E
De lichtfabriek
Inhoud
Editorial. De lichtfabriek in het digitale tijdperk
Editorial
De lichtfabriek in het digitale tijdperk
1
De lichtfabriek
De lichtfabriek
2
Vormgeven met licht
4
Efficient visual comfort
6
Competentie
8
Onze toepassings gebieden
ERCO LED-technologie
10
Eenvoud
12
ERCO lichtwerktuigen
14
Licht in al zijn facetten
16
Work
18
Kantoorverlichting ontwerpen
20
Shop
22
Winkelverlichting ontwerpen
24
Culture
26
Tentoonstellingsbelichting ontwerpen
28
Community
30
Lichtplanning voor openbare gebouwen
32
Hospitality
34
Lichtplanning voor de horeca
36
Living
38
Lichtplanning voor woningen
40
Public
42
Lichtplanning voor openbare ruimten
44
Contemplation
46
Lichtplanning voor sacrale gebouwen
48
Het bericht dat ERCO als eerste k lassieke armaturenfabrikant nu uitsluitend digitaal licht ontwikkelt, produceert en verkoopt, baarde opzien in de licht- en architectuurbranche. light digital, onze filosofie, vat onze benadering samen om licht met LED-technologie in alle facetten opnieuw uit te vinden. Het feit dat ERCO in Duitsland ontwikkelt en produceert, garandeert de meest grote p recisie en kwaliteit van de lichtwerktuigen – niet op de laatste plaats omschrijft de onderneming zich daarom als lichtfabriek. Maar klinkt de metafoor van de fabriek in het tijdperk van digitaal licht niet enigszins achterhaald? In tegendeel. Ons ontwikkelingswerk voor ERCO LED-innovaties kan weliswaar gedeeltelijk eerder met de b enadering van een start-up worden vergeleken. E chter verbinden wij deze met onze ervaring als industriële onderneming en onze rijkdom aan tradities om ons op datgene te concentreren waarin ERCO altijd al de beste was: met hoge precisie perfectioneren van architectuurverlichting.
Dat het hele proces vanaf de ontwikkeling tot en met de productie en montage op alle terreinen uit één hand afkomstig is, vereenvoudigt de interdisciplinaire dialoog en maakt maximale kwaliteit mogelijk. En, ondersteund door het internationale netwerk van de ERCO lichtadviseurs, integreren de actuele vereisten uit de praktijk van architecten, licht- en elektroplanners telkens in ons ontwikkelingswerk. Een jaar na de volledige omzetting naar digitaal licht komt de LED-technologie van ERCO bij creatief en technisch ontwerpers als volledig vanzelfsprekend werktuig naar voren om licht voor een op de waarneming gerichte architectuurbelichting nog gebruikersvriendelijker en energie-efficiënter te maken.
light digital betekent: het opnieuw uitvinden van licht in alle dimensies. ERCO Lichtfabriek 1
De lichtfabriek
ERCO is een internationaal gerenommeer de specialist voor architectuurbelichting met LED-technologie. Het familiebedrijf, gevestigd te Lüdenscheid, een stad in hartje Duitsland, wordt wereldwijd in ruim 55 landen vertegen woordigd met autonome verkoop- en partner organisaties. Opgericht in 1934 kon ERCO in de jaren 60 van de vorige eeuw het nieuwe terrein van de architectuurbelichting in Europa presente ren – nog geen 50 jaar later is de onderneming de eerste van klassieke armaturenfabrikanten met een productprogramma dat compleet op LED-technologie is gebaseerd. Vol enthou siasme zorgen wereldwijd circa 1000 mede werkers van ERCO ervoor dat LED-technologie niet alleen een technologie blijft, maar tot lichtwerktuigen wordt doorontwikkeld. Op de waarneming gerichte lichtplanning omgezet met de methode efficient visual comfort is onze missie. ERCO brengt een open, interdisciplinaire en internationale samenwerking in p raktijk: terwijl de armaturen zorgzaam en met het oog op de toekomst in de lichtfabriek in Lüdenscheid worden ontwikkeld en geprodu ceerd, worden ze dankzij de competente en gemotiveerde lichtadviseurs van ERCO overal ter wereld duizendvoudig ingezet. Natuurlijk krijgt u ook de mogelijkheid om de toepassing van ERCO lichtwerktuigen mee te maken: in de showrooms van ERCO wereldwijd, alsmede tijdens workshops op het hoofdkantoor, op beurzen en andere vakeve nementen. Meer informatie treft u aan onder: www.erco.com/service
Boven: welkom bij ERCO – hier bij de stand op de vakbeurs Light+Building. Rechts: het internationale ERCO team bij gesprekken over digitale innovaties en actuele onderwerpen over licht.
De Light Finder, de interactieve webtool voor het op efficiënte wijze zoeken naar pro ducten van ERCO, vindt u onder www.erco.com/ lightfinder. U kunt deze ook als App down loaden.
2 ERCO Lichtfabriek
De ERCO productcata logus, alle productgege vensbladen, didactische kennismodules en ERCO brochures zijn als down loadversies beschikbaar onder www.erco.com/ download. En het gedrukte exemplaar van de catalogus kunt u op het volgende adres bestellen: www.erco.com/ productcatalogus
Laat u inspireren door onze projecten o veral ter wereld en neem een abonnement op het Digitale Lichtbericht onder www.erco.com/ newsletter
ERCO ondersteunt ontwerpers in iedere fase van hun werk – voor het efficiënt zoeken naar producten, inspi ratie opdoen uit refe rentieverslagen en met kennis over licht. Meer onder www.erco.com
ERCO Lichtfabriek 3
Vormgeven met licht
Licht is essentieel. Licht is poëzie. Licht zorgt voor sfeer – en voor oriëntatie. Al van oudsher wordt verlichting als vormgevingsinstrument ingezet om behaaglijke ruimtes te c reëren. ERCO ziet licht als vierde dimensie in de archi tectuur. Dat betekent het licht een eigen vormgevingsfunctie te geven: het modelleert ruimten en objecten door verschillende licht sterkteniveaus. Het drukt zijn stempel maatge vend op de nachtelijke verschijning van archi tectuur. De productportfolio van ERCO is volledig op LED-technologie gebaseerd. Dat is voor ons het logische gevolg van ons motto om de per fecte verlichting te leveren. Want dankzij de flexibiliteit en precisie van het LED-licht ont staan er nog meer mogelijkheden om archi tectuur in iedere situatie overeenkomstig te modelleren. Wij ontwikkelen onze lichtwerktuigen in nauw overleg met architecten, lichtplanners en elektroplanners. De intensieve uitwisseling met de branche stelt ERCO in staat om een scherp, realistisch en tegelijkertijd visionair oog te houden voor de behoeften van de ont werpers. Creatief denken vormt onze inspiratie en wij willen deze inspiratie doorgeven. Op die manier ziet ERCO zichzelf als lichtadviseur op de achtergrond die ontwerpers ondersteunt om hun concepten doelgericht te implemen teren.
Kwalitatieve lichtplanning Lichtwerktuigen van ERCO bieden de speel ruimte in vormgeving die complexe bouwpro jecten nodig hebben. De basis voor onze pro ductontwikkeling is een op de waarneming gericht verlichtingsuitgangspunt. De Ameri kaanse architect en lichtplanner Richard K elly (1910-1977) deelde licht voor een kwalitatieve lichtplanning in drie categorieën in: licht om te kunnen zien (orig. ambient luminescence), licht om naar iets te kijken (focal glow) en licht om te bekijken (play of brillants). Met deze „Grammatica van het licht“ kan architec tuur – van kantoortuinen tot boetieks tot en met bibliotheken – toegespitst op de gebrui ker worden verlicht. De ervaring laat zien dat verlichtingsconcepten als zeer geslaagd wor den ervaren, wanneer alle drie de componen ten – basisverlichting, gericht accentlicht en decoratief licht – in een uitgebalanceerde ver houding worden gecombineerd. De „Gramma tica van het licht“ is een beproefd uitgangs punt voor het analyseren en structureren van lichtconcepten en het selecteren van geschikte lichtwerktuigen. De armaturensystematiek van het ERCO productprogramma met verschillen de lichtverdelingen, warmwit en neutraalwit licht, verschillende maten en lumenklassen is optimaal geschikt om gedifferentieerde, voor de gebruiker geschikte lichtconcepten te ver wezenlijken. Meer informatie treft u aan onder: www.erco.com/lightfinder
Digitaal licht is de vierde dimensie van de architectuur.
4 ERCO Lichtfabriek
Licht om te kunnen zien Omschrijft de eenvoudi ge basisverlichting. Dit type verlichting, bijvoor beeld door downlights of een gelijkmatige, verticale verlichting, zorgt voor oriëntatie en geeft een gevoel van veiligheid.
Licht om naar iets te kijken Betreft het a ccentlicht dat objecten, vlakken en ruimtelijke zones beter laat uitkomen en waar nemingshiërarchieën creëert. Het is bij het ensceneren van kunst en mode, façaden en monumenten een cen traal middel om de aan dacht van de kijker te trekken.
Licht om te bekijken Is het decoratieve licht, het licht om je te verbazen en als esthetisch doel op zichzelf: daarbij horen lichteffecten met kleurig licht en ook decoratie ve alsmede lichtkunst objecten.
