P R E S E N T Thuis op vele fronten HERFST 2015

GV

P R E S E NT

Thuis op vele fronten

HERFST 2015

Muziek Bd’er draait door! Etiquettespecialist spreekt Nestor KMAR te biecht Heeft IS toekomst?

GV Present | Herfst | 2015

Einde & nieuw begin De herfst is gearriveerd en (religieuze) winterfeestdagen zijn in aantocht. Sommigen worden er melancholisch van en krijgen last van herfst-blues. Voor anderen is er geen mooier jaargetijde denkbaar met zijn eindeloze kleurenpracht. Als redactie hebben we met gemengde gevoelens gewerkt aan deze editie van GV Present. Het is het laatste nummer. Daarmee is er voor ons een einde gekomen aan drie jaar waarin we met veel plezier ieder kwartaal voor u ons blad mochten samenstellen. In het afgelopen jaar was GV Present reeds digitaal te lezen op onze website www.dgv.nl. De vele positieve reacties op het digitale blad en de website hebben ertoe geleid dat we hebben besloten om vanaf nu ons nieuws, onze verhalen, belevenissen,

colofon GV PRESENT GV Present wordt uitgegeven onder verantwoordelijkheid van de hoofden van dienst van de Diensten Geestelijke Verzorging.

2

REDACTIE: Claudia Bisschops (hoofdredacteur), Hugo Houtgast (eindredacteur), John van Eenennaam, Gösta Huijs, Fred Omvlee (webredactie), Javelin Zwakhalen REDACTIEADRES: [email protected] ADRESMUTATIES EN AFMELDINGEN: [email protected] AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE: Guy Dolmans, Frank Grandia, Ger Hindriks, Bert van Holst, Tiebo Jacobs, DJ Izzy, Jasper Staps, Jan Jaap van Weering, Anne Zweers FOTOGRAFIE EN ILLUSTRATIES: Rocyka Fotografie, Sjoerd Hilckmann, Hille Hillinga, Roelof Pot, Zeagle, e.a. VORMGEVING: Wim Balyon (OBT) DRUK: OBT bv, Den Haag GV PRESENT OP FACEBOOK EN TWITTER: www.Facebook.com/GVPresent of www.twitter.com/GVPresent of tweet met #GVPresent GV PRESENT DIGITAAL: www.DGV.nl Overname van de inhoud kan alleen geschieden met toestemming van de redactie ISSN: 2214-2002 Oplage: 55.000

activiteiten, feestdagen, maaltijden, vieringen etc. wereldkundig te maken via onze website. Om te benadrukken dat we een frisse doorstart maken, hebben we gekozen voor het thema muziek: essentieel om te overleven tijdens uitzending, essentieel om de belangrijke momenten in het leven te omlijsten. Maar het ritme en de orde die muziek brengt, dringt ook door in andere delen van het leven. Muziek is verbonden met leidinggeven, maar ook met hoe je je netjes hoort te gedragen en hoe je behoort te gedenken ook als het niet je eigen mensen zijn. Tot slot is muziek verbonden met het diepste verlangen in ieder van ons en de wens om te worden wie je wilt zijn. Een prima thema dus voor de laatste editie van GV Present. Namens de redactie wil ik u danken voor uw betrokkenheid en wens ik u alle goeds! Claudia Bisschops [email protected]

inhoud Missies Teamspirit Heroes and Villains Interview Blikopener Het biechtgesprek Wald der Erinnerung Culinair met een bite! Denktank Boek & Film Op het lijf geschreven Beukbergen

3 6 8 10 13 14 16 17 18 20 22 23

missies


IS-STRIJDERS HOUDEN MEER VAN DE DOOD, DAN WIJ VAN HET LEVEN

Aalmoezenier blikt terug op trainingsmissie Irak Nederland draagt alweer een dik half jaar actief bij aan de strijd tegen IS. In Irak worden Peshmerga getraind. We doen dat in nauwe samenwerking met een aantal coalitielanden, waarvan Amerika de voornaamste is. Maar hoe effectief zijn de Peshmerga in de strijd tegen IS?

We kunnen allerlei meningen hebben over het optreden van de VS in Irak door de jaren heen, maar bij het huidige probleem in het Midden-Oosten is onmiddellijke actie vereist. De militaire slagkracht wordt ernstig vertraagd doordat we cruciale beslissingen eerst door de bureaucratische molen van de politieke processen moeten slepen. Dit is overigens niets nieuws. Evenmin dat de VS in haar oorlogsvoering hierdoor minder lijkt te worden gehinderd en mede daardoor eigenlijk altijd twee oorlogen voert: eentje in coalitieverband, compleet met het hele politieke circus, en eentje in het verborgene. Het maakt van Amerika een geduchte tegenstander en een ongrijpbare medestander. Men kan met Amerikanen de hele dag onderhandelen; ze zijn altijd behulpzaam, coöperatief en vriendelijk. Zij zullen op geen enkele manier aan hun coalitiepartners enige vorm van irritatie laten blijken over de eindeloze gesprekken over allerlei randvoorwaarden, alvorens de partners eventueel bereid zijn taken op zich te nemen. Amerika voert tegelijkertijd de acties uit die nodig zijn. Men onderhandelt hier niet over, maar handelt. In sommige situaties is het namelijk beter om achteraf om vergeving te vragen, dan vooraf om toestemming. En zo werkt dat temeer met militaire acties. Tegenover de uitdager van het huidige conflict, IS, kunnen we het ons niet veroorloven om té lang met elkaar te onderhandelen. Want IS is niet zomaar een vijand. De strijders van IS zijn geen ontevreden geitenhoeders, geen barbaren die alleen

3

en verlaten in de woestijn verstoken zijn van enige vorm van beschaving. Integendeel. IS heeft een groot aantal zeer hoog en breed opgeleide strijders in haar midden. Zij komen uit allerlei verschillende islamitische en niet-islamitische landen. Het beeld van barbarisme wordt doelbewust gecultiveerd om angst aan te jagen. Wreed zijn en onverbiddelijk: lessen die in de geschiedenis van het ideaal van het kalifaat met bloed staan geschreven. Want Djengis Khan en zijn Mongoolse Gouden Horde maakten ooit korte metten met de onoverwinnelijke moslims en hun kalifaat. Baghdad werd met de grond gelijk

De strijders van IS zijn geen ontevreden geitenhoeders

gemaakt. Het was het einde van een tijdperk. Het kalifaat anno 2015, genaamd IS, gedraagt zich paradoxaal genoeg hetzelfde als de horde die ooit een einde maakte aan het kalifaat. Een vreemde speling van het lot of ironie van de wereldgeest? Of welbewuste duistere bedoelingen van een goed opgeleide groep mensen, die zo’n beetje alles waar onze maatschappij voor staat verwerpt, tenzij het hún doel dient? IS begrijpt als geen ander dat de moderne democratische staten met hun regels, normen en waarden, een maatschappij hebben voortgebracht die steunt op een aantal pijlers: de financiële instellingen, de media en de grillen van de gemiddelde individuele consument, die eigenlijk op niets anders is gericht dan zichzelf. IS begrijpt onze zwakke punten en buit deze


4

uit! Voor de IS-strijders is het leven dat wij leiden geen leven. Liever dood dan daaraan moeten toegeven. Vanuit hun oogpunt bekeken, betekent dit maar één ding: alles waar het Westen voor staat, dient te worden afgewezen. Het hele westerse experiment met de grond gelijk maken. En alles is daarbij geoorloofd. Het stelt ons voor de vragen: wat betekent het om te moeten strijden tegen een vijand die meer van de dood houdt, dan wij van het leven? Denken we echt dat we de kool en de geit kunnen sparen? Dat we uiteindelijk in vreedzame co-existentie kunnen bestaan? Dat deze horde door middel van educatie kan worden verlicht? Deze gedachte is zó zwanger van decadente arrogantie, dat zij volgens mij alleen onze ondergang zou kunnen baren. De jihadisten die de scepter zwaaien bij IS, zijn met educatie allang niet meer te redden. Wij dienen juist de kritiek, die zij uiten op onze maatschappij, ter harte te nemen. Ik heb het bijvoorbeeld over het idee dat wij niet worden geregeerd door een parlement, maar door banken en andere financiële instellingen en dat de media bepalen wat belangrijk is en wat niet en hiermee onder andere de politieke agenda invullen. Terwijl diezelfde media toegeven aan de grillen van de consument, die vooral onderhouden wil worden. En dáár zit inderdaad onze zwakke plek. Maar deze kritiek ter harte nemen geldt natuurlijk alleen voor de langere termijn. Geconfronteerd met een vijand als IS, die niet zal stoppen, niet zal inzien dat de strijd verloren is, omdat de martelaarsdood hetgeen is waarvoor men strijdt, is er maar één reactie mogelijk: zorgen dat wij niet de kool zijn. In de geschiedenis is Amerika een keer eerder geconfronteerd met een tegenstander die groot genoeg was om een gevaar te vormen en precies, zoals de moderne jihadist, een vorm van eer vond in het sterven op het slagveld, zij het om een andere reden. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog wilde Japan van geen ophouden weten. Men vocht zich liever dood, dan dat men wilde opgeven. Wanneer Amerika deze strijd op een conventionele manier had uitgevochten zou de oorlog nog jaren langer hebben geduurd, met vele duizenden extra doden tot gevolg. Japan werd op de knieën

gedwongen door de inzet van een nieuw wapen. Amerika heeft hiervan geleerd om zulke vijanden in een vroeg stadium met een grote hoeveelheid kleine, felle acties te destabiliseren en demotiveren. Nu, anno 2015, is het gooien van een atoombom om allerlei redenen geen goed idee. Wie hier anders over denkt, is irrationeel. Maar een alternatief hebben we ook niet, waardoor onze strijd tegen IS voorlopig door zal gaan. IS strijdt voor de eeuwigheid. Tot hoe ver zijn wij bereid te gaan? Zijn we bereid om Nederlandse levens te offeren in het gevecht tegen IS? Zijn we er klaar voor om een HD-filmpje te moeten bekijken waarin onze geliefde in een oranje overall de strot af wordt gesneden door een kind van twaalf? Hoe zouden we moeten reageren wanneer dit gebeurt? Vanuit de emotie van dat moment? De grillen volgend van een emotioneel geraakte groep individuen? Maar zal dat enige indruk maken? En op wie?

IS buit de zwakke punten van onze westerse maatschappij uit Nederland traint in Noord-Irak Peshmerga, die vervolgens ten strijde trekken tegen IS. Het is een druppel op een gloeiende plaat. Het betreft hier strijders die zijn opgegroeid in dertig jaar oorlog en wetteloosheid. Het zijn geen professionele militairen, maar bakkers en metselaars. Te wapen geroepen om te gaan vechten tegen IS. Niet als een leger zoals wij dit kennen. De Peshmerga, wat betekent ‘Zij die de dood in ogen kijken’, zijn afkomstig uit politiek geëngageerde clans die weer zijn onderverdeeld in families. Zo zijn er o.a. PUK-, PDK-, en PKK-Peshmerga. Allen hebben zij, behalve een gezamenlijke vijand in IS, een gezonde argwaan voor de ander. Zullen zij écht anders gaan vechten na die 4 weken training? De Nederlandse militair kijkt naar de individuele Peshmerga en zegt: ‘elke procent die hij beter heeft leren kijken, schieten, samenwerken, geeft hem een betere kans om te overleven.‘ Tegelijkertijd valt de ongebreidelde corruptie in Irak niet langer dan vier maanden te negeren, omdat zij knaagt aan de poten van datzelfde moreel.

