niet enkel een vergaarbak om symbolen en componenten te ontvangen, maar een bron die onderhouden en optimaal benut dient te worden. De openbare ruimte mag niet beschouwd worden als een gebied voor wisselende aanpassingen, maar dient als criterium te gelden voor elke beslissing. Vaak moet het zelfs een doel op zich hebben: als omgeving waarin de inwoners samenwonen, als terrein ingericht
voor activiteiten en uitwisselingen of als instrument voor de identiteit van een stad, van een bevolking. Naast objecten en symbolen worden ruimtes ook via hun historische verbanden gemodelleerd door architecten, multidisciplinair ondersteund door stadsplanners, ontwerpers en landschapsarchitecten. Met het oog op de benutting willen zij graag een openbare ruimte ontcijferen en de mate van wanorde - die slechts de weerslag is van haar bestuurders - oplossen. De architect kan het ecosysteem van de betrokken actoren identificeren en helpen gezamenlijke doelen te vinden voordat men naar oplossingen zoekt.
Met de inrichting van een openbare ruimte geeft de goed uitgeruste en gedreven architect niet alleen blijk van zijn klassieke houding (als humanist, schepper, vernieuwer), maar ook van zijn houding ten opzichte van de actualiteit (als onthuller van de identiteit, geëngageerd hoofdrolspeler voor duurzame ruimtes) en in het bijzonder van zijn essentiële maar minder bekende kritische houding: als marktspeler, bemiddelaar, probleemoplosser. De architect wordt van aannemer (verticaal) een multidisciplinaire, creatieve, transversale hoofdrolspeler (horizontaal): hij begeleidt de confrontatie tussen de strategie van de opdrachtgever met die van de producent en het gebruik van de eindklant. ✖
publiciteit; producten en bedrijven worden hier uit-
Met dank aan
sluitend vermeld ter informatie van de lezers. Artikels met informatie van eerder publicitaire aard worden opgenomen met de vermelding “productinfo, publi-
Dit nummer 265 van
reportage,…”. Alleen de auteurs zijn verantwoordelijk
Architectenkrant wordt u
in de Architectenkrant verschijnen.
aangeboden in samenwerking
Verantwoordelijke uitgever:
met de volgende bedrijven:
Alsembergsesteenweg 842, 1180 Brussel
ALBINTRA, CIA, FRANCE
Maatschappelijke zetel:
VOYAGES, GEBERIT, GYPROC,
Alsembergsesteenweg 842, 1180 Brussel
HP, IBGE-BIM, ISOVER, KUBUS,
voor de artikels, foto’s, illustraties en standpunten die
Philippe C. Maters
[email protected]
new ATON Publishing sprl, BE 0830.222.307 Copyright
OVAM, PEFC, RENSON, SAINT-
2012 - new ATON Publishing sprl.
GOBAIN, STO, SVK, XATRAX
inbegrepen.
Alle rechten voorbehouden, die van vertaling
Paraît également en français.