ERCO Lichtfabriek 5
Efficient visual comfort
Verlichting heeft energie nodig. F abrikanten, ontwerpers, ingenieurs en gebruikers zijn ervoor verantwoordelijk om welbewust met de begrensde natuurlijke hulpbronnen om te gaan. Met de consequente invoering van de uiterst efficiënte LED-technologie neemt ERCO deze uitdaging aan. Efficient visual comfort (ECV) betekent voor ERCO om zowel de ener giezuinigheid als de lichtkwaliteit te vergroten – door innovatieve, technische concepten die een duurzaam lichtontwerp mogelijk maken. Aan de basis van de EVC-strategie staat een op de gebruiker gerichte lichtplanning. Deze is gericht op de menselijke waarneming, ver mijdt verblinding en minimaliseert op die wij ze het energieverbruik. Wij hebben vijf kwali teitskenmerken geformuleerd die het efficient visual comfort bij ERCO onderscheiden. Kwalitatieve lichtplanning Aangezien bij ERCO de mens in het middelpunt staat, vormt een op de waarneming gericht planningsuitgangspunt de basis voor de pro ductontwikkeling. Met de ERCO lichttechniek zijn ontwerpers in staat om met licht waarne mingshiërarchieën te scheppen en het gericht daar in te zetten, waar het de kijktaken vervult. Kernpunten bij kwalitatieve lichtplanning zijn onder meer verticale en accentverlichting plus goede antiverblinding. Deze laatste zorgt ervoor dat het oog dankzij de gelijkblijvende luminantie zich niet voortdurend aan verschil lende lichtsterktes moet aanpassen. Deze staat de ontwerpers toe om met lagere verlichtings sterktes en subtiele c ontrasten energiezuinig vorm te geven.
80%
Verticale verlichting Door wallwashing lijkt de ruimte groter en is de indruk van de lichtsterk te hoger. Een gediffe rentieerd lichtconcept met verticale verlichting biedt meer efficiency en lichtkwaliteit. Gecom bineerd met accentlicht vermindert deze de con trasten en voorkomt op die manier dat ogen ver moeid raken. Hoe belang
6 ERCO Lichtfabriek
rijk verticale verlichting voor de kwaliteit van de vormgeving is (maar ook voor de energiezuinig heid van een lichtcon cept), is het feit dat ver ticale vlakken 80% van de visuele waarneming vormen.
Effectieve en efficiënte techniek ERCO ontwikkelt optische systemen voor LED-tech nologie die verschillende verlichtingstaken doel treffend en met een groot visual comfort realiseren. Met de gepatenteerde Spherolit-techniek kunnen bijvoorbeeld nauwkeurig gericht licht en een groot spectrum aan lichtver delingen worden gege
nereerd. ERCO maakt gebruik van de beste hoogvermogen-LED's die verkrijgbaar zijn en specificeert ze op kleur locatie, lichtstroom behoud en voorwaartse spanningsval voor de hoogste vereisten. Samen met het zeer goede warmtemanagement is op die wijze een extreem lange levensduur van de LED's verzekerd.
Intelligent regelen Regelbare verlichting is niet alleen een voor waarde voor scenografi sche lichtconcepten, maar biedt besparingspoten tieel voor het energie verbruik. ERCO LED-licht is dankzij het uitsteken de dimgedrag optimaal geschikt voor lichtregel systemen. Bovendien is
het door zelf ontwikkel de bedrijfsapparatuur traploos dimbaar tot 1%.
Verticale verlichting Door de kijkrichting van de mens vormen ver ticale vlakken tot en met 80% van de waarne ming en bepalen daardoor de ervaring van de lichtsterkte aanzienlijk krachtiger dan licht op horizontale vlakken. Dat is de reden waarom de verticale verlichting een belangrijk onder deel is van goed vormgegeven, rendabele licht concepten. ERCO biedt een veelzijdig program ma aan met bijbehorende lichtwerktuigen. Onze wallwashers zorgen voor een royale, bre de indruk van de ruimte en garanderen door de reductie van visuele contrasten een voortref felijke werkplekverlichting bij minimaal ener gieverbruik. Eens te meer betaalt zich hier het gebruik van LED-technologie terug: deze staat de grootste nauwkeurigheid en gelijkmatig heid van het licht toe bij een maximale zuinig heid in energieverbruik en onderhoud. Door de grootst mogelijke armatuurafstanden van de ERCO wallwashers wordt verticale verlichting nog rendabeler.
tingstaak de optimale lichtverdeling – van de asymmetrische wallwasher tot en met ver schillende spotkarakteristieken. Aangezien slechts die vlakken worden verlicht die de mens voor de waarneming nodig heeft, is verlichting met ERCO zeer effectief. Het geprojecteerde licht van de LED's in combinatie met de hoog waardige lenzensystemen biedt bovendien voordelen in efficiency in vergelijking met de gangbare reflectiemethode. Intelligent regelen ERCO biedt armaturen voor v erschillende besturingstechnologieën, zoals DALI of fasen dimmen. Daardoor wordt scenografische ver lichting ongecompliceerd en e nergiezuinig. Denk daarnaast aan het gebruik van bewe gingsdetectoren om licht in ongebruikte ruim ten te dimmen of uit te schakelen, alsmede de inzet van schemerschakelaars of a naloge daglichtsensoren om, afhankelijk van het beschikbare daglicht, lichtscènes op te r oepen. ERCO lichtwerktuigen bieden dankzij de zelf ontwikkelde bedrijfsapparatuur een geopti maliseerd dimgedrag, zijn voor het grootste deel geschikt voor cameraopnames en kunnen traploos tot en met 1% worden gedimd. Efficiënte LED-lichttechniek Het succes en de leidende rol van ERCO in de architectuurbelichting met LED berust op de beslissing voor het opbouwen van de experti se in de opto-elektronica in de onderneming. Dankzij onze interne ontwikkeling – van LEDprintplaten en elektronica tot en met warmte management – heeft ERCO op elk tijdstip de controle over de eigenschappen van alle pro ducten. De basis voor de armaturen vormt tevens de kern van elk afzonderlijk lichtwerk tuig van ERCO: de precieze specificatie van de hoogvermogen-LED's volgens criteria zoals kleurweergave en -constantheid, lichtstroom en thermische stabiliteit. Dit garandeert de hoogste kwaliteit met betrekking tot lichtcapa citeit en duurzaamheid. Het feit dat ERCO met de omzetting naar LED-technologie armaturen en lichttechniek als integraal geheel opvat, leidt tot maximale zekerheid in het lichtontwerp.
Effectieve lichttechniek Krachtige en nauwkeurige, optische s ystemen verminderen de energiebehoefte voor de verlichting. Een uitgebreide, lichttechnische gereedschapskist biedt voor iedere verlich ERCO Lichtfabriek 7
Competentie
Dat ERCO al ruim 10 jaar geleden besloot om consequent voor LED te kiezen, blijkt tegen woordig een enorm voordeel te zijn. Na slechts acht jaar gericht ontwikkelingswerk waren wij in 2015 de eerste, klassieke armaturenfabri kant met een productportfolio dat volledig op LED-technologie is gebaseerd. Daarnaast zijn wij in staat om de maximale innovatiekracht te benutten zonder compromissen te s luiten ten aanzien van de kwaliteit. En dit tevens door de nauwe interdisciplinaire samenwer king tussen lichttechnici, constructeurs en vormgevers. Al ruim 80 jaar, en dat zal in de toekomst niet veranderen, kiezen wij voor de vestigingsplaats Lüdenscheid aan de rand van de metropoolregio Rijn-Roer, die ons de optimale infrastructuur biedt voor innovatief denken in een netwerkstructuur. Onderzoek en ontwikkeling Met de conversie naar LED-technologie heeft ERCO licht in alle facetten opnieuw uitgevon den. De koers daarvoor wordt op onze ont wikkelingsafdeling uitgestippeld, waar onze digitale lichttechniek zijn oorsprong vindt op het kruispunt van optisch systeem, elektro nica en informatica. Dat wij in 2006 begon nen met de opbouw van een eigen team voor opto-elektronica om de technologie van de toekomst, de LED, in het middelpunt van ons ontwikkelingswerk te plaatsten, werpt van daag zijn vruchten af - in de vorm van digitale lichtwerktuigen op het hoogste niveau. Het holistische uitgangspunt om licht van de LED-selectie via de ontwikkeling vanaf bedrijfsapparatuur en optische systemen tot en met de planningswerkzaamheden als één geheel te beschouwen, zorgt ervoor dat de ontwikkeling van ERCO uniek is.
Productvormgeving Design speelt bij ERCO al van oudsher een belangrijke rol. Met krachtige concepten en creativiteit werkt ons designteam eraan om in de betekenis van een functioneel minimalis me een autonome vormgevingstaal voor ons portfolio met LED-techniek te creëren. Hier wordt ons archetypisch en flexibel systeem design doorontwikkeld dat ontwerpers in staat stelt om armaturen van ERCO projectspecifiek te selecteren en naar wens te combineren. Productie en montage ERCO produceert in Duitsland. Doordat wij de processen in onze productie en m ontage op ons hoofdkantoor met volle aandacht begeleiden en continu optimaliseren, garan deren wij efficiency en een uitmuntende kwa liteit. Aangezien ontwikkeling en productie zo dicht bij elkaar liggen, zijn wij enorm effi ciënt: de intensieve dialoog tussen de pro fessionals van ERCO garandeert een f lexibele productontwikkeling en topresultaten. De doordachte productie van elektronica met ESD-bescherming en Reflow-procesbesturing – voor geoptimaliseerde soldeertijden en temperaturen bij printplaatproductie – vormt een verder fundament voor producten met een lange levensduur en lage uitval. Ook kiezen wij onze toeleveranciers met zorg uit en bouwen langdurige, intensieve partner ships op, zodat klanten van ERCO ook voor honderd procent op onze producten kunnen vertrouwen.
Korte lijnen in de licht fabriek: armaturen van ERCO ontstaan in nauw overleg met natuur kundigen en ingenieurs, designers en architecten.
„German Engineering“: ingenieurskunst uit Duitsland, bedoeld voor heel de wereld.
