PERSDOSSIER
PERSDIENST EUROPALIA 45/25 BE CULTURE General Manager: Séverine Provost Project Coordinators: Lore Lambrechts (NL)
[email protected] - + 32 (0)478 43 66 67 Charlotte Materne (FR)
[email protected] - + 32 (0)484 82 19 43 T: + 32 (0)2 644 61 91 -
[email protected] - www.beculture.be
2
INHOUDSOPGAVE
1. PERSBERICHT
3
2. EUROPALIA ARTS FESTIVAL
5
2.1 Een korte terugblik: 45 jaar kunst en verwondering
5
2.2 EUROPALIA in enkele cijfers
7
2.3 EUROPALIA in 2015
8
Een nieuwe missie Een nieuwe grafische identiteit EUROPALIA RESIDENCY AWARD
3. HAPPY BIRTHDAY EUROPALIA: EEN DUBBELE VERJAARDAG 45/25
15
3.1 Verjaardagsfeest op 12 mei 2015
15
E25 Film, van Marie-Françoise Plissart & Jacques André, in opdracht van EUROPALIA Peripheral Thinking: een lezing/performance van en door William Kentridge
3.2 Mini-festival 45/25 parallel met EUROPALIA TURKEY
20
Expo: Happy Birthday Muziek: Light In Babylon Theater: Hidden Face (Verborgen Gezicht) Dans: Atmosphere Literatuur: Ece Temelkuran
4. PRAKTISCHE INFORMATIE
23
5. PERSVISUALS
25
6. MET DANK AAN
27
7. ABECEDARIUM
29
8. 25 FESTIVALS
37
3
4
1
Persbericht
Persbericht EUROPALIA bestaat 45 jaar en organiseert haar 25ste festival De oorsprong van EUROPALIA gaat helemaal terug tot Expo 58… Gelijktijdig met de wereldtentoonstelling organiseren Paul Willems (directeur van het Paleis voor Schone Kunsten) en Maurice Huisman (directeur van De Muntschouwburg) een artistiek festival. Het wordt een succes en al snel worden plannen gesmeed om in 1969 de allereerste EUROPALIA te organiseren rond Italië. Op 13 mei 1970 publiceert het Belgisch Staatsblad de officiële ‘geboorteakte’ van EUROPALIA. En nu, 45 jaar later, organiseren we ons 25ste festival! even terugblikken… Meer dan 18 miljoen bezoekers hebben in al die tijd kennisgemaakt met EUROPALIA, het festival dat opgezet werd om in het hart van Europa de kunsten van de Europese landen voor te stellen. Maar in 1989 liet EUROPALIA Japan het publiek toch iets verder kijken; het begin van een nieuwe reeks met Mexico, Rusland, China, Brazilië, Indië en Turkije die een artistieke dialoog tussen wereldculturen wil stimuleren. We doen dat ondertussen niet alleen meer in Brussel, maar ook, met tientallen partners, in heel België en steeds verder buiten de grenzen. vooral vooruitkijken… Kaarsen uitblazen betekent vaak even nadenken. Zijn we nog ‘goed bezig’? Waar zien we ons op langere termijn? Kortom, we benaderen onze verjaardag ook als een ideaal moment om naar de toekomst te kijken en onze missie bij te sturen. Een belangrijke boodschap in onze nieuwe missie is dat we naast onze projecten rond erfgoed en hedendaagse kunst ook een platform willen worden voor nieuwe creaties en artistieke uitwisseling. We organiseren onder andere vanaf nu de EUROPALIA RESIDENCY AWARD, waarbij we voor deze eerste editie de jonge (waarom altijd dezelfde namen?) curatoren Alberto García del Castillo en Louise Osieka en de kunstenaars Laurie Charles, Marnie Slater en Ben Van den Berghe, voor een onderdompelingsresidentie naar Istanbul sturen en nadien een expo laten ontwikkelen. Daarnaast (co-)produceren we nieuwe muziek- , dans- en theaterprojecten die kunstenaars uit het gastland en uit onze contreien laten samenwerken. We beginnen aan dat alles ook met een opgefriste ploeg, die extra ervaring heeft in het betrekken van jongeren én in de internationalisering van projecten: twee andere belangrijke accenten in de nieuwe missie. en feest vieren! Op 12 mei gaan de festiviteiten van start in de Brusselse BOZAR. We nodigen William Kentridge uit voor de Europese première van zijn lezing/performance Peripheral Thinking, over het proces dat leidt naar artistieke creatie. En we tonen, eveneens in première, E25, een film rond het thema van de ‘brug’, gemaakt door het cineastenduo Marie-Françoise Plissart en Jacques André, in opdracht van EUROPALIA (ook te bekijken via www.europalia.eu).
5
Honderden kunststudenten zijn al van de partij: we maken alvast een stukje van onze nieuwe missie waar! Daarnaast vieren we ook feest met een mini-festival, dat parallel loopt met EUROPALIA TURKEY, onze 25ste editie. Het mini-festival brengt een archieftentoonstelling rond EUROPALIA (6 oktober 15 – 24 januari 16) en wil verder focussen op een aantal nieuwe aandachtspunten: (co-) creatie en artistieke uitwisseling met en voor een jonge generatie. Per discipline worden zo 1 à 2 projecten uitgelicht.
LIJST VERJAARDAGSPROJECTEN:
HAPPY BIRTHDAY EUROPALIA 12 mei 2015 20u. - BOZAR gepresenteerd door Anna Luyten (NL) & David Courier (FR) • 45 jaar kunst en verwondering in beeld • Première E25 , een film door cineastenduo Marie-Françoise Plissart & Jacques André, in opdracht van EUROPALIA (15’) • Peripheral Thinking: lezing / performance van en door William Kentridge (50’) – Engels (boventiteling NL-FR) • Muzikale verrassing • Drink & muzikale reis door de gastlanden van EUROPALIA met Radio Martiko en DJ Sofa in de Horta Hall Tickets voor deze verjaardagsviering zijn aan 10 € te koop via: Ticketing BOZAR: 02 507 82 00 - www.bozar.be - aan de kassa MINI-FESTIVAL rond creatie en uitwisseling, parallel met EUROPALIA TURKEY (6.10.2015 > 31.01.2016): • Tentoonstelling Happy Birthday EUROPALIA in BOZAR (gratis) • Uitwisseling: Muziek: Light in Babylon • Creatie: Theater: Hidden Face (Verborgen Gezicht) Tekst van Orhan Pamuk - Regie door Mesut Arslan • Creatie & uitwisseling: Dans: Atmosphere Choreografie Marc Vanrunxt - Dans Melih Kiraç, Asli Bostanci, Orcun Okurgan, Gizem Aksu • Creatie & uitwisseling: Literatuur: Ece Temelkuran (residentie in Passa Porta)
Meer informatie over al deze evenementen vindt u op www.europalia.eu
6
2
EUROPALIA Arts Festival
EUROPALIA Arts Festival 2.1 Een korte terugblik: 45 jaar kunst en verwondering
EUROPALIA brengt verwondering Zeldzame stukken bijeen brengen en een uniek verhaal vertellen, EUROPALIA heeft door de jaren een sterke en gerenommeerde traditie kunnen uitbouwen in haar originele benadering in de expo’s die ze maakte. Daarnaast presenteert EUROPALIA een even sterke programmatie in podiumkunsten en muziek en krijgen hedendaagse kunstenaars en getalenteerde jonge artiesten een vaste plaats in elk festival. EUROPALIA biedt hen een unieke ‘window of opportunity’. Tijdens elk festival presenteert EUROPALIA ook meerdere premières van nieuwe samenwerkingen tussen artiesten/kunstenaars uit België en het gastland. EUROPALIA brengt samen, stimuleert, organiseert, presenteert het resultaat en legt de kiem voor blijvende samenwerkingen in de internationale cultuurwereld.
