P R E S E N T Thuis op vele fronten WINTER 2014

GV

P R E S E NT

Thuis op vele fronten

WINTER 2014

Diversiteit Biecht C-LAS CDA’er Knops & defensie Militair als robot Canal Parade swingt

GV Present | Winter | 2014

Een bont gezelschap

colofon GV Present GV Present wordt uitgegeven onder verantwoordelijkheid van de hoofden van dienst van de Diensten Geestelijke Verzorging.

2

Redactie: Claudia Bisschops (hoofdredacteur), Hugo Houtgast (eindredacteur), John van Eenennaam, Gösta Huijs, Fred Omvlee (webredactie) Redactieadres: [email protected] Adresmutaties en Afmeldingen: [email protected] Aan dit nummer werkten mee: Serena Bal, José Beerens, Huib van den Berg, Henri Biesbroek, Liduin van de Broek, Wilma Geerdink, Esther Helgers, Lenore Hehenkamp, Raymond Knops, Norbert de Kooter, Mart de Kruif, Denise Leidelmeijer, Mark Michielen, Mike Nagtegaal, Gerard Oerlemans, Jeanet Pijpker-Westervoorde, Liesbeth de Stoppelaar, Anne Zweers Fotografie en illustraties: Rocyka Fotografie, Zeagle, e.a. Vormgeving: Wim Balyon (OBT) Druk: OBT bv, Den Haag GV Present op Facebook en Twitter: www.Facebook.com/GVPresent of www.twitter.com/GVPresent of tweet met #GVPresent GV Present Digitaal: www.DGV.nl Overname van de inhoud kan alleen geschieden met toestemming van de redactie ISSN: 2214-2002 Oplage: 55.000

Sinterklaas en zwarte piet zijn inmiddels weer terug naar Spanje, maar hebben de gemoederen flink beziggehouden. Het was verbijsterend en fascinerend tegelijk om te zien hoezeer de meningen uiteen liepen. Lekker veelkleurig dus. Het bruggetje naar defensie is gemakkelijk gemaakt. Mensen van allerlei komaf en leeftijden, rangen en standen, mannen en vrouwen, burger en militair vormen samen één bedrijf. Dat gaat lang niet altijd van een leien dakje. In het winternummer staat het thema diversiteit centraal. Want divers zijn we. Aan bod komt het onderwerp integriteit binnen defensie. Hoe om te gaan met mensen die niet voldoen aan het beeld van de stoere hetero man. Er is aandacht voor het Defensie Vrouwen Netwerk en de deelname van defensie aan de Canal Parade. In de ‘traditiekamer’ en de ‘denktank’ is er ruimte voor een kritische beschouwing op de mens als machine en wat die mens kan leren van tegendraadse dominees. En omdat je van denkwerk trek krijgt, nemen we een kijkje in de keuken van Paresto op de Van Ghentkazerne in Rotterdam. Ook blikken we terug op het afgelopen jaar. Zo is er aandacht voor de viering van 100 jaar DGV in prachtig beeldmateriaal en neemt C-LAS generaal Mart de Kruif plaats in de biechtstoel ter afsluiting van 200 jaar KL. Ten slotte blikken we vooruit en zijn we benieuwd wat 2015 in petto heeft voor defensie. Dat doen we samen met CDA-parlementariër Raymond Knops. Maar niet voordat we stil hebben gestaan bij dat andere bonte gezelschap, ruim 2000 jaar geleden in die stal. Een eveneens divers samengestelde redactie wenst u, afhankelijk van de bloedgroep, prettige of gezegende kerstdagen, maar eensgezind alle goeds voor 2015! Claudia Bisschops [email protected]

inhoud

Missies 3 Teamspirit 5 Heroes and Villains 8 10 Defensie vrouwen netwerk Blikopener 12 14 Diversiteit 18 Luisteren werkt De overweging 20 21 Culinair met een bite! Het biechtgesprek 22 Denktank 24 26 De traditiekamer Boek & Film 28 Op het lijf geschreven 30

missies


Wat het thuisfront altijd al heeft willen weten over het adaptatieprogramma

Gran Canaria: je had erbij moeten zijn Met de missie naar Mali heeft het adaptatieprogramma er weer een uitvalsbasis bij. Gran Canaria: uitlaatklep of verplicht nummer? “Het hotel richt zich vooral op de zakelijke markt, dus er zijn ook gewone gasten. Houd daar een beetje rekening mee. Verder is het hier van alle gemakken voorzien. Driemaal daags staat er een all you can eat buffet voor ons klaar. Op de bovenste verdieping bevindt zich een sauna en op het dak een zwembad. Veel plezier, mensen!” Met deze woorden stuurt de Senior National Representative (SNR) - of in gewoon Nederlands, de eerste verantwoordelijke ter plaatste - de militairen die net vers uit Mali zijn gekomen hun adaptatieperiode in. De vaste kampstaf en de gespreksleiders kijken in de vermoeide gezichten van 120 mannen en vrouwen die vier maanden de klamme ondraaglijke hitte van West Afrika hebben overleefd en die het nu koud hebben op Gran Canaria hartje zomer.

Het doel van adapteren Het idee om mensen in een soort niemandsland tussen uitzending en thuis een paar dagen te laten bijkomen komt oorspronkelijk bij de mariniers vandaan. Daar bleek het de eenheden bijzonder goed te doen om vlak voor thuiskomst even een paar dagen met ‘de jongens onder elkaar’ op verhaal te komen. Weg

van de gevaren van de uitzending en in voorbereiding op wat hen thuis te wachten stond. Inmiddels is het adaptatieprogramma zoals we dat in zijn huidige vorm kennen alweer een kleine tien jaar oud. Het concept is ongewijzigd. Het doel van de adaptatie is nog steeds militairen faciliteren om de overgang van uitzending naar thuis zo soepel mogelijk te maken. Dit gebeurt idealiter op drie dagen, als de vluchtschema’s het enigszins toelaten.

Het adaptatieprogramma van dag tot dag De eerste dag is de dag van aankomst op het vliegveld en in het hotel. Vaak moe van een lange reis worden de ‘adaptanten’ welkom geheten door de SNR die drie

Dag 1 van de adaptatie staat in het teken van de aankomst in het hotel en een eerste ‘voorzichtige’ verkenning van de omgeving

dagen de functie van gastheer vervult. Een welkom dat steevast wordt gevolgd door een onvermijdelijke stortvloed aan informatie over tijden, waar wat precies is en het voorstellen van functionarissen, zoals de jongens van de KMar (de adaptatie geldt als onderdeel van de uitzending), de sportfunctionaris (voor het ontspanningsprogramma), het hoofd inwendige dienst (voor de kamers), de kassier (belangrijkste persoon in de ogen van de adaptanten), de verpleegkundige (voor het geval dat) en de gespreksleiders (die de adaptatiegesprekken leiden). De eerste dag staat verder in het teken van omkleden in burger, eventueel uitrusten na de lange reis en een eerste ‘voorzichtige’ verkenning van de omgeving. Playa des Ingles is daarbij zwaar favoriet. Ook het hotel en de directe omgeving bieden voldoende mogelijkheden tot ontspanning, zoals een sporthonk, een zwembad op het dak, een groot winkelcentrum aan de overkant van de weg en natuurlijk de McDonalds. Het hotel waar de adaptanten verblijven, ligt aan de oostkant van het eiland, op gepaste afstand van de bekende oorden Las Palmas en Playa des Ingles. Op zichzelf een logische keuze om de militairen in alle

3


Het zorgtraject na uitzending Het adaptatiegesprek is voor defensie een graadmeter om te bezien in hoeverre mensen goed in hun vel zitten. Het kan een eerste signaal zijn om iemand in de gaten te houden. In het zorgtraject is het adaptatiegesprek het eerste van drie meetmomenten. Na zes tot acht weken volgt op de eigen werkplek het, eveneens verplichte, terugkeergesprek, geïnitieerd door de Dienst Bedrijfsmaatschappelijk Werk (DCBMW). In dit gesprek staat centraal in hoeverre de militair én zijn thuisfront de draad samen weer hebben kunnen oppakken. Tot slot ligt er na zes maanden een vragenlijst van gedragswetenschappen als laatste meetmoment in de bus. In deze vragenlijst worden aan de militair en zijn eerste relatie dezelfde vragen gesteld naar waarneembare gedragsverandering bij de militair. Mochten er tussentijds of naderhand signalen opduiken, dan is iedere militair (of zijn thuisfront) uiteraard vrij om zelf aan de bel te trekken bij maatschappelijk werk, geestelijke verzorging of MGGZ. rust te kunnen laten wennen aan het gewone leven als ze straks terug zijn in Nederland.