8 ERCO Lichtfabriek
ERCO Lichtfabriek 9
ERCO LED-technologie
Nu de hele architectuurwereld en de lichtbran che zich op LED-technologie heeft gestort, is het belangrijk om het volledige potentieel van de meest actuele digitale lichttechniek ook op alle andere terreinen van verlichting v olledig te benutten. Dat strekt zich uit van winkels naar kantoren en bestuursgebouwen, tot en met musea. Dankzij zijn vooraanstaande posi tie in de opto-elektronica ontwikkelt ERCO LED-producten die perfect zijn afgestemd op de verlichtingsvereisten van de hedendaagse architectuur-, cultuur- en c orporate-projecten. Wij hebben onze sterke punten in de benade ring van de technologie hier samengevat. LED-module ERCO staat bekend voor zijn perfectionisme tot in elk detail: wij schaffen bij gerenom meerde fabrikanten de beste op de markt ver krijgbare hoogvermogen-LED's aan. Deze fabrikanten krijgen van de ontwikkelingsafde ling van ERCO strenge criteria gespecificeerd met betrekking tot rendement, kleurweer gave en -constantheid, lichtstroom en voor waartse spanning. Dat dankzij onze jaarlijkse LED-update identieke LED's in alle producten van ERCO worden ingebouwd, zorgt ervoor dat alle armaturen met elkaar kunnen wor den gecombineerd. Bij ERCO schenken wij aan de LED-printplaten – de basis voor de eigen schappen van het betreffende lichtwerktuig – de grootst mogelijk aandacht: door de toe passing van de meest actuele LED-technologie ontwikkelen en produceren wij ze zelf. Op die wijze garanderen wij in het algemeen de hoogste kwaliteit in alle productdetails.
digitaal
analoog
10 ERCO Lichtfabriek
Projectie in plaats van reflectie Gangbare puntlicht bronnen stralen hun licht in een richting van bijna 360° uit. LED's daarente gen, zijn vanaf het begin gericht, in een richthoek van < 180°. Daardoor worden verliezen door strooilicht of voor het beheersen van afgestraald licht vermeden. Verder volgt uit de grotere effi
ciency van de transmissie bij lenzen in vergelijking met de reflectie bij reflec toren een beter rende ment dat wordt omgezet in de lichtstroom van de armaturen. In de praktijk is uiteindelijk van beslis send belang hoeveel licht er op het doeloppervlak terecht komt.
Optische LED-systemen Ongeacht of het om downlights, spots of wall washers gaat: ERCO ont wikkelt alle optische sys temen zelf en garandeert op die wijze de maximale precisie en efficiency voor iedere toepassing.
Lange gebruiksduur: L80/B10 Bijzonder veel waarde hechten we aan het behoud van de lichtstroom van de door ons gebruikte LED's. ERCO gebruikt LED's met spe cificatie L80/B10, die door het uitmuntende warmtemanagement van de lichtwerktuigen van ERCO optimaal wordt ondersteund. Dat wil zeggen dat na 50.000 uur minstens 90% van de LED's nog 80% van de oorspronkelijke lichtstroom heeft – het uitvalpercentage van de bij ERCO gebruikte LED's is zelfs slechts 0,1%. De armaturen kunnen dus zonder pro blemen verder worden ingezet. Met deze kwaliteit die hoger is dan de waarden die ge bruikelijk zijn op de markt, zorgt ERCO voor een langdurig, onderhoudsvrij gebruik en daardoor een hoog rendement van de licht werktuigen. Optische LED-systemen Aangezien de kwaliteit van de optische sys temen de doeltreffendheid van een LED- armatuur maatgevend beïnvloedt, hechten wij bijzonder veel waarde aan eersteklas lenzen systemen. Ongeacht of dat in winkels, k antoren of exposities is: voor de verschillende verlich tingsvereisten heeft ERCO g eoptimaliseerde, lichttechnische systemen ontwikkeld. Daarbij
horen bijvoorbeeld het modulaire lenzensys teem met Spherolit-techniek, alsmede de ener giezuinige, compacte lens die het p otentieel van de LED-technologie pas perfect tot zijn recht laat komen. Wij hechten grote w aarde aan onze veelzijdige, precieze lichtverdelingen, waarmee gedifferentieerde lichtconcepten kunnen worden gerealiseerd. Maximale precisie: projectie in plaats van reflectie Met de volledige omschakeling naar de LEDtechnologie heeft ERCO het principe van geprojecteerd licht – in plaats van de conven tionele reflectie – geperfectioneerd. De LED is als compacte puntlichtbron optimaal geschikt om door middel van projectie precieze licht verdelingen met een hoog rendement vrij van strooilicht te genereren. Daarbij wordt het licht van de LED's door het zelfontwikkelde lenzensysteem gebundeld om een hoog rende ment en een maximale precisie bij de licht projectie mogelijk te maken. De sprankeling en flexibiliteit van het geprojecteerde LEDlicht van ERCO biedt talloze mogelijkheden om ruimten vorm te geven en het licht verliesvrij naar het doeloppervlak te leiden. Warmtemanagement ERCO hecht bijzonder veel waarde aan warm temanagement. Dat is één van de belangrijk ste factoren voor de duurzaamheid van LED's en elektronische componenten – en daardoor voor het behoud van de lichtstroom van de armatuur. Het passieve warmtemanagement via convectie werkt energiezuinig en geluid loos. Onze LED-modules functioneren daar door in het niet-kritische temperatuurbereik en leveren hun gespecificeerd vermogen uni form gedurende de volledige levenscyclus. Op die wijze draagt warmtemanagement bij ERCO bij aan een rendabele en duurzame ver lichting. Bedrijfsapparatuur Armaturen van ERCO worden in p rincipe als eenheid met het bijpassende, kant-enklaar aangesloten bedrijfsapparaat voor DALI en fasendimmen geleverd. Daardoor zijn de bedrijfsapparaten exact voor de b etreffende gebruikte LED-module geoptimaliseerd om de vermelde levensduur van de LED's bij een grote lichtcapaciteit te halen. Iedere eenheid, die bestaat uit een armatuur met een aan gesloten bedrijfsapparaat, wordt door ERCO getest, zodat de gebruiker kan vertrouwen op de optimale werking en veiligheid. Natuurlijk waarborgt ERCO daarmee dat de richtlijnen voor EMC (elektromagnetische compatibiliteit) worden nageleefd. Bovendien ontwikkelt ERCO de bedrijfsapparatuur voor de m eeste van zijn binnenruimtearmaturen zelf. Deze kunnen tot 1% worden gedimd en zijn, dankzij het dimmen van constante stroom, geschikt voor cameraopnames. ERCO Lichtfabriek 11
Eenvoud
De armatuursystematiek van ERCO Net zo groot als de betekenis van licht voor de waarneming van de mens is, net zo moeilijk is het om het in het dagelijks leven te meten en te vergelijken. Kenmerkend voor ERCO is het om complexe lichttechniek begrijpelijk en een voudig bedienbaar te maken. Met de gebruiker in het achterhoofd bieden de lichtwerktuigen van ERCO een consistente kwaliteit, compa tibiliteit en vergelijkbaarheid. De eenvoudige systematiek van onze armaturen in ons pro ductprogramma biedt ontwerpers een grote toegevoegde waarde. Consequente lichtkwaliteit In alle armaturen van ERCO worden identieke hoogvermogen-LED's ingebouwd. Jaarlijks introduceert ERCO nieuwe producten. Op dat moment worden ook de LED's aan een update onderworpen. Door strenge specificaties van componenten garandeert ERCO een u niforme lichtkwaliteit met betrekking tot kleurweer gave, kleurtemperatuur, kleurlocatie en licht stroom. ERCO biedt neutraalwit (4000K) en warmwit (3000K) licht aan. Daarmee kunnen subtiele contrasten in de ruimte worden ge creëerd en materialen naar de voorgrond wor den verplaatst. ERCO lichtverdelingen Verlichtingsconcepten zijn net zo v eelzijdig als de architectuur, de tentoonstelling of het merk waarvoor ze werden ontwikkeld. Om te voldoen aan de uiteenlopende eisen aan licht biedt ERCO toepassingsgericht specifieke lenzensystemen aan met verschillende licht sterkteverdelingen volgens een gemakkelijk te begrijpen systeem. Daarbij hoort een breed spectrum aan lichtverdelingen; voor spots bijvoorbeeld van narrow spot via extra wide flood en oval flood tot wallwash. Deze maken een goed afgeschermde basisverlichting, een gelijkmatige wallwashing of puntsgewijze accentuering naar keuze mogelijk.
Werkplekverlichting uit puntlichtbronnen Downlights bieden veel zijdige, esthetische en efficiënte alternatieven voor langwerpige arma turen zonder de indruk van het plafond te domi neren.
12 ERCO Lichtfabriek
Consequente licht kwaliteit De verlichtingssystema tiek van ERCO begint bij de uniforme kwaliteit van de LED en omvat lichtkleur, kleurlocatie en lichtstroom.
Productvormgeving Systematische miniaturi sering: de zelfontwikkelde vormgeving van ERCO, ontwikkeld door ons eigen designteam, kiest in het tijdperk van het digitale licht in toenemende mate voor lichte, minimalisti sche vormen.
ERCO lichtverdelingen Het productprogramma van ERCO omvat een breed spectrum van pre cieze lichtverdelingen: van gefocusseerde n arrow spot via zeer efficiënte extra brede en lineaire lichtbundel tot en met gelijkmatige wallwashing.
Downlight in plaats van langwerpige armatuur ERCO heeft zich als doel gesteld om het groot ste voordeel van de LED – de hoge e fficiency uit één compacte lichtbron – voor kantoorver lichting te perfectioneren. De nieuwe d igitale downlights bieden dan ook een esthetisch alternatief voor lineaire armaturen, doordat ze zich bescheiden in het plafond laten inte greren en daarbij zorgen voor sprankelend licht met een groot visual comfort. De licht verdeling van ERCO, oval flood, laat deze claim zeer duidelijk zien: met zijn lineaire lichtbun del biedt deze een buitengewoon energiezui nige oplossing voor de gelijkmatige verlich ting van langwerpige gebieden, zoals gangen en werktafels. Productvormgeving Het gereduceerde ERCO systeemdesign inte greert bescheiden in iedere architectuur. Geba seerd op geometrische basisvormen, kunnen alle productfamilies met elkaar en in ver schillende maten worden gecombineerd. Om verlichtingstaken van alle soorten en maten de baas te kunnen zijn ERCO lichtwerktuigen bovendien in een breed spectrum van lumen klassen beschikbaar. Om het voor de meest uit eenlopende toepassingen te gebruiken heeft het eigen ERCO designteam een eigen, func tionele vormgeving ontwikkeld. Deze voldoet ook visueel aan de behuizingvereisten van de LED-technologie.
