Jaargang 2 Editie december Pag 12 Pag 6 Pag 14

ZO!

Informatiekrant voor medewerkers en vrijwilligers Jaargang 2

Editie december 2014

Balanceren tussen moederschap en zorg Pag 10

Aan zwerfvuilroute komt ondersteuner niet meer te pas

Belangrijke UWV-certificering voor jobcoaches

‘Nieuwbouw draagt bij aan betaalbare zorg’

Pag 6

Pag 14

Pag 12

Investeren in beleving op De Lathmer Geconcentreerd trommelt Suzanne Vrielink op de steeldrum tegenover haar woning op De Lathmer. Met haar handen tovert ze verschillende klanken uit het rvs-instrument.

Instrumenten-pilot geslaagd

,,Ik hou heel erg van muziek. Het is voor mij ontspannend. Vroeger heb ik in het Lathmer-orkest gezeten. En als ik bij mijn ouders ben, speel ik altijd met André Rieu mee op mijn drumstel. Het is fijn dat ik nu ook hier bij mijn woning kan spelen. Ik ga best vaak even trommelen”, vertelt Suzanne. De komst van de instrumenten - naast de steeldrum staan er elders ook een xylofoon en chimes - was een proef. Maar omdat er veel gebruik van wordt gemaakt, blijven ze nu definitief staan. Sterker nog. Bureau Herontwikkeling, dat zich bezighoudt met de vernieuwing van landgoed De Lathmer, denkt al verder. Als het aan Vera Moksietski

ligt, kunnen cliënten en verwanten er straks van alles beleven tijdens een rondwandeling. ,,We zouden graag meer instrumenten bij elkaar hebben, zodat cliënten samen muziek kunnen maken. Maar je kunt ook denken aan een blotevoetenpad. Of een kruidentuin waar je geprikkeld wordt via geur. Of tastborden met trilling waar je aan kunt voelen. Heb je tips of ideeën? Mail ze dan naar [email protected].” Voor nieuwe investeringen is wel extra subsidie nodig, vertelt Vera. Garanties zijn er dus niet. Maar meer beleving op De Lathmer past in ieder geval goed bij de visie van Zozijn. ,,Dit terrein is voor ons een werkplek, maar voor cliënten hun hele wereld. Ze brengen hier ook hun vrije tijd door. We willen hen ook op die momenten het maximale bieden. En door te investeren in beleving, stimuleren we dat cliënten bewegen op het landgoed.”

ACTUEEL

ZO! in deze editie ACTUEEL

Aan de vooravond van grote veranderingen in de zorg.

HOE DOE JIJ DAT

02

04

Schelden, spugen, slaan en schoppen: hoe ga je om met agressie? ACTUEEL

06

Stap voor stap weer leren werken met hulp van de jobcoach.

COLUMN

07

Peter Vriesema over trots, bewondering en moeilijke keuzes.

VRIJWILLIGERS MAKEN HET MOGELIJK

08

Ellen Brinkman gaat met engelengeduld door de Action.

NIEUWS EN WEETJES

09

Beethoven rockt dak eraf tijdens PV-feest in De Leeren Lampe.

ACHTERGROND

09

Balanceren tussen moeder zijn en zorgen voor je dochter.

HART OP DE TONG

10

Annet Reimert: Elke cliënt verdient een blanco benadering.

1+1=3

12

Cliënten prikken samen met vrijwilligers Zutphen schoon.

ACTUEEL

14

‘Beslissen over beschikking is spannend’

‘Bevalt uitstekend om niet meer te werken’

‘Andere doelgroep is leuk, maar wennen’

Chantal van Leeuwen, zorgbemiddelaar bij Zozijn, voert sinds kort één dag in de week keukentafelgesprekken voor de gemeente Aalten en Winterswijk.

Roel Hietbrink (62) ging in op het voorstel om met een financiële tegemoetkoming uit dienst te gaan. Hij was ambulant begeleider van mensen met NAH in de regio Nijmegen.

Rianne van Huffelen werkte jarenlang met oudere cliënten die een matige tot ernstige verstandelijke beperking hebben. Na een woningruil begeleidt de coördinerend ondersteuner nu jongvolwassenen met moeilijk verstaanbaar gedrag.

,,Het eerste gesprek was spannend. Het voelt als een grote verantwoordelijkheid om te beslissen op welke zorg iemand recht heeft. Ook de cliënt was zenuwachtig. Gelukkig konden we haar angst snel wegnemen. We zijn er niet om alle zorg stop te zetten, maar om te kijken wat echt nodig is. Maatwerk blijft mogelijk, als je het maar onderbouwt. Ik heb vier uur om een beschikking te maken, maar de eerste keer was ik een dag bezig. Dat komt ook omdat er nog geen verslagformat was en ik geen werkplek had.

,,Ik heb even getwijfeld of ik op het voorstel moest ingaan. Wat de doorslag gaf is dat ik nu met een mooie regeling kon vertrekken. Het is maar afwachten welke regelingen er in de toekomst zijn. Tot nu toe bevalt het uitstekend om niet meer te werken. Ik houd wel mijn dagstructuur aan. Sta elke dag op tijd op en doe allerhande klussen. Ook wil ik vrijwilligerswerk gaan doen. Het is nog de vraag hoe het UWV omgaat met de sollicitatieplicht. Maar als het aan mij ligt, ga ik niet meer aan het werk.”

2015: jaar

van de veranderingen

N

a maanden van voorbereidingen gaat het zorgstelsel in Nederland vanaf januari

cliënten, maar ook voor medewerkers van Zozijn. ACTUEEL

Werken met de feestdagen: gemalen kerstdiner en de computer even uit.

16

Gelukkig is er nu veel informatie en ondersteuning beschikbaar om cliënten mee te nemen in alle veranderingen.

2

,,Op Veld en Weide 15-17 lag de focus meer op zorg. Nu werk ik op Lathmerweg 2B en help ik cliënten om zoveel mogelijk dingen zelf te doen. Het is wennen om meer verbaal te ondersteunen. Ik betrap me erop dat ik af en toe geneigd ben om taken over te nemen. Cliënten houden me gelukkig meteen een spiegel voor. Onlangs had ik iets in de agenda van een cliënt gezet. Daar had hij geen zin in, want het was zijn laatste vakantiedag. Waarom heb je dat niet met mij overlegd, vroeg hij. Terecht.”

,,Om onafhankelijk te blijven, beoordeel ik geen cliënten van Zozijn. Op mijn dag die ik bij de gemeente werk ben ik Chantal van het toegangsteam, dat bestaat uit professionals van verschillende zorgorganisaties. In mijn extra rol kijk ik anders naar de zorgvraag. Ik moet rekening houden met het budget van de gemeente. Gelukkig hebben we veel scholing gehad over onder meer eigen kracht, de brede intake, de zelfredzaamheidsmatrix en de lerende dialoog. En in moeilijke situaties kan ik overleggen en een toetser van de gemeente beoordeelt elke beschikking die ik opstel.”

ingrijpend op de schop. Een spannende tijd voor

Nieuwbouw draagt bij aan betaalbare zorg binnen Zozijn.

,,Officieel ga ik per 1 januari uit dienst, maar ik ben al in oktober gestopt omdat ik nog veel leeftijdsdagen en uren had staan. In de eerste weken was het wennen. Vroeg ik me af hoe het met die ene cliënt ging en dacht ik regelmatig aan mijn werk. Dat wordt nu steeds minder. Ik vond het de laatste jaren lastig dat de vrijheid in het werk steeds minder werd door aangescherpte regelgeving en controle. En dat je steeds flexibeler moest zijn. Als ik nu hoor wat er allemaal speelt, ben ik blij dat ik dat niet meer meemaak.”