Een korte terugblik In 2015 viert EUROPALIA een dubbele verjaardag. In 1970, ondertussen 45 jaar geleden, werd het festival boven de doopvont gehouden. Met EUROPALIA TURKEY wordt dit jaar de 25ste editie van het festival georganiseerd. De oorsprong van EUROPALIA gaat helemaal terug tot Expo 58… Gelijktijdig met de wereldtentoonstelling organiseren Paul Willems (directeur van het Paleis voor Schone Kunsten) en Maurice Huisman (directeur van De Muntschouwburg) een artistiek festival. Het wordt een succes en al snel worden plannen gesmeed om in 1969 de allereerste EUROPALIA te organiseren rond Italië. Op 13 mei 1970 publiceert het Belgisch Staatsblad de officiële ‘geboorteakte’ van EUROPALIA. En nu, 45 jaar later, organiseren we ons 25ste festival! Tijdens haar 45-jarig bestaan, stelde EUROPALIA de culturele diversiteit van 34 landen voor. In de beginperiode focuste het festival zich om de twee jaar op de grote en stichtende landen van de Europese Unie. Nadien richtte het de schijnwerpers op de nieuwe lidstaten en nog later op de kandidaatlanden. In deze laatste periode veranderde ook de periodiciteit van de EUROPALIA -festivals van een tweejaarlijks naar een jaarlijks festival van kleinere omvang. In 2003, met europalia.italia, werd opnieuw gekozen voor een grootschalig festival en hernam EUROPALIA zijn tweejaarlijkse traditie. De 50ste verjaardag van het Verdrag van Rome in 2007
7
werd gevierd met een europalia.europa festival, waarbij de cultuur van alle toenmalige 27 EUlidstaten centraal stond. Ondertussen keek EUROPALIA ook een paar keer verder dan de Europese grenzen en verruimde haar horizon met festivals gewijd aan andere wereldculturen zoals Japan (1989), Mexico (1993), Rusland (2005), China (2009), Brazilië (2011) en India (2013). Deze verruiming kon telkens rekenen op het enthousiasme van het grote publiek. Ieder festival geniet ook steeds de Hoge bescherming van Zijne Majesteit de Koning der Belgen en van het staatshoofd van het gastland. Beiden openen telkens samen het festival. EUROPALIA werkte in de loop der jaren aan haar Europeanisering door haar speelveld te verbreden. Vandaag worden de evenementen van het festival niet alleen in Brussel, maar ook in tientallen steden in heel België en andere Europese landen voorgesteld. Daarnaast is er ook een belangrijke internationale communicatie- en perscampagne en groeit ook het internationaal publiek. EUROPALIA TURKEY, dat zal plaatsvinden van 6 oktober 15 tot 31 januari 16 is EUROPALIA’s 25ste festival. Een eerste jubileum dat EUROPALIA viert met een land dat letterlijk de brug slaat tussen het Westen en het Oosten.
8
2.2 EUROPALIA in enkele cijfers
EUROPALIA bestaat sinds 1969 13 mei 1970 : oprichting van de vzw EUROPALIA 24 festivals 34 verschillende gastlanden 9475 evenementen waarvan 515 tentoonstellingen 18.120.683 bezoekers EUROPALIA TURKEY: 25ste festival
©Oscar
9
2.3 EUROPALIA in 2015
Een nieuwe missie voor EUROPALIA als kunstenfestival Er zijn redenen te over om stil te staan bij wat het festival de voorbije decennia heeft bijgedragen tot het kunstenlandschap in Brussel, België en ver daarbuiten. Maar nog belangrijker is de verjaardag ook een moment om naar de toekomst te kijken en de strategie van het festival te hertekenen en op die manier de kernwaarden van EUROPALIA te onderstrepen. De mensen die het festival gestalte gaven en nog steeds geven, gingen immers steeds uit van een authentieke nieuwsgierigheid naar de cultuur van een gastland, in haar meest diverse uitingen. Een open blik, reflectie, dialoog en wederzijds respect waren en blijven de sleutelbegrippen. Twee verschillende culturen met elkaar laten dialogeren om zo een boeiend portret te maken van de andere. Daarbij werden en worden bepaalde kernwaarden nooit uit het oog verloren. De authenticiteit van kunst en kunstenaar, het respect voor het publiek en andere stakeholders blijven voorop staan. EUROPALIA streeft ernaar om steeds haar festivals aan te passen aan de huidige culturele en sociale context. Daarom werd de missie van EUROPALIA herschreven. Daarin worden twee bestaande elementen nu extra benadrukt: erfgoedprojecten en hedendaagse projecten. Daarnaast worden er ook twee nieuwe werkpunten ontwikkeld: uitwisseling en nieuwe creaties. Gelijktijdig met deze vernieuwingsoperatie wordt eveneens het initiatief genomen om jongeren uit te nodigen de echte spilfiguren van het festival te worden. In dit kader werd de EUROPALIA RESIDENCY AWARD gelanceerd. EUROPALIA werkte in de loop der jaren aan haar Europeanisering door haar speelveld te verbreden. Vandaag worden de evenementen van het festival niet alleen in Brussel, maar ook in tientallen steden in heel België en andere Europese landen voorgesteld. Daarnaast is er ook een belangrijke internationale communicatie- en perscampagne en groeit ook het internationaal publiek.
10
MISSIE – MISSION
Kunst brengt mensen samen EUROPALIA organiseert sinds 1969 kunstbiënnales rond wisselende gastlanden. Een multidisciplinair programma brengt telkens vier maanden lang honderden artistieke evenementen in heel België en in andere Europese landen. EUROPALIA verwondert een breed Europees publiek met zowel tentoonstellingen als podiumkunsten, muziek, literatuur, conferenties en film. Niet alleen grote namen maar ook jonge talenten staan daarbij centraal. Naast erfgoed komt de hedendaagse scène uitgebreid aan bod, met ruime aandacht voor nieuwe creaties en uitwisselingen tussen kunstenaars uit het gastland en uit Europa. De publiekswerking, die bijzondere aandacht schenkt aan jongeren, probeert inzichten te bieden die wars zijn van eurocentrisme. Ze stimuleert een open dialoog tussen de culturen, in alle vertrouwen. EUROPALIA brengt met haar festivals een duurzame samenwerking tussen artistieke partners op gang. Via een internationaal netwerk reizen de projecten zowel binnen als buiten Europa.
