Jaargang 2 Editie juni Pag 14 Pag 12 Pag 4. NAH-voorstelling met crowdfunding theater in

ZO!

Informatiekrant voor medewerkers en vrijwilligers Jaargang 2

Editie juni 2014

Super trots door betekenisvol werk Pag 10

Leren op de zorgboerderij met de Zozijn School

Palliatieve zorg: Ik wilde niet dat ze dood zou gaan

Bezuinigingen: hoe ga jij er mee om?

Pag 12

Pag 4

Pag 14

NAH-voorstelling met crowdfunding theater in

Een ander mens

Vijf mensen met een hersenbeschadiging vertellen vanaf dit najaar hun verhaal in theaters verspreid over heel Nederland. De voorstelling ‘Een ander mens’ is een initiatief van Charlotte de Jong, begeleider bij Op Pad. Via crowdfunding haalde ze 12.500 euro binnen voor de productie. ,,Elk jaar krijgen 130.000 mensen in Nederland een hersenbeschadiging. Een hersenbeschadiging heb je voor de rest van je leven. Wat vroeger vanzelf ging, is nu niet meer vanzelfsprekend. Daar komt bij dat je vaak niet aan de buitenkant ziet dat iemand een hersenbeschadiging heeft”, vertelt Charlotte. Ze hoopt dat de voorstelling ervoor zorgt dat mensen begrijpen wat het betekent om te leven met niet aangeboren hersenletsel. De voorstelling gaat in november in

première. ,,Houd onze facebookpagina in de gaten voor de data en locaties als je kaarten wilt bestellen”, vertelt Charlotte. Het geld voor de voorstelling komt van particulieren en fondsen zoals het Prins Bernhard Fonds en het Fonds Hulp Gehandicapten die via internet een bijdrage toe hebben gezegd. ,,Ik wilde subsidieaanvragen doen bij grote fondsen, maar dat kostte erg veel tijd. Toen kwam ik uit bij crowdfunding.” De voorbereidingen voor de voorstellingen zijn in volle gang. Je kunt nog altijd bijdragen. ,,Heb je vragen, dan kan je me altijd mailen: [email protected]” Scan de QR-code voor een video, meer informatie en de mogelijkheid om bij te dragen.

ACTUEEL

ZO! in deze editie ACTUEEL

Presentie-benadering brengt hart weer terug in de zorg.

HOE DOE JIJ DAT

02

04

Bezuinigingen in de zorg: hoe ga jij er mee om?

COLUMN

05

Peter Vriesema: Ingrijpende gevolgen van de bezuinigingen

ACHTERGROND

Zorg verlenen met je hart

J

e bent ooit de zorg ingegaan omdat je hart hebt voor anderen. Maar belaagd door

werkdruk, regeltjes en bezuinigingen vraag je je

06

Zorgprogramma’s als spiekbriefje bij lastige vragen.

NIEUWS EN WEETJES

Presentie:

nu soms vertwijfeld af wat er van die idealen over is. Herkenbaar? Voor veel Zozijn-collega’s wel.

08

Vader en zoon Vriezekolk besmet met het vrijwilligersvirus.

Presentie biedt soelaas voor dit probleem, zegt Marleen Zonneveld. ,,En het breidt zich uit als een olievlek.’’

NIEUWS EN WEETJES

09

Nieuwe OR klaar voor een belangrijke periode.

ACTUEEL

10

Super trots dankzij betekenisvol werk in het gemeentehuis.

HART OP DE TONG

11

Vera Moksietski: ,,Ik kom eigenlijk altijd tijd tekort.’

INTERVIEW

12

Palliatieve zorg in de praktijk. ‘Ik wilde niet dat ze dood zou gaan.’

ACHTERGROND

René Hindriks: ,,Het is de toon die de muziek maakt.”

2

,,Beslist niet’’, zegt Marleen Zonneveld. ,,Wie de Presentiebenadering gaat toepassen, zal merken dat dit op meerdere vlakken voordeel oplevert. In de eerste plaats krijgt de cliënt vaker de zorg die hem werkelijk helpt. In de tweede plaats krijg jij meer plezier in je werk. En niet onbelangrijk: met Presentie zet je jouw tijd efficiënter in.’’

Zorg die je zelf ook wil ontvangen

14

Leren op de zorgboerderij met hulp van de Zozijn School.

COLUMN

Weer wat nieuws, denk je misschien. En wie weet heb je je schouders al wel eens opgehaald toen de term de revue passeerde. Is ‘Presentie’ inderdaad weer een nieuwe hype in de zorg? Nog een manier om in vage termen uit te leggen dat we nóg meer moeten doen in minder tijd?

16

Dat klinkt als een utopie. Maar Marleen is er van overtuigd dat het kan. Dan eerst maar eens helder uitleggen wat Presentie eigenlijk is. ,,Eigenlijk is de definitie heel simpel’’, geeft ze aan. ,,Presente zorg is zorg die door de cliënt als goed ervaren wordt. Zorg die jíj ook zou willen ontvangen op het moment dat je zorg nodig hebt. Zorg die gegeven wordt door iemand die jou het gevoel geeft dat je ertoe doet. Dat je waardevol bent.’’ De term Presentie is ‘bedacht’ door Andries Baart, een professor die onderzocht wanneer cliënten zorg als goed ervaren. Wat bleek? ,,De houding van de zorgverlener

Foto: Charles Keijser Presente zorg is zorg die door de cliënt als goed wordt ervaren.

maakt het verschil’’, zegt Marleen. ,,Een houding van openheid, echte aandacht en bekommernis. Aansluiten bij wat er voor die ander op het spel staat. En dat is veel meer dan een diagnose stellen en je houden aan de afspraken in een zorgplan. Presentie betekent: voortdurend kritisch zijn op je eigen handelen.’’

ze het belang van de cliënt? Dat is de vraag die je je steeds moet stellen. Waarom doen we dit eigenlijk zó? Hoe erg is het dat de was naar de volgende dag gaat als nu dat ene gesprekje met de cliënt zo belangrijk voor hem is? Die ‘discussie’. Daar gaat het om.’’

VERADEMING ,,‘Er willen zijn voor de ander’ is vaak de reden geweest dat mensen ooit de zorg zijn ingegaan’’, zegt Marleen. ,,Maar door alle regeltjes waar we ons aan houden, is het steeds lastiger geworden om dat ook echt waar te maken. En let wel: die regels maken we vaak zelf; ‘Een gesprek mag niet langer dan vijf minuten duren’. ‘Cliënten moeten voor 9.00 uur aan tafel zitten’. ‘Alle was moet in de avonddienst gedaan worden’. Ga zo maar door.’’

Marleen Zonneveld.