Zo verzorgt de Zozijn School trainingen om cliënten voor te bereiden op die keukentafelgesprekken. Daarin wordt uitgelegd wat er verandert in de zorg, welke vragen de gemeente stelt en wat bijvoorbeeld het netwerk van de cliënt is. Ook op zozijn.nl en intranet vind je veel informatie. Medewerkers die meer achtergrondinformatie willen over de veranderingen in de zorg, kunnen terecht op de website www.hoeverandertmijnzorg.nl. Veel vragen die cliënten hebben, worden hier beantwoord. Ook is het mogelijk een app op je smartphone te downloaden, de ‘HLZ Pro’. Deze app ondersteunt jou, als professionele zorgverlener, bij de voorlichting aan cliënten. Kijk op www.hoeverandertmijnzorg.nl/ professionals voor informatie over deze app.

,,Ik ben gevraagd om hier te komen werken. Ik was toe aan een nieuwe uitdaging. Mijn werk is nu hectischer. De sfeer kan van het ene op het andere moment omslaan. Soms denk ik wel eens pfff, het is niet niks. Maar het werk is ook ontzettend leuk. Ik merk dat ik er van geniet om te werken met jongvolwassenen die in de bloei van hun leven zijn. Het is prachtig om te zien hoe ze werken aan doelen en stapje voor stapje vooruit gaan.”

Feiten & Cijfers • •

•

in circa 30 gemeenten biedt Zozijn dienstverlening voor jeugd, volwassenen en mensen met NAH. in circa 30 gemeenten biedt Zozijn dienstverlening voor mensen met NAH, ofwel zelfstandig ofwel samen met andere organisaties en in onderaanneming. 64 medewerkers hebben gebruik gemaakt van de vrijwillige vertrekregeling, bestemd voor medewerkers die zijn geboren in de jaren 1950, 1951 en 1952.

3

‘Spanningsopbouw bij jezelf herkennen’

Agressie niet normaal, maar wat betekent het? Schelden, spugen, slaan, schoppen, dreigen, zelfbeschadiging: agressie in de zorg komt regelmatig voor. Ook binnen Zozijn. Hoe ga je daarmee om, wat kun je doen om escalaties te voorkomen en hoe help je collega's die met agressie te maken hebben gehad?

Visie & Beleid

Opleiding & Training

Zozijn streeft naar optimale veiligheid en kwaliteit voor cliënten en medewerkers. Het op een juiste wijze hanteren van agressie is een belangrijk onderdeel van de ondersteuning van cliënten. Agressie wordt gezien als een vorm van communicatie, het is een belangrijk signaal om nog beter te kijken naar beweegredenen van de cliënt. Wat wil de cliënt ons laten weten met zijn handelen (slaan, schoppen, schreeuwen)? Wat is zijn onderliggende vraag. Is er bijvoorbeeld sprake van lichamelijke klachten, heeft de cliënt last van de drukte binnen de groep? Er wordt ook nadrukkelijk stilgestaan bij de keuzes die cliënten zelf kunnen maken waardoor escalaties voorkomen kunnen worden.

In de afgelopen jaren is er binnen Zozijn veel aandacht besteed aan omgaan met moeilijk verstaanbaar gedrag. Er is binnen de bedrijfsopleiding een speciale module van 4 dagdelen specifiek voor cliënten met een intensieve ondersteuningsvraag. Daarnaast is er de FACET-training waarbij agressiepreventie en –hantering centraal staat. Tijdens deze training leren ondersteuners onder andere werken met het gedragsinterventieplan (GIP). Dit helpt ondersteuners om de spanningsopbouw te herkennen en interventies te plegen op basis van het GIP. Ook wordt hierbij aandacht besteed aan de eigen spanningsopbouw die weer van invloed is voor het al dan niet veilig voelen van de cliënt en ondersteuner.

MIC-meldingen

Verwerking & Reflectie

Zozijn vindt het belangrijk dat agressie gemeld wordt. Jaarlijk komen er zo’n 8.500 MIC-meldingen binnen. Zo’n zestig procent van de meldingen gaat over agressie-incidenten. De MIC-meldingen hebben meerdere doelen: 1. Het helpt om een vergelijkbaar incident in de toekomst te voorkomen. 2. Het helpt organisatiebreed om trends te signaleren en daar beleid op af te stemmen. 3. Het helpt om een incident te verwerken. 4. Het stimuleert reflectie. 5. Het kan helpen om een patroon te zien in gedrag van een cliënt en eigen handelen.

Elke medewerker reageert anders op agressie. Het is belangrijk om inzicht te krijgen in hoe de spanningsopbouw bij jou tot uiting komt. En om voor jezelf voldoende stil te staan bij de impact van een incident. Geef aan als je iets nodig hebt van collega’s, je coördinerend ondersteuner of manager na een incident. Het helpt als je met elkaar bespreekt wat iedereen in het team nodig heeft om zich te herpakken. Zodat jouw collega’s weten wat jij nodig hebt na een incident en jij weet hoe je collega’s kan helpen.

hoe doe jij dat

Willem Leeflang, coördinerend ondersteuner Reigerstraat (De Lathmer, Wilp)

,,Toen ik hier twaalf jaar geleden begon, lag de focus op beheersing. Je had soms meer dan tien keer per dag te maken met agressie. Ik heb regelmatig met knikkende knieën voor een deur gestaan: vliegt ie me straks aan of niet? Tegenwoordig is er veel minder agressie en fixeren we cliënten veel minder. Dat komt doordat we nu veel investeren in het herkennen van de spanningsopbouw. Niet alleen bij cliënten, maar ook bij onszelf. Als ik geïrriteerd een kamer binnenstap, kan ik een cliënt niet helpen om rustiger te worden.” ,,Agressie zal er altijd blijven in dit werk. Al ben je de ideale begeleider en doe je je werk perfect, een cliënt blijft tegen teleurstellingen aanlopen in het leven. Maar dat neemt niet weg dat ik me er niet bij neerleg. Zo is een cliënt nu

eenmaal? Daar geloof ik niet in. Wie leidt wie dan? De kunst is om te ontdekken wat het probleem is achter de signalen die een cliënt geeft. Iemand die klaagt over hoofdpijn kan zenuwachtig zijn omdat hij morgen met zijn ouders een dagje weggaat. En als het mis gaat: bespreek wat het met je doet. Dat is gelukkig normaal tegenwoordig. Je mag kwetsbaar zijn. Het meest heftig vind ik automutilatie, cliënten die zichzelf beschadigen. Ik krijg liever zelf die knal dan dat. Voor nieuwe medewerkers is verbale agressie vaak lastig. Cliënten kunnen onder je huid kruipen of je compleet negeren. Ik probeer in dat laatste geval vaak de druk eraf te halen. Ga op de rand van het bed een boekje lezen. Na vijf minuten komt een cliënt meestal vanzelf naar jou toe.”

Niek Mensink, specialistisch ondersteuner Maria-oord (Luttenberg)

Miranda Peperkamp, coördinerend ondersteuner Caenstraat (Doetinchem)

‘Ik steek je lek, zeggen ze dan’

‘Veiligheid gaat voor alles’

,,Ik werk met cliënten die psychiatrische problemen hebben zoals bijvoorbeeld hechtingsproblematiek. Agressie komt hier dagelijks voor. Ik sla je op je hoofd. Of ik steek je lek, zeggen ze dan. Of ze maken spullen kapot, schelden, knijpen en slaan. Ik vind dat niet normaal, maar het is wel eigen aan het werken met deze doelgroep.”

