P R E S E N T Thuis op vele fronten HERFST 2014

GV

P R E S E NT

Thuis op vele fronten

HERFST 2014

Strijders! Ooggetuigen vliegramp MH17 GV-er aan de drugs Russisch DNA ontcijferd Genocide schokkend actueel

GV Present | Herfst | 2014

Strijders gezocht!

colofon GV Present GV Present wordt uitgegeven onder verantwoordelijkheid van de hoofden van dienst van de Diensten Geestelijke Verzorging.

2

Redactie: Claudia Bisschops (hoofdredacteur), Hugo Houtgast (eindredacteur), John van Eenennaam, Gösta Huijs, Gert de Wolf, Fred Omvlee (webredactie) Redactieadres: [email protected] Adresmutaties en Afmeldingen: [email protected] Aan dit nummer werkten mee: Serena Bal, FLO-groep voorjaar 1999, David Gaillard, Ank van Harinxma, Hans van Heijningen, Bart Hoitink, Renee Kelder, Franklin Kramer, Charissa Meeuwenoord-Karsten, Militairen van 106 Inlesk, Erik Smit, Patrick van Straten, Piet Thielen, Marieke van Veen, Anne Zweers Fotografie en illustraties: Cynthia Amelsbeek, Maria van Rooijen, Elisabeth van Sandick, Zeagle, e.a. Vormgeving: Wim Balyon (OBT) Druk: OBT bv, Den Haag GV Present op Facebook en Twitter: www.Facebook.com/GVPresent of www.twitter.com/GVPresent of tweet met #GVPresent GV Present Digitaal: www.DGV.nl Overname van de inhoud kan alleen geschieden met toestemming van de redactie ISSN: 2214-2002 Oplage: 57.000

De afgelopen maanden lijken wel een aaneenschakeling van trieste gebeurtenissen die velen van ons geraakt hebben tot diep in het hart: de ramp met de MH17 en daarmee de levens die zo plots en zinloos zijn weggenomen, de onheilspellende gebeurtenissen in de Oekraïne, IS die dood en verderf zaait in Irak, de situatie in Syrië die stabiel hopeloos is. En intussen, je zou het bijna vergeten, grijpt het Ebola-virus gestaag om zich heen in Afrika. Het is zoeken naar lichtpuntjes die hoopvol stemmen… Ons herfstnummer staat daarom in het teken van strijders: mensen met geloof, visie en vertrouwen, die zich inzetten voor een betere toekomst. Op de cover een veteraan, die 70 jaar geleden in Normandië voet aan wal zette. In ‘Missies’ het indrukwekkende verslag van twee geestelijk verzorgers die de hulptroepen in de Oekraïne hebben bijgestaan. In ‘Heroes & Villains’ het verhaal van een ex-junk, die haar verslaving te boven kwam en nu anderen wil behoeden. De IGK toont zich in ‘het Biechtgesprek’ vol vertrouwen dat het goede in de mens zal overwinnen. Dan is er nog de journalist die Russische nabestaanden herenigde met hun jongens die het leven lieten in WO II. De ‘Denktank’, met als thema genocide, drukt ons met de neus op de harde feiten en de nieuwe rubriek ‘de Overweging’ geeft stof tot nadenken over hoe wij met de wereld omgaan. Gelukkig zijn er ook de verhalen over het ‘gewone’ leven. Zo geven FLO-reünisten tips voor een goed leven na het FLO, vertelt een luchtmachtmajoor over het leven van alledag tijdens zijn uitzending en legt ‘de Traditiekamer’ het belang uit van gastvrijheid in de Islam. Kortom: het herfstnummer geeft voldoende onderwerpen om over door te bomen nu de avonden langer worden. Claudia Bisschops [email protected]

inhoud

Missies 3 Benidorm Bastards 6 Ondertussen op facebook 9 Heroes and Villains 10 Blikopener 12 Op uitzending 14 De wereld in onze handen 15 DNA onbekend 18 Culinair met een bite! 21 Het biechtgesprek 22 Denktank 24 De traditiekamer 26 Boek & Film 28 Op het lijf geschreven 30

missies


De Oekraïne, net na de ramp

Breng onze geliefden thuis! Op donderdagmiddag 17 juli stortte het toestel MH17 met 298 onschuldige mensen aan boord neer in het oosten van de Oekraïne. Nederland was verbijsterd. De wereld was verbijsterd. En nog steeds. Al snel reisden vele professionals af naar de plek des onheils. Onder hen ook mensen van het Landelijk Team Forensische Opsporing (LTFO) met die ene belangrijke taak: breng de slachtoffers thuis. Marieke van Veen en Ank van Harinxma, beiden humanistisch geestelijk verzorger bij defensie, gingen mee en verleenden geestelijke bijstand. Een blik in hun dagboek. Het verhaal van Marieke

Dinsdag 22 juli, Vliegbasis Eindhoven Het is kwart voor drie. Net terug van een vergadering loop ik mijn kantoor binnen en check mijn mobieltje. Ik heb meerdere oproepen gemist. Ik bel terug en word gevraagd of ik naar het auditorium kan komen. Eénmaal daar zie ik serieuze gezichten. Men is de terugkomst van de stoffelijke overschotten aan het organiseren. Aan mij wordt gevraagd of ik over twee uur klaar kan staan om naar Charkow te vertrekken. Er is psychische ondersteuning gevraagd door het LTFO. Ik sta al op de bemanningslijst. Het is even schakelen. Afspraken afzeggen. Het thuisfront informeren, tas pakken. Gelukkig heb ik

wel het één en ander paraat, zoals een extra schone onderbroek, wat T-shirts en een tandenborstel. Een extra jasje, een haarborstel en douchegel worden mij door collega’s nog in de handen gestopt. Twee uur later ben ik ingecheckt, om 20.00 uur stijgen we op met de Hercules naar Charkow. Aan boord nog een collega psycholoog, twee mensen van de explosieven opruimingsdienst en twee mannen van de cargo. Naast ons twee vrachtplaten met een onheilspellende vracht: twintig lege doodskisten.

Naast ons twee vrachtplaten met een onheilspellende vracht: twintig lege doodskisten

Woensdag 23 juli, Charkow Na een kennismaking met wat mensen van het LTFO en een paar korte gesprekken in het hotel, besluiten de psycholoog en ik naar de transfer facility te gaan. Wij willen zien wat daar gebeurt. De transfer facility is de plek waar de stoffelijke overschotten uit de trein worden gehaald om, na een check op gevaarlijke stoffen en explosieven, in een kist te worden gelegd. Als wij arriveren krijgen we meteen een korte rondleiding. Er lopen veel mensen rond op de facility, maar er heerst een bepaalde rust. De kalmte waarmee het werk gedaan wordt. Voor de check worden de in bodybags verpakte overschotten op een brancard gelegd. Zacht en beheerst. Professioneel. Het raakt me. Deze mensen weten wat ze doen. Om 17.00 uur zitten we met zijn allen in de bus terug naar het hotel. Een

3


rechercheur van het LTFO loopt de bus door en laat iedereen op zijn smartphone foto’s zien van de ceremonie die op datzelfde moment plaatsvindt op de militaire vliegbasis Eindhoven. Foto’s die direct doorgestuurd worden door zijn vrouw die thuis op de TV alles volgt. Het doet ons goed om te zien hoe het in Nederland verder gaat.

Vrijdag 25 juli, Charkow

4

Het is de derde dag op de facility en vandaag zal de laatste bodybag uit de trein zijn weg naar een kist vinden. Morgen is de dan voorlopig laatste ceremonie. Het betekent hard doorwerken voor iedereen, maar niemand die dat erg vindt. Integendeel. De motivatie om dit zo snel en zo goed mogelijk te doen is enorm. Dit is mensenwerk. Die ochtend komt ook minister Timmermans langs om zijn dankbaarheid uit te spreken. Een prachtige toespraak waarvan een deel in het Russisch. Hij dankt daarbij de Oekraïners voor de goede ondersteuning van de afgelopen dagen. En terecht. De vriendelijkheid en behulpzaamheid is groot, maar ook de plaatsvervangende schaamte dat dit in hun land is gebeurd, is me niet ontgaan. Zij hebben dit allemaal niet gewild. Ik moet denken aan de Oekraïense mensen die in de buurt van de crash–site wonen. De mensen die de velden ingegaan zijn om de slachtoffers te zoeken. Gewone boeren, mijnwerkers, niet getraind om op deze manier met de dood geconfronteerd te worden. Maar wie is dat eigenlijk wel?

Zaterdag 26 juli, Charkow Het is de laatste avond hier. Morgen terug naar Nederland. Er wordt over een gewapende missie gepraat. Ik word er

De vriendelijkheid en behulpzaamheid van de Oekraïners is groot, maar ook de plaatsvervangende schaamte dat dit in hun land is gebeurd onrustig van. Tijdens het avondeten vraag ik aan een defensie-collega wat voor hem het naarste en het mooiste was van deze afgelopen dagen. Het naarste was dat de ramp überhaupt gebeurd was, maar het mooiste…. “Wat ik de afgelopen dagen heb mogen doen is waarschijnlijk het eervolste wat ik ooit in mijn leven mee zal maken.” Het verhaal van Ank

Donderdag 24 juli, Nederland Op grond van de geluiden in de media waag ik een sms’je aan mijn hoofd van dienst met de vraag of ze misschien mensen zoekt die meegaan ter ondersteuning naar de Oekraïne. Er lijkt een missie aanstaande om dat wat nog in de Oekraïne achter is gebleven terug naar Nederland te halen. Stoffelijk overschotten, persoonlijke bezittingen, alles ter identificatie. Het lijkt mij een uitermate zinvolle en eervolle klus. Eind van de dag belt ze me op en vraagt of ik serieus was. Natuurlijk!

wachten? Ik ga in gezelschap van een maatschappelijk werker en een psycholoog. We stappen in een Australische C17, een enorm ding. Ik kijk om me heen en zie politiemannen, marechaussees, landmachters en burgers. Ik zelf reis in burger, want het laatste nieuws was dat we in burger zouden reizen en werken. De één pakt z’n vakliteratuur, de ander aait z’n politiehond in de bench en weer een ander kijkt verwonderd om zich heen.

Dinsdag 29 juli, Charkow Het eerste dat we doen - als Sociaal Medisch Team - is contact leggen met de diverse commandanten, zodat zij weten dat wij er zijn. Logistiek nog wel een uitdaging want we zijn op 15 km afstand van de staf gelegerd. De staf is eigenlijk ook meer ‘werk in uitvoering’. Per dag komen meer en meer mensen binnen die geen idee hebben van wat hun rol zal zijn in het geheel. Eigenlijk was alles nog ‘werk in uitvoering’. Het enige dat helder is, is onze opdracht: ‘bring them home’. Ondertussen voer ik gesprekken met heel veel wachtende forensisch specialisten. Wat me raakt is de ontzettende gedrevenheid en bereidheid die ik bij iedereen beluister. Een gedrevenheid om aan de slag te kunnen. Om iets te kunnen betekenen voor de nabestaanden in Nederland, Australië en Maleisië.

Woensdag 30 juli, Charkow Maandag 28 juli, Eindhoven In de nacht van zondag op maandag vertrek ik. Drie dagen geleden kreeg ik te horen ‘dat ik ervan ben’. Ook al heb ik m’n diensten vrijwillig aangeboden, toch komt zo’n bericht binnen bij me. Wat staat me te

Ondertussen tekent zich een plan af hoe we aan het werk kunnen. Er zal een Forward Operating Base (FOB) worden ingericht en in overleg met een arts en het SMT besluiten we dat ik meega met de eerste club die de FOB gaat inrichten. Woensdagnacht vertrek ik. Bij het omhangen van het scherfvest die vroege ochtend besef ik meer en meer dat we ons in een oorlogsgebied begeven.

Donderdag 31 juli, onderweg naar Soledar De verplaatsing duurt een eeuwigheid. Dat is logisch aangezien we diverse roadblocks passeren die steeds indrukwekkender opgetuigd zijn, met divers militair materieel. Bij elke roadblock moet onderhandeld worden over onze doorgang. Rond 15 uur komen we aan in wat ons onderkomen gaat zijn voor de komende tijd, het dorpje Soledar. Het is er uitgestorven. Het is er dan ook ontzettend warm, een graad of 42. Doen ze hier ook aan siësta?


spanning neemt voelbaar toe. Vandaag worden mensen op één van de sites zelfs beschoten. Er wordt driftig overleg gevoerd op vele niveaus over de voortgang.

Woensdag 6 augustus, Soledar

Zaterdag 2 augustus, Soledar Het wordt steeds drukker in het dorpje Soledar. Een oorspronkelijk rustig oord, dat nu overspoeld wordt door mensen van allerlei pluimage: Nederlanders, Maleisiërs, Australiërs. Maar ook: Oekraïnse militairen die zowel ons legeringsgebouw als de FOB bewaken. Overdag lijkt het dorp nog oorspronkelijk rustig, maar ‘s ochtends vroeg en ‘s avonds laat - wanneer alle onderzoekers terug zijn van de crash site - is het erg druk. Jonge kinderen kijken hun ogen uit en worden al snel brutaler. Het ritme is dat de searchteams ‘s ochtends tussen 07.30 uur en 08.00 uur vertrekken het is een rit van ruim 2,5 uur - en rond 19.00 uur terugkeren van de site. Ik zorg dat ik altijd bij het vertrek aanwezig ben, ik praat wat met mensen her en der - ik peil sfeer, stemming - en datzelfde doe ik bij terugkeer, als ik niet mee ben geweest.