Presentie zegt niet dat alle regels overboord moeten, benadrukt Marleen. ,,Maar dienen

Het is een manier van werken die zich als een olievlek moet uitbreiden, gaat Marleen verder. ,,Binnen drie RVE’s worden nu als pilot ruim honderd medewerkers getraind door scholing in theorie en praktijk. Met elkaar een casus doorspreken en verdiepen. Een cliënt heeft een puinhoop van zijn kamer gemaakt. Help je die cliënt dan door direct te gaan helpen opruimen. Of is er wat anders nodig. Wat staat er werkelijk op het spel? Die rommel… of toch wat anders?’’ Weerstand is er wel, maar niet op grote schaal, geeft Marleen aan. ,,‘Dit doen we toch al?’, is een veelgehoorde vraag. Dat klopt, zeg ik dan. Maar er is nog heel veel te halen. In het directe werk met de cliënten, en ook bij leidinggevenden en ondersteunende diensten. Maar over het algemeen hoor ik dat mensen het juist in deze tijd een verademing vinden om met kwaliteit van zorg bezig te zijn.’’

Meer lezen over Presentie? Kijk dan op • www.presentie.nl

3

Hoe doe jij dat? Door te schuiven met diensten hebben Simone van Bussel en haar collega’s weer tijd voor leuke activiteiten met cliënten.

Bezuinigingen: Hoe ga jij ermee om? Er verandert veel in de zorg. Dit heeft grote gevolgen voor het werk van veel medewerkers van Zozijn. Wat merken zij van de bezuinigingen, wat doet het met ze en welke creatieve oplossingen bedenken ze?

Wilma Gosen, persoonlijk begeleider NAH in de regio Salland

‘Bestaat mijn baan nog in 2015?’ ,,Ons maandelijkse cliëntenoverleg met het team heeft dit jaar plaatsgemaakt voor een individueel gesprek met een ondersteuner en de neuropsycholoog. Ik mis dat overleg met mijn collega’s wel. Hun feedback zette me altijd aan het denken. Bovendien is de neuropsycholoog in 2015 alleen nog inzetbaar bij specifieke vragen, terwijl die overleggen voor mij elke maand kleine bijscholingen zijn.” ,,Af en toe maak ik me zorgen of mijn baan nog wel bestaat

4

in 2015. Er is een reële kans dat gemeenten een deel van ons werk overhevelen naar familie, vrienden en vrijwilligers. Een aantal cliënten zal het redden zonder ondersteuning, maar een deel niet. Soms stellen cliënten daar vragen over. Het lastige is dat nog zoveel onzeker is. Ik kan wel zeggen dat het goed komt, maar ik weet niet of dat zo is. Het enige wat ik ze kan meegeven is dat we die weg samen gaan.” ,,Aan ander werk moet ik nog niet denken. Ik heb zes jaar geleden heel bewust voor deze doelgroep gekozen. Bovendien wordt er overal in zorgland bezuinigd, dus je vist met zijn allen in dezelfde vijver. Op de momenten dat ik me zorgen maak, ben ik blij dat tegen die tijd mijn kinderen uitgestudeerd zijn en we niet zulke hoge woonlasten hebben. Maar als ik mijn baan zou verliezen, moeten we zeker keuzes maken.”

Simone van Bussel, Coördinerend ondersteuner in Wilp

‘Vaker zeggen: even wachten’ ,,De grootste verandering voor mij is dat ik hetzelfde werk in minder uren doe. Ik sta vaker alleen op de groep. Ik merk dat ik nu regelmatig moet zeggen: even wachten, ik kom zo bij je. Pas lekte het Senseo-apparaat van een cliënt. Normaal zou ik even meelopen, nu had ik een paar uur later pas tijd. Het is maar een klein voorbeeld, maar zulke dingen vind ik best moeilijk.” ,,Cliënten vragen ons ook regelmatig wanneer we weer een keer wat leuks gaan doen. Wij hebben er daarom als team voor gekozen om in het weekend een lange tussendienst te draaien in plaats van een korte ochtend- en avonddienst. Dat is even pittig als je alleen staat, maar daardoor is er ‘s middags tijd om een keer een taart te bakken, te fietsen met cliënten of naar het tuincentrum te gaan. Daar zie je ze echt van opbloeien.” ,,Schoppen tegen veranderingen heeft geen zin. Je moet creatief zijn en samen oplossingen zoeken. Zelf zit ik sinds dit jaar op een andere woning, omdat er op mijn vorige woning te veel fte waren na de verhuizing. Het is even spannend en nieuw, maar ik heb echt een hele leuke groep cliënten en leuke collega’s. Die verandering was dus positief!”

Lysanne van der Donk, coördinerend ondersteuner bij Ivoor in Raalte

‘Urenpotje voor tandarts en dokter’ ,,Even met een cliënt mee naar de dokter of de tandarts. Dat kan niet meer. En uren voor kantoorwerk zijn ook wegbezuinigd. Daar kan je wel over klagen, maar dat helpt niets. Daarom hebben wij met elkaar gekozen om een potje met reserve-uren te maken. Als het rustig is op een woning ga je een half uurtje eerder weg, soms kan een ervaren stagiair even alleen zijn en als er veel jongeren in het weekend naar huis zijn, laten we in samenwerking met onze collega’s van de benedenverdieping een dienst vervallen. Natuurlijk alleen als het kan. De kwaliteit van de zorg staat voorop. Op deze manier houden we uren over, ook voor leuke activiteiten als bijvoorbeeld een truckersdag. ,,Natuurlijk waren we bang dat iemand zou zeggen: zie je wel, het kan in minder tijd dus jullie kunnen nog wel wat uren inleveren. Garanties hebben we niet, maar onze manager is heel positief en promoot dit idee juist.”

Ingrijpende gevolgen Wilma, Simone en Lysanne vertellen in de interviews op deze pagina wat zij merken van de bezuinigingen en hoe ze daar mee omgaan. In de brief die ik jullie onlangs heb gestuurd, lees je dat onze inkomsten de komende jaren verder zullen afnemen. We verwachten dat we het werk moeten doen met ongeveer 200-300 fte’s* minder. Daardoor hebben we al afscheid moeten nemen van medewerkers van wie het contract afloopt en een aantal oproepkrachten. Ook zijn er collega’s die gebruik willen gaan maken van een vertrekregeling voor oudere medewerkers. En we ontkomen niet aan ontslagen. Dat zijn allemaal moeilijke beslissingen. En ik realiseer me dat gevolgen voor medewerkers, cliënten en verwanten groot zijn. Cliënten moeten afscheid nemen van mensen met wie ze een band hebben opgebouwd en ze krijgen niet meer de ondersteuning die ze tot nu toe gewend waren. Het vraagt veel van medewerkers die het werk moeten doen met minder mensen. Voor medewerkers die we geen baan meer kunnen bieden, grijpt het vaak diep in in hun privéleven. En ook als je zelf kiest om gebruik te maken van de vertrekregeling, kan dat een heftige beslissing zijn als je al jaren met plezier en betrokkenheid je werk doet. Ondanks alles zie ik bij jullie veel bezieling, veerkracht en vindingrijkheid. Dat blijkt ook uit deze interviews. En dat zullen we nodig hebben om door de komende jaren te laveren. Ik en de directeuren zetten ons ervoor in om te zorgen dat zo veel mogelijk medewerkers hun baan behouden en zo cliënten de best mogelijke zorg kunnen bieden. We zullen per persoon kijken wat we voor je kunnen doen als je je baan toch kwijt raakt. En vind je dat cliënten ergens echt in de knel komen door de bezuinigingen, laat het dan weten.