Licht systematisch uitgevonden – ontwikkeld voor de veelzijdige praktijk. ERCO Lichtfabriek 13
ERCO lichtwerktuigen
Digitale veelzijdigheid Ongeacht of het gaat om spots voor de accentuering van expositiestukken en mode, om efficiënte downlights voor een pretti ge kantoorverlichting of voor de verlichting met wallwashers in de lange gangen van overheidsgebouwen – ERCO biedt met zijn pro ductprogramma een module aan voor de kwa litatieve lichtplanning in alle toepassingsge bieden. Ook voor de buitenruimte hebben wij digitale schijnwerpers, breedstralers en wall washers op de markt gebracht. En zelfs ervaren ontwerpers zijn onder de indruk van hun uit stekende lichttechnische prestaties en de zeer goede antiverblinding. Dankzij deze veelzijdigheid in lichttechniek en vormgeving ontwikkelen architecten, lichten elektroplanners met ERCO armaturen holis tische lichtconcepten voor de binnen- en de buitenruimte: grote modemerken maken niet alleen gebruik van ERCO voor een individuele Corporate Lighting en de spankelende presen tatie van hun artikelen. Ze benutten deze ook voor de bedrijfseigen kunstexpositie. Expo sitielocaties waarderen onze armaturen niet alleen voor de voortreffelijke kleurweergave van de kunstwerken, maar ook voor het gro te visual comfort in het back-office. Onderne mingen richten niet alleen hun werkplekken met licht van ERCO in. Ook aan de buitenkant trekt het met markante façadeverlichting de aandacht. Meer informatie treft u aan onder www.erco.com/producten
14 ERCO Lichtfabriek
ERCO Lichtfabriek 15
Onze toepassingsgebieden. Licht in al zijn facetten
Iedere ruimte heeft zijn eigen verlichtingsconcept nodig dat recht doet aan de gebruikers, de architectuur en het interieur. Bij ERCO komt de jarenlange ervaring met de vormgevende architectuur- en objectverlichting samen met de meest actuele LED-technologie in uiteenlopende architectuursegmenten. Welke individuele voordelen LED-lichtwerktuigen van ERCO voor een hedendaagse kantoor-, retail-, museum-, luchthaven- of façadeverlichting bieden, hebben wij op de volgende pagina's op een rijtje gezet. Daarbij beantwoorden wij uw belangrijkste vragen rondom de verlichting met LED in de context van onze acht belangrijkste toepassingsgebieden. Meer info onder: www.erco.com/ toepassingen-plannen
Work Kantoorgebouwen Kantoren
16 ERCO Lichtfabriek
Shop Autoshowrooms Detailhandel en retailketens Supermarkten Winkelcentra
Culture Galerieën Musea Tentoonstellingsgebouwen
Community Bestuursgebouwen Congresruimten Evenementsgebouwen Luchthavens en treinstations Onderwijsgebouwen
Hospitality Hotels Restaurants en bars Schepen Spa's en wellnessarchitectuur Sporthallen
Living Particuliere woningen en villa's Verzorgingshuizen en seniorenwoningen
Public Bruggen Monumenten Openbare pleinen Parkeerplaatsen Plantsoenen
Contemplation Kerken Moskeeën Synagogen Tempels
ERCO Lichtfabriek 17
Work
Kantoorgebouwen Kantoren
Advocatenkantoor Pinsent Masons, Belfast / Noord-Ierland. Architectuur: Niels Torp Architects, Oslo / Noorwegen.
Kantoorruimten van drukkerij Gráficas V arias, Sant Sadurní d'Anoia / Spanje. Architectuur (renovatie): Pere Pujol Rosell, Sant Sadurní d'Anoia / S panje. Interieurdesign: Maria Esteban Reche, Metre Quadrat Studio, Sant Sadurní d'Anoia / Spanje.
Kantoor van verzekerings maatschappij Gruppo Lercari, Milaan / Italië. Architectuur en licht planning: Simone Paoletti, Genua / Italië.
18 ERCO Lichtfabriek
ERCO Lichtfabriek 19
Kantoorverlichting ontwerpen
Geconcentreerd kunnen werken vereist een prettige werkomgeving met een hoog v isual comfort. Naast gepaste verlichtingssterktes horen daarbij een optimale verblinding en het compenserende licht van verticale verlichting. In dit opzicht optimaliseert ERCO voortdurend zijn lichtwerktuigen: ze verbinden krachtige, energiezuinige LED-lichttechniek voor een hoog rendement met een o ptimale begrenzing van de antiverblinding. Een bijzonder sterk punt van ERCO zijn de compacte downlights – een esthetisch en e nergiezuinig alternatief voor langwerpige armaturen en fluorescentielampen.
In welke fase van een kantoren project wordt lichtplanning van doorslaggevend belang?
1
3
Digitaal licht is de vierde dimensie van de architectuur – en vormt daardoor juist in veeleisende ruimten zoals kantoren een belangrijk onderdeel van de planning. Ons w ereldwijd actieve team van lichtadviseurs ondersteunt vormgevende en technische ontwerpers met projectspecifiek advies al in de vroege fasen van de conceptie. Daarbij kan elk lichtconcept vooraf in onze showroom of via verlichtingsproeven op locatie worden getest. Onze kennis van bouwprocessen keert ook weer terug in het systeemdesign van onze producten: apart geleverde inbouwcomponenten voor droogbouw en elektrawerkzaamheden, bijv. inbouwringen voor downlights, optimaliseren de logistiek op de bouwlocatie.
Gelijkmatigheid, hoge verticale verlichtingssterktes en zeer goede antiverblinding – dat zijn de sterke punten van de ERCO downlights. Ze zijn de voorwaarde voor ergonomisch licht op de werkplek. Het grote visual comfort van een ovale lichtverdeling voor bureaus laat zich goed ondersteunen door een gelijkmatige wall washing. De combinatie van lichte verticale en horizontale vlakken genereert uitgebalanceerde contrasten en voorkomt dat ogen snel vermoeid raken. Het verblindingsvrije licht van de downlights en wallwashers biedt daarbij een lichtere indruk van de ruimte en verge makkelijkt de oriëntatie.
Hoe stimuleert licht een pro ductieve sfeer met een groot visual comfort die geschikt is voor geconcentreerd werken?
2
4
De hoge eisen aan het werken in een gespecia liseerd kenniscentrum plaatsen vraagtekens bij de gangbare lichtoplossingen. In tegenstelling tot vierkante en langwerpige armaturen maken downlights de meest uiteenlopende en daarbij terughoudend in de architectuur geïntegreerde lichtoplossingen voor alle noodzake lijke werksituaties mogelijk: g edifferentieerde lichtverdelingen, zoals oval flood, verlichten kantoortuinen, vergaderzalen en verkeerszones, terwijl wallwashers bijvoorbeeld voor een royale indruk van de ruimte zorgen. Als puntvormige lichtbronnen onderscheiden downlights zich daardoor bij de opstelling van werkplekken van lineaire armaturen die afhankelijk zijn van de plaatsingsrichting. Aldus maken ze flexibelere ruimteconcepten mogelijk die in overeenstemming zijn met de architectuur.
Gedifferentieerde lichtverdelingen binnen een ERCO armaturenfamilie maken toepassingsgerichte en daardoor economische oplos singen mogelijk: de lenzentechnologie van de ERCO downlights verhogen de efficiency van het optische systeem, doordat licht precies en zonder strooilicht naar het doeloppervlak wordt gestuurd. Een geoptimaliseerd warmtemanagement, eigen bedrijfsapparatuur en LED-modules met een langdurig behoud van een hoge lichtstroom maken efficiënte, onderhoudsarme verlichtingsinstallaties mogelijk. Oval flood-lichtverdelingen staan grote armatuurafstanden bij de werkplekverlichting toe en verlagen daardoor het aansluitvermogen van de installatie.
Bestaat er voor moderne kantoren een flexibel alternatief voor lang werpige armaturen?
Wat maakt kantoorverlichting energiezuinig?
Logistiek centrum Gebr. Heinemann, Hamburg / Duitsland. Architectuur: ifb Consulting Engineers & Architects, Hamburg / Duitsland.
20 ERCO Lichtfabriek
ERCO Lichtfabriek 21
Shop
Autoshowrooms Detailhandel en retailketens Supermarkten Winkelcentra
Antonia Store, Milaan / Italië. Architectuur: Vincenzo De Cotiis, Milaan / Italië. Lichtplanning: Black Out, Milaan/Italië.
Autobedrijf Mercedes, Lugano / Zwitserland. Architectuur: MERBAG Immobilien AG, Schlieren / Zwitserland.
Mykita Store in B ikini Berlijn / Duitsland. I nterieurdesign: Mykita, Berlijn / Duitsland.
22 ERCO Lichtfabriek
ERCO Lichtfabriek 23
Winkelverlichting ontwerpen
Een markante Corporate Lighting vormt mede de identiteit en de huisstijl van internationale merken. Lokale merken vallen op hun beurt op door originele concepten, een voortreffelijke kwaliteit, individuele service – en het overeenkomstige licht. Spots en downlights van ERCO bieden vele en efficiënte lichtoplossingen voor Corporate Lighting om artikelen professioneel te ensceneren en krachtig onder de aandacht te brengen – en daarbij een terugkerende huisstijl rond het merk te definiëren.