4

Dag 2 is de dag van de groepsgesprekken en het ontspanningsprogramma dat door de sport is samengesteld. In de ontvangstzaal krijgen de militairen allereerst een presentatie van de verpleegkundige over allerlei mogelijke ziektes die men zou kunnen hebben opgelopen tijdens de uitzending. Denk onder meer aan malaria en leishmaniasis. Sfeerbeelden van de betreffende aandoeningen in een te ver stadium zetten het verhaal kracht bij. Dan is het tijd voor het adaptatiegesprek. Dit groepsgesprek vindt plaats in aparte zaaltjes, waarbij een militaire gespreksleider en een zorgverlener samen het gesprek leiden. De adaptanten hebben van tevoren aangegeven in welke samenstelling zij het gesprek willen. Meestal is dat de groep waarmee zij organiek hebben gewerkt. Het gesprek is het enige verplichte onderdeel tijdens de adaptatie en bestaat uit de driedeling: terugblikken op de voorbereiding op de uitzending, de uitzending op zichzelf en het belangrijkst, de voorbereiding op de thuiskomst. Daarmee is het dus ook uitdrukkelijk geen operationele debrief. De meest centrale vraag is: wat ga je doen

Adaptanten in de ontvangstzaal

Op zoek naar dolfijnen en walvissen

tijdens je verlof en wie ga je daarbij betrekken? Iedere uitzending blijkt zijn specifieke problemen te hebben. Voor de mensen die naar Mali zijn geweest was vooral de extreme hitte in combinatie met de hoge luchtvochtigheid en het gebrek aan airconditioning een ware beproeving. Het gevolg is maanden een structureel tekort aan slaap. Voor de lunch hebben alle gesprekken plaatsgevonden en na een snelle hap vinden velen hun weg naar een van de bussen die de militairen naar het uitje van inschrijving brengen. Op Gran Canaria

bestaat de keuze uit een boottocht met als doel walvissen en dolfijnen te spotten, het aquapark voor de actieve waterratten, watersporten op zee of gewoon rondhangen in Playa des Ingles. Moe maar voldaan keren de meesten dan weer in de late uurtjes naar het hotel terug. Dag 3 staat in het teken van de vlucht naar huis. Afhankelijk van de vluchttijden gaat de wekker op een meer of minder barmhartig tijdstip en vervoegen de militairen én de gespreksleiders zich bij de lobby van het hotel om de reis naar het vliegveld aan te vangen. Dan volgt de vlucht naar huis. Tijdens de landing op Eindhoven wordt al driftig gekeken of er bekenden op het balkon staan. De militairen lopen de vliegtuigtrap af en worden verzameld in het voorportaal bij de bagageband onder luid gejuich van het thuisfront. Een hoogwaardigheidsbekleder spreekt gewoontegetrouw een welkomstwoord uit, de bagageband begint te lopen en de uitrusting wordt bij elkaar gegraaid. De gespreksleiders verdwijnen via de zijdeur. De hoofdingang, de muziek, de bloemen, de hulde, de tranen, de zoenen en de knuffels zijn voor de uitrotanten. Claudia Bisschops

teamspirit


Een kijkje in de keuken van de Van Ghentkazerne

Meer vlees voor de mariniers! De liefde van de man gaat door de maag! Op het Mariniers Opleidingscentrum in Rotterdam zijn mannen fors in de meerderheid. Mag je dan verwachten dat hier een grote liefde gekoesterd wordt voor onze Paarse Restaurant Organisatie? Cateringmanager adjudant Huib van den Berg en souschef Henri Biesbroek, beiden al meer dan 25 jaar in dienst van defensie, over mannen die heel veel eten. Hoe ziet jullie team op de Van Ghentkazerne eruit?

een externe cateraar. Gelukkig zijn we rond de feestdagen verplicht gesloten! Daarnaast Het team bestaat uit dertien man die tussen hebben we ook veel niet-reguliere zes uur ’s ochtends en zes uur ’s avonds het activiteiten, zoals het WIA (Wounded In eten verzorgen. De lokale cateringmanager Action)-diner. Dat is mooi om te verzorgen, wordt bijgestaan door een assistent want daar kun je nog een beetje fantasie manager, een militaire chef kok, die naast kwijt in het eten en de aankleding van de koken ook verantwoordelijk is voor de zaal. Je hebt er ook meer budget voor. Het administratie, een souschef die feitelijk de menu bepalen we dan in overleg met de keuken runt, een restaurantmedewerker C, opdrachtgever. De chef en souschef doen restaurantmedewerkers B en zelfstandige hem dan een suggestie en die nemen ze koks. eigenlijk altijd wel aan, want ja, wij zijn toch Huib: “De vaste krachten bij Paresto zijn de de vakmensen.” burgers, simpelweg omdat de militaire Wie bepaalt het menu van de dag? plekken om de vier jaar wijzigen. Zo kende ik Paresto voorheen alleen als klant en werd Huib: “Eigenlijk wordt dat door Utrecht bepaald. Het standaard menu moet je ik plots geplaatst als cateringmanager. In gewoon opvoeren, dat heet de ‘min’. Dat twee tot drie maanden tijd moet je je dan, als militair, het hele bedrijf eigen maken. De bestaat normaal uit minimaal vier soorten vlees die je dan moet aanbieden. Maar burgermedewerkers beheersen de echte soms mag je er bijvoorbeeld maximaal acht vaardigheden, daar drijft Paresto op. aanbieden. Die extra vier mag je dan zelf Er bestaat natuurlijk een cultuurverschil invullen. De ‘min’ is dus het standaardmenu tussen burgers en militairen. Dit kan de communicatie soms lastig maken. Gelukkig ondervinden we daar op deze kazerne geen problemen meer van.”

Hoe ziet een gemiddelde werkdag er bij jullie ongeveer uit? Henri: “Aan de ene kant hebben wij de vaste structuur van zes tot zes, maar aan de andere kant is het erg onregelmatig. Om zes uur ’s ochtends komen ze al eten. Verder heb je soms partijen en diners ’s avonds in de Johan-de-Wit-zaal. Dat komt allemaal bovenop de reguliere maaltijden. De korpsverjaardag op 10 december was voor veel collega’s erg leuk, maar dat nu is uitbesteed aan een friet- en snackkraam en

en de ‘max’ is onze vrije invulling, de extraatjes. Wat we in de ‘max’ kunnen aanbieden is afhankelijk van het budget.” Henri: “Het was moeilijk dat Paresto in het begin alles overal hetzelfde wilde, want op een opleidingscentrum wordt anders gegeten dan op een operationele kazerne. Wat we in de ‘max’ verkopen is afhankelijk van de locatie en wat veel verkocht wordt. Op deze kazerne houden we rekening met de eetlust van de mannen. Ze mogen hier qua volume meer eten per persoon omdat de opleiding fysiek erg intensief is. Het feit dat ze zelf mogen opscheppen is ook niet vanzelfsprekend, dat mag niet overal. Maar hier is dat juist belangrijk.”

Wat voor producten worden hier veel verkocht? Henri: “Brood wordt verslonden, wel tien tot twaalf sneetjes per man per maaltijd. Bij patat gaat er ongeveer een halve kilo per man doorheen. Vlees moet er altijd extra bij.

5


In bolognesesaus zit bijvoorbeeld vrijwel altijd al gehakt. Maar hier, bij de mariniers, is dat niet genoeg: er moet iets bij, ze willen meer vlees. Je maakt ze hier blijer met een groot stuk vlees dan met een luxe biefstuk. Ik zit hier al tien jaar en weet wat de jongens willen. Zo moeten we als we inkopen voor driehonderd man, de porties altijd verdubbelen en het gaat altijd op. Aardappelen, rijst, etc. zijn allemaal dubbele porties.” Huib: “De blauwe randjes van het bord betekenen hier echt einde bord. Ze hebben het liefst een diep bord, daar vragen ze om. Ook serveren we het vlees vaak apart omdat het niet op het bord past.”