,,De cliënten die hier wonen, zijn verbaal sterk. Daardoor worden ze makkelijk overvraagd. In combinatie met verslavingen, psychische problemen en gedragsproblematiek zorgt dat regelmatig voor scheldpartijen en woedeuitbarstingen. Daar maken we altijd een MIC-melding van. Als een cliënt boos, verdrietig of gefrustreerd is en zijn emoties niet in bedwang heeft, is het vaak slim om hem of haar even te laten uitrazen. Apart nemen, een luisterend oor bieden en de cliënt serieus nemen, werkt ook goed. We zijn wel voorzichtig. Als een cliënt onder invloed is, kiezen we ervoor om op dat moment geen begeleidingsmoment te geven. Eigen veiligheid gaat voor alles, zodat we kunnen doen wat we moeten doen. Dat geldt ook als er anderen in de woning van de cliënt zijn. Hier in de buurt wordt gedeald, sommige cliënten hebben ‘foute’ vrienden. Dan moet je voorzichtig zijn, want op het netwerk heb je minder invloed. Als het nodig is dan zoeken we contact met de politie, ook om situaties voor te bespreken. Wat als het escaleert? Zelf doe ik veel op routine. Oogcontact maken, altijd ergens gaan zitten waar je weg kunt komen. Als een van ons iets heftigs heeft meegemaakt, praten we daar over. Voel je je niet veilig bij een cliënt? Dan kijken we als team hoe we hier mee om kunnen gaan. Een collega neemt dan bijvoorbeeld die cliënt over. Maar over het algemeen staan we hier wel ons mannetje.”

,,Wat mij helpt is het besef dat agressie niet persoonlijk bedoeld is. Het is onmacht van een cliënt. Er gaat iets niet goed of iemand is bang, maar het lukt niet om dat te uiten. Het is mijn uitdaging om te signaleren dat de spanning oploopt bij een cliënt. Vaak zit dat in hele kleine signalen. Een cliënte lijkt heel druk en lastig tijdens het aankleden, maar als je van een afstand observeert, blijkt dat ze begeleiders juist probeert mee te helpen door haar sokken te zoeken. De FACET-training* heeft me daarin geholpen.” ,,Belangrijk is dat je blijft beseffen dat jij veel invloed hebt op de situatie. Het kiezen van een andere benadering, humor en vooral erbij blijven. Het ergste wat je iemand met hechtingsproblematiek kunt aandoen is weggaan. Je kunt deze cliënten vergelijken met baby’s in een groot lichaam. En een baby laat je ook niet alleen. Als het mij lukt om spanning bij een cliënt weg te nemen en ik daarmee een escalatie voorkom, dan heb ik een mooie dag.” * zie kader Opleiding & Training

4

5

Actueel Cor van Dam (links) in gesprek met jobcoach Richard Elbersen op de Thushoeve in Zevenaar.

Stap voor stap leren werken

H

oe help je iemand met een beperking vanuit een beschermde omgeving stapje

voor stapje richting werk bij gewone bedrijven en organisaties? Dat is de uitdaging die de jobcoaches van Zozijn elke dag aangaan.

Op de Thushoeve aan de rand van het Gelderse Zevenaar schoffelt Cor van Dam (50) de moestuin om. Vorige week heeft hij de ramen van de kas gewassen. Begeleiding? Die

heeft hij eigenlijk bijna niet meer nodig. Cor weet wat hij moet doen, pakt zelf zijn spullen en gaat elke ochtend zelf aan de slag. Dat is een groot verschil met zo’n anderhalf jaar geleden. Toen vond hij het nog lastig om ‘s ochtends zijn bed uit te komen en te bedenken wat hij moest doen. Op de Thushoeve was er steeds iemand in de buurt die hem opdracht voor opdracht vertelde wat hij moest doen. En kon hij zeker nog geen vier dagdelen werken zoals hij nu doet. Cor volgt een sociaal activeringstraject. Nadat hij eerst leerde om zelfstandig te wonen en voor zichzelf te zorgen, is hij nu bezig met de volgende stap. Weer aan de slag gaan in de samenleving. Zijn doel? Straks werken in de groenvoorziening bij de gemeente.

Thuiszitten vindt Cor niks. Dat is ook niet gek. Hij heeft namelijk jarenlang gewoon gewerkt. Bij de sigarettenfabriek, in een spuitgietbedrijf en op de bouw. Van de buitenkant leek alles goed te gaan. Maar mentaal en fysiek liep Cor op zijn tenen. Als hij na een lange dag thuis kwam bij zijn vrouw en twee kinderen, was hij helemaal op. OPGENOMEN Eind 2011 barstte de bom. Cor’s vrouw gaf vlak na de Kerst aan dat ze wilde scheiden. Cor rouwde op dat moment nog om het verlies van zijn vader. Bij elkaar werd dat teveel. Cor werd depressief en stortte in. Een heel stukje van de film is hij kwijt, vertelt hij. Maar wel weet hij nog goed dat hij zware medicijnen kreeg en werd opgenomen op de gesloten afdeling bij GGNet in Zevenaar en later bij VGGNet in Warnsveld. Toen hoorde Cor ook dat hij een lichte verstandelijke beperking heeft. Stapje voor stapje bouwde hij in de afgelopen jaren zijn leven weer op. Jobcoach Richard Elbersen helpt hem nu bij het laatste puzzelstukje: werken aan zijn zelfbeeld, structuur aanbrengen in zijn dag, het opbouwen van arbeidsritme, het vergroten van zijn draagkracht en het leggen van contact met andere mensen. VEILIGER ,,We hebben samen met Cor besloten om dat op de Thushoeve te doen. Dat is toch net iets veiliger dan in een echt bedrijf en hij kan hier lekker buiten aan de slag. Maar hij heeft wel een eigen programma. Cor doet veel zelfstandig, draagt meer verantwoordelijkheid en helpt ook andere cliënten”, vertelt Richard. In de anderhalf jaar die Cor nu op de Thushoeve werkt, is hij volgens zijn jobcoach erg gegroeid. ,,Hij legt contact met andere mensen, heeft geaccepteerd dat hij niet meer kan wat hij vroeger kon en gaat steeds beter om met conflictsituaties. Maar we zijn er nog net niet helemaal. Het aantal dagdelen dat Cor werkt, willen we nog verder uitbouwen naar acht in de week. De vraag is alleen of we een nieuwe indicatie krijgen. Dat hoop ik wel, want het zou jammer zijn als Cor nu thuis komt te zitten.”

Zozijn behaalt belangrijk UWV-certificaat Cliënten die nu nog dagbesteding vanuit de AWBZ krijgen, moeten straks misschien (deels) aan de slag in de samenleving. Zozijn heeft zich voorbereid op die ontwikkeling door een UWV-certificering te behalen. Daardoor mogen jobcoaches sociale activerings- en reintegratietrajecten begeleiden. De jobcoaches helpen cliënten om arbeidsritme op te doen, hun weg te vinden in een bedrijf of organisatie en goed om te gaan met nieuwe collega’s en/of klanten. Ze stellen werkschema’s op, trainen de werkzaamheden in en coachen de werkbegeleider in het bedrijf. Als alles goed verloopt, trekt de jobcoach zich

66

steeds verder terug.Het behalen van de certificering is een belangrijke stap voor Zozijn nu veel zorg naar de gemeenten verschuift. ,,We kunnen hierdoor bestaande cliënten blijven helpen die onder de Wmo deels aan het werk moeten blijven. En ik zie bijvoorbeeld ook mogelijkheden om mensen te begeleiden met een meervoudige problematiek die al jaren in de bijstand zitten. Doordat wij vanuit een zorgkant kijken naar sociale activering en re-integratie denk ik dat we deze doelgroep goed kunnen helpen”, vertelt initiatiefnemer Wilko Kloppenburg, manager dagbesteding Doetinchem en omstreken. Helaas is de Zozijn-brede certificering alleen niet genoeg.

Om aan de slag te mogen met cliënten moet ook een specifieke deelovereenkomst voor re-integratie en een deelovereenkomst voor sociale activering worden gesloten met het UWV. En een jobcoach moet geregistreerd zijn bij het UWV en voldoen aan opleidings- en ervaringseisen. ,,Al met al gaat het om uren voorbereiding en veel papierwerk”, zegt Kloppenburg.