1
Hoe verras ik mijn klanten regel matig met nieuwe lichtconcepten zonder armaturen te moeten ver vangen? In de winkel vormen spanningsrails en gereedschaploos monteerbare spots de basis voor een flexibele lichtplanning. De infrastructuur van de spanningsrail biedt de mogelijkheid om spots aan plafonds, wanden of a fgehangen naar wens te monteren. Voor contrasten die als blikvanger fungeren, zijn slechts enkele precieze lichtwerktuigen reeds voldoende. Verwisselbare lichtverdelingen maken daarbij verschillende verlichtingsconcepten mogelijk met slechts één spotfamilie.
3
Hoe onderstreept licht de topkwa liteit en natuurlijke uitstraling van mijn artikelen? De authentieke, directe winkelervaring is de kracht van de fysieke detailhandel ten opzichte van digitale winkels. Op de waarneming gerichte lichtconcepten voor het op effectieve wijze presenteren van producten combineren accenten met verticale verlichting. LED-armaturen van ERCO garanderen een lichtkwaliteit die kleuren natuurgetrouw weergeeft, structuren in het materiaal benadrukt en de eigenschappen van oppervlakken onderstreept. Het vrijwel UV- en infrarood-vrije spectrum laat kleuren niet verbleken en is geschikt voor warmtegevoelige producten, zoals levensmiddelen.
2
4
Lichtdramaturgie is een belangrijk middel voor het stimuleren van de verkoop. Lichtwerktuigen van ERCO voor winkels bieden de vormgevingsvrijheid om verhalen te vertellen in de ruimte, artikelen vol effect te presenteren en actuele trends naar het shopdesign om te zetten. Accenten met gedifferentieerde lichtverdelingen, zoals narrow spots, ensceneren doelgericht individuele producten, terwijl oval flood-verdelingen objectcombinaties en lange objecten, zoals schappen, markeren en daardoor de verkoopvloer in zones indelen. Gelijkmatig verlichte wanden ontwikkelen een aanzuigende werking en leiden de klanten ook naar de achteraf gelegen zones van de r uimte. Voor retailtoepassingen biedt ERCO krachtige en kostentechnisch interessante schakelbare spots met zeer hoge prestaties. De reden daarvoor is het uitmuntende warmtemanagement dat een grotere stroom door de LED van 1050mA mogelijk maakt en daarmee een hogere verlichtingssterkte op het doeloppervlak. Bij een gelijkblijvende levensduur kunnen op die wijze in winkels waarnemingshiërarchieën met lage investerings- en exploitatiekosten worden ontwikkeld.
Herkenbare lichtconcepten leveren een bijdrage om merken ruimtelijk te ervaren – contrastverhouding, lichtkleur en zoneverdelingen kunnen voor een individuele Corporate L ighting worden gebruikt. ERCO's showrooms en professio nele mock-ups bieden de mogelijkheid voor het visueel beoordelen van lichtconcepten. Bij de realisatie assisteert ERCO met zijn jarenlange ervaring met internationale winkelketens en een grondige kennis van branchespecifieke vereisten. Het wereldwijde advies- en verkoopnetwerk van ERCO ondersteunt uw project afwikkeling onder andere door een geoptimaliseerde logistiek op de bouwlocatie met levering volgens afspraak, aansluitklare armaturen en volledige documentatie.
Hoe laten klanten zich door de winkelruimten heen leiden door gebruik van een gedifferentieerde verlichting?
Hoe creëer ik op betrouwbare en consequente wijze in mijn inter nationale vestigingen hetzelfde licht als in mijn storeconcept?
Kiton-showroom, Milaan / Italië. Architectuur: Franco Raggi, Milaan / Italië. Lichtplanning: Gruppo C14, Milaan / Italië.
24 ERCO Lichtfabriek
ERCO Lichtfabriek 25
Culture
Galerieën Musea Tentoonstellingsgebouwen
Louvre-Lens, Lens / Frankrijk. Architectuur: SANAA, Tokio / Japan. Licht planning: Arup, L onden / Engeland. Tentoonstellingsvormgeving: Studio Adrien Gardère, Parijs / Frankrijk.
Barbican Center, tentoonstelling „The Brits Who Built The Modern World“, Londen / Engeland.
Museo de las Culturas del Mundo, Barcelona / Spanje.
26 ERCO Lichtfabriek
ERCO Lichtfabriek 27
Tentoonstellingsbelichting ontwerpen
Hoe kunstwerken en wetenschappelijke expositiestukken in tentoonstellingen worden geënsceneerd, wordt gedefinieerd door de uitspraken van de conservator, de culturele omgeving en de tijdgeest. Om tentoonstellingsmakers alle vormgevingsmogelijkheden te bieden; van de neutrale presentatie van de objecten tot hun met veel dramatiek geaccentueerde verheffing; hebben wij veelzijdige LED-spots met Spherolit-techniek ontwikkeld. Al gedurende decennia verdiept ERCO zich in de p erfecte waarneming van kunst en ondersteunt met precieze, efficiënte lichttechniek die kunstwerken spaart en een sprankelende kleurweergave garandeert.
1
Hoe onderstreept licht het effect van kunst? Lichtkwaliteit en visual comfort bepalen de sfeer van een tentoonstelling. ERCO LED- modules en zelfontwikkelde optische systemen garanderen een natuurgetrouwe weergave van kunst door optimale kleurweergave, identieke lichtkleuren en een tijdens de v olledige levensduur consequente kleurlocatie. Het via precieze Spherolit-lenzen geprojecteerde LEDlicht genereert gelijkmatige lichtverdelingen die met een nauwkeurige lichtbundel elk kunstwerk individueel accentueren. Bovendien schept een goede antiverblinding het optimale visual comfort voor bezoekers.
2
Hoe wordt kunst als blikvanger verlicht zonder deze te bescha digen? Het licht van de ERCO LED-lichtwerktuigen is vrijwel UV- en infrarood-vrij en minimaliseert de beschadigende invloed van foto chemische en thermodynamische processen die m aterialen en kleuren aantasten. Daarnaast maken gedifferentieerde lichtverde lingen en dimwaarden tot 1% op de waarneming gerichte lichtconcepten mogelijk waardoor contrastrijke lichtoplossingen vol afwisseling voor maximale aandacht onder geringe verlichtingssterktes ontstaan. Als ondersteuning zorgt verticale verlichting met wallwashers ook bij lage verlichtingsniveaus voor een heldere indruk van de ruimte.
3
Hoe kunnen voortdurend n ieuwe tentoonstellingconcepten in het hedendaags design worden gerealiseerd? Of het nu voor een koele White Cube of een scenografisch verhalend ruimteconcept is – licht kan in iedere ruimte de aandacht t rekken en oriëntatie bieden. Een infrastructuur met spanningsrails biedt daarvoor de grootste mogelijke vrijheid. Spots van ERCO kunnen daarin zonder gereedschap worden gemonteerd, afgesteld en uitgelijnd. Verwisselbare Spherolit-lenzen bieden de ontwerper gediffe rentieerde lichtverdelingen. Of het nu een narrow spot-, flood-, oval flood- of wallwash- verdeling is – met slechts één armaturenfamilie kan op die manier de aandacht worden geleid, kunnen objecten worden gemodelleerd en de waarneming van ruimten vormgegeven. Aan fasendimbare spots kan de lichtstroom met een draaiknop bovendien direct aan de armatuur worden aangepast. Zonder complexe besturing zijn op die wijze fijn afgestemde lichtsterkteniveaus mogelijk.
4
Is bij het gebruik van LED- technologie de vuistregel van de „Museumhoek“ eigenlijk nog wel van toepassing? Met beproefde verlichtingsprincipes, zoals de museumhoek, kunnen ook in het tijdperk van de LED-technologie lichtoplossingen met een groot visual comfort worden verwezenlijkt. Licht met een invalshoek van 30° uit verticale richting versterkt de plasticiteit van sculpturen en vergemakkelijkt de reflectievrije verlichting van schilderijen. Armaturen naast in plaats van boven het kunstwerk voorkomt extra verblinding. De lichtkwaliteit van de ERCO LED- modules en de zelfontwikkelde optische systemen garanderen daarbij een natuurgetrouwe weergave van kunst door optimale kleurweergave, identieke lichtkleuren en een tijdens de volledige levensduur consequente kleurlocatie.
Musée Bourdelle, Parijs / Frankrijk. Architectuur (renovatie): Christian de Portzamparc, Casablanca / Marokko.
28 ERCO Lichtfabriek
ERCO Lichtfabriek 29
Community
Restaurant in het CEA (Commissariat à l'énergie atomique), Saclay / Frankrijk. Architectuur (renovatie): Olivier Delaittre, Parijs / Frankrijk.
Bestuursgebouwen Congres- en evenementsgebouwen Luchthavens en treinstations Onderwijsgebouwen
Muziektheater Linz / Oostenrijk. Architectuur: T erry Paw son, Londen / Engeland. Lichtplanning: Kress & Adams Atelier voor dagen kunstlichtplanning, Keulen / Duitsland.
Luchthaven Aeropuerto Internacional de Carrasco, Montevideo / Uruguay. Architectuur: Rafael Viñoly Architects, New York / VS; C arla Bechelli Arquitectos, Buenos Aires / Argentinië. Lichtplanning: Ricardo Hofstadter, Montevideo / Uruguay.
30 ERCO Lichtfabriek
ERCO Lichtfabriek 31
Lichtplanning voor openbare gebouwen
De combinatie van spaarzaamheid en groot visual comfort is het speerpunt van de verlichting van onderwijs-, bestuurs- en vervoersgebouwen en is zo rendabel mogelijk voor de exploitanten. Naast accentuering van het architectonische concept zorgt licht voor oriëntatie in overheids-, congres- en recreatiegebouwen, op luchthavens en treinstations en daardoor voor de veiligheid van grote mensenmenigtes. De voorwaarde daarvoor is een optimale verlichting van de royaal o pgezette ruimten met hoge lichtstromen en tegelijkertijd een uitstekende antiverblinding. Met de dubbelfocus-downlights van ERCO ontstaan duurzame lichtoplossingen voor hoge ruimten op de gebieden bestuur, onderwijs en werk die net zo goed de behoeften van de gemeenschap in het oog houden als van het individu.