Peter Vriesema, bestuurder Zozijn *1 fte is een volledige werkweek van 36 uur. Het drukt uit hoeveel uren er gewerkt wordt. Zo kan 2 fte’s (=72 uren) bijvoorbeeld gewerkt worden door 3 medewerkers: 1 met contract van 24 uur, 1 met 32 uur, 1 met 12 uur.

5

De zorgprogramma’s zijn bouwstenen in de werkwijze van Zozijn. De programma’s worden elk jaar bijgewerkt met bijvoorbeeld nieuwe methodieken. Met deze zes programma’s gaan we als eerste aan de slag. Mogelijk volgt daarna uitbreiding.

Eerste zorgprogramma bijna klaar

Spiekbriefje bij lastige vragen

L

astige vragen. Iedere zorgverlener krijgt er vroeg of laat mee te maken. Binnenkort

kunnen medewerkers van Zozijn bij zulke vragen teruggrijpen op zorgprogramma’s.

De zorgprogramma’s worden geschreven door de gedragswetenschappers van Zozijn, in samenwerking met onder meer ondersteuners en paramedici. In totaal zijn er zes programma’s voor verschillende doelgroepen in de maak. Het eerste programma is bijna klaar. Het gaat in op zorgvragen van mensen met een licht verstandelijke beperking die ambulante ondersteuning krijgen. ,,Een doelgroep waarbij vooral beperkingen in het sociale aanpassingsvermogen voor uitdagingen zorgen. Die zijn soms lastig voor de cliënt en kunnen overlast geven voor de omgeving”, zegt Linda Glimmerveen. Zij stond aan de basis

6

van dit programma, dat vooral focust op praktijksituaties. Hoe ondersteun je bijvoorbeeld een cliënt die kinderen heeft of graag kinderen wil? Wat doe je als een cliënt drugs gebruikt? En tot waar kan jij iemand helpen met psychiatrische problemen en hoe handel je in een crisissituatie? ,,Over het algemeen ervaren ondersteuners psychische klachten als het meest uitdagend”, vertelt Linda. ,,Het gaat om serieuze klachten waar een cliënt over praat met zijn of haar ondersteuner. Die wil graag helpen, maar voelt zich vaak machteloos staan. Het zorgprogramma helpt je om goed je rol te kiezen en wijst je de weg naar verdere hulpverlening.”

PRAKTISCH handboek Het programma is een soort handboek met heel praktische informatie, vertelt

Linda Glimmerveen.

ACTUEEL Voorproefje uit het zorgprogramma Mensen met een Licht Verstandelijke Beperking

Vanaf 1 januari 2015 regelt en betaalt de gemeente de ambulante begeleiding van cliënten met een licht verstandelijke beperking. Bovendien maakt ‘zorgen voor’ plaats voor ‘zorgen dat’, waarbij er veel nadruk komt te liggen op de ondersteuning door familie, vrienden en buren. ,,Ook daar geeft het zorgprogramma tips en advies over.”

uitleggen wat we doen Zozijn is niet de enige instelling die bezig is met zorgprogramma’s. Het opstellen van dergelijke documenten is een trend in zorgland, vertelt Linda. Dat heeft verschillende redenen. ,,Onze samenleving vraagt transparantie. We moeten uit kunnen leggen wat we doen en hoe we dat doen.”

,,Oplossingsgericht Werken (OW) is de aangewezen gesprektechniek om te gebruiken bij de gesprekken die de ondersteuner voert met zijn cliënten. OW is niet gebaseerd op theoretische modellen, maar is ontwikkeld in de praktijk. Bij OW praat je zo min mogelijk over problemen. In plaats daarvan ga je praten over de oplossingen. De cliënt wordt gezien als expert en dit is precies hoe veel cliënten met LVB het graag willen. Daarbij wordt ervan uitgegaan dat een kleine verandering genoeg is. Daarmee kan immers het begin gemaakt worden met het bouwen aan een gewenste situatie. Een eenvoudig principe is verder: ‘als iets werkt, doe het dan vaker’ en ‘als iets niet werkt, doe het dan anders…’”

Ook het werkveld heeft volgens de gedragswetenschapper behoefte aan een soort handleiding. ,,Er komt als zorgverlener veel op je af. Je kunt simpelweg niet alles weten, dus zoek je dingen op. Daar kan veel tijd mee verloren gaan. Bovendien pakken ondersteuners soortgelijke situaties hierdoor af en toe anders aan. De zorgprogramma’s maken duidelijk wat Zozijn van je verwacht in lastige situaties. Ik denk dat ze gaan bijdragen aan een hogere kwaliteit van zorg.”

Foto: Jolanda Stortelder

Linda. ,,Het beschrijft de vragen, doelen en acties bij zulke situaties. Wat wordt er van je verwacht en tot waar gaat jouw verantwoordelijkheid? Er staat ook in waar je meer informatie kunt vinden, met wie je kan samenwerken en hoe je dat regelt.” Voor sommige ondersteuners zal dit bekende informatie zijn, erkent de gedragswetenschapper. ,,Dat is niet erg. Als je straks ‘jouw’ programma globaal doorleest, is dat genoeg. Het gaat erom dat je in een lastige situatie zo’n programma erbij kunt pakken en weet hoe je moet handelen.

In de ‘gereedschapskist’ van de ambulant ondersteuner van Zozijn zitten verschillende instrumenten. Eén van die instrumenten is oplossingsgericht werken. Het zorgprogramma zegt er dit over:

Het eerste zorgprogramma gaat over ondersteuning van mensen met een licht verstandelijke beperking die ambulante begeleiding krijgen.