6

Er wordt extra gelet op vette snacks. Cursisten krijgen doorgaans op donderdag een snack, afhankelijk van of ze goed gepresteerd hebben. De kaderleden komen dan van te voren vertellen of dat mag of niet. Naast de basismaaltijden serveren we keuzemenu’s, een saladebuffet en twee soorten soep. Salades mogen cursisten opscheppen zoveel ze willen, want dat is gezond. Met het oog op de mannen ligt er ook altijd pasta bij, want alleen sla verteert snel.

Welke gerechten zijn een gegarandeerd succes? Henri: De blauwe hap, pasta’s en patat, kippenpoot, bal gehakt, braadworst. We hadden een keer een regioactie met gehaktballen, waarbij er geld werd ingezameld voor een goed doel. We stonden met kop en schouders bovenaan. Als je hier iedere dag een bal gehakt neerzet, eten ze iedere dag een bal gehakt. Huib: “Met dure liflafjes hoef je niet aan te komen, dan staan ze te kijken: wat is het en wat kost het?”

De keuken wordt momenteel verbouwd. Hoe redden jullie je in de noodkeukens? Henri: “We kunnen nu niet altijd iets extra doen, we hebben minder steamers, en niet van de kwaliteit die we normaal hebben. We kunnen niet twee keukenwagens bemannen. We hebben eigenlijk te weinig ervaren koks, slechts drie en de rest wordt ingehuurd. Je kunt niet een heel uitgebreid menu voeren. In december is de keuken klaar en dan kunnen we weer meer.” Huib: “Het gaat niet altijd goed. We hadden

We voelen we ons ook een beetje de papa’s en mama’s van die gasten. Als die jongens in de opleiding te weinig opscheppen, zeg ik daar iets van. vorige week zeventig man van de politie die warm zouden eten, maar dat werd brood en soep. Toen hadden wij een probleem, want daarna kwam de kazerne. We konden niet bijmaken want we hebben alleen maar een noodkeuken.” Laatst hadden we een oudercontactdag. Collega’s in Den Haag hebben toen de nasi en bami gemaakt voor zeshonderd man. Zo moeten we even improviseren. Het is een teameffort. Op die manier wordt er vaker samengewerkt bij Paresto, teamwork en veel uitwisseling van personeel.”

Heb je weleens dat het eten mislukt, of dat het niet is geworden wat je wilde? Henri: “Ach, de laatste keer was de eerste keer in de keukencontainer. De aardappelen waren te ver gegaard, maar dat was het enige eigenlijk. Het was even wennen. We hebben er toen aardappelpuree van gemaakt, vinden ze hartstikke lekker. Ook viel de ketel laatst uit, de rijst onder was gaar, boven niet. Dat wordt improviseren. We zaten toen met plakrijst, die hebben we toch maar geserveerd, en we kregen als commentaar dat ze nog nooit zulk lekkere rijst hadden gegeten! Ik dacht dat ze me in de maling zaten te nemen!

Souchef Henri Biesbroek aan het werk

Voel je je gewaardeerd op de kazerne? Huib: “In zekere zin voelen we ons ook een beetje de papa’s en mama’s van die gasten. Als die jongens in de opleiding naar mijn idee te weinig opscheppen dan zeg ik dat altijd even. Ze hebben veel nodig anders vallen ze uit, dat heb ik vaak gezien.” Henri: “Jazeker. En ik waardeer de mariniers. Later ook, als ze verder zijn na de EVO. In die tien jaar zie ik veel gezichten terugkomen, dat is het leuke hier. Je kent steeds meer mensen, het is een dorp op zichzelf. Of het nou een marinier of officier is, dat maakt voor ons niks uit.” Huib: “Wat wel moeilijk is, is dat je het dienstvak af ziet glijden, de outsourcing van Paresto zorgt voor onzekerheid voor burgers en militaire medewerkers. Paresto wordt misschien een burgercateraar van buitenaf. Dat wordt in Den Haag beslist. Voor ons betekent dat er voor militairen plaatsen verdwijnen en de burgers verliezen hun ambtenarenstatus. Bij Paresto zitten veel 55-plussers en die vinden niet zomaar een andere baan. Dat zorgt voor veel onzekerheid in het team.” Mike Nagtegaal [email protected].

Mike is werkzaam als aalmoezenier op de Van Ghentkazerne in Rotterdam.



heroes & villains CDA parlementariër Knops over zijn passie voor defensie

Nekt ‘can do mentaliteit’ Ooit was Raymond Knops (1971) luchtmachtofficier. Hij verliet defensie voor zijn andere passie, de politiek. Als 27-jarige werd hij wethouder voor het CDA in Horst aan de Maas en in 2005 werd hij lid van de Tweede Kamer. Nu heeft hij onder andere defensie en buitenlandse zaken in zijn portefeuille. Wij vroegen de parlementariër naar zijn band met defensie.

8

U bent zelf officier geweest. Waarin bent u door defensie gevormd en wat past u daar nu nog steeds van toe in uw huidige werkzaamheden? “De scheidslijn is scherper als je rechtstreeks vanuit defensie naar de politiek gaat. Ik was plaatsvervangend squadroncommandant op de KMA en ging toen de politiek in. Ik werd gevraagd om wethouder te worden. Geen gemakkelijke keuze want ik had het uitstekend naar mijn zin bij defensie. Toen ik als 18-jarige begon op de KMA net na de val van de muur kwam ik terecht in een omgeving met jonge mensen met een bepaald karakter en idealen. Gemotiveerde en gedreven mensen die iets voor anderen willen betekenen en zichzelf willen ontwikkelen. Het avontuur opzoeken en de fysieke component waren daarbij voor mij heel belangrijk. Je leert onder moeilijke omstandigheden te opereren. Ik kom uit een gezin waarin verenigingsleven heel belangrijk was en dus samen iets bereiken. Ik ben van jongs af aan altijd als bestuurder of vrijwilliger in verenigingen actief geweest, tot de dag van vandaag. Ik geloof in een samenleving waarin iedereen iets bijdraagt. Daarin paste de KMA heel goed bij mij. Het heeft me gevormd en van die rugzak aan ervaringen heb ik nog elke dag plezier. De doelgerichtheid die ik geleerd heb op de KMA komt me goed van pas in een politieke wereld waarin opportunisme op gezette tijden de boventoon voert. Ik probeer consistente besluiten te nemen na beoordeling van de toestand en dan ga ik er vol voor. Ik blijf mezelf met mijn eigen stijl, dan krijg je dingen voor elkaar. Toen ik wethouder werd, was ik jong en onervaren in de gemeentepolitiek en toch moest ik ambtenaren en raadsleden enthousiasmeren en warm krijgen voor een bepaald beleid. Dat dat is gelukt, komt voort

uit de vorming op de KMA. De overstap van defensie naar de gemeentepolitiek voelde als een sprong in het diepe. Het was overigens ook heel verfrissend om deze vorming buiten defensie te kunnen toepassen. Je krijgt voor jezelf een scherper beeld bij wat je allemaal aan bagage hebt meegekregen en tevens leer je weer ontzettend veel nieuwe zaken buiten defensie. Ik zou het iedere militair willen aanraden om een keer zo’n uitstapje te maken. Ook al omdat je vanaf een afstand weer met een nieuwe blik naar defensie kijkt en daardoor het bedrijf meer gaat waarderen.” Woningcoöperaties behoort tot uw aandachtsgebied en daarnaast bent u lid van de vaste kamer-commissie defensie en buitenlandse zaken. Waaruit bestaat uw motivatie voor defensie? “Ik ben enkele jaren na mijn overstap reservist bij CIMIC geworden en in 2004 naar Irak gegaan, omdat ik per se een uitzending wilde meemaken. Dat was een ervaring waar ik met veel voldoening op terug kijk. Alles kwam daar samen: militaire inzet, diplomatie en mijn ervaring als lokaal bestuurder. Na de KMA ging

ik als Geleide Wapenofficier naar de Groep Geleide Wapens De Peel. In die periode ben ik ook bestuurskunde gaan studeren. Ik zocht naast mijn werkzaamheden een stuk intellectuele uitdaging op een ander vlak. De combinatie studie, raadslid en militair bleek uiteindelijk voor mij optimaal. Door mijn militaire achtergrond en opgedane ervaringen ook door mijn functie als Kamerlid ben ik ten diepste overtuigd van de noodzaak van defensie. Daar haal ik mijn drive uit. Defensie is de laatste jaren als een melkkoe gezien. Dat kan bij defensie helaas heel gemakkelijk omdat de CPB-modellen defensie als kostenpost zien. Het is een voordeel dat ik defensie van binnenuit ken, de ervaring van een uitzending heb en nog steeds contact heb met oud-collega’s. Gelukkig zien we in de huidige periode van