Nederlandse militairen die in Irak Peshmerga trainen, hebben het gevoel dat men aan een racepaard (trainers) heeft gevraagd om aan een werkpaard (bakker, metselaar), uit te leggen hoe die moet dansen als Bonfire (oorlog voeren). Het racepaard zal doen wat men van hem vraagt aangezien hij beter kan dansen dan het werkpaard. Hij zal er niet over klagen en naar eer en geweten de taak volbrengen waarmee hij is opgezadeld. Dat het werkpaard niet erg hoog in het klassement zal eindigen (lees: vroegtijdig om het leven zal komen), ligt gelukkig buiten de verantwoordelijkheidsscope van het racepaard. Al wil dit niet zeggen dat hij het niet waarneemt. De politieke terughoudendheid in het ondernemen van actie leidt ergens tot een gevoel ondergewaardeerd te worden. Het voelt voor de goed opgeleide en redelijk uitgeruste militairen als een vernedering en een gebrek aan vertrouwen, omdat men ervan overtuigd is de klus beter te kunnen klaren dan de Peshmerga. De consequentie is dat de mindere soldaat aan het front gebracht wordt. De Peshmerga hebben een schreeuwend tekort aan van alles en nog wat om een redelijke kans te hebben om te overleven op het slagveld. Het is niet dat het niet aanwezig is in het pseudo-land Koerdistan, integendeel. Allerlei ondoorzichtige lokale politieke redenen zorgen ervoor dat de juiste spullen liggen opgeslagen in loodsen en niet bij de mannen terecht komen die deze in hun gevecht tegen IS nodig hebben. Men houdt de spullen vast voor strijders van de eigen politieke groepering en wacht af wat de toekomst zal brengen. Een ding is zeker: linksom, of rechtsom, en met vele doden, zal er een nieuwe staat ontstaan. Hetzij het kalifaat, dan wel Koerdistan. De kaart van het Midden-Oosten zal hoe dan ook radicaal veranderen. Machtsverhoudingen zullen verschuiven. Hoe gaan andere landen hierop reageren? Iran, Israël, Saudi-Arabië of Turkije? Hoe gaan wij daarop reageren? Welke rol willen wij Nederlanders hierin vervullen? Kunnen we dat überhaupt? De tijd om deze vragen te adresseren is aangebroken. We zijn het aan onze militairen verplicht. JAVELIN ZWAKHALEN

teamspirit


INZET KAPEL KONINKLIJKE LUCHTMACHT DIENSTBAAR MAKEN AAN MILITAIREN

Defensie en muziek onl Als jongetje van acht mocht Jasper Staps met zijn vader mee naar de plaatselijke harmonie en het was meteen liefde op het eerste gezicht: de saxofoon! Na zijn conservatoriumopleiding werd hij beroepsmuzikant, dirigent en arrangeur. Sinds een jaar staat hij op de bok bij de Kapel Koninklijke Luchtmacht. De dirigent spreekt over zijn liefde voor muziek en ‘zijn’ orkest. Hoe komt een saxofonist/arrangeur bij defensie terecht?

6

“Dat was een natuurlijk proces. Ik heb het conservatorium gevolgd in Tilburg en Den Haag, met de specialisaties saxofoon, arrangeren en orkestdirectie. Voordat ik bij defensie kwam, was ik al vijftien jaar actief in de beroepswereld als saxofonist en arrangeur. In die periode werkte ik als zzp’er en schreef ik ook al arrangementen voor defensie. Mijn specialisatie is lichte muziek. Daarom was ik ook als dirigent al deels aan defensie verbonden voor gastdirecties. De defensieorkesten hebben een klassieke bezetting, maar zijn in de afgelopen twintig jaar steeds meer op de lichte toer gegaan en dat vereist enige aanpassing. Sinds vorig jaar heb ik het stokje na twintig jaar van mijn voorganger Jos Pommer over mogen nemen. Nu ben ik full time dirigent, maar ik speel nog steeds saxofoon. Dat is mijn grote passie. Als Guus Meeuwis grote stadionshows heeft, speel ik in zijn achtergrondband.”

Muziek en defensie zijn wezenlijk met elkaar verbonden. Hoe verhouden de korpsen zich tot het reguliere bedrijf? “De muziekkorpsen blijven een vreemde eend binnen de defensiestructuur. De rangen corresponderen niet met de functie en de leidinggevende rollen die sommigen binnen het orkest vervullen. Daarnaast corresponderen onze diensten niet met de werkweek van de gemiddelde defensiemedewerker. We werken in principe zeven dagen in de week. ’s Ochtends staan we bij een herdenking in Den Haag en ’s avonds hebben we een optreden in Groningen. We reizen veel, komen in het hele land en altijd

Muziek is laagdrempelig, je kunt het optimaal inzetten in de werving van jonge mensen voor defensie

op onregelmatige tijden. Soms verzorgen we ook optredens in het buitenland. In mei zijn we in Canada geweest. Daar hebben we concerten gegeven in veteranenhuizen in het kader van 70 jaar bevrijding. We doen nu wel een stuk minder concerten in het buitenland. Het is iedere keer het belang afwegen.”

Wat is de meerwaarde van de orkesten voor defensie? “Concerten dienen meerdere functies. Allereerst worden we ingezet bij bijzondere gelegenheden, zoals de taptoe en herdenkingen. Maar we zijn ook het visitekaartje van defensie en in ons geval specifiek de Luchtmacht. We zijn de vriendelijke kant van het bedrijf. Zo zijn we op de laagvlieggebieden een graag geziene gast en kunnen we iets terugdoen voor de mensen die regelmatig te maken hebben met geluidsoverlast van de laag overvliegende F-16’s en helikopters. Daarnaast biedt het orkest laagdrempelig contact met de jeugd. Als Luchtmacht Kapel willen we ons veel meer op festivals profileren. Denk aan het Bevrijdingsfestival 5 mei, maar ook Paaspop en Noorderslag. Het idee is om jongeren middels muziek warm te krijgen voor de Luchtmacht.

Daarnaast willen we als defensieorkesten veel meer een eigen stijl ten opzichte van elkaar ontwikkelen. Orkesten zijn onderdeelgebonden. Honderd man met drie tenues werkt niet. We moeten zelf uitstralen dat we onlosmakelijk met een krijgsmachtdeel zijn verbonden. Ons profiel is lichte muziek. Een bewuste keuze omdat de Luchtmacht het jongste onderdeel is en met een andere attitude dan de andere krijgsmachtdelen. Daar past lichte muziek het beste bij. Als we vacatures hebben, werven we nu actief mensen die binding hebben met lichte muziek.”

Wat is de succesformule van de Luchtmacht Kapel? “Dat is eigenlijk de vraag naar hoe muziek tot stand komt? Muziek is dynamiek. Je reageert voortdurend op elkaar. Er zijn constant verbindingen over en weer. De expressie van de één en de reactie van de ander daarop, dat is de chemie. Als de drummer op het juiste moment een fantastische fill in heeft, legt hij als het ware het tapijtje voor de flow van de rest. En bam je bent er! Een solist kan niet zonder begeleiders en het begeleidend orkest gaat zich goed voelen door een goede solist. In het orkest heeft


losmakelijk verbonden heeft een full time baan en een weekinvulling die bestaat uit onder andere repetities, concerten en ceremonies. Daarnaast hebben we taken en zelfstudie. Ik verwacht dat iedereen thuis zijn stukken doorneemt en zijn instrument bijhoudt.”

Welke dromen wil de Luchtmacht Kapel en zijn dirigent in de toekomst verwezenlijken?

iedereen zijn eigen taak. Als je dat niet serieus neemt, kun je het geheel in twee tellen slecht laten klinken. Muziek is ook communicatie met je publiek. Zelfs als je een stuk duizend keer speelt, dan moet je je bewust zijn van je omgeving. Als je daar aandacht voor blijft hebben, dan wordt het nooit op de automatische piloot. Ik realiseer me terdege dat je zo goed bent als je laatste optreden. Je moet altijd 100% presteren. Als dirigent ben ik de leider van het orkest. Ik vind dat een leider de taal moet spreken van degenen die hij aanstuurt. Daarom wil ik zelf geregeld ervaren hoe het is om leiding te ontvangen en ben ik saxofonist in bands. Als leider moet je gevoel en respect voor je mensen uitdragen. Het gaat erom dat je overwicht hebt wanneer het moet en dat je, wanneer het niet hoeft, mens onder je mensen bent. Ik vraag veel van mijn mensen omdat het voortdurend over een creatieve prestatie gaat. Ook daarin zijn wij wezenlijk anders dan defensie. Als we repeteren dan zijn we musici. Staan we bij een erewacht dan zijn we militairen. Het is soms moeilijk om zowel creatief te zijn en tegelijk rekening houden met de militaire setting. Dat is een contradictie die dit vak mooi maakt.”

Hoe ziet de gemiddelde dag van een orkestlid eruit? “We leveren veel maatwerk. De afgelopen jaren zijn we steeds meer relatieconcerten gaan geven op verzoek van commandanten. Wel moet er altijd een duidelijke link zijn met

Muziek is met alle momenten in het leven verbonden, mooie, maar ook droevige. Het lijkt wel alsof defensiemensen dit besef kwijt zijn defensie. Concerten of diensten worden ingepland en aan de hand daarvan kijken we hoeveel tijd we nodig hebben voor gezamenlijke repetities. Onze uitvalbasis is Gilze, omdat veel Luchtmachtbases in Brabant zijn gevestigd. Grotere concerten plannen we ruim van te voren in. Als een verzoek binnenkomt, gaan we brainstormen. Als dat voldoende ideeën oplevert, vormen we een werkgroep die verder het programma uitwerkt. We hebben een aantal goede schrijvers binnen de groep, dus we kunnen veel zelf. De bibliothecaris deelt vervolgens de muziek uit en in twee à drie repetities zit een show erin. Soms repeteren we een paar sessies meer als we gastvocalisten hebben. Gemiddeld ziet het orkest op een jaar tweehonderd stukken. Dat is exclusief alle volksliederen. Naast de reguliere optredens vervullen een aantal mensen bovendien nog 25 tot 30 ceremoniële optredens per jaar. De jazz combo heeft een soortgelijk aantal optredens extra. We hebben genoeg te doen, maar we hebben die afwisseling ook nodig. Het zorgt voor een gezonde wedstrijdspanning. Iedereen

“We zijn een beroepsorkest. Mijn drive is het om iedere keer het beste uit iedereen te halen. Naast muzikaal leider ben ik als dirigent ook motivator en inspirator. Als me dat niet meer lukt, moet ik stoppen. Het Luchtmacht orkest kwam op mijn pad, omdat ik op gebied van directie, leidinggeven en muziek hier heel veel kan halen. Op het moment dat ik voel dat ik geen uitdaging meer zie dan moet ik een andere richting uit. Het is mijn streven om de Luchtmacht Kapel nog meer een eigen identiteit te geven. Mensen hebben wel een gevoel bij een defensieorkest, maar niet bij het Luchtmacht orkest. Daarnaast moet het orkest er primair voor de Luchtmacht zijn, zodat iedereen er de meerwaarde van ziet voor de Krijgsmacht. Muziek is met alle momenten in het leven verbonden, mooie, maar ook droevige. Het lijkt wel alsof defensiemensen dit besef kwijt zijn. Dat wil ik weer terugbrengen. We zijn nu bezig het idee verder vorm te geven om een muzikale bijdrage te leveren aan thuisfrontdagen. De uitgezonden militair heeft bijvoorbeeld een liedje dat speciale betekenis heeft voor hem en zijn thuisfront en dat kun je als orkest spelen op een thuisfrontdag. Zo ben je dienend aan je mensen. Ook hoop ik dat we in de toekomst nog eens grote shows mogen draaien, zoals ‘Tribute to Michael Jackson’ en ‘Ode aan 100 Jaar Militaire Luchtvaart’. Als ik dan mocht kiezen zou ik graag een keer met Marco Borsato willen werken. Dat lijkt me een eerlijke musicus met veel gevoel voor muziek of met Wende Snijders. Werken met vocalisten is altijd geweldig, omdat zij communicatief sterk zijn en de brug kunnen slaan naar het publiek. Daarnaast lijkt het me ontzettend leuk om met jonge talent als Kensington, Chef’ Special en Nielson te kunnen werken. Ik ben ervan overtuigd dat we deze mensen een mooi podium kunnen geven.” CLAUDIA BISSCHOPS

7

GV Present | Winter | 2014

heroes & villains DJ IZZY OVER HET ROER OM

Ex-militair draait Enkelen dienen hun hele werkzame leven bij de krijgsmacht; velen werken gedurende een aantal jaar voor defensie om daarna iets totaal anders te gaan doen. DJ Izzy behoort tot de tweede groep: nadat hij enkele jaren gediend had, kreeg zijn leven een wending in geheel andere richting. Hij is nu een succesvolle en veelgevraagde DJ!