7

‘Even helemaal uit je dagelijks werk’ Al bijna twintig jaar chauffeurt Herman Vriezekolk uit Lettele cliënten van Zozijn naar de atletiekvereniging in Holten. Daar assisteert hij bij het omkleden, veters strikken en fungeert hij als fanatiek supporter. Inmiddels is zijn zoon Albert ook besmet met het vrijwilligersvirus. ,,Mijn schoonzusje woont bij Zozijn. Op een dag zeiden ze dat ze wel een mooi klusje voor me hadden. Zo ben ik vrijwilliger geworden”, blikt Herman terug. Hij geniet van het contact met de cliënten. ,,Ze hebben humor en zien niet zoveel problemen.” Zijn zoon Albert is ondertussen ook niet meer weg te denken bij Zozijn. De ene week gaat hij met een groepje cliënten naar stijldansles, de andere week helpt hij mij tijdens de soosavond. ,,Knutselen, meedansen, drinken halen en vooral veel flauwekul maken; je bent lekker druk op zo’n avond.” Albert leidt in het dagelijks leven samen met zijn broer een

nieuws en weetjes

Vader en zoon actief als vrijwilliger in Bathmen

hoveniersbedrijf. Genoeg te doen dus, maar de jonge ondernemer weet altijd tijd te vinden voor vrijwilligerswerk. ,,Het is gewoon een keuze die je maakt. Donderdagavond is mijn avond en dat vind ik heerlijk. Je hebt totaal geen tijd om ergens anders over na te denken. De drukte van het werk is even ver weg. Voor mij is het pure ontspanning”, vertelt Albert. Op de Walnotenhof in Bathmen zijn ze erg blij met de twee trouwe vrijwilligers. ,,,Albert en Herman zijn erg goed met de cliënten”, vertelt aandachtsfunctionairs vrijwilligers Sriti Diever. ,,Ze kennen iedereen bij naam, weten welke interesses cliënten hebben en spelen daar op in. De cliënten zijn gek op hen. Het blijft voor hen speciaal als ze komen.”

Dat geldt misschien stiekem ook wel voor de ondersteuners. ,,Albert en Herman zijn hier het zonnetje in huis. Ze brengen sfeer, dollen met het personeel, nemen energie mee als ze binnen komen. Maar we zijn bovenal blij met wat ze mogelijk maken dat cliënten leuke dingen kunnen doen. Daarom zijn we zuinig op al onze vrijwilligers. We waken ervoor om ze te overvragen en proberen ook te weten wat hén bezighoudt”, zegt Sriti. Herman en Albert maakt dat niet zoveel uit. Ze krijgen steevast een kerstpakket en elke twee jaar is er een vrijwilligersfeest, maar daar gaat het hen niet om. ,,Soms denk ik wel eens, daar kunnen ze ook iets leuks voor de cliënten van doen. Een zelfgemaakte tekening vind ik net zo mooi.”

Unit Opleiden presenteert nieuwe modules

Voorbereid op zorg nieuwe stijl

8

Er verandert de komende jaren veel in de zorg. Dat vraagt wat van medewerkers. De Unit Opleiden van Zozijn ontwikkelde daarom acht nieuwe modules, die vanaf dit najaar te volgen zijn. De cursussen vallen uiteen in twee categorie. De modules omdenken, presentiebenadering en inzet van persoonlijke kwaliteiten gaan voornamelijk over de cultuuromslag in de zorg. De modules oplossingsgericht werken, systeemgericht werken, netwerkgericht werken, ondernemerschap & ambassadeurschap en motiverende & coachende gespreksvoering zijn meer gericht op het verkrijgen van competenties. ,,Je leert in module netwerkgericht werken bijvoorbeeld hoe je de juiste vragen stelt aan cliënten en verwanten, hoe je de eigen kracht van cliënten ontdekt en hoe je netwerken met elkaar verbindt”, vertelt Ria Jansen, beleidsmedewerker bij de Unit Opleiden. De modules zijn in eerste instantie bedoeld voor medewerkers die te maken krijgen met stelselwijzigingen. ,,Denk bijvoorbeeld aan begeleiders die met de gemeente te maken krijgen,

ondersteuners die in de primaire zorg zitten of werken op dagcentra en te maken krijgen met de participatiewet. Maar ook managers, teamcoaches en gedragswetenschappers kunnen de modules volgen”, zegt Ria. De lengte van de modules varieert van één tot zes dagdelen. De modules bevatten theorie, bespreking van casuïstiek en veel oefeningen om vaardigheden eigen te maken. ,,Dat geeft veel inspiratie en nieuwe energie om de toekomst goed tegemoet te zien”, vertelt Ria. De datum en de locatie worden bekendgemaakt zodra duidelijk is hoeveel mensen zich aanmelden. Vrijwel alle modules worden op twee niveaus aangeboden. Interne opleiders verzorgen de trainingen op mbo-niveau, externe opleiders modules op hbo-niveau. In dat laatste geval kan afronding van de module je accreditatiepunten opleveren. Meer informatie is binnenkort te vinden op intranet. Aanmelding gebeurt via jouw manager. Bespreek samen welke module jij nodig hebt of zou willen volgen om goed voorbereid te zijn op de toekomst.

Acht nieuwe leden voor OR Na een opvallend spannende verkiezingsstrijd zijn acht nieuwe leden toegetreden tot de OR. In de afgelopen weken hebben zij zich grondig voorbereid en zijn ze bijgepraat over hun nieuwe taak. Dit jaar waren er 27 kandidaten voor de 15 beschikbare zetels. OR-voorzitter Marjolein Willemsen denkt dat de grote belangstelling komt door de naderende stelselwijzigingen. ,,Medewerkers merken elke dag dat er dingen veranderen, maken zich zorgen over wat komen gaat en willen opkomen voor de belangen van hun collega’s.” Het belang van de OR is in deze tijden groot, zegt Willemsen. ,,Wij weten als geen ander wat er speelt in de praktijk en dat geven we mee aan de beleids- en bestuursmakers. Dat heeft effect. Zo hebben we vorig jaar bereikt dat er aanvullende richtlijnen zijn gekomen voor de jaarurensystematiek, waardoor die beter aansluit bij de huidige moeilijke tijden. Tegelijkertijd moeten we reëel zijn. Deze tijd is ook uitdagend voor Zozijn als organisatie. We zoeken naar oplossingen die goed zijn voor zowel de organisatie als medewerkers.” Vrijwel alle regio’s, sectoren en ondersteunende diensten zijn vertegenwoordigd in de nieuwe OR. Daarnaast heeft de OR een groep van contactpersonen uit de organisatie die als klankbord fungeren. Heb je zelf vragen of opmerkingen voor de OR? Dan kun je die sturen naar [email protected]. ,,Het is wel belangrijk om te beseffen dat de OR er niet is voor individuele problemen. Het gaat om trends of opvallende zaken op breder gebied.”