Meer weten over de certificering en wat er nodig is om een traject op te zetten? Neem contact op met Wilco Kloppenburg via [email protected]

Een dubbel gevoel Ruim 80% van de cliënten en verwanten is tevreden over de zorg en begeleiding die jullie geven! Wat een mooi resultaat zo aan het eind van het jaar. Met veel bewondering zie ik dat het jullie lukt om in deze tijd zo goed je werk te blijven doen, ondanks alle veranderingen. Dit compliment aan jullie van de cliënten en verwanten is welverdiend. Een ander mooi resultaat zijn de overeenkomsten die we met gemeenten hebben afgesloten. Twee jaar geleden hebben we ingezet op contracten met ruim 60 gemeenten en die contracten zijn er nu allemaal. De continue inzet en het doorzettingsvermogen van al die managers, directeuren en ondersteunende medewerkers oogst veel bewondering. Nog een grote prestatie die jullie met elkaar hebben geleverd: de begroting van 2015. Met alle politieke –en dus financiële- onzekerheden is het toch weer gelukt om invulling te geven aan budgetten, bezuinigingen, formaties, roosters, knelpunten en plannen. Een hele klus, om niet te zeggen een helse klus, om alles weer sluitend in de roosters en in de zwarte cijfers te krijgen voor 2015. Ik weet dat jullie dit jaar hele moeilijke afwegingen hebben gemaakt: ‘hoe gaan we het klaar spelen om met minder geld en minder medewerkers dezelfde zorg te geven aan cliënten die vaak ook nog in veranderende situaties zitten?’ En niet alleen de situatie van cliënten verandert, er zijn ook collega’s van wie hun contract stopt of die eerder met pensioen gaan. En collega’s die te maken hebben met onzekerheid omdat zij deel uitmaken van het samenhangende plan van hun regio of dienst. Zowel op de vertrekkende als op de blijvende collega’s heeft dat grote impact. Dubbele gevoelens dus. Mooie resultaten die trots en bewondering oproepen enerzijds, naast moeilijke keuzes met soms verdriet anderzijds. Het compliment van de cliënten en hun verwanten bewijst dat we op een goede koers zitten! Peter Vriesema, bestuurder Zozijn

7

Met engelengeduld door de Action

S

tilzitten vond Ellen Brinkman maar niets. Dus toen ze afgekeurd werd voor haar

werk, besloot ze om vrijwilligerswerk te gaan doen. In korte tijd bouwde ze een bijzondere band op met twee cliënten van de Oranjesingel in Doesburg. Daar wonen cliënten met niet-aangeboren hersenletsel. Eén van hen kende Ellen nog van voordat ze een hersenbloeding kreeg. ,,Ik dacht wel even: oh jee, kan ik dat wel, vrijwilligerswerk doen bij haar. Maar we hadden meteen een klik. Met haar zit ik vooral op het terras. Roos* was vroeger voor veel mensen in Doesburg een goede bekende. Op het terras kan ze lekker praatjes maken. Daar fleurt ze echt van op.” Een dag later gaat Ellen met Nicolet* op pad, een wat oudere bewoonster. Dat is bijzonder, want zij vindt het lastig om mensen in haar leven toe te laten. ,,Maar wij kunnen het heel goed samen vinden. Nicolet is vroeger kunstenares geweest. Met haar ben ik bijvoorbeeld naar de Culturele Zondag van Doesburg geweest. Daar praat ze weken later nog over. En er staat nog een bezoek aan het Kröller-Müller Museum op de planning.”

De Doesburgse verdiept zich bewust in de leefwereld van de cliënten die ze begeleidt. Zo kan ze leuke uitstapjes - als het mooi weer is buiten, anders binnen - voorstellen die écht bij hen passen. ,,Zelf weten ze vaak niet zo goed wat ze willen en wat er allemaal kan. Ik help ze, maar laat ze wel zelf kiezen. Het is écht hun middag.” En daarin gaat Ellen ver. Zo struinde ze onlangs drie uur door de Action met een van de cliënten. ,,Ik heb het dan na een half uur wel gezien. Maar daar gaat het ook niet om. Ik haal mijn voldoening uit het feit dat zij geniet. En als ze dan na afloop zucht: ‘wat fijn dat je zo’n geduld met me hebt’, maakt dat alles goed.” Vers in het geheugen ligt ook het rommelmarktbezoek dat Ellen met Nicolet maakte. ,,Ze zag daar een Boeddhabeeld staan waar ze helemaal weg van was. Daar heb ik voor haar een foto van gemaakt. Een paar weken later laat ze me een schilderij van dat beeld zien. Heeft ze blijkbaar haar oude hobby weer opgepakt. Daar doe je het voor.” Heel af en toe gaat ze op verzoek van ondersteuners ook mee om bijvoorbeeld een bril te kopen of om te kijken wat er in de supermarkt allemaal te koop is. Lachend: ,,Ik stelde dat voor aan de cliënten. Vragen ze mij: dat moet zeker van Zozijn?. En na afloop zeggen ze: we moeten niet te vaak zulke verplichte dingen doen hoor. Ik ga toch liever naar het terras!” * De namen van de cliënten zijn fictief in verband met hun privacy.

Welkom bij de nieuwjaarsreceptie! De nieuwjaarsreceptie vindt plaats op maandag 5 januari 2015. Vanaf 15.30 uur ben je van harte welkom in ’t Vierhuis in Wilp. Om 16.00 uur houdt bestuurder Peter Vriesema zijn nieuwjaarstoespraak. Tijdens de nieuwjaarsreceptie wordt bovendien bekend gemaakt wie de Vindingrijkheidsprijs 2014 heeft gewonnen.

8

en de Centrale Cliëntenraad

Compliment voor medewerkers! De laatste tijd komt er veel nieuws uit de zorg. En meestal worden we daar niet vrolijk van. Nare verhalen over geboden zorg in instellingen voeren de boventoon. Het kan – gelukkig – ook anders. De Centrale Verwantenraad en de Centrale Cliëntenraad willen dan ook alle medewerkers van Zozijn graag een compliment geven nu de uitslag bekend is van het cliëntervaringsonderzoek. Maar liefst 85,6% van de cliënten is tevreden over de geboden zorg. Zozijn heeft afgelopen zomer door Effectory een cliëntervaringsonderzoek laten uitvoeren onder cliënten en ouders, verwanten of vertegenwoordigers. In totaal zijn er 2287 vragenlijsten naar cliënten gestuurd en 2362 naar ouders, verwanten of vertegenwoordigers. Bijna de helft heeft de lijst aan Effectory geretourneerd. Natuurlijk zijn niet alle cliënten in staat om zelfstandig een lijst in te vullen, een aantal heeft hem daarom niet teruggestuurd, een groot deel heeft de vragen met behulp van ouders of andere personen beantwoord. Ook ouders, verwanten en vertegenwoordigers zijn tevreden, daar ligt de score op 82.5%. In beide groepen ligt de tevredenheid boven het gemiddelde in de sector. Het onderzoek is uitgevoerd onder alle ‘takken van sport’ die Zozijn aanbiedt: wonen, dagbesteding, ambulante zorg, zorg voor kinderen en voor mensen met NAH (Niet Aangeboren Hersenletsel). Vooral als het gaat om de ondersteuners van Zozijn is de tevredenheid groot. Bejegening van cliënten en deskundigheid scoren hoog. Een pluim op de hoed van al die Zozijnmedewerkers die zich inzetten voor het welzijn en de zorg van de ruim 2000 cliënten van Zozijn. GROEIMOGELIJKHEDEN Valt er niets te wensen? Natuurlijk wel. In deze tijden van grote veranderingen in de zorg, blijkt de informatiebehoefte over die veranderingen groot. Want ook voor Zozijn en haar cliënten hebben de veranderingen in de zorg gevolgen. Het is duidelijk dat mensen willen weten wat dat betekent voor hun kind, verwant of cliënt die ze vertegenwoordigen en ook dat ze vinden dat Zozijn daarin nog meer het voortouw kan nemen dat ze al doet. Cliënten geven aan dat ze vooral steeds meer de eigen regie over hun leven willen hebben, en dat hen minder uit handen wordt genomen. Ze willen zelf doen, wat ze zelf kunnen! Vanzelfsprekend vertrouwen we erop dat Zozijn de goede scores weet vast te houden en verder te verbeteren en dat de kritische punten worden aangepakt. Maar vooral willen we als Centrale Cliëntenraad en Centrale Verwantenraad jullie een groot compliment geven met dit mooie resultaat. Namens de beide raden én natuurlijk alle raden die actief zijn bij Zozijn: hartelijk dank voor jullie goede zorg!