1
Wat zijn de bijzondere uitda gingen bij een lichtplanning voor openbare bouwwerken?
3
Wat is het belang van energie zuinige verlichting in de publieke sector?
Bij het ontwerp van openbare gebouwen staat licht hoog in het vaandel. Licht moet namelijk de spagaat maken tussen de belangen van de gemeenschap en die van het individu. Verkeerszones, werk-, wacht-, vergader- en pauzeruimten stellen altijd eigen eisen aan v isual comfort en aan privacy. Daardoor vereisen ze een specifieke lichtoplossing in het spanningsveld tussen geschiktheid voor de waarneming en lage exploitatiekosten. Het consequente systeemdesign van ERCO ondersteunt een ruimteoverkoepelend, op de waarneming gericht ontwerp door verschillende maten, talloze lichtverde lingen en uiteenlopende lumenklassen binnen een armaturenfamilie. Met hulpmiddelen voor de planning en de ervaring in de bouw begeleidt ERCO ontwerpers en opdrachtgevers vanaf het begin van het project tot en met de definitieve oplevering.
Rendement en het bedrijfsrendement van de armatuur beschrijven kwantitatief de efficiency van een armatuur. Echt energiezuinig wordt een armatuur in de toepassing echter pas, wanneer zijn licht het doeloppervlak bereikt en niet als strooilicht ongebruikt wegvloeit; bijvoorbeeld dankzij precieze opto-elektronische systemen, zoals bij ERCO. Kwalitatieve planning zorgt er bovendien voor dat alleen daar licht geheel efficiënt wordt ingezet, waar het ook een waarnemingstaak vervult. Een geoptimaliseerd, gesloten systeem van bedrijfsapparaat, warmtemanagement, LED en lens zorgt voor een efficiënte lichtproductie en precieze lichtprojectie. Met name in lastig te onderhouden zones vergemakkelijken de duurzame armaturen daardoor de exploitatie. Bovendien maakt ERCO lichttechniek door maximale armatuurafstanden bij een groot visual comfort een verhoudingsgewijs gering aantal armaturen mogelijk.
2
4
Hoe zorgt licht voor o riëntatie in overheids-, onderwijs- en vervoersgebouwen? Verticale vlakken bepalen 80% van onze visuele waarneming. Verlichte wanden maken het gemakkelijker om zich te oriënteren, d oordat ze de waargenomen lichtsterkte verhogen en referentiepunten p laatsen die helpen om de ruimte en zijn omgeving te begrijpen. Lens-wallwashers van ERCO zorgen voor een zeer gelijkmatige, verticale verlichting met grote armatuurafstanden. Aangevuld met accentlicht dat b elangrijke zones en informatie-elementen benadrukt, ontstaan zo, ook in grote ruimten, op waar neming gerichte lichtoplossingen.
Hoe kan goed afgeschermd en daarbij energiezuinig licht in zones met hoge plafonds worden bereikt? In hoge ruimten, zoals in receptiehallen of evenementenzalen, maakt de smal stralende lichtverdeling van de dubbelfocus-downlights een energiezuinige en goed afgeschermde basisverlichting mogelijk. Met name in combinatie met lens-wallwashers ontstaat op die manier een lichte indruk van de ruimte en een uitgebalanceerde contrastverhouding tussen horizontale en verticale vlakken. In represen tatieve zones met ruimtehoogtes lager dan 5m zijn breed stralende downlights geschikt voor een gelijkmatige basisverlichting met grote armatuurafstanden. Om ook hier de inkijk in de armatuur te minimaliseren is een g oede antiverblinding belangrijk; bijvoorbeeld met Quintessence downlights die een stralingshoek van 90° en een cut-off van 40° hebben.
Hoofdkantoor HDI Gerling Verzekeringen. Architectuur: Ingenhoven Architects, Düsseldorf / Duitsland. Lichtplanning: Tropp Lighting Design, Weilheim / Duitsland.
32 ERCO Lichtfabriek
ERCO Lichtfabriek 33
Hospitality
Hotels, bars en restaurants Schepen Spa's en wellnessarchitectuur Sporthallen
Restaurant Guillaume at Bennelong in de opera van Sydney / Australië. Architectuur: Jørn Utzon, Kopenhagen / Denemarken en Dale Jones-Evans, Sydney / Australië (restaurant). Lichtplanning: Barry Webb Design, P ymble / Australië.
Ameron Hotel Speicherstadt, Hamburg / Duitsland. Architectuur: Winking Froh Architekten, Berlijn / Duitsland. Lichtplanning: team licht, Hamburg / Duitsland.
Parkbad Volksdorf, Hamburg / Duitsland. Architectuur: bs2architekten GmbH, Hamburg / Duitsland.
34 ERCO Lichtfabriek
ERCO Lichtfabriek 35
Lichtplanning voor de horeca
De hedendaagse horecaprojecten zijn experimentele gebieden en trendlaboratoria: ze beloven de bezoeker niet alleen individuele culinaire kwaliteiten, maar ook een interieur met karakter. Of het nu een designhotel, themarestaurant of tijdelijke bar is: elk gastronomisch concept heeft een eigen ensceneringkader nodig dat het thema ruimtelijk interpreteert en samenvat. Architectuurbelichting van ERCO draagt met talloze ensceneringmogelijkheden bij aan ruimtesituaties waar genieten de hoofdrol speelt.
1
Hoe kunnen gezellige dinersitua ties ook in hoge en grote ruimten worden gecreëerd? In de fabriekshal, een voormalige kerk of in de moderne, betonnen kubus: door middel van gerichte accentuering boven de tafels ontstaan ook in grote restaurant-, bar- en hotelruimten eilanden van licht voor een intieme omgeving. Terwijl de lichtverdeling oval flood geschikt is voor lange tafels, wordt spot of narrow spot voor een diner voor twee ingezet. Met narrow spot 6° biedt ERCO bijvoorbeeld een extreem smalle verdeling die ook bij hoge plafonds voor smalle en daarbij krachtige LED-lichtbundels zorgt. Warmwit licht schept daarbij een gerieflijke sfeer. Een belangrijke rol speelt juist in hoge ruimten de antiverblinding van de armaturen om de gasten ongestoord te kunnen laten genieten. Een andere mogelijkheid om intimiteit door middel van licht te creëren zijn hangende lichtpunten.
3
Hoe werkt het vertellen van een verhaal met licht om het horeca concept te ondersteunen? De visuele beleving in de horeca dient de smaakervaring niet te overschreeuwen, maar te ondersteunen. Daarvoor zijn de s ubtiele, echter effectieve middelen van de architectuurbelichting zeer geschikt. De verdeling in zones biedt al oriëntatie bij binnenkomst in een ruimte, bijvoorbeeld doordat de balies en dinergedeelten worden geaccentueerd. Net zoals in de museumverlichting is het ook in de horeca belangrijk dat lichtcontrasten die met een factor tien lichter zijn dan het omgevingslicht, als bijzonder prettig worden ervaren. Het magische licht van verticale verlichting schept een aangename sfeer en kan bovendien, bijvoorbeeld als strijklicht dicht bij de wand, de texturen en materialen van de wand plastisch op de voorgrond plaatsen. Bovendien biedt scenografisch licht de mogelijkheid om de gasten met een o vertuigende dramaturgie lichtsferen vol afwisseling te bieden. Naar keuze met lichtregeling of met een eenvoudige draaiknop aan de armatuur kunnen dim- en lichteffecten snel en comfortabel worden gerealiseerd.
2
Hoe kunnen vers bereide gerech ten met behulp van licht er nog smakelijkere uitzien? Lekkere gerechten, een prettige sfeer en inspirerende gesprekken als beslissende fac toren voor het succes van horecaconcepten definiëren de vereisten voor de verlichting. Van wezenlijk belang voor de kwaliteit van het licht is de kleurweergave die levensmiddelen een aantrekkelijkere uitstraling kan bieden. Voorwaarde daarvoor is de directe verlichting van de tafel (zie vraag 1), een feit dat vaak ten gunste van diffuse verlichting wordt genegeerd, wat de gerechten als het ware onzichtbaar maakt. Onze kleurwaarneming is afhankelijk van de kleur van het licht en van het object; de zogenaamde eigen kleur. De w arme eigen kleur van tomatensoep en rode wijn komt pas tot zijn recht door de rode a andelen in het licht. Vis maakt in licht met blauwe aandelen een zeer verse indruk. Pizzeria's kiezen meestal voor een mediterrane sfeer met warmwit licht (3000K), ijssalons eerder voor een koele sfeer met neutraalwit licht (4000K). De sprankeling van het licht van hoogwaardige lichtwerktuigen presenteert voedings middelen op zeer smakelijke wijze: reflecties laten fruit en groenten er knapperig en dranken er fris uitzien.
4
Hoe trekt de balie de aandacht van de gasten als eerste ont moetingspunt bij het bezoek aan de bar of in het hotel door aan trekkelijke verlichting? Balieverlichting moet enerzijds de spagaat maken tussen uitnodigend, aandacht trekkend licht voor de oriëntatie in bars en hotels – en anderzijds een groot visual comfort voor de werkplek achter de balie scheppen. De spagaat tussen goed afgeschermde werkplek- en sfeervolle balieverlichting maakt de c ombinatie van verticale verlichting en pendelarmaturen boven de balie. Wallwashing zorgt voor een royale, uitnodigende indruk van de r uimte en heeft een aanzuigende werking. Tegelijkertijd schept deze een groot visual comfort voor het werk achter de balie – ook bij receptiebalies met beeldschermen. Accenten op het balieoppervlak plaatsen deze op de voorgrond. Bovendien begrenzen het precieze licht en de pendelarmaturen als architectonische elementen de ruimte rondom de balie en naar boven.
Halle 32, Gummersbach / Duitsland. Architectuur: Heinrich Böll, Essen / Duitsland. Lichtplanning: Lichtwerke, Keulen / Duitsland.