Activiteiten PV Op zaterdag 31 mei barstte de Amsterdam Arena uit haar voegen tijdens het jubileumconcert van de Toppers. Gerard Joling, Jeroen van der Boom en René Froger lieten het dak eraf gaan met tal van bekende hits. Ongeveer honderd medewerkers van Zozijn hadden zich uitgedost in een Hollandse outfit voor een bezoek aan het grootste en gezelligste meezingfeest van het jaar. In verband met de zomervakantie zijn er even geen PV-activiteiten, maar reserveer alvast de volgende data in jouw agenda! Vrijdag 19 september

Beeld & Geluid + Shoppen & Wokken Het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid is het mekka voor liefhebbers van radio, televisie, film en muziek. Neem een uniek kijkje achter de schermen in de mediawereld, ontdek hoe je favoriete programma’s gemaakt worden en bekijk historische fragmenten van bijvoorbeeld nieuwsuitzendingen. Met ruim 800.000 uur aan beeld- en geluidsfragmenten kom je ogen en oren tekort. In Hilversum worden we ontvangen met koffie en ‘s middags is er een lunch. Na het bezoek aan Beeld & Geluid vertrekken we naar Amersfoort. Daar kan je op eigen gelegenheid shoppen of even ontspannen in de historische binnenstad, met zijn gezellige grachten en terrasjes. Als afsluiting gaan we samen wokken! Opgeven: vanaf half juni Kosten: € 25,00 p.p. Vervoer: Per touringcar vanaf Wilp Zaterdag 7 november

Swingende feestavond in de Leeren Lampe

De nieuwe OR bestaat uit (van links naar rechts) Wilma Stronks, Anniek Willemsen, Maaike Baars, Janita van Keulen, Gerjan Vrugteveen, Suzan ter Heijne, Ron Jongepier, Marjolein Willemsen, Johan Zweerink, Sander de Weert, Hannie Elfrink (ambtelijk secretaris), Bart Veldhuis, Lysanne van der Donk,

De tweejaarlijkse feestavond van de PV is inmiddels een echte traditie. Ook deze editie belooft een swingend feestje te worden. In de Leeren Lampe (Raalte) klets je gezellig bij met je collega’s en geniet je van een spetterend optreden van Beethoven. Natuurlijk niet de componist, maar een toonaangevende coverband met een repertoire van oude en nieuwe hits en een spectaculaire licht- en ledshow. Meer informatie volgt.

Elsbeth Lamers en Joost Kemeling. Op de foto ontbreekt Maarten Krooshof.

9

Foto: Heleen Amptmeijer

actueel Daisy is éen van de cliënten van Zozijn die werkt in het gemeentehuis in Didam.

Cliënten maken lunch voor ambtenaren Montferland

Trots dankzij betekenisvol

A

mbtenaren van de gemeente Montferland kunnen sinds april elke dag lunchen met

lekkere broodjes, verse soepen en gezonde snacks. De bereiding is in handen van cliënten van Zozijn en leerlingen van vso-school De Ziep in Didam. Zij werken van maandag tot en met donderdag in de spiksplinternieuwe keuken en kantine van het gemeentehuis in Didam. De gemeente krijgt zo feeling met de doelgroepen waarvoor ze vanaf volgend jaar verantwoordelijk is. Voor de zeven cliënten van Zozijn is het een mooie kans om betekenisvol werk te doen. ,,We willen in Nederland graag dat iedereen mee kan doen in de samenleving. Hier wordt dat ook echt in de praktijk gebracht. De gemeente Montferland geeft daarin het goede voorbeeld en hoopt dat andere organisaties en bedrijven

10

zullen volgen”, zegt Sjaak van Tent, manager dagbesteding in De Liemers.

Lekker en gezond Voor de cliënten en leerlingen is het hard werken. Elke dag komen er zo’n 80 tot 100 ambtenaren een hapje eten. En straks komen daar ook nog medewerkers van naastgelegen bedrijven bij. ,,En dan hebben we het niet over een kroketje in de frituurpan gooien; ze maken echt lekkere en gezonde producten”, vertelt Sjaak die het project samen met Thea Tiemessen en De Ziep opzette. Werken in een echt restaurant. Klanten die betalen voor een product. Dat is heel anders dan dagbesteding in een beschermde omgeving. ,,Cliënten vinden het geweldig”, zegt Sjaak. ,,Het zijn duidelijke en zinvolle taken. Wat je ‘s ochtends voorbereidt, ligt ‘s middags op een bord. Als ambtenaren dan zeggen dat ze het lekker vinden is dat natuurlijk de kers op de taart. Dan zie je ze echt super trots naar huis gaan.” Voor ondersteuners is het begeleiden van cliënten in een echte werkomgeving een extra uitdaging. Als de broodjes

Samenwerkingen tussen gemeenten, organisaties en bedrijven om mensen met een beperking zinvol werk te bieden en te betrekken bij de samenleving. Ze moeten in de komende jaren op steeds meer plekken in Nederland vorm krijgen. Wat zijn volgens Sjaak de aandachtspunten? 1. Zorg dat er sprake is van een win-winsituatie voor alle partijen. Als één partij heel veel voordeel heeft en de andere partij ervaart dat niet zo, dan is een samenwerking erg kwetsbaar. 2. Besteed veel tijd aan het leren kennen van je samenwerkingspartners. Zorg dat je op één lijn zit wat betreft visie en uitgangspunten. En durf over je eigen werkcultuur heen te stappen. 3. Accepteer dat je niet alles vooraf weet. Je leert door te doen en ontdekt onderweg steeds nieuwe dingen. Dat vraagt om lef en een open vizier. 4. Breng de financiële en juridische risico’s goed in kaart. Maak daarvoor gebruik van ondersteuning vanuit Zozijn. Houd er rekening mee dat er nog geen protocollen en raamovereenkomsten zijn voor dergelijke projecten. Het is voor alle partijen nog zoeken.

werk niet lekker zijn, blijven de ambtenaren weg. ,,Dat is even wennen. In de zorg zijn we gewend dat werk een middel is, nu moeten we ineens ook hoogwaardige producten afleveren. Dat vraagt om andere competenties. Je moet niet alleen een cliënt kunnen begeleiden, maar ook kunnen samenwerken en ondernemend, flexibel en klantgericht zijn. De unit Opleiden ontwikkelt modules die gericht zijn op deze competenties (zie ook pagina 8).”

SOCIAAL GEBEUREN De cliënten werken onder begeleiding van een professionele kok die wordt betaald door de gemeente Montferland. De kok heeft de eindverantwoordelijkheid over de bereiding van de lunch. Twee dagen per week is een ondersteuner van Zozijn aanwezig, de andere twee dagen worden ingevuld door een ondersteuner van De Ziep. ,,De samenwerking is tot nu toe erg goed”, vindt Sjaak. ,,Ook de ambtenaren zijn enthousiast. Ze zijn blij dat ze nu meer kunnen krijgen dan een vette hap en veel van hen maken een praatje. Het is elke dag een sociaal gebeuren in de kantine.”

Passie. Het is de motor van alles wat je doet. In de rubriek ‘Hart op de tong’ laten Zozijn-medewerkers het achterste van hun tong zien.

‘Altijd bezig en tijd tekort’’

hart op de tong

Samenwerken? Zo doe je dat!