Het is als militair verfrissend om buiten de wereld van defensie te stappen


defensie? onrust dat ook de partijen op de linkerflank meer en meer het nut van defensie zien. Maar veranderingen gaan in de politiek in kleine stapjes. Je moet mensen mee krijgen en ze moeten jou gaandeweg waarderen. Het unieke aan de Vaste Kamercommissie defensie is dat je elkaar ook persoonlijk leert kennen, omdat je samen op werkbezoek gaat in uitzendgebieden. Je reist samen en dan praat je niet constant over politiek, maar ook over privézaken. Dit maakt het gemakkelijker om beslissingen te nemen, juist omdat je elkaar beter begrijpt zelfs als je in politiek opzicht tegenover elkaar staat. Je hebt wel geduld nodig om dit vol te houden. Dat valt niet altijd mee, daarom moet je hart voor de zaak hebben, dicht bij jezelf blijven, eerlijk zijn en recht op je doel afgaan.” Wat kunnen we aan CDA gedachtengoed herkennen in het huidige defensiebeleid? “Als je ontberingen hebt, ga je de dingen waarderen die je op dat moment mist. Dat hoor je vaak van mensen die op uitzending zijn geweest. Maar in Nederland geldt dat ook. Veiligheid is een vanzelfsprekend gegeven in de hoofden van mensen en dan waardeer je het minder. Maar veiligheid en vrijheid zijn geen vanzelfsprekendheden. Daar zijn heel veel mensen permanent mee bezig, in de politiek, maar ook uitvoerend als politie en defensie. De aandacht voor deze mensen is een voortdurend punt van zorg vanuit het CDA.” We zitten nu in de sfeer van kerst en om in dat thema te blijven: een paar weken geleden is er stevig debat gevoerd over slachtoffers van religieus geweld, met name ook christenen in het MiddenOosten. Een thema dat u als CDA’er aan het hart gaat? “Jazeker, ik was dan ook blij dat Koenders als minister van buitenlandse zaken aandacht geeft aan dit thema. Je kunt merken dat hij lang in Afrika is geweest en daardoor ook veel gevoel voor dit onderwerp heeft. De christelijke partijen, Christen Unie, SGP en CDA hebben vaak aandacht gevraagd voor dit thema. Mensenrechten is in het MiddenOosten een ongrijpbaar iets. Wij leven hier in

een heel tolerant land, maar in de Arabische wereld is de situatie totaal anders. Daar geldt in veel landen geen vrijheid van meningsuiting of godsdienst. Er zijn landen waar christenen worden gedwongen zich tot de islam te bekeren, want anders is hun leven in gevaar of erger nog: worden ze onmiddellijk geëxecuteerd. Er is dus geen sprake van gelijkheid en wederkerigheid op mondiaal vlak. In Nederland is er tevens ook een hele merkwaardige beweging aan de gang. Aan de ene kant propageren we tolerantie en begrip naar alles en iedereen. Zijn we zelfs zodanig tolerant dat we moeten oppassen dat we onze eigen traditie en cultuur niet verkwanselen, zoals nu met het sinterklaasfeest. Maar aan de andere kant wordt religie en levensbeschouwing zodanig uit het publieke domein verbannen dat op dit punt de tolerantie en het begrip vaak ver te zoeken is. Dit kan in mijn ogen niet. We hoeven onze eigen cultuur, tradities en afkomst niet te verloochenen. Voor een grote groep Nederlanders hoort daar ook nog steeds religie bij. Verloochenen we die zaken wel dan worden we op den duur identiteitloos. Dat moeten we als land niet willen.” Stel u was minister van defensie. Welke richting zou u dan idealiter zien voor defensie? “In de periode na 9-11 hebben we de aanslagen gehad in Londen, Bali en Madrid.

Daardoor zijn die landen met de neus op de feiten gedrukt. Wij hebben gelukkig geen aanslagen gehad, maar daardoor hebben we ons onvoldoende gerealiseerd in de afgelopen jaren wat de dreiging was. Daardoor hebben we te veel en te structureel bezuinigd op defensie. Alle partijen hebben zich daaraan schuldig gemaakt. De ramp met de MH17, de situatie in Oekraïne - en vooral de rol die Poetin daarin speelt - en daarnaast de onrusten in het Midden-Oosten hebben ons in Nederland wakker geschud. Toch staan de partijen nog steeds ver uit elkaar. Het huidige beleid wordt gepresenteerd als geld erbij, maar in feite is het minder minder. We moeten naar een echte trendbreuk. Als CDA willen we structureel meer geld voor defensie, om te beginnen 250 mln per jaar extra bovenop de kabinetsplannen. Om te investeren in het personeel, betere gereedstelling, meer voorraden. Kortom: meer voortzettingsvermogen. Als we willen leven in een vrij en veilig land dan moet je investeren in defensie. Daarnaast realiseren militairen zich te weinig dat ze vaak onbedoeld een verkeerd signaal geven. De can do mentaliteit nekt defensie. Als je telkens ja blijft zeggen terwijl je steeds minder krijgt, dan krijg je op den duur een probleem. Iemand die een burn out krijgt kan ook geen nee zeggen. Ideaal zou zijn dat we ons committeren aan de 2% norm. En daarbij realiseer ik me dat we daar stapsgewijs naartoe moeten werken. Ik zie het totale buitenlands beleid als een soort gereedschapskist waarin defensie, diplomatie en ontwikkelingssamenwerking de middelen zijn die je inzet al naar gelang de situatie. Maar je moet de kist wel gevuld houden!” Claudia Bisschops

Raymond Knops in het kort Gymnasium-B (1984-1990) Koninklijke Militaire Academie Breda (1990-1995) Bestuurskunde Erasmus Universiteit Rotterdam (1996-1999) Tactical Officer Hawk Groep Geleide Wapens (1995-1998) Plaatsvervangend commandant Cadettensquadron (1998-1999) Raadslid gemeente Horst (1998-1999) Wethouder/locoburgemeester gemeente Horst (aan de Maas) (1999-2005) Policy advisor CIMIC SFIR 4/5 Irak (okt 2004-feb 2005) Lid Tweede Kamer CDA (okt 2005-heden) Voorzitter Limburgse Bond van Muziekgezelschappen (sinds 2008) Voorzitter van de Subcommittee on Future Defence Capabilities van de NAVO parlementaire Assemblee. Raymond is getrouwd en heeft 2 kinderen.

9


Positie van vrouwen nog steeds onder de maat

Defensie Vrouwen Netwerk:

krach

“De kracht van vrouwen benutten, vanuit die kracht zorgen voor meer vrouwen bij defensie en van daaruit de organisatie sterker maken”. Met een stevige dosis daadkracht én realiteitszin kijkt het Defensie Vrouwen Netwerk met als stuwende kracht Jeanet Pijpker-Westervoorde naar de toekomst.

Sinds een paar maanden is Jeanet voorzitter van Defensie Vrouwen Netwerk (DVN). Het DVN is één van de vier defensienetwerken naast Stichting Homoseksualiteit en Krijgsmacht, Jong Defensie en Multicultureel Netwerk Defensie. Na enige jaren een sluimerend bestaan te hebben geleid is de tijd rijp voor nieuw leven en vooral nieuwe kansen zien. Met LTZ 2 Denise Leidelmeijer, als vicevoorzitter/penningmeester, vormt voorzitter Jeanet samen het hart van het nieuwe bestuur.