Beethoven rockt dak eraf voor PV

PV-nieuws

nieuws en weetjes

Vrijwilligers maken het mogelijk

Van de Centrale Verwantenraad

Ongeveer 400 medewerkers van Zozijn hebben op vrijdag 7 november het grote PV-feest in De Leeren Lampe in Raalte bezocht. De band Beethoven speelde het dak eraf met hits van nu en rock classics van toen. Tussen de sets door nam een dj het muzikale stokje over. De dansvloer was van de eerste minuut tot het slotakkoord om 1.00 uur goed gevuld. En met sushi, tapas en een viskar viel er ook culinair van alles te genieten. Dit feestje gemist? Gelukkig staan er in 2015 weer volop leuke activiteiten op de agenda, zoals twee musicalbezoeken!

Moeder Ik Wil Bij De Revue Zaterdag 31 januari, Beatrixtheater, Utrecht Moeder, Ik Wil Bij De Revue speelt zich af in de jaren ’50 in Nederland. De musical draait om John en Riet Hogendoorn, een beroemd duo dat niet zonder en met elkaar kan leven, met een eigen revue gezelschap. Bob, zoon van een kolenboer, komt door een toeval bij de revue en op dat moment verandert alles… Een oer-Hollandse musical met humor op de planken en drama achter de schermen die de hoogtijdagen van grootse revue laat herleven.

Billy Elliot Zaterdag 7 februari, AFAS Circustheater, Scheveningen Billy Elliot, gebaseerd op de wereldberoemde film, vertelt het verhaal van de 11-jarige Billy die per ongeluk zijn passie voor dansen ontdekt. Afkomstig uit een echt arbeidersgezin moet hij in zijn zoektocht naar zijn eigen weg eerst leren om anders te durven zijn, tegenslagen te incasseren en te blijven vechten voor waar hij zelf in gelooft. Een inspirerende, verrassende en ontroerende familiemusical die een ode brengt aan het talent dat in een ieder van ons schuilt.

9

• Zorg is een samenspel van cliënt, mantelzorgers, vrijwilligers en professionals. • Informele zorgers leveren een belangrijke bijdrage aan de kwaliteit van het bestaan van hun familielid of vriend(in) en Zozijn sluit hierop aan. • De professional neemt niet meer taken over dan nodig is en stimuleert juist dat het sociale netwerk van de cliënt in stand blijft of zich uitbreidt. • Zozijn ziet de inzet van mantelzorgers en vrijwilligers niet als een substituut voor beroepskrachten maar als een aanvulling. • Informele zorgers worden ondersteund bij het uitvoeren van zorg- en ondersteuningstaken en vrijwilligerswerk. • Informele zorgers kennen en respecteren de professionele verantwoordelijkheden van de Zozijn-medewerkers. (Uit: beleid informele zorg Zozijn)

Dinie Roeterdink-Daggert (links) is mantelzorger. Marjolein Loot (rechts) ambulant ondersteuner.

Balanceren tussen moeder zijn en zorgen voor je dochter

M

antelzorgers zijn van onschatbare waarde in de zorg. En hun rol wordt de komende

jaren alleen maar groter. Wat betekent dat voor cliënten, mantelzorgers en Zozijn? Ondersteuner Marjolein Loot en mantelzorger Dinie RoeterdinkDaggert in gesprek.

Welke mantelzorg verleen jij, Dinie? Dinie: ,,Mijn dochter Dirie heeft een verstandelijke beperking en autisme. Ze woont samen met haar vriend in Laren, op loopafstand van mijn woning. Ik fungeer voor haar voornamelijk als crisisopvang. Dirie belt me bijna elke dag wel even. Soms kan ze ineens in paniek raken. Soms zit het in hele simpele dingetjes. Is ze vergeten te ontbijten bijvoorbeeld. Ik kan haar dan het zetje in de rug geven dat ze nodig heeft om de dag door te komen. Marjolein: ,,Ze consulteert jou volgens mij ook bij grote financiële uitgaven, toch?” Dinie: ,,Ja, dat klopt. Al zie ik dat ze moeite heeft met haar administratie. Regelmatig gaan er enveloppen ongeopend

10

een la in. Daar had ze een mandje voor, maar dat ligt nu vol met boeken. Daar moet ik nog mee aan de slag.” Marjolein: ,,Daar zouden wij bij kunnen ondersteunen. Zorgen dat er structuur komt in de manier waarop ze met haar administratie omgaat.” Wat zijn taken die een mantelzorger goed kan oppakken? Marjolein: ,,Mantelzorg zou het liefst op een natuurlijke manier voort moeten vloeien uit een reeds bestaande relatie. Een buurman kan prima de boodschappen doen en het gras maaien, terwijl het meer voor de hand ligt dat een moeder verzorgende taken op zich neemt en emotionele steun biedt. Natuurlijk is het allerbelangrijkst wat een cliënt zelf wil. Ik wil later, als het nodig is, wel mijn moeder wassen, maar wil zij dat eigenlijk wel?” Hoe is het gesteld met jouw belasting als mantelzorger? Dinie: ,,Nu gaat het goed, maar er waren tijden dat ik elke dag 3 tot 4 uur aan de telefoon zat met mijn dochter. Ik stond dag en nacht paraat om er naar toe te gaan. Dat werd me teveel. Bovendien voelde ik me soms meer hulpverlener dan moeder. Achteraf had ik misschien eerder moeten ingrijpen. Maar het is toch je dochter hè? Je zegt niet zo makkelijk nee. Marjolein: ,,Jij begreep dat er iets moest veranderen. Ik kom ook in situaties waar ik bang ben dat mensen niet aan de bel trekken als de druk te hoog wordt.”

Wat zou je daar aan kunnen doen? Dinie: ,,Er is veel meer overleg nodig tussen professionals en mantelzorgers. Mantelzorg zou een integraal onderdeel van de zorg moeten zijn. Dat is ook het advies dat we als Centrale Verwantenraad gegeven hebben.” Marjolein: ,,Mee eens. Taken van mantelzorgers zouden eigenlijk vast moeten liggen in het zorgplan en we zouden ze moeten betrekken in onze evaluaties. Dan kunnen wij de mantelzorger helpen om hun persoonlijke grenzen te bewaken. Op het moment dat de emotionele belasting groot is, is het namelijk lastig om grenzen te stellen.” Dinie: ,,In mijn ogen is zo’n integrale aanpak de enige manier om mantelzorg veilig te houden voor iedereen.” Marjolein: ,,Lastig is wel dat een cliënt vaak zorgt dat hij of zij alleen is als ik kom. Terwijl ik juist de mantelzorgers ook graag zou willen spreken.” Loop je wel eens tegen dilemma’s aan? Dinie: ,,Nu niet, maar er zijn momenten geweest dat ik zag dat het niet goed ging met mijn dochter. Dat had te maken met de manier waarop ze op dat moment ondersteuning kreeg. Het is lastig om als mantelzorger daar iets van te zeggen. Ik ben blij dat ik dat wel gedaan heb en dat er nu een nieuwe start is gemaakt.” Marjolein: ,,Waar ik laatst met Dirie over gesproken heb, is wie er voor haar kan zijn als haar moeder dit straks niet meer kan. Ze noemde toen zelf haar zus.” Dinie: ,,Maar ze weet niet of die dat wel wil. Vervanging is een belangrijke vraag. Ik kan dit nog wel even blijven doen, maar er komt een tijd dat ik zelf oud en fragiel ben.” Marjolein: ,,Dat is het kwetsbare aan mantelzorg. Als er iets met mij gebeurt kan een collega mijn werk overnemen. Maar een moeder is onvervangbaar. Dat is tegelijkertijd het kwetsbare en de kracht van mantelzorg.”