8

Je hebt een verleden bij de krijgsmacht. Kun je daar iets over vertellen? Mijn militaire opleiding begon in 1998 in Ermelo. Daarna werd ik voor mijn eerste functie gestationeerd in Garderen als 40L70 schutter bij de Luchtdoelartillerie. Na deze periode leek het me wel wat om zowel het uitdagende van de militaire dienst op te zoeken als ook me te verdiepen in de logistieke wereld. Ik besloot om te solliciteren bij de Luchtmobiele brigade en na het behalen van de rode baret werd ik geplaatst bij 11 Bevocie waar ik tot het einde van mijn diensttijd (2005) heb gezeten. Op mijn gehele diensttijd kijk ik terug als een zeer leerzame en waardevolle periode. Zeker op de zware momenten, bijvoorbeeld tijdens

een oefening, ontstaan er toch bepaalde banden tussen mensen die moeilijker zijn voor te stellen in de burgermaatschappij. Dat heeft een grote invloed gehad op mij als persoon. Van november 2004 tot april 2005 ben ik uitgezonden naar As Samawah, Irak. Dat betrof de SFIR 4-uitzending. Ik zat daar niet in mijn oorspronkelijke functie, als logistiekeling. Daarvoor was geen plaats, maar ze hadden me gevraagd of ik als kok mee zou willen. Daar heb ik niet lang over na hoeven denken. Ten eerste wilde ik gewoon koste wat het kost een keer op uitzending en daarnaast heb ik een enorme passie voor koken. Ik ben dus meegegaan als kok. Ik kijk met goede

herinneringen terug op mijn uitzending. Hier geldt nog sterker dan tijdens de opleiding dat er iets bijzonders ontstaat tussen mensen. Je zult het gedurende enkele maanden met elkaar moeten doen. Dat schept een band. Ik heb het als zeer prettig ervaren. Welke muzikale herinneringen heb je aan je uitzendingen? Haha, leuke vraag. Eigenlijk heb ik er twee die er uitspringen. Ik werd tijdens de uitzending bevorderd en moest dus mijn korporaal 1 test afleggen. Een van de opdrachten was dat ik vóór en tijdens de lunch de gehele eetzaal moest vermaken als dj. Ik ging toen met twee schreeuwende gettoblasters op m’n nek de eetzaal door.


door! Met veel gelach als gevolg. Ook zaten we daar met Oud-en-Nieuw en mij werd gevraagd om ‘s avonds het muzikale programma te verzorgen. Ik heb toen die avond in traditioneel Iraakse klederdracht de avond op z’n kop gezet. Muziek was sowieso heel belangrijk voor mij op uitzending. Muziek is iets waar je bepaalde herinneringen aan ophangt, al is het maar een klein zinnetje van een songtext of een kort gitaarrifje. Muziek kan je oppeppen of stimuleren, maar ook kalmeren en zelfs in slaap brengen. Het heeft dus behoorlijk veel functies, iedereen heeft er wel zijn eigen ding mee. Voor mij heeft muziek op uitzending gediend voor al die functies. Muziek is sowieso de rode draad in mijn leven. Muziek brengt mij vreugde, troost en op bepaalde momenten ook kracht. Ik ben niet iemand die volschiet bij een emotionele film. Een mooi muziekstuk kan mij echter wel echt raken. Ik luister naar heel gevarieerde muziek. Mijn all-time nummer één muziekstijl is Trance. Dit heeft zowel het rauwe en harde waar ik op los kan gaan, als het symfonische om heerlijk bij weg te dromen. Daarnaast was ik vroeger helemaal weg van bands als Metallica en Guns ‘n Roses. Die liefde is ook nooit verdwenen. Wanneer ben je begonnen met professioneel musiceren? Dat is wel grappig, want de fundamenten zijn daarvoor gelegd in mijn diensttijd. Het gaat vaak zo dat je van een vriend of kennis te horen krijgt welke programma’s je eventueel kunt gebruiken om te beginnen met produceren van muziek. Die heb ik toen aangeschaft en ben toen, zoals dat zo mooi heet, begonnen met pielen. Je moet echt alles zelf uitvogelen. En het was toen best lastig om wat fatsoenlijks te maken: de kazernes beschikten nog niet over internet, laat staan YouTube. Pas een hele tijd daarna had ik het eindelijk onder

de knie en weer wat later had ik mijn eerste release te pakken, wat wil zeggen dat een platenmaatschappij mijn muziekstuk wilde uitbrengen en promoten. Musiceren is overigens wel iets heel anders dan het draaien van muziek, waar ik in 1995 mee ben begonnen. Vrij snel na mijn uitzending heb ik de dienst verlaten en kreeg ik de aanbieding om twee maanden aaneengesloten te gaan draaien in een discotheek in de Italiaanse badplaats Rimini. Dus elke dag van 23 tot 4 de vakantieganger daar vermaken. Toen ik terug was in Nederland ben ik in contact gekomen met verschillende clubs en kroegen en zo is het balletje gaan rollen. Wat is je hoogtepunt tot nu toe? Dat zijn er een aantal. In mijn jonge jaren draaide ik de wat hardere stijlen en in 1998 won ik een dj-contest waardoor ik de mogelijkheid kreeg om op Thunderdome ‘98 in Leeuwarden te draaien. Eerder dat jaar stond ik ook geboekt in de Jaarbeurs in Utrecht tijdens de megafestatie. Recenter heb ik een optreden mogen verzorgen in het Philipsstadion en de binnenstad van Eindhoven tijdens het kampioensfeest van PSV. Het is een heel aparte ervaring als 40.000 man met je muziek meezingen. Mijn hoogtepunt met mijn eigen producties is toch wel de support die ik kreeg van, de toen nog nummer 1 dj van de wereld, Armin van Buuren. Hij heeft een wekelijkse radioshow die meer dan 40 miljoen luisteraars heeft. Toen ik mijn

eigen track met zelfs een aankondiging hoorde, werd ik wel even gek, haha. Hoe zie jij je muzikale toekomst? De muziekwereld is een onzekere wereld. Daar ben ik me van bewust. Ik moet blijven presteren, anders staat er een ander klaar die mijn plaats inneemt. Dat houdt me ook wel scherp natuurlijk. Maar ik blijf voorlopig nog wel draaien en muziek produceren. Gelukkig heb ik nog wel meer interesses, dus ik sta ook open om aan het werk te gaan in andere branches. Wat zijn je drome? Mijn muzikale droom is om de wereld rond te reizen en te draaien op locaties waar ik mijn eigen muziek kan laten horen. Ik heb er een beetje aan mogen proeven en de kick die je daar van krijgt is niet te omschrijven. Daarnaast ben ik net vader geworden, dus mijn droom is ook om mijn dochter gezond te zie opgroeien. Zijn er nog bepaalde dingen die we van je moeten weten? Als ik dan toch een beetje reclame mag maken, ik run inmiddels meer dan vier jaar een eigen tweemaandelijkse radioshow die wordt uitgezonden in landen als Engeland, Amerika, India en Rusland. Meer informatie daarover vind je op mijn artiestenpagina facebook.com/ izzymeusen. En wil je weten waar ik allemaal in het land draai, dan kun je een kijkje nemen op mijn website www.dj-izzy. nl. Altijd gezellig om ex-collega’s tegen te komen! HUGO HOUTGAST

9

interview


MR. ETIQUETTE OVER HOE HET “HEURT” BIJ DEFENSIE

Jan Jaap van Weering:

marinier en gentle Toeval of niet, verrassend veel succesvolle mannen hebben hun diensttijd doorgebracht bij het Korps Mariniers. Jan Jaap van Weering is één van hen. Met zijn oog voor detail en hoffelijkheid maakt hij furore als etiquette-docent en is onder andere bij defensie inmiddels een vaste partner. De heer van stand is terug bij “het bedrijf”.

10

U hebt uw militaire dienstplicht vervuld bij het Korps Mariniers. Wat is u uit die periode het meest bijgebleven? “Toen ik in militaire dienst moest, had ik mijn studie aan de IVA Businessschool in Driebergen afgerond. Ik ben opgekomen bij het Korps Mariniers. Mijn vader vertelde dat de Mariniers de plantages op Java, waar de roots van mijn moeder liggen, hadden bevrijd. Dus als een eerbetoon heb ik bij het Korps gediend. Ik ben van de lichting ’78-79. Daarna ben ik in dienst getreden bij Royal Dutch Shell en ben toen nog voor drie herhalingsoefeningen opgeroepen. In mijn hart ben ik altijd met de Krijgsmacht verbonden gebleven, omdat het me veel gebracht heeft. Zaken als doorzettingsvermogen en discipline heb ik van thuis meegekregen, maar werden verder gevormd bij defensie. Na 28 jaar Shell ben ik vrijwillig vertrokken en voor mezelf begonnen. Inmiddels geef ik onder andere bij defensie trainingen in etiquette, protocol en omgangsvormen. In die zin is de cirkel weer rond. Mijn vader is in 1992 gestorven, maar hij zou trots op me zijn dat ik tegenwoordig militairen train in omgangsvormen.” Hoe wordt iemand internationaal etiquette deskundige? “Om te beginnen heb ik het geluk gehad dat ik in mijn jeugd veel heb meegekregen over etiquette. Innerlijke beschaving zit de Javanen in het bloed. Toen de Nederlanders nog in berenvellen liepen en elkaars hoofden met knotsen insloegen, dronken de Javanen op het Sultanaat al thee die werd geroerd met een zilveren lepeltje. Zaken als niet met je ellenbogen op tafel leunen tijdens het eten omdat je dan het gesprek met je buurman onmogelijk maakt, niet met volle mond praten, met twee woorden spreken, waren de normaalste fatsoensnormen die ik als kind heb meegekregen. Toen ik bij de Shell ging werken, ben ik begonnen als salestrainee, daarna werd ik

assistent-productmanager en vervolgens kwam ik in de marketing terecht. Door mijn gevoel voor esthetiek en omgangsvormen werd ik uiteindelijk de huisstijlmanager van de Shell en was ik onder andere verantwoordelijk voor het juiste gebruik van het Shell-logo. Daardoor deed ik ook veel zaken met buitenlandse collega’s, met name Engelsen. Zodoende deed ik een schat aan ervaring op in internationale omgangsvormen en werd ik uiteindelijk ook intern etiquette-trainer. Ik

Kopstuk zijn is geen garantie dat je netjes bent zag collega’s die hun schoenen niet gepoetst hadden voordat ze een klant ontmoetten of een belangrijke externe bespreking in gingen, of met onverzorgde kapsels met net te lang haar. Hier is dat misschien geaccepteerd, maar in het internationale verkeer sta je meteen 1-0 achter in de eerste ontmoeting. Wij zijn geneigd te denken dat hoe hoger mensen zijn opgeleid, des te beter hun sociale omgangsvormen zijn, maar dat is een vooroordeel. Kopstuk zijn is geen garantie dat je netjes bent.”

zien dit gedrag en ervaren ons als onbehouwen en lomp. Als je je kleedt, kleed je dan representatief. Mensen hoeven je niet te nemen “zoals je bent”. Heb je tatoeages, bedek die dan. Een ander is misschien niet gediend van je plaatjes. “U” zeggen is hoffelijk en beleefd. Laat de ander maar bepalen of je mag tutoyeren. Etiquette zijn regels die houvast bieden in het sociale verkeer. Vooral in situaties dat het moeilijk of onduidelijk wordt, is het prettig om op omgangsregels terug te kunnen vallen.”