10

Je bent afgestudeerd bestuurskundige en je hebt een achtergrond in de gezondheidszorg. Wat trok je aan in defensie? “Tijdens de studie bestuurskunde kwam ik in 2007 bij defensie terecht doordat ik onderzoek deed naar de invloed van de organisatiecultuur op de hoge uitstroom en beperkte doorstroom van vrouwen. Door de studie werd mijn interesse gewekt voor het publieke domein. Ik ben me ervan bewust dat onze vrijheid niet vanzelfsprekend is. Defensie staat voor vrede en veiligheid, in eigen land en daarbuiten. Nederland levert daarmee een bijdrage aan stabiliteit en vrijheid in de wereld. Hiermee is ook de samenleving gediend. De Koninklijke Marine, Koninklijke Landmacht, Koninklijke Luchtmacht en de Koninklijke Marechaussee zijn snel en flexibel inzetbaar en kunnen overal ter wereld optreden, ook onder de zwaarste omstandigheden. Dat maakt werken voor defensie bijzonder. Ik ben burgermedewerker en werk intensief samen met mijn militaire collega’s. Militairen maken het verschil in gebieden van wetteloosheid en geweld, waar mensenrechten met voeten worden getreden. Militairen creëren de omstandigheden waarbinnen anderen hun opbouwwerk kunnen doen. Ik vind het waardevol om daar een bijdrage aan de kunnen en mogen leveren.”

Sinds kort ben je voorzitter van het Defensie Vrouwen Netwerk. Een gedurfde keuze? “Zeker. En ik vind het belangrijk om mijn nek uit te steken, omdat ik zie dat we nog behoorlijke stappen moeten zetten. De doelstelling, namelijk meer evenredigheid in het personeelsbestand krijgen, is niet bereikt. Ik wil naar buiten toe uitstralen waarom het leuk is om bij defensie te werken. Defensie is een boeiende organisatie met belangrijke taken. In het verleden kleefde helaas te vaak een soort ‘klaag-imago’ aan het DVN. Dat is niet wat wij beogen. We willen van klagen naar iets positiefs uitdragen. De afgelopen maanden heb ik veel nagedacht over de meerwaarde en relevantie van DVN voor defensie. Wat ik in elk geval wil is in verbinding staan met de organisatie en van daaruit zaken verbeteren, vanuit de kracht van vrouwen. Dit draag ik uit, zowel binnen het bestuur van DVN als daarbuiten. Als voorzitter realiseer mij dat ik deel uitmaak van het politiek bestuurlijke krachtenveld (defensie, politieke en maatschappelijke organisaties) waarbij ik rekening moet houden met de organisatiebelangen, zeker als het gaat over gevoelige politieke issues. Ik maak zelf deel uit van de organisatie. Ondertussen zijn we een spiegel voor de organisatie en de ogen en oren van de organisatie. Ik hoor en zie veel. Daar maken

Bedenk dat vrouwelijke kwaliteiten als reflectief vermogen, kwetsbaar durven zijn en grotere gerichtheid op de ander van even groot belang zijn in leiderschap als ‘typisch mannelijke’ kwaliteiten

de minder positieve aspecten ook deel van uit. Het vinden van de juiste toon blijft een uitdaging.” Blijkbaar is het nodig dat we een Defensie Vrouwen Netwerk hebben? “De cijfers liegen niet. Er zijn in totaal bijna 44.000 militairen werkzaam bij defensie, waarvan 4080 vrouwen. Dat is minder dan 10 %! Bij burgermedewerkers is het percentage 30 %. Om carrière te maken moeten vrouwelijke militairen opgaan in de mannenmeerderheid die defensie beheerst. In de praktijk blijkt dat vrouwen geneigd zijn zich aanpassen aan hun mannelijke collega’s om mee te kunnen draaien. Bovendien wordt er extra gelet op de paar vrouwen die er zijn, wat vervolgens de prestatiedruk verhoogt. Uit onderzoek blijkt dat een masculiene cultuur in combinatie met een laag


tpatsers in kwetsbaarheid percentage vrouwen kan leiden tot beperkte doorstroom van vrouwen naar hogere posities. In sommige gevallen vindt de selectie van kandidaten plaats via een sterk georganiseerd old boys network. Medewerkers die overeenkomsten vertonen met degene die selecteert, maken meer kans op de promotie. Selectie is een krachtig middel voor het in stand houden van een organisatiecultuur en misschien vinden sommigen mannen het wel best zo. Verder kan stereotypering (het benadrukken van feminiene normen en waarden) de doorstroom en/of het behoud van vrouwen beïnvloeden. Bedenk dat vrouwelijke kwaliteiten als reflectief vermogen, kwetsbaar durven zijn en grotere gerichtheid op de ander van even groot belang zijn in leiderschap als ‘typisch mannelijke’ kwaliteiten en dat het leidt tot grotere diversiteit in leiderschapsstijlen. Daarnaast streeft

Themabijeenkomsten 2015

DVN inclusiviteit na: het erbij horen. Dat vrouwen zich veilig voelen op de werkvloer, hoort daar voor mij ook bij. Het bevorderen van inclusiviteit is verwant aan het bevorderen van diversiteit. Een divers samengesteld personeelsbestand geeft een andere dynamiek binnen de organisatie en stimuleert de creativiteit en het buiten de kaders denken. Voorwaarde daarbij is wel dat er sprake is van een substantiële diversiteit: een handvol vrouwen in een mannenorganisatie maakt de organisatie niet divers.” Welke wapenfeiten hebben jullie tot nu toe, om het maar eens masculien te benaderen? “We hebben er bewust voor gekozen om allereerst in te steken op de defensietop, commandanten en beleidsmakers. Bij hen wilden we draagvlak creëren en dat is gelukt. Ook werken we nauw samen met de andere netwerken. We bundelen onze krachten en

We willen zoveel als mogelijk aansluiten bij de behoefte van de organisatie en werken vanuit de kracht van vrouwen inzichten en leggen die neer op beleidsniveau. Verder vond 30 oktober de conferentie ‘Vrouwen met een missie’ plaats waarin drie vrouwen met verschillende achtergronden aan het woord kwamen. Ook buiten defensie kijkt men mee hoe defensie omgaat met de vrouwen binnen de organisatie. Denk aan vakbonden, politiek, WO=MEN, Femmes Leaders International. Dus zelfs als er schijncommitment is vanuit defensie, dan nog komen ze niet om ons heen!”

Themabijeenkomst met de Secretaris Generaal over draagvlak, samenwerken en personeel. Themabijeenkomst ‘Netwerken’ onder leiding van Richard Engelfriet Workshop ‘Stratego voor vrouwen’

een bepaalde behoefte vanuit de organisatie en redeneren vanuit ‘kracht’. Ik merk dat het de kunst is om in de omgang met mannen dicht bij jezelf te blijven en te blijven vertrouwen op je eigen kwaliteiten, kennis en kunde. Vanuit commitment iets betekenen voor de vrouwen is het doel. Problemen of dilemma’s laten we zeker niet onbenoemd, integendeel. Ons motto: “De kracht van vrouwen benutten en vanuit die kracht zorgen voor meer vrouwen bij defensie, zodat de disbalans in de toekomst wordt verminderd”. In het komende jaar zullen we een aantal themabijeenkomsten organiseren. Doel is niet alleen over de positie van vrouwen te praten, maar de vrouwen zichtbaar betrekken bij een aantal belangrijke thema’s. Als bestuur bieden wij vrouwen uit alle lagen van de organisatie de kans om mee te denken, invloed uit te oefenen en zichzelf zichtbaar te maken. Kortom: er is genoeg te doen en we gaan ervoor!”

Claudia Bisschops Ben je geïnteresseerd in de activiteiten van het Defensie Vrouwen Netwerk en wil je meer

LTZ 2 Denise Leidelmeijer (links) en Jeanet Pijpker-Westervoorde vormen het hart van het bestuur van het Defensie Vrouwen Netwerk.