Ondertussen neemt de spanning toe, voelbaar. Initieel lijkt het meer een soort van ‘showing the flag’, maar naarmate de dagen vorderen neemt de dreiging toe Zondag 3 augustus, de crash site. Er wordt gevraagd of ik mee wil naar de crashsite, om meer beeld en geluid te hebben bij waar en hoe gewerkt wordt. Natuurlijk wil ik dat. Ik heb al met diverse forensisch onderzoekers gepraat over hoe zij searchen en waar ik eventueel op zou moeten letten. Ondertussen neemt de spanning toe, voelbaar. ‘s Avonds hoor je vlakbij het dorp het geluid van mortiervuur en klein kaliber wapens. In het donker zie je tevens de lichtspoormunitie. Ook overdag op de crash sites is dit hoorbaar. Initieel lijkt het meer een soort

van ‘showing the flag’ - wij zijn er, hou rekening met onze aanwezigheid - maar naarmate de dagen vorderen neemt de dreiging toe. Zo ook de dag dat ik mee mag. We komen aan bij één van de zogenaamde pd’en (een PD is een plaats delict) maar daar blijkt dat we niet verder mogen. Voor ons betekent dit vooral wachten, naast de bus. Scherfvesten mogen onder geen beding uit. 3,5 uur later krijgen we groen licht, voor een ander ‘pd’. We rijden er heen, en krijgen 45 minuten om een enorme site te searchen. Ik voel de toenemende verbazing bij een aantal mensen; zo zijn ze niet gewend te werken. Een voelbare spanning tussen dát wat de veiligheidssituatie toestaat en dát waar je als professional voor staat. In de avond denk ik na over hoe ik het ervaren heb om op één van de crash sites meegelopen te hebben: het was behoorlijk indringend. Gelukkig heb ik geen schokkende dingen gezien. Wel heb ik - net als vele anderen vele stille getuigen gezien van het drama dat zich daar heeft afgespeeld. Kleine brokstukken van het vliegtuig, één van de deuren waardoor velen het vliegtuig binnengestapt zijn, een map. ‘Stille getuigen’ is een politieterm, die zoveel wil zeggen als sporen die achtergelaten worden op een plaats delict, waarmee forensisch onderzoekers een daderprofiel - of een dader - kunnen vinden. Ik voel des te sterker hoe iedereen een radartje is in deze ‘bring them home’ missie. Iedereen: de forensisch onderzoekers, de mannen en vrouwen van de Bijstandseenheid van de KMar, de mannen en vrouwen van de logistiek, de mensen van de staf die de plannen maken, de lokale vrouwen die voor ons ontbijt en avondeten zorgen.

En ineens is het afgelopen. Er wordt besloten om terug te keren naar Charkow. Vrijwel onmiddellijk. Vlak na de persconferentie in Nederland van premier Rutte worden de troepen in Soledar toegesproken en wordt kort toegelicht hoe en wat. De impact is voelbaar. Mensen zijn teleurgesteld. Volgens hun eigen beroepseer hebben ze niet op de wijze kunnen werken zoals ze gewend zijn en zouden willen. Het levert mooie gesprekken op over ‘hoe ver zou je willen gaan’, ‘waar ligt de grens aan jouw of mijn bereidheid’?

Vrijdag 8 augustus, Charkow Terug in Charkow. We hebben via ‘operatie stofwolk’ het dorpje Soledar achtergelaten. Ik ben bezorgd hoe het met dit dorpje en z’n inwoners verder zal gaan. Hoe zou het met de vrouwen van de keuken gaan, met onze lokale tolk en met de vele anderen? 24 uur later land ik in de nacht op Eindhoven. En - zoals iemand treffend zei - ineens ben ik van plek verschoven: eerst was ik ín het nieuws, en nu zit ik op de bank naar het nieuws te kijken. Ik heb toch een soort ‘onaf’ gevoel. Ik heb een aantal mensen niet meer kunnen spreken; we zijn zo plots weg gegaan. Ik voel bij mezelf een bereidheid, als de vraag gesteld word, om meteen terug te gaan om de missie te volbrengen. En ik weet dat velen dit gevoel delen.

Ank van Harinxma

Marieke van Veen

[email protected] en [email protected]

Dinsdag 5 augustus, de crash site. De onderzoekers kunnen steeds minder doen, krijgen steeds minder toestemming om hun werk voort te zetten en ook de

Marieke van Veen en Ank Harinxma zijn werkzaam als Humanistisch geestelijk verzorger bij defensie

5


6

Misdadig, maar wel lekker

FLO van “Benidorm Bast Ze kwamen elkaar voor het eerst tegen in het voorjaar van 1999. Op Beukbergen, toen ze tijdens een FLO-conferentie* de mogelijkheid kregen om de ‘zee van tijd’ die komen ging, in te vullen. Inmiddels zijn we vijftien jaar verder en is de toevallige ontmoeting uitgegroeid tot een jaarlijkse reünie van vrienden. Dit keer is Schiphol plaats van samenscholing. De oud-luchtmachters, allen uit bouwjaar 1945, en hun dames maken de stand op.

Waarom blijven jullie elkaar ieder jaar zien? Miel (destijds technisch officier verbindingen): “Wij zijn een groep van oud-luchtmachters. Van oudsher is de luchtmacht een krijgsmachtdeel met een grote saamhorigheid, ongeacht rang of stand. Verder voelen we ons nog steeds

verbonden met de luchtmacht en is er een mooie klik tussen onze dames. Reden genoeg om elkaar ieder jaar te zien”!

Hoe was het om je werk destijds los te laten? Pim (oud-officier logistiek): “Ik heb er tegenop gezien en was wat down. De

laatste veertien dagen voor mijn officiële afscheid was ik al fulltime thuis en zat ik als het ware te wachten op een telefoontje van mijn collega’s. Maar die belden niet. Ik had het niet gemakkelijk, want ik woonde in een redelijk onbekende omgeving. En op dat moment was ik nog niet zo lang gescheiden. Mede dankzij Yvonne, met wie


Wees er zowel tijdens als na je werk van bewust wat je wilt, wie je bent en waar je kansen liggen en ga daar naar leven. ik toen net een relatie had, kreeg mijn leven richting. Als ik er nu op terugkijk, had ik nog wel een paar jaar willen werken, maar ze vroegen mij niet en zelf was ik te eigenwijs om het te vragen”. Lex (oud-officier verbindingen): “Aan het einde van mijn actieve dienst was ik in zekere zin klaar met mijn werk en daardoor kon ik gemakkelijk naar het einde toeleven. In mijn werk moest ik plannen maken over hoe je om moest gaan met een eventuele vijand. Telkens werd die vijand anders neergezet. Bovendien werd er een dreigingsplaatje gecreëerd dat er in werkelijkheid niet was. Toen mijn actieve loopbaan ophield, moest ik opnieuw plannen maken. Ik woonde op dat moment tijdelijk in Malden, omdat mijn huis in aanbouw was. Ik zat tussen de

ards”! dozen en dacht, wat doe ik hier eigenlijk? Ik moest koken en stofzuigen, omdat mijn vrouw Kitty wel gewoon aan het werk was. Ik wilde geen huisman worden en daarom wilde ik andere bezigheden vinden. Ik ben toen begonnen met een studie bouwkunde aan de Open Universiteit. Eigenlijk is het misdadig om op die vroege leeftijd met pensioen te gaan”.

Hoe was het voor jullie, dames, toen de heren thuis kwamen? Yvonne: “Pim en ik waren beiden gescheiden en kwamen ook nog eens uit twee verschillende werelden. We hadden allebei een rugzakje. Dat leidde nog wel eens tot confrontaties. Ik had mijn leven al op de rit. Toen kwam ik Pim tegen, die nog

geen structuur in zijn nieuwe leven had. Ik wilde dat hij zich wat aan mij zou aanpassen. Dat heeft jaren gekost”. Pim vult aan: “Zij kwam uit de ondernemerswereld en ik uit de militaire wereld. Ondernemers zijn veel extraverter dan militairen. Die zijn minder open, tenzij ze bij elkaar zitten”. Kitty, de jongste van het gezelschap, die het einde van haar werkzame leven nadert, zegt: “Ik had een plan toen Lex thuis kwam. En door mijn werk veranderde er voor mij niet zoveel. Nu ik dit zelf meemaak, snap ik pas goed wat hem overkwam. Je moet je tijd bewust inrichten en er voldoening uithalen. Ik had dat bij Lex niet zo in de gaten. Lex heeft hard moeten werken om zijn nieuwe leven in te richten”.

Wat is je oogst na het werk bij Defensie? Miel: “De afgelopen jaren hebben me zeker een bredere blik op de wereld, maar ook een andere kijk op mijzelf gegeven. Ik ben tot de ontdekking gekomen dat ik het verkeerde vak gekozen heb. Ik had helemaal niet de techniek in moeten gaan. Ik had iets met taal moeten gaan doen”. Pim: “Na een moeizame start heb ik nu een leven dat klinkt als een klok. Momenteel ben ik stadsgids van Arnhem en wil ik dat werk wel doen tot mijn 75’ste. Het is mijn lust en mijn leven. Alles is anders geworden na mijn ontmoeting met Yvonne. Van de een op de andere dag ben ik, vooral door haar, gestopt met roken, nadat de dokter tegen mij had gezegd, dat als ik niet zou stoppen ik over tien jaar dood zou zijn”. Lex: “Destijds waren we aan het werk om een totale oorlog te voorkomen. Achteraf bleek dat de Russen nooit onze kant op wilden komen. Al met al heeft Defensie gezorgd voor een bredere blik op de wereld. Toen ik 55 jaar was, dacht ik, als ik 85 jaar ben, ben ik dood. Maar ik ben wel benieuwd wat er in de komende dertig jaar nog met mij gaat gebeuren. Ik voelde

Bucketlist: boek schrijven, columnist worden en reizen, veel reizen.

me toen fit, maar ik heb ook gemerkt dat gezondheid eindig is en dat er niet zoveel nodig is om aan je einde te komen. Wat ik graag nog zou doen is een boek schrijven, waarin ik mijn verkregen inzichten in het leven deel met de lezer. Een soort filosofisch boek dus, gebaseerd op mijn werkelijkheid. Of anders een regelmatige column in een krant. Maar zoals wel vaker gebeurt met mijn voornemens, worden ze verdrongen door de waan van de dag”.

Hebben jullie nog tips voor de werkenden? Miel en Maria: “Realiseer je dat het leven meer is dan alleen het werk. Voor ons is aandacht voor en investering in de kinderen altijd al belangrijk geweest. Zorg ervoor dat je ook tijdens je werkzame leven voldoende aandacht hebt voor je thuissituatie”. Lex en Kitty: “Wees er zowel tijdens als na je werk van bewust wat je wil, wie je bent en waar je kansen liggen. Ga daar naar leven. Dit advies geldt voor mensen van alle leeftijden. In het verleden gingen we hier nooit bewust mee om. Tegenwoordig moet je er rekening mee houden dat je na zes of zeven jaar toch weer wat anders moet. Er zijn geen zekerheden meer tegenwoordig”. Pim en Yvonne: “Houd je op tijd bezig met je FLO-datum. Daarmee steek je je kop niet in het zand en kun je wennen aan de gedachte dat je de dienst gaat verlaten. En betrek je partner hierbij. Vroeger kwamen de meeste militairen om het leven tussen de 55 en 60 jaar. Daar zijn cijfers van. Ze vielen dan in het beroemde zwarte gat en stierven te jong. Zoek dus naar iets meer dan alleen de uitbreiding van je hobby’s. Het gaat om meer dan het schilderen van je huis. Maak je wereld breder en interessanter. Voor ons is niet alleen reizen een manier om ons te blijven verwonderen, we zorgen ook dat we in het dagelijks leven van alles ondernemen.” Diezelfde middag voegen de dames en heren de daad bij het woord en krijgen zij door begeleiders van de Koninklijke Marechaussee een rondleiding op Schiphol, ook achter de schermen waar de meesten mensen niet mogen komen. Gert de Wolf [email protected] *FLO = functioneel leeftijdsontslag

7


ondertussen op facebook


Agenda PGV Symposium ‘Van toga naar camo’ – honderd jaar dominees bij Defensie Heb je je altijd afgevraagd wat het werk van predikanten binnen defensie inhoudt? Op zaterdag 27 september 2014 krijg je antwoord in

DGV viert jubileumfeesten Op 27 augustus vierde de Humanistische Geestelijke verzorging haar 50 jarig bestaan bij defensie. Reden voor festiviteiten die muzikaal omlijst werden door het project Your Song. De Protestante en Katholieke Geestelijke verzorging vierden een dag later hun eeuwfeest en deden dat in een oecumenische viering in de Westerkerk in Amsterdam.

een gevarieerd programma met workshops en presentaties. Centraal staan vragen naar nieuwe vormen van kerk zijn in de krijgsmacht, pastorale zorg voor militairen en thuisfront en ethische vragen van oorlog en vrede. Ook zal er een viering gehouden worden zoals die aan boord of te velde wordt gehouden. Het programma is inclusief lunch en afsluitend drankje. Ontvangst is tussen 09.30-10.00. De dag eindigt om 16.00 uur. De deelname is

9

gratis, maar het aantal plaatsen is beperkt. Daarom graag een aanmelding vooraf via e-mail: [email protected] met vermelding van naam van de bezoeker(s) en - indien van toepassing - kerkelijke gemeente.

Doorgaan waar anderen stoppen… …voor kinderen met een levensbedreigende ziekte De meesten van ons zijn ooit militair geworden om iets voor een ander te kunnen betekenen, zonder dat daar direct iets voor henzelf tegenover staat. Franklin Kramer, eerste-luitenant van de Koninklijke Landmacht is ook zo iemand. Eind juli is hij een actie begonnen, genaamd deliefstewens.nl, waarmee hij geld inzamelt voor Make-A-Wish Nederland. Kramer loopt op 2 november de Berenloop, één van de zwaarste marathons van Nederland. Met het geld dat hij inzamelt kan Make-A-Wish de liefste wensen vervullen van kinderen met een levensbedreigende ziekte. Wij dragen deze mooie actie een warm hart toe en hopen dat jullie dat ook doen. Meer informatie en donaties: www. deliefstewens.nl

Walk for Veterans Je houdt van wandelen en je wilt ‘iets doen’ voor veteranen die hulp nodig hebben? Dan is de ‘Walk for Veterans’ jouw kans om die passies te combineren! De W4V is een manifestatie van erkenning en respect voor veteranen die blijvende problemen ondervinden als gevolg van missies. Met de sponsoropbrengst wordt de training en plaatsing van Veteranenhonden (hulphonden voor veteranen met PTSS) mogelijk. De sponsorloop is van 6 t/m 11 oktober 2014 en bestaat uit één of meer etappes van het Pieterpad. Geef je snel op, want samen met jouw sponsors help je het welzijn en de levensvreugde van een veteraan en zijn gezin drastisch te verbeteren!

Thielen stopt met kookrubriek Meesterkok Piet Thielen heeft de afgelopen twee jaar met veel gedrevenheid de rubriek ‘Culinair met een bite’ voor zijn rekening genomen. Met ingang van het onderhavige nummer is hij gestopt met publiceren in ons blad. Reden hiervoor is dat hij zijn plek wil afstaan aan nieuw aanstormend talent. Wij danken Piet voor de hartelijke samenwerking en voor de mooie gerechten waarmee hij de lezer ieder kwartaal verraste.