36 ERCO Lichtfabriek
ERCO Lichtfabriek 37
Living
Woning Villa Linari, Hamburg / Duitsland. Architectuur: Dibelius Architekten, Hamburg / Duitsland. Lichtplanning: Sineplan Ingenieurbüro für Elektrotechnik und Gebäudeleittechnik, Hamburg / Duitsland; Ingenieurbüro Beyer, Neumünster / Duitsland.
Particuliere woningen en villa's Verzorgingshuizen en seniorenwoningen
Villa Schnabel, Berlijn / Duitsland. Architectuur: Ingenbleek Architekten, Berlijn / Duitsland.
Seniorenpark carpe diem, Rommerskirchen / Duitsland.
38 ERCO Lichtfabriek
ERCO Lichtfabriek 39
Lichtplanning voor woningen
De vormgeving van de ruimten waarin we wonen, verdient onze aandacht: ze weerspiegelen ons levensgevoel en zijn bestemd als toevluchtsoord in het dagelijks leven. Hier brengen we tijd door met diegenen die wij waarderen. Eten, lezen, slapen, spelen, d enken – er is vrijwel geen andere ruimte die op zo'n klein oppervlak zoveel functies verenigt als waarin wij wonen. Verlichtingsoplossingen van ERCO laten zich flexibel en individueel aan alle situaties aanpassen. Wallwashers en downlights in kleine modellen b rengen ook kleine ruimten tot leven. Combinaties van basisverlichting met accenten, architectuur belichting en decoratieve armaturen scheppen samen licht om te kunnen zien, licht om naar iets te kijken en licht om te b ekijken (naar Richard Kelly, zie p. 5). Lichtaccenten uit spots of richtbare spots bepalen met w einig middelen het karakter van een particuliere woning: ze accentueren de vazencollectie en ensceneren het kunstwerk aan de wand. Verticale verlichting maakt op zijn beurt de ruimte breder. Met name op hoge leeftijd of in situaties met lichamelijke aandoeningen wordt licht juist existentieel; wallwashing in combinatie met accentverlichting schept optimale kijkvoorwaarden in verzorgings- en seniorenhuizen. Met lichte, vriendelijk verlichte ruimten en uitgebalanceerde contrasten ontstaat een gevoel van veiligheid.
1
Waarop moet bij de keuze van armaturen worden gelet, wanneer er verschillende lichtbronnen in de ruimte aanwezig zijn? Consequente lichtkleur met een u niforme kleurlocatie schept ondanks verschillende lichtbronnen boven tafels, in de kast en achter de zitgroep in de woonruimte een r ustige, stemmige sfeer. Sinds de LED ook in de privésfeer is verschenen, moet ook hier rekening worden gehouden met nieuwe p arameters voor verlichting: bij de productie van LED's ontstaan – zoals bij alle halfgeleiderproducten – bepaalde toleranties, onder andere in de lichtkleur. Bepaald door de precieze selectie van LED's hebben hoogvermogen-LED's van ERCO een kleurlocatieafwijking van minder dan 2 SDCM (Standard Deviation of Colour Matching), die momenteel de hoogste standaard op de markt is. Hoe hoger de SDCM-waarde is, des te groter is de mogelijke afwijking van de lichtkleur van de gespecificeerde kleurcoördinaten. Een waarde lager dan 2 SDCM betekent dat eventuele kleurlocatieafwijkingen van individuele LED's onderling nauwelijks herkenbaar zijn met het blote oog.
2
De keuken is een centrale ruimte met verschillende functies. Welke lichtconcepten zijn hiervoor het beste geschikt?
Woning, Dortmund / Duitsland. Architectuur: Heiderich Architekten, Lünen / Duitsland. Lichtplanning: LDE Kober, Dortmund / Duitsland.
40 ERCO Lichtfabriek
De belangrijkste plaats bij de verlichting van keukens neemt de kleurweergave in die levensmiddelen er smakelijk laat uitzien. De prikkeling door kleuren die wij waarnemen, is afhankelijk van de kleur van het licht en die van het object, de zogenaamde „eigen kleur“. Lichtkleur en eigen kleur vermengen zich op het oppervlak van het product en c reëren samen de kleurindruk. De eigen oranjegele kleur van broodjes komt bijvoorbeeld pas tot zijn recht door de gele aandelen in het licht – de reden waarom bakkers meestal warmwitte tot oranje gekleurde, en slagers eerdere met rode en paarsige tinten verrijkte verlichting voor hun artikelen kiezen. Voor de k euken is doorgaans een gelijkmatig licht geschikt met de focus op de werkbladen. Om voldoende licht zonder verblinding en harde schaduwen op het doeloppervlak te genereren d ienen de armaturen niet gecentreerd, maar goed verdeeld over het werkblad te worden aangebracht.
3
Hoe kan de woonruimte zo vloeiend mogelijk overgaan in de buitenruimte?
Tuin en terras zijn een belangrijk o nderdeel van de particuliere woonruimte. Gericht accentlicht op bomen en begroeiing schept een verbinding tussen de binnen- en de buitenruimte. Glazen vlakken werken 's nachts bij een blik van binnenuit als zwarte vlakken die door zichtbare elementen in de b uitenruimte worden opgeheven. Wanden met vegetatie kunnen, net zoals andere wanden, ook worden verlicht en op die wijze een ruimtevormend effect krijgen. Een natuurlijk effect biedt bijvoorbeeld „Moonlighting“ waarbij met behulp van spots bomen en struiken door montage aan façaden van bovenaf worden verlicht. Verticale verlichting van hagen zorgt daarnaast voor de uitwerking van de natuurlijke structuur van bladeren en takken. Bovendien is antiverblinding een belangrijk selectiecriterium bij de verlichting van de woonruimte. Lichte vlakken in de binnenruimte weerspiegelen immers in de ruiten en kunnen daardoor het uitzicht beperken. Op dezelfde wijze kunnen armaturen die van buitenaf op de vensters zijn gericht, zorgen voor verblinding bij het kijken in de armaturen. Dat wordt versterkt door het feit dat de oogpupil in het donker zeer ver is geopend en daardoor nog gevoeliger is voor verblinding.
4
Hoe kan er met behulp van licht ruimte worden gecreëerd in k leine vertrekken? Met een gelijkmatige wandverlichting kan een royale, brede indruk van de ruimte worden gegenereerd; ook in kleine ruimten en smalle gangen. Verticale verlichting is bovendien een duurzame en energiezuinige vorm van basisverlichting, omdat deze in vergelijking met horizontale basisverlichting voor een b etere indruk van de lichtsterkte zorgt bij h etzelfde aansluitvermogen. Met de sprankeling en gelijkmatigheid van het LED-licht ensceneert wallwashing bovendien kasten op decoratieve wijze en maakt de ruggen van boeken comfortabel leesbaar. Een gestructureerd, ruimtelijk effect ontstaat door de combinatie van wallwashing en accentlicht. Lichte accenten benadrukken belangrijke elementen in de ruimte, zoals zithoeken, een kunstwerk aan de wand of een designstuk.
ERCO Lichtfabriek 41
Public
Bruggen Monumenten Openbare pleinen Plantsoenen en parkeerplaatsen
Keizerfora, Rome / Italië. Lichtplanning: Francesca en Vittorio Storaro, Rome / Italië. Fotografie: Vittorio Storaro, Rome / Italië.
The New York Times Building. Architectuur: Renzo Piano Building Workshop, Genua / Parijs / New York; FXFowle Architects, New York / VS. Licht planning: OVI Office for Visual Interaction, New York / VS.
Esplanade Charles-deGaulle, Nîmes / Frankrijk. Architectuur: Atelier Marguerit, Montpellier / Frankrijk. Lichtplanning: L.E.A Les Eclairagistes Associés, Lyon / Frankrijk.
42 ERCO Lichtfabriek
ERCO Lichtfabriek 43
Lichtplanning voor openbare ruimten
Parken, openbare pleinen, monumenten en façaden vormen met hun verlichting het nachtelijke gezicht van een stad. Door hun licht kunnen heterogene gebruikersgroepen zich oriënteren. Het biedt ze veiligheid, waardeert ruimtelijke details door de accenten hierop en genereert sfeer. Lichtwerktuigen van ERCO voor de buitenruimte vervullen de taak om de nachtelijke ruimte in de stedelijke context met uiterst efficiënt LED-licht te definiëren, terwijl ze dankzij hun uitstekende antiverblinding zelf op de achtergrond verdwijnen.
1
Hoe kunnen façaden en archi tectuurelementen worden geënsceneerd, zodat ze naar de voorgrond treden? Met de juiste lichtverdeling integreert de façadeverlichting naar keuze in de omgeving, of plaatst bewuste contrasten. Accentuering van façaden benadrukt doorgaans de karakteristieke elementen van een gebouw uit het betreffende architectuurtijdperk, zoals z uilen of ornamenten, en bij hedendaagse architec tuur eerder de draagconstructie. Moderne façadensystemen worden door lichtsterkteverloop geënsceneerd. Lineair strijklicht meteen aan de façade benadrukt op zijn beurt weer de structuur van het oppervlak. Een verticale façadeverlichting accentueert het volledige oppervlak van de façade als eenheid door de gelijkmatige lichtverdeling van onder tot boven. Op die wijze wordt een lichte indruk van de ruimte gegenereerd en de wand als begrenzingsvlak op de voorgrond geplaatst. Met goed afgeschermde armaturen, een nauwkeurige, kwalitatieve planning en de juiste lichtverdeling kan strooilicht – en daardoor lichthinder – worden vermeden.