Vera Moksietski (51) is projectleider binnen het plan ‘Herontwikkeling Regio Oost-Veluwe’ en nauw betrokken bij alle projecten op het gebied van nieuwbouw en cliënten-huisvesting op onder meer Landgoed De Lathmer in Wilp. Wat is de belangrijkste les die je van je ouders hebt geleerd? Je eigenaar maken van een probleem dat vraagt om een oplossing. Binnen het project Herontwikkeling fungeer ik als loket waar grote én kleine dingen bij elkaar komen: van een verhuizing van 60 cliënten in één week tot het zorgen voor 20 handdoekenhaakjes voor een nieuwe woning. Ik stel me daarin dienstverlenend op met maar één doel: het probleem oplossen. Waar loop je echt tegenaan in je werk? Waar ik voortdurend mee stoei is de tijd. Ik kom altijd tijd tekort en verzet naar mijn gevoel vaak twee uur werk per uur. Dat komt vooral door de passie die ik heb voor hetgeen ik doe. Mijn collega’s hebben eigenlijk hetzelfde. We werken hard aan een missie waarin we geloven: het realiseren van een prachtige, nieuwe leefomgeving voor onze cliënten. Hoe zet je een intensieve werkdag van je af? Als ik vrij ben, zet ik een knop om in mijn hoofd. Ik probeer elke dag tevreden te zijn met wat ik die dag deed. Als ik vrij ben, vind ik het heerlijk om gewoon thuis te zijn, met mijn gezin thee te drinken op de bank. Wie is jouw voorbeeld op werkgebied? Dat zijn vooral collega’s die altijd vriendelijk blijven ondanks hun eigen drukte. Als ik heel druk ben, kan ik namelijk best ongeduldig reageren. Ik heb dan ook respect voor collega’s die dat anders kunnen en doen. Wanneer heb je voor het laatst gehuild op je werk? Een tijd geleden overleed een cliënte waar ik een zwak voor had. Ike heette ze, een oudere dame die ik regelmatig tegenkwam op het landgoed. Ik zag haar voor het eerst tijdens een feestje op het landgoed. Het was zo grappig hoe ze vooral oog had voor de mensen die de hapjes rondbrachten. Haar overlijden raakte me zeer. Het raakte me ook om het verdriet van de medewerkers op de woning te zien.

11

‘Ik wilde er niet aan dat ze dood zou gaan’

A

ls je hoort dat een cliënt ongeneeslijk ziek

vragen los. Op De Noordhoek in Zutphen maakten

hier zou sterven. Achteraf zijn we daar blij mee. Daardoor konden we ook cliënten betrekken bij haar ziek zijn. Als ze wilden, konden ze langs toen Joke op bed lag. Gewoon om de bloemen water te geven of een fles cola te brengen”, vertelt Marion.

ze het mee. Coördinerend ondersteuners Nella

LUISTEREND OOR

is, maakt dat een wirwar aan emoties en

Driessen en Marion Smit blikken terug en vertellen over de ondersteuning die ze kregen van de palliatief consulenten.

Het is dat Joke ooit gevallen was, waardoor ze niet meer zo zelfstandig als voorheen was. Anders had ze geen ondersteuning bij het douchen gekregen. Dan was het bultje op haar borst waarschijnlijk niet ontdekt. En was die diagnose borstkanker pas veel later gesteld. Bijna twee jaar later kan Nella de septemberdag nog zo voor de geest halen. Net als de maanden waarin doktersbezoeken en behandelingen elkaar opvolgden. En het moment waarop duidelijk werd dat Joke niet meer beter zou worden.

Tijdens de periode waarin Joke ziek was, boden de palliatief consulenten van Zozijn ondersteuning. ,,Zij hebben ons geholpen om het team mee te nemen en te betrekken bij taken. Ze gaven ook tips waar we zelf niet aan dachten. Bijvoorbeeld om buurtzorg en noaberhulp in te schakelen om te waken, want dat kan je zelf niet. Er zijn nog elf andere cliënten die je nodig hebben. Ook konden we altijd even bellen als er iets was, als we vragen hadden of als we het even niet zagen zitten. Dat lucht op en helpt je om weer vooruit te kunnen.” Toen Joke uiteindelijk overleed in september 2013, was Nella op vakantie. Marion nam de zorg voor haar over. ,,Die laatste fase was heel intensief. Je draagt een grote verantwoordelijkheid. Artsen gaan af op wat jij aangeeft: je wilt een ziekteproces niet versnellen maar iemand ook niet onnodig pijn laten lijden. Regelmatig vroeg ik mezelf af: doe ik dit goed? Ik ben blij dat ik in die periode kon terugvallen op de palliatief consulenten.”

HIER overlijden Dat bericht hakte er behoorlijk in op De Noordhoek, waar Joke al achttien jaar woonde. ,,We hadden een erg goede band. In eerste instantie wilde ik er gewoon niet aan dat ze dood zou gaan. Het kwam te dichtbij”, blikt Nella terug. ,,Al snel kwam de vraag waar ze zou gaan sterven. De Noordhoek was Jokes thuis. Maar hier overlijden? Dat maakte veel angst los bij mij en in het team. Niet iedereen wilde dat. Ik denk dat meespeelde dat er zoveel onbekend was. Hoe moet dat met al die medische handelingen, wat als ze overlijdt tijdens jouw dienst?” Iedereen heeft zijn angsten kunnen uiten en grenzen kunnen aangeven, vertellen Marion en Nella. ,,Uiteindelijk zijn we er langzaam naar toegegroeid als team dat ze

Tip: de pijnposter Sommige cliënten geven nooit aan dat ze pijn hebben. Zelfs niet als je daar naar vraagt en door gedrag zeker weet dat de cliënt ergens pijn moet hebben. Dat was ook bij Joke het geval. Nella maakte daarom een pijnposter. Joke kon op de poster met gekleurde smileys aangeven welke lichaamsdelen wél en geen pijn deden. Dat werkte!

12

Marion Smit en Nella Driessen (rechts).

INTERVIEW Jolanda Mombarg en Lia Slabbekoorn (rechts).

Zoek zo vroeg mogelijk contact met de palliatief consulenten

Z

ozijn heeft twee palliatief consulenten die medewerkers ondersteunen als een cliënt

ongeneeslijk ziek is: Lia Slabbekoorn en Jolanda

kan een optie zijn. ,,Een woonkamer en een slaapkamer omwisselen maakt soms een groot verschil voor een cliënt. Teams denken soms dat cliënten zulk soort aanpassingen niet willen of aankunnen, maar cliënten kunnen veranderen tijdens het ziekteproces. Er is vaak veel meer mogelijk dan je denkt.”

Mombarg. Hun belangrijkste boodschap? Zoek zo vroeg mogelijk contact.