Reageren? www.facebook.com/GVPresent Fred Omvlee - [email protected]

www.twitter.com/GVPresent

@

mail: [email protected]

heroes and villains


Raadsvrouw overwint zichzelf en wijst anderen de weg

Zwaar verslaafd aan de GHB, gebruiker van speed en XTC. Daarnaast gewoon hbostudent en maatschappelijk werkster. In de verslavingszorg nog wel. Het kon allemaal in het leven van Renee Kelder. Zij publiceerde eerder dit jaar haar boek De parttime-junkie over dit opmerkelijke dubbelleven. Nadat ze was afgekickt, ging ze studeren aan de universiteit voor humanistiek.

10

Hockeymeisje aan de Stagiaire als geestelijk verzorger bij Defensie Ik vond mijn stage bij defensie super interessant. De eerste weken liep ik mee op het KIM, daarna op de Van Ghentkazerne in Rotterdam. Wat me vooral fascineerde was het groepsgevoel bij de militairen in opleiding. Hoe die jongens en meiden elkaar er doorheen hielpen op momenten dat het moeilijk werd. Hoe de groep elk individu sterk maakte en de verbinding ontstond tussen de mensen. Dit had ik nog nooit zo sterk gezien. Als GV’er was ik continu in beweging. Je komt op heel veel plekken en werkt bijna altijd in het moment. Dat sprak me erg aan. ‘s Avonds in het bos op zoek naar mariniers, onverwachte bezoeken van mensen met hun verhalen op de kazerne. Heel dynamisch en onvoorspelbaar. Wat ik heb meegenomen voor mezelf van die stagetijd, los van wat ik professioneel hebt geleerd, is het doorzettingsvermogen dat die jongens en meiden in hun opleiding lieten zien. Ik denk daar nog regelmatig

aan, zeker als ik dingen moet doen die ik moeilijk of eng vind. Hoe zij hun grenzen verleggen, was leerzaam en inspirerend. Zoals nu met de interviews die ik geef en de lezingen die ik verzorg. Gewoon erin stappen en maar doen, de situatie aangaan.

Speed, coke, XTC, GHB Met mijn boek De parttime-junkie hoop ik GHB-gebruikers een hart onder de riem te steken. Te laten zien dat ze er niet alleen voor staan en dat je uit die wereld kunt stappen. Daarnaast wil ik graag familieleden en vrienden van gebruikers een inkijk geven in de wereld van de verslaafde, opdat zij beter begrijpen wat er in het hoofd van iemand die drugs gebruikt omgaat. Het kan niet anders dan dat ook binnen defensie een groep mensen drugs gebruikt, met name in hun vrije tijd. Vooral in de hardhouse-scene worden veel drugs, speed, coke, XTC, GHB, geconsumeerd. Dat hoort er eigenlijk een beetje bij. Een festivalorganisator vertelde me laatst dat hij gokt dat zo’n 80% in die scene wel gebruikt.

Voor bepaalde mensen kunnen drugs een ontsnapping betekenen aan het doordeweekse leven. Met name geldt dit voor mensen die alles onder controle willen hebben in het dagelijkse leven. De strikte hiërarchische structuur waarin sommigen zich bevinden binnen defensie kan bijvoorbeeld risico-verhogend werken. De hang naar het loslaten in het weekend kan groot zijn. Als je signaleert dat iemand drugs gebruikt, moet je oppassen dat je die persoon niet te veel veroordeelt, want dan verlies je het contact met hem. Het is belangrijk om in gesprek te blijven, dan kun je iemand helpen. Wat men zich wel moet realiseren is dat harddrugs letterlijk levensgevaarlijk zijn. Die ene slechte XTCpil kan het einde betekenen. Vaak beseffen

Hoe militairen in opleiding hun grenzen verleggen, is voor mij enorm inspirerend.


mensen niet dat een fatale pil of dosis zo dichtbij is. Achteraf schrik ik ervan dat ik enkele keren echt door het oog van de naald ben gekropen. Het besef dat ik er ook niet meer had kunnen zijn is absurd.

Je denkt ‘dit is het goede leven’ Met name GHB kon me laten ontspannen. Ik kon me meer laten gaan en kon makkelijker contact maken met andere mensen. Het voelde niet als schadelijk. Daarvoor voelde ik me vaak een buitenstaander, had het idee dat ik niet helemaal meedeed. Met drugs kon ik vluchten uit dat gevoel, ik deed dan wel mee. Ik voelde me lekkerder, de angstige en negatieve gevoelens kwamen meer op de achtergrond. Het zelfverzekerde, het verbonden voelen kwam naar voren. Daarom vond ik het ook eng om te stoppen. Ik dacht dat ik niet zonder GHB kon, dan was er niets meer tussen mij en de ander. Maar vanaf het moment dat ik stopte, merkte ik dat er eigenlijk niets gebeurde als ik geen drugs gebruikte: het

harddrugs is dat het eerder je dood kan betekenen. Met drugs kun je je per ongeluk overdoseren en dan is het afgelopen. Maar alcohol of drugs, als je dat misbruikt, komt het op hetzelfde neer. Dingen willen vergeten, van donkere gedachten af willen, stress onderdrukken, loskomen van de dagelijkse sleur, buiten jezelf treden. Kennelijk hebben wij mensen daar behoefte aan. Ik kwam bij harddrugs uit, omdat ik daarmee in aanraking kwam. Ik ontmoette de verkeerde mensen op de

Die ene slechte XTC-pil kan het einde betekenen. Vaak beseffen mensen niet dat een fatale pil of dosis zo dichtbij is. Zelf ben ik een paar keer door het oog van de naald gekropen.

harddrugs leven ging door, ik hield contact met mensen. Ik had die drugs niet nodig. Het zat in mijn hoofd: ik dacht dat ik ze nodig had. Ik merk achteraf dat ik juist met die drugs geen verbinding had met anderen. Het is nu allemaal veel echter. Nu is het puur en al is het contact soms ongemakkelijk of niet prettig of zie ik er tegenop, het is wel echt. Helder zijn is uiteindelijk lekkerder. De drugs leidden er toch toe dat ik altijd moe was, ik sliep niet goed, leefde ongezond, was vaak chagrijnig en niet altijd aanwezig. Ik voel me nu fitter, sport weer, voel me gezond. Ik sta nu meer in het leven. Heerlijk. Als gebruiker realiseerde ik me niet waar ik stond. Ik dacht dat dat het goede leven was, het leven met drugs. Dat is het verslaafde brein dat mij in een houtgreep had.

verkeerde momenten en ik ben van nature nieuwsgierig en eigenwijs. Ik wil alles wel uitproberen en dacht dat ik niet verslaafd zou raken. Elke verslaafde denkt dat hij niet verslaafd is, ook alcoholverslaafden, eetverslaafden of seksverslaafden. Je denkt dat je kunt stoppen wanneer je wilt, dat je de keuze hebt. Het verslaafde brein zit nog steeds in mij: ik kan nog altijd denken dat ik helemaal niet verslaafd was. Uiteindelijk ben ik door mijn moeder naar een kliniek gestuurd. En daar heb ik in een groepssessie met alcoholisten en gokverslaafden hardop moeten zeggen: “Ik ben Renee en ik ben verslaafd”. Dat vond ik ongelofelijk vernederend. Ik kon de schijn niet meer ophouden. Ik was één van de verslaafden. Verschrikkelijk!

Ongelofelijk vernederend

Ik realiseerde me wel dat ik drugsgebruik in een zeker opzicht ook helemaal niet fijn vond. Als je snuift en je hartslag gaat enorm omhoog, is dat een rotgevoel. Maar

Alcohol is maatschappelijk misschien meer getolereerd, maar de verschillen zijn niet eens zo groot. Natuurlijk, het gevaar van

Voor mijn hond moest ik nuchter zijn

de verslaving is zo heftig dat de hang ernaar groter is dan het onprettige gevoel. Ik heb daar wel mee gezeten. Hoe kan ik drugsverslaafde zijn geweest, terwijl het vaak ook niet goed voelde? Dat leverde wel een identiteitscrisis op. Waarom kon ik niet uit dat leven stappen? Na zes jaar vast te hebben gezeten in een bepaald leven, kwam ik eruit doordat ik een hond nam. Die hond bracht verantwoordelijkheden met zich mee. Ik moest bijvoorbeeld nuchter zijn als ik hem uitliet, want van GHB kun je zomaar in slaap vallen en dan word je afgevoerd in een ambulance als ze je ergens op straat vinden. En dat kan niet met een hond. Als ik dan terugkwam in mijn huis, realiseerde ik me dat dat geen fijne plek was: veel drugsgebruikers, gordijnen dicht, verwarming hoog. Dit wilde ik toch niet? Dat heeft best nog een tijd geduurd. Mijn hond was een jaar toen ik er definitief uit ben gestapt. En zelfs toen, toen ik cold turkey moest afkicken en ik heel ziek was, realiseerde ik me niet dat ik verslaafd was. Ik schaam me er nu niet meer voor. Dankzij dit boek kan ik leven met mijn verleden. Die slechte jaren, waar schuld en schaamte op rusten, heb ik kunnen transformeren tot een boek, waarmee ik iets terug kan doen naar de wereld. Met mijn boek hoop ik te laten zien, dat iedereen verslaafd kan raken, als de omstandigheden ernaar zijn. Kijk maar naar mij. Ik zie eruit als een hockeymeisje en spreek met een bekakt accent, niet als een drugsverslaafde. Hugo Houtgast [email protected] De Parttime-junkie van Renee Kelder verscheen bij uitgeverij Prometheus, Amsterdam, 2014.

11


Verbeter de wereld, begin Als het om het klimaat en duurzaamheid gaat, laten wij ons korte termijn belang prevaleren boven ons lange termijn belang. We zijn als mensheid bereid onze toekomst te vergooien als dat betekent dat we nu niets hoeven te doen. Een scherpe stelling. De collega’s van 106 Inlesk geven hun mening.

a; s Reitsm Adj Han /Genie sk 106 inle e terrein h c technis intel r nde, maa

tere “Confron an hoe ergave v juiste we nt is. it mome het op d ieruit de preekt h Tevens s an het osheid v machtelo .” individu

12 Kpl1 Bokma 106 inlesk/TMD

“Eens. We denken het liefst niet te ver vooruit … Waarschijnlijk om dat dit de makkelijkste weg is.”

Aooi Pau lO 106 inles lde Heuvel; k/Imint “Ik ben

het eens met de stelling. K orte term ijn denke is ons alle n n met de p aplepel ingegote n. Komt ti jd, komt raad. Niet best, maa r wel de realiteit.”

Sm Bart Mager Rooze; 106 inlesk / gningp

10 Sm John Schut; r Gis aa n inlesk/ bedie eren

ze kind “Dus wij laten on n lekker aan en kleinkindere aarom hun lot over? W verder? Ik et ni ij denken w oos dat er zo vind het waardel wordt gedacht.”

“Verander de were ld, begin bij jezelf. We zijn het verplicht aan onze kinderen en toekomstige gene raties om hier niet overhe en te stappen, maar di t idee te koppelen aan daden.”

blikopener

LTZ2 Sara Voûte; 106 inlesk/msc. Geologie

“Eens. Pas wanneer de en noodzaak daar is, schrap estal me en we geld bij elkaar r is het dan te laat voo . De duurzame oplossingen middelen en kennis zijn .” namelijk nu al aanwezig


column Huijswerk

n bij jezelf! Mens, ontwaak!

Ritm Jaap Jan Gortw ors inlesk/com mandant H t; 106 TA-gp “Helaas maa r waar.

De angst vo consequen or de ties voelt n iemand, om je eigen leve dat het nsduur ove rstijgt. Daarn bestaat er e aast en vertrouw en dat toekomstig e technolo gische oplo compensere ssingen n voor ons huidige fale duurzaamh n op eidsgebied . Dit samen voor mij du m aakt urzaamheid geen acuut probleem. Alleen mijn kleinkindere kunnen vert n ellen of ik e r naast zat. ”

Activisme is de bereidheid om te strijden voor een zaak die groter is dan jezelf, soms alleen maar omdat niets doen onmogelijk lijkt. Derhalve is activisme, wanneer de situatie daarom vraagt, een deugd. En als alle deugden is het iets zeldzaams. Een mooi voorbeeld van activisme vind ik de strijd tegen Dutch Shell in Nigeria. Vier boeren klaagden de oliegigant aan vanwege de enorme bodemvervuiling. ‘Hoe kan de schade voor ons zijn terwijl de winst voor jullie is?’ klinkt de aanklacht. Ik onderschrijf deze aanklacht volkomen. Want wie zijn winst niet deelt, moet ook zijn troep bij zich houden. Wanpraktijken verdienen het om aangepakt te worden. Maar laten we nu eens naar onszelf kijken. Om bij het voorbeeld te blijven: niet alleen die Nigeriaanse boer, ook u heeft last van bedrijven als Shell. Ze beïnvloeden namelijk ieders wereld –althans wanneer we dergelijke bedrijven verantwoordelijk mogen houden voor de op handen zijnde verstrekkende klimatologische veranderingen, zoals veel wetenschappers menen. Toch compenseren ze alleen de aandeelhouder. Hoe verschilt dit verhaal van de situatie van de Nigeriaanse boer? Waarom mag zo’n bedrijf ongestoord zijn winsten blijven genereren in feite door onze afval te maken? Wanneer we tolereren waar actie verlangt wordt, lijkt tolerantie een voorwendsel om geen standpunt in te hoeven nemen. Al tolererend glijdt de wereld aan ons voorbij en creëren we een ‘niemandsland’; een stuk realiteit dat door niemand gezien en geclaimd wordt. Alsof het onze wereld niet meer is. Een wereld waar opportunisten en fortuinzoekers zich ongezien wanen en ongehinderd hun puur egoïstische keuzes kunnen maken, juist omdat er geen toezicht is. Dat niemandsland opnieuw claimen en er voor vechten, lijkt zo logisch, zo vanzelfsprekend met het oog op onze toekomst. Maar waarom lukt het dan niet? Geloven we niet dat het anders moet, of willen we de waarheid niet zien? Gösta Huijs GC.Huijs.mindef.nl

kkers; 106

to Frederieke S A T /H inlesk

dereen denk ik dat ie “Als individu j stil staat en er wel eens bi hoeve en laat ten be bepaalde ding st. Maar nere toekom van een scho dat ng plan, één di er is niet één lijks ge laten in zijn da iedereen wil heb p oe or de grote gr leven. Dus vo ei d w nig t er inderdaa ik het idee da id.” duurzaamhe gebeurt met

Als redactie van GV Present willen wij graag ons steentje bijdragen voor een beter milieu. Daarom kunt u sinds kort GV Present ook digitaal lezen op www.dgv.nl als aanvulling op de gedrukte versie. Wilt u GV Present niet meer in gedrukte versie ontvangen, laat het ons weten en stuur uw afmelding naar [email protected]. Heeft u tips waarmee u het milieu een handje helpt, deel ze met ons op Facebook/GVPresent!