Wat is etiquette en hoe belangrijk is het? “Etiquette zijn de regels voor het sociale verkeer. In het dagelijks verkeer heet het wellevendheid en in een meer officiële omgeving spreek je over etiquette en protocol. Je houdt rekening met de ander. Etiquette betekent dat je de ander niet onnodig schoffeert of in diskrediet brengt. Aziaten zeggen bijvoorbeeld nooit nee, omdat dat gezichtsverlies betekent. Tel maar eens wat vaker tot 10 in plaats van tot 3 voordat je reageert. Wees niet meteen verongelijkt of zet niet meteen een grote mond op. Zonder dat je er erg in hebt, is je hele leven, ook je dagelijks leven, doorspekt met etiquette. De meeste mensen gebruiken hun vork als een schep. De vork is bedoeld om eten mee te prikken. Buitenlanders

U heeft gewerkt voor Shell en binnen defensie geeft u les aan onder meer militair attachees en hun partners, adelborsten en cadetten. Wat zijn de grootste eyeopeners voor mensen? “Het zal je verbazen hoe pretentieus sommige mensen kunnen zijn bij binnenkomst en zich een houding aanmeten dat ze niets meer te leren hebben. Vaak is dat vanuit een minderwaardigheidscomplex. Meestal heb ik

Buitenlanders zien Nederlanders als bot en direct


man! binnen het kwartier de volle aandacht van mensen, omdat ze merken dat het ook hen aangaat en dat zij nog wel degelijk aspecten op dit gebied kunnen leren. Als je op een anekdotische manier kunt vertellen met tips die direct toepasbaar zijn, dan heb je de aandacht. Het grootste leerpunt is vaak: hoe maak je je opwachting? Als je kennis maakt met mensen, zeg dan je voor- en achternaam. Niet: “Hoi, ik ben Jan”. Jan wie? Er kunnen nog twintig Jannen in de zaal rondlopen. Noem jezelf ook niet meneer! En laat “aangenaam kennis te maken” achterwege omdat dat nog moet blijken. Voicemailberichten kunnen heel erg fout gaan. Je laat niet je zakelijke bericht door je kind inspreken. Je tekst moet in één keer vloeiend zijn en ook een verveeld toontje kun je beter achterwege laten. Je spreekt ook niet ‘met de voicemail van’. De voicemail spreekt immers niet terug. Beter is het om in te spreken: “Dit is de voicemail van”, enz. Het lijken open deuren, maar het gaat helaas vaak fout. Een nieuwe vorm van etiquette is cyber etiquette. Hoe stel je je voor op LinkedIn en andere vormen van social media. Als je iemand uitnodigt, motiveer je je uitnodiging. De truc is de ander te laten zien welk voordeel hij ervan heeft jou toe te voegen aan zijn netwerk. Maar het grootste leerpunt is nog wel: “Eet smakelijk!” Of nog erger: “Smavo!” Smakelijke voortzetting. Beide zijn een gebiedende wijs. De gast maakt zelf wel uit of hij/zij het eten smakelijk vindt. Bovendien is het een belediging naar de kok die zijn best heeft gedaan. Het is beter om niets te zeggen, hoewel dat vaak onnatuurlijk aanvoelt voor mensen. Als je toch iets wilt zeggen, wens mensen dan een prettige lunch of diner. Tegelijk geldt ook weer de regel dat etiquette betekent dat je je aanpast aan je gezelschap. Als iedereen “Eet smakelijk” zegt dan zeg je of niets of je zegt dat ook; je past je aan, aan het gezelschap.” U hebt zelf een zoon, die u opvoedt volgens de regels van de wellevendheid. Wat is hiervan de meerwaarde? “Opvoeden begint aan de wieg. Als je een kind iets wilt meegeven moet je daar zo vroeg mogelijk mee beginnen. In de pubertijd is de acceptatie weg en ben je te laat. Ik probeer mijn zoon voor te houden dat fatsoen en wellevendheid zaken zijn waar hij voor de rest van zijn leven iets aan heeft. Dat is soms best

moeilijk, want hij ziet ook hoe het bij andere kinderen thuis gaat, die dan minder netjes zijn. De crux is om kinderen iets op een prettige en leerzame manier bij te brengen. Zo geef ik in het weekend op vrijwilligersbasis les aan kansarme kinderen uit achterstandswijken in de leeftijd van 10 tot 12 jaar. Belangrijk bij kinderen is om hen uit te leggen waarom bepaalde omgangsvormen zijn zoals ze zijn. Ik ben ervan overtuigd dat het goed is om met kinderen op een volwassen manier te praten en niet in een soort van kindertaal. Kinderen kunnen veel hebben en je laat op die manier zien dat je het kind serieus neemt. Wat ik mijn zoon probeer mee te geven is dat je welgemanierd en beleefd moet zijn. Dat is niet hetzelfde als onderdanig. Het betekent dat je je plek weet en anderen met respect behandelt.” Naar de toekomst toe staan een aantal mooie klussen op het programma. Wat gaan deze projecten inhouden? “Vijf jaar geleden vroeg het Instituut Defensie Leergangen mij of ik attachés wilde trainen. Vervolgens kreeg ik de vraag of het mogelijk was tolken uitleg te geven over de omgang met mensen uit andere landen. Zo is de bal bij defensie gaan rollen. Inmiddels heb ik adelborsten, cadetten, bestuursstaven en MIVDpersoneel getraind. Ook ben ik docent bij de Koninklijke Marine bij Bureau Leiderschap en toegepaste zeetraining. Daarnaast heb ik de officiersgemeenschap met hun partners van Marinebasis Parera en de kustwacht in het Caribisch gebied mogen trainen. Dat mijn band met defensie sterk is, blijkt uit het gegeven dat de CDS een inleiding heeft willen schrijven voor het speciale hoofdstuk over de Krijgsmacht voor mijn boek over etiquette & omgangsvormen. Dat zie ik als een bekroning op en erkenning van mijn werk. Momenteel heb ik defensiebreed carte blanche gekregen om militairen sociale

Wellevendheid betekent dat je rekening houdt met de ander en respect toont

Zes gulden regels voor militairen in de dagelijkse omgang 1. Wees beleefd, het kost niets en men zal het zich herinneren. Nederlanders zijn over het algemeen te direct en bot. Je valt positief op als je anders bent. 2. Ieder mens is authentiek. Blijf zoveel mogelijk jezelf, met name in moeilijke situaties. Vaak zie je dat militairen zich een rol aanmeten als ze een bepaalde status of rang bereiken. Blijf jezelf, dat houd je het langst vol. 3. Toon oprechte belangstelling tijdens een ontmoeting of gesprek. Sta niet over iemands schouder te kijken naar iemand in de zaal met meer sterren, strepen en balken. Het is ongepast en getuigt van weinig respect naar degene met wie je staat te praten. 4. Uitluisteren is nog belangrijker dan luisteren, laat mensen dus uitspreken. Val niet iemand in de reden, laat de ander zijn verhaal afmaken. 5. Verplaats je in de situatie van de ander en leef je in in de ander. Bedenk ook eens wat 11 vaker hoe je bij een ander overkomt. 6. Gelijk hebben is iets anders dan gelijk krijgen. Soms ben je niet in de positie om je gelijk te halen, incasseer dan ook eens een keer.

vaardigheden bij te brengen. Feitelijk zou dit in de opleiding ingebakken moeten zijn, maar het is achtergebleven gebied geweest en wij zijn nu met een inhaalslag bezig. Vanaf september ben ik weer in het tv-programma “Hoe Heurt Het Eigenlijk?” met Jort Kelder te zien waar ik als etiquette & protocol adviseur een mening geef. Daarnaast zal ik ook in de toekomst diplomaten blijven trainen die naar het buitenland gaan. Ik ben er in alle bescheidenheid trots op dat ik het grootste LinkedIn etiquettenetwerk van de wereld heb, bestaande uit 4000 deelnemers. Het mooie is dat de cursisten die ik getraind heb, nu mijn antenne in het buitenland zijn. Door alle ervaringen van anderen en van mezelf leer ik elke dag over omgangsvormen en kan ik op mijn beurt die kennis weer doorgeven aan anderen.”

CLAUDIA BISSCHOPS Jan Jaap van Weering heeft een boek geschreven over etiquette in het zakelijk verkeer ‘Distinguished. Look at...’ (zie recensie in de Leeswijzer). Ook geeft Jan Jaap regelmatig trainingen en masterclasses over omgangsvormen. Zie voor meer informatie over Jan Jaap of zijn boek: www.distinguished.nl


12

elke morgen elke middag elke avond iedere nacht stel dat ik er wel maar jij er niet was dan was morgen morgen waarschijnlijk weer zo’n dag De Dijk - Ik Kan Het Niet Alleen


blikopener

Militair muzikaal hergebruik

Er bestaat een lijst met de Veteranen TOP 30. Op nummer vijf staat ‘Ik wil weer naar huis’ van de Toendra’s. Ik heb er nog nooit van gehoord. Maar misschien ben ik daar te oud voor. Ik ben van de tijd van de Disco en de New Wave. Het schijnt dat je de muziek die je hoorde rondom je achttiende altijd als de beste blijft beschouwen. In mijn geval klopt dat. Ik word nog altijd helemaal blij van ’September’ van Earth Wind and Fire en van ‘The Forest’ van the Cure. De ‘Toendra’s’ had ik me dan vast wel herinnerd. Ik vroeg afgelopen week aan zo’n vijftig soldaten en korporaals op mijn kazerne of zij het lied kenden. Ook niet. Misschien zijn zij daar te jong voor. In elk geval hebben verreweg de meesten geen uitzending meegemaakt en zijn ze dus geen veteranen. Daar balen ze van, want daar zijn ze zo’n zes jaar geleden toch voor in dienst gekomen. En om telkens zonder kogels en zonder goed materieel en vooral zonder uitzicht op een missie maar weer een lesje te draaien of een oefening te doen, motiveert ook niet echt. Hoewel de oefeningen dan nog wel het leukst zijn. Muziek heeft sinds mensenheugenis een rol gespeeld in het leger, zo leert Wikipedia ons. Zo was er muziek om de manschappen op te zwepen en om ze vrolijk al marsliederen zingend op de frontlinie af te laten stormen. Ook waren er grote orkesten die zoveel kabaal maakten dat ze de vijanden bang maakten, om ze te ‘shapen’ zoals wij zouden zeggen. De belangrijkste functie van oudsher is dat de trompetten en trommels de bevelen van de generaals en hun ondercommandanten om konden zetten in hoorbare signalen. Gezien de huidige staat van onze communicatiemiddelen in het leger zie ik hier weer nieuwe kansen liggen. Elke tijd schijnt ook zijn eigen stijl van militaire muziek te hebben. Wat zou bij ons passen nu, gezien het gebrek aan materieel en geld? Misschien een treurmars voor 1 instrument? Bijvoorbeeld een triangel? Wedden dat het niet uitgevoerd kan worden door gebrek aan reserveonderdelen?

ANNE ZWEERS [email protected]

13

De Uitzend Top 5 van… Een uitzending doorkomen zonder muziek? Onmogelijk! Maar wat neem je mee om de maanden door te komen? De kernredactie van GV Present geeft haar top 5!

Hugo Houtgast

John van Eenennaam Kiezen is best lastig. Alle nummers zijn met zoveel herinneringen tijdens uitzending verkleeft. 1 ‘Miss Sarajevo’, U2. Is there a time for different colours?! 2 ‘Albinoni’s Adagio in G Minor’ door cellist Smajlovic’. 22 burgerslachtoffers… 22 memorials… 3 ‘Red, white and blue’, Brian McKnight. Doe je ogen dicht en bidt voor hen die ver van huis op uitzending zijn... 4 ‘Untitled’, The Listening. Patrouille… climbed to the top of the mountain yet, walk through the valley of the shadow of death 5 ‘Morgen zal het vrede zijn’, Marco Borsato

1 Johnny Cash, ‘I won’t back down’. Wat is een uitzending zonder Johnny Cash? 2 Dire Straits, ‘Sultans of swing’. Nergens aan denken. Mezelf mee laten voeren door de muziek. 3 Lutricia McNeal, ‘Ain’t that just the way’. Word ik vrolijk van en leert me de dingen accepteren zoals ze zijn. 4 De Dijk, ‘Het moet en het zal’. Een nummer over doorzetten. 5 Golden Earring, ‘Another 45 miles’. Je weet dat je bijna weer thuis bent!

Claudia Bisschops 1 ‘Happiness’, Trijntje Oosterhuis – lekkere soulplaat, stemt vrolijk als het nodig is... 2 ‘Halcyon days’, Tea Party – Canadese hardrockband die cross-over muziek maakt met oosterse invloeden. 3 ‘Song for Athene’, John Tavener – door de verstilling wordt het rustig in mijn hoofd en raak ik gefocussed. 4 ‘Rhapsody in bleu’, George Gershwin – geniale componist en dan stel ik me voor dat ik de pianist ben! 5 ‘De neus umhoeg’, Rowwen Heze – klein meesterwerk waarin het sterven en de beleving daarvan in Limburg treffend wordt bezongen. Resultaat: ik mis thuis, dus terug naar muziekkeuze 1.


In mei trad Bert van Holst aan als de nieuwe wapenadjudant van de Koninklijke Marechaussee. Als nestor waakt hij over het welzijn van zijn mensen en adviseert hij rechtstreeks aan de C-KMar. Zijn motto: “what you see, is what you get!” Maar geldt dat ook tijdens de biecht?

De zeven deugden Prudentia (wijsheid - verantwoordelijkheid)

14

score: 7

Ooit ben ik als onderofficier bij de Landmacht begonnen en werkte ik met dienstplichtige soldaten. In die tijd gebeurden dingen, die nu niet meer door de beugel kunnen, zoals een baksteen aan iemand meegeven tijdens het marsen omdat die zijn pukkel niet op orde had. Ik ben wijs geworden met de jaren. Wijs is voor mij nadenken over de dingen die ik doe of laat. Ik ben niet bang om een besluit te nemen, maar denk er wel over na. Ik ben wijzer dan vroeger, dat kan ik met zekerheid zeggen. Ik leer iedere dag van iedereen die ik tegenkom. We hebben een zoon van dertien. Hij zegt soms dingen, waar ik van denk: wat wijs gezegd! Het cijfer 7 betekent dat ik nog heel veel kan leren en me dat ook terdege realiseer. Elke dag die je leeft, word je wijzer.

Iustitia (rechtvaardigheid - rechtschapenheid) score: 8 Ik vind mezelf rechtvaardig. Daar zit ook het begrip eerlijk in. Vroeger heb ik wel eens dingen gedaan die misschien niet altijd eerlijk waren of wijs. Maar daarin heb ik geleerd. Voor mij staan eerlijk en rechtvaardig in alles voorop. Ook op beslisniveau en in mijn functie als wapenadjudant. De vraag die ik mezelf en ook anderen voorhoud, is: zeg je alles wel eerlijk? Voor mij geldt: “what you see is what you get”. Ik ga niet met maskers op lopen. Ik probeer altijd open en eerlijk te zijn en hoop dat anderen dat ook naar mij zijn. Mensen maken fouten. Daarbij realiseer ik me dat ik een blauw pak aan heb en dus een voorbeeldfunctie heb. Ik zit nu vijfendertig jaar in dienst. In 1995 ben ik als SGT1 van de infanterie overgestapt naar de KMar. Juist doordat ik beide werelden goed ken, probeer ik altijd een positieve bijdrage te leveren aan de onderlinge verhoudingen tussen de krijgsmachtdelen en kan ik er niet goed tegen als mensen elkaars krijgsmachtdeel afkraken. Je hebt elkaar nodig. Dat blijkt met name tijdens de uitzendingen.

Temperantia (gematigdheid-zelfbeheersing)

score: 6

In mijn werk ben ik gedreven. Mensen om me heen zeggen dat ik daarin kan, misschien wel moet, minderen. Als ik een doel voor ogen heb, dan is het me heel veel waard om het te halen. Het maakt me ook niet uit dat ik er veel eigen tijd in moet stoppen. Ik vind het belangrijk dat je als collega’s en als team samen ergens voor kan gaan. Daarnaast ben ik een perfectionist. Daarin schuilt wel de valkuil dat ik mezelf ook als maat stel voor anderen. Mijn vrouw houdt me dan wijselijk voor dat ik me meer moet verplaatsen in de ander. Mijn ontwikkelpunt is dat ik dingen en ook mensen de tijd moet geven om tot wasdom te komen. Dus in die zin leer ik mezelf steeds beter beheersen. In mijn vorige functie als districtsadjudant heb ik geleerd niet ongeduldig te zijn en anderen de ruimte en/of tijd te geven.

Fortitudo (moed - standvastigheid)

score: 6,5

Ik ben standvastig. Er moet heel veel gebeuren wil je mij een voorgenomen doel uit het hoofd praten. Of ik moedig ben, weet ik niet. Dat roept bij mij

beelden op van iemand die in gevechtsomstandigheden een ander het leven redt. Ik ben wel moedig in zaken als zeggen waar het op staat. Daarbij heb ik inmiddels wel geleerd om de dingen zo te zeggen dat de ander het accepteert. Maar ik zeg wel wat ik denk en het maakt me dan niet uit of ik dat tegen een wachtmeester, kolonel of generaal moet zeggen. Moedige mensen zie ik om mij heen, omdat moed voor mij ook nog in heel andere dingen zit. Zo sprak ik laatst een collega die haar veilige baan binnen de KMar heeft opgezegd om iets heel anders buiten het bedrijf te gaan doen. Een dapper besluit.

Fides (geloof)

score: 5 in God en 8 in mensen

Ik ben Gereformeerd opgevoed. In 2008 is mijn moeder overleden aan een hersenbloeding, in 2010 is mijn vader eveneens aan een hersenbloeding gestorven en vorig jaar is mijn broer overleden na een ski-ongeval. Dan vallen ineens heel veel dierbaren weg. Toen ik deze functie kreeg, had ik het fantastisch gevonden als mijn ouders daar bij hadden kunnen zijn. Zij waren oprecht trots geweest. Maar dat mocht helaas niet zo zijn. Ik hoop dat er iets is na dit leven, dat ik mijn vader, moeder en broer terug zal zien. Maar hoe en wat weet ik niet precies. Ik geloof in mensen. Iedereen is verantwoordelijk voor zijn eigen daden. Mensen die ergens voor staan, zijn personen naar mijn hart. In de wereld zoals die op dit moment is en met alle brandhaarden waar religie vaak een rol speelt, krijgt religie een negatieve lading. Maar er is een God en niets is toeval.

Spes (hoop)

score: 7

Hoop is vaak afhankelijk van toevalligheden. Een heel aantal zaken kun je sturen. Soms zeg ik: ik hoop dat dit gaat lukken. Maar de vraag is: heb ik er alles aan gedaan om iets te bewerkstelligen? In 2006 ben ik stafadjudant geworden. Toen heb ik gezegd dat ik ooit hoop KMAR-adjudant te worden. Vanaf dat moment heb ik bewust functies gekozen die me zouden helpen om daar te komen. Ook al ben je dan nog steeds afhankelijk van de ander die jou moet kiezen, toch ben ik van mening dat je een hoop kunt sturen. Generaal Leijtens heeft mij gekozen. Op dat moment was ik blijkbaar de juiste persoon op de juiste plaats, die de juiste ervaring en drive meebracht die op dat moment nodig was.

Caritas (naastenliefde)

score: 7

Op het moment dat je dierbaren wegvallen, realiseer je je wat dit woord betekent. Ik krijg heel veel liefde terug van mijn vrouw, zoon en dochter. Mijn vrouw en kinderen zijn mijn alles. Doordat ik tijdens de uitzending van mijn vrouw thuisfront was, heb ik ervaren wat het met je doet om partner te zijn van een militair die op uitzending is. Dat heeft me doen beseffen dat zelf vragen om een uitzending egoïstisch is, omdat je je thuisfront bewust achterlaat. In het verlengde van naastenliefde ligt collegialiteit. Als je als collega’s dingen voor elkaar overhebt, of tot een mooie teamprestatie kunt komen, is dat heel waardevol. Ik kan groeien in de balans tussen werk en thuis, door meer aandacht te geven aan thuis. Mijn vrouw en ik werken allebei bij de KMAR en dus begrijpen we van elkaar wat het werk vraagt. Daarin zit ook een valkuil. In onze relatie geldt dat liefde basis is van alles.


gemakkelijk zonder luxe spullen en kan ik genieten wanneer een ander blij is met iets wat hij gekocht heeft.

Luxuria (zucht naar weelde - luxe)

score: 2

Ik geniet van de dingen die we hebben, zonder dat het overdadig moet zijn. Ik kan me meer permitteren dan ik op dit moment misschien doe, maar het moet goed voelen. Dat geldt voor alles: de spullen die ik heb, maar ook ons huis. Ik kan genieten van de meest simpele dingen, zoals even een tochtje met de auto maken en dan stoppen om een ijsje te eten. Tegelijk weet ik ook dat genieten eindig is en dat het allemaal zomaar afgelopen kan zijn. Daarom probeer ik te genieten van de alledaagse dingen. Dat is het allerbelangrijkste.

Invidia (afgunst - jaloezie)

score: 3

Afgunst vind ik zwaarder dan jaloezie. Ik ben niet afgunstig, wel jaloers. Ik kan jaloers zijn op hoe mensen genieten van bepaalde eenvoudige dingen. Maar ik misgun het een ander niet. Afgunst vind ik een slechte eigenschap, omdat daar misgunnen in zit. Ik kan me wel voorstellen dat mensen jaloers zijn. Stel dat bij jezelf alles tegenzit en je alleen maar voorspoed bij een ander ziet, mag je dan niet jaloers zijn?

Gula (onmatigheid)

De zeven zonden Superbia (hoogmoed - ijdelheid)

score: 2

Ik ben niet hoogmoedig. Ook al ben ik wapenadjudant van de KMAR, ik ben vooral Bert. De kracht zit in wie je bent. Niet in wat op je schouders zit of wat je bent in een organisatie. Ik ben wel trots op wat ik doe en dat ik bij de KMAR werk. Ik houd altijd in gedachte waar ik vandaan kom. Nu bekleed ik een sleutelpositie en hoop ik dat mensen naar me toekomen om wie ik ben en niet om wat ik ben of om het netwerk dat daarbij hoort.

Avaritia (hebzucht - gierigheid)

score: 2

Ik ben een man van de spullen. Het moet goed zijn. Maar dat heb ik met alles. We hebben pas een nieuwe keuken gekocht en ik ben dan snel geneigd om een duurder gasfornuis te kopen, omdat ik dan denk dat dat beter is. Ik kan me enorm verheugen op iets wat ik graag wil hebben en waar ik voor spaar. Ik heb twee mooie auto’s. Die heb ik uit plezier, niet uit hebzucht. Ik kan genieten wanneer we met de cabrio een stuk gaan rijden. Hebzucht is voor mij dat ik iets doe om de ander de ogen uit te steken. Gelukkig kan ik ook

score: 1

Ik ben zeker niet onmatig. Als je het vertaalt naar dingen bereiken, dan heb ik wel veel over om bepaalde dingen te bereiken. Maar niet ten koste van alles. Ik ben een Bourgondiër. Ik kan wel eens een glas wijn drinken en ook meer dan één, maar nooit te veel. Ik houd van lekker eten en daar kan ik van genieten. Toch betekent dat niet dat het per definitie veel moet zijn. Vooral samen met anderen uiteten vind ik fijn. Het gaat om de gezelligheid en de lol die je dan samen hebt. Eten brengt je bij elkaar, maar is een middel en geen doel. Je zou mij dus een sociale eter kunnen noemen.

Ira (woede - wraak)

15

score: 4

Voor mijn gevoel heb ik nog nooit wraak genomen of van te voren gedacht: dat ga ik doen om de ander te kleineren of te kwetsen. Ik ben er wel van om de ander te zeggen waar het op staat. Ik kan heel boos worden als mensen ‘ja’ zeggen en ‘nee’ doen. Dan kan ik zelfs huilen van boosheid, uit onmacht. Toch ben ik nooit woedend. Tussen boosheid en woede zitten heel veel gradaties. Woede betekent voor mij dat je de controle kwijt bent.