Wat mogen wij in de toekomst van het Defensie Vrouwen Netwerk verwachten? “Ik wil graag zoveel als mogelijk aansluiten bij

weten? Ga dan naar: Facebook: www.facebook.com/defensievrouwen of Twitter: @PijpkerJeanet, @denise_leilei De intranetpagina van het Defensie Vrouwen Netwerk kan natuurlijk ook.

11


Zelfhulp, kameradenhulp? Zijn mensen die in de dienstverlening werkzaam zijn, ook dienstbaar buiten het werk om? We vroegen een aantal defensiemedewerkers, wanneer zij voor het laatst hoffelijk zijn geweest en waar die hoffelijkheid uit bestond.

12

Ik heb vorige week de deur open gehouden voor iemand in een rolstoel, met de opmerking erbi j dat ik best snapte dat ze dat ook pr ima zelf kon. Mijn galante actie werd met een vriendelijke glimlach be antwoord. José Beerens, medewer ker bibliotheek KMA

ik koffie voor Iedere ochtend haal de afdeling de collega’s bij mij op ecies hoe en daarbij weet ik pr inkt. Attent? iedereen zijn koffie dr t niet meer Vast, maar ik vind he Oerlemans, dan normaal. Gerard informatiespecialist

reed mijn werk, r a a n g e w , op ver Vanmorgen polonaise o in n le e v e an d nik als een v van de roto n e e ij B . g le we hten op de provincia liere te wac o h c s n e e elfspredes stond teken. Vanz s te r e v o m vooreen kans o n liet haar e in n e v e ik lijk kend hield mij vriende ij z p ro a a w anier rd gaan. De m hoffelijk we ls a it d t a d e erried, bedankte v uit je warm n a v , lf e z u ar zeg n ander ervaren. Ma en om een m e n g ru te as igenlijk auto even g at is toch e d , n e v e g te wat ruimte al? heel norma r jk verzorge li te s e e g r, Koote Norbert de

blikopener


blikopener

Ridderlijkheid is het nieuwe respect!

Ik gooi hem er meteen in: respect en integriteit hebben wat mij betreft met iedere stoelpoot die onder een kinderfeest vandaan wordt gezaagd aan betekenis en zeggingskracht verloren. Overigens heb ik eenzelfde gevoel ook met ieder nieuw rapport, met iedere nieuwe gedragsregel of procedure en met iedere nieuwe commissie die misstanden in de samenleving moet onderzoeken. Het zijn lege begrippen aan het worden of misschien al geworden. En hoe weet je dat iets betekenisloos is? Als iedereen te pas en te onpas deze woorden bezigt en niet meer kan uitleggen wat men ermee bedoelt. Ik stel mensen regelmatig de vervelende vraag: ‘Wat bedoel je met respect of integriteit’? Het antwoord is meestal: ‘Nou ja, gewoon, je weet wel’. Gevolgd door een geïrriteerde of verontruste blik. Ik denk dan altijd maar, omdat de spreker zich zijn eigen onnozelheid realiseert… Toch is er hoop. Jaren geleden is de bijbel in het Twents vertaald. Op zich een sympathiek project. Wat het echt bijzonder maakt, is dat de schrijvers hebben geprobeerd om in de vertaling de ziel en de volksaard van de Tukkers te laten doorklinken. Neem nou de tien geboden. Daar lezen we: ‘Gij zult niet doden’. Dat is in het Twents geworden tot: ‘Iemand doodmaken, dat doe je niet’. En die punt moet je er, denk ik, hardop achteraan lezen. Een briljante vertaling van een oer-gegeven. Niet van buitenaf opgelegd als ‘Gij zult niet’, maar vanuit jezelf: je blijft met je fikken van andermans leven af, zo ben je namelijk niet opgevoed. En impliciet, daar zwets je niet over, dat doe je gewoon niet! Verfrissend hoe simpel dingen soms kunnen zijn. De Engelsen spreken over chivalry. Een mooi woord dat wij met ridderlijkheid vertalen. Waar zijn ze gebleven, vraag ik me vertwijfeld af? De echte ridders. Kerels die een deur open houden voor een dame, die in de bus opstaan voor een bejaarde? Maar ook de hoofse dames. Meisjes die niet om het hardst meedoen met de jongens in een boer-, ruft-, of zuipwedstrijd. Of kinderen die netjes en verlegen ‘dank je wel’ zeggen wanneer ze iets krijgen en die iemand met ‘u’ aanspreken? Waar zijn jullie? Worden we nu echt steeds ego-gerichter? Wellevendheid, hoffelijkheid en inlevingsvermogen zijn in ieder geval begrippen geworden die de meesten amper nog verstaan. Zullen we daarom in deze tijd van de onvermijdelijke goede voornemens het volgende afspreken? Minder ego-gerichte plannetjes als stoppen met roken, meer uren in de fitness en lijnen, meer wellevendheid en gerichtheid op de ander. Deze dame is voor! Wie doet mee? Claudia Bisschops

13

www.DGV.nl

Kerstviering op de KMA Op 24 december vindt de kerstviering plaats in de Grote Zaal van het kasteel van Breda (KMA). Voorganger is aalmoezenier Claudia Bisschops met medewerking van aalmoezenier Hans Joosen. De dienst wordt muzikaal ondersteund door the Colourful Gospel Choir o.l.v. Wim Koevoets. De viering begint om 21.45 uur en de zaal is geopend vanaf 21.30 uur. Na afloop is er een hapje en een drankje. Graag vooraf uw aanmelding doorgeven aan Claudia Bisschops: [email protected] Voor meer informatie over de Diensten Geestelijke Verzorging en actueel nieuws over vieringen en activiteiten ga naar: www.DGV.nl.

GV Present digitaal lezen? Dat kan! Ga naar www.DGV.nl

Kerstviering op vliegbasis Eindhoven

Heb je interesse om als humanistisch geestelijk verzorger of als dominee voor defensie te werken? Ga dan voor meer informatie naar: www.dgv.nl

Op 24 december is er een kerstviering in de Passagiersterminal op Vliegbasis Eindhoven, Flight Forum 1550. Voorganger is aalmoezenier Eric van Rosmalen met medewerking van humanistisch raadsvrouw Marieke van Veen. De dienst wordt opgeluisterd door een gelegenheidsorkest o.l.v. Tristan de Groot

en het koor De Toonkunst. De viering begint om 20.00 uur en de zaal is geopend vanaf 19.15 uur. Na afloop is er kerstbrood, koffie, thee en warme chocolademelk. Legitimatiebewijs is niet nodig.

Informatiebijeenkomst 10de Militaire Motorbedevaart 2015 Wel eens (oud-)collega’s en veteranen horen praten over de motorbedevaart naar Lourdes? En wel eens gedacht: zou dat wat voor mij zijn? Kom dan naar de informatiebijeenkomst over de Militaire Motorbedevaart op woensdag 28 januari 2015 om 16.00 uur in de Basechapel, Camp New Amsterdam, Soesterberg. De 10de motorbedevaart wordt gereden van 11 t/m 21 mei 2015. Opgave voor de informatiebijeenkomst bij aalmoezenier Tim van Kesteren: [email protected]. Inschrijving voor de motorbedevaart kan tot 1 maart 2015 op: www.militairebedevaart.nl .

interview


Vrouwen en homo’s tornen aan ‘ahoea’-imago

Defensie heeft een nieuw wapen:

diversiteit!

14

Omgaan met verschillen is niet het eerste waaraan je denkt bij opleidingen waar uniformiteit de standaard is. “Ten onrechte”, meent Liesbeth de Stoppelaar, projectleider integriteit in opleidingen aan de NLDA. “Wie de taak van de krijgsmacht serieus neemt, heeft diversiteit tegenwoordig hard nodig. Integriteit, oog krijgen voor de verschillen en deze respecteren is meer dan alleen een politiek correct statement, het moet in het hart staan van de defensieorganisatie.”