13


Vliegtuigtechneut debuteert met ‘Op uitzending’

Op de compound niks nieuws De afgelopen jaren zijn er meerdere boeken verschenen van Nederlandse militairen op uitzending in Afghanistan. Sinds februari dit jaar is daar ‘Op Uitzending’ bij gekomen. Geen spannende beschrijvingen van aanslagen of gevechten, wel het relaas over het alledaagse leven op de compound. Een gesprek met de auteur van deze verfrissende nieuwkomer in het genre. Een boek over een gewone uitzending…

14

Patrick van Straten, 48 jaar, majoor bij de Luchtmacht, was op uitzending in het voorjaar van 2010. Hij was werkzaam op het vliegveld van Kandahar, Kandahar Airfield. Hij was daar verantwoordelijk met zijn technici voor het vliegend houden van de Nederlandse helicopters en F-16’s. Inmiddels is hij een plaatsing in Italië verder en tref ik hem op zijn kantoor op Maritiem Vliegkamp De Kooy bij Den Helder. ‘Op uitzending’ is voor medemilitairen heel herkenbaar omdat de auteur het gewone leven op de compound goed weet te treffen. Het boek geeft weer waar veel militairen die tevreden terugkijken op hun uitzending, zich in zullen herkennen. Over een gewone tijd onder ongewone omstandigheden: een boek over een gewone uitzending.

Van dagboek tot boek ‘Waarom ik dit boek wilde schrijven? Ik had geen intenties om een boek te schrijven, ik ben geen schrijver. Wel stuurde ik geregeld een mail naar familie, vrienden en bekenden. Ik deed dat in verhaalvorm, om het thuisfront te onderhouden. Daar kreeg ik leuke reacties op, totdat iemand na thuiskomst zei: ‘Waarom maak je er geen boek van?’ Ik heb die vraag tijden laten liggen, jaren eigenlijk. Wel had ik een dagboek bijgehouden in Afghanistan. Daar schreef ik niet elke dag in, maar wel geregeld. Ook gaf ik de afgelopen jaren regelmatig lezingen over mijn ervaringen voor schoolklassen, kerkelijke groepen en de Rotary. Toen ik op een geven moment contact zocht met een uitgever, vroeg hij:

‘Heb je al een concept?’ Ik stuurde op wat ik had en hij zag er wat in. Ik ben de verhalen gaan bundelen. Toen ik eenmaal begon, was het niet meer te stoppen en kwam ik op dertig hoofdstukken, dertig afzonderlijke verhalen’.

Van marine naar luchtmacht Voordat hij bij de Luchtmacht kwam, heeft Patrick zestien jaar bij de Marine gewerkt. Hij begon in 1989 de officiersopleiding op het Koninklijk Instituut voor de Marine (KIM) in Den Helder, sindsdien heeft hij veel gevaren. Altijd in een technische functie. ‘Ik heb altijd in Zeeland gewoond en was daardoor steeds boordplaatser, dat wil zeggen ik sliep doordeweeks aan boord of op de kazerne, en was alleen in het weekend thuis. Daarnaast heb ik jaren gewerkt op de militaire vliegvelden De Kooy en Valkenburg. Na zestien jaar Marine heb ik de overstap gemaakt naar de Luchtmacht, om de eenvoudige reden dat ik ook wel eens vaker thuis wilde zijn. Ik heb een vrouw, Silvia en twee honden: Diablo en Eross. Ik wilde hen graag meer zien’. Zo begonnen vier jaar voor de Luchtmacht op vliegbasis Woensdrecht. Maar het liep allemaal anders. In 2010 kwam het verzoek voor Afghanistan. Het boek begint op dat moment. Tegelijk krijgt Patrick een galsteenaanval. We volgen het in het boek en kijken zo over de schouder mee van Patrick. Je voelt je als lezer een vriend waaraan hij zijn verhaal vertelt. Uit reacties blijkt dat vooral ook mensen die niet bij Defensie werken, ‘burgers’, dit erg waarderen. ‘Mensen snappen ineens hoe het is om daar te zijn. Ze voelen de spannende periodes die er zijn, ze beseffen

hoe groot het er is, ze lezen ook over hoe je eet, sport, samen lacht. ‘Wat me nu na vier jaar nog het meest voor de ogen staat is het lot van de kinderen in Afghanistan. Het zien van zieke en gewonde kinderen in een ziekenhuis vergeet ik nooit meer. Kinderen zijn altijd de dupe van een oorlog. Dat zie je nu ook weer in Irak en Syrië.

Aanrader ‘Op Uitzending’ beschrijft het leven op een compound rondom sporten, maaltijden, Koninginnedag, Dodenherdenking en Bevrijdingsdag en hoe gewone gesprekken met andere militairen, Nederlanders of buitenlanders, ineens heel belangrijk worden. De donut bij een koffie wordt een luxe en een gewoon collegiaal gesprek wordt een gesprek van hart tot hart. Deze realistische schets van een uitzending is een aanrader voor iedereen die op uitzending moet en voor iedereen die het thuisfront een goede indruk wil geven. Blijft Patrick van Straten schrijven over het militaire leven? ‘Ik heb al weer een plan’, zegt hij met stralende ogen. Fred Omvlee [email protected]

‘Op Uitzending’ verscheen bij uitgeverij Free Musketeers, ISBN/EAN 9789048430826, € 16,95

de overweging


De wereld in onze handen Al zolang er mensen zijn, wordt het einde der tijden voorspeld. En we zijn er een aantal keer erg dichtbij geweest. De recente geschiedenis kent twee verwoestende wereldoorlogen en ook nu bevinden we ons in roerige tijden. Hoe moet het verder met onze aardbol en wat staat ons nog te wachten? Laten we positief beginnen. Soms is het er net niet van gekomen. Weet u nog van de Cubacrisis? Wat als toen een atoomoorlog ontketend was? De gevolgen zouden niet te overzien zijn geweest. Verwoesting, en dan bedoel ik totale verwoesting, is iets absurds. Toch is het een reële mogelijkheid: de condities op aarde kunnen zo verslechteren dat doorleven een uitdaging wordt. Denk maar aan het lot van de dinosauriërs na het inslaan van een grote komeet. Zij stierven in de jaren daarna allemaal uit, omdat leven onmogelijk werd onder de dikke stoflaag die om de aarde hing en die al het zonlicht blokkeerde. Gelukkig is het voor de mens nog nooit zover gekomen. Wat moet de wereld zonder mensen? Wie is er dan om van een zonsopgang te genieten? Bij het vergaan van de wereld denken we aan afschuwelijke rampen. U kunt in de filmgeschiedenis terecht voor een aantal scenario’s. Veel van deze films leggen een verband tussen de acties van de mens en zijn ondergang. De aanklacht is vaak dat wij in de loop van decennia onze leefwereld en het klimaat door onze hebzucht en vooruitgangsdrift zo onder druk hebben gezet dat alles als een kaartenhuis in elkaar stort. In de film The day after tomorrow komen we in een permanent ijskoude winter terecht, terwijl de film 2012 juist laat zien hoe wij door een stijgende zeespiegel nagenoeg alle land verliezen en ons heil op grote schepen moeten zoeken. Erg ver gezocht, lijkt het soms. Of is het, zoals beweert wordt in An Inconveniant Truth, toch minder gek dan wij denken? Zijn er grootse veranderingen op komst? Er is veel te doen geweest over deze film van Al Gore. Er zijn genoeg critici die beweren dat de feiten onbetrouwbaar zijn en een eenzijdig

beeld geven. Wat is feit en wat is fictie? Wetenschappelijk onderzoek moet helderheid verschaffen. Laten we beginnen met te stellen dat tegenwoordig meer wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan dan ooit tevoren naar onderwerpen als de opwarming van de aarde en klimaatveranderingen. Alleen hieruit spreekt al enige bezorgdheid. Maar goed, de wetenschap is niet Hollywood en filmscenario’s zijn niet de waarheid. En toch, wetenschappelijke voorspellingen zinspelen wel degelijk op grote veranderingen. Het gaat veel te ver om te beweren dat de wereld vergaat, maar soms krijg ik wel de indruk dat de wereld zoals we die kénnen en ook lief hebben zal vergaan. De door de mens in gang gezette veranderingen zijn namelijk van dien aard dat wij, indien we voortleven op de oude voet, daadwerkelijk voor grote uitdagingen komen te staan. Uitdagingen die misschien niet onder doet voor die van na een wereldoorlog. Als ik eraan denk, dat wij door zoiets onnodigs als opwarming voor eeuwen van grote droogte en het massaal uitsterven van flora en fauna komen te staan én getuigen zullen zijn van het verdwijnen van talloze eilanden, dan zakt de moed me soms in de schoenen. Ik heb geen kinderen, maar hoe zullen mijn neefjes en nichtjes en hun kinderen leven? Zullen zij deze wereld net zo aantreffen als ik? Met al haar schoonheid en eindeloze natuurschatten? Onlangs verscheen een rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). Wat klimaatonderzoek betreft, is het IPCC internationaal gezien de wetenschappelijke autoriteit. Waar het rapport ons op wijst, met gegrond wetenschappelijk onderzoek dus, is dat wij door de verbranding van fossiele

brandstoffen en door de kap van bossen in de loop der jaren zoveel CO2 de atmosfeer in hebben gepompt dat wij daarmee de aarde opwarmen. CO2 houdt warmte vast en het proces is onomkeerbaar. Eenmaal in de atmosfeer duur het duizenden jaren voordat CO2 weer is afgebroken. Nog los van de omvang en de inhoud van de gevolgen, wil het ongeluk dat ze juist daar op aarde merkbaar zullen zijn, waar de bevolking zo arm is dat zij niet heeft bijgedragen aan die gevolgen. Mensen die niet met het vliegtuig op vakantie gaan, die niet een of twee auto’s hebben, die niet bijna 200 jaar industrialisatie achter de rug hebben. Het treft de bewoners van talloze eilandjes in de Indische Oceaan, die onder zullen lopen. Of rondom de evenaar waar mensen de komende decennia in toenemende mate afwisselend door grote droogte en enorme regenval geteisterd zullen worden. Natuur, oogst of weidegrond zal verbranden of wegspoelen. Al deze honderden miljoenen mensen zullen, door honger en dorst verdreven, in grote getale richting het koelere noorden trekken en ons voor humanitaire uitdagingen, om niet te zeggen, rampen plaatsen. De vraag die ik bij het lezen van dit soort rapporten stel, is wat wij zullen doen. Niet alleen nu, maar ook in de toekomst. Zijn wij bereid nu een prijs te betalen, opdat wij de opwarming van de aarde kunnen afremmen en daarmee de gevolgen kunnen inperken? Op de politieke agenda wordt het onderwerp nauwelijks serieus genomen. Radicale verduurzaming is waar de toekomst nu om vraagt, maar ik hoor er vrijwel niemand over of het wordt snel weer vergeten als zich een ander probleem aandient. Wat moeten we tegen die tijd doen met al die mensen? Als ik kijk naar Lampedusa en wat een paar duizend vluchtelingen oproepen aan woede dan houd ik mijn hart vast. Waartoe zijn wij niet in staat als niet duizenden, maar een miljoenen vluchtelingen onze grenzen overspoelen?! Het zal niet fraai zijn wat hen te wachten staat. Het is een eeuwenoud adagium, maar arm zijn is een vloek.

Gösta Huijs In de rubriek ‘De overweging’ schrijft een geestelijk verzorger over een thema dat stof tot nadenken geeft.

15


16

Vrede


Vrede spreid gij uw zachte vleugels over de donkere aarde heen over de moeden en de gewonden, over de duizenden, die verzwonden, over al de snikkende monden, die verbleekt zijn van geween! Opdat uw liefde daar weder wone, opdat uw liefde ons weer genas liefde bove’ onze ijdele wenschen, liefde over alle ijdele grenzen, liefde alleen van mensch tot menschen, die eindelijk leerden wat liefde was! C.S. Adama van Scheltema, Rotterdam 1916

17


Journalist ontrafelt de identiteit van 865 soldaten op Russisch Ereveld

“DNA onbekend” Op nog geen kwartiertje afstand van Kamp Amersfoort staat een monument opgericht voor de gefusilleerde Sovjetsoldaten uit het kamp. De 77 Russen die hier naartoe werden gebracht, kregen te horen dat ze vanuit Kamp Amersfoort naar Bordeaux zouden gaan. De reis naar Zuid-Frankrijk was kort. Een paar 100 meter buiten het kamp werden ze opgesteld en neergeschoten. De vrachtwagens kwamen terug met wat oude klompen, door medegevangenen sarcastisch souvenirs uit Bordeaux genoemd.

18

Alhoewel slechts weinigen dit verhaal kennen, is er één man, die gegrepen is door het verhaal: Remco Reiding. Via de website van de Stichting Russisch Ereveld kom ik in contact met hem. Remco is een journalist die onderzoek heeft gedaan naar de 865 mannen die begraven liggen op het Russisch ereveld, waaronder deze 77 Russen. Remco slaagt er 55 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog als eerste in nabestaanden op te sporen van de bij Amersfoort begraven soldaten. Jaren nadat hij voor het eerst langs de grijze stenen op

het Russisch Ereveld liep, staan familieleden van de soldaten huilend met bloemen in de hand aan het graf van hun vader. Inmiddels heeft hij, met hulp van zijn vrouw Irina, in de hele voormalige SovjetUnie bijna tweehonderd families verwittigd. Wat heeft hem bewogen om onderzoek te doen naar dit ereveld? Waarom zoveel interesse in een groep overleden Sovjetsoldaten? Wat heeft het hem gebracht en wat heeft het ons nog te zeggen? Het geheel blijkt begonnen te zijn als een idee van de Amersfoortse Courant. Remco

was voor een uitwisselingsproject naar Moskou geweest en kwam daar enthousiast van terug. Dit leidde tot een verhaal over het Russisch Ereveld met als opdracht: ’Een gezicht geven aan deze overleden SovjetRussische soldaten door tenminste één nabestaande op te sporen.’ Vanuit zijn ambitie, gedrevenheid én een gevoel van moreel plichtsbesef dook hij in dit verhaal. Toen, in 1998, kon hij nog niet overzien dat dit ‘projectje’ een levenswerk zou worden,

Wanneer mannen niet terugkomen en er geen melding is van hun dood, is hun status vermist. Deze status creëert enorme onzekerheid. Niets is zo verschrikkelijk als onzekerheid, als het niet weten.