Acedia (luiheid)

score: 4

Ik heb echt een hekel aan luie mensen. Ik begrijp ook niet waarom mensen lui zijn. Ik snap wel dat mensen dingen niet doen uit moeheid, of omdat ze murw zijn. Dat is iets anders. Ik word moe van luie mensen. Soms bewegen dingen niet, omdat mensen lui zijn. Ook in ons bedrijf zie ik dat soms. Maar eerlijk is eerlijk: vlak voor een vakantie kan ik zelf ook genieten van luieren en dat ik even niets hoef en alleen maar leuke dingen in het verschiet heb.

Het eindoordeel “Leven is leren en als je daarmee ophoudt, leef je niet meer”. Een motto dat de wapenadjudant zelf naleeft. Minder perfectionisme en een betere balans tussen thuis en werk zijn de aandachtpunten. Bert beloofde op voorhand een open en eerlijk interview. Daarin is hij wat ons betreft met vlag en wimpel geslaagd!

biechtgesprek CLAUDIA BISSCHOPS


WALD DER ERINNERUNG

Ook Duitsers mogen eindelijk worden herdacht Op de Henning-von-Tresckow kazerne in Potsdam is een uniek monument ontstaan ter nagedachtenis aan Duitse soldaten die tijdens uitzendingen het hoogste offer brachten: het ‚Wald der Erinnerung‘.

16

Potsdam ligt tussen het oefengebied Lehnin en de hoofdstad Berlijn. Hier is het Duitse ‚EinsatzFührungsKommando der Bundeswehr‘ gevestigd. Van hieruit worden alle buitenlandse missies van Duitsland gepland en gecoördineerd. Op deze kazerne omgeven door bomen heeft men op een 4.500 vierkante meter groot terrein een prachtige plek weten te creëren om gevallen soldaten te herdenken. Tot dusver zijn er tijdens inzet in het buitenland meer dan honderd Duitse soldaten om het leven gekomen. Op kampen in de Balkan en in Afghanistan ontstonden traditioneel monumenten om de gevallen collega’s ter plekke te gedenken. Deze monumenten op het kamp waren niet alleen een plek voor bezinning, maar hadden een bijzondere betekenis. Voordat de eenheden het kamp in Afghanistan af reden voor een patrouille of konvooi en nadat de eenheden weer terugkeerden reden ze traditioneel langs het monument ter herinnering aan de gevallen kameraden. Tot dusver zijn de monumenten uit onder andere Sarajevo, Kunduz, Feyzabad en Kabul teruggebracht

”Ort der Stille“

naar Duitsland en weer opgebouwd in oude glorie in het ‚Wald der Erinnerung‘. De monumenten flankeren de 120 meter lange ‚Weg der Erinnerung‘ naar het centrale monument. Bij het monument liggen kransen en bloemen en zijn kaarsen aangestoken. Een plek voor bezinning in absolute stilte.

Meer dan honderd Duitse soldaten gesneuveld tijdens vredesmissies Sinds de opening op 15 November 2014, door de President van de Bondsrepubliek Duitsland Joachim Gauck en de Minister van Defensie Ursula Von der Leyen, hebben al meer dan 8.200 mensen een bezoek gebracht aan het ‚Wald der Erinnerung‘. Ook Nederlandse veteranen weten inmiddels de weg naar het indrukwekkende herinneringsbos te vinden. De Dutch Veterans Bikers Association (DVBA) heeft afgelopen jaar een meerdaagse motorrit georganiseerd om in Berlijn te kunnen deelnemen aan een Memorial Run. Potsdam lag op de

Der ”Weg der Erinnerung“

Ehrenhain Sarajevo

route. De Bikers hebben letterlijk en figuurlijk stilgestaan bij de gesneuvelde Duitse militairen op een mooie en waardige manier. Het monument is zeven dagen per week kosteloos toegankelijk voor groepen en individuen. Wel moet u zich van te voren aanmelden. Tevens bestaat de mogelijkheid voor een Duits- of Engelstalige rondleiding door een militair. Een rondleiding duurt ongeveer 40 minuten. Om een bezoek aan te melden, kunt u een mail sturen in het Duits of Engels aan het volgende emailadres: walddererinnerunghvt-kaserne@ bundeswehr.org. Bellen kan ook op telefoonnummer: +49 33 27 50 3873. GUY DOLMANS

culinair met een bite!


Pilav Ingrediënten: 1 kg lamsschouder of –hals 5 middelgrote wortelen 1 grote ui 3 dl! katoenzaadolie of een andere neutrale olie. (Gebruik geen olijfolie) 15 tenen knoflook, gepeld 1¼ liter water 2 eetlepels zout 1 kilo basmatirijst peper naar smaak Bereiding: Snijd het vlees in hapgrote stukken. Schil de wortelen en snijd ze in lucifertjes; schil en snijd de ui doormidden en de helften in halve ringen. Verhit alle olie (3 dl.) op niet te hoog vuur in een grote pan met deksel. Doe er het vlees en de knoflook bij. Bak het vlees bruin en voeg de ui toe. Voeg dan de wortelen toe en bak tot alles zacht is. Vervolgens water en het zout toevoegen en 5 minuten laten pruttelen. Strooi de rijst erop, maar roer pas aan het eind. Voeg peper naar smaak toe. Breng alles aan de kook, dek de pan af en houd hem 35-40 minuten op het vuur.

Donderdagavond: stapavond! Jaren geleden pendelde ik als binnenslaper samen met een collega in Oirschot dagelijks tussen hetzelfde slaap- en werkgebouw. In een poging de kleine wereld waarin wij vertoefden te vergroten, besloten we op een donderdagavond, dé stapavond bij uitstek, naar film te gaan. In de naïeve veronderstelling dat de wacht ons toch wel zou herkennen, nam ik de gok zonder smartcard de poort uit te gaan. Een totaal verkeerde inschatting bleek bij terugkomst. De bewaking controleerde iedere auto op ‘ongenode gasten’ en zo kwamen ook wij aan de beurt. Mijn collega toonde zijn smartcard, terwijl de wacht mij vragend aankeek. “Ligt op mijn kamer”, zei ik. Tuurlijk, was het non-verbale antwoord. Mijn collega voelde onmiddellijk dat dit gesprek topentertainment zou worden. Van hem had ik geen hulp te verwachten. “U werkt hier?” “Ja, ik ben de aalmoezenier van het schoolbataljon.” “Ok, die heb ik vanavond nog niet gehoord”, mompelde de wacht. “Pardon?” bitste ik terug. “Ik ben écht de aalmoezenier van het schoolbataljon!” En ik dacht daar nog een paar dingen achteraan… Vanwege mijn grote mond moest ik mee naar het wachthok. Daar werd ik verder ondervraagd. Toen vreemd genoeg het registratienummer met de functie bleek te kloppen en één van de bewakers mij eerder had gezien, ging er een lampje branden. Ik was inderdaad de aalmoezenier van het schoolbataljon. Op voorwaarde dat ik binnen vijf minuten terug was met mijn smartcard werd ik binnengelaten. Mijn collega dacht dat hiermee de zaak was afgedaan. Een totaal verkeerde inschatting van hem…

CLAUDIA BISSCHOPS

Dineren met Dictators Victoria Clark & Melissa Scott 176 pagina’s Uitgeverij: Nieuw Amsterdam, 2015 ISBN: 9789046819333 Prijs: € 19,99 Met het boek ‘Dineren met dictators’ schotelen de schrijfsters Clark en Scott de lezer in een luchtige stijl en met de nodige ironie de lievelingsgerechten van 26 tirannen als hapklare brokken voor. Het resultaat is een slim opgezet boek. De politieke situatie per dictator wordt gekoppeld aan een recept uit zijn land en omgeven met een flinke portie anekdotes en trivialiteiten. Geestelijk snelvoer voor de fast food generatie. Waardering: ****

17

denktank


OVER OORLOGSERVARINGEN EN MUZIKALE BELEVING

Muziek tijdens uitzending Welke muziek neem jij mee op uitzending? Met muziek kun je opgaan ‘in je eigen bubbel’. Je identificeert je ermee. Muziek helpt je saaie momenten doorkomen, of juist heel heftige: als er een collega sneuvelt, als er een kind voor seksueel misbruik wordt aangeboden...

18

Jaren geleden zocht filmmaker Heddy Honigmann diverse Nederlandse militairen thuis op, die ooit uitgezonden waren. Zij vroeg naar hun oorlogservaringen en welke muzikale herinneringen zij daarbij hadden. Honigmann kreeg een Gouden Kalf voor de Beste Lange Documentaire. We grijpen terug op enkele heftige fragmenten uit de documentaire Crazy, aangevuld met enkele herinneringen, die majoor Albert Zomer mij recent heeft gedeeld tijdens een conferentie.

Muziek als katalysator Muziek drukt uit wat niet gezegd kan worden, maar waarover niet gezwegen kan worden. Sergeant Ron de Vos, uitgezonden UNIFIL-militair (1980/81) in Libanon leest Honigmann thuis voor uit zijn eigen werk Alleen kinderen huilen. Nadat hij een bombardement met vele gewonde en gedode mensen meemaakte: “Ik wist dat mijn jeugdige onschuld langzaam maar zeker werd gesloopt. Ik veranderde van een vrolijke jongen in een verbitterde zwoegende man in een heel beperkte wereld. Dag na dag namen we meer afstand van onze emoties. Er is van onze wereld van vroeger helemaal niets meer over gebleven. Er was geen telefoon, geen uurtje vrij, niet even iets anders doen, geen privacy. Alleen een dor gebergte om ons heen. We hadden alleen elkaar en hadden elkaar nodig om te overleven, om niet gek te worden. En juist daarom hadden we zo’n hekel aan elkaar.” De Vos illustreert die tegenstrijdigheid in het liedje van Elvis Presley Always on my mind, dat men geregeld zong. Korporaal Peter Veeke maakte in 1995 de val van Srebrenica mee. Hij kon tussentijds niet op verlof. De compound werd

overlopen door duizenden vluchtelingen. Daarna volgde de overmacht van de Serven. De Nederlanders konden uiteindelijk naar Potocari. Veilig terug op Nederlandse bodem, zit Veeke bij Barend en Van Dorp. Daar wordt het Nederlandse liedje Kom met me mee naar de regenboog van Paul de Leeuw gedraaid. Veeke kruipt in elkaar. Hem wordt gevraagd wat de muziek voor hem heeft betekend: ”Niet alleen voor mijzelf, maar voor het hele peloton ongelofelijk veel, het was ons feestnummer!’ Een ontlading? “Ja, daar krijg ik nu nog steeds kippenvel van.” Hoe dat komt? “Je zit met een groep militairen in een levensbedreigende situatie. Dan valt er iets te vieren, omdat we een rit maakten, waarbij iedereen heelhuids terugkwam. Dat was ook wel eens anders!”

Muziek als het onoplosbare Dat was inderdaad anders. Tijdens zijn eerste rit van de eerdere uitzending in 1992/93 sneuvelt de negentienjarige kameraad van Veeke. Daarna legt de militair chauffeur nog eens ongeveer zeventig keer die levensgevaarlijke route Bomb Aley af met een onbeschermd voertuig. Alle keren draait hij Knockin’ on Heaven’s door van Guns N’ Roses, ‘heel hard en op repeat’ raast hij over de weg… dan hoort hij het schieten niet. In heavy metal hoor je de elektrische gitaren in distortion, waarbij de noten extreem en blijvend

Knockin’ on Heaven’s door van Guns N’ Roses heel hard en op repeat om het schieten niet te horen

vervormen. Het illustreert een werkelijkheid die met excessieve kracht buiten het normale treedt. Volgens de tekst valt de duisternis in en staat betrokkene aan de hemelpoort te kloppen. Vertolkt het nummer zijn hemel en zijn hel? Met zwetende handen beluistert hij het nummer opnieuw. Niets lost op, behalve dat hij zich dwingt zijn angsten op te schorten, waarin hij toch gevangen blijft. Peter Veeke komt mentaal gebroken uit de oorlog. Hij vertelt in Crazy over zijn zelfmoordpoging en een langdurige opname op een psychiatrische afdeling erna. Direct na de beschieting op de markt in Sarajevo maakt de BBC een documentaire met daarbij Crazy, muziek van de popzanger Seal. Kolonel Patrick Cammaert is in 1995 ‘assistant chief of staff’ van de multinationale UNPROFOR-brigade in Bosnië. Hij opereert vanuit het vooruitgeschoven hoofdkwartier van UNPROFOR op de berg Igman. In het gesprek over zijn uitzending grijpt hij terug op de clip Crazy. “Daar krijg ik kippenvel van als ik dat hoor en zie. Je kunt de absurde waanzin van wat zich afspeelt niet begrijpen. Je probeert alles te doen


om iets te verbeteren, maar alles glipt je als zand door de vingers, dan voel je je crazy.”

