pacta servanda sunt*
99
mrt 2013
in dit nummer:
Rechtbank kiest voor bedrog boven wet Oslo: goed nieuws - verbod kernwapens op komst
losse nummers Euro 2,–
Tekening: Len Munnik - Trouw
Tw e e d e K a m e r w i l k e r n w a p e n s t e r u g s t u r e n
* (lat.) verdragen moeten nagekomen worden
Me i n d e r t S t e l l i n g
voorwoord De vraag of we met juridische acties tegen kernwapens een bijdrage kunnen leveren aan de nucleaire ontwapening, is alleszins gerechtvaardigd gelet op de rechterlijke uitspraken van de afgelopen drie decennia. Tot nu toe hebben rechters geweigerd om het recht toe te passen op het gebruik van kernwapens en de voorbereidingen daartoe. De Hoge Raad heeft zelfs beweerd dat een atoomaanval tegen de burgerbevolking nonder omstandighedenn rechtmatig zou kunnen zijn. Dit hoewel de verdragen een aanval tegen de burgerbevolking onder alle omstandigheden verbieden en de staten verplichten om ook te waarborgen dat dergelijke aanvallen niet zullen plaatsvinden. En het helpt ons niets wanneer we nadrukkelijk wijzen op de desbetreffende verdragsteksten, die aan duidelijkheid niets te wensen overlaten. De activisten die op 3 april 2010 het terrein van de atoombasis Volkei binnendrongen in hun verzet tegen de voorbereidingen voor nucleaire massamoord, moesten dat onlangs weer ervaren. In dit nummer van ProcesNieuws daarover meer.
van het bestuur nader ingegaan. Hier wordt evenwel al opgemerkt dat de mogelijkheden voor juridische actie uiterst beperkt zijn geworden. We hebben vastgesteld dat het Tribunaal en de mensen die met het laatste proces tegen de staat als eiser hebben meegedaan, niet om de uitspraak van het gerechtshof Den Haag van 14 september 2010 heen zullen kunnen. Tegen die uitspraak is geen beroep in cassatie ingesteld, zodat kan worden betoogd dat daarmee voor de eisers in die procedure het doek definitief is gevallen. Het bestuur ziet geen gronden om een dergelijk betoog van tafel te werken, met dien verstande dat dit niet opgaat voor degenen die een specifiek ander, eigen belang hebben. Het gaat hierbij dan met name om de activisten die strafrechtelijk zijn veroordeeld. Deze beperkte mogelijkheden wil het bestuur van het Tribunaal niet onbenut laten. De uitspraken van de rechterlijke macht zijn zodanig in strijd met het recht, zijn zo immoreel, dat verzet daartegen geboden blijft. Het bestuur wil dan ook iedere mogelijkheid aangrijpen om af te rekenen met de rechterlijke uitspraken die zijn gebaseerd op de veronderstelde rechtmatigheid van het gebruik van nucleaire massavernietigingsmiddelen. Het bestuur wil zich daarvoor blijven inzetten.
Onderwijl heeft het bestuur van het Tribunaal geworsteld met de vraag hoe we verder zouden kunnen. Is het zinnig om toch nog eens een juridische actie te ondernemen? Moeten we andere wegen inslaan? Beide vragen hebben we bevestigend beantwoord. In dit nummer van ProcesNieuws wordt op de overwegingen
mr. Meindert Stelling is voorzitter van Tribunaal v. d. Vrede
W i l l e m ij n va n d e r We r f
hoe verder? In ons laatste proces tegen de staat betreffende de opvatting van de Hoge raad dat een atoomaanval tegen steden in sommige situaties rechtmatig zou kunnen zijn, hebben we na de uitspraak van het gerechtshof te Den Haag van 14 september 2010 geen cassatieberoep ingesteld. De risico’s van een dergelijk beroep waren ons te groot. Zoals in het voorwoord wordt aangegeven, houdt dit in dat voor de eisers in die procedure in het algemeen geen mogelijkheid bestaat om de kwestie van de kernwapens opnieuw in een rechtszaak aan de orde te stellen. Wel bestaan daartoe mogelijkheden voor degenen die een specifiek, eigen belang kunnen aanvoeren. Het gaat hierbij in ieder geval om de actievoerders die door hun concrete en moedige daden van verzet in aanraking zijn gekomen met justitie. Zo’n proces gaat weer lang duren en in die tussentijd zullen we niet stilzitten.
ren die zich ook richten op acties tegen kernwapens. IKV/Pax Christi geeft ruimte om elkaar te ontmoeten en te informeren. Tot nu toe zijn er al verschillende acties geweest, waarover meer in dit blad. Krista van Velzen, exkamerlid leidt dit gebeuren en zij heeft tot nu toe laten zien dat ze dat heel goed kan. Wij kunnen onze mogelijkheden inbrengen en weten zo ook waar anderen mee bezig zijn. Zo steunen we elkaar met ons streven: een kernwapenvrije wereld. Het lijkt ver weg en vaak word je er mismoedig van, maar denkend aan de afschaffing van de slavernij weet je dat het lang kan duren en dat je moet doorzetten, maar dat men tot een goed resultaat kan komen. U en wij ook zijn geen eisers meer maar kunnen ons wel inzetten om de acties te steunen. Tot nu toe heeft u ProcesNieuws ontvangen omdat u mede-eiser was. Als mede-eiser heeft u ook een jaarlijkse financiele bijdrage aan ons overgemaakt die het mogelijk heeft gemaakt om de processen te bekostigen en om ons blad te publiceren. U bent nu geen mede-eiser meer in een proces tegen de staat. We willen onze activiteiten echter wel voortzetten, zowel met juridische als andere acties. Om die reden hopen we dat u ons financieel wilt blijven steunen als donateur van onze stichting. Willemijn van der Werf is secretaris van Tribunaal v.d.Vrede
Er zullen politieke acties nodig zijn. De politici moeten een eind willen maken aan de kernbewapening en dat ook bij onderhandelingen willen verdedigen. Met de mond wordt zo vaak beleden dat kernwapens de wereld uit moeten, maar als het er op aankomt spreekt men andere taal. Door aansluiting bij de ICAN (International Campaign Against Nuclear Weapons) verbinden we ons met ande-
ProcesNieuws
2
nr. 99 / maart 2013
colofon ISSN: 1871- 0352 ProcesNieuws is een uitgave van Stichting ‘Tribunaal voor de Vrede’ en verschijnt drie maal per jaar. Kopij bij voorkeur in ascii (platte tekst) mailen naar
[email protected] De verantwoording voor een geplaatst artikel ligt bij de auteur.
inhoud 4 Rechtbank weigert wet toe te passen Meindert Stelling 6 Financieel verslag 2012 Tiny Wiertz 7 Jaarverslag 2012 Willemijn van der Werf 8 Oslo: goed nieuws in strijd tegen kernwapens K. van Velzen
Redactie: Hein van der Kroon, Willemijn van der Werf (eindredactie), Freed Schmitter (layout). Een abonnement kost 15,- euro per jaar. Losse nummers 4,- euro (incl. portokosten). Opgeven als nieuwe abonnee, opzeggen of adres wijzigen kan per e-mail:
[email protected] of per post: Stichting Tribunaal voor de Vrede, Postbus 92066, 1090 AB Amsterdam. Bezoekadres: Minahassastraat 1. Giro 15602 Amsterdam. Tel: 020-668 18 68 (ma-do 14-17 uur) of tel: 0515-573103.
Bestuur: Drs. Nico Hogenhuis, Mr. Meindert Stelling (voorzitter), Willemijn van der Werf (secretaris), Mr. Tiny Wiertz (penningmeester). Advocaten: Mr. Meindert Stelling en Mr. Nico Steijnen. Secretariaat: Ria Kramer, Hein van der Kroon, Willemijn van der Werf. Tekeningen: Len Munnik. Drukwerk: Ton Mittelmeijer, Amsterdam. Bindwerk en verzending: van Westerhoven, Cruquius. Oplage: 2.500. Dit blad wordt gedrukt op 100% kringlooppapier met inkt op lijnoliebasis.
10 100 Burgemeesters voor Vrede Burgemeesters v. Vrede / NVMP 12 Podium IKV PaxChristi / ICAN - WISE, Peer de Rijk - LAKA 14 Wapenfeiten Samenstelling: Willemijn van der Werf 14 Kernberichten Samenstelling: Willemijn van der Werf 15 LastPost Samenstelling: Hein van der Kroon 16 Achterkant: 2 juni platformdag Vredescultuur / Video IPPNW
VA N H E T S E C R E TA R I A AT
Nu verkrijgbaar: T-shirt ‘All the Arms we Need’ in kleur op zwart, voor E 10,zie Materiaalbestelbon op pagina 13.
Bij dit ProcesNieuws vindt u weer de jaarlijkse acceptgirokaart. Wij hopen opnieuw op uw bijdrage zodat wij mede door uw steun door kunnen gaan in de strijd tegen kernwapens ! Graag bij electronisch overmaken van uw donatie het betalingskenmerk of registratienummer vermelden. In de bijlage een brief over ons proces dat intussen is afgelopen. Natuurlijk hopen wij dat velen van u toch donateur blijven! Alvast hartelijk dank!
ProcesNieuws
3
nr. 99 / maart 2013
I CA N C o n f e re n t i e i n O s l o m e t 132 re g e r i n g sve r t e g e n wo o rd i g e r s
Website: www.tribunaalvoordevrede.nl Webmaster: Ria Kramer.
rechtbank weigert de wet toe te passen en kiest voor bedrog
Meindert Stelling
In ProcesNieuws 95 van december 2011 werd bericht over strafzaken tegen vredesactivisten die het terrein van de atoombasis Volkel hadden betreden. Zij deden dit als daad van verzet tegen de misdadige voorbereidingen voor nucleaire massamoord, zoals die daar nog steeds plaatsvinden. In die strafzaken is inmiddels uitspraak gedaan. In het vonnis heeft de rechtbank te Den Bosch geweigerd om de wet toe te passen. De barbaars immorele en misdadige opvatting van de Hoge Raad, dat een atoomaanval tegen de burgerbevolking "onder omstandigheden" rechtmatig zou kunnen zijn, vormde voor de rechtbank te Den Bosch het doorslaggevende ijkpunt. Volkomen ondubbelzinnige verdragsteksten werden door de rechtbank aan de kant geschoven. En op weg naar die uitspraak koos de rechtbank er herhaaldelijk voor om bedrog te plegen. Een relaas van een onthutsende onrechtspraak. De gang van zaken tot 2012 Op 3 april 2010 (in ProcesNieuws 95 werd abusievelijk gesproken over 3 april 2009) drongen enkele tientallen vredesactivisten de vliegbasis Volkel binnen. Zij hadden hun actie van tevoren aangekondigd. Daarbij hadden zij ook duidelijk gemaakt dat zij dit deden als daad van verzet tegen de misdadige voorbereidingen voor het gebruik van kernwapens. Eenmaal op het terrein van de vliegbasis, werden zij allen aangehouden. Vervolgens werden zij strafrechtelijk vervolgd wegens het misdrijf van het binnendringen van een "besloten erf".
kingsverzoek was direct gedaan nadat de strafkamer had geweigerd om van de officier van justitie een schriftelijke verantwoording te vragen. Het resultaat van de beslissing van de wrakingskamer was dat de vraag of de strafkamer zich vooringenomen had getoond, of de schijn daarvan had gewekt, niet werd beantwoord. Recht op een eerlijke en onpartijdige behandeling Iedere justitiabele heeft recht op een eerlijke en onpartijdige behandeling van de zaak waarin hij partij is. Dat recht is neergelegd in het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens. De rechtspraak geeft aan dat zelfs de schijn van vooringenomenheid van de rechter voldoende is om te spreken van een schending van dit mensenrecht. Met andere woorden, het moet buiten twijfel zijn dat een eerlijke en onpartijdige behandeling van de rechtszaak zal plaatsvinden. De raadsman van de vredesactivisten constateerde dan ook dat de schijn van partijdigheid van de strafkamer door de bedrieglijke beschikking van de wrakingskamer niet was weggenomen. De wrakingskamer had zich opzettelijke op een onwaarheid gebaseerd, zodat een valselijk opgemaakte beschikking was gegeven. Dit betekende dat de strafkamer zich niet op die valse beschikking zou kunnen beroepen, want de strafkamer wist dat deze onverenigbaar was met de waarheid. Indien de strafkamer zich toch daarop zou beroepen, zou zij opzettelijk gebruik maken van een valselijk opgemaakt document, als ware dat echt en onvervalst. Dat zou dan inhouden dat een misdrijf zou worden gepleegd. En het is volkomen uitgesloten dat een eerlijke rechter zijn bevoegdheid om een zaak te behandelen, ooit op een misdadige manier zou willen vaststellen. Daarom gaf de raadsman de leden van de strafkamer in overweging om zich van de verdere behandeling van de strafzaken tegen de vredesactivisten te verschonen. Dit gebeurde bij brief, ruimschoots voorafgaand aan de hervatting van de behandeling van de zaken.