De geschiedenis van het Russisch Ereveld in het kort: Hoe komen 865 oorlogsslachtoffers uit de voormalige Sovjet-Unie in Amersfoort terecht? In september 1941 komen op de veelosplaats bij station Amersfoort 101 krijgsgevangenen uit Centraal-Azië aan. De Amersfoortse bevolking weigert de Sovjetrussen met hun Mongoolse gelaatstrekken als Untermenschen te beschouwen, zoals de Duitse bezetter wil. Tijdens hun verblijf in Kamp Amersfoort overlijden 24 Sovjetrussen. Op 9 april 1942 worden de overgebleven 77 gefusilleerd. Na de oorlog worden hun stoffelijke overschotten herbegraven op de Amersfoortse begraafplaats Rusthof. Op het American Battlefield in het Limburgse Margraten liggen nog eens 691 Sovjet-Russische krijgsgevangenen. Zij zijn in de laatste dagen van de oorlog of na de bevrijding aan ziekte bezweken in Duitse ziekenhuizen. Na de oorlog willen de autoriteiten van deze begraafplaats een permanent ereveld voor uitsluitend Amerikaanse soldaten maken. De SovjetRussische slachtoffers worden overgebracht naar Amersfoort, waar al 101 Sovjetrussen begraven liggen. Amersfoort fungeert dus als verzamelplaats voor in Nederland begraven slachtoffers uit de voormalige Sovjetunie. Ook de stoffelijke overschotten van 73 dwangarbeiders en Sovjet-Russische soldaten in Duitse dienst worden in Amersfoort herbegraven. Vanwege onvoldoende ruimte op Rusthof, wordt een aparte begraafplaats aangelegd. Dit Russisch Ereveld wordt op 18 november 1948 geopend door minister van oorlog W.F. Schokking. Daarna raakt deze plek mede door de Koude Oorlog in de vergetelheid.

dat grote betekenis aan zijn leven en aan dat van vele anderen zou geven. De zoektocht leidt naar uithoeken van een vreemd, ingestort wereldrijk, de voormalige Sovjetunie. Daar wonen de achterblijvers: de echtgenotes, broers en

zussen én de kinderen van de soldaten, die opgroeiden zonder vader. Tientallen jaren verkeren zij in onzekerheid over het lot van hun geliefde familielid, totdat Remco uit het verre, onbekende Nederland hen komt

vertellen waar hij begraven ligt. De geschiedenis werkt door in de generaties die volgen. Rusland telt meer dan 26 miljoen oorlogsslachtoffers. Ieder van hen heeft achterblijvende familieleden. Wanneer mannen niet terugkomen en er geen melding is van hun dood, is hun status vermist. Deze status creëert enorme onzekerheid. De vraag blijft wat er is gebeurd. Ook betekent de status vermist,

19


aan hem omdat zij altijd gedacht had dat hij haar in de steek had gelaten”.

20

dat je in de verdachtenhoek zit, want misschien ben je wel overgelopen naar de Duitsers. Zolang de dood niet vast staat, blijft deze mogelijkheid bestaan. Niets is zo verschrikkelijk als onzekerheid, als het niet weten. Op de vraag over hoe dit alles doorwerkt na al die jaren, vertelt Remco het volgende aangrijpende verhaal: “In Rusland is er het gezegde: hoop sterft als laatste. Na de Tweede Wereldoorlog was er hoop. Er kwamen mannen en jongens terug. In de jaren ’50 na de dood van Stalin was er opnieuw hoop. Een tweede golf van mannen kwam terug uit gevangenschap. Een dochter werd geboren, nadat haar vader als soldaat naar het front was gegaan. Zij heeft het verdriet van haar moeder ervaren, de hoop gezien en opnieuw het verdriet ervaren. Dit kon zij niet meer verdragen en zij heeft daarom een brief geschreven namens haar vader aan haar moeder. Hierin deed zij alsof haar

“Het is mijn missie om de identiteit te ontdekken van de overleden Sovjetsoldaten en om familieleden te vertellen waar hun vader, broer, grootvader of oom is gebleven”. vader nog leefde en alsof er redenen waren waarom hij nog niet terug kon komen. Later is het hoge woord eruit gekomen dat zij het had gedaan om haar moeder te troosten. Op 70-jarige leeftijd stond deze dochter voor het eerst in haar leven in Nederland bij het graf van haar vader, in tranen. Ze bood haar excuses aan,

Vanuit het werk van Remco is een stichting ontstaan om onderzoek te doen, nabestaanden op te sporen, een bezoek aan het graf mogelijk te maken en de nagedachtenis aan de soldaten levend te houden. Uit deze zoektocht is ook een boek geboren: Kind van het Ereveld, waarin zowel de zoektocht als het persoonlijk leven van Remco beschreven zijn. Op 9 mei vieren en herdenken de Russen Overwinningsdag. Op deze dag wordt er ook een herdenking gehouden op het Russisch Ereveld. Daar komen mede door alle aandacht voor de zoektocht honderden bezoekers op af: diplomaten, inwoners van Amersfoort, Russen die in Nederland wonen en vele andere belangstellenden. Voor het eerst was de Commissaris van de Koning in de provincie Utrecht aanwezig. Remco heeft een missie om de identiteit te ontdekken van de overleden Sovjetsoldaten en om familieleden te vertellen waar hun vader, broer, grootvader of oom is gebleven. Dit maakt mogelijk dat de nabestaanden niet in het ongewisse leven en dat de naam van de overledene gezuiverd kan worden. “Nee, hij is niet overgelopen, hij is niet gevlucht, hij is gestorven en zijn graf is in Nederland. Hij heeft een plaats op een ereveld”. Een eerbetoon aan mannen die op missie zijn gegaan en aan het thuisfront dat is achtergebleven. Zoals een dochter bij het graf van haar vader zei: “Zijn ziel heeft rust, mijn ziel heeft nu rust en nu kan ik sterven”. Charissa Meeuwenoord-Karsten Krijgsmachtpredikante bij het IDGO te Hilversum [email protected]

Kind van het Ereveld is het waargebeurde verhaal van een gepassioneerde zoektocht met onverwachte persoonlijke gevolgen. Een aangrijpend boek over liefde, een leven zonder vader en de hartverscheurende consequenties van oorlog. Voor meer informatie of bestellen, ga naar: www.kindvanhetereveld.nl Op de website www.russisch-ereveld.nl vindt u verdere informatie over de Stichting Russisch Ereveld, zoals actuele nieuwsgegevens over de begraafplaats of over de mogelijkheid een graf te adopteren.

culinair met een bite!


Balletjes in tomatensaus Benodigdheden voor 4 personen: 500 gr half om half gehakt een flinke bos krul peterselie een blok Parmezaanse kaas (Grana padano of Pecorino) 1 ui 1 teentje knoflook 1 ei peper 3 beschuiten bloem 2 runderbouillon blokjes 3 blikjes tomatenpuree 1 pak spaghetti ongezouten roomboter

uit de pan en doe de 3 blikjes tomatenpuree in de pan. Braadt dit even aan en doe dan de bloem erbij totdat de glans van de puree af is en er een dikke roux ontstaat. Giet vervolgens langzaam de bouillon bij de tomatenpuree en blijf goed roeren met een garde totdat een mooie dikke saus ontstaat. Voeg de balletjes terug bij de dikke saus en laat nog 20 minuutjes borrelen op een laag vuurtje. Kook de spaghetti volgens aanwijzingen op het pak. Pak een lekker bord spaghetti en schep daar de balletjes in tomatensaus overheen en rasp nog wat verse Parmezaanse kaas over de pasta heen. Serena Bal

Een nieuwe kok

Bereiding: Snij de peterselie, de ui en de knoflook fijn. Fruit de ui en knoflook even in een pan en meng dit samen met de fijngesneden peterselie en het gehakt in een grote kom. Rasp ongeveer de helft van de Parmezaanse kaas en voeg deze bij het gehaktmengsel, samen met het ei en de kleingemaakte beschuiten en een flinke draai uit de pepermolen. Alles goed mengen en balletjes draaien (doorsnee ongeveer 5 cm). Laat de roomboter smelten en braadt de balletjes mooi bruin aan. Los ondertussen de 2 blokjes runderbouillon op in kokend water. Haal de balletjes

Ik ben Serena Bal, 31 jaar en Korporaal 1 bij de Landmacht en werkzaam als persoonlijk chauffeur van de Chef van het Militaire Huis bij de Dienst van het Koninklijk Huis. Naast mijn werkzaamheden ben ik druk met mijn andere passie: koken! Als klein kind al stond ik in de keuken bij mijn oma en moeder om de fijne kneepjes van het vak te leren en vanaf mijn twaalfde ben ik actief gaan koken voor mijn moeder en broer. Voor mijn diensttijd was ik werkzaam in een restaurant. Daar ging een nieuwe wereld voor me open. Ik leerde veel over ingrediënten, bereidingstijden, voedsel in het algemeen en het koken voor grotere groepen. Mijn specialiteiten liggen bij de Italiaans, Oosterse en Hollandse keuken. Sinds 10 jaar kook en cater ik ook regelmatig voor zeilteams, bruiloften en andere groepen. Als militair weet ik als geen ander dat een goede maaltijd heel belangrijk is in het veld of op uitzending. Dit recept is gemakkelijk te bereiden en het is bovendien leuk en gezellig om het samen te maken. Eet smakelijk! Serena Bal

Hell no!

Een paar maanden geleden stond ik op een druilerige zaterdag in het Hürtgenwald om eer te bewijzen aan een Amerikaanse soldaat uit de Tweede Wereldoorlog van wie we de ‘vinddag’ herdachten. Een tiental jaar eerder had men bij toeval zijn veldgraf ontdekt en sindsdien was dit een mooie aanleiding tot voorzichtige toenadering tussen Duitse en Amerikaanse militairen en nabestaanden. Bijzonder aan de herdenking was dit keer, dat niet alleen de jongste broer van deze soldaat aanwezig was, maar ook een divisiegenoot die zeventig jaar geleden in zijn kielzog dezelfde route vanuit Normandië, door de Ardennen naar Duitsland had afgelegd. Per toeval kwam ik met hem aan de praat. Ik vroeg hem naar toen en hij vroeg mij naar nu: Zit je bij defensie? Ja. Ben je op uitzending geweest? Ja. Waar naartoe? Afghanistan. Ok en wat doe je? Aalmoezenier. Verbaasd keek hij me aan en riep toen in zijn onmiskenbaar Texaanse accent: Hell no! Hell yes!, zei ik terug. Veel is veranderd, mompelde hij. Toen we samen terugliepen naar de parkeerplaats vroeg ik hem wat die middag verder nog op het programma stond. Barbecueën, altijd lekker!, antwoordde hij. Veel is veranderd, dacht ik in de auto naar huis, maar niet de onlosmakelijke combinatie barbecueën en defensie. Claudia Bisschops

21


Van Blik tot IGK, oftewel van leerling op de zeevaartschool te Vlissingen, via een glansrijke carrière als helikopterpiloot en verschillende commandantenfuncties bij de Luchtmacht tot Inspecteur Generaal der Krijgsmacht. Generaal Bart Hoitink is inmiddels de derde IGK op rij die zich vrijwillig onderwerpt aan het Biechtgesprek en zichzelf beoordeelt langs de lat van de zeven zonden en deugden. Fortitudo (moed - standvastigheid)

De zeven deugden Prudentia (wijsheid - verantwoordelijkheid)

22

score: 8

Wijsheid komt met de jaren, omdat wijsheid voor mij met de ervaringen te maken heeft die je thuis en op het werk opdoet. In mijn jonge jaren nam ik vaak spontaan beslissingen, nu denk ik langer na of ik het juiste doe. Zeker in mijn functie als IGK merk ik dat mensen het ook verwachten dat ik prudent beslissingen neem. Ik representeer immers het instituut. Bepalend daarin is voor mij een ervaring die ik als jonge koopvaardijofficier heb opgedaan. We voeren tijdens een zware storm op zee en de eerste stuurman zei toen met al zijn ervaring: als dit maar goed afloopt. Dat raakte me. Als iemand met zijn levenservaring en kennis dat zegt, dan moet het echt slecht weer zijn.

Iustitia (rechtvaardigheid - rechtschapenheid) score: 9 Rechtvaardigheid is voor mij toegepaste wijsheid. Ik geloof sterk in wie goed doet, goed ontmoet. Voor mij is belangrijk dat de mensen die het werk achter de schermen verrichten, ook de eer krijgen die hun toekomt. Dat doe ik met mijn team op de Zwaluwenberg, maar dat deed ik ook in mijn vorige functie als adviseur van de CDS. Als iemand uit mijn team een plan had uitgewerkt en het was enigszins mogelijk, nam ik die persoon mee naar een belangrijke vergadering zodat hij of zij zelf het plan uiteen kon zetten. Ik sta 100% achter mijn mensen, maar als blijkt dat iemand iets heeft gedaan dat niet door de beugel kan en daar niet voor uitkomt, dan houdt mijn steun op. Als IGK probeer ik mensen bij te staan en ik weet dat het instituut een vangnet is in nijpende situaties, maar ik ben geen stofzuiger die alle problemen opzuigt. Mijn eerste vraag is altijd: wat heb je er zelf aan gedaan? Van daaruit kijken we verder. Meestal functioneer ik als tussenpersoon in een conflict.