In 2010 publiceerde Commissie Blauw een rapport over omgangsvormen op het KIM, de KMA en de NLDA. Uit dit rapport kwamen een tiental actiepunten naar voren en actiepunt 10 hield in de uitvoering van een diepgaande risicoanalyse. De verwachting was om op deze manier zicht te krijgen op de risico’s op het gebied van integriteit binnen deze instituten. In 2014 is dit rapport opgeleverd. Vervolgens stelde de COID en commandant NLDA Liesbeth de Stoppelaar aan om de aanbevelingen uit het rapport te implementeren. Een lastige, maar belangrijke taak. Vooral op instituten die van oudsher gekenmerkt worden door groepsdruk, masculiniteit en competitie.

zo’n risico. Als je in een team alleen daadkrachtige mensen hebt, maar er doet zich een situatie voor waarin geduld gevraagd wordt, dan ben je opeens erg kwetsbaar. Elk team is gebaat bij mensen met verschillende kwaliteiten en eigenschappen. Flexibiliteit bevordert de kracht van een team, defensie is een team dat baat heeft bij flexibiliteit en derhalve heeft het baat bij diversiteit. Zeker met het oog op waar we als krijgsmacht naartoe gaan, in een wereld die erg onvoorspelbaar is en die vraagt om een groot bereik van mogelijkheden om te reageren. Elke missie heeft zijn eigen karakteristieken: die nuances zien en daarop inspelen vraagt veel van militairen.”

Op welke manier bevordert diversiteit bij defensie de kwaliteit van de krijgsmacht? “Diversiteit bevordert überhaupt de kwaliteit van elk team. Zeker in de breedste zin van het woord. Wil een team goed functioneren dan zal je mensen met allerlei verschillende eigenschappen en kwaliteiten bij elkaar moeten zetten. Teveel eenduidigheid in een team brengt immers ook risico’s met zich mee. Groupthinking is

Wil een team goed functioneren dan zul je mensen met allerlei verschillende eigenschappen en kwaliteiten bij elkaar moeten zetten

Liesbeth de Stoppelaar

Goed, maar integriteit en diversiteit gaan ook over minderheden in onze organisatie, zoals vrouwen, homoseksuelen en moslims. Daar raakt diversiteit meer aan identiteit en niet aan kwaliteit. Op welke manier draagt die vorm van diversiteit dan bij aan het effect van onze krijgsmacht? “Ik wil die vraag haast omdraaien. Want waarom zouden minderheden niet bij kunnen dragen aan de effectiviteit van de krijgsmacht? Waarom dat onderscheid? Iedereen die bereid en in staat is om in extreme omstandigheden te functioneren,


Defensie hoeft geen afspiegeling van de samenleving te zijn om geweld toe te passen én geweld te ondergaan, die is welkom binnen de organisatie.” Zou de krijgsmacht idealiter een afspiegeling van de samenleving moeten zijn? “Ik ben geneigd om ‘nee’ te zeggen omdat we een heel specifieke taak hebben en dus ook een heel specifieke bereidheid vragen. Niet iedereen in de samenleving heeft die bereidheid. Tegenwoordig weet je dat als je je aanmeldt bij defensie een uitzending tot de mogelijkheden behoort, dat je in aanraking komt met geweld en dat je misschien zelf geweld moet gebruiken. Niet iedereen is daartoe bereid. Naast bereidheid moet je natuurlijk ook de capaciteiten hebben. Om in extreme situaties te kunnen functioneren, zijn bepaalde competenties onmisbaar. Niet iedereen heeft die. Een hoge standaard en toegangseisen zijn dus erg belangrijk bij defensie.” Hoe rechtvaardigt u het verschil waar het gaat om fysieke eisen die aan vrouwen en mannen worden gesteld bij defensie? Als we toch allemaal dezelfde taak hebben… “Er zijn onderdelen bij defensie waarbij de fysieke eisen zo bepalend zijn dat ze geen onderscheid maken tussen mannen en vrouwen. Maar kijk je bijvoorbeeld naar de FIT-test, want daar doel je waarschijnlijk op, dan zie je dat die verschillen niet alleen bestaan tussen mannen en vrouwen, maar ook tussen de verschillende leeftijdsgroepen. Oudere mannen moeten aan andere normen voldoen dan jongere mannen. Uiteindelijk telt het of je als team in staat bent je taak uit te voeren. Om ervoor te zorgen dat je als team sterk blijft, moet diversiteit gewaarborgd zijn, ook als dat betekent dat je op andere vlakken, in dit geval op het fysieke vlak, concessies moet doen. Het is waar dat fysieke prestaties veel zwaarder gewaardeerd worden dan andere prestaties, ook op de officiersopleiding, maar het is de vraag is of dat tegenwoordig voor alle functies nog

wel terecht is. In de moderne krijgsmacht hebben we ook vooral denkkracht hard nodig. Iemand die een functie vervult waarbij vooral technisch inzicht belangrijk is, zou wellicht minder hard af moeten worden gerekend op zijn fysieke uithoudingsvermogen. Je moet natuurlijk kunnen hardlopen om militair te zijn, maar daarnaast vragen we nog heel veel meer. De uitdaging waarvoor de krijgsmacht staat, is om ook die andere competenties een gelijkwaardige plek te geven in de waardering.” Streven naar gelijkheid door zich te verenigen op het punt waarin ze juist verschillen van de norm, zoals veel minderhedengroeperingen doen, is dat niet juist contraproductief? “Daar bestaat inderdaad een spanning. Niet iedereen wil overigens die speciale aandacht. Maar minderheden zijn niet alleen minderheden, omdat ze zich als minderheid presenteren. Als vrouw in een overwegend mannelijke organisatie val je hoe dan ook op. Minderheden zijn er nu eenmaal. Iedereen moet daarmee leren omgaan. Je vervolgens verenigen met mensen die dezelfde problematiek ervaren, helpt je soms om te leren omgaan met die bijzondere positie binnen de organisatie. Maar ook helpt het de organisatie te leren omgaan met

Waarin je niet investeert, dat kun je ook niet uitstralen!

minderheden. En dat is erg belangrijk.” Datgene waarin je niet investeert, dat kun je ook niet uitstralen! Waarom laten we de organisatie niet gewoon de organisatie zijn, zoals die altijd is geweest? Wat is de meerwaarde van diversiteit, als we het afzetten tegen alle moeite die het kost om het besef dat diversiteit belangrijk is, te implementeren? “Ik zie het als een kans om ermee om te leren gaan. Juist als je namens de Nederlandse bevolking interventies doet om de veiligheid van de wereld te vergroten, moet je in ieder geval ook in staat zijn die veiligheid binnen je eigen organisatie te waarborgen. Als je hier niet in investeert, kun je het ook niet uitstralen. Dat geldt tegenwoordig meer dan ooit. We zijn tenslotte geen WOI aan het uitvechten. Onze wereld is zeer complex en er wordt een navenant complexe taakinvulling van de krijgsmacht gevraagd. Die nuance van respect en recht doen aan alle betrokkenen, ook in het land waar je wordt ingezet, is tegenwoordig doorslaggevend voor je succes.” Gösta Huijs [email protected]

Liesbeth de Stoppelaar in actie tijdens een oefening van de cadetten

15


O O r KO n D e Op 28 augustus 1914 beschikte Uw overgrootmo Koningin Wilhelm eder, Hare Majeste ina, bij Koninkl it ijk besluit dat 8 4 aalmoezeniers veldpredikers en in werkelijke dien st konden worden bij de Krijgsmacht aangesteld . Dit besluit bete kende de geboorte Diensten Geesteli van de jke Verzorging bij de Krijgsmacht. Honderd jaar later zijn de Diensten Geestelijke Verzorging uitg egroeid tot een markante, kleurrijke en veel zijdige organisa tie.

Walk in the light You’ll get it right Side by side, hand in hand We all stand together…..

Om de verbond

enheid tussen het Koninklijk Huis en de Diensten te herbevestigen Geestelijke Verzorg heeft het bestuur ing bij de Krijgsm scollege van de acht DGV de eer en het genoegen U, Zijne KoninKlijK e HoogHeid Koning Willem -AlexAnder, ter gelegenheid van dit 100-jarig jubileum de eers te DGV legpenn ing aan te bieden.

Dit alles onder

het motto van de Diensten Geesteli jke Verzorging: “Omdat je leven betekenis heeft”.

Paul McCartney – We all stand together

Diensten Geestel

16

ijke

VerzorGinG


17


Canal Parade: Je mag zijn wie je bent

Luisteren werkt!