,,Als iemand ernstig ziek is, volgen de ontwikkelingen elkaar vaak snel op. Het is belangrijk dat je die ontwikkelingen voor bent. Dat geeft rust voor jezelf en voor de cliënt. We zijn er trouwens niet alleen voor situaties waarin ernstig zieke cliënten palliatieve zorg krijgen, je kunt ons ook inschakelen als cliënten kampen met aandoeningen zoals COPD, hartfalen, dementie en ouderdom. Je hoeft geen pasklare vragen te hebben, meld het gewoon even. We kunnen met je meedenken wat jij, je team en de cliënt mogelijk nodig hebben in de periode die komt.” Lia en Jolanda zijn beiden door het IKNL (Integraal Kankercentrum Nederland) geschoold tot Zorgconsulent Palliatieve Zorg. Daarnaast zijn ze coördinerend ondersteuner. ,,We kennen dus de praktijk, maar zijn niet emotioneel betrokken in situaties. We kunnen daardoor nuchter luisteren, observeren, checken of alles geregeld is en adviseren over hoe je kunt omgaan met de situatie.” Kwaliteit van leven voor cliënten is daarbij een belangrijk aandachtspunt. Soms zijn daar medische hulpmiddelen voor nodig, zoals een hoog-laagbed, een tillift of een aangepast matras. Ook het aanpassen van de woonsituatie

De zorgconsulenten kunnen je bovendien voorzien van praktische hulpmiddelen. Er is een waakkoffer, een verdrietkoffer, een boekje waarin cliënten of verwanten wensen kunnen aangeven voor de laatste levensfase. Ook is er een map beschikbaar met praktische informatie over palliatieve zorg. Er staat bijvoorbeeld in hoe het sterfproces kan verlopen en wat je als ondersteuner moet doen als iemand overlijdt. Ook bevat de map invullijsten zoals temperatuurlijsten, waaklijsten en vochtlijsten. Verder is er ruimte om zelf specifieke cliëntinformatie voor het team toe te voegen en kan een arts bijvoorbeeld het beleid rond pijnbestrijding opschrijven. Je hebt alles bij elkaar en hoeft niets meer op te zoeken.” Als iemand ernstig ziek wordt, vraagt dat veel tijd van een team. Veel medewerkers vinden het lastig dat ze een cliënt niet meer tijd en aandacht kunnen geven, weten Lia en Jolanda. ,,Wij kunnen dat ook niet veranderen. Maar we kunnen wel helpen met het zoeken naar creatieve oplossingen zoals het aanvragen van een hogere zzp of het inschakelen van vrijwilligers die kunnen waken, via de VPTZ (landelijke vereniging Vrijwilligers Pallliatieve Terminale Zorg).”

Contactgegevens Lia: [email protected] / 06 - 250 14 843 Jolanda: [email protected] / 06 -115 26 285

ACHTERGRond Trainer Pauline Rosendaal doet aan Hedwig voor hoe de drinkbak van de geiten schoongemaakt moet worden..

Leren op de zorgboerderij met de Zozijn School

C

liënten kunnen bij de Zozijn School veel leren. Dat gebeurt thuis, op de werkplek of

op de locatie waar cliënten hun dag doorbrengen. Zo ontwikkelde de Zozijn School een cursus en werkkaarten voor de Thushoeve in Zevenaar. De kaarten zijn zo populair, dat ook andere zorgen kinderboerderijen er gebruik van maken.

Met succes, want deze morgen hoeft ze voornamelijk complimentjes uit te delen aan Hedwig, Koos, Wim, Aschwin en Daniëlle. Zij verzorgen met hun eigen werkkaart de konijnen, hamsters, ratten en vogels in de kleine stal van de zorgboerderij. De dieren zijn relatief nieuw op de Thushoeve in Zevenaar. Lange tijd werden hier vooral groenten en fruit geteeld door cliënten van Zozijn. Maar tijden veranderen. Cliënten willen tegenwoordig liever met dieren werken en dus kwamen er schapen, varkens, geiten en alpaca’s op de boerderij. En toen kwam de vraag: hoe leer je cliënten met een licht verstandelijke beperking eigenlijk om deze dieren te verzorgen?

Taken uiteen in kleine stapjes Ingespannen kijkt Hedwig naar zijn werkkaart. Foto’s, pictogrammen, woorden en kleuren geven aan wat hij moet doen om het konijnenhok schoon te maken. Hedwig kan het helemaal zelf, vertelt hij trots. Alleen het konijn vastpakken, daar begint hij niet aan. Op een afstandje kijkt trainer Pauline Rosendaal toe. In de afgelopen maanden heeft ze veel taken voorgedaan om de cliënten te leren hoe ze de dieren moeten verzorgen.

14

De Thushoeve schakelde daarvoor de Zozijn School in. ,,Waar wij goed in zijn is het bedenken van structuren waarin cliënten iets kunnen leren. Om plannen te vertalen in methodes en kleine stapjes die cliënten nodig hebben om een taak zoveel mogelijk zelfstandig uit te voeren. Wij zetten een training op, begeleiden de groepen, dragen de kennis over en gaan daarna weer”, vertelt Pauline. In Zevenaar kwamen er werkkaarten, maar ook maatbekers

Van Schaik is blij met wat de Zozijn School heeft toegevoegd aan de Thushoeve. ,,We willen cliënten laten voelen dat het hun boerderij is. Onze praktische taak moet zo klein mogelijk zijn. Als je echt aan de slag gaat met de mogelijkheden van cliënten, blijken ze vaak meer in zich te hebben dan je van te voren zou denken. Dat ontdekken we bijna elke week weer.” Ook voor ondersteuners biedt de training voordelen, geeft Pauline aan. ,,Zij kunnen zich volledig richten op de ondersteuning van cliënten. En hoe meer structuur op de werkplek, hoe meer tijd er overblijft om een cliënt te ondersteunen.”

meer vraag naar leermethodes Het succes van de Thushoeve bleef niet onopgemerkt. Kinderboerderij Rosorum in Zevenaar maakt nu ook gebruik van de leermethodes en ook in Zutphen leren cliënten met de structuur en materialen die Pauline bedacht. ,,Het is natuurlijk geweldig als een methode op meerdere locaties van waarde is.” Nog even en Paulines tijd in Zevenaar zit erop. ,,Jammer, het is altijd lastig om afscheid te nemen als je zo lang intensief ergens bij betrokken bent geweest”, vertelt ze terwijl ze rondleidt over de zorgboerderij. Maar er wacht ongetwijfeld een nieuwe uitdaging op het gebied van leren en ontwikkelen. ,,Schakel ons, in overleg met je manager, gerust in als je denkt dat jouw cliënten kunnen leren om iets zelfstandig te doen waar je ze nu nog bij helpt.”

Scan de QR-code voor een filmpje over de Thushoeve

Foto: Jolanda Stortelder

met voeraanduidingen, structuur in opruimplekken en veren op de hekken zodat de geiten niet ontsnappen als cliënten in de wei zijn. Het opzetten van een leerproces en het ontwikkelen van materialen is een puzzel die maanden duurt en steeds nieuwe uitdagingen blootlegt. Wat is de beste dag om welk dier te verzorgen, welke stappen horen bij elkaar, herkennen de cliënten de foto’s wel en hoe zorg je dat ze überhaupt de kaart gebruiken? ,,De training is van A tot Z samen opgezet”, vult Ben van Schaik, beheerder van de Thushoeve, aan. ,,Wij hebben heel veel praktische kennis, op de Zozijn School is er veel kennis van het geven van cursussen en trainingen. Als je die twee samen kunt voegen behaal je het maximale resultaat.”