‘Cliënten verdienen blanco benadering’

hart op de tong

ACTUEEL

Visie op informele zorg

Annet Reimert (50) is 24 uur per week (coördinerend) trainer voor de Zozijn School. Waar loop je momenteel tegenaan in je werk? Alle regio’s binnen Zozijn dragen in principe bij aan het budget van de Zozijn School. Door veranderende financiën wordt dat door sommige regio’s niet meer gedaan. Dat vind ik jammer. Je draagt als organisatie een bepaalde visie uit, al begrijp ik dat je je geld maar een keer kunt uitgeven. De andere kant is dat cliënten altijd wat te leren hebben. Bovendien: als je ze leert zélf iets te doen, denk aan bedden opmaken of de eigen kamer opruimen, dan heb je als begeleider meer tijd voor andere werkzaamheden. Waar geniet je van in je werk? Ik sta honderd procent achter dit product van leren. Het geeft cliënten zelfvertrouwen en levensvreugde en het houdt hen in beweging. Voor mij als trainer is en blijft het een uitdaging om in mogelijkheden en buiten mijn eigen kaders te blijven denken. Cliënten verdienen het om blanco benaderd te worden. Ik geniet ook van de uitspraken, de humor van cliënten. Als je zelf cliënt was, hoe zou je dan behandeld willen worden? Ik zou willen dat mensen me ruimte en vrijheid geven en naar me luisteren. Natuurlijk heb je te maken met afspraken en regels, maar ook binnen de gebruikelijke kaders is er vaak veel mogelijk. Het maximaal haalbare leren aan cliënten en tegelijkertijd overdragen aan ouders en begeleiders, dat is ons uitgangspunt. Hoe zet je een intensieve werkdag van je af? Door thuis nog even na te praten. Verder loop ik hard om mijn hoofd even lekker leeg te maken. Tijdens zo’n rondje doe ik nieuwe ideeën op voor bijvoorbeeld trainingen. Hoe zou je het milieu omschrijven waarin je bent opgegroeid? Mijn ouders hadden vroeger een winkel en een smederij. Ik ben opgegroeid in een hardwerkend gezin. Als ik uit school kwam, moest ik vaak koken of in de winkel helpen. Ik heb veel vrijheid en ruimte in ons gezin ervaren. Het ondernemende heb ik van mijn ouders meegekregen: ik loop niet weg voor hard werken en ga met veel enthousiasme nieuwe uitdagingen aan.

11

WIJK CENTRAAL De zwerfvuilpilot is de eerste samenwerking tussen Zozijn en Perspectief in Zutphen. En eigenlijk ook een hele logische, vertelt Hans te Woerd, jobcoach bij Zozijn. ,,We werken deels met dezelfde doelgroep, onze werkzaamheden overlappen en we zijn allebei actief in Zutphen. Het ligt heel dicht bij elkaar.” Op steeds meer plekken komen zulke samenwerkingen van de grond, vult Clemens Menting (coördinator en coach bij Perspectief) aan. ,,Waar we eerst langs elkaar heen werkten en financiering leidend was, staat nu de wijk centraal en wat vrijwilligers en cliënten willen.” Het opzetten van de pilot kostte veel tijd. Al twee jaar geleden vonden de eerste gesprekken plaats. En in de eerste weken van de pilot was er intensieve begeleiding vanuit Zozijn en Perspectief om de juiste randvoorwaarden te creëren. De route uitzetten en intrainen, de vrijwilligers instrueren. Daarin was het wel even zoeken, blikt Hans terug.

Perspectief groeien doordat ze een rol met verantwoordelijkheid hebben gekregen.

Cliënten en vrijwilligers lopen samen zwerfvuilroute

Zutphen schoon prikken

J

eroen, Freddy, Edwin en Jorijn lopen elke woensdag een zwerfvuilroute in de

binnenstad van Zutphen. Niet met ondersteuners

erg leuk dat ik hier kan werken. Het is lekker buiten en je bent erg vrij.” Naast hem speurt Freddy - handschoenen aan en pet op - de stoep af naar afval. Ook hij is blij met zijn nieuwe werkplek. ,,Ik werk nu op meerdere plekken. Lekker afwisselend! En met Jan en Edward kan je wel lachen.”

van Zozijn, maar met vrijwilligers van Buurtservice, Perspectief. En dat gaat verrassend goed.

Lege blikjes, verwaaide kranten, peuken; wie goed oplet ziet overal zwerfvuil liggen in het historische centrum van de Hanzestad. Het waait door de winkelstraten, blijft haken in struiken en hoopt zich op langs stoepranden. Elke woensdagmorgen halen de vier cliënten van Zozijn enkele vuilniszakken vol zwerfvuil van de straat. En dan prikken ze nog maar een deel van het centrum schoon. ,,Vandaag valt het wel mee met wat we vinden”, vertelt Jeroen terwijl hij met zijn grijptang geconcentreerd een plastic zakje van de grond pakt en in zijn vuilniszak stopt. ,,Als het mooi weer is geweest of als er een evenement is geweest ligt er veel meer. Mooi voor ons, want ik vind het

12

TAAKSTRAF Jan en Edward zijn vrijwilligers van Buurtservice, Perspectief. Zij sturen de zwerfvuilploeg aan en prikken zelf ook mee. ,,We letten op of ze geen afval vergeten. Ik zie alles”, grijnst Jan met zijn sigaar in de mond, terwijl hij naar een leeg shagpakje wijst dat verscholen ligt tussen twee auto’s. ,,En we letten op de veiligheid. Dat ze niet op de weg lopen.” ,,Ik zag er eerst wel tegen op om dit werk te gaan doen”, bekent Edward. ,,Je hebt toch een bepaald beeld van mensen die in een hesje zwerfvuil prikken. Mensen denken dat je een taakstraf doet. Maar daar sta ik nu boven. Het geeft voldoening als je klaar bent en je doet iets goeds voor de wijk.” En de samenwerking met de cliënten van Zozijn verloopt super. Het zijn makkelijke jongens, vertellen de twee

Column

1+1=3 De zwerfvuilroute in Zutphen is winst voor iedereen: de stad wordt schoon, cliënten hebben een andere werkplek en vrijwilligers van

vrijwilligers. Problemen? Nog niet meegemaakt. Of het moet zijn dat Jorijn geprikt werd door een wesp en ze even niet wisten wat er moest gebeuren. Maar gelukkig kunnen ze dan altijd even bellen met Zozijn.

BEKNOPTE OVERDRACHT Hoeveel moet je vrijwilligers bijvoorbeeld meegeven over cliënten? ,,Wij werken met uitgebreide protocollen en plannen, maar daar kunnen zij niets mee. We zijn uiteindelijk heel summier geweest in de overdracht. Hebben maar een paar afspraken gemaakt waar iedereen zich aan moet houden. In de praktijk blijkt dat aardig te werken.” Inmiddels kijken beide organisaties of de pilot uit te breiden is. ,,Denk bijvoorbeeld aan het klaarzetten van terrassen in de binnenstad of het schoonmaken van bijvoorbeeld kleedkamers en velden bij sportverenigingen”, zegt Hans. ,,Maar we kunnen ook misschien wel klussen doen voor bewoners of gezellige middagen organiseren”, vult Clemens van Perspectief aan. ,,Voor ons is de winst dat we werkplekken hebben gecreëerd waarin mensen als Jan en Edward mee kunnen doen in de samenleving. Ze doen iets terug voor hun uitkering en je ziet dat ze enorm kunnen groeien als je ze verantwoordelijkheid geeft.”