Het belangrijkste criterium voor de s electie van buitenruimtearmaturen is een robuust huis. Dat zorgt ervoor dat de armaturen ook bij plensregens en mechanische belasting niet beschadigd raken. Een teken voor de lange levensduur van de ERCO lichtwerktuigen is de hoge IP-bescherming en het robuuste karakter van de armaturen, dus een hoogwaardige, corrosiebestendige, speciale oppervlakcoating. Bijzonder bij ERCO zijn dat naast de tegen vocht beschermde kabelaansluitruimtes tevens de kabels voor vloerinbouwarmaturen beschermd zijn tegen sijpelend water. Deze zorgen ervoor dat de armatuur bij het afkoelen door onderdruk geen water in het huis binnenlaat. In bolderarmaturen is de LED-techniek bijvoorbeeld meestal van de rest van het huis afgescheiden, zodat de armatuurkop optimaal is beschermd. ERCO armaturen bieden zelfs bij de montage van armaturen onder moeilijke omstandigheden de beste voorwaarden, om dat ze als eenheid in het gesloten systeem en inclusief bedrijfsapparaat worden geleverd.
2
4
Verlichte planten trekken de aandacht en maken op die wijze de sfeer en r uimtelijke waarneming van de buitenruimte m ogelijk. Bomen zijn als objecten in de ruimtelijke diepte vanaf verschillende zijden zichtbaar. Als het licht dichtbij de stam is geplaatst, lijkt de boomkruin van binnenuit op te lichten. Hoe verder de armaturen van de stam zijn verwijderd, des te krachtiger wordt de b uitenste vorm van de kruin benadrukt. Een natuurlijk effect daarentegen biedt de „Moonlighting“ waarbij met behulp van spots bomen en struiken door montage aan façaden van bovenaf worden verlicht. In het algemeen geldt: hagen en struiken zijn net zoals andere wanden geschikt voor verticale verlichting die ruimten groter doet lijken (zie vraag 1).
Vloerinbouwarmaturen trekken de aandacht, omdat zowel lichtbronnen in de vloer als de lichtrichting van beneden naar boven ongebruikelijk en dus bijzonder opvallend zijn. Deze fungeren als oriëntatieverlichting, als wegwijzer of om een ingang aan te duiden. Daarnaast zijn de armaturen ook geschikt voor het op effectieve wijze verlichten van a rchitectuur, bijvoorbeeld van façaden. Een uitdaging bij het gebruik van vloerinbouwarmaturen is het risico op corrosie. Dat is de reden waarom ERCO de componenten van vloerinbouwarmatuur Tesis niet meer vervaardigt uit aluminium, maar uit polyamide dat in de lengterichting verstevigd is met vezels. Daardoor ontstaan verbeterde materiaaleigenschappen, zoals de hoge corrosiebestendigheid en belastbaarheid. Voor de zelfontwikkelde buitenruimtearmatuur heeft ERCO de Metallersatz Award voor de vervanging van metaal ontvangen.
Wat zorgt voor een goede verlich ting van de beplanting?
Resort en Spa slot Weissenhaus, Weissenhaus / Duitsland. Interieurdesign: MarkusDiedenhofen Innenarchi tektur, Reutlingen en moodworks, Lensahn / Duitsland. Landschapsarchitectuur: MUHS LandschaftsArchitekten, Kiel / Duitsland.
44 ERCO Lichtfabriek
3
Wat biedt zekerheid over de levensduur van armaturen die steeds zijn blootgesteld aan vocht, vuil en belasting?
Waarop moet worden gelet bij het gebruik van vloerinbouw armaturen?
ERCO Lichtfabriek 45
Contemplation
Kerken Moskeeën Synagogen Tempels
Hoofdkerk Sankt Katharinen, Hamburg / Duitsland. Architectuur: Helmut Riemann Architekten, Lübeck / Duitsland. Lichtplanning: Peter Andres, Beratende Ingenieure für Lichtplanung, Hamburg / Duitsland.
Sjeik Zayid-moskee, Abu Dhabi / Verenigde Arabische Emiraten. Architectuur: Yusef Abdelki, Syrië (ontwerp), Halcrow International Partnership, Dubai / Verenigde Arabische Emiraten (uitvoering). Interieurarchitectuur: Spatium Architects, Milaan / Italië. Lichtplanning: Speirs + Major, Edinburgh / Schotland. Autosnelwegkerk Siegerland, Wilnsdorf / Duitsland. Architectuur: schneider + schumacher, Frankfurt am Main / Duitsland.
46 ERCO Lichtfabriek
ERCO Lichtfabriek 47
Lichtplanning voor sacrale gebouwen
De taal van het licht wordt cultuuroverkoepelend begrepen. Licht is in alle godsdiensten niet alleen een vormgevingsinstrument voor architectuur, maar is op zichzelf een k rachtig symbool voor het goddelijke. Licht schept in sacrale ruimten een contemplatieve sfeer voor ontmoetingen tussen gelovigen. Of het nu in kerken, moskeeën, tempels of synagogen is: lichtaccenten helpen om de aandacht op het wezenlijke te vestigen. ERCO verlicht historische gebedshuizen alsmede moderne k apellen en schept met licht een tijdloze, eigen taal. Licht uit wall- en plafondwashers definieert een rustige en beschermende waarneming van de ruimte. Accentlicht richt de aandacht op de wezenlijke elementen in de ruimte, zoals het altaar en de architecturale details. Goed verblindingsvrij LED-licht biedt optimaal visual comfort voor de gemeente en richt zich op de kwaliteit van invallend daglicht.
1
Hoe kunnen architectonische elementen met licht worden geaccentueerd? Sacrale architectuur visualiseert de gezindheid en het belang van een religie met bouwkundige middelen – licht versterkt deze boodschap. De grootsheid van monumentale tempels kan bijvoorbeeld met het licht van wall- en plafondwashers worden benadrukt. Plafondwashing kan bovendien het beschermende karakter van koepels en andere daken benadrukken. Met name versieringen en wandschilderingen worden zichtbaar. Accentlicht modelleert wandschilderingen alsmede oppervlakstructuren van ornamentele details en benadrukt religieu ze insignes. Daarbij dienen bescheiden geïntegreerde vloerwashers niet over het hoofd te worden gezien. Hun afgeschermd licht geeft namelijk ook tijdens gebedsdiensten een gevoel van veiligheid en oriëntatie.
2
3
Wat zijn de grootste uitdagingen bij de selectie van armaturen voor sacrale ruimten? Iedere tempel, iedere kerk en iedere m oskee is anders. Bijzondere ruimtegeometrieën en materialen vereisen proeven op locatie. Licht adviseurs van ERCO staan bij de implementatie van individuele lichtplanning vanaf het begin van een project met advies terzijde. Naast hoge lichtstromen die passen bij de hoogte van het vertrek, en individueel geschikte lichtverde lingen voor altaren en andere liturgische elementen dient op een goede antiverblinding van de armaturen te worden gelet om optimaal licht te bieden; ook bij gebruik van gebeds- en gezangboeken. Verticale verlichting is geschikt om wanden te markeren, zodat hun functie als begrenzing tot zijn recht komt. Daarentegen kunnen ze ook visueel worden geïmmatrialiseerd. Speciale strijklichtwallwashers accentueren naast natuursteen, hout of beton ook buitengewone oppervlakken. De kleuren van de materialen kunnen door de geschikte kleurtemperatuur bovendien worden ondersteund. Op die wijze worden bijvoorbeeld warme houttinten door warmwit licht met 3000 K, leisteen bijvoorbeeld door neutraalwit licht met 4000K perfect geënsceneerd.
Hoe kan een contemplatieve sfeer worden geschapen die het ver loop van de liturgie ensceneert? Licht kan de liturgie van een gebedsdienst ondersteunen, doordat het de belangrijke elementen en protagonisten visueel op de voorgrond plaatst. Voor het scheppen van waarnemingshiërarchieën, zonder de contemplatieve sfeer door te hard licht in gevaar te b rengen, is een gedifferentieerde lichtplanning geschikt met licht uit verschillende richtingen en met verschillende verlichtingssterktes. Volgens het principe van de driepuntsverlichting accentueert een sprankelend, leidend licht (key light) als hoofdlichtbron een persoon of een in de ruimte staand object. Voor het afzwakken van contrasten en schaduwen kan het met zwakker vullend licht (fill light) worden a angevuld dat met ongeveer 90 graden in richting verschoven is ten opzichte van het key light. Optioneel kan puntlicht achter het te verlichten object worden ingezet (back light) om de silhouetten te benadrukken. Aanvullende, v erticale verlichting ondersteunt de rustige, contemplatieve sfeer in de ruimte.
Dom van Milaan, Milaan / Italië. Lichtplanning: Ferrara Palladino e Associati, Milaan / Italië.
48 ERCO Lichtfabriek
4
Welke armaturen zijn geschikt, wanneer ze zo langdurig moeten functioneren als het bouwwerk waarin ze worden ingezet? Door hun onderhoudsarm bedrijf zijn LED- armaturen optimaal geschikt voor de verlichting van sacrale bouwwerken. De vaak moeilijk bereikbare, op grote hoogte aangebrachte armaturen kunnen daar namelijk meestal alleen met hoge kosten en inspanningen worden onderhouden. De lange levensduur van LED-lichtwerktuigen wordt enerzijds door de kwaliteit van de LED's bepaald en anderzijds door een goed warmtemanagement. ERCO selecteert volgens strenge criteria de beste op de markt verkrijgbare hoogvermogen-LED's en maakt dankzij een perfect aangepast warmtemanagement een zeer goed behoud van de lichtstroom gedurende lange periodes mogelijk: na 50.000 bedrijfsuren genereert 90% van de gebruikte LED's nog ten minste 80% van de oorspronkelijke lichtstroom (L80/B10). De waarschijnlijkheid van een volledige u itval van individuele LED's is bij ERCO lichtwerktuigen vrijwel 0,1% – de armaturen kunnen dus, ondanks een zeer beperkte afname van de lichtstroom, ook na die 50.000 bedrijfsuren verder zonder problemen worden gebruikt. ERCO Lichtfabriek 49
ERCO GmbH Postfach 2460 58505 Lüdenscheid Brockhauser Weg 80–82 58507 Lüdenscheid Germany Tel.: +49 2351 551 0 Fax: +49 2351 551 300
[email protected] www.erco.com
Art.nr. 1028496000 NL 12/2015
E