De activisten moesten op 25 november 2010 verschijnen voor de politierechter in Den Bosch. Maar de politierechter kwam niet toe aan behandeling van de zaken. Hij vond deze te ingewikkeld waren en verwees deze naar de meervoudige strafkamer van de rechtbank. De meervoudige strafkamer begon met de behandeling van de zaken op 4 april 2011. Tijdens die zitting werd door de raadsman van de vredesactivisten het verweer gevoerd dat het openbaar ministerie niet-ontvankelijk was. Dat verweer was onder meer gebaseerd op het ontbreken van een behoorlijke belangenafweging. Het belang dat werd gediend met de actie bestond uit de beëindiging van misdadige praktijken op de vliegbasis Volkel en dus van de voorkoming van nucleaire massamoord. Dat belang woog uiteraard veel zwaarder dan het belang dat werd gediend met de strafrechtelijke vervolging van de activisten, te weten het voorkomen van een lichte beschadiging van het hekwerk rond de vliegbasis en het tegengaan van het betreden van het verboden militair terrein. Ter zitting van 16 augustus 2011 verwierp de strafkamer het verweer van de raadsman. Dit op grond van overwegingen die spotten met de beginselen van het strafrecht en met de waarheid. Tijdens de daaropvolgende terechtzitting, die een week later plaatsvond, werd door de raadsman dan ook vastgehouden aan de niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie. Nadat de officier van justitie opnieuw nergens op had gereageerd, verzocht de raadsman de strafkamer om van de officier van justitie een schriftelijke uiteenzetting te vragen waarom hij toch had besloten tot vervolging van de activisten. De strafkamer weigerde dat. Daarop wraakte de raadsman de strafkamer, omdat zij niet wilde meewerken aan een behoorlijke verantwoording van het openbaar ministerie omtrent diens beslissingen. De wrakingskamer verklaarde het wrakingsverzoek bij beschikking van 12 september 2011 niet-ontvankelijk. Dit omdat niet zou zijn voldaan aan het voorschrift dat een verzoek tot wraking moet worden ingediend, terstond nadat is gebleken van de vooringenomenheid van de betrokken rechters. Dit was een aperte onwaarheid, want het wra-
ProcesNieuws
De behandeling van de strafzaken lag meer dan een jaar stil. Eerst op 15 november 2012 werd deze hervat. De strafkamer had zich echter niets aangetrokken van het advies van de raadsman om zich terug te trekken. Dit hoewel inmiddels ook aangifte was gedaan van valsheid in geschrifte tegen de betrokken leden van de wrakingskamer. Daarom werd bij de hervatting van de behandeling direct de kwestie aan de orde gesteld of de strafkamer bevoegd was om de strafzaken tegen de vredesactivisten verder te behandelen. De strafkamer koos er toen willens en wetens voor om zich te baseren op de beschikking waarvan zij wist dat deze was gebaseerd op rechterlijk bedrog. Met andere woorden, de strafkamer pleegde tegenover de vredesactivisten het mis-
4
nr. 99 / maart 2013
drijf van het opzettelijk gebruik van een valselijk opgemaakt document als ware het echt en onvervalst. Een gedraging die volkomen onverenigbaar is met wat een eerlijke en onpartijdige rechter zou doen. Om die reden werd de strafkamer opnieuw gewraakt. De rechtbank kiest voor het bedrog Het wrakingsverzoek werd dezelfde dag behandeld. Nadrukkelijk werd aan de wrakingskamer voorgehouden dat de strafkamer wist dat de beschikking 12 september 2011, van de wrakingskamer die de eerdere wraking had beoordeeld, onverenigbaar was met de waarheid. Even nadrukkelijk werden aan de wrakingskamer de relevante feiten voorgehouden. Er werd met zoveel woorden op gewezen dat op 23 augustus 2011 ter zitting van de strafkamer een verzoek was gedaan, dat dat verzoek toen niet werd gehonoreerd, en dat daarop direct de wraking van de strafkamer was gevolgd. Een gang van zaken die ook was vastgelegd in het proces-verbaal van die terechtzitting. Maar de wrakingskamer van 15 november 2012 had geen boodschap aan de waarheid, aan de feiten zoals die waren vastgelegd in het proces-verbaal van de terechtzitting van 23 augustus 2011. Dat bleek toen de voorzitter van de wrakingskamer, na een half uur van beraad, ging uiteenzetten wat het oordeel van de wrakingskamer was. Hij begon met te zeggen dat de wrakingskamer niet bevoegd was om de beschikking van 12 september 2011 te beoordelen. Vervolgens had hij het over "het enkele feit dat de raadsman aangifte heeft gedaan met betrekking tot de beweerdelijke valsheid van die beschikking". Door te spreken over "het enkele feit" van de aangifte, werd onverbloemd te kennen gegeven dat de wrakingskamer de wraking wilde beoordelen geheel los van de vaststaande feiten. In die bedrieglijke voorstelling van zaken van de wrakingskamer bestond er geen verzoek dat op 23 augustus 2011 was gedaan, bestond er geen weigering van de strafkamer om aan dat verzoek tegemoet te komen, en bestond er evenmin een direct daarop volgende wraking van de strafkamer. Voor de wrakingskamer bestond slechts "het enkele feit" van de aangifte wegens valsheid in geschrifte. De wrakingskamer had dus maling aan de waarheid en koos, door willens en wetens aan die onomstotelijke waarheid voorbij te gaan, openlijk voor bedrog. Vanwege deze onverbloemde keuze voor bedrog, interrumpeerde de raadsman de voorzitter van de wrakingskamer in zijn betoog en wraakte hij de wrakingskamer. Wat zich vervolgens in de rechtszaal afspeelde, was volkomen strijdig met de wet. De wet houdt in dat na een wraking de behandeling van de zaak wordt geschorst. Met andere woorden, vanaf het moment van wraking is de rechter of rechtbank niet langer bevoegd om die behandeling voort te zetten. Eerst dient te worden beoordeeld of de wraking terecht heeft plaatsgevonden. Maar de voorzitter van de wrakingskamer wenste zich niet te houden aan dat dwingende wettelijke voorschrift. Hij vroeg de raadsman om hem te laten uitspreken. Daarop herhaalde de raadsman dat hij de wrakingskamer had gewraakt. De voorzitter hield echter vast aan zijn wens om de uiteenzetting van de wrakingskamer te vervolgen en deed dat ook. Na uiteindelijk het afwijzende oordeel betreffende de wraking te hebben uitgesproken, herhaalde de raadsman nogmaals dat hij de wrakingskamer had gewraakt en dat hij daaraan vasthield. Eerst toen schorste de voorzitter de zitting van de wrakingskamer. De aanwezige vredesactivisten en hun raadsman werd gevraagd om in het gerechtsgebouw te blijven. De rechtbank bevestigt het bedrog Na een tijd te hebben gewacht, werd de mededeling ontvangen dat de wraking van de wrakingskamer nog diezelfde dag
ProcesNieuws
5
zou worden behandeld. Ter voorbereiding daarvan, ontving de raadsman het proces-verbaal van de zitting van de wrakingskamer. Daaruit bleek dat de wrakingskamer, evenals als die van de beschikking van 12 september 2011, had gekozen voor het plegen van valsheid in geschrifte. In het proces-verbaal terechtzitting werd niet vermeld dat de raadsman de voorzitter van de wrakingskamer had geïnterrumpeerd op het moment dat deze sprak over "het enkele feit" dat aangifte was gedaan van valsheid in geschrifte. Evenmin werd vermeld dat de raadsman de wraking had herhaald toen de voorzitter verzocht om hem te laten uitspreken. In flagrante strijd met de waarheid werd in het proces-verbaal beweerd dat de wrakingskamer werd gewraakt, nadat de voorzitter het oordeel had uitgesproken dat de wraking werd afgewezen. Van belang hierbij is dat, totdat de einduitspraak is gedaan, een rechter of rechtbank op elk moment van een rechtszaak kan worden gewraakt. De Hoge Raad heeft dit in een uitspraak van 13 april 2010 uitdrukkelijk overwogen, onder verwijzing naar de wetshistorie. Toen op 15 november 2012 de wrakingskamer werd gewraakt, had de voorzitter het oordeel van de wrakingskamer nog niet gegeven. Hij was begonnen met een uiteenzetting van de overwegingen van de wrakingskamer voor haar oordeel. En op basis van die overwegingen kan, zoals de praktijk overigens ook uitwijst, worden gewraakt. Het was dus van cruciale betekenis dat in het proces-verbaal van de wrakingskamer in stellige bewoordingen werd beweerd dat de wraking had plaatsgevonden, nadat de voorzitter van de wrakingskamer het oordeel omtrent de wraking volledig had uitgesproken. Door die bedrieglijke voorstelling van zaken was een toekenning van de wraking uitgesloten. De tweede wrakingskamer die op 15 november bijeenkwam om de wraking van de eerste wrakingskamer te beoordelen, wilde niet ingaan op het verzoek van de verdediging om maatregelen te treffen dat de aantekeningen die de griffier van de eerste wrakingskamer had gemaakt van de gang van zaken veilig te stellen. De tweede wrakingskamer wees de wraking van de eerste wrakingskamer af, omdat de wraking was gedaan na het onderzoek ter terechtzitting. Een reden die in onverenigbaar is met de wet en met de ondubbelzinnige uitspraak van de Hoge Raad van 13 april 2010, in welke zaak eveneens sprake was van een wraking na afloop van het onderzoek ter terechtzitting. Maar de tweede wrakingskamer ging nog verder. Op het verzoek van de officier van justitie werd bepaald dat verdere verzoeken tot wraking niet in behandeling zouden worden genomen. Dit omdat misbruik van de bevoegdheid tot wraking zou zijn gemaakt. Met andere woorden, justitiabelen maken misbruik van die bevoegdheid wanneer zij zich willen teweerstellen tegen een strafkamer die tegenover hen een misdrijf pleegt, of tegen een wrakingskamer die openlijk bedrog pleegt. Volgens de rechtbank te Den Bosch zijn misdadig handelende en bedriegende rechters dus nog steeds eerlijk en onpartijdig. De is een wel heel merkwaardige opvatting over rechterlijke eerlijkheid en onpartijdigheid. Toch vrijspraak voor de meeste vredesactivisten De behandeling van de strafzaken werd nog op 15 november 2012 voortgezet. Dit hoewel het inmiddels vroeg in de avond was geworden. Deze voortzetting was uiteraard inmiddels een wassen neus geworden, want deze vond plaats door een misdadig handelende strafkamer. Door een strafkamer die dus iedere schijn van eerlijkheid en onpartijdigheid had weten te vermijden. Aan de aanwezige vredesactivisten werd uitsluitend nog de mogelijkheid geboden voor een slotwoord. Daarin spraken zij in onverbloemde taal hun verontwaardiging uit over de gang van zaken bij de rechtbank.