L’art rapproche les gens Depuis 1969, EUROPALIA organise des biennales d’art dédiées à différents pays invités. À chaque édition, un programme multidisciplinaire présente pendant quatre mois des centaines d’événements artistiques, tant en Belgique que dans d’autres pays européens. En présentant expositions, arts de la scène, musique, littérature, conférences et films, EUROPALIA interpelle un large public européen. On ne s’y intéresse pas seulement aux grands noms de la culture, mais aussi aux jeunes talents. Outre les oeuvres du patrimoine, la scène artistique contemporaine est amplement mise en valeur, et une large place y est réservée aux nouvelles créations ainsi qu’aux échanges entre artistes du pays invité et d’Europe. Les services envers le public, qui accordent une attention toute particulière aux jeunes, s’efforcent de proposer des points de vue qui sont à mille lieues de l’eurocentrisme. Ils favorisent un dialogue ouvert et serein entre les cultures. Avec ses festivals, EUROPALIA promeut une collaboration durable entre différents partenaires artistiques. Via un réseau international, les projets peuvent ainsi circuler à l’intérieur et en dehors de l’Europe.
11
Art connects people EUROPALIA International has been organising arts biennales, each focusing on a different guest country, since 1969. Its four-month multidisciplinary programme comprises hundreds of events throughout Belgium and in other European countries. EUROPALIA enthrals a broad European audience not only with exhibitions, but also the performing arts, music, literature, conferences and film. It turns the spotlight not only on big names, but also on talented newcomers. Heritage plays a significant part, but the contemporary scene is also generously covered; new creations and interaction between artists from the guest country and from Europe receive particular attention. The informative services offered to the public, with an especial accent on the young, tries to provide insights that avoid Eurocentrism. It stimulates open dialogue between cultures in an atmosphere of trust. EUROPALIA’s festivals bring about enduring cooperation between artistic partners. The projects travel both in and beyond Europe by means of an international network.
12
Een nieuwe grafische identiteit
De jonge Belgische grafisch vormgeefster Els Vande Kerckhove won de wedstrijd die EUROPALIA uitschreef en vernieuwde voor EUROPALIA E het logo en de bijhorende huisstijl. Els Vande Kerckhove: “De organisatie is in de loop der jaren geëvolueerd van een Europees kunstenfestival naar een wereldwijd kunstenfestival. festival. De logoletter ‘e’ kreeg een make-over: make met een n knipoog naar het origineel in drie speelse lijnen, werd geopteerd voor een jonger imago. De ‘e’ kan verwijzen naar de E van Europa, maar ook naar de drie partijen (gastland, partners, EUROPALIA) die elk festival samen realiseren of naar de veelgelaagdheid veelgelaagdhei van elk festival. De nieuwe identiteit is die van een bruisend internationaal kunstenfestival. kunsten Door de leesbaarheid van de titel Arts Festival te verbeteren, beklemtonen we de artistieke multidisciplinariteit van het festival. En tot slot is de grafische identiteit ontworpen om onze communicatiemiddelen in de loop van de verschillende edities makkelijker op elkaar af te stemmen, ongeacht de dragers die worden gebruikt.
13
14
EUROPALIA RESIDENCY AWARD (2015/2016) Binnen de vernieuwde missie spelen creatie en uitwisseling een sleutelrol. Kansen geven aan jonge artiesten en dito curatoren komt bijzonder tot uiting in de EUROPALIA RESIDENCY AWARD, die EUROPALIA vanaf nu tweejaarlijks zal uitreiken. Voor deze eerste editie selecteerden twee in Brussel gevestigde curatoren: Alberto García del Castillo en Louise Osieka, drie opkomende Belgische kunstenaars: Laurie Charles, Marnie Slater en Ben Van den Berghe. De EUROPALIA RESIDENCY AWARD omvat een langdurige art residency in Istanbul (tussen september en november 2015) en een tentoonstelling in de Beursschouwburg in Brussel in januari 2016. De expo zal draaien rond verhalen waarin fictie en realiteit met elkaar versmelten. De volgende thema’s zullen hierbij aan bod komen: literatuur, briefwisseling rond de typische eigenschappen van een art residency, fotografie en portretkunst als antwoord op de kunstdocumentaires en op de podiumkunsten. De verdere conceptualisering gebeurt tijdens de residentie zelf in het najaar. Expo Januari 2016 Beursschouwburg
ALBERTO GARCÍA DEL CASTILLO (Spanje, 1988. Woont en werkt in Brussel) is curator en schrijver. Hij is momenteel de hoofdcurator van Buenos Tiempos Int., een onlinetentoonstellingsruimte rond ‘Faggotry as it is today’ en een gezamenlijk productie-initiatief; zijn meest recente producties werden voorgesteld in het magazine Pétunia (FR) en in La Loge in Brussel. Zijn eerste roman, ‘Retrospective’, werd gepubliceerd door Shelter Press in 2014.
LOUISE OSIEKA (België, 1990) heeft een master in de kunstwetenschappen (2013, KU Leuven) en werkt momenteel als assistent-curator voor de collectie hedendaagse kunst van de Nationale Bank van België. Daarnaast doet ze research over het werk van de hedendaagse kunstenaar Jef Geys. Osieka won de curatorwedstrijd voor opkomende curatoren van Art Brussels (2014). In het verleden werkte ze voor Manifesta 9 (Genk), STUK (Leuven), C-mine (Genk), Muhkademie (Antwerpen) en Het Paviljoen (Gent). Ze maakt deel uit van de kunstorganisatie Contour vzw biënnale voor bewegend beeld (Mechelen) en is lid van de Beoordelingscommissie Audiovisuele Kunsten van de Vlaamse Gemeenschap.
15
LAUREATEN VAN DE EUROPALIA RESIDENCY AWARD LAURIE CHARLES Het videowerk van Laurie Charles (België, 1987. Woont en werkt in Brussel) voert vrienden, acteurs, curatoren en artiesten op in een spel van veelvoudige verwijzingen die in haar sculptuurinstallaties gevat zitten. Deze narratieve films worden vaak gecontextualiseerd binnen site-specifieke scenografische omgevingen, objecten komen tot leven in de video’s van Charles door een proces van vermenselijking: het gebruiken van stemmen om absurde dialogen op te bouwen. Hoog en laag, tegencultuur of filosofie komen samen in een breed pop- en folkdiscours met vele facetten; al deze research omvat in een praktijk die DIY, videoamateurisme en een zeker ‘gedegenereerd vakmanschap’ verenigt. www.lauriecharles.be MARNIE SLATER Het werk van Marnie Slater (Nieuw-Zeeland 1980. Woont en werkt in Brussel) draait rond veelvoudige media, met inbegrip van sculptuur, tekst, performance en installatie. Naast haar soloactiviteiten maakt Marnie deel uit van het kunstenaarscollectief ‘All the Cunning Stunts’ en is ze co-curator van Buenos Tiempos, Int. en occasioneel uitgever van boeken. Marnie behaalde haar MFA aan het Piet Zwart Instituut, Rotterdam, in 2010. www.marnieslater.com
BEN VAN DEN BERGHE De voorbije jaren ontwikkelde Ben Van den Berghe (België, 1985. Woont en werkt in Antwerpen) een artistieke praktijk die voortkomt uit een sterke interesse voor de manier waarop individuen en de samenleving in het algemeen betekenis en structuur geven aan het leven door psychologie, politiek, religie, tradities…. In zijn recente werk – dat bestaat uit geënsceneerde foto’s, video’s en performances – is het krijgen of verliezen van controle over je geest en lichaam een terugkerend onderwerp. De kunstenaar focuste op een variatie aan thema’s, zoals de vraag hoe fysieke gewaarwordingen verwoord kunnen worden via muziek, de aanstekelijkheid van lachen, de menselijke behoefte aan adrenaline, hyperfocus of de waanzin in method acting. De kunstenaar neemt een kritische houding aan in een documentairetraditie die fotografie en tekst gebruikt als een belangrijk referentiepunt. De schijnbaar neutrale en objectieve teksten die de werken vaak begeleiden, voegen een wetenschappelijke en een subtiel humoristische laag toe aan het werk. www.benvandenberghe.com
16
3
Happy Birthday EUROPALIA : een dubbele verjaardag 45/25
HAPPY BIRTHDAY EUROPALIA: een dubbele verjaardag 45/25 3.1 Verjaardagsfeest op 12 mei 15 Om beide verjaardagen te markeren, herschreef EUROPALIA niet enkel haar missie en vernieuwde zij haar logo. Op 12 mei 15 volgt er ook een verjaardagsfeest in BOZAR. Met de première van de film E25 van Marie-Françoise Plissart en Jacques André en met een centrale gast, William Kentridge, die op een heel eigen manier over onze gezamenlijke passie spreekt: de artistieke creatie als middel om het publiek te verrassen.