Hij gaat aanvallen Ik zie hem op me afkomen. Hij heeft weer die blik in zijn ogen. Ik kan niet voorkomen dat ik gejaagd adem en mijn hart klopt in mijn keel. Hij gaat krabben, bijten misschien wel. Razendsnel kijk ik rond of er iemand in de buurt is die me kan helpen, maar ik sta er alleen voor. Ineens gaat het razendsnel. Hij valt me aan. Ik zet me schrap en weer hem af. Het lijkt alsof alles nu vanzelf gaat. Ik pak hem vast en druk hem in één beweging tegen de grond. Met de andere hand aai ik hem over zijn bol en het is voorbij. Mijn kat spint, kroelt en miauwt alsof hij nooit van plan is geweest om me aan te vallen. Ik kan me voorstellen dat je als ondersteuner dit waarschijnlijk in een nog veel sterkere mate ervaart als er een cliënt op je afkomt. Want mijn kat valt zelfs met zijn jagersblik in het niet bij iemand met moeilijk verstaanbaar gedrag die net zoveel kilo’s als jij in de strijd kan gooien. Angst, onzekerheid en machteloosheid kunnen je dan verlammen. Je denkt misschien dat je de controle kwijt bent. Soms is dat ook zo, maar meestal kan je nog meer invloed uitoefenen dan je zelf denkt. Daarvoor is het wel belangrijk dat je spanningsopbouw herkent. Binnen Zozijn werken we met het Gedrags Interventie Plan (GIP). Daarin staan signalen die een cliënt afgeeft in verschillende stadia van gespannenheid en alertheid. Minstens zo belangrijk is echter dat je weet hoe spanning bij jou tot uiting komt. Dat je kunt herkennen in welke fase jij zit en wat je nodig hebt om rustiger te worden. Pas wanneer jij lager in je spanning zit, kan je de situatie goed inschatten. Dan heb je meer oplossingsvaardigheden. Daarnaast spiegelt de cliënt volledig jouw spanning. Hiervoor lijken ze een zesde zintuig te hebben: als jij hoog gespannen een kamer binnen gaat, zal de cliënt deze spanning spiegelen en vervolgens kan een paniekreactie volgen. Ook jij zal vervolgens de spanning van de cliënt overnemen en dan ligt een escalatie op de loer. In het geval van mijn kat, merk ik dat het vaak al helpt al als ik bewust ben van mijn eigen stress. Een diepe zucht om te kalmeren en vanuit mijzelf een initiatief tot contact nemen, helpen al om zelf regie te ervaren wanneer hij met die jagersblik op me afkomt. René Hindriks, gedragswetenschapper

13

‘Nieuwbouw draagt bij aan betaalbare zorg’

D

oor de stelselwijzigingen en het korten van budgetten, komen zorginstellingen in zwaar

weer. Aan de ene kant wordt er daarom bezuinigd. Aan de andere kant gaan er miljoenen euro’s uit voor nieuwbouw en renovatie. Hoe die twee dingen bij Zozijn tóch heel goed samengaan? Dat vragen we aan Dirk Venema, directeur Vastgoed en Bedrijfsdiensten.

,,Ik kan me levendig voorstellen dat medewerkers af en toe de wenkbrauwen fronsen. Bouwen en bezuinigen lijkt haaks op elkaar te staan, maar dat is allerminst het geval. Sterker nog: als we in 2010 niet besloten hadden om deze grootschalige nieuwbouw-operatie in gang te zetten, zou Zozijn de gevolgen van de stelselwijzigingen niet hebben kunnen opvangen”, zegt Venema. De grootschalige investering in woningen en gebouwen heeft drie belangrijke oorzaken. Allereerst waren veel woningen van Zozijn door de jaren heen in bouwkundig en functioneel opzicht verouderd. Op landgoed De Lathmer kreeg een flink aantal gebouwen zelfs een code rood/oranje van de overheid. Een waarschuwing dat er snel – maar in

14

ieder geval voor 1 januari 2012 – renovatie of nieuwbouw moest plaatsvinden. Dat is gelukt. Een tweede oorzaak is dat veel woningen niet meer voldeden aan de normen van deze tijd. Cliënten willen bijvoorbeeld tegenwoordig vaak liever geen badkamer meer delen. Of de zit- en slaapkamers zijn veel kleiner dan nu gebruikelijk is. De bouw van de jaren ’70 en ’80 voldoet dus niet meer. ,,Zeker als je bedenkt dat we toen nog meer cliënten met lichtere zorg hadden. We constateren nu dat 70 tot 80% van de cliënten bij Zozijn zwaardere zorg nodig heeft“, vertelt Venema. Deze zwaardere zorg valt vanaf 2015 onder de Wet Langdurige Zorg (Wlz). Hiervoor investeert Zozijn in nieuwbouw met specifieke kenmerken. Zo wordt rekening gehouden met: toegankelijkheid, tilmiddelen, opslag van verpleegartikelen, bredere gangen en deuren, brede bedden, voldoende privacy, zoveel mogelijk eigen sanitair, klimatologische goede ruimtes, luchtbehandeling en grote gezamenlijke woonkamers. Lichtere zorg en ondersteuning wordt vanaf 2015 bekostigd via het gemeentelijk domein. Deze cliënten veelal zelf. Inspringen op die veranderde normen en wensen van cliënten is ontzettend belangrijk. Want vanaf 2011 krijgt Zozijn per cliënt een bedrag voor huisvesting. Staat een pand leeg, dan komt er ook geen geld binnen. ,,Nu de overheid bouwinvesteringen niet meer dekt, lopen we dus veel meer risico”, vertelt Venema. ,,Daarom is het belangrijk dat onze woningen aantrekkelijk zijn.” Tot slot was de zorg op sommige locaties gewoon te duur, gezien de vergoeding die Zozijn daarvoor krijgt. Er woonden

Column

ACTUEEL Dirk Venema (rechts): ,,Door een combinatie van efficiënter roosteren én nieuwbouw komen we weer in de plus op De Lathmer.”

te weinig cliënten. Of de verhouding tussen het aantal cliënten en het aantal ondersteuners was bijvoorbeeld niet optimaal. ,,Neem Raalte”, zegt Venema. ,,Daar hadden we woningen op meerdere locaties met kleine groepen. Dat rendeert niet meer in deze tijd. Door zulke kleine woonlocaties samen te voegen, wordt de zorg wel weer exploitabel.” Samen brachten deze oorzaken en ontwikkelingen Zozijn tot het ambitieuze plan om 80% van de 1002 cliëntplaatsen te vervangen voor nieuwbouw. Het betreft hoofdzakelijk de gebouwen voor de cliënten die onder de Wet Langdurige Zorg vallen. ,,In nieuwbouw kun je veel slimmere indelingen realiseren dan in bestaande panden. Denk aan een teampost van waaruit je zicht hebt op de woonkamer. Daar kan je werken terwijl je de cliënten toch ziet en snel ter plekke bent als het nodig is. Of zo kort mogelijke looplijnen naar een wasruimte of goederenopslag. Allemaal zaken waardoor er efficiënter gewerkt kan worden.” Zozijn bouwt nu drie jaar en inmiddels is 50% van de bouwprojecten uit het vastgoedplan gerealiseerd. ,,Voor de vuist weg hebben we circa 35 miljoen euro geïnvesteerd en in de komende jaren zullen we nog een keer datzelfde bedrag uitgeven. We gebruiken daarvoor overigens geen geld dat bestemd is voor de zorg aan cliënten. Zozijn maakt een onderscheid tussen zorggeld en vastgoedgeld en die geldstromen bewaken we zorgvuldig.” Al die miljoenen passen binnen een betaalbaar meerjarenkostenoverzicht van de vastgoedprojecten. ,,We kunnen banken aantonen dat we langdurig de rente en aflossing kunnen betalen. Dit lukt als er geen leegstand is. Volle gebouwen zorgen voor inkomsten en zo is de cirkel weer rond.” En nieuwbouw fungeert volgens Venema als één van de belangrijkste katalysators voor Zozijn. ,,We doen er alles aan om efficiënt te roosteren, te werken en dus ook om ons vastgoed optimaal te laten functioneren. Het doel: Zozijn in de markt zetten als een zorginstelling die hoogwaardige, specialistische zorg op maat levert volgens de modernste eisen. En dat op een betaalbare manier.”