De Canal Parade swingt, is luidruchtig en soms extravagant. En tussen al die boten met veelal sexy uitgedoste mensen een boot met vrijwel alle uniformen en rangen van de krijgmacht. Onder de opvarenden ook verscheidene geestelijk verzorgers. Wat doet een defensieboot op de Canal Parade?

Overweldigend feest

18

Vol indrukken, positief verrast en overweldigd door het feest dat overdag gevierd werd, rijdt dominee Stefan Dijkhuizen, werkzaam bij de Koninklijke Marine, die avond naar huis. Alhoewel hij negen jaar lang in Amsterdam had gewoond, was hij nog nooit naar de Canal Parade gaan kijken. Waar hij zich voorheen een buitenstaander voelde, werd hij door aanwezig te zijn, te luisteren en open te staan, een insider. Juist in de interactie met het publiek werd ‘luisteren’, het thema van de botenparade, concreet. De openheid, de reacties en het applaus van de kant en het wederzijdse contact raakten hem. De LHBT- gemeenschap (Lesbisch, Homo, Biseksueel, Transgender) was die dag zichtbaar. Defensie was zichtbaar en toegankelijk door aanwezig te zijn. De boodschap was duidelijk: defensie staat open voor alle mensen, ongeacht religie, achtergrond of geaardheid. Je mag zijn wie je bent.

Waarom luisteren belangrijk is Op de dag dat er 80 boten door de Amsterdamse grachten varen en honderdduizenden mensen de

opvarenden toejuichen, wordt de weg die de LHBT-gemeenschap heeft afgelegd, gevierd. In de voorbereiding heeft de organisatie geprobeerd de feestdag vanuit het thema ‘luisteren’ te benaderen. Vragen die daarbij opkwamen, waren: waarom is luisteren belangrijk? Welke rol heeft luisteren gespeeld in de homoemancipatie? Wat betekent luisteren voor Defensie? Luisteren heeft een wederkerig aspect in zich. Het vraagt van beide partijen dat zij openstaan voor het verhaal van de ander. Ook wanneer het verhaal van de ander

Hoe het ooit begon ‘Het had niet veel gescheeld of de Amsterdam Gay Pride was er nooit gekomen. Een paar weken voor de eerste botenparade (in 1996) wilde de organisatie het evenement afblazen. Vlak voor de start verloor de organisatie zelf het vertrouwen in het evenement. “We hadden weinig aanmeldingen en konden ons niet voorstellen dat er mensen naar wilden kijken”, zegt organisator Sieb de Haan. Met als argument ‘baat het niet dan schaadt het ook niet’ werd het evenement toch doorgezet. Toen op de dag zelf één van de organisatoren alvast vooruit voer in een bootje en zijn bij het startpunt achtergebleven collega’s meldde dat de bruggen bomvol mensen stonden, dacht de organisatie nog dat er een flauwe grap werd gemaakt.’ (http://canalparade.nl/#geschiedenis)

verschilt van jouw eigen verhaal. En ook wanneer de ander zó anders is dat je het vreemd vindt wat je verteld wordt, of dat je er zelfs een oordeel over hebt. Het vraagt openheid om de ander écht te horen. Tegelijkertijd vraagt het van een verteller ook openheid om zijn/haar verhaal te durven delen, om anders durven te zijn, om zichzelf te accepteren. De Dalai Lama zei ooit: ‘Wanneer luisteren om te reageren overgaat in luisteren om te begrijpen, ontstaat er echt contact.’ Als organisatie wilden wij het thema ‘luisteren’ dit jaar uitdragen middels een positieve boodschap. Terwijl we soms zo geneigd zijn ons te fixeren op wat er nog niet goed gaat in ons land, is er juist genoeg om dankbaar voor te zijn. We moeten niet vergeten waar de LHBT-gemeenschap vandaan komt en wat er door samen te strijden voor gelijke rechten al is bereikt. Enerzijds doordat de LHBT-gemeenschap zich heeft durven uit te spreken, anderzijds doordat er is geluisterd door vrienden, door collega’s en door politici zodat Nederland een voortrekkersrol heeft


gehad in het waarborgen van gelijke rechten voor deze gemeenschap. Vandaar de slogan: Luisteren werkt. Bedankt! Door te luisteren voelt de ander zich gehoord. Zowel privé als op het werk is het belangrijk dat je je gehoord voelt. Wanneer je je verhaal niet kwijt kunt, moet je je mogelijk anders voordoen dan je bent. Dat kan invloed hebben op je functioneren. Als geestelijk verzorger kom ik dat in de praktijk dagelijks tegen. Mensen komen hun verhaal vertellen, vaak in vertrouwen, in de hoop gehoord te worden. Niet alleen de LHBT-gemeenschap wil gehoord worden, maar ieder mens.

De Canal Parade anno 2014 ‘Het Defensiepersoneel heeft voor de zesde keer, waarvan vier maal met een eigen boot, meegedaan aan de Canal Parade van de Amsterdamse Gay Pride. Het evenement was dit jaar aangepast vanwege de ramp met vlucht MH17. De organisatie liet twee witte boten van het Aids Fonds voor de stoet uit varen, omdat het fonds medewerkers verloor bij de ramp. Humanistisch raadsman Wilko Mulder sprak op de marinekazerne voorafgaand aan de tocht de Defensiedeelnemers toe. Hij liet ook drie muziekstukken horen die hij had gecomponeerd ter gelegenheid van de opheffing van het homoverbod. Mulder bedankte op die manier iedereen binnen Defensie die zich heeft ingezet voor de homo-emancipatie. Ook dit jaar stonden op de boot, die vanaf het Marine Etablissement vertrok, weer tientallen medewerkers van het ministerie en hun gasten. Op de Defensieboot voeren verschillende opper- en vlagofficieren mee onder wie voor het eerst twee opperofficieren van de Koninklijke Landmacht.

Paradebootdominee? Terug naar dominee Dijkhuizen, deelnemer op de defensieboot. Van tevoren had hij, vol trots, aan een aantal bemanningsleden op zijn schip verteld dat hij mee zou doen. Dat leverde de nodige gespreksstof op. Sommigen waren verbaasd dat een dominee aan zoiets deelnam. Misschien vanuit het idee dat homoseksualiteit vaak geen ruimte krijgt binnen de kerk? De kerken komen immers wel eens in het nieuws vanwege een minder open houding ten opzichte van samenlevingsvormen die anders zijn dan de hetero-norm. Of misschien vanuit verbazing dat dit ook bij het werk van een geestelijk verzorger kan horen. Voor de dominee was het in ieder geval een mooie gelegenheid om het gesprek aan te gaan en aan zijn achterban te laten zien waar hij voor staat. Terugkijkend op dit evenement voelt hij zich een rijker mens.

Gay-straight allianties: samen sterk! De Canal Parade is een afsluiting van een week waarin LHBT-thema’s centraal staan. Dat betekent dat er in het hele land

De Defensiedeelname stond dit jaar tevens in het teken van het feit dat minister Henk Vredeling 40 jaar geleden het verbod op homoseksualiteit ophief. Mede door de veranderende tijdgeest, besloot Vredeling in 1974 de ‘ban op homoseksuelen’ op te heffen. Lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen en transgenders (LHBT) waren tot dat jaar niet welkom bij de krijgsmacht en werden niet toegelaten wegens ‘psychische instabiliteit’. Nederland was een van de eerste landen ter wereld die het verbod ophief.’ (Stichting Homoseksualiteit en Krijgsmacht (SHK), www.shk.nl)

Het pleidooi wint aan kracht wanneer ook hetero’s zich inzetten voor gelijkwaardigheid activiteiten worden georganiseerd, van debatten tot feestjes en van politieke acties tot gay-straight allianties. Het mooie van een gay-straight alliantie is dat er niet alleen gepreekt wordt voor eigen parochie. Dat de LHBT-gemeenschap voor gelijke rechten opkomt, als minderheid die met discriminatie te maken heeft, wordt als vanzelfsprekend

gezien. Het pleidooi wint aan kracht wanneer ook hetero’s zich inzetten voor gelijkwaardigheid. Het focus verschuift dan naar bredