Pad van Licht Path of Light
Presentatie van het Holocaust Namenmonument Nederland in Amsterdam I N F O R M AT I E V O O R D E P E R S , 10 J U N I 2 0 14
Het gaat om ruim 102.000 Joden, Sinti en Roma
Op 5 September 1934 trouwde Meijer Machiel Groenteman met Lena Kroonenberg in Amsterdam. Zij kregen drie kinderen: John, Anne en Jeannette Groenteman. Niemand van het gezin overleefde het concentratiekamp. Tot hun deportatie woonden zij in de Nieuwe Kerkstraat in Amsterdam. Op dit adres woont nu Peter Zwaga. Hij adopteerde hun namen.
Een nationaal monument waar de Nederlandse slachtoffers van de Holocaust kunnen worden herdacht bestaat nog niet. Dit monument moet er nu eindelijk komen: in Amsterdam. Voor nabestaanden is het van onschatbare waarde een plaats te hebben waar zij hun familieleden kunnen herdenken. Zo worden de namen van de slachtoffers aan de vergetelheid onttrokken. Het monument zal bovendien de functie van trait d’union tussen verleden, heden en vooral toekomst vertegenwoordigen. Herdenken is niet alleen voor hen die zich de oorlog kunnen herinneren. Het is juist ook voor hen die de oorlog niet hebben meegemaakt. Voor de kinderen van hen die het meemaakten, voor hun kleinkinderen en voor de volgende generaties. Bovendien draagt het monument bij aan het besef van massaliteit en vormt het een aansporing voor reflectie en educatie over de Tweede Wereldoorlog. Het is een plaats om te herdenken en te herinneren en het confronteert de bezoekers met de gevolgen van waanzin, racisme en discriminatie.
Waarom het Holocaust Namenmonument? Toen in
Functie Op het Holocaust Namenmonument Nederland komen
januari 2005 bleek dat het project ‘102.000 Namen Lezen’
de namen te staan van alle Nederlandse slachtoffers van de
een enorme impact had, ontstond het gevoel: ‘Hier moeten we
Holocaust, ook van hen die in andere kampen dan Auschwitz
wat mee doen; het is niet af’. Maar hoe? Het antwoord begon
zijn omgebracht. Het Nederlands Auschwitz Comité wil hiermee
langzaam vorm te krijgen toen in april 2005 het Nederlands
een blijvende herinnering creëren voor alle Holocaust slachtof-
Paviljoen in Auschwitz werd geopend met in de herdenkings-
fers die vanuit Nederland zijn gedeporteerd naar naziconcen-
ruimte een namenwand, met daarop bijna 59.000 namen
tratie- en vernietigingskampen, daar om het leven zijn gebracht
van uit Nederland gedeporteerde Joden die in Auschwitz zijn
of door uitputting of verhongering om het leven zijn gekomen,
vermoord. Deze indrukwekkende namenwand maakte veel
hetzij gedurende de transporten, in de kampen of gedurende
emoties los. Bezoekers vonden namen van hun omgekomen of
de dodenmarsen en van wie geen graf bekend is. Het gaat om
vermoorde familieleden en soms ook namen van familieleden
ruim 102.000 Joden en 220 Sinti en Roma. Nederland krijgt
waarvan ze het bestaan nooit hadden geweten: broers en
hiermee een gedenkteken waar alle slachtoffers van de Holo-
zussen van hun grootouders, achterneven en –nichten.
caust zowel individueel als collectief kunnen worden herdacht.
De grote betekenis van deze namen voor de bezoekers van
Wertheimpark in Amsterdam Het is van groot belang dat
het Nederlandse Paviljoen in Auschwitz bracht ons op het idee
het Holocaust Namenmonument Nederland in Amsterdam
om een namenmonument in Nederland te realiseren. Lang-
komt, de hoofdstad van Nederland en de stad waar de meeste
zamerhand begon het plan meer vorm te krijgen. Het moest
Joodse Nederlanders zijn weggevoerd en vermoord. Amster-
een tastbaar monument worden in de publieke ruimte waar
dam was voor de oorlog het centrum van de Nederlandse
nabestaanden hun omgekomen dierbaren kunnen herdenken.
Joodse gemeenschap. De Amsterdamse Joodse bevolking
Waar ze een bloemetje kunnen neerleggen of een steentje
woonde grotendeels rondom het Waterlooplein en de Nieuw-
kunnen achterlaten.
markt en de nabij gelegen Plantagebuurt. De plek die wij het meest geschikt vinden voor het Holocaust Namenmonument,
In de zomer van 2006 vonden de eerste oriënterende gesprek-
ligt in deze buurt. Het is het Wertheimpark, waar ook het
ken plaats met het Stadsdeel Centrum in Amsterdam. Op 2
Spiegelmonument ‘Nooit Meer Auschwitz’ van Jan Wolkers
juli 2007 werd het plan publiek gemaakt. Het idee van een
zich bevindt. Het is de bedoeling dat het Spiegelmonument en
Namenmonument voor alle Holocaust slachtoffers werd via de
de gedachte die daaraan ten grondslag ligt met de allesom-
website van het Nederlands Auschwitz Comité verder verspreid
vattende slogan – ‘Nooit Meer Auschwitz’ – samen met het
en dat leverde duizenden steunbetuigingen op. Reden te meer
Holocaust Namenmonument een twee-eenheid vormt waar de
voor ons om het plan verder uit te werken.
jaarlijkse Nationale Holocaust Herdenking op de laatste zondag van de maand januari plaatsvindt. Met deze herdenking wordt de Holocaust Memorial Day, ter herinnering aan de bevrijding van Auschwitz op 27 januari 1945, ingesteld door de toenmalig secretaris –generaal van de Verenigde Naties, Kofi Annan, in november 2005, afgesloten.
Toegankelijkheid Vanaf 2007 heeft het Nederlands
Monument van Daniel Libeskind Het Holocaust Namen-
Auschwitz Comité met het Stadsdeel Centrum en tal van
monument Nederland wordt ontworpen door de Amerikaanse
andere bestuurders in de gemeente gesproken over een plek
architect Daniel Libeskind (Polen, 1946). In New York zei
in de stad die voldoet aan de voorwaarden voor een waardige
Libeskind ‘vereerd’ te zijn met de uitnodiging voor Nederland
herinneringsplek. Het Nederlands Auschwitz Comité vindt dat
een Holocaustmonument te ontwerpen.
het Holocaust Namenmonument vrij toegankelijk moet zijn voor publiek en belangstellenden. Het Wertheimpark leent zich ons
Libeskind is de zoon van Holocaust-overlevenden. In 1964
inziens bij uitstek voor dit monument.
emigreerde hij met zijn familie naar Amerika. Als architect verwierf Libeskind vooral bekendheid met zijn ontwerpen voor
Meerwaarde In de nabijheid van dit park liggen bovendien de
het Joods Museum in Berlijn en het masterplan voor de
Hollandse Schouwburg, de verzamelplaats voor de Joden die
herbouw van het World Trade Center in New York.
werden gedeporteerd naar de vernietigingskampen, en het Verzetsmuseum Amsterdam. In de Hollandse Schouwburg is een
Het Holocaust Namenmonument zal een internationale allure
gedenkruimte met een namenwand met alle 6.700 familiena-
en uitstraling hebben en een status verwerven, die is te ver-
men van de uit Nederland gedeporteerde en vermoorde joden
gelijken met die van het Vietnam Monument in Washington en
gegraveerd. Hier kunnen de bezoekers informatie krijgen over
het Holocaust Monument in Berlijn, een uitstraling die de stad
de omstandigheden waaronder hun familieleden zijn wegge-
Amsterdam nationaal en internationaal ten goede zal komen.
voerd en omgebracht. Het Holocaust Namenmonument is een noodzakelijke aanvulling hierop.
Meer informatie over het ontwerp vindt u in het ontwerpdocument van Studio Daniel Libeskind.
Support voor het Holocaust Namenmonument
Particulieren Het project wordt breed gedragen in de samenleving. Vanaf de bekendmaking van het project in 2007 heeft het Nederlands Auschwitz Comité meer dan 15.000 steunbetuigingen ontvangen uit alle lagen van de bevolking. Consultatie Joodse wereld en de wereld van het Herdenken Het college van B&W van Amsterdam besloot in oktober 2012 zijn medewerking te verlenen aan het plan van het Nederlands Auschwitz Comité om een Holocaust Namenmonument te realiseren en het plan van de Hollandse Schouwburg voor een Sjoa Museum. In juni 2013 vond in het stadhuis in Amsterdam een informatieavond plaats over het plan van het Nederlands Auschwitz Comité om een Holocaust Namenmonument te realiseren. De projectcoördinator van de gemeente Amsterdam en de projectleider van het Stadsdeel Centrum gaven een toelichting op het project. Het project van het Nederlands Auschwitz Comité wordt samen met de uitbreiding van de Hollandse schouwburg door de gemeente Amsterdam gezien als twee afzonderlijke maar met elkaar samenhangende projecten. Uitkomst van deze consultatie was dat de aanwezigen instemden met het opzetten van een werkgroep onder leiding van de gemeente Amsterdam die onderzoek zou gaan doen naar inpassing van het Holocaust Namenmonument in het Wertheimpark. Het College van Burgemeester & Wethouders van Amsterdam heeft op 18 maart 2014 ingestemd met het voornemen een Holocaustnamenmonument in het Wertheimpark te vestigen en met het besluit het stadsdeel Centrum te verzoeken in overleg met de initiatiefnemer, het Nederlands Auschwitz Comité (NAC), uitwerking te geven aan dat voornemen en daartoe ondermeer een zorgvuldige inspraakprocedure te voeren.
Planning en financiering
Financiering Het Holocaust Namenmonument Nederland zal primair gefinancierd worden door particulieren. Daartoe is de website www.holocaustnamenmonument.nl van start gegaan in januari 2014. Via deze website kunnen namen geadopteerd worden en donaties gedaan worden voor de realisering van het Holocaust Namenmonument. Daarnaast wordt het bedrijfsleven benaderd en zal een beroep gedaan worden op institutionele fondsen. Tot slot zal ook aan de gemeentelijke en rijksoverheden gevraagd worden het project financieel te ondersteunen. Begroting Met de realisatie van het Holocaust Namenmonument is een bedrag van circa € 5.000.000 gemoeid. Dit is gebaseerd op een eerste calculatie van de projectleider van het Nederlands Auschwitz Comité. In de komende periode zal dit nader onderbouwd worden. Op verzoek zal een gedetailleerde begroting verkrijgbaar zijn. Planning Het streven is het monument in september 2015 te onthullen, zeventig jaar na de oorlog. Voorwaarde om deze datum te halen is dat de benodigde vergunningen tijdig worden verstrekt en de bouw geen onvoorziene vertragingen op zal leveren. Amsterdam, 10 juni 2014 Nederlands Auschwitz Comité
Help build the Holocaust Memorial of Names!
the Holocaust Memorial of Names
102,000 Dutch victims of the Holocaust deserve a place to honour their memory. Adopt a name or make a donation – starting from as little as five dollars. Please see the website for further information. w w w . na m enmonum ent . n l a n i n i t i at i v e o f t h e d u t c h a u s c h w i t z c o m m i t t e e
beelden uit de website
Bouw mee! Dat kan al vanaf vijf euro
In Nederland is geen monument met de namen van alle Nederlandse slachtoffers van de Holocaust da ar ga an we met zijn allen nú iets a an doen
Iedereen kan meehelpen het Holocaust Namenmonument Nederland te realiseren. Kies welke manier van doneren het beste bij u past: • • •
www.holocaustnamenmonument.nl
Posters & advertenties
Word supporter Adopteer een naam Word sponsor
Meer info? Kijk op onze website.
Ruim 102.000 slachtoffers van de Holocaust krijgen 70 jaar na de Tweede Wereldoorlog eindelijk een eigen monument. Een monument met alle
namen van de Nederlandse Holocaust slachtoffers die geen graf hebben. Ook ú kunt bijdragen aan de bouw, bijvoorbeeld door één of meer namen te adopteren.
Ga voor meer informatie naar www.namenmonument.nl. Een initiatief van het Nederlands Auschwitz Comité
Landingspagina’s website
Maquette van het ontwerp van Studio Libeskind
Communicate & pr
Contact Nederlands Auschwitz Comité Postbus 74131 1070 BC Amsterdam Voorzitter: Jacques Grishaver 06 - 54 606 290 Secretaris: Naomi Koster 06 21 217 201
[email protected] www.auschwitz.nl www.namenmonument.nl Het Nederlands Auschwitz Comité wordt in het kader van het Holocaust Namenmonument op het gebied van pr, communicatie en fondsenwerving ondersteund door Yardmen in Amsterdam Yardmen bv
Comité van aanbeveling
Anthony Fokkerweg 1
Eberhard van der Laan, Burgemeester van Amsterdam
1059 CM Amsterdam
Ahmed Aboutaleb,Burgemeester van Rotterdam
020 - 511 0890
Frits Barend, Journalist
www.yardmen.nl
Piet Hein Donner, President Oorlogsgravenstichting Jaap Fransman, Voorzitter Centraal Joods Overleg
Contactpersonen Yardmen
Ton Heerts, Voorzitter FNV
Willem Blanken
Onno Hoes, Burgemeester van Maastricht
06 - 51 953 461
Liesbeth van der Horst, Directeur Verzetsmuseum Amsterdam
[email protected]
Jeroen Krabbé, Acteur/beeldend kunstenaar Joan Leemhuis-Stout, Voorzitter Nationaal Comité 4 en 5 mei
Fedde Schouten
Ronald Leopold, Algemeen directeur Anne Frank Stichting
06 - 51 952 340
Dirk Mulder, Directeur Herinneringscentrum Kamp Westerbork
[email protected]
André Rieu, Violist Marjan Schwegman, Directeur NIOD Ernst Daniël Smid, Zanger/presentator Marlies Veldhuijzen van Zanten, Voormalig staatssecretaris VWS Gerdi Verbeet, Voormalig voorzitter 2e Kamer Ruud de Wild, Radiopresentator
DON EER, A DOPT EER EEN N A A M, WOR D SPON SOR.
W W W.NAMENMONUMENT.NL BOU W MEE. IEDER EEN K A N MEEH EL PEN.