Temperantia (gematigdheid-zelfbeheersing)

score: 8

Ik ben nog nooit kwaad geweest. Ik heb het ook nog nooit nodig gehad om op die manier een argument over tafel te krijgen. Anderen geven me terug dat ik wel iets strenger zou mogen zijn. Ook naar mijn vier kinderen toe ben ik nooit, hhmmm.. zelden, boos geweest. Het lukt me om met argumenten mijn ideeën over het voetlicht te krijgen. Tijdens mijn commandantschap op uitzending heb ik geleerd te delegeren. Dat was voor mij een openbaring. Ik zet de kaders uit en laat aan de personen hoe zij invulling willen geven aan het bereiken van het doel. Ik ben al een paar jaar generaal, maar als IGK voel ik voor het eerst dat ik het bén. Met name in het contact met veteranen voel ik dat er een bepaalde rol bij de functie hoort, dus daarin past maat houden. Tenslotte is mijn stelregel, dat ik nooit na 18.00 uur aan het werk ben. Dat houd ik ook mijn mensen voor. Wat niet gaat, gaat niet. Ik maak heel bewuste keuzes in welke bezoeken ik wel en niet afleg. Ook dat is zelfbeheersing.

score: 5

Moed is buiten de kaders durven te treden. Als squadroncommandant heb ik eens de plaatsvervangend commandant van de Luchtmacht uitgenodigd. Ik was het over een paar zaken echt oneens met de toenmalige leiding. Kritiek, indien eerlijk en oprecht, moet je geven. Trouwens ook een compliment voor de plaatsvervangend commandant dat hij dit fair heeft opgepakt. Daar was moed voor nodig. Ik ben coach van een aantal jonge officieren. Aan hen houd ik voor dat moed te maken heeft met vindingrijkheid en initiatief tonen om zaken op te pakken, waarbij je je nek uitsteekt en je je dus ook blootstelt aan kritiek. Moed is benoemen wat niet goed gaat en waarom. En ten slotte is moed je bij tijd en wijle eerlijk afvragen of jij de juiste persoon op de juiste plek bent.

Fides (geloof)

score: 5

Van huis uit ben ik Rooms-katholiek. Ik heb in mijn jeugdjaren in Eindhoven gewoond en daarna nog een poos in Vlissingen tijdens mijn studie aan de zeevaartschool. Geloof is voor mij met opa en oma in Venlo elke zondag naar de kerk. Dat zijn de jeugdherinneringen. Het is wel verwaterd in de loop der jaren. Geloof is ook de indrukwekkende herdenkingsdienst in Hilversum voor de slachtoffers van de ramp met de MH17. Dan merk ik dat ik me nog steeds verbonden voel met het geloof, omdat ik zie dat geloof mensen troost biedt. Ik kan me voorstellen dat ik in tijd van nood kracht put uit geloof. Daarnaast geloof ik in de goedheid van de mens. Als IGK ben ik in staat te bemiddelen tot een goede afloop, dan moet het ook op het wereldtoneel in het groot kunnen. Daar blijf ik in vertrouwen.

Spes (hoop)

score: 0/10

Hoop vind ik een vreemd woord. Als je concrete onderdelen moet hebben voor je schip of voertuig, kun je blijven hopen dat spullen komen, maar je kunt ook gewoon zorgen dat je zelf je zaken regelt. Dus in die zin is hoop zinloos en daarom een 0. Aan de andere kant hoop in situaties waarin mensen dierbaren verliezen en hopen op kracht bij het verwerken van hun verlies en hopen op een mooiere toekomst is voor mij van onschatbare waarde. Hoop biedt ook troost. Daarom in die betekenis een 10.

Caritas (naastenliefde)

score: 8

Ik vind het heel belangrijk dat ik respect heb voor collega’s. Ik ga door het vuur voor hen als het moet en in die vorm is dat naastenliefde. Maar het mooiste voorbeeld van naastenliefde is voor mij hoe wij (en met name mijn vrouw) ruim twintig jaar geleden een goede vriendin maanden hebben opgevangen, toen haar man noodlottig om het leven was gekomen. Liefde voel ik voor mijn vrouw, mijn vier kinderen en twee kleinkinderen. Ik was twintig toen ik verkering kreeg, maar tegelijk ging ik meteen ook maanden varen. Ik realiseerde me in die vaarjaren dat ik alle mooie momenten met haar en de kinderen zou moeten missen en dat paste mij niet. Vanwege de liefde ben ik gestopt met varen en heb ik besloten om piloot te worden. Het mooiste compliment voor mijn vrouw en mezelf is dat alle vier de kinderen wekelijks thuis op bezoek komen.


Gula (onmatigheid)

score: 3

Van lekker eten en drinken en vooral exclusief eten kan ik genieten. We hebben met een vriendengroep een eet-team. Een paar keer per jaar komen we bij elkaar om op sterrenniveau te eten. Snoepen doe ik ook graag. Maar ik moet op mijn gewicht letten. Gelukkig houdt mijn vrouw de maat voor mij. Op de Zwaluwenberg houden ze rekening met mijn eetpatroon en worden er ook af en toe balansmomenten ingebouwd. Verder kom ik af en toe op de racefiets naar het werk. Daar kan ik heerlijk bij uitwaaien. In deze functie ontmoet ik heel veel bijzondere mensen, ook veel mensen die het goed hebben. Ik houd mezelf altijd voor dat we iets voor elkaar moeten betekenen vanuit het oogpunt van het instituut IGK.

Ira (woede - wraak)

score: 1

Als je op het niveau bent gekomen dat je stampvoetend je punt moet maken, dan heb je verloren. Woede is voor mij een ultiem teken van onmacht, dan lukken argumenten en rationaliteit niet meer. En zoals gezegd, ik ben nog nooit boos geweest.

Acedia (luiheid)

De zeven zonden Superbia (hoogmoed - ijdelheid)

score: 3

Trots ben ik op mijn gezin, op wat de kinderen zijn geworden. Ik ben ontzettend trots op mijn vrouw, hoe zij de drijvende kracht in ons gezin is geweest en nog steeds is! Dat maakt ook mijn carrière, want alleen met een solide thuisbasis kan ik mijn werk uitvoeren. IJdelheid is naar mijn mening dat ik hiermee te koop zou lopen. Daar heb ik moeite mee. Op mijn werkplek vind ik het prettig dat mijn naaste medewerkers mij bij mijn naam noemen en niet bij mijn rang. Wel trots, niet ijdel.

Avaritia (hebzucht - gierigheid)

score: 3

Mijn vrouw zou zeggen dat ik thuis niet veel doe. Zelf zou ik zeggen dat ik veel dingen routinematig doe thuis. Toch is dat een vorm van luiheid, omdat je er niet bij na hoeft te denken. Als je in je functie merkt dat je routinematig wordt, pas je op de winkel en is het tijd om te vertrekken, omdat je niets nieuws of extra’s kunt brengen. Bij mijn aantreden als IGK heb ik mezelf voorgehouden: wat kan ik hier veranderen zodat het een goedlopend geheel blijft? Luiheid is voor mij ook dat je wel de kwaliteiten hebt, maar ze niet gebruikt. Je kunt goed leren, maar je doet niets met je hersens. Dat is jammer.

23

score: 3

Hebzucht is dingen willen hebben, gierigheid is die dingen niet willen delen. Van beide heb ik niet veel last. Ik kan me herinneren dat de kinderen ooit de auto wilden lenen en dat ik dat niet toestond. Enerzijds omdat ik de auto gewoonweg nodig had om op mijn werk te komen en ik geen schade kon gebruiken, maar daaronder zat ook het feit dat het míjn auto was. Ik ben met niets gelukkig, maar het is prettig om te weten dat als je wilt, je op vakantie kunt of zaken kunt kopen die je wilt hebben.

Luxuria (zucht naar weelde - luxe)

score: 3

Ik koop spullen die kwalitatief goed zijn. Liever spaar ik door totdat ik iets goeds heb. Maar ook niet in het extreme. Is een Apple computer luxe? Wel hebben we thuis een bubbelbad. Maar daar heb ik in alle eerlijkheid nog nooit ingezeten. Een mooi horloge of een luxe auto vind ik mooi. Ik kan er dertig jaar naar kijken, zonder het uiteindelijk te kopen. Een tijdje geleden zat ik met mijn zoon op een terrasje. De serveerster vertelde dat ze die avond uit zou gaan. Ik heb haar toen een extra fooi gegeven voor een drankje tijdens het uitgaan. Luxe is ook delen!

Invidia (afgunst - jaloezie)

score: 2

Het eindoordeel Met roots in het noorden en in het zuiden weet Generaal Hoitink in alles de gulden middenweg te behouden: balans tussen werk en privé, balans tussen eten en (soms) bewegen en bewust de middenpositie opzoeken om als IGK met alle partijen in gesprek te blijven. Zijn geheim voor een mooi leven? Wees tevreden met wat je hebt en blijf daar oog voor houden!

biechtgesprek Ik zeg wel eens dat ik jaloers ben, maar dan hoop ik daarmee iemand een duwtje in de rug te geven. Niet omdat ik het meen. Ik kan genieten van wat anderen hebben bereikt, zonder dat ik het zelf hoef te hebben of te zijn. Ik kijk met voldoening terug op mijn eigen leven en alles was ik heb bereikt zowel thuis als privé. Het gaat om wat ik wél heb, niet om wat ik niet heb.

Claudia Bisschops

denktank

GV Present | Zomer | 2013

De verbijsterende achtergrond en omvang van genocide

Wij tegen de kakkerlakken

Na de holocaust nam de VN het genocideverdrag aan waarin massamoord verboden werd en in principe strafbaar. Toch vinden er nog veel genocides plaats en de daders komen er meestal mee weg. Waarom blijkt het een onuitroeibaar gegeven?

Criminaliteit, terrorisme en genocide: begripsbepaling

24

Wat is het toch rustig en vreedzaam in Nederland. Ik zit in de Openbare Bibliotheek Amsterdam en na een paar uur studie over de kenmerken van volkerenmoord kijk ik op uit mijn boeken. In deze bibliotheek trekt men elkaar niet over de balie om een geschil te beslechten, laat staan dat er messen, bijlen of pistolen aan te pas komen. In Nederland is er weinig grootschalig geweld. Er vindt wel eens een meervoudige moord plaats, zoals een ‘afrekening in het criminele circuit’, maar dat leest u in de krant. Elders in Europa is het beeld anders. Zo pleegde de Noor Anders Breivik in juli 2011 twee aanslagen waarbij 77 mensen om het leven kwamen, met name jongeren van de sociaaldemocratische arbeiderspartij. Afgelopen mei werden er vier mensen vermoord bij het Joods Museum in Brussel. Waarschijnlijk werd de aanslag gepleegd met antisemitische motieven, de dader was opgeleid in Syrië. Dergelijke daden noemen we terrorisme, geen genocide. Het verschil heeft onder andere met de schaalgrootte te maken. Beide daders wekten de indruk dat ze graag nog een tijdje door waren gegaan, maar de omgeving liet dat niet toe. Deze terreur onderscheidt zich op belangrijke punten van crimineel geweld: beide aanslagen werden niet gepleegd om er financieel beter van te worden en er was geen sprake van een persoonlijke afrekening. Er zijn nog twee belangrijke verschillen. Criminelen motiveren hun gedrag vanuit eigenbelang en mijden zoveel mogelijk de publiciteit. Terroristen en genocideplegers daarentegen streven vaak ‘zuivere’ idealen na. Vooral vóór en tijdens het moorden probeert men zoveel mogelijk mensen van de eigen ideologie, volk of stam te enthousiasmeren. Zelfs Breivik, een lone wolf, verkondigde dat hij pal stond voor collectieve idealen die nastrevenswaardig zijn en navolging

verdienen. Hij nam de moeite om een manifest in elkaar te flansen, waarin hij zich presenteerde als moderne kruisridder die de multiculturele samenleving en ‘de Islam’ aan de kaak stelt. Het werk werd door sympathisanten in het Nederlands vertaald. Zijn daden waren naar eigen zeggen ‘gruwelijk maar noodzakelijk’. Deze gezwollen trots, dat men met grote toewijding een belangrijke klus geklaard heeft, is een terugkerend kenmerk van terroristen en genocideplegers. Spijt heeft men zelden.

Genocideplegers komen voort uit een machtsvacuüm In tegenstelling tot terroristen verkeren genocideplegers in een situatie waar er sprake is van wetteloosheid of een machtsvacuüm. Militairen kijken toe, zijn afwezig of plegen zelf

In de twintigste eeuw zijn minimaal 83 miljoen burgers door massamoord om het leven gebracht, een behoudende schatting

genocide. Dat was bijvoorbeeld het geval in het uiteenvallende Joegoslavië. In de chaos na de dood van dictator Tito hergroepeerden de ex-Joegoslaven zich op basis van oude etnische scheidslijnen. De Serviërs hadden het militaire voordeel dat ze konden beschikken over de restanten van het oude leger. Radovan Karadžić en Ratko Mladić – de BosnischServische architecten van de ‘zuiveringen’ – werden na hun arbeid niet op de vingers getikt door hun bejaarde moeders, maar als helden ontvangen. Het leek wel alsof het enthousiasme tijdens het moorden al gevoed werd door te anticiperen op de euforie van het thuiskomen. De Servische acties waren voor sommige Kroaten en Bosnische moslims een reden om ook te gaan ‘schoonmaken’ en zo vielen er op de Balkan in de jaren negentig zo’n 300.000 doden, meestal buiten bereik van de camera. Tweederde daarvan waren burgers of krijgsgevangenen. Vier miljoen mensen raakten ontheemd. Ik zal niet alle massamoorden van de afgelopen eeuw gaan opsommen. Dat heeft de beroemde genocide-specialist Daniel Goldhagen al gedaan in het boek Erger dan oorlog, ruim 700 pagina’s lang. Samenvattend stelt Goldhagen dat er in de twintigste eeuw minimaal 83 miljoen burgers door massamoord om het leven zijn gebracht, een behoudende schatting. Als bewust


veroorzaakte hongersnoden worden meegeteld komt hij op ‘127 miljoen of meer’. Deze adembenemende getallen doen aan de bankencrisis denken: de onpersoonlijke cijfers worden al snel afgerond op een miljoen.

Genocideverdrag als antwoord op de Holocaust? Tot de Tweede Wereldoorlog werd massamoord doorgaans niet als een probleem gezien. Laat staan als een fenomeen dat bestreden moet worden met verdragen, een Internationaal Strafhof of een militaire interventie! De eerste Conventies van Genève, van 1864 tot de WO-II, gingen alleen over militairen en de omgang met krijgsgevangenen. Regeringen hadden geen belang bij verdragen over de bescherming van burgers. Sterker nog, mogendheden wilden de optie open houden om hun onderdanen uit te moorden en dat deden ze met overgave. Zoals de Duitsers in voormalig Namibië van 1904 tot 1911 (circa 80.000 doden), de Britten in ZuidAfrika van 1900 tot 1902 (42.000) en de Belgen in Congo van 1885 tot 1908 (minstens 5 miljoen slachtoffers). Verschillende genocides riepen wat protesten op, maar de tijd was nog niet rijp voor verdragen en tribunalen. Momenteel lijken de moordenaars van deze wereld overigens nog niet erg onder de indruk van de tribunalen. De holocaust was van zo’n omvang en de organisatorische en logistieke inzet en het technisch vernuft waarmee deze werd uitgevoerd zo afschrikwekkend dat het diepe sporen achterliet in Europa. Bovendien was het kolonialisme op z’n retour. Het maakte de weg vrij voor het verbod op genocide dat in 1948 opgenomen werd in het internationaal recht. Een vooruitgang op papier, maar het werd zo geformuleerd dat er onderuit te komen was. De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties nam het verdrag aan Inzake de Voorkoming en Bestraffing van Genocide, maar zij verbood massamoord alleen als het betrekking had op een ‘nationale, etnische, godsdienstige of tot een bepaald ras behorende groep’. Politieke redenen werden niet vermeld. De communistische Sovjet-Unie zorgde ervoor dat ‘politiek’ niet in de definitie werd opgenomen omdat op dat moment de Goelag nog operationeel was. De Goelag was een Sovjet-systeem van straf- en werkkampen waar in 24 jaar tijd 28,7 miljoen mensen werkten, met minimaal 2,8 miljoen doden tot gevolg. De definitie heeft gevolgen die tot op de dag van vandaag voelbaar zijn. Toen de NAVO na jaren talmen eindelijk

Een politicus kan altijd onder het mom van ‘interne, politieke problemen’ blijven doorgaan met vernederen, martelen en moorden ingreep in Bosnië en Kosovo was dat zonder instemming van de VN en zonder een beroep te doen op het genocideverdrag. Een politicus kan altijd onder het mom van ‘interne, politieke problemen’ blijven doorgaan met vernederen, martelen en moorden. Ontkenning of bagatellisering – ‘er ging wel eens iemand dood door het harde werken’ of bij ‘gevechten’ – is een terugkerend verschijnsel na een genocide als men met de politieke of juridische gevolgen wordt geconfronteerd. In de rechtszaal heeft men ‘gewoon’ zijn werk gedaan en is er van de euforie niet veel meer over. Ontkenning zien we niet alleen bij de daders, maar ook bij de sympathisanten van een zuiver Arisch ras of een ongedeeld Servië.

De kwestie Soedan Een ander probleem is de eerder genoemde omvang. In Soedan bijvoorbeeld zijn verschillende conflicten zoals de crisis in Darfoer. In het Zuid-Westen van Soedan is al sinds 2003 sprake van etnische zuiveringen van de Arabische Janjaweed tegen nietArabische groepen, geholpen door het regering in Khartoum onder leiding van president Omar Al Bashir. Door de zuiveringen uit te smeren over de jaren valt het niet zo op en komt het minder snel in het nieuws. Maar

in 2008 schatte de VN het aantal doden in Darfoer al op 300.000 en miljoenen mensen zijn op de vlucht geslagen. Sinds 1956 zijn er in het zuiden 2.000.000 doden gevallen door genocide en de burgeroorlog. De Janjaweed zijn nog altijd actief, aldus de New York Times in een recent artikel, ondanks de eis van de Veiligheidsraad van tien jaar geleden dat de milities worden ontwapend. De ongeveer 10.000 man sterke Janjaweed-milities opereren ondertussen niet meer te paard maar met SUV’s en zware wapens. Van de negen VN-missies in Afrika zijn er maar liefst drie in Soedan en Zuid-Soedan maar hun mandaat is te zwak en de VN hebben te weinig middelen om de bevolking te kunnen beschermen.

Genocidedreiging is alarmerend hoog Wie wereldwijd gaat kijken waar momenteel een grote kans is op genocide ziet dat twee regio’s alarmerend rood gekleurd zijn. De ene regio loopt grofweg van Syrië en Irak tot Pakistan en is veel in het nieuws vanwege de betrokkenheid van Amerika, de angst voor terugkerende Jihadstrijders en een stijgende olieprijs. De tweede regio beslaat een groot deel van Afrika en is heel groot en rood, maar daar horen we tot nu toe verrassend weinig over (waarschijnlijk door gebrek aan Amerikaanse betrokkenheid, terugkerende Jihadstrijders en olie). In de Centraal Afrikaanse Republiek vallen er iedere dag honderden doden waarbij verschillende stammen elkaars kinderen onthoofden en voor de krokodillen gooien, aldus rapporteurs van de VN. In Nederland hebben we zeker te maken met Afrika in verband met onze missie in Mali, de verdediging van de internationale rechtsorde en de aanzwellende vluchtelingenstromen. De Nederlanders in Mali zullen indirect wel iets gaan merken van de situatie in de rest van Afrika. De Malinese regering heeft met spoed gevraagd om meer VN-soldaten en middelen. En met reden, want een vredesmissie met 12.000 man personeel is al niet groot in een land dat twee keer zo groot is als Frankrijk. Het is echter zeer de vraag of die troepen er gaan komen nu de situatie gierend uit de hand loopt in Afrikaanse landen als Soedan en de Centraal Afrikaanse Republiek.

David Gaillard [email protected] David Gaillard is parttime werkzaam als Krijgsmachtrabbijn bij defensie en als toeristische gids. * Zie de Amerikaanse site www.genocidewatch.net

25

de traditiekamer


Wie in Allah gelooft, behandelt zijn gast goed

Gastvrijheid een heilige wet in de Islam 26

De koffie en de lekkere koekjes staan klaar als we met een groep adelborsten op bezoek gaan bij de Islamitische Geestelijke Verzorging voor een gesprek met één van de twee krijgsmachtsimams of een militair met islamitische achtergrond. Ook in de AlKabir-moskee in Amsterdam wordt rijkelijk zoete thee geschonken. Hoe groot de groep ook is, we worden altijd bijzonder gastvrij onthaald.

Gastvrijheid is een waarde die typerend is voor de Islam. Elke levensbeschouwing heeft zo zijn eigen kenmerkende waarden en die zijn natuurlijk niet exclusief voor die levensovertuiging, maar wel kenmerkend. Naast waarden als gemeenschapszin, respect voor ouderen, terughoudendheid en kennis is gastvrijheid belangrijk binnen de Islam. Moslims hebben doorgaans aandacht en nemen de tijd voor diegenen die hen thuis bezoeken: de gast wordt zelfs met voorrang op de familieleden behandeld en royaal van eten en drinken voorzien. Gasten worden ritueel opgenomen in het ‘huishouden’ van hun gastheren. Als er een gewapend conflict zou zijn dan moeten gasten worden beschermd alsof zij familieleden zijn. Deze vorm van gastvrijheid komt voort uit de Noord-Afrikaanse (woestijn-)volkeren. Gastvrijheid is daar van oudsher een heilige wet. In het kader treft u een verhaal aan over El Waki, de beschermer. Degenen die de reiziger niet gastvrij ontvangt, wordt in dit verhaal gestraft. De woestijn is natuurlijk een ronduit vijandige en gevaarlijke omgeving voor de

mens. Vandaar dat de reiziger moest kunnen rekenen op de gastvrijheid van de clans die hij tegenkwam. Bij de Bedoeïenen is de ontvangst van gasten zelfs volledig geritualiseerd. Gasten worden ritueel opgenomen in het ‘huishouden’ van hun gastheren. Als er een gewapend conflict zou zijn dan moeten gasten worden beschermd alsof zij familieleden zijn. Een vreemdeling kan drie dagen lang

blijven bij zijn gastheer zonder dat er gevraagd werd naar zijn verblijfplaats. Als je goed voor je gast zorgt, dan eer je daarmee God die dan goed voor jou zal zorgen. Alhoewel er geen religieuze sancties zijn, er zijn wel sociale sancties. Ontvangen gastvrijheid moet altijd worden terug gegeven. Hugo Houtgast

Wat is een Hadith? Hadith is een Arabisch woord dat letterlijk betekent: dat wat verteld wordt. Hadith zijn islamitische overleveringen over het doen en laten en de uitspraken van Mohammed. Via deze overleveringen kent men de soenna, de manier van de profeet. Voor moslims vormen de Hadith een aanvulling op en interpretatie van de Koran. Uit de Koran en de Hadith zijn de islamitische wetten samengesteld, de sharia. Anders dan de Koran is de Hadith geen primaire bron, omdat ze bestaat uit mondelinge overleveringen die later, in de 8ste en 9de eeuw werden opgetekend. Het woord Hadith is in het Nederlands in enkelvoud en meervoud hetzelfde.


Hadith van de Profeet Mohammed: Aboe Hoerayrah verhaalt dat de Boodschapper van Allah, vrede zij met hem, heeft gezegd: “Wie in Allah en de Laatste Dag gelooft, dient het goede te zeggen, of te zwijgen. En wie in Allah en de Laatste Dag gelooft, dient zijn buurman op een goede wijze te behandelen. En wie in Allah en de Laatste Dag gelooft, dient zijn gast op een goede wijze te behandelen.” Tot het goed behandelen van de gast hoort het goed ontvangen van hem. De verplichte tijdsduur voor het ontvangen van een gast is één dag en één nacht. Alles wat daarna komt, gebeurt op basis van vrijwilligheid. Het is niet gewenst dat de gast langer bij zijn gastheer blijft dan nodig is. Als hij meer dan drie dagen verblijft, dient hij toestemming te vragen van zijn gastheer, zodat hij hem niet overbelast.

Sidi El Waki, de beschermer Het begon al te schemeren in het dorpje in het Marokkaanse Rifgebergte toen een arme reiziger bij het voornaamste huis van de streek aanklopte. In het huis hoorde hij mensen lopen en praten, maar de deur bleef gesloten. Eindelijk vroeg een schelle vrouwenstem: “Wie ben jij?” De reiziger antwoordde: “Sidi el Waki, ik zoek een bed voor de nacht.” Er kwam geen antwoord. De man hoorde de mensen in het huis steeds harder praten en lachen. “Denkt hij soms dat het hier een herberg is?” “Wie is er zo brutaal een logeerplaats te vragen terwijl hij toch geen sultan of edele is? Weet hij niet dat het verboden is een huis binnen te dringen waar niet alleen mannen, maar ook vrouwen en kinderen wonen? Je weet nooit wat voor bedoelingen zo’n zwerver heeft.” Dezelfde vrouw die de man eerder te woord had gestaan vroeg hem nu spottend: “Ben je soms een edelman?” Teleurgesteld droop de reiziger af. Moe sjokte hij verder tot hij even buiten het dorp een hutje ontdekte. Er brandde een lichtje. Toen de vreemdeling aanklopte, openden de arme bewoners onmiddellijk de deur, haalden hem binnen, gaven hem water om zich te wassen, een stevige soep en een vacht om op te slapen. Voordat Sidi el Waki de volgende morgen vertrok zei hij: “Jullie gastvrijheid zal ik nooit vergeten. Als jullie ook maar iets nodig hebben, wenden jullie je dan tot mij en ik zal jullie beschermen. Wacht maar af wat er met de mensen gebeurt die weigerden een arme reiziger één nacht in hun midden op te nemen.” Sidi el Waki hief zijn hand op en sprak zijn vloek. Onmiddellijk kwam er een wervelwind die het dorp wegblies als een strootje. Geen steen bleef op de andere. De bliksem trof alle bewoners en nooit heeft er op die plaats meer gras willen groeien. Maar de dieren, die nergens schuld aan hebben, herinnerden zich deze ramp. Ieder jaar op de verjaardag van de ramp hoorden de nieuwe bewoners die rond het gastvrije huisje waren komen wonen de dieren jammeren. De schapen mekkerden verdrietig, het geloei van de koeien was somber, de ezels huilden, de honden jankten. Alle dieren beklaagden het droeve lot dat voor altijd die mensen beschoren is die het zonder bescherming moeten stellen omdat zij weigerden Sidi el Waki te ontvangen, de arme, de onverwachte gast, de afgezant van God. Uit: “Volksverhalen uit kleurrijk Nederland. Reizen. Verhalen over avontuurlijke reizen uit de Chinese, Joodse, Nederlandse, Indiase, Turkse, Surinaamse, Marokkaanse en Indonesische verteltraditie” Rotterdam: Uitgeverij Lemniscaat, 1991.

27


KIJKWIJZER

The Road

VS, 2009, regie: John Hillcoat

28

Inhoud: De film is alweer enkele jaren oud, maar toch wil ik hem hier bespreken. The Road heeft als thema de liefde. De wijze waarop dit thema wordt uitgewerkt, is onontkoombaar. Vader en zoon proberen te overleven in een wereld die is vergaan. Juist dit contrast tussen een hopeloze wereld en de aan verering grenzende liefde van een vader voor zijn zoon, zet deze film op scherp. Geen romance tijdens kerst dus, maar het einde der tijden als achtergrond om een tijdloos thema te behandelen. Ook de context is voortreffelijk. De wereld die in brand heeft gestaan, is omgeven door een dikke as-laag waar het zonlicht niet meer doorheen breekt. In een permanente mist is alle leven inmiddels gestorven, op wat mensen na die teren op kannibalisme en blikvoer. Zo hopeloos allemaal! Oordeel: Dit onvolprezen drama waart al jaren rond in mijn top 5 en geldt wat mij betreft als hoogtepunt uit de filmgeschiedenis. Een film moet, om goed te zijn, opvallen. Maar wil een film voortreffelijk zijn dan moet deze waarin hij opvalt, uitblinken. En dat doet the Road. De film is precies zoals ik me het einde der tijden voorstel. U zult zien en geloven. *****

Tracks

Australië, 2013, regie: John Curran Inhoud: Iedereen raadt het haar af, maar Robyn Davidson is vastbesloten. Ze wil met een viertal kamelen dwars door Zuid-Australië trekken, door de wildernis en de woestijn, naar de zee. En ze reist samen met haar hond Diggity. Ze wil de afzondering in, niemand die haar aan haar kop zeurt. Maar om het geld bij elkaar te krijgen moet ze wel toestaan dat Rick Smolan haar één keer per maand opzoekt en foto’s van haar neemt voor het blad the National Geographic. Hoe aardig en behulpzaam Rick ook is, hij is haar plaagduivel; dat wat haar bindt aan de beschaafde wereld en de mensen. Ze kan niet zonder zijn aanwezigheid en tegelijk wil ze niet afhankelijk van hem zijn. Onderweg krijgt ze zicht op haar eigen ‘drive’. Oordeel: Dit waargebeurde verhaal is eigenlijk niet eens een heel sterk geacteerde film; een beetje houterig. Maar toch heb je er een mooie avond mee. Misschien gaat je eigen verbeeldingskracht juist door dat houterige acteren aan het werk. Je leeft je in en je denkt: dit wil ik ook! Alleen al door de prachtige beelden van het Australische landschap. De reiziger in jezelf wordt wakker. Waar is mijn rugzak? *** Anne Zweers

Gösta Huijs

Kijk en leeswijzer *

Niet kijken/ lezen!

**

Als je nou echt niet meer weet wat je moet doen…

*** Mwah **** Gaan zien/ lezen! ***** Wat doe je hier nog??

Homeland

VS, 2011 tot heden, regie: Howard Gordon en Alex Gansa Inhoud: Homeland handelt over een Irakveteraan die na jaren van krijgsgevangenschap bevrijd wordt en als oorlogsheld terugkeert naar zijn familie in de VS. De spanning in de serie hangt samen met een aantal zaken. Continu speelt de vraag of sergeant Nicolas Brody, gespeeld door Damian Lewis, is overgelopen naar de vijand en betrokken is bij het beramen van een op handen zijnde terroristische aanslag. Bovendien blijkt de rechercheur die belast is met de zaak (een jonge aantrekkelijke vrouw met bipolaire stoornis) niet ongevoelig voor onze roodharige held. Hierdoor troebleert haar oordeelsvermogen danig. Daarnaast brengt Brody’s flitsend snelle politieke carrière hem erg dicht bij de intimi van het Witte Huis in de buurt wat zijn mogelijk verraad nog gevaarlijker maakt. En dan speelt ook nog de verwoeste thuissituatie van de veteraan. Oordeel: Na zijn onvergetelijke optredens in de hit serie ‘The Band of Brothers’ en de film ‘Warriors’ kunnen we niet meer om hem heen: Damian Lewis. Opnieuw is hij op zijn best in de serie Homeland Al met al een serie waarin u continu op het verkeerde been wordt gezet en het zweet u geregeld uitbreekt van de spanning. Niet twijfelen, downloaden en kijken. Amerika op haar best! **** Gösta Huijs

leeswijzer

De Krakatau Tragedie. Ontsnapt uit de kaken van de dood door Rick Blekkink 358 pagina’s Uitgeverij Brave New Books Eigen beheer, 2014 Een bijzonder en aangrijpend boek waarin Rick Blekkink ons mee neemt in het leven van Andreas Braam, geboren in 1861 als jongste kind van een boerengezin in Nederland. Hij groeit op als gezonde Hollandse jongen onder de invloed van liefhebbende katholieke ouders, broers en zussen en de verhalen van zijn oom, een oud KNIL militair met symptomen van PTSS. Door de verhalen over het prachtige Nederlands Oost-Indië begrijp je de verleiding en ga je als lezer graag mee op reis. Ook de band tussen ouders en kind wordt als onbreekbaar en vormend door het verhaal verweven. De opleiding van Andreas voor het KNIL en zijn gevoelens hierbij zijn net als de vriendschap en broederband met buddy Midas herkenbaar voor iedere militair. Dit zorgt ervoor dat je het boek niet weg legt. Ook de onderwaardering van de “mindere militair” door de Staat wordt regelmatig benoemd. Het boek wordt sterk gedragen door het soms wat belerend overkomen van de zienswijze van Midas. Tegelijk brengt het het verhaal tot leven en wordt de reis spannend,


precies zoals de reis naar de Grote Oost toen was. De climax is uiteindelijk de uitbarsting van de Krakatau Vulkaan en de catastrofale gevolgen voor de mensen van Nederlands Oost-Indië. Maar ook de gemiste kansen om uit de verbondenheid in ellende meer tot elkaar te komen. Een paar mooie prenten ter verdere onderbouwing en een minder belerende Midas hadden dit boek nog krachtiger gemaakt. Maar dit is beslist een verhaal dat je graag nog eens leest. ****

internetverslagen en achtergrondliteratuur. Zijn insteek is positief en geeft een prachtig tijdsbeeld. Maar het boek biedt meer dan dat: een overzicht van het Nederlandse leger, met name de landmacht, na de Tweede Wereldoorlog tot de afschaffing van de opkomstplicht. Daarnaast leuke feiten en voor velen (ook nu nog) herkenbare eigenaardigheden van het kazerneleven van een militair. **** Hugo Houtgast

Erik Smit

Het Beste Leger. Verplicht soldaat in de jaren 80 door Casper van den Broek 363 pagina’s Uitgeverij Aspekt Soesterberg, 2013 Prijs: € 19,95 Dit boek van journalist en militair historicus Casper van den Broek plaatst de Nederlandse krijgsmacht in de jaren ‘80 in een brede context. Dat maakt het boek ook bijzonder aardig om te lezen. Hij geeft een prachtig beeld van de dienstplicht in de twintigste eeuw en plaatst met name de jaren ‘80 in maatschappelijk en politiek perspectief. Het waren de jaren van polarisatie in de samenleving. “Liever een raket in de tuin dan in Rus in de keuken” stond tegenover “Kernwapens de wereld uit, te beginnen uit Nederland”. Het zijn ook de jaren dat lieden die echt niet wilden, de lastpakken, makkelijk buiten de poort konden blijven, het materieel tiptop in orde was en de gemiddelde militair hoog opgeleid en gemotiveerd was. Van den Broek schrijft vlot, put uit eigen ervaringen,

De Bijbel. Het verhaal van God en ons allemaal. door Roma Downey en Mark Burnett Vertaald door Jetty Huisman Uitgeverij Kok Kampen, 2013. ISBN 978 90 435 2219 9 Prijs: € 19,95 Waarom geen roman van de Bijbel lezen, als je er tegenop ziet om die hele Bijbel in oorspronkelijke vorm te lezen? Een roman maakt het verhalende spannend. Deze roman is gebaseerd op een tv-serie, die dit voorjaar door de EO wordt uitgezonden. De schrijvers zijn geen theologen, maar filmmakers, die aan de hand van een gekozen scenario verhalen herschrijven, die boeien. Ze kozen ervoor om de Bijbel vooral als geschiedenisboek te benaderen. Misschien kan deze roman een opstapje worden om de echte Bijbel te gaan lezen. Op het internet kun je een ‘leesfragment’ van de roman vinden, waardoor je vast de smaak te pakken krijgt. *** John van Eenennaam

29

op het lijf geschreven

GV Present | December | 2012

Mijn tattoo, mijn verhaal: de Roos

30 Een tatoeage is meer dan een kunstwerk op je lichaam. Voor de één is het een versiering en voor de ander een dierbare herinnering. Oordeel of veroordeel daarom niet te snel. Hoeveel ellende kan een mens hebben, vroeg ik me op een bepaald moment af. Na drie intensieve IVF behandelingen hartjes te hebben gehoord, armpjes, beentjes, vingertjes en teentjes te hebben geteld, toch met lege handen staan. Mijn moeder die na 17 levensbedreigend zware operaties onverwachts aan een hersenbloeding overlijdt. Mijn vrouw die vlak voor de kerst vertelt dat ze wil scheiden. Hoe ga je verder en hoe krijg je weer controle over je leven? In mijn geval met hulp van vrienden, de GV en BMW. Ondanks dat ik het gevoel had langzaamaan weer de controle over mijn leven te krijgen, bleef ik iets missen. Ik wist alleen niet wat totdat ik weer begon met tekenen (iets wat ik graag doe ter ontspanning) en het idee ontstond om een tatoeage te tekenen als herinnering en afsluiting van die periode. Ik ben begonnen met het maken van een lijst met woorden die van toepassing waren op het verleden. Uit de vele woorden die ik opschreef, heb ik de voor mij belangrijkste woorden gepakt. Het beeld waarin ik alles kon vatten, bleek de roos. De roos staat symbool voor mijn moeder: geurig, kleurig, energiek, vrolijk, liefde, zacht. De doorns: de operaties die ze overleefde, maar ook steken, pijn, verdriet, verlies.

De drie bladeren: mijn vader, mijn broer en ik die achterblijven. Drie engelen: vleugeltjes. De steel: ons leven samen, alle mooie en minder mooie herinneringen. Net onder de roos zit een breuk die de roos scheidt van de steel: haar overlijden. Vele mensen vragen naar de betekenis van de roos op mijn been. Dit heeft erin geresulteerd dat ik nu door meerdere mensen ben benaderd om samen met hen een ontwerp te maken voor een speciale tattoo. Deze gesprekken gaan met een lach en een traan. Zo heb ik de tattoo van de vlinder en de letter L ontworpen ter nagedachtenis aan een overleden baby. De foto met de vijf bloemetjes en letters V en F én de foto van de twee kolibries zijn ontwerpen ter nagedachtenis aan een vader en zoon die zijn omgekomen door een noodlottig auto ongeval. In mijn ontwerpen laat ik altijd ruimte voor de tatoeëerde zodat hij van mijn ontwerp zijn creatie kan maken. Worstel jij ook met een soortgelijke gedachte, maar krijg je niets op papier? Misschien kan ik je op weg helpen.

Hans van Heijningen [email protected] Sgt. 1 Hans van Heijningen is werkzaam bij JISTARC

Vind je het leuk om een professionele fotoreportage te laten maken over je tatoeage en is het daarnaast een tattoo met een verhaal, mail dan je gegevens naar: [email protected]


THEMACONFERENTIES

Vormingscentrum Beukbergen najaar 2014 Aanmelden bij Liza Kok, tel: 0346-332141 of per mail: [email protected]. Voor het volledige aanbod kunt u terecht op www.beukbergen.nl of de Defensie-intranet agenda. Reageer snel, anders is de kans groot dat u achter het net vist! Meld u zich 5 weken voor aanvang van de conferentie aan.

Bezielend leidinggeven Bezielde leiders weten hun bronnen van inspiratie te vinden en inspireren op natuurlijke wijze hun medewerk(st)ers. Deze training helpt je om deze bronnen (weer) op te sporen. Je legt verbinding met je kernkwaliteiten en leert niet oordelend met je valkuilen om te gaan. Je onderzoekt jouw wijze van leidinggeven en ontwikkelingsstappen naar kracht en vertrouwen. Waar zit jouw bezieling en waarmee win je geloofwaardigheid en motivatie bij de mensen aan wie jij leiding geeft? Datum: 10 t/m 12 november. Begeleiding: Bart van Dijk en Casimir Struijk. Kleur bekennen, verschil maken Wat geloof jij als christen en hoe maak jij het verschil? Het is niet altijd eenvoudig om rekenschap af te leggen van wat of in wie je gelooft. In deze conferentie maak je eerst een beweging naar binnen om je eigen geloofsverhaal te verhelderen. En vanuit die thema’s maken we vervolgens een beweging naar buiten. Hoe kunnen zij een rol spelen in relatie met het militaire werkveld? Je krijgt zicht op het eigen geloofsverhaal en ontdekt verschillen in vergelijking met anderen. Datum: 10 en11 november 2014. Begeleiding: John van Eenennaam. Workshop: Nieuw Perspectief Workshop voor diegenen, voor wie soms na tientallen jaren vanwege de

bezuinigingen geen toekomst meer bij Defensie is. Tijdens deze tweedaagse ontmoeten ‘lotgenoten’ elkaar. Behalve ruim tijd voor het uitwisselen van ervaringen en emoties gaan we op zoek naar nieuw perspectief met als doel zelfbewust en hoopvol op zoek gaan naar nieuwe mogelijkheden, met een realistische visie op je eigen kwaliteiten. Bedoeld voor zowel burgermedewerkers als militairen. Datum: 17 en 18 november; 15 en 16 december 2014. Begeleiding: Marias van Dorp en Marlies Joosten. Ken uzelf en begrijp de ander Heb jij soms ook het gevoel dat de samenwerking op de werkvloer niet loopt zoals jij zou willen? Wat het precies is waar jij je aan stoort, krijg je niet goed boven water. Ligt het aan de ander of ook aan jezelf? Deze conferentie is helpend voor teamleiders die de sfeer en samenwerking binnen hun team willen verbeteren. Je krijgt aan de hand van DISC, het kernkwadrant en feedback-werkvormen een aantal tools om als individu en als team verder te komen. Het doel is dat je beter zicht krijgt zowel op je eigen functioneren als op dat van de ander. Datum: 17 en 18 november 2014. Begeleiding: Ties Schutte. Pelgrimage naar Santiago de Compostella Voor FLO-gangers en anderen die zich al wandelend of fietsend willen bezinnen op een nieuwe koers in hun leven. Wat is pelgrimeren en wat kan het met je doen? Hoe organiseer je zo een langdurige tocht? Deze conferentie wordt verzorgd door ervaringsdeskundigen en helpt bij een geestelijke en praktische oriëntatie. Het is mogelijk om u (tegen betaling) samen met uw partner in te schrijven. Datum: 20 en 21 november 2014. Begeleiding: René Heinrichs.

Respectvol samenwerken Deze vormingscursus is afgestemd op instructeurs van de diverse initiële militaire opleidingen. Omgaan met verschillen of diversiteiten en met ongewenst gedrag binnen de krijgsmacht staat centraal. Te denken valt hierbij aan seksuele intimidatie, discriminatie (op grond van geaardheid, religie of etnische afkomst), maar ook aan pesten en treiteren. Datum 17 t/m 19 november 2014. Begeleiding Marias van Dorp en Marlies Joosten. Hoe (opr)echt ben jij? We staan stil bij wie we zijn als mens, hoe we ons presenteren en gedragen naar anderen. Zijn we eerlijk naar onszelf over onze minder mooie kanten? En kunnen we die erkennen en omarmen als een wezenlijk en even belangrijk deel van onszelf als onze mooie kanten? En in hoeverre zijn we eerlijk naar een ander? Praten we met of over anderen? We maken gebruik van mindfulness en verschillende andere werkvormen. Datum: 19 t/m 21 november 2014. Begeleiding: Lenore Hehenkamp, Eline Verbruggen en Wilco Mulder. Als militair of burgermedewerker bij Defensie heeft u het recht om jaarlijks een conferentie naar keuze bij te wonen, uiteraard indien de dienst het toelaat. Zie AMAR, artikel 85, lid 1j, en BARD, artikel 45, lid 1.

31

GV

P R E S E NT

Thuis op vele fronten

HERFST 2014

Leest u GV Present graag, maa r liever in de digitale versie om het milieu minder te belasten? Ga dan naar www.dgv.nl. Uw af melding voor de gedrukte vers ie kunt u sturen naar: JC.Steeman@min def.nl.

GV Present op Facebook en Twitter: www.facebook.com/GVPresent of www.twitter.com/GVPresent of tweet met #GVPresent GV Bereikbaarheidsdienst: 0800 5 777 777 Online: www.dgv.nl

P R E S E N T Thuis op vele fronten HERFST 2014

Recommend Documents