Toekomstbestendig bouwen in Doetinchem In de Doetinchemse nieuwbouwwijk De Pas maakt een kerk plaats voor 48 woonplekken. Het gaat om groepswoningen en appartementen voor mensen met NAH en 24 appartementen voor mensen met een verstandelijke beperking. De pastorie blijft behouden en gaat na verbouwing fungeren als dagbestedingslocatie voor cliënten met NAH. ,,Onze locatie in Gaanderen is verouderd. Cliënten willen tegenwoordig geen keuken of douche meer delen. En in de stad valt ook meer te beleven. Vooral voor jongeren is dat belangrijk. De verhuizing staat gepland voor eind 2015. Voor de cliënten kan het niet snel genoeg gaan. Ze snappen er niets van dat het zo lang duurt”, vertelt manager Wilma Becker. Het nieuwe gebouw is toekomstbesteding. Er kunnen ook cliënten wonen die zwaardere lichamelijke zorg nodig hebben. Door mensen met NAH en een verstandelijke beperking op één locatie samen te laten wonen, kan mogelijk ook samengewerkt worden tussen teams.

Dat dit werkt, daar heeft Venema geen twijfels over. ,,Kijk maar naar landgoed De Lathmer: jarenlang negatieve cijfers. Maar door een combinatie van efficiënter roosteren én nieuwbouw komen we weer in de plus. Ik kan me al met al voorstellen dat de grote hoeveelheid nieuwbouwprojecten vragen oproept. Maar wie even verder kijkt, ontdekt dat al die nieuwbouw de toekomst van Zozijn veilig stelt en een forse bijdrage levert aan betaalbare zorg.’’

In Raalte volgen cliënten de bouw via Facebook In Raalte is De Kemphaan gesloopt en de fundering voor een nieuw complex gelegd. Daar kunnen vanaf 2016 69 cliënten wonen. ,,Nu wonen zij nog verspreid over 4 locaties in Raalte-Noord. Het is efficiënter als ze bij elkaar wonen. We hoeven daardoor bijvoorbeeld minder nachten slaapdiensten te draaien”, vertelt manager Jacqueline van Brink. De woningen komen rond een dagcentrum. ,,Cliënten kunnen er naar toe lopen en als ze ziek zijn, kunnen ze gewoon thuisblijven. Misschien kunnen we in het dagcentrum ook activiteiten voor de wijk organiseren. Onze cliënten doen nu al klusjes in de buurt. ” Cliënten, verwanten, medewerkers en wijkbewoners kunnen de nieuwbouw volgen via facebook.com/kemphaanraalte

15

ACTUEEL

ZO! Opmerkingen of ideeën voor de ZO!?

Bijzonder kerstdiner en de computer achter de boom De kerstboom komt van zolder, de nieuwe kleren gaan aan en er komt een extra lekkere maaltijd op tafel. Kerst is ook voor veel cliënten van Zozijn een feest, mede dankzij de inspanning van ondersteuners. En stiekem ook een klein beetje omdat de computer deze dag uit blijft. Op de Veld en Weide 23 (De Lathmer) begint de voorpret eigenlijk al ruim voor kerst. De woning versieren, een menu samenstellen voor de kerstdagen. ,,We betrekken cliënten zoveel mogelijk bij alle voorbereidingen. Dit is hun thuis en de gezelligheid van de feestdagen is voor hen heel speciaal. Daar doen we graag ons best voor”, vertelt Dennis Wennink. Alles kan en mag tijdens de feestdagen, is het motto van Wennink en zijn collega’s. ,,Het is hun dag. Willen ze gourmetten? Geen probleem. Als zij een leuke dag hebben, heb ik dat ook. Als je ze ziet glunderen en halverwege verzuchten: wat is het gezellig of wat ben ik blij dat ik hier woon, dan geniet ik. Ik besef trouwens goed dat wij met deze doelgroep veel kunnen. Als je cliënten ondersteunt die veel zorg nodig hebben, dan is kerst veel minder gemoedelijk waarschijnlijk.” Al valt er altijd wel een speciaal tintje te geven aan de feestdagen, zegt Gerrie Zernitz. Op de Grimberg in Raalte wordt in de voorafgaande weken nieuwe kleding uitgezocht met de cliënten. En ook hier komt een speciaal menu op tafel, al is het dan in vloeibare vorm. Met kerst gaat er rollade of een sudderlapje in de blender of worden de vishapjes geserveerd in versierde bakjes. Het zit hem volgens Gerrie in de kleine details die kerst bijzonder maken voor cliënten. En vooral ook de manier waarop je daar zelf als team mee omgaat. ,,Alle randzaken - telefoon en mail - zijn even niet belangrijk. Daardoor heb je meer tijd dan anders voor interactie. Cliënten genieten van de rust en aandacht. Eigenlijk zou elke dag een feestdag mogen zijn.” Werken met Kerst of Oud en Nieuw Dennis Wennink is voor het thuisfront niet altijd leuk. Af en toe wordt er gemopperd. Al blijft er genoeg tijd over om met vrienden en familie door te brengen. ,,De diensten worden gewoon verdeeld. Dat is wel zo eerlijk”, vertelt Marit ter Maat die werkt op de Markolle in Zutphen. ,,Natuurlijk mis je de gezelligheid thuis met de kinderen, maar werken is deze dagen ook leuk. De meeste cliënten genieten enorm, al zijn er een paar die juist balen dat ze vrij zijn. Maar met lekker eten, kerstmuziek, andere kleren en kerstmutsen op is het toch voor iedereen een bijzondere tijd van het jaar.”

16

Marit ter Maat

Colofon Redactie Thea Tiemessen, Zorgbemiddelaar Dagbesteding & werken De Liemers [email protected] Tiny van Kessel, Coördinerend ondersteuner in Raalte [email protected] René Hindriks, Gedragswetenschapper in Regio Oost-Veluwe [email protected] Karen Breukers, Communicatieadviseur met aandachtsgebied stelselwijzigingen [email protected] Jochem Kleerebezem, Projectleider Financiën & Control [email protected] Petra Boerboom, Unitleider P&O Salland, De Graafschap, Op Pad en inzendbureau [email protected] Diane Onnink, Secretaris Raad van Bestuur en Manager Bestuursbureau [email protected] Majorie Rengerink, Communicatieadviseur (hoofdredacteur) [email protected]

Teksten en productie Hiemstra Publiciteit Barneveld www.hiemstrapubliciteit.nl

Drukwerk Grip op Media Voor medewerkers die gedetacheerd zijn bij Zozijn en/of werken als ZZP-er ligt een exemplaar van deze krant klaar bij de receptie in Wilp. De ZO! verschijnt 4x per jaar. Oplage 3500. Krijg je op één adres meer exemplaren van de ZO! en heb je dat liever niet? Stuur dan een mail naar [email protected] met je naam en adresgegevens en het aantal exemplaren dat je wilt ontvangen.

100% gerecycled papier

Gerrie Zernitz: ,,Cliënten genieten van de extra aandacht tijdens Kerst.”

Heb je opmerkingen over de ZO! of ideeën voor onderwerpen? Bel of mail naar de hoofdredacteur Majorie Rengerink: 06 - 31 68 55 86, [email protected] of neem contact op met een van de andere redactieleden.