Muziek als expressie en ritueel Majoor Albert Zomer (Kmar) heeft vele uitzendingen op zijn naam staan en even gevarieerd is zijn muzieksmaak. Over zijn vroegere uitzending in Libanon vertelt hij: “Ik ben gefascineerd geraakt door Arabische muziek. Zo kan mij het gebed geroepen van de minaretten wel bekoren. Daar waar sommige collega’s er een hekel

Bij de RAMP ceremonie hoorde je steevast Amazing Grace van de doedelzakspeler geleden ben ik in de auto voorzichtig weer begonnen met luisteren. Het eerste nummer kwam hard aan en maakte tranen los. Dus maar weer uit. Nu draai ik een volle CD, maar ga ik wel op in het land en de gebeurtenissen die ik toen meemaakte.” Hoewel zijn uitzending naar Bosnië (2006) herinneringen opriep van de eerdere, werd er nu vrolijke Spaanse muziek van Bella Perez gedraaid. “Bijna het tegengestelde van Enya en Clannad; vrolijk en opzwepend. Het doet me glimlachen. Onder mijn presentatie heb ik daarom muziek van Bella gemonteerd.” In Uruzgan (2008) herinnert hij zich Brothers in Arms (Dire Straits), dat bijna standaard tijdens de plechtigheid werd beluisterd, omdat familie dat wilde of omdat het een wens was van de gesneuvelde militair. “Prachtige muziek, maar het roept wel elke keer die dienst op.” Bij de RAMP ceremonie hoorde je steevast Amazing Grace van de doedelzakspeler.

Muziek als plaats voor verdriet en protest aan hebben, vind ik het prachtig. Niet van een bandje maar echt geroepen, gezongen. In die tijd heb ik Fairuz, een Libanese zangeres gehoord. Deze muziek maakt me vrolijk, geeft me mooie herinneringen aan Libanon als een prachtland en prachtige mensen.” In het voormalige Joegoslavië herinnert hij zich muziek van Enya en Clannad in de kerkdiensten die hij geregeld bezocht: “schitterende muziek!” Al vóór zijn uitzending had hij alle muziek van Enya en Clannad. Jaren na die uitzending wekt de muziek nog steeds trieste associaties op: beschietingen, de doden, de vluchtelingen die plek moesten krijgen, water verstrekken aan ontheemden. “Lange tijd na terugkomst heb ik deze muziek niet kunnen draaien. Ongeveer een jaar

In Crazy komt de humanistisch geestelijk verzorger Klazien van Brandwijk aan het woord. Zij is uitgezonden in Cambodja en heeft een hutje waar mensen bij haar op verhaal komen. In de muzikale ruimte van Pergolesi’s Stabat Mater kan zij tot zichzelf komen. In Crazy vertelt zij over haar sterkste herinnering. In de hoofdstad Phnom Penh wordt zij tijdens een wandeling geconfronteerd met een jongetje dat de groep voor geld een kindje aanbiedt, met als doel om het seksueel te misbruiken. Op dat moment breekt zij. “Dit was zo verdorven. Dit kon gewoon niet waar zijn. Terug naar mijn hotelkamer heb ik muziek opgezet en die herhaaldelijk gedraaid. Iets wat voor mij altijd heel zuiver was, bestond niet meer. Mijn wereldbeeld, niets klopte meer.” Stabat mater dolorosa Iuxta crucem lacrimosa, Dum pendebat

19

filius… Hoewel Van Brandwijk het motief van haar keuze tot deze muziek verder niet uitlegt, lijkt het verband duidelijk. In Stabat Mater wordt de smart van Moeder Maria bezongen, als zij ziet dat haar zoon Jezus aan het kruis wordt genageld. Het verdriet en de rouw om dit lijden van haar kind gaat als een zwaard door haar ziel. Voorafgaand aan Pasen, in de liturgie van de kruisgang wordt ieder uitgenodigd mee te rouwen. Hoor je in de klacht - vertolkt door mannelijke solostemmen - ook niet het protest tegen het lijden en de verschrikkelijke verwording? JOHN VAN EENENNAAM [email protected]

Bron: Documentaire Crazy, Heddy Honigmann, 1999; 97 minuten. Opmerking: de rangbenaming is conform Crazy (diverse militairen zijn later bevorderd).


KIJKWIJZER

The waT waTer diviner wa

Les CombaTTanTs

woman in GoLd

Regie: Russell Crowe

Regie: Thomas Cailley

Regie: Simon Curtis

Drie Australische broers komen in 1919 om bij de slag in Gallipolli, Turkije. Ze hadden zich ingeschreven bij the Australian and New Zealand Army Corps om te gaan vechten. Hun lichamen zijn nooit teruggevonden. Vier jaar later besluit hun vader, Joshua Connor, op zoek te gaan naar hun lichamen. Hij heeft op het graf van zijn vrouw, die vanwege haar verdriet zelfmoord heeft gepleegd, beloofd dat hij ze weer bij elkaar zou brengen. Hij reist af naar Turkije. In Istanbul wordt hem door de geallieerde autoriteiten de voet dwars gezet, maar hij trekt zijn eigen plan en gaat toch naar het voormalige slagveld. Daar treft hij de Turkse majoor Hasan. Hasan was commandant van de beslissende slag te Gallipolli en besluit hem te helpen. Hij vindt slechts twee van de lichamen van zijn zoons terug en gaat verder op zoek, ondanks alle tegenwerking. De beelden zijn mooi, de acteurs (Russel Crowe onder anderen) zijn goed. Dit had een heel goede film kunnen zijn, maar helaas: cliché stapelt zich op cliché, een totaal ongeloofwaardig verhaal met onwaarschijnlijke wendingen, een ontknoping die wordt afgeraffeld, PTSS die in een handomdraai geheeld is en emoties die veel te dik aangezet zijn. Jammer.

Dit is zo’n film die op de een of andere manier nog een paar dagen in je hoofd blijft zitten. Niet alleen omdat het verhaal van de film waar gebeurd is, maar ook omdat het allemaal ‘te waar is om mooi te zijn’. Er lopen twee verhaallijnen door deze film. De ene lijn is de juridische strijd die de bejaarde Maria Altmann voert om het prachtige en beroemde schilderij van haar tante Adele Bloch-Bauer terug te krijgen. Het is geschilderd door Gustav Klimt en samen met vier veel kostbaardere kunstwerken in de Naziperiode in Oostenrijk van haar Joodse familie geroofd. Het Weense museum Belvedere claimt het werk als een ‘pronkstuk van de Oostenrijkse beschaving’. Maria zegt dat zelfs de naam van het schilderij is gestolen, omdat ze het nu ‘De vrouw in het goud’ noemen. De kunstwerken terugkrijgen is voor haar nog de enige haalbare vorm van een beetje rechtvaardigheid. Maar ze komt ook tot de bittere conclusie - als ze haar strijd gewonnen heeft - dat het terugkrijgen van dit schilderij niet de leegte kan opvullen die het achterlaten van haar familie heeft veroorzaakt. Het is Maria namelijk gelukt om, op het nippertje, Oostenrijk te ontvluchten en in Amerika een veilig onderdak te vinden. De steeds grimmiger worden anti-Joodse stemming in een sterk nazistisch Oostenrijk , de invloed op haar familie en haar ontsnapping is de andere lijn in de film. Een mooie hoofdrol van topactrice Helen Mirren, met een milde vorm van humor en zelfspot die film ook iets lichts geeft.

Australië, Turkije, VS, 2014

20

Frankrijk, 2014

VS en Verenigd Koninkrijk, 2015

*

slecht

Arnaud weet niet zo goed wat hij wil. Hij werkt nu tijdelijk in het timmerbedrijf van zijn overleden vader, samen met zijn broer. Hij is zachtmoedig, hangt graag wat rond met z’n vrienden, biertje erbij. Als hij uit frustratie een uithangbord kapot wil slaan, doet hij zichzelf zeer. Twee ervaren sergeanten in het stadje leggen hem wel even uit hoe hij dat moet doen. Madeleine wil al vanaf jongs af aan bij het leger en traint zich daarvoor suf. Zwemt met een verzwaarde rugzak, eet rauwe vis uit de blender, vecht als een kerel. Uitgedaagd door de militairen (achteraf wervers voor de dienst) gaan de twee een robbertje vechten. Arnaud wint (met vals spel). Aangestoken door Madeleine geeft Arnaud zich ook op voor het trainingskamp voor de toelating. Een soort VeVa. Maar wat blijkt? Madeleine heeft het er moeilijker mee dan Arnoud. Het is in elk geval geen ideale wereld. Er komen barsten in haar houding en ze komt steeds lastiger in de groep te liggen. Arnaud doet niet zo moeilijk en past zich makkelijker aan. Tijdens een kaartleesoefening raken ze de rest van de groep kwijt. Wat nu? De film heeft humor, puike jonge acteurs, is mooi gefilmd en heeft een aantal prijzen gewonnen. Een minpuntje is het slot, dat – zonder het te verklappen – anders (beter, meer tegendraads) had kunnen zijn. Voor de rest een must als je met de VeVa en jonge aanstormende militairen te maken hebt. Alleen al om te zien hoe ze dat in Frankrijk aanpakken en om te zien met welke verwachtingen jongeren het leger binnenkomen.

**

matig

Waardering: ***(*)

Waardering: ****

***

goed

****

zeer goed

Anne Zweers

Anne Zweers

Waardering: *

Anne Zweers Kijk- en leeswijzer

***** meesterwerk

leeswijzer


DISTINGUISHED. LOOK AT…

KOM HIER DAT IK U KUS

door Jan Jaap van Weering 128 pagina’s Uitgeverij: in eigen beheer ISBN: 978 90-820178-0-9 Prijs: € 20,85

door Griet op de Beeck 382 pagina’s Uitgeverij Prometheus, 2015 ISBN: 9789044623109 Prijs: € 19,95

Al eeuwen lang reizen wij Nederlanders, gedreven door handelsgeest, over de wereld. Ook militairen komen in alle uithoeken van de wereld door de verantwoordelijkheid die Nederland neemt, maar ook om de handelsbelangen te beschermen. Van oudsher maken wij daarom gemakkelijk contact met andere volkeren. Maar weten wij voldoende van hun achtergrond en cultuur om deze contacten soepel en doelgericht te laten verlopen? Weten wij voldoende “hoe het heurt?” Op luchtige en prettig leesbare wijze beschrijft Jan Jaap van Weering de internationale omgangsvormen. Met kleine en leuke anekdotes weet Van Weering de lezer bij de les te houden en hem daarbij ook nog de etiquette bij te brengen. Op deze manier is het tot je nemen van de regels van fatsoen en “behoorlijk” gedrag geen oubollig vervelend onderwerp, maar een boeiende en zelfs amusante bezigheid. Dat oud-minister van Buitenlandse zaken Ben Bot en de Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp een persoonlijk woord voor dit boek hebben geschreven, onderstreept het belang van de inhoud voor ons gezicht naar buiten. Een verfrissende must-have voor iedere militair of burgermedewerker van defensie, ongeacht rang of stand, die in nationaal of internationaal verband de Nederlandse krijgsmacht representeert!