Avondprogramma 12.05 20u. - Paleis voor Schone Kunsten gepresenteerd door Anna Luyten (NL) & David Courier (FR) -
45 jaar kunst en verwondering Première E25 film, van het cineastenduo Marie-Françoise Plissart & Jacques André, in opdracht van EUROPALIA Peripheral Thinking: lezing / performance van en door William Kentridge Muzikale verrassing Receptie & Muzikale reis doorheen de gastlanden van EUROPALIA met Radio Martiko en DJ Sofa in de Horta Hall
Tickets voor deze verjaardagsviering zijn te koop aan 10EUR via ticketing BOZAR: 02 507 82 00 - www.bozar.be - aan de kassa
17
E25 Film, van Marie-Françoise Plissart & Jacques André, in opdracht van EUROPALIA Duur: ca 15 min. Verjaardagen en herdenkingen zijn een gelegenheid om achteruit te blikken. Bij EUROPALIA willen we echter vooral een blik op de toekomst werpen. 2015 moet immers een mijlpaal in de al zeer rijke geschiedenis van het festival worden. Bij een nieuwe missie en een nieuwe look hoort ook een nieuwe filosofie voor het festival. Dat willen we onder andere doen met een film die geen documentair maar wel een artistiek karakter heeft. EUROPALIA sprak voor het realiseren ervan Marie-Françoise Plissart en Jacques André aan. Beiden hebben een fascinatie voor stedelijkheid, voor architectuur en voor het leven van alle dag. Dit combineren ze met een open en steeds verrassende blik op de wereld. Al snel drong zich een thema aan hen op: ‘de brug’. Een thema dat onderzocht moest worden en een uitdaging die moest worden aangegaan. Een brug verbindt immers mensen en dus ideeën. Een brug slaat een verbinding tussen culturen. Een brug kan tegelijk een toonbeeld van ingenieursvernuft en voor kunstenaars, dichters, cineasten en schilders een bron van inspiratie zijn. Bruggen zijn met andere woorden een perfecte metafoor van waar EUROPALIA voor staat. Als titel werd gekozen voor E25, nl de naam van de Europese weg die loopt van Hoek van Holland naar Palermo (Italië). Jacques André: “Al vanaf het begin drong het beeld van ‘de brug’ zich op als nieuw symbool van een horizon die openstaat voor anticipatie en ontdekking, een symbool dat door zijn ogenschijnlijke eenvoud geknipt is om het portret van het EUROPALIA-festival te schetsen. Of beter, van zijn inzet, vijfentwintig edities lang, om het hier – Brussel, België en erbuiten – open te stellen voor kunstwerken komende uit het elders. Het is het begin van een avontuur: bruggen slaan – reële bruggen, bruggen uit het verleden en uit het heden, bruggen in wording, bruggen als levende kunstwerken die we steeds moeten herinterpreteren, bruggen die zichzelf verhelderen door tegen elkaar aan te schuren; echo’s tussen verre oevers vinden; een kortere weg zoeken... Om dit alles uit te drukken, hebben we de fictiewerken van de cineasten die aan het festival deelnamen bekeken en er sporen van vastgelegd in de vorm van geluidsfragmenten uit scènes waarin bruggen het échte kloppende hart van de wereld zijn. E25 zet onze voorliefde voor de brug om in aandacht voor het onopvallende of het té vertrouwde”.
18
MARIE-FRANÇOISE PLISSART fotografe en regisseuse, is in België geboren en woont in Brussel. Haar visie verschaft ons een andere kijk, tegelijk gul en streng, op mensen in hun eigen leefomgeving, op onze architectuur, op de stad, op de transformaties van leefwerelden die tot de hele planeet uitdijen… alles benaderd als een geheel van scènes in een fictie die op elk moment werkelijkheid kan worden. Ze geniet niet alleen bekendheid om haar fotoverhalen die het genre van de beeldroman nieuw leven hebben ingeblazen, maar ook om haar samenwerking met verschillende schrijvers, filosofen of antropologen, of nog om het vogelperspectief waaruit ze de stad bekijkt nl. als observator van de voortschrijdende tijd. JACQUES ANDRÉ is geboren in Bretagne en verdeelt zijn tijd tussen Parijs en België. Hij is zowel cineast als regisseur en bevraagt in zijn werk via diverse disciplines, met inbegrip van de plastische kunsten, de vooringenomenheid van zowel blik als woord. Naast activiteiten als artistiek raadgever of als leraar, in het bijzonder op het vlak van kunst en wetenschap, heeft hij diverse creatieve documentaires op zijn naam staan, zoals La pluie d’été naar Marguerite Duras en Eric Vignier. Hij ontwierp multimedia scènebeelden voor het toneel en werkte samen met andere regisseurs voor hij zelf voor regies en performances tekende (La marquise d’O van Kleist, Imbrications).
Vilvoorde ©Marie-Françoise Plissart
19
Peripheral Thinking: een lezing/performance van en door William Kentridge Duur: 50 minuten Engels (boventiteling NL – FR) In de zoektocht naar kunstenaars waar enkele van de basiselementen van het DNA van EUROPALIA (verbazing, nieuwsgierigheid, verwondering, verrassing, bruggen bouwen) in werk en carrière te herkennen zijn, kwamen wij al snel bij William Kentridge uit. Het is misschien waar voor de meeste kunstenaars, maar voor Kentridge geldt het nog meer. Om zijn werk te kunnen interpreteren moet men zowel een beroep doen op instinct, op ‘buikgevoel’, als op interpretatieve kracht. Kentridges tekeningen, films, scenografie doen eerst heel erg ruw en spaarzaam, zelfs heel erg somber aan, maar al snel nemen gevoelens als kwetsbaarheid, dromerigheid, ongemak en nieuwsgierigheid de overhand. Kentridge lijkt meer belangstelling te hebben voor het vertellen van verhalen, dan voor het overbrengen van emoties. De link naar samenleving, filosofie en politiek is aanwezig, maar onderhuids. Zijn kunst kan niet worden losgezien van de plek en de tijd waarin ze tot stand is gekomen, maar is geen rechtstreekse commentaar en nog minder een pamflet. In zijn werk wil de kunstenaar het optimisme onder controle en het nihilisme op afstand houden. De kunstenaar blijft doorheen zijn werk de verbazing, de bereidwilligheid tot het openstellen voor nieuwe impulsen, het nemen van risico’s belangrijk vinden. Ook het publiek moet bereid zijn om deze stap te zetten. Zekerheden zijn te wantrouwen. Men moet de waarde van twijfel, van zoeken, van exploreren opnieuw centraal stellen. Kentridge wil het bijzondere gewoon maken. Hij dwingt respect af door inzichtelijk te maken hoe je met alledaagse middelen tot iets bijzonders kan komen. “Het natuurlijke van het bijzondere. En omgekeerd.” In BOZAR geeft William Kentridge op 12 mei tijdens zijn lezing inzicht in het proces dat hem leidt naar artistieke creatie. De concrete aanleiding is een tentoonstelling die in juni 15 in Ullens Center for Contemporary Art in Beijing opent. Daarin reflecteert de kunstenaar op de voorbije 25 jaar van zijn kunstenaarschap. Hij doet dit om beter te begrijpen op welke manier zowel zijn artistieke output als zijn filosofisch en humanistisch denken zijn geëvolueerd. Wat is inspiratie? Wat maakt dat men door iets wordt geïnspireerd? Wat gaat aan dat moment van inspiratie vooraf? Hoe zit dat hele denkproces in elkaar?