nr. 99 / maart 2013
De uitspraak in de strafzaken volgde op 29 november 2012. Zoals te verwachten viel, volgde voor het merendeel van de vredesactivisten vrijspraak. De officier van justitie had, in strijd met de wet en de jurisprudentie, de activisten ten laste gelegd dat zij een "besloten erf" waren binnengedrongen. Zo'n tenlastelegging houdt in dat een misdrijf zou zijn gepleegd. Maar bij terreinen die bij de overheid in gebruik zijn, kan niet worden gesproken van een "besloten erf". Het betreden van overheidsterreinen kan uitsluitend worden tegengegaan door het bordje "verboden toegang", waarvan het negeren slechts een overtreding is. Dat had de Hoge Raad al eens beslist in een uitspraak van 1970. De reden dat de officier van justitie toch een misdrijf ten laste had gelegd, was dat hierdoor een zwaardere straf kon worden gevorderd. Er kan niet aan worden getwijfeld dat de officier van justitie op 15 november 2012 wist dat hij fout zat met zijn tenlastelegging. De Hoge Raad had namelijk in een arrest van 22 november 2011, een jaar voordat de zaak tegen de vredesactivisten werd voortgezet, zijn arrest uit 1970 bevestigd. Dat gebeurde in een strafzaak die een treffende gelijkenis vertoonde met die tegen de vredesactivisten, want ook in die zaak ging het om activisten die een overheidsterrein waren binnengedrongen. Maar de officier van justitie kwam niet met een vordering tot wijziging van de tenlastelegging die inhield dat aan de vredesactivisten het betreden van "verboden terrein" werd ten laste gelegd. Naar de reden voor deze nalatigheid kan slechts worden gegist. Wellicht heeft een rol gespeeld dat de meervoudige strafkamer niet bevoegd is om uitsluitend een overtreding te berechten. Dergelijke zaken zijn voorbehouden aan de kantonrechter. Een wijziging van de tenlastelegging zou dan ook hebben ingehouden dat de strafzaak tegen de vredesactivisten zouden moeten worden verwezen naar de kantonrechter, die de hele zaak dan opnieuw zou moeten behandelen. En kennelijk had de officier daaraan geen enkele behoefte.
niet door de Hoge Raad bevestigd". Met dit laatste beriep de strafkamer zich op enigszins verhulde wijze op het barbaars immorele en misdadige Kernwapen-arrest van de Hoge Raad van 21 december 2001, die gegeven is in de zaak van het Tribunaal voor de Vrede en mede-eisers tegen de staat. Een uitspraak die lijnrecht ingaat tegen het onder alle omstandigheden geldende verdragsrechtelijke verbod om de burgerbevolking tot doelwit van een militaire aanval te maken. Een uitspraak die zelfs zover gaat dat daarin regelrechte genocide wordt goedgepraat. Een barbaars immorele en misdadige ondersteuning derhalve van de systeemmisdadige voorbereidingen voor nucleaire genocide en nucleaire massamoord. En hoewel de wet de rechter gebiedt om in het vonnis in te gaan op uitdrukkelijk onderbouwde standpunten van de partijen in het geding waarmee het oordeel van de rechter niet overeenstemt, ging de strafkamer met geen woord in op de nadrukkelijk onderbouwde strijdigheid van het Kernwapen-arrest met beide genoemde verdragsrechtelijk verboden. Een en ander houdt in dat de strafkamer willens en wetens een uitspraak van de Hoge Raad stelde boven de Wet internationale misdrijven en de internationale verdragen waarnaar die wet verwijst. Daarmee handelde de strafkamer opzettelijk in strijd met het recht. De rechter moet immers overeenkomstig de wet rechtspreken, niet overeenkomstig de jurisprudentie van de Hoge Raad die niet binnen het wettelijk kader kan worden ingepast. Dat is ook uitdrukkelijk in de Wet algemene bepalingen vastgelegd. Bovendien hebben alle rechters de eed of belofte afgelegd dat zij de Grondwet en alle overige wetten zullen onderhouden en nakomen. Maar de leden van de strafkamer hadden maling aan de wet, en hun ambtseed of -belofte had voor hen klaarblijkelijk geen enkele werkelijke betekenis. Slotopmerkingen De bovenstaande schets van de gang van zaken bij rechtbank te Den Bosch, geeft ons een onthutsend en ontluisterend beeld omtrent de integriteit van de betrokken rechters. Zij lijken geen enkel benul te hebben van wat waarheid is en wat bedrog. Uit hun handelwijze blijkt zelfs niet het begin van enige waarheidsliefde. Evenmin getuigt die handelwijze van een diep doorvoeld besef dat rechters gehouden zijn om recht te doen overeenkomstig de wet. Laat staan dat daarin enig streven naar een rechtvaardige rechtsbedeling kan worden ontwaard. De rechtbank te Den Bosch heeft zodoende een inktzwarte bladzijde toegevoegd aan de geschiedenis de rechtspraak in ons land.
Dit laatste zou overigens niet hebben gegolden voor de twee activisten die werden veroordeeld, omdat zij openingen in het hekwerk van de vliegbasis hadden geknipt. Het gaat hierbij om het misdrijf van beschadiging van goederen. Zij werden veroordeeld tot een boete, terwijl de kniptang die bij één van hen werd aangetroffen, werd verbeurd verklaard. Tegen deze veroordelingen is hoger beroep ingesteld. De strafkamer weigerde de wet toe te passen Betekent de vrijspraak voor het merendeel van de vredesactivisten dat er dan toch sprake is geweest van een eerlijke en onpartijdige rechtspraak? Die vraag kan stellig niet bevestigend worden beantwoord. Want voor de vredesactivisten was de hoofdzaak dat het onrechtvaardig was dat zij strafrechtelijk werden vervolgd. Zij hadden immers een daad van verzet gepleegd tegen de misdadige voorbereidingen voor nucleaire massamoord. Zij waren opgekomen voor de handhaving van de wetten van de menselijkheid en het internationaal humanitair recht. Zij hadden zich ingezet om een bijdrage te leveren aan de beëindiging van een systeemmisdadige handelwijze van de overheid. En ten aanzien van die hoofdzaak had de strafkamer hen in het ongelijk gesteld. De officier van justitie was door de strafkamer niet, zoals de vredesactivisten hadden gevraagd, niet-ontvankelijk verklaard.
mr. Meindert Stelling is raadsman van de vredesactivisten.
Met betrekking tot de systeemmisdadige voorbereidingen voor nucleaire massamoord beweerde de strafkamer, dat de officier van justitie daarmee geen rekening had behoeven te houden. Want dat er sprake zou zijn van misdadige voorbereidingen, was volgens de strafkamer "in het civiele recht
ProcesNieuws
6
nr. 99 / maart 2013
Tiny Wiertz
financieel verslag 2012 Bedragen afgerond in hele Euro uitgegeven begroot Uitgaven ProcesNieuws 18.520 25.000 bestuur en secretariaat 2.900 3.500 publiciteit en werving 288 3.000 huur en telefoon 3.062 4.500 diverse acties 739 1.000 bankkosten 591 700 ICAN actie 3.000 rechtshulp/ proceskosten 10.000 positief saldo 22.027 totaal 48.127 50.700
Tribunaal voor de Vrede - Financieel verslag 2012 ontvangen begroot Inkomsten bijdragen 46.246 48.000 rente 1.682 1.682 saldo verkoop 199
totaal
48.127
49.682
Begroting 2013 Inkomsten bijdragen rente
45.000 1.000
totaal
46.000
Uitgaven ProcesNieuws bestuur en secretariaat publiciteit en werving huur en telefoon diverse acties diverse processen bankkosten totaal
Fonds Andere Processen (FAP) 2013 saldo per 31-12-11 15.854 gift 295 rente 422 proceskosten (oormerk) 6.772 Saldo per 31-12-12 23.343 beschikbaar 1-1-13 (saldo -/- oormerk) 16.571 Toelichting financieel verslag: In 2012 hebben we beduidend meer inkomsten dan uitgaven gehad. Dit komt voornamelijk omdat er op dit moment geen procedures met u
27.500 4.500 1.000 3.500 1.000 8.000 700 46.200
allemaal als eisers aanhangig zijn. We willen de strijd tegen kernwapens echter onverminderd voortzetten. In 2012 hebben we ons georiënteerd op andere mogelijkheden. We hebben in ieder geval besloten de actievoerders tegen kernwapens structureel en actief te ondersteunen in hun juridische procedures. Meer hierover leest u in deze ProcesNieuws. Verder onderzoeken we de mogelijkheden om vanuit Tribunaal-perspectief actief samen te werken met WISE en No Nukes/ICAN van IKV/Pax Christi. Uw bijdragen blijven dus ook in 2013 welkom. Tiny Wiertz is penningmeester van het Tribunaal.
W i l l e m ij n va n d e r We r f
jaarverslag 2012 stukken organiseerde op 9 juni een symposium onder de naam ‘Kernwapens dreigend actueel’. In 2009 dachten velen dat met het nieuwe START-verdrag van Obama en Medvedev er een start zou worden gemaakt met kernontwapening, maar niets is minder waar. ‘Verwijderde’ kernkoppen worden in voorraad gehouden. Het aantal kernwapenstaten neemt toe en verder moderniseren verschillende landen hun arsenaal. Op 26 juni dringt de gemeente Gent aan op onderzoek van de kerncentrale Borssele omdat het reactorvat van Borssele van dezelfde tijd en makelij is als die van de stilgelegde centrales in Doel en Thiange. Ondertussen is er in Den Haag een universiteit voor Vrede opgericht met de naam University for Peace (UPEACE). Het heeft samenwerkingsverbanden met de Carnegie Foundation, Leiden universiteit, het International Institute of Social Studies van de Erasmus universiteit, de Haagse Hogeschool en UnescoIHE van Delft. Het Tribunaal heeft zich aangesloten bij de ICAN (International Campaign Against Nuclear Weapons) en wij hebben overlegd hoe we de verschillende acties kunnen ondersteunen.
In 2012 waren er veel acties tegen wapenhandel, kernenergie en kernwapens maar er is weinig van in de media gekomen. Op 1 april verzamelden 800 vredesactivisten uit meer dan tien Europese landen zich bij het hoofdkwartier in Evere en probeerden geweldloos op de Navo-terreinen te komen. Een twintigtal slaagden daarin. 300 Supportes juichten de actievoerders toe. Van 30 april tot 11 mei was er in Wenen een conferentie over het non-proliferatieverdrag. Er werd veel en mooi gesproken maar de resultaten zijn marginaal. We hebben de belangrijkste tegenstrijdigheden in ProcesNieuws gepubliceerd. Op 20 en 21 mei werd een demonstratie gehouden bij de Navo-top in Chicago. Op de agenda stond het afschrikkingsbeleid waarbij ook de toekomst van de Amerikaanse kernwapens in vijf Europese landen aan de orde kwam. Enkele landen, o.a. Turkije, houden de vermindering van deze wapens tegen. Men beroept zich op concensus, namelijk dat alle landen het met elkaar eens moeten zijn, zo gebeurt er dus voorlopig niets. Er was op 31 mei een actie bij de aandeelhoudersvergadering van één van de grootste wapenbedrijven van Europa, de EADS. Het bedrijf maakt onder meer raketten en drones. Voor de Franse krijgsmacht maakt het raketten voor een nieuwe generatie kernwapens. Het hoofdkantoor zit in Nederland omdat ons land lage belastingtarieven heeft voor internationale bedrijven en, zoals Obama noemde, het een belastingparadijs is. De NVMP, vereniging voor gezondheidszorg en vredesvraag-
ProcesNieuws
Hoe we zelf verder gaan kunt u in dit nummer lezen. We hopen wat meer succes te hebben en eindelijk iets meer vertrouwen te krijgen in de wil van de politiek - justitie volgt dan wel - om richting afschaffing van kernwapens te besluiten en te handelen. Willemijn van der Werf is secretaris van het Tribunaal
7
nr. 99 / maart 2013
Krista van Velzen, IKV Pax Christi / ICAN
oslo: heel goed nieuws in strijd tegen kernwapens Middenin Oslo, maart 2013, een historisch moment in de strijd tegen kernwapens, en ik zit met mijn hoofd jaren terug. Dublin, mei 2008.
Deze twee dagen gingen vooraf aan een belangrijk moment. Op uitnodiging van de Noorse minister van Buitenlandse Zaken kwamen regeringsvertegenwoordigers van 132 landen bij elkaar om te spreken over de humanitaire gevolgen van de inzet van kernwapens. Voor de deuren van een sjiek Noors hotel staan enkele tientallen studenten van BANG Europe, de BAN generation, voor de deur met een groot spandoek waarop Thank You For Caring te lezen staat. De studenten hebben kleurrijke plakkaten in hun handen waarop in vele verschillende talen ‘dank je wel’ te lezen staat.
Als Kamerlid was ik nauw betrokken bij de “Clustermunitions Campaign”. Een groep organisaties die wereldwijd gezamenlijk de strijd aan ging tegen clustermunitie en er binnen een paar jaar in slaagde een breed gedragen verdrag dat deze troep verbiedt het licht te laten zien. Een gestroomlijnde campagne, nauwe samenwerking met welgezinde regeringen en bovenal een enorm gefocuste wilskracht deden het werk wat velen niet voor mogelijk hielden: clustermunitie is internationaal verboden en in Nederland mag er bovendien per 1 januari dit jaar ook niet meer in worden geïnvesteerd. Het internationale verbod op clustermunitie begon met een door de Noorse regering georganiseerde conferentie over de humanitaire consequenties van het gebruik van deze munitie, gevolgd door een politiek proces. Zou het waar kunnen zijn, dat kernwapens volgens een vergelijkbaar stramien ook in de komende jaren internationaal verboden gaan worden?? Er liggen grote kansen, nu er nog dit jaar een internationaal politiek proces van start gaat in Mexico. Dublin, mei 2008. Een luid gejuich, handen gaan in triomf de lucht in. Ik kijk om me heen en realiseer me dat ik om me heen allemaal mensen met protheses als vervanging voor armen heb staan. Er is geen sterkere stem tegen clustermunitie dan de stem van een slachtoffer. Zo ook de stem van de slachtoffers van de bommen op Hiroshima en Nagasaki en de slachtoffers van de vele, vele atoomproeven, waarvan een aantal naar Oslo zijn afgereisd om hun ervaringen te delen met campaigners en regeringsdelegaties.
Druppelsgewijs komen de verschillende delegaties aan op de Conference on the Humanitarian Impact of Nuclear Weapons, telkens onder applaus en het vrolijk geroep van de dankwoorden in verschillende talen. Het mag duidelijk zijn, de studenten zijn blij dat zo veel landen bereid zijn om te spreken over de catastrofale effecten die kernwapens hebben op mens en milieu, en willen deze positieve boodschap aan alle vertegenwoordigers mee geven. En met succes, velen lopen binnen met een grote glimlach op hun gezicht.. Al decennia lang wordt er gesproken over kernwapens, de noodzaak om proliferatie tegen te gaan, kernwapens te reduceren, stappen te zetten om te komen tot een kernwapenvrije wereld. Al deze onderhandelingen, debatten en vergaderingen hebben helaas niet geleid tot het resultaat waar velen van dromen: een wereld zonder kernwapens. De officiële kernwapenstaten blijven zichzelf het recht toemeten kernwapens te hebben en toch andere landen er op te wijzen dat zij geen atoomproeven mogen doen of pogingen moeten doen om zelf een kernwapenarsenaal op te bouwen. Binnen de NAVO houden lidstaten het idee in stand dat kernontwapening pas kan als er consensus over is.. Al met al geen erg hoopgevend gebeuren.. De uitnodiging van de Noorse regering was dan ook een geslaagde poging om het onderwerp uit de bestaande stagnerende fora vandaan te halen en er vanuit een ander perspectief, het humanitaire, naar te kijken.
De eerste week van maart dit jaar was ik met vele andere mensen uit de vredesbeweging in Oslo, waar ICAN, de International Campaign to Abolish Nuclear Weapons, bij elkaar kwam. Vijfhonderd mensen deden mee aan de Civil Society Conference waar twee dagen lang werd gesproken over alles wat nodig is om goede campagnes te kunnen voeren, inhoudelijke informatie werd gedeeld, plannen werden beraamd om kernwapens zo snel mogelijk op de schroothoop van de geschiedenis te laten verdwijnen en waar vooral enorm veel mensen die sinds kort of al veel langer betrokken zijn geraakt bij acties tegen kernwapens, elkaar enorm inspireerden.
ProcesNieuws
Rol van ICAN belangrijk De conferentie begon met een opzwepende speech door de Noorse minister van Buitenlandse Zaken. Kort daarop volgde een videostatement van ICAN. Het is absoluut de
8
nr. 99 / maart 2013
ken over deze voorbereidingen maar vooral te kijken naar preventief werk om de inzet van kernwapens te voorkomen. Velen spraken over de enige juiste oplossing: een verbod op kernwapens.
moeite deze op te zoeken op internet. zie: www.youtube.com/watch?v=V7t6BmRzDS0 Bedenk je dat deze video werd bekeken door 132 deelnemende delegaties, en je kan je voorstellen dat deze conferentie wat mij betreft geen betere start kon hebben. Tijdens de gehele conferentie kreeg ICAN een prominente rol toebedeeld, niet alleen door de toebedeelde spreektijd en de enorm goede inbreng maar ook door de lofuitingen van vele regeringsvertegenwoordigers die blij waren dat er weer nieuwe hoop aan de horizon gloorde.. Over hoop gesproken, mijn grote hoop was het, dat tijdens deze conferentie er een breed gedragen idee zou ontstaan onder de deelnemende delegaties dat de humanitaire gevolgen van de inzet van een kernwapen dusdanig catastrofaal zouden zijn, dat een adequate voorbereiding onmogelijk zou zijn. De deelname van het Internationale Rode Kruis hielp hierbij ontzettend. Zij gaven op niet mis te verstane wijze aan dat in het geval van een nucleaire detonatie zij niet in staat zouden zijn hun hulpverlenende werk op adequate wijze uit te voeren. Ook gaven zij aan dat de enige effectieve oplossing voor dit probleem het verbieden van kernwapens zou zijn. Sommige delegaties hielden het op een nogal technische bijdrage over de staat van voorbereiding op nucleaire rampen op nationaal vlak. Veel meer bijdrages gingen over de noodzaak om niet alleen te spre-
Het goede nieuws De gesprekken over de humanitaire gevolgen van kernwapens krijgen nog dit jaar een vervolg ! De regering van Mexico kondigde aan het einde van de conferentie aan diplomatieke besprekingen over een internationaal verbod op kernwapens te organiseren. Door de aankondiging van Mexico om een vervolg te organiseren is een internationaal verbod op deze massavernietigingswapens eindelijk onderwerp geworden van politieke besprekingen, wat de weg vrij maakt voor een verbod op kernwapens. Geloof me: dat is enorm goed nieuws! Wie de feiten rond kernwapens serieus neemt, kan tot geen andere conclusie komen dan dat de gevolgen van de inzet van een kernwapen catastrofaal zouden zijn. Een verbod op kernwapens is dan ook de enige mogelijke oplossing. Het is heel goed dat er een politiek vervolg komt op de conferentie in Oslo en dat Mexico zich nu bereid toont om het begin van dit historische proces te organiseren en staten uitnodigt om naar Mexico te komen. De Nederlandse regering heeft zich nog niet uitgesproken over deze nieuwe kans om te komen tot een internationaal verbod. Maar met een minister van Buitenlandse Zaken die als Kamerlid heel stevige uitspraken deed over de kernwapens op Volkel (terugsturen!!) liggen er nieuwe kansen. Wil je ook betrokken raken bij ICAN, laat het dan vooral horen. Zonder goede mensen geen verbod op kernwapens. Tussen Oslo en Mexico willen we nog allerlei akties doen en van alles ondernemen om de kansen op een snel internationaal verbod te bespoedigen. Ik hoop van je te horen!
[email protected] Volg onze campagne via www.nonukes.nl IKV Pax Christi is onderdeel van ICAN Nederland (International Campaign to Abolish Nuclear Weapons)
Nederland telt 100 Burgemeesters voor Vrede (Mayors for Peace) Wij zijn bijzonder verheugd te kunnen meedelen dat met het toetreden van burgemeester Els Boot van Giessenlanden zich inmiddels 100 burgemeesters in Nederland hebben aangesloten bij Mayors for Peace. De organisatie Mayors for Peace is in 1982 opgericht door de burgemeesters van Hiroshima en Nagasaki vanuit de overtuiging dat een duurzame samenleving een illusie is zolang de mensheid bedreigd wordt door de aanwezigheid van duizenden kernwapens met hun onvoorstelbare vernietigingskracht. Als burgemeesters hebben we de taak om de burgers binnen onze gemeente te beschermen, ook ten behoeve van toekomstige generaties.
Dat gebeurde onder meer op 4-5 maart in Oslo waar de regering van Noorwegen gastheer was van een internationale conferentie over de humanitaire gevolgen van kernwapens. Naast regeringen waren internationale organisaties als het Rode Kruis en Mayors for Peace aanwezig om de humanitaire gevolgen van kernwapens te onderstrepen. Deze conferentie wilde benadrukken dat deze gevolgen onaanvaardbaar zijn, met de hoop dat zij staten zal inspireren om werk te maken van een wereldwijd verbod op kernwapens. Humanitaire overwegingen waren ook de drijfveer achter het anti-landmijnenverdrag in 1997 en, meer recentelijk, het verdrag tegen clustermunitie in 2008. Het coördinerende bureau van Mayors for Peace in Nederland kan u meer informatie verschaffen omtrent de campagne. Informatie vindt u op de website www.nvmp.org e-mail :
[email protected] , tel.: 06 - 4200 9559
Mayors for Peace baseert zich daarbij op ethische en internationaal juridische gronden die uitstijgen boven politieke en militaire overwegingen. Steden mogen geen doelwit vormen van massavernietigingswapens. Inmiddels zijn wereldwijd al meer dan 5.500 burgemeesters toegetreden. Doel is door het geluid van Mayors for Peace te versterken, een krachtige stem te geven aan de publieke opinie.
ProcesNieuws
Jan Hoekema, burgemeester van Wassenaar Frank Koen , burgemeester van Capelle a/d IJssel Hans Martijn Ostendorp, burgemeester van Bunnik Peter Rehwinkel, burgemeester van Groningen
9
nr. 99 / maart 2013
Protest tegen kernwapens: meerderheid Tweede Kamer tekende voor terugsturen aan Verenigde Staten Op dinsdag 18 december 2012, vlak voor het kerstreces, organiseerde IKV Pax Christi een aktie tegen kernwapens voor de deur van de Tweede Kamer. Kamerleden van de commissie Buitenlandse Zaken werd gevraagd een blanco cheque te tekenen voor de geheime uitgaven aan kernwapens of te tekenen voor het retour zenden van het eerste kernwapen richting de Verenigde Staten. Op het Plein stond daartoe een al ingepakt en van adressering voorzien kernwapen. De Kamerleden konden hun naam als afzender er op zetten. De woordvoerders van de PvdA (Sultan Günal), CDA(Pieter Omtzigt), ChristenUnie (Joël Voordewind), GroenLinks (Bram van Ojik), SP (Harry van Bommel) en de Partij voor de Dieren (Esther Ouwehand), een Kamermeerderheid, tekenden het postpakket. De woordvoerders van het CDA en de ChristenUnie tekenden ook de blanco cheque.
Tijdens de behandeling van de begroting Buitenlandse Zaken diende CDA-Kamerlid Omtzigt samen met anderen een motie in waarin hij stelt dat tactische kernwapens geen militair nut meer hebben, dat de dialoog binnen de NAVO en met Rusland niet of nauwelijks vooruitgang heeft gebracht op het gebied van afbouw van de tactische kernwapens in Europa, dat er geen geld geïnvesteerd moet worden in de modernisering van deze nutteloze en gevaarlijke wapens en dat het verwijderen van kernwapens uit Nederland een harde doelstelling van het Nederlandse regeringsbeleid moet zijn. Krista van Velzen, campagneleider nucleaire ontwapening: “We verwelkomen dat partijen als het CDA en de ChristenUnie het voortouw genomen hebben in deze discussie. Zij vertolken wat een meerderheid van de Nederlandse bevolking vindt: weg met die gevaarlijke, kostbare en nutteloze wapens! De Amerikaanse tactische kernwapens die op luchtmachtbasis Volkel staan, zijn niet alleen politiek en militair maar ook fysiek over de datum. Die moet je niet langer hier willen hebben”. Van Velzen betreurt echter dat het kabinet¸ bij monde van minister Timmermans (PvdA) van Buitenlandse Zaken, niet bereid is om in rechtstreeks overleg met VS te komen tot terugtrekking van deze Amerikaanse kernwapens. Timmermans wil geen ‘eenzijdige stappen’ en dringt aan op onderhandelingen met de NAVO-partners.
3
1
Van Velzen: “Gesprekken binnen de NAVO over de verwijdering van tactische kernwapens hebben nog nooit tot resultaat geleid. Ook de Russen weten dat deze wapens militair nutteloos zijn. Om ze als wisselgeld in te zetten in onderhandelingen met Rusland is een illusie. Nederland heeft een verdrag met de VS getekend op basis waarvan die wapens nu hier liggen. De verwijdering zal ook via die weg moeten verlopen: via rechtstreekse onderhandelingen met de VS. President Obama heeft herhaaldelijk gepleit voor een kernwapenvrije wereld, dus de koffie staat al klaar voor Timmermans. Waarom het kabinet nu opnieuw kiest voor heilloze gesprekken binnen de NAVO is mij een raadsel. Nederland moet leiderschap tonen, zijn nek uitsteken en het voortouw nemen, zodat andere landen kunnen volgen.” IKV Pax Christi hoopt dat Kamerleden er bij de regering op aan blijven dringen dat er op korte termijn met de VS onderhandeld zal moeten gaan worden. De nu aangenomen motie stelt dat deze kernwapens geen militair nut hebben en keert zich tegen moderniseringsplannen die voor 2017 plaats moeten vinden. IKV Pax Christi hoopt dat Nederland er voor kiest niet te wachten tot 2017 maar het initiatief te behouden door nu de verwijdering van de kernwapens te bespreken met de Amerikaanse regering. Lees meer over het werk van IKV Pax Christi op het gebied van nucleaire ontwapening op pagina 8/9 en op www.nonukes.nl
IKV Pax Christi wil deze zomer met een bus vanuit Nederland naar de kernwapen-basis Büchel in Duitsland reizen. Daar organiseert Atomwaffenfrei een aktiekamp van 9 tot en met 12 augustus. Wil je mee? Laat het horen!
2
ProcesNieuws
10
Foto’s: 1 Een blanco cheque werd door een kamermeerderheid getekend. 2 vlnr: naast zanger Bob Fosko de woordvoerders die tekenden: Joël Voordewind (CU), Pieter Omtzigt (CDA), Angelien Eijsink (PvdA), Harry van Bommel (SP), Sultan Günal (PvdA) en Esther Ouwehand (PvdD) 3 Krista van Velzen van ICAN pleit voor een kernwapenvrije wereld 4 De kernraket die getekend en teruggestuurd werd naar het Pentagon
nr. 99 / maart 2013
Foto’s: Sociamedia.nl / Boyd Noorda
IKV Pax Christi, Krista van Velzen
podium
4
WISE, Peer de Rijk
Fukushima herdenkingen We hebben net de herdenkingen van de ramp in Fukushima achter de rug. Wereldwijd zijn honderdduizenden mensen de straat op gegaan om niet alleen de slachtoffers te herdenken, maar om ook te pleiten voor het stoppen met kernenergie. Vanuit Nederland zijn we op 10 maart met drie bussen (!!) met 142 Nederlanders naar Tihange gereisd om mee te doen aan de demonstratie daar, zie www.wisenederland.nl/node/3403 De bussen waren door WISE en GroenLinks Maastricht georganiseerd. Vanuit Amsterdam reisden ook 15 Japanners mee, voor velen van hen was het de eerste demonstratie ooit ! Op 9 maart organiseerde HopeStepJapan een herdenkingsmanifestatie in Amsterdam. WISE heeft meegeholpen met de organisatie en gaf daar een presentatie over de wereldwijde stand van zaken in het kernenergie debat na Fukushima. Nu gaan we ons opmaken voor twee zaken; het onderzoek naar de aanwezigheid (of niet) van haarscheurtjes in het reactorvat van Borssele en het debat over kernafval. Over dat onderzoek in Borssele hangt wat mist; zie www.wisenederland.nl/ node/3415 waarin de EPZ en de KFD reageren op een stukje in een Belgische krant dat meetapparatuur helemaal niet beschikbaar zou zijn in april.
Hier de antwoorden: www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ kernenergie/documenten-en-publicaties/kamerstukken/2013 /02/26/beantwoording-schriftelijke-vragen-vc-ez-inzakeimplementatie-richtlijn-2011-70-euratom-inzake-beheer-radioactief-afval-en-verbruikte-splijtstof.html Via D66, GroenLinks en de SP komen er vervolgvragen, met name op dat punt van ‘inspraak van de burgers’. Europese bijeenkomst in Wenen Eind mei is er een internationale bijeenkomst van anti-kernenergie campaigners uit heel Europa waar we ook gaan praten over de Europese stand van zaken. Hoe ver zijn alle landen met het maken van het door de EC geëiste plan? WISE organiseert die bijeenkomst samen met Friends of the Earth (Oostenrijk en Hongarije), Sortir du Nucleaire (Frankrijk) en Ausgestrahlt (Duitsland). Behalve dat we drie dagen gaan praten over strategie en gezamenlijke plannen gaan we ook genieten van het Tomorrow–festival, bij de nooit in gebruik genomen kerncentrale Zwentendorf. Zie http://www.tomorrow-festival.at/de Landelijk Platform Tegen Kernenergie De vergadering van het LPTK die gepland stond voor 24 maart as. ging niet door. De eerstvolgende vergadering is nu op zondag 9 juni. Er zijn een aantal redenen voor het verschuiven van de vergadering. De belangrijkste daarvan is dat er (te) weinig nieuws is over de campagne om gemeentes aan te schrijven over kernenergievrije energieleveranciers. De campagne loopt. Er zijn nog steeds mensen die vragen of ze mee mogen doen en een gemeente aan willen schrijven. Dat is mooi (er zijn nog steeds een aantal gemeentes over, dus...). Maar het is een langlopende campagne, met soms weinig ontwikkelingen. Dat wisten we, en dat is ook niet erg, dat ligt in de aard van de campagne.
LAKA
Over het kernafval Minister Kamp (EZ) heeft geantwoord op vragen over het beheer van radioactief afval en gebruikte splijtstof. De minister zegt onder andere dat in het door de Europese Commissie geëiste Nationaal Programma (voor de eindberging van radioactief afval) niet vermeld zal worden welke locaties geschikt zijn voor de eindberging. Omdat het nog 100 jaar bij de COVRA kan liggen is het daarvoor te vroeg. Wel zal het programma ‘een stappenplan bevatten om tot de locatiekeuze voor de eindberging’ te komen. Een voorstel van de minister voor dat Nationaal Programma komt niet eerder dan eind 2014. Het moet in augustus 2015 aan de Europese Commissie aangeboden worden dus voor de door de EC geeiste inspraakmogelijkheden voor burgers …..komt niet zo veel terecht. Volgens Kamp “krijgt een ieder de mogelijkheid om op het ontwerpprogramma in te spreken", waarna de minister het gaat vaststellen. "Burgers, bedrijven en overheden", zegt Kamp, "zullen worden betrokken bij de vormgeving van het beleid voor het beheer van verbruikte splijtstoffen en radioactief afval".
Nieuw adres WISE Dan, last but not least, WISE gaat verhuizen... hoewel we heel fijn zitten op het WG-terrein moeten we weg; de huur van een ruimte die we nog bij onze buren (Laka) huurden, is opgezegd. We hebben gekeken naar mogelijkheden om op het WG-terrein een wat grotere plek te vinden, maar hebben inmiddels ook een interessant aanbod van Milieudefensie gekregen om daar bij in te trekken (zij hebben veel ruimte over na forse bezuinigingen in de afgelopen jaren). Zie ook website www.tegenstroom.nl
Antwoorden Richtlijn 2011/760/Euratom (opslag radioactief afval) - Minister Kamp (EZ) heeft geantwoord op vragen uit de Vaste kamercommissie Economische Zaken, over de implementatie van Richtlijn 2011/760/Euratom, die gaat over beheer radioactief afval en gebruikte splijtstof. Er zitten een paar interessante antwoorden in. Zo zegt de minister dat in het door de Europese Commissie geëiste Nationaal Programma (voor de eindberging van radioactief afval) niet vermeld zal worden welke locaties geschikt zijn voor de eindberging; gezien de opslag bij de COVRA de komende 100 jaar is het daarvoor gewoon nog te vroeg. Wel zal het programma "een stappenplan bevatten om tot de locatiekeuze voor de eindberging" te komen. Interessant, vooral de procedure voor locatiekeuze, maar niet gehele onverwacht dat ze nog niet met locaties komen. Over de voorwaarden voor een locatiekeuze zijn al vele rapporten geschreven, en niet alleen door ons. Maar, en dat is wel verrassend (of toch ook weer niet), een voorstel van de minister voor dat Nationaal Programma komt niet eerder dan eind 2014. En aangezien het in augustus 2015 aan de EC aangeboden moet worden, en de EC duidelijke richtlijnen heeft over inspraak in dat plan, blijft daar weinig tijd voor. Er komt 1 inspraakronde ("Daarna krijgt een ieder de mogelijkheid om op het ontwerpprogramma in te spreken") waarna de minister het gaat vaststellen. Dat lijkt dus allemaal redelijk minimaal. "Burgers, bedrijven en overheden" zo schrijft de minister "zullen worden betrokken bij de vormgeving van het beleid voor het beheer van verbruikte splijtstoffen en radioactief afval." Maar welke voorwaarden hij gaat scheppen voor het creëren van een level-playing field voor burgers en bedrijven, noemt hij niet.
ProcesNieuws
11
Debat veiligheid kernenergie met opmerkelijke reactie Woensdag was er een voorspelbaar debat over de veiligheid van kernenergie. Er werden een aantal moties ingediend: twee gaan over een onafhankelijke controle-instantie. Motie Van Tongeren (GL) vindt dat het daarom bij EZ weg moet; motie Vos en Leegte (PvdA en VVD) "verzoekt de regering om, de taken en bevoegdheden te bundelen in een autoriteit nucleaire veiligheid en stralingsbescherming en ervoor te zorgen dat deze autoriteit onafhankelijk is". En nog wat opmerkelijks. Van Tongeren: "Ik wil de minister specifiek vragen of het kernreactorvak in Borssele in zijn geheel onderzocht is met de nieuwe onderzoekstechniek, de ultrasone techniek om haarvatscheurtjes aan te tonen. Is dat inmiddels gebeurd? "- Minister Kamp: "Nee, dat is niet gebeurd." - Maar EPZ heeft toch steeds volgehouden dat het wel onderzocht was, juist ook met ultrasone techniek? - Minister Kamp verwacht ook ‘binnenkort’ de vergunning aan EPZ voor het langer in bedrijf houden van de kerncentrale Borssele (2033) te kunnen afgeven. Voorafgaand aan het debat over veiligheid was er nog een debat over prijzen van fossiele energie, waarin het volgende argument ‘Zon en wind zorgt voor overcapaciteit’. Kamp: "Wij hebben op dit moment een capaciteit van 22 gigawatt nodig, maar wij hebben nu al een capaciteit van 26 gigawatt in Nederland aan elektriciteitsproductie beschikbaar. Er is nog eens 4 gigawatt extra in aanbouw. Dan zit je op 30 gigawatt. Dan komt er nog een keer 9 gigawatt boven op in de planning, zoals die voorligt. Dan zit je aan 39 gigawatt, terwijl wij op dit moment een behoefte hebben van 22 gigawatt." - Volop mogelijkheden dus?? Uit: Kernenergienieuws van LAKA, www.laka.org
nr. 99 / maart 2013
S a m e n s t e l l i n g : W i l l e m ij n va n d e r We r f
wapenfeiten Uit het jaarverslag 2011 van de NVNP (Nederlandse Vereniging voor Medische Polemologie) ‘Wederzijdse angst zorgt er voor dat alle kernwapenlanden zich bezig houden met moderniseren en/of uitbreiden van hun arsenaal. Honderden miljarden dollars worden gespendeerd aan verbeterde (intercontinentale) raketten, kernonderzeeërs, straaljagers en geavanceerde kernkoppen. Deze ontwikkelingen tonen aan dat een 'toekomst zonder kernwapens' (Obama) iets is dat nergens serieus wordt overwogen. Integendeel, alle kernwapenstaten zien kernwapens als essentieel voor hun veiligheid. Hierdoor is er sprake van een hernieuwde kernwapenwedloop.” Dr. Herman Spanjaard is International Council van de IPPNW (International Physicists for the Prevention of Nuclear War) VS creëren met drones nieuw Guatanamo Bay De Amerikaanse aanvallen met drones (onbemande vliegtuigen) zijn feitelijk buitengerechtelijke executies. Vogens het internationale recht is het onrechtmatig om personen zonder vorm van proces uit te schakelen door middel van drones en zonder dat er sprake is van een situatie van ‘gewapend conflict’. Van dit laatste is in ieder geval geen sprake in Jemen, Somalië en Pakistan. Het door Obama zelf autoriseren van aanvallen met drones op ‘terreurverdachten’ kan dan ook internationaal-rechtelijk als een vorm van buitengerechtelijke executie worden gekwalificeerd. De radiostilte over deze schendingen zijn des te opmerkelijker omdat de Amerikaanse Law-schools van de New York University en de Stanford University alarmerende onderzoeksresultaten publiceerden (www.livingunderdrones.org); sinds 2004 zijn in Pakistan tussen de 474 en 884 burgers gedood door Amerikaanse drones, onder wie 176 kinderen. Het betrof hier mensen die niets met de war on terror te maken hadden en niet op Bush’ en Obama’s kill-list stonden. Ook blijkt uit het onderzoek dat in nog geen twee procent van de aanvallen met drones een zeer verdacht ‘doel’ werd uitgeschakeld. De onderzoekers noemen de aanvallen met drones het ‘nieuwe Guantanamo Bay’ van de VS: het uitschakelen van burgers zonder vorm van een eerlijk proces. Volgens hen wakkert deze strategie terreur juist aan: driekwart van de Pakistaanse bevolking ziet de VS nu als haar vijand. Kan dit zo doorgaan door een gebrek aan weerwoord van de opponenten van Obama of door de desinteresse in een herstel van de rule of law, een desinteresse die wordt gevoed door een sentiment dat de war on terror kennelijk legitimeert? - Europese politici uiten evenmin kritiek op Obama’s buitengerechtelijke executies, terwijl dit beleid toch de internationale vrede en veiligheid in de waagschaal stelt. De Volkskrant 16-01-13 Burgerrechtenbeweging verliest zaak over drone-aanvallen De Amerikaanse regering hoeft geen documenten te openbaren die ophelderen waarom ze bepaalde mensen in het buitenland laat doden, bijvoorbeeld via een drone-aanval. Dat besliste de rechter in New York in een zaak die was aangespannen door de New York Times en de Amerikaanse Unie van burgerrechten. Na de aanslagen op 11 september 2001 heeft de Amerikaanse regering zich het recht toegeëigend gewapende acties uit te voeren tegen strijders van Al-Kaida en hun bondgenoten waar ook ter wereld. In een artikel van de New York Times vorig jaar kwamen vertrouwelingen van Obama aan het woord die beschreven hoe er elke dinsdag in het Witte Huis door een twintigtal mensen wordt gewikt en gewogen wie er moet worden geliquideerd. Obama, zo bleek uit de reconstructie, speelt tijdens de vergaderingen over de dodenlijst vaak een leidende rol. Om vermoedelijke terroristen uit te schakelen wordt vaak gebruik gemaakt van drones, onbemande vliegtuigjes. Mensenrechtenorganisaties zetten grote vraagtekens bij deze praktijk, waarbij de overheid zich als aanklager, rechter en uitvoerder tegelijk lijkt op te stellen. De rechter, Collen McMahon, constateerde dat de wet haar geen bevoegdheden geeft om de documenten over deze zaak openbaar te laten maken. Zowel de New York Times als de Amerikaanse Unie van Burgerrechten kondigde aan in beroep te gaan. De rechter constateert wel dat deze acties diepgaande vragen oproepen over de grenzen van de macht van de overheid in onze constitutionele democratie. Trouw, 04-01-13 Congres eist helderheid van Obama over drones Zowel Republikeinen als Democratien eisen van Obama en John Brennan- de beoogde nieuwe directeur van de inlichtingen-
ProcesNieuws
dienst CIA - opheldering over het regeringsbeleid. Ook moet een parlementaire commissie inzage krijgen in geheime documenten met daarin de richtlijnen voor de inzet van onbemande vliegtuigen. Obama verzekerde dat het beleid binnen de grenzen van de wet zal blijven en continu zal worden onderworpen aan democratische controle door het Congres. Het Congres vindt deze belofte echter te vaag. Er bestond een week eerder al ophef toen uit een uitgelekte memo van het ministerie van defensie bleek dat het Witte Huis drone-aanvallen op Amerikaanse staatsburgers acceptabel vond. Inmiddels is bekend geworden dat er inmiddels in totaal negen van zulke memo’s over de inzet van de toestellen bestaan. Tot nu toe heeft het Congres er daarvan pas een paar mogen inzien, het merendeel is nog steeds geheim. Senatoren van Obama’s eigen Democratische partij eisen nu inzage in alle drone-memo’s uit algemene bezorgdheid over de manier waarop de vliegtuigen, door zowel het leger als de CIA, worden ingezet. Andere relevante documenten moeten door het Witte Huis ook naar buiten worden gebracht. Trouw 15-02-2013 Amerikanen klagen over lawaai van JSF Volgens omwonenden van vliegbases in Amerika maken de JSFtoestellen tijdens de eerste trainingen enorm veel lawaai. De burgemeester van South Burlington (Vermont), Rosanne Greco, laat in USA Today weten te zijn geschrokken van de overlastcijfers. “Het effect dat het geluid van de F-35 toestellen heeft op de tienduizend inwoners van dit dorp, is ontzettend groot. Het is te schadelijk voor deze omgeving”, zegt ze. Ook Nederland overweegt de aanschaf van de gevechtstoestellen. Omwonenden van de vliegbasis Leeuwarden, waar de JSF’s bij een eventuele aanschaf mogelijk worden gestationeerd, vrezen voor geluidsoverlast. Minister Jeanine Hennis-Plasschaert (Defensie) zegde toe dat er extra geluidsmetingen komen. De resultaten komen in de zomer. Friesch Dagblad 07-01-13 Geen rol voor JSF in toekomstige krijgsmacht Een krijgsmacht waarvan het omstreden gevechtsvliegtuig JSF onderdeel van uitmaakt is het minst aantrekkelijke scenario voor de toekomstige Nederlandse krijgsmacht. Dit schrijft instituut Clingendael in een advies aan minister Hennis van Defensie. De Joint Strike Fighter ontbreekt in drie van de vier toekomstmodellen voor de krijgsmacht. Het gevechtsvliegtuig is alleen nodig als Nederland met de Verenigde Staten en grote Europese landen wil meedoen in de openingsfase van militaire interventies het ‘hoogste geweldsspectrum’ dus. Een krijgsmacht met JSF levert vanwege de hoge kosten echter een ernstige beperking op voor maritieme operaties (om bijvoorbeeld Nederlandse handelsbelangen te beschermen tegen piraterij) en langdurige stabilisatie-operaties. Ook de deelname aan vredesmachten en de bijdrage van de krijgsmacht om mensenrechten en humaniteit te bevorderen, komt in het geding. Daarbij komt dat de kosten van de JSF onberekenbaar zijn. Bij Defensie moet fors worden bezuinigd. In het regeerakkoord heeft het kabinet daarom beloofd om met een plan te komen hoe de toekomstige krijgsmacht binnen het beschikbare budget de Nederlandse belangen kan waarborgen. Een robuuste stabilisatiemacht dient de Nederlandse belangen het best. In dit scenario doet Nederland niet meer mee aan operaties in het hoogste geweldsspectrum, maar draagt het vooral bij aan operaties die veiligheid en stabiliteit bevorderen. Volkskrant 14-02-13 JSF wordt aan de grond gehouden in de VS De Amerikaanse luchtmacht houdt voorlopig alle F35 Joint Strike Fighters aan de grond omdat bij een controle een scheur in een motoronderdeel is aangetroffen. Dat gebeurde op de Californische basis Edwards. Friesch Dagblad 23-02-13 Zeven banken investeren in kernwapen-makers Zeven Nederlandse banken investeren samen 1,5 miljard' euro in twintig kernwapenproducenten. Dat blijkt uit onderzoek van de Eerlijke Bankwijzer, een initiatief van diverse non-profitorganisaties. Het gaat om ABN Amro, Aegon, Delta lloyd, ING, Rabobank, SNS Reaal en Van Lanschot. Drie van de tien onderzochte bankgroepen, ASN, NIBC en Triodos Bank, onderhielden geen banden met makers van kernwapens. "Veel banken veroordelen kemwapens in hun eigen beleid vanwege de verschrikkelijke gevolgen
12
nr. 99 / maart 2013
die de inzet van deze wapens heeft", zegt Roos Boer van IKV Pax Christi. Het onderzoek maakt een onderscheid tussen directe investeringen met leningen of kredieten en investeringen via vermogensbeheer. De Bankwijzer vond twee bankgroepen met directe investeringen. ING Groep met drie leningen ter waarde van totaal 307,6 miljoen euro en via obligaties ter waarde van 10,7 miljoen euro. Rabobank had op het moment van onderzoek een lening uit 2007 uitstaan van 6,3 miljoen euro. Het overgrote deel van de investeringen gaat via vermogensbeheer. Aegon en ING spelen daarin volgens het rapport de grootste rol. Aegon beheerde aandelen van zeventien verschillende kernwapenproducenten met een totale waarde van ruim 383 miljoen euro en obligaties van tien kernwapenproducenten ter waarde van ruim 202 miljoen euro_ ING beheerde aandelen van twintig kernwapenproducenten met een waarde van ruim 559 miljoen euro en obIigaties van vijf producenten ter waarde van ruim 99 miljoen euro. De beleggingen van ABN Amro (7,6 miljoen), Delta Lloyd (3,8 miljoen), SNS Reaal (0,3 miljoen) en Van Lanschot (0,5 miljoen) zijn beperkter van omvang. Rabobank zit ertussenin met beleggingen in vijftien kemwapenproducenten met een waarde van 85,2 miljoen euro. Volkskrant 15-02-13
Binnen de Europese Unie heerst grote onenigheid over wapenleveranties aan de Syrische rebellen. Deze zijn verboden sinds de EU in mei 2011 een wapenembargo tegen Syrië instelde. De Franse regering wilde echter 'defensieve wapens' aan het verzet leveren en pleitte op 17 november op een EU-bijeenkomst over het wapenembargo voor opheffing. Dit kon alleen als alle EUlidstaten hiermee instemmen. De Duitse regering was hier duidelijk tegen en bracht een veto uit. Als compromis werd overeengekomen het embargo niet met een jaar te verlengen, maar slechts met drie maanden, dat wil zeggen tot 1 maart a.s. Ook de Nederlandse regering heeft zich hierover half februari moeten uitspreken. Wij vroegen om er bij minister Timmermans en de Kamerleden op aan te dringen niet mee te werken aan het opheffen van het wapenembargo. Syrië zou niet geholpen worden met nog meer oorlog; er zijn al voldoende slachtoffers gevallen en vernielingen aangericht. Er moet aan vrede gewerkt worden bijvoorbeeld door samenwerking van de Verenigde Staten en Rusland, en met name door internationale steun voor het zes-puntenplan van de Verenigde Naties en de Arabische Liga. Het moest mogelijk zijn de Nederlandse regering te bewegen zich bij het verzet van de Duitse regering aan te sluiten. Toen op 4 december jl. NAVO-secretaris-generaal Rasmussen tijdens een gezamenlijke maaltijd met de ministers van buitenlandse zaken van de NAVO-lidstaten meende dat de NAVO zich voor moest voorbereiden op een invasie in Syrië werd het voorstel niet alleen door de Duitse minister van buitenlandse zaken Westerwelle afgewezen, maar ook door minister Timmermans.
Wapenembargo Syrië gehandhaafd In de EU gingen stemmen op om het bestaande wapenembargo tegen Syrië zodanig aan te passen dat wapenleveranties aan het Syrische verzet legaal werden. De bekende activist Sietse Bosgra riep iedereen op om er bij de Nederlandse regering op aan te dringen dit niet te steunen.
Campagne tegen Wapenhandel, www.stopwapenhandel.org
materiaal bestellijst Boek: ‘Nucleaire ontwapening - nog steeds bittere noodzaak’. Karel Koster, uitgave NVMP, Utrecht (tijdelijk speciale prijs!)
à
10,--- euro*
. . . ex. = . . . . . euro*
Boek: ‘Rechtmatigheid van kernwapens?’. Vertaling van de uitspraak van het Internationaal Gerechtshof op 8 juli 1996 (368 blz.) à 10,--- euro*
. . . ex. = . . . . . euro*
Brochure: ‘Kernwapens op retour’
à
5,--- euro*
. . . ex. = . . . . . euro*
Stickervel EU kernwapenvrij, 24 stuks
à
2,--- euro
. . . ex. = . . . . . euro
Stickers EU kernwapenvrij (à 0,25 euro, pakje 8 st.)
à
2,--- euro
. . . ex. = . . . . . euro
‘All the Arms’ vredeskaarten, (à 0,50 euro, pakje 8 st.)
à
4,--- euro
. . . ex. = . . . . . euro
‘All the Arms we Need’ T-shirt, maat S / M / L / XL / XXL **
à
10,--- euro
. . . ex. = . . . . . euro
PACE vredeskaarten, (à 0,25 euro, pakje 8 stuks)
à
2,--- euro
. . . ex. = . . . . . euro
PEACE vredesvlag (nieuwe uitvoering in ‘t engels)
à
10,--- euro
. . . ex. = . . . . . euro
Oude ProcesNieuws-nummers
à
1,50 euro
. . . ex. = . . . . . euro
TOTAAL
* Boeken/ brochure excl. verzendkosten. ** s.v.p. maat T-shirt(s) opgeven.
. . . . . euro
Bestellen per e-mail:
[email protected] of per post: Tribunaal voor de Vrede, Postbus 92066, 1090 AB Amsterdam
ProcesNieuws
13
nr. 99 / maart 2013
S a m e n s t e l l i n g : W i l l e m ij n va n d e r We r f
kernberichten Bejaarde activiste vrij na inbraak uraniumdepot KNOXVILLE - Een hoogbejaarde activistische non die wist door te dringen tot een nucleaire installatie in het Amerikaanse Oak Ridge, is sinds vrijdag weer op vrije voeten. De 82-jarige Megan Rice knipte samen met twee jongere handlangers het hek door en smeerde bloed op de muren van een gebouw waar hoogverrijkt uranium ligt opgeslagen. Dat materiaal wordt gebruikt in kernwapens. De demonstranten zijn vredesactivisten die tegen nucleaire wapens zijn. De installatie in Oak Ridge was tijdens de 2de Wereldoorlog een van de uiterst geheime plaatsen waar werd gewerkt aan de eerste Amerikaanse atoombommen, het zogeheten Manhattanproject. Volgens de rechtbank is het vluchtgevaar klein. Ook een 63jarige medeverdachte werd op vrije voeten gesteld in afwachting van het proces. De derde verdachte, die geen gebruik maakte van zijn recht op bijstand van een advocaat, blijft voorlopig in de cel. nu.nl 04-08-12
zelfs al sprake van een vierde ondergrondse test. Want dreigen met bommen en raketten is de enige manier waarop Noord-Korea succesvolle onderhandelingen en hulpgoederen denkt te kunnen afdwingen. Net als altijd gaat Noord-Korea in de aanval en breekt de rest van de wereld zich het hoofd over hoe te reageren. De enige serieuze externe druk kan nog worden uitgeoefend door China, dat brandstof levert en essentiële hulp biedt. Het nieuwe leiderschap in China lijkt wat minder geduld te hebben met Noord-Korea. China is bang dat het land met zijn huidige koers de hele regio destabiliseert. ‘Als Noord-Korea op deze manier blijft testen, zal dat in ZuidKorea en Japan leiden tot een debat over de vraag of zij niet ook zelf kernwapens moeten ontwikkelen’, meent China Trouw 13-03-13 Azië werkt aan energiewonder Jonathan Witteman - Het element thorium, ontdekt in 1828 door de Zweedse chemicus Berzelius, is vernoemd naar de hamerzwaaiende dondergod Thor uit de Noorse mythologie. “Het grootste wetenschappelijke obstakel voor de toepassing van thorium bij kernenergie”, zegt Geoff Parks, “is om veilige materialen te ontwikkelen die bestand zijn tegen het gesmolten zout en de hoge straling en temperaturen in de gesmoIten zoutreactor. Daarbij grijpen wetenschappers terug op het Molten-Salt Reactor Experiment uit de jaren zestig, toen Amerikaanse fysici in Oak Ridge, Tennessee een eerste gesmolten zouteractor wisten te bouwen. Een extra voordeel van thorium is voIgens Parks dat het veel minder makkelijk te gebruiken is om kernwapens mee te maken. In het verleden bleek dat echter vooral een nadeel: de in de jaren zestig gemaakte keuze om vooral uranium te ontwikkelen, en niet thorium, was deels ingegeven door het militaire argument dat plutonium, een nevenproduct van uranium, makkelijk kon worden gebruikt voor het fabriceren van kernwapens. Een van de belangrijkste voordelen van thorium boven uranium is dat het aanmerkelijk minder nucleair afval maakt. Thorium blijft 'slechts' honderd tot duizend jaar radioactief, terwijl kernafval uit uranium uit veiligheidsoverwegingen honderdduizend jaar opgeslagen moet blijven. Volkskrant 08-01-13
Megabom maakt ondergrondse kernwapens kwetsbaar Stieven Ramdharie - Het is de Iraanse leiders niet ontgaan: de zwaarste bom ter wereld is operationeel. Die 'moeder aller bommen bevindt zich in handen van aartsvijand Amerika, liggend in een peperdure B-2 in Missouri, op slechts veertien uur vliegen van Teheran. De luchtmacht in de VS heeft tests afgerond met een nieuwe versie van de bijna 14.000 kilo zware Massive Ordnance Penetrator (MOP). Dit is de enige conventionele bom die Irans belangrijkste ondergrondse nucleaire installatie, Fordo bij Qom, in de as kan leggen. Hoewel Washington ontkent dat de megabom gericht is tegen Iran, is de bekendmaking dat de MOP nu operationeel is een duidelijk signaal aan Teheran. Namelijk dat de tot 2009 geheime verrijkingsfabriek Fordo, verborgen in een berg onder 100 meter gesteente, vanaf heden kwetsbaar is. De bunker buster is zo zwaar, zes keer zo zwaar als zijn voorganger, dat hij maar door één vliegtuig kan worden vervoerd: de B-2 stealth-bommenwerper. 'We zijn bevoegd om dit wapen op de B-2 te gebruiken', zei luchtmachtgeneraal James Kowalski onlangs in Washington over de mijlpaal. Kowalski sprak die woorden tegen de achtergrond van onverminderde spanningen rond Iran's nucleaire programma. Teheran maakte woensdag bekend dat het modernere centrifuges in gebruik heeft genomen in Natanz, na Fordo het belangrijkste doelwit van een Amerikaanse of Israëlische preventieve aanval. “We zullen doen wat noodzakelijk is om te voorkomen dat ze kernwapens krIJgen”, waarschuwde president Obama opnieuw. Volkskrant, 18-02-13
Woedende opera COLUMN MARGRIET OOSTVEEN - Gekleed in een rode coltrui, rode corduroy-broek en wandelschoenen stond Ida Wassenaar gisterochtend te glunderen bij een koorrepetitie in het Haagse Koorenhuis. In haar handen bladmuziek. Ida (67) schalde haar tekst: "Kern-wápen-prodúc-tie Léidt tot niks dán déstrúc-tie!" Het leek hier verdorie de jaren 60 wel. “Ja hè?!", zei Ida: "Ik ben dan ook van Vrouwen voor Vrede!" Vrouwen voor Vrede, de moeders uit mijn tienerjaren. Toen we De laatste oever lazen, van Nevil Shute, waarin iedereen doodgaat door de nucleaire Derde Wereldoorlog. Toen Vrouwen vor Vrede in zelf genaaide soepjurken vormingstoneel opvoerden in de winkelcentra van Nederland. Altijd zat er een scène in waarin ze, dramatisch lang, bewegingsloos op het plaveisel lagen: kernbom, dood, destructie. Waarna thuis met veel sherry de komende vergadering van het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV) werd doorgenomen. De tijd, kortom, dat denken in goed en fout nog gezellig was. "Ik wist niet dat jullie nog bestonden", zei ik tegen Ida. Zij zuchtte. Dat hoorde ze nou altijd. Daarom zat zij tegenwoordig ook nog bij The Raging Grannies. Deze woedende omaatjes bleek een internationaal netwerk van clubjes oudere dames te zijn. Ze zingen voor een betere wereld. Ook een soort Vrouwen voor Vrede dus, maar het woord 'woedend' was meer "van nu", zei Ida. Niet toevallig dus studeerde ook het koor dat voor vandaag was samengesteld via sociale media een 'Opera der Woedende Bankklanten' in. Componist Merlijn Twaalfhoven (37)
Kernproef Korea Zo vader, zo zoon. De Noord-Koreaanse leider Kim-Jung-un verschilt niet van zijn vader Kim-Jung-il. Die was dol op kernwapens en hield 24 miljoen inwoners gevangen in een web van mythes, leugens en isolement. De kern daarvan is dat de gehate Amerikaanse imperialisten samen met hun marionetten uit Zuid-Korea elk moment de vreedzame Volksrepubliek kunnen aanvallen. Formeel is de Koreaanse oorlog (1950-1953) nog niet afgelopen. Puur uit zelfverdediging is het daarom nodig dat elke burger in permanente staat van alertheid verkeert, om die inval te weerstaan. In die extreme theorie van lijfsbehoud is de opbouw van een kernwapenarsenaal cruciaal. In 2012 is zelfs in de grondwet opgenomen dat Noord-Korea een nucleair-bewapende staat is. Alleen met kernkoppen kan Noord-Korea Amerika tot een vredesakkoord dwingen. Juichend schaarden de trotse inwoners zich bij deze derde ondergrondse kernproef weer achter hun Geliefde Leider. Ondanks de verscherpte sancties na de satelietlancering van eind december vorig jaar. Maar ook zonder sancties was deze kernproef gevolgd. Er is
ProcesNieuws
14
nr. 99 / maart 2013
schreef zijn mini-opera uit protest tegen investeringen van Nederlandse banken in kernwapenproducenten, maar vooral als aandachtstrekker voor de site eerlijkebankwijzer.nl. Zo zei althans de woordvoerder van IKV en Pax Christi het tevoren, waarbij het woord 'insteek' vaak viel. Zo 'n veertig zangers en een groep musici zouden de opera 's middags op het Plein voor wat Kamerleden opvoeren. "Maar mijn bank gaat door - Van goed geweten geen spoor!" Onder een stoel vond ik het blad Vrede.nu van IKV / Pax Christi. Waarin onder meer aandacht voor de vraag 'Hoe word je een vredesactivist Z.O?' Het koor leek aardig op weg. Hier lag de nieuwe route, tussen kernwapens en rotbankiers, een onderwerp dat iedereen wél interesseert: "Dit had ik niet aan zien komen - Ik ben door de bank genomen!" Componist Merlijn Twaalfhoven hield zijn koor professioneel bij de les met vragen als: "Mag dat unisono?" Ida fluisterde intussen over de Vrouwen voor Vrede en hun eigen blad dat helaas niemand kende: zó jammer, ze hadden er net twee jongedames bij die economie "helemaal op een ander spoor" willen brengen. "U doet wat ik zeg - Of ik haal mijn geld weg!" Dit mocht wel wat bozer klinken, instrueerde de componist: "ÓF ÍK HÁÁL MÍJN GÉLD WÉG!" NRC 15-02-13 Oppositie hoopt op weghalen kernwapens Den Haag - De oppositie lijkt te hopen op een doorbraak voor het verwijderen van Amerikaanse kernwapens uit ons land. CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt vroeg minister Frans Timmermans van Buitenlandse Zaken de verwijdering van tactische kernwapens uit Europa 'tot speerpunt van zijn beleid te maken’. Bram van Ojik van GroenLinks wil de kernwapens voor 2014 uit ons land hebben. In dat jaar komen circa zestig staats- en regeringsleiders naar Nederland voor de Nuclear Security Summit. Er wordt daar gesproken over een betere beveiliging van nucleair materiaal. Volgens Van Ojik kan Nederland dan alleen geloofwaardig als gastland ijveren voor het wereldwijd terugdringen van kernwapens als die hier niet meer liggen opgeslagen. Met zo'n stap zou een ‘krachtig signaal worden afgegeven’. Ook de SP wees hier nog eens fijntjes op. PvdA en VVD die een meerderheid in de Kamer hebben, gingen niet op de zaak in. Maar opvallend was wel dat eerder op de dag een meerderheid van de partijen - incluis PvdA en ChristenUnie - een petitie van IKV Pax Christi tekende waarin wordt aangedrongen om de kernwapens terug te sturen naar de VS. De ChristenUnie
heeft hiermee haar beleid gewijzigd. Joël Voordewind tekende wel aan dat de verwijdering in goed overleg met de Amerikanen moet gebeuren.. Vermoedelijk liggen Amerikaanse kernwapens opgeslagen op de vliegbasis Volkel. Friesch Dagblad 19-12-13 (Zie ook verslag met foto’s op pagina 10 in dit ProcesNieuws.) Obama wil kleiner arsenaal kernwapens Volgens Barack Obama kunnen de Verenigde Staten hun kernwapenarsenaal fors inperken zonder dat de nationale veiligheid in gevaar komt. Daarom zal de Amerikaans president vanavond in de jaarlijkse State of the Union plannen ontvouwen om het aantal kernwapens drastisch te verminderen. Volgens The New York Times, die dit gisteren meldde op basis van bronnen in het Witte Huis, zal Obama waarschijnlijk geen aantallen noemen. Hij zou er echter erop uit zijn het aantal nucleaire wapens met een derde terug te brengen, tot ongeveer duizend. Dat is aanmerkelijk minder dan de ongeveer 1550 waarover met de Russen in 2009 in het Startverdrag afspraken zijn gemaakt. Volgens de krant leunt Obama bij zijn voornemen sterk op de analyse van een voormalig lid van zijn generale staf. Volgens generaal Cartwright dateert de huidige hoeveelheid kernwapens uit de tijd van de Koude Oorlog, terwijl de wereld veranderd is. "Wie proberen we hier eigenlijk mee af te schrikken?" vroeg hij vorig jaar. "Onze huidige voorraden hebben niets te maken met de bedreigingen van de 21ste eeuw." Volgens de bronnen van The New York Times stuurt Obama aan op een informele overeenkomst met Poetin. Vorig jaar liet Rusland weten geen nieuw verdrag te zullen tekenen, zolang de VS de plannen voor een Europees raketschild doorzetten. Tom Donilon, Obama's nationale veiligheidsadviseur, reist volgende maand naar Moskou om het nodige voorwerk te verrichten, aldus de krant. Obama en Poetin zullen elkaar later dit jaar twee keer ontmoeten. De plannen tot vermindering van het aantal kernwapens liggen al geruime tijd op het bureau van de president, aldus de krant. Hij wilde er echter geen onderwerp van maken tijdens de verkiezingscampagne. Daarin noemde de Republikeinse presidentskandidaat Mitt Romney Rusland de 'geostrategische vijand nummer 1' van de VS. De republikeinen waren in 2009 ook al sterk gekant tegen de afspraken die toen met de Russen zijn gemaakt. Trouw 12-02-13
S a m e n s t e l l i n g : H e i n va n d e r K ro o n
LastPost Nederlandse stopcontacten op Duitse zee Na de [Fukushima]ramp besloot de regering Merkel dat het Schluss was met kernenergie. Begin dit jaar zijn de acht oudste centrales gesloten, de negen resterende gaan de komende tien jaar gefaseerd dicht. Duurzame energie moet de plaats innemen van kernenergie. Deze Atomausstieg viel de beheerders van het toch al op zijn tandvlees lopende Duitse elektriciteitsnetwerk rauw op hun dak. Trouw, 01-11-12 Recordaantal nominaties Nobelprijs voor de Vrede Het Noorse Nobelcomité heeft een recordaantal van 259 nominaties voor de Nobelprijs voor de Vrede ontvangen. Hoewel het comité nooit de namen van genomineerden prijsgeeft, willen degenen die mensen of groepen voordragen weleens een tipje van de sluier oplichten. Onder de genomineerden zijn het Pakistaanse meisje Malala Yousafzai, dat door de taliban in het hoofd werd geschoten, en de Amerikaanse militair Bradley Manning, die geheime documenten lekte naar klokkenluiderswebsite Wikileaks. De winnaar wordt in oktober in Oslo bekendgemaakt. Trouw, 05-03-13
ProcesNieuws
Houtpulpproducent stopt ontbossen Indonesië Een van ’s werelds grootste houtpulpproducenten, Asia Pulp and Paper (APP), is gestopt met het gebruik van hout uit het tropische regenwoud op Sumatra, in Indonesië. Dat schrijft dagblad The Jakarta Globe. APP stond al jaren onder druk van milieuorganisaties om de ontbossing te stoppen. Het regenwoud is het leefgebied van de Sumatraanse tijger en orang-oetan. Een andere motivatie: APP verloor contracten met speelgoedmakers Mattel en Hasbro. Ook Unilever, ING en Douwe Egberts verbraken de banden, aldus Greenpeace. Trouw, 06-02-13 EADS gelast onderzoek naar corruptie Tom Enders, topman bij het Europese lucht-, ruimtevaart- en defensieconcern EADS, wil een onderzoek naar corruptie binnen de grote onderneming. Het Duitse weekblad Der Spiegel meldde gisteren dat Enders juristen van de firma Clifford Chance in de arm heeft genomen om eventuele onrechtmatigheden rond de verkoop in 2003 van jachtvliegtuigen aan Oostenrijk te onderzoeken. ‘Dit schaadt onze relatie met Oostenrijk en bovendien ons imago en onze geloofwaardigheid,’ aldus Enders. Trouw, 26-11-12
15
nr. 99 / maart 2013
2 juni - platformdag vredescultuur Aankondiging: ‘Krachtbronnen van geweldloosheid’ De jaarlijkse ‘Platformdag Vredescultuur’ zal gehouden worden op zondag 2 juni in het gebouw van EMMA in Utrecht (van 13:30 - 18:30 uur). De nadruk van de jaarlijkse dag ligt op de ontmoeting tussen vredesorganisaties en tussen de mensen die daarin actief zijn. Dit jaar met een feestelijk tintje omdat de Stichting voor Actieve Geweldloosheid SVAG (die dit jaar deze dag organiseert) VIJFTIG JAAR bestaat. Door het programma heen, waarin de aanwezigen vertellen over lopende projecten en voorstellen voor nieuwe projecten inbrengen, zullen er korte momenten van verrassende inbreng zijn. Ook wordt ieder gevraagd om in enkele woorden op te schrijven wat hij of zij als een belangrijke ‘Krachtbron van Geweldloosheid’ ziet. Wat geeft ons de inspiratie en de moed om ons vanuit vredevolle kracht in te blijven zetten voor een menswaardige samenleving? Voor wie niet kan komen, is insturen ook mogelijk. De constructieve inbreng van ieder zal in een speciaal boekje verschijnen dat naar aanleiding van het 50-jarig bestaan in september zal uitkomen, en ieder toegezonden zal krijgen. (Vermeld daarom uw naam en adres.) Als u op 2 juni iets wilt vertellen over (een van) uw projecten, of een projectvoorstel heeft, dan dat ook graag laten weten. Er zijn aan deze dag geen kosten verbonden, maar aanmelding voor 10 mei is van belang voor de catering. (Na aanmelding krijgt u een deelnamewijs, het programma en een routebeschrijving.) Ook voor organisaties die informatiemateriaal willen neerleggen is aanmelding van belang. Het programma is te vinden op de websites van vredesorganisaties, maar kan ook aangevraagd worden bij de SVAG, Postbus 288, 5280 AG Boxtel, of via de e-mail:
[email protected] U kunt zich daar ook aanmelden voor deelname. Zie ook: www.samenvoorvrede.nl/svv142.html
video over gevolgen kernwapens Video voor publieke bijeenkomsten Er is een nieuwe 15 minuten durende video op YouTube van de IPPNW (moederorganisatie van de NVMP, Nederlandse Vereniging voor Medische Polemologie), waarin Ira Helfand een presentatie geeft over medische- en milieu gevolgen van kernwapens. Dit is de link: http://www.youtube.com/watch?v=Ug-DJtvHFE0 Probeer deze video te gebruiken op alle manieren om ervoor te zorgen dat deze bekeken wordt door zoveel mogelijk mensen. 1. Stuur de link door aan iedereen van jouw contacten, via Facebook, Twitter en welke sociale media-diensten die je ook gebruikt. Bemoedig ieder die je kent om de video te bekijken. 2. Breng de video onder aandacht van het ministerie van Buitenlandse Zaken, de media en de politiek. 3. De video is nog geen 15 minuten lang en is perfect om het thema bij publieke samenkomsten ter sprake te brengen. Het initiatief voor de video kwam van 't Noorse Rode Kruis, die iets wilde hebben dat gebruikt kan worden door andere hulporganisaties om de resolutie over kernwapens erdóór te krijgen tijdens de recente bijeenkomst van regeringsleiders in Oslo (zie verslag van Krista van Velzen elders). Laat de video zien bij je eigen organisatie en bemoedig hen om deze te gebruiken, misschien als deel van een gezamenlijke publieke gebeurtenis. 4. Als er ontwikkelingen zijn om discussies te leiden rond de video zal ik updates sturen. 5. Nu is de video alleen in 't Engels. Als er mensen zijn die deze willen vertalen of zo? Er is een enorme vraag naar hulpmiddelen zoals deze video. Ira Helfand bedankt en zij die hem hielpen deze video te maken Laten we er het beste van maken. (Aldus schrijft John Loretz van de IPPNW.) Contact NVMP: 030-2722940 e-mail:
[email protected] Giro-nummer: 4395340