In Kom hier dat ik u kus wordt de lezer meegezogen in het leven van Mona, als kind, als vierentwintig jarige, en als vijfendertigjarige. Een leven dat herkenbaar en bijzonder tegelijk is. Een leven waarin haar moeder komt te overlijden, ze worstelt met de relatie met de nieuwe vriendin van haar vader, de omgang met haar broer en zus, haar vriend en de ziekte van haar vader, maar bovenal worstelt ze met zichzelf en haar gevoelens. Een prachtig boek, dat je echt meeneemt naar het hier en nu van Mona. Vooral het deel waarin ze nog kind is, is adembenemend en hartverscheurend tegelijk. Alsof je daadwerkelijk in het hoofd van de kleine Mona bent gekropen. Herman Koch zei over dit boek: “Het is als een film waar je samen uit komt, je bent nog een poosje sprakeloos, je wilt de film vooral niet gaan verpesten door er allerlei meningen op los te laten, je kijkt elkaar alleen maar even aan, je knijpt in elkaars hand. Goed he?, zeg je.” En dat is eigenlijk de beste omschrijving. Ik heb zelf het boek grotendeels in de trein gelezen en steeds als ik op mijn bestemming aankwam had ik het gevoel uit een andere werkelijkheid terug te moeten keren. Kom hier dat ik u kus ontroert en intrigeert. Het zet automatisch aan tot nadenken over hoe je zelf omgaat met familie, relaties, collega’s, geluk, verdriet, tegenslag en angst. Over hoe échte gevoelens vaak niet worden uitgesproken om de ander geen verdriet te doen, maar dat uiteindelijk het niet uitspreken van échte gevoelens het meeste verdriet doet. Een echte aanrader!

***** Ger Hindriks

***** Frank Grandia

WAKKER! LEVENSLESSEN VAN EEN APACHEPILOOT door Peter Gordijn 224 pagina’s Uitgeverij Ten Have, 2015 ISBN: 9789025904470 Prijs: € 16,99 De groep schrijvende militairen groeit gestaag, maar de pennenvruchten zijn niet allemaal even succesvol. De nieuwste loot aan de boom is Peter Gordijn, een apache-vlieger die meerdere malen op uitzending is geweest en tijdens zijn laatste uitzending zijn gedachten en veranderende kijk op de werkelijkheid in een dagboek is gaan bijhouden. Het resultaat heet Wakker! en wil een hulpboek zijn voor zelfreflectie vanuit de eigen ervaringen van de auteur. In deze opzet slaagt Gordijn ten dele. Hij heeft zowel het enthousiasme als het drammerige van een bekeerling en dat maakt het boek bij tijd en wijle zowel vermakelijk als ook onverteerbaar. Gordijn heeft een vlotte schrijfstijl die de flamboyante persoonlijk achter het boek waarschijnlijk treffend weergeeft. De beschrijvingen van zijn vliegeropleiding, de stress en het playboybestaan geven een unieke inkijk in de wereld van de apachevliegers. De puntige typering van defensie als bedrijf waarin al te vaak iedereen over iedereen zijn snoeiharde oordeel klaar heeft, is (helaas) treffend. Jammer is dat juist het gedeelte over zelfinzicht en ontwikkeling inclusief oefenvoorbeelden een stuk minder uit de verf komt. De weg die wordt beschreven raakt nooit aan kwetsbaarheid en daarmee blijft de lezer op afstand. Op gebied van persoonlijke groei zijn er betere boeken geschreven. Voor wie geïnteresseerd is in de vliegerwereld is dit boek een goede opstap. **(*) Claudia Bisschops

21

op het lijf geschreven

GV Present | December | 2012

Levensverhaal in beelden

22

Mijn tattoo toont een Japanse sage en is een projectie van mijn identiteit. De koi, mijn hobby en passie staat in Azië voor het hele spectrum van kracht en doorzettingsvermogen tot weldaad en moed. Een mythische legende spreekt van een karper die tegen de stroom in zwemt, zelfs tegen een heuse waterval op tot aan de top. Aldaar evolueert de koi tot een draak die het op moet nemen tegen een andere draak, die heel China en Japan onder diens toorn houdt. Hij vecht, wint en bevrijdt de mensen. De man met sik is een zogeheten Suikoden, lid van een orde van Japanse Samoerai uit de oudheid die leefden als Robin Hood. De dolk waarvan in de sage sprake is, is bewust weggelaten omdat ik de koi wil bestieren met kennis en wijsheid om deze vervolgens te delen. Buiten deze symboliek is het ook gewoon een supergaaf plaatje waarbij de artiest, Tycho Veldhoen, alle vrijheid heeft gekregen. Enkele jaren geleden vond ik, samen met mijn tweelingbroer, met wie ik na onze geboorte geadopteerd werd, mijn biologische ouders terug. Zij - en daarmee ook ikzelf - bleken voornamelijk van Indonesische en Joegoslavische afkomst. Daarnaast kreeg ik er twee broers, drie zussen en een dozijn aan neefjes en nichtjes bij. Dat heeft een heel andere dimensie aan mijn identiteit gegeven - beslist een verrijking. De Japanse kraanvogel is letterlijk loyaal tot de dood en staat symbool voor iedereen die als familie voor mij voelt. Bovenal staat de kraanvogel voor de liefde voor mijn drie kinderen en

de klauw reikt dan ook uit naar mijn hart. De tattoo is nog niet af, ik wist nog niet of ik kleur of schaduw wilde. Nu weet ik dat wel, maar als je moet wachten tot er geen onzeker-

heden meer zijn vooraleer je besluit tot leven, dan vergeet je onderweg precies dat… TIEBO JACOBS


THEMACONFERENTIES

Vormingscentrum Beukbergen herfst 2015 Aanmelden bij Liza Kok, tel: 0346-332141 of per mail: [email protected]. Voor het volledige aanbod kunt u terecht op www.beukbergen.nl of de Defensieintranetagenda. Reageer snel, anders is de kans groot dat u achter het net vist! Meld u zich 5 weken voor aanvang van de

kom ik erachter wat ik echt belangrijk vind? Voor wie zich deze vragen stelt, is het interessant om kennis te nemen van inzichten, praktische methodes en morele idealen binnen de traditie van de levenskunst. Het doel van Levenskunst is een goed en mooi leven te realiseren, een leven gebaseerd op waarden en idealen. Begeleiding: Marlies Joosten.

conferentie aan.

Omgaan met conflicten Humanitair Oorlogsrecht 15 en 16 oktober 2015 In deze conferentie gaat het over de morele dilemma’s waar militairen tijdens uitzending mee te maken krijgen. Het gesprek wordt gevoerd aan de hand van filmpjes van recente situaties, zoals: burgers beschermen waardoor de veiligheid van je buddy’s gevaar loopt, beslissingen nemen terwijl de tijd ontbreekt om de gevolgen te kunnen doorzien, militair optreden dat in de loop van de tijd als oorlogsmisdaad wordt opgevat. Begeleiding: lkol Arthur te Lintelo, Jan Peter van Bruggen

4-5 november 2015 Waar mensen samenwerken ontstaan meningsverschillen. Je hebt niet altijd hetzelfde belang als de ander. Wat je collega wil, gaat soms regelrecht in tegen jouw interesses. Strijd is onvermijdelijk waar mensen samenwerken. Je leert confrontaties te analyseren, kijkt naar jouw rol tijdens conflicten. Wat zijn je sterke punten en waardoor raak je onnodig geïrriteerd? Hoe beïnvloedt jouw persoon het verloop van een meningsverschil? In deze training breng je je eigen casuïstiek in. Begeleiding: Frans Kerklaan

Bezielend leidinggeven LHBT 21 t/m 23 oktober 2015 Conferentie in samenwerking met Stichting Homoseksualiteit en Krijgsmacht voor lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen en transgenders (LHBT). Na kennismaking bepalen we samen welke onderwerpen we bespreken. Het kan gaan over ervaringen op het werk en/of tijdens uitzending, weigerambtenaren, meedoen aan publieke acties of andere actuele vragen waar deelnemers mee komen. Er is ruimte voor gastsprekers, een excursie of een film. De nadruk ligt op het begeleiden van de groep en het verhelderen van levens- en bestaansvragen. Of: hoe ga ik zelf en hoe gaan anderen om met mijn geaardheid? Begeleiding: Wilco Mulder

Levenskunst 26-27 oktober 2015 Als mens leef je vaak min of meer vanzelfsprekend. Soms vraag jij je af: Is dit nu wat ik wil? Klopt wat ik aan het doen ben, klopt het met wat ik belangrijk vind? Ben ik ergens ingerold of heb ik er bewust voor gekozen? Hoe

9-10-11 november 2015 Bezielde leiders weten hun bronnen van inspiratie te vinden en inspireren op natuurlijke wijze hun medewerkers. Deze training helpt je om deze bronnen (weer) op te sporen. Je legt verbinding met je kernkwaliteiten en leert niet oordelend met je valkuilen om te gaan. Je onderzoekt jouw wijze van leidinggeven en jouw volgende ontwikkelingsstap naar kracht en vertrouwen. Waar zit jouw bezieling en hoe kun je die op jouw manier vormgeven? Waarmee win je geloofwaardigheid en motiveer je mensen? Begeleiding: Bart van Dijk en Frans Kerklaan

Filosofie ‘ik denk dus ik besta’: 12-13 november 2015 Waar gaat filosofie over en op welke manier kan het van betekenis zijn in jouw leven? We staan stil bij de ontwikkeling van de filosofie door de eeuwen heen. Door middel van beeldmateriaal, uitdagende werkvormen en zelfreflectie zal jij in deze conferentie ontdekken op welke manier filosofie een plaats kan kennen in jouw leven. Begeleiding: Hester Schipper

Ken uzelf, begrijp de ander 16-17 november 2015 Heb jij soms ook het gevoel dat de samenwerking op de werkvloer niet loopt zoals jij zou willen? Ligt het aan de ander of ook aan jezelf? Voor teamleiders die de sfeer en samenwerking binnen hun team willen verbeteren, helpt deze conferentie beslist. Aan de hand van DISC, het kernkwadrant en feedbackwerkvormen krijg je tools aangereikt om als individu en als team verder mee te komen. Je krijgt meer zicht op je eigen functioneren en dat van de ander. Begeleiding: Ties Schutte

Santiago 26-27 november 2015 Voor hen die zich al wandelend of fietsend willen bezinnen op een nieuwe koers in hun leven. Wat is pelgrimeren en wat kan het doen met je? En hoe organiseer je dat langdurig onderweg zijn? Deze conferentie wordt verzorgd door ervaringsdeskundigen en bied een oriëntatie zowel op geestelijk als op praktisch niveau. Je kunt ook met uw partner (extra betaling) aan deze conferentie deelnemen. Begeleiding: Rene Heinrichs

Zonder Thuisfront geen inzet 3 November 2015 De Defensie Organisatie Thuisfront en de Geestelijke verzorging te samen organiseert een thuisfrontconferentie voor partners van uitgezonden militairen. “Wat betekent het voor mij dat mijn partner is uitgezonden en wat betekent deze periode van zijn uitzending voor mij in deze fase van mijn leven?” Opgave telefonisch: 0346—332150 of email GM.Bikker@ mindef.nl Begeleiding: John van Eenennaam en Marlies Joosten

Als militair of burgermedewerker bij Defensie heeft u het recht op jaarlijks een conferentie naar keuze bij te wonen, uiteraard indien de dienst het toelaat. Zie AMAR, artikel 85, lid 1j en BARD, artikel 45, lid 1.

23

GV

P R E S E NT

Thuis op vele fronten

HERFST 2015

Dit is het laatste nummer van GV Present in gedrukte versie. Wilt u ons blijven volgen? Ga dan naar www.dgv.nl

GV PRESENT OP FACEBOOK EN TWITTER: www.facebook.com/GVPresent of www.twitter.com/GVPresent of tweet met #GVPresent GV BEREIKBAARHEIDSDIENST: 0800 5 777 777 ONLINE: www.dgv.nl

P R E S E N T Thuis op vele fronten HERFST 2015

Recommend Documents