Waskosten onder de loep Beddengoed, linnengoed en kleding; elke week produceren de ruim duizend cliënten die bij Zozijn wonen een grote berg wasgoed. Daar is veel geld mee gemoeid. Maar hoeveel precies? Stagiaire Lora Molleman zoekt het uit. Het onderzoek is gestart omdat cliënten en verwanten regelmatig vragen waar het bedrag op gebaseerd is dat zij maandelijks betalen aan waskosten. Zozijn is dan weer benieuwd of er bespaard kan worden, geeft Lora aan. ,,Het is dus belangrijk dat we dit goed onderzoeken.” De studente bedrijfseconomie aan de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) brengt in kaart wat de totale waskosten van Zozijn in 2013 waren. Dat blijkt een hele klus. Sommige cliënten wassen zelf, anderen laten een deel door Zozijn doen of geven hun volledige was uit handen. Er wordt op verschillende manieren wasmiddel ingekocht en Zozijn wast zelf, maar maakt ook gebruik van externe wasbedrijven. ,,Bovendien heb je te maken met veel verschillende regels. Het is ingewikkelder dan ik vooraf dacht”, vertelt Lora. In de afgelopen weken is Lora een aantal opvallende zaken tegengekomen. ,,Er gaat bijvoorbeeld veel kleding van cliënten naar de externe wasserij, die alleen bestemd is voor linnengoed. Je betaalt dan per kledingstuk en een ritje van een wascontainer kost 23 euro. Dat is veel duurder dan wanneer Zozijn of de cliënt zelf wast. Ook het wasmiddel dat we gebruiken is vrij duur. Verder heb ik begrepen dat er regelmatig halve wassen gedraaid worden. Tel je dat bij elkaar op, dan gaat het om flinke bedragen die te besparen zijn. En daar kan iedereen aan bijdragen.” Eind juli presenteert Lora haar resultaten, waarna duidelijk moet zijn of het tarief voor de waskosten reëel is, misschien omlaag kan of juist omhoog moet. ,,Mochten medewerkers in de tussentijd vragen hebben over de waskosten, dan hoor ik dat graag. Dan kan ik daar antwoord op geven en ze wellicht nog meenemen in mijn onderzoek.” Lora Molleman is bereikbaar via [email protected]

15

COLUMN

ZO! Opmerkingen of ideeën voor de ZO!?

Goedemorgen! Soms zijn er situaties waarin communicatie bijzonder verloopt. Laatst rekende ik af in een winkel en terwijl ik wegliep hoorde ik de oude vrouw achter mij ‘goedemorgen’ zeggen tegen de caissière. Die groette heel vrolijk en enthousiast ‘hallo!’ terug. ‘Ik zei goedemorgen!’ herhaalde de vrouw op vinnige toon en met een boze blik in haar ogen. De caissière, duidelijk in verlegenheid gebracht, stamelde ‘goedemorgen’.

Heb je opmerkingen over de ZO! of ideeën voor onderwerpen? Bel of mail naar de hoofdredacteur Majorie Rengerink: 06 - 31 68 55 86, [email protected] of neem contact op met een van de andere redactieleden.

Colofon Redactie Thea Tiemessen, Zorgbemiddelaar Dagbesteding & werken De Liemers [email protected]

Zulke momenten fascineren mij als gedragswetenschapper, want in de zorg is het juist vaak andersom. Het gaat dan vaak niet zozeer om wát je zegt, maar hóe je het zegt. En dit geldt met name voor cliënten die een laag begripsniveau hebben. Vertel je hen een lang verhaal, dan kunnen ze daar weinig mee. Een korte boodschap op een vrolijke toon heeft veel meer effect. Eigenlijk net als bij baby’s. Hoe vrolijker je brabbelt, hoe meer respons dat oplevert. Maar te weinig taal en een te kinderlijke toon is ook niet goed. Al krijgt een cliënt niet alles goed mee, je geeft met een serieus verhaal wél het signaal af dat je jouw cliënt als gelijkwaardig ziet in de communicatie. Ook dat is niet anders dan bij baby’s. Je vertelt ze hele verhalen die ze natuurlijk niet begrijpen. Maar toch krijg je bijna altijd een reactie. De kunst is dus om de juiste balans te vinden als het gaat om communicatie met cliënten. Voor een cliënt met een verstandelijke beperking of een laag emotioneel ontwikkelingsniveau is het vaak een hele opgave om een boodschap over te brengen. Jij interpreteert wat de cliënt bedoelt, maar je weet niet zeker of je het echt begrijpt. Vervolgens reageer je op basis van jouw interpretatie en dat moet de cliënt dan maar weer net goed ontvangen. Wat we kunnen leren uit communicatie met cliënten en baby’s, is dat het de toon is die de muziek maakt. Persoonlijk heb ik liever een opgewekt en enthousiast ‘hallo’, dan een inspiratieloos en niet-gemeend ‘goedemorgen’. Twijfel je of je een cliënt goed begrijpt? Verpak dan jouw reactie op een vrolijke manier. Dan is de kans kleiner dat je cliënt problemen heeft met een eventueel onjuiste interpretatie. En helpt dat niet? Troost je dan met de gedachte dat ook caissières heel wat te verduren krijgen.

Tiny van Kessel, Coördinerend ondersteuner in Raalte [email protected] René Hindriks, Gedragswetenschapper in Regio Oost-Veluwe [email protected] Karen Breukers, Communicatieadviseur met aandachtsgebied stelselwijzigingen [email protected] Jochem Kleerebezem, Projectleider Financiën & Control [email protected] Petra Boerboom, Unitleider P&O Salland, De Graafschap, Op Pad en inzendbureau [email protected] Diane Onnink, Secretaris Raad van Bestuur en Manager Bestuursbureau [email protected] Majorie Rengerink, Communicatieadviseur (hoofdredacteur) [email protected]

Teksten en productie Hiemstra Publiciteit Barneveld www.hiemstrapubliciteit.nl

René Hindriks, gedragswetenschapper

Nomineer jouw idee voor de Vindingrijkheidprijs 2014

Drukwerk Ratio Sluis Grafisch Totaal Voor medewerkers die gedetacheerd zijn bij Zozijn en/of werken

16

in Wilp. De ZO! verschijnt 4x per jaar. Oplage 3500. Krijg je op één adres meer exemplaren van de ZO! en heb je dat liever niet? Stuur dan een mail naar [email protected] met je naam en adresgegevens en het aantal exemplaren dat je wilt ontvangen.

100% gerecycled papier

als ZZP-er ligt een exemplaar van deze krant klaar bij de receptie

Heb jij een goed idee waar cliënten echt wat aan hebben? Stuur je idee in voor de Vindingrijkheidprijs! Doe dat voor 1 november 2014. Kijk voor meer informatie op Intranet. Of neem contact op met: Lucie Engelen ([email protected]), Alice de Rond ([email protected]) of Gabriëlle Kroon ([email protected])