20
Maar naast deze cognitieve processen zijn er natuurlijk ook min of meer onbewuste, gevoelsmatige, veel moeilijker te omschrijven zaken, herinneringen, gebeurtenissen die de kunstenaar William Kentridge drijven en zijn werk mee vorm geven. Met de titel, Peripheral thinking, wil Kentridge aangeven dat wat hem betreft een kunstenaar (en misschien geldt dit zelfs voor elke mens) moet durven in zijn/haar denken het rationele, het verklaarbare, het wetenschappelijke los te laten. Alleen op die manier komt men tot onverwachte inzichten. Dat ronddwalen van de gedachten in de periferie van de gedeelde en persoonlijke ervaringen, van het algemeen aanvaarde discours, van het canon van de (kunst)geschiedenis is wat Kentridge drijft. Hij doet dit op een wervelende manier. Gesproken en geschreven woord, beeld, muziek, dans en (animatie)film becommentariëren voordracht constant. Niemand komt onbewogen uit de lezing. De stortvloed aan informatie overdondert, maar bevraagt en verleidt ook. Van mango tot Mao en mei ‘68, van de Parijse commune tot Tienan-Men, van Johannesburg over Dar-es-Salaam tot bij ons in Brussel. WILLIAM KENTRIDGE is een van Zuid-Afrika’s bekendste kunstenaars en geniet wereldwijde faam voor zijn tekeningen, films, theater- en operaproducties. Hij zoekt inspiratie in de filosofie, de literatuur, de film, het theater en de opera om een complex universum te scheppen waarin goed en kwaad complementaire en onscheidbare krachten zijn. Sinds de jaren 1990 wordt zijn oeuvre tentoongesteld in musea en galeries over de hele wereld, zoals Documenta in Kassel, het MOMA in New York, de Albertina in Wenen, het Jeu de Paume en het Louvre in Parijs. Daarnaast is Kentridge ook regisseur, zoals van Mozarts Toverfluit, een productie opgevoerd in de Brusselse Muntschouwburg, op het Festival van Aix-en-Provence en in La Scala van Milaan. En vorige zomer opende zijn Winterreise van Schubert het Festival van Wenen, het Festival van Aix en het Holland Festival, gevolgd door opvoeringen in het Lincoln Center in New York, in Sint-Petersburg, in Moskou en in andere Europese steden. Als erkenning van zijn grote bijdrage tot de kunst is Kentridge verscheidene malen gelauwerd.
©William Kentridge
21
3.2 Mini-festival 45/25 parallel met EUROPALIA TURKEY Ter gelegenheid van haar verjaardag organiseert EUROPALIA een mini-festival dat parallel loopt met EUROPALIA TURKEY. Naast een overzichtstentoonstelling programmeren we per discipline 1 à 2 projecten die onze herziene missie weerspiegelen. Creatie en uitwisseling staan hier centraal, waarmee we willen aangeven dat we naar een platform evolueren dat kunstenaars uit het gastland en uit onze contreien ondersteunt om (samen) nieuw werk te maken ter gelegenheid van ons festival. Wat natuurlijk niet betekent dat we onze gebruikelijke erfgoed en hedendaagse projecten zullen verloochenen! Het programma van 45/25 houdt zo coproducties in tussen EUROPALIA en een reeks nieuwe partners: samenwerkingen die op inhoudelijk vlak een verrijking bieden, die ook financiële krachten bundelen en die potentieel bieden om verder te internationaliseren. Met nieuwe creaties en uitwisselingen willen we ook de jongeren meer betrekken in ons festival, als kunstenaar en als bezoeker. Op maat gemaakte events voor scholen richten zich tot de kleinsten; hogescholen en universiteiten worden actief betrokken in de ontwikkeling van communicatieprojecten.
Expo: Happy Birthday Sinds 1969 heeft EUROPALIA talloze bezoekers kennis laten maken met culturen uit de hele wereld. Ter gelegenheid van haar 45-jarige bestaan en 25ste festival blikt EUROPALIA terug op haar geschiedenis met een boeiende archieftentoonstelling. In een scenografie van kunstenares Meryem Bayram roepen talloze krantenartikels, affiches, foto’s en televisiereportages herinneringen op aan kunstenaars of voorstellingen van over de hele wereld en expo's met nooit geziene schatten. Tegelijkertijd krijg je een blik achter de schermen met ongekende anekdotes uit het rijke verleden én vertellen we je graag hoe we verder willen gaan met het festival in de toekomst. Terugblikkend op ons verleden willen we zo onze bestaansredenen maar ook onze toekomstvisie opnieuw afbakenen. Als kers op de (verjaardags)taart stelt de tentoonstelling ook E25 voor, de nieuwe film van Marie-Françoise Plissart en Jacques André in opdracht van EUROPALIA, waarin de filosofie van het festival gekoppeld wordt aan de metafoor van de brug.
22
Muziek: Light in Babylon UITWISSELING Het in Istanbul gevestigde etnofolkensemble Light In Babylon is een van de origineelste Turkse muziekexportproducten van de voorbije jaren. De verbluffend mooie stem van zangeres Kamal gecombineerd met het prachtige geluid van de santur en het westerse gitaarspel resulteren in een verbazingwekkende ervaring.
Theater: Hidden Face (Verborgen Gezicht) CREATIE Tekst van Orhan Pamuk Regie door Mesut Arslan Met Verborgen Gezicht maakt producer / theatermaker Mesut Arslan een suggestieve aanpassing van het surrealistische filmscript van Nobelprijswinnaar Orhan Pamuk. Met de hulp van een inventieve lichte choreografie van scenograaf Erik De Vries onthult een VlaamsTurks team van acteurs de verborgen gezichten van de personages. Op het podium ontstaat een fascinerende, denkbeeldige wereld, vol potentiële verhalen. Speeldata 28/10/2015 Cc Strombeek 29/10/2015 De Plomblom, Ninove 10/11/2015 BOZAR, Brussel 11/11/2015 C-Mine, Genk 12/11/2015 CC de Werft, Geel 20+21/11/2015 CC Gildhof, Tielt 4/02/2016 Antwerpse Kleppers, Bourla Schouwburg
23
Dans: Atmosphere CREATIE & UITWISSELING Choreografie Marc Vanrunxt Dans Melih Kiraç, Asli Bostanci, Orcun Okurgan, Gizem Aksu Techniek en lichtontwerp Stef Alleweireldt Productie Kunst/Werk Coproductie EUROPALIA, Platform 0090 Met de steun van de Vlaamse Gemeenschap Marc Vanrunxt maakt choreografieën geënt op de persoonlijkheid van de performers; hij extraheert iets schitterends (verwijzend naar het Franse woord: ‘brillance’) uit deze mensen om dit vervolgens uit te vergroten. Deze made-to-measure-aanpak zal in deze Turks-Belgische voorstelling niet anders zijn. De ontmoeting met de vijf Turkse dansers geeft hem de kans om een aantal thema’s en variaties zoals tijd (duur) en ruimte (dichtbij & ver weg), die de basis vormen van zijn oeuvre, te laten ontdekken door een generatie dansers met een andere vooropleiding, een andere culturele en politieke achtergrond. Hij haalt inspiratie uit de kracht, uit het doorzettingsvermogen en uit de zwakte en twijfel van de mens en hij bekijkt liever de dansende mens, dan de danser. Speeldata 27/10/2015 28/10/2015 29/10/2015 30/10/2015 8/12/2015 9/12/2015 30/04/2016
Kaaitheater, Brussel (+ HAPPY HAPPY TOGETHER - ILYAS ODMAN – Kaaistudio’s) CCberchem, Antwerpen STUK, Leuven CC de Spil, Roeselare Concertgebouw, Brugge C –mine, Genk NTGent
Literatuur: Ece Temelkuran CREATIE & UITWISSELING Ece Temelkuran is misschien wel de meest talentvolle jonge schrijfster van Turkije. Al tien jaar schrijft zij een dagelijkse column in één van de meest populaire Turkse kranten en werd zij meermaals als journaliste bekroond. Ze vermengt verschillende vormen van dramatisch sentimentalisme en zwarte humor, in combinatie met haar postmoderne stijl, ruimte creërend voor tactvolle linken met het alledaagse leven. Passa Porta residence 23/11 > 21/12/2015 (tbc)
24
4
Praktische informatie
Praktische informatie PERSDIENST EUROPALIA 45/25 BE CULTURE General Manager: Séverine Provost Project Coordinators: Lore Lambrechts (NL)
[email protected] - + 32 (0)478 43 66 67 Charlotte Materne (FR)
[email protected] - + 32 (0)484 82 19 43 T: + 32 (0)2 644 61 91 -
[email protected] - www.beculture.be
EUROPALIA op sociale media Facebook: www.facebook.com/Europalia Twitter: twitter.com/EuropaliaTurkey Youtube: www.youtube.com/user/EuropaliaTurkey Vimeo: vimeo.com/user8812336 Instagram: instagram.com/europalia Pinterest: www.pinterest.com/Europalia Flickr: www.flickr.com/photos/europalia
NEWSLETTER Blijf op de hoogte via de EUROPALIA-nieuwsbrief. Schrijf u in via de website www.europalia.eu
ADRES EUROPALIA ivzw Ravensteingalerij 4 - 1000 Brussel Info: +32 (0)2.504.91.20 www.europalia.eu
25
26
5
Persvisuals
Persvisuals Beelden kan u in hoge resolutie downloaden op de website www.europalia.eu - rubriek Pers > Beelden (er is geen paswoord nodig).
27
28
Met dank aan
Met dank aan
Duvel / Moortgat NV Wittamer
29
30
Abcedarium
Abcedarium Onze mediapartners De Standaard en La Libre Belgique ondersteunen onze verjaardagsviering, waarvoor onze hartelijke dank. De Standaard doet dat onder meer met advertentieruimte en beide kranten publiceren op 12 mei een extra bijlage, waaronder een abcedarium. Van A tot Z, Europalia in 26 letters. Het Europalia team blikt even terug op 45 jaar artistieke bruggenbouw, 45 jaar vertrouwen, passie en verwondering, de hoogtepunten, de hoofdrolspelers, de vernieuwingen... Artiest Alles draait bij EUROPALIA rond artiesten en de kunst die zij hebben voortgebracht. Enkele namen: Ai Wei Wei (China 2009); Shirley Bassey (UK 1973); Claudia Cardinale (Italië 2003); Placido Domingo (Mexico 1993); Umberto Eco (Italië 2003); Jean-Michel Folon (Frankrijk 1975); Valery Gergiev (Rusland 2005); Friedensreich Hundertwasser (Oostenrijk 1987); Ingres (Frankrijk 1975); Jacob Jordaens (België 1980); Frida Kahlo (Mexico 1993); Lang Lang (China 2009); Jeanne Moreau (Österreich 1987); Yukio Ninagawa (Japan 1989); José Clemente Orozco (Mexico 1993); Max Pinckers (India 2013); Quing Mei Wei Hui (China 2009); Rembrandt van Rijn (Nederland 1971); Richard Strauss (Oostenrijk 1987); Antoni Tapiès (Spanje 1985); João Ubaldo Ribeiro (Brazilië 2011); Alarmel Valli (India 2013); Anton Wajda (Polen 2001); Xenakis Ensemble (Griekenland 1982); Takeo Yamaguchi (Japan 1989); Tom Zé (Brazilië 2011). Brueghel November 1980. De Belgische kranten schrijven over een vrij nieuw fenomeen: de rush van het publiek naar de tentoonstellingszalen in het Paleis voor Schone Kunsten tijdens de laatste dagen van een expo. Rijen stonden tot aan het Warandepark aan te schuiven, toezichters liepen nerveus rond. Gelukkig was het al herfst want anders hadden de hulpdiensten flesjes water moeten uitdelen! Nooit in de geschiedenis van EUROPALIA haalde een tentoonstelling zoveel bezoekers: meer dan 300.000. En dat voor een tentoonstelling die ‘slechts’ 2 maanden (van september tot november) geprogrammeerd stond. Het gebeurt niet elke dag dat de Val van Icarus, de Toren van Babel en de Spreekwoorden in dezelfde ruimte konden gezien worden. Creatie EUROPALIA gaat er prat op een creatiefestival te zijn. Het is geen garage waar kant en klare projecten geparkeerd kunnen worden. Dat geldt in het bijzonder voor de tentoonstellingen: elke expo wordt speciaal voor het festival ontwikkeld. Maar ook in de andere disciplines is dat
31
zoveel mogelijk het streefdoel: kunstenaars verruimen ter gelegenheid van EUROPALIA hun repertoire of gaan nieuwe samenwerkingsverbanden aan. Maar de vernieuwingsdrang van het
festival gaat verder dan dat: dit jaar creëren we een nieuw logo, een meer hedendaagse huisstijl, een herdachte strategie, een aangescherpte missie. Diplomatie EUROPALIA is een festival dat vaak past in de strategie van culturele diplomatie van het gastland én van België. Dat hoeft volgens ons geen probleem te zijn zolang de authenticiteit van kunst en kunstenaar en het respect voor publiek en andere stakeholders maar blijven voorop staan. Diplomaten zijn, zeker in de opstartfase van een festival, onmisbaar. Het zijn Belgische ambassades in Moskou, Beijing, Brasilia, New Delhi en Ankara die een sleutelrol hebben gespeeld in het tot stand komen van de recentste festivals. Net zoals de diplomaten van de betrokken landen in Brussel hun respectievelijke overheden vaak hebben overtuigd om de sprong te wagen en mee in het EUROPALIA-avontuur te stappen. Wij danken hier graag al die onvermoeibare vrouwen en mannen voor hun niet aflatende inzet. Eurocentrisme Eurocentrisch willen we heel bewust niet zijn. Wij bekijken de wereld niet enkel door een Europese bril en beschouwen het oude continent niet als ons enige referentiepunt. Begrijp ons niet verkeerd: we houden van Europa, voelen ons Europeaan. We zijn er trots op in de Europese hoofdstad ons hoofdkwartier te hebben. Maar tegelijk zijn we ervan overtuigd dat de wereld en hoe die wereld in elkaar zit, hoe mensen met elkaar omgaan, hoe samenlevingen worden georganiseerd ook op andere manieren, met andere maatstaven kan worden bekeken. Ook dat willen we met onze festivals aantonen. Feest Elke EUROPALIA wordt uiteindelijk een feest, een feest van de kunsten. Een feest dat vier maanden duurt en waar je elke dag weer een artistieke ontdekking kan doen. Waar je uit de bol kan gaan, maar waar je ook weer tot jezelf komt. Een heel speciaal soort feest. Waar anders kan je samen vieren met jonge Turkse dansers, een grootmeester van de sitar, een Chinese Hamlet-interpretatie, capoeira-dansers of Russische avant-garde toneelspelers? Gutenberg Elk festival kan gezien worden als een ode aan de uitvinder van de boekdrukkunst. Wij geven programmabrochures uit, maken toonaangevende catalogi, publiceren affiches, flyers, bijlages in kranten en tijdschriften. Daarnaast leggen we ons ook toe op wandel- en bezoekersgidsen en plattegronden. De laatste jaren komen daar nog facebookpagina’s, twitterfeeds en diverse webapplicaties bij. Vanzelfsprekend zorgen we ervoor dat dit alles in tenminste drie talen beschikbaar is. We trekken daarvoor grafici aan die hun sporen hebben verdiend en er telkens weer in slagen om een frisse, hedendaagse look te geven aan al deze publicaties.
32
Horta Architect Victor Horta is al sinds het begin gastheer van EUROPALIA. Hij ontwierp immers het Brusselse Paleis voor Schone Kunsten (1928), waarvan de in 1996 naar aanleiding van EUROPALIA gerenoveerde centrale hal zijn naam draagt. EUROPALIA werd ook in 1969 opgericht door enkele verlichte geesten van het PSK. De relaties met het PSK, nu BOZAR, zijn door de jaren heen zeer nauw gebleven. Nog steeds vindt een aantal belangrijke evenementen van het festival in BOZAR plaats. Dat is in het bijzonder waar de hoofdtentoonstellingen en de openingsceremonie in het bijzijn van de staatshoofden en de voorzitters van de Europese Commissie en de Europese Raad. Italië Is het enige land dat twee keer aan de beurt kwam (1969 en 2003). Niet verbazend voor een land zo rijk aan kunst en cultuur. Japan Ligt Japan tegenwoordig in Europa? Het is een vraag die EUROPALIA medewerkers ongetwijfeld vaak op hun bord kregen bij de planning van het eerste extra-Europese avontuur in 1989. Het verkennen van alle wereldculturen behoort, zo vinden wij, zeker tot onze opdracht. Na Japan kwamen Mexico (1993), Rusland (2005), China (2009), Brazilië (2011) en India (2013) aan de beurt. En het publiek? Dat volgde massaal. Dat bewijzen de cijfers. Voor el van de genoemde festivals kwamen er ongeveer een miljoen bezoekers opdagen. Het gevolg voor de teams die dit alles voorbereidden? Een massale jetlag, ook al met een “j”. Kilo 18, 23 of 25 ? We beginnen ze uit het hoofd te kennen, die restricties op het gewicht van de bagage die je zonder bijkomende kosten mee mag nemen op een vliegtuig! Waarom dat zo belangrijk is? Omdat het geven van relatiegeschenken aan toekomstige partners in een nieuw EUROPALIA avontuur uiterst belangrijk is. We zijn door de jaren heen dan ook zeer vindingrijk geworden in het vinden van kleine geschenken die leuk en ‘typisch Belgisch’ zijn, maar tegelijk bijna niets wegen. We zijn experten in de kleinste doosjes koekjes en deden een vergelijkende studie van de verpakkingsmethodes van onze chocolatiers. Maar anderzijds durven we ons nauwelijks voorstellen wat het gecumuleerde gewicht moet zijn van alle studiemateriaal die we uit het gastland meekregen om het festival voor te bereiden. Ook de tonnen kunstwerken die om de twee jaar van het gastland naar België werden overgevlogen zijn indrukwekkend. Lange termijn Het programma van elk festival is het resultaat van jarenlange voorbereidingen, tientallen werkvergaderingen met kunstenaars, curatoren en overheden. Talrijke ontmoetingen en reizen gaan het begin van een festival vooraf. Het team van het festival wil graag tenminste drie jaar voorbereidingstijd, maar “krijgt” er vaak amper twee. Op dit moment (lente 2015) werken we al hard aan de edities voor 2017 en 2019.
33
Merhaba, buongiorno, bonjour, goeiedag, ni hao, bom dia, privjet … Als team van EUROPALIA voelen we ons bij het begin van de voorbereiding van een nieuw festival steeds weer alsof we terug naar de schoolbanken worden geleid. Dit vinden we echter niet onaangenaam. Bij elk gastland nemen we immers een duik in een nieuwe cultuur. We wentelen ons in een nieuwe taal, in nieuwe omgangsvormen (hoe geef ik dat visitekaartje af, schud ik de hand van mijn gesprekspartner, of beter niet?). We leren nieuwe luchthavens kennen en komen in contact met een reeks experten die ons inleiden in een tot dan misschien minder bekende wereld. We reizen om te leren en blijven bij de les. En dat is goed zo. Nobel Alfred Bernhard Nobel overleed al in 1896 en was dus nooit bij EUROPALIA te gast. Overigens, zijn geboorteland Zweden stond tot nog toe (nog) niet op het programma. Maar diverse Nobelprijswinnaars literatuur kwamen wel naar Brussel, voor of na de uitreiking van hun prijs in Stockholm. Dat was het geval voor kleppers als Octavio Paz (1990), Kenzaburo OE (1994), José Saramago (1998), J.M.G Le Clézio (2008) en Mo Yan (2012). We hebben overigens nog een goed idee voor een dissertatie aan een universiteit of hogeschool in de schuif liggen: een studie van alle kunstenaars, geprogrammeerd door EUROPALIA, die belangrijke prijzen hebben gewonnen in uiteenlopende disciplines als muziek, theater, plastische kunst of gastronomie en mode. Voor hen en vele anderen betekende de deelname aan EUROPALIA een springplank in hun carrière. Opalia Wat betekent EUROPALIA eigenlijk ? Het eerste deel van onze naam spreekt voor zich. Maar wat met het tweede deel ? De opalia waren Romeinse feesten gehouden in de oogstperiode ter ere van Ops, aardgodin en symbool van vruchtbaarheid. Robert De Smet, jarenlang een van de directeurs van het festival, combineerde Europa, vanwaar onze ontdekkingstocht startte, met die opalia en kwam zo tot EUROPALIA. Oogst der culturen. Tijdloos en mooi. Partners We hebben er honderden. Met partners bedoelen we bij EUROPALIA al die concertzalen, theaters, bibliotheken, filmfestivals, danscentra, kunstenhuizen, tentoonstellingszalen, musea, universiteiten, boekenbeurzen, bioscopen en galeries die mee evenementen van EUROPALIA ontwikkelen en die ons enthousiasme delen. Maar ook al die andere stakeholders zoals de pers, diverse overheden, sponsors en mecenassen die elk festival weer onze partners in crime zijn.
34
Quam parva nulli cedo Zou de spreuk op het wapenschild van EUROPALIA kunnen zijn: al ben ik klein, ik wijk voor niets. Het publiek beeldt zich vaak in dat een festival dat honderden events telt uit tientallen medewerkers moet bestaan. Niets is echter minder waar. Elke EUROPALIA wordt gemaakt door een klein maar hecht team van een 15-tal medewerkers, tijdens het festival zelf versterkt door talrijke vrijwilligers en studenten. Geen berg is hen te hoog, geen hindernis onneembaar. Zij wijken inderdaad voor niets. Elk festival staat immers als een huis. Quod erat demonstrandum. Risico Bij elke landenkeuze neemt EUROPALIA een risico. Telkens opnieuw moeten pro’s en contra’s tegen elkaar worden afgewogen, moeten moeilijke knopen worden doorgehakt, weten we dat we diverse stormen zullen moeten doorstaan vooraleer daar weer die bevrijdende openingsceremonie is. Ook telkens weer de nodige financiële middelen bijeenbrengen is een uitdaging. Gelukkig gaat het niet om onberekende risico’s. Door de jaren heen bouwden we expertise en professionalisme op. Dat helpt. Sponsors Steun uit de privé-sector is voor het welslagen van elk festival onontbeerlijk. Zonder sponsoring geen uitstraling, geen bijzondere projecten voor specifieke doelgroepen. Zonder sponsoring een programma dat haar ambities moet temperen. Zonder sponsoring geen alomvattend festival zoals we dat al 45 jaar kennen. Sponsors zijn fantastische mensen en bedrijven. Zij schenken niet, zij investeren omdat zij in ons project geloven. Ook de diverse overheden sponsoren ons eigenlijk met de subsidie die ze ons toekennen. Wist u dat elke Euro die het festival van de belastingsbetaler ontvangt minstens vervijfvoudigd wordt? Een rendement van meer dan 500 % dus, zonder het dan nog te hebben over het economische terugverdieneffect: EUROPALIA CHINA genereerde meer dan 20 miljoen Euro directe en indirecte inkomsten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest alleen. Tijd Het is een cliché zo groot als een huis: tijd is een relatief begrip. In sommige culturen wordt strikter aan time management gedaan dan in andere. Er zijn landen waar je er zeker van kan zijn dat je gesprekspartner precies op tijd op de afspraak verschijnt en andere waar dit minder vanzelfsprekend is. Allemaal zaken die je moet weten als je een festival voorbereidt. De wedloop tegen de tijd en het respecteren van deadlines … die zijn dan weer minder relatief.
35
United States of America Een van de landen die hoog op onze shortlist prijkt voor toekomstige festivals. Ook in LatijnsAmerika zijn er landen waar we graag een editie aan zouden wijden. Afrika is eveneens een onontgonnen continent. In de meeste gevallen is het zo dat een land zichzelf kandidaat stelt. Na grondig onderzoek, veel overleg en diverse prospectiereizen is het de Raad van Bestuur die de uiteindelijke beslissing neemt. Als men de wereldkaart ter hand neemt dan ziet men dat de meeste Europese landen (met een paar uitzonderingen zoals Ierland, de Scandinavische landen, de Baltische Staten, Roemenië,…) en de BRIC landen plus Japan en Mexico (en in 2015 Turkije) al aan bod zijn geweest. VIP Het spreekt vanzelf dat elke deelnemer aan het festival, kunstenaar, curator én publiek, voor EUROPALIA ‘important’ is. Sommigen zijn echter nog dat tikje belangrijker. Zoals de Venus van Urbino van Titiaan, die alleen voor EUROPALIA ITALIA (2003) haar museum verliet, net als tal van kunstschatten uit het Hermitage, de Verboden Stad of het Topkapipaleis. VIP in de meer gebruikelijke zin zijn dan weer de staatshoofden en gekroonde hoofden, gezagsdragers van de Europese instellingen, ministers en ambassadeurs die de openingsceremonie bijwonen. We zijn onze vorst overigens uiterst erkentelijk voor de hoge bescherming die hij aan elke editie van het festival verleent. Willems (Paul) Belgisch schrijver van romans, essays en toneelstukken. Werkte vanaf 1947 voor het Brusselse Paleis voor Schone Kunsten en lag daar, samen met collega’s Franz de Voghel , Pierre Janlet en Herman Liebaers mee aan de wieg van het EUROPALIA festival. De oorsprong van EUROPALIA gaat eigenlijk terug tot Expo’58. In de marge van de wereldtentoonstelling organiseren Paul Willems en Maurice Huisman (directeur van de Muntschouwburg) een artistiek ‘Wereldfestival’. Het grote succes daarvan smaakte naar meer en in 1969 volgde in het PSK een festival gewijd aan Italiaanse kunst en cultuur: EUROPALIA was geboren. Op 13 mei 1970 verschenen in het Staatsblad de statuten van de vzw, onze officiële ‘geboorteakte’. Precies 45 jaar geleden dus. X-films Het enige genre dat op geen enkel EUROPALIA festival aan bod is geweest. Maar daarnaast kan je het zo gek niet bedenken of het is al tijdens een EUROPALIA geprogrammeerd. De meer ‘gangbare’ vormen van artistieke expressie, uiteraard. Maar daarnaast ook gastronomie, kalligrafie, acrobatie, jongleerkunst, cartoons, mode, queer cinema, wandel- en ontdekkingstochten, schattenjachten, circus, DJ’s, VJ’s en body percussion…
36
You ain’t seen nothing yet Het zal u niet zijn ontgaan, in 2015 viert EUROPALIA de 45 jaar die ze op de teller heeft staan en met EUROPALIA TURKEY de 25ste editie van het festival. Wij willen niet op onze lauweren rusten en er op zijn minst nog 45 jaar en 25 festivals bij doen. Tegelijk zijn we er ons van bewust dat de wereld rondom ons verandert en dat het publiek deels andere verwachtingen koestert dan in de jaren zestig en zeventig. Misschien zullen de EUROPALIA’S er in de toekomst dus iets anders uitzien dan nu. Maar ons enthousiasme, onze drive en onze zin om telkens weer een bijzonder programma in elkaar te boksen: dat verandert niet ! Zaventem De plek waar de meeste van onze ontdekkingstochten starten. De gemeente waar zo goed als al onze buitenlandse gasten voet op Belgische bodem zetten. Dat waren er bijvoorbeeld 1639 voor EUROPALIA RUSSIA en 1439 voor EUROPALIA CHINA. We halen hen daar ook altijd af en zorgen ervoor dat ze zich bij het festival meteen thuis voelen. Zaventem kan met recht en rede een ‘hub’ van het festival worden genoemd.
37
38
6
25 Festivals
25 Festivals
39
40
41
42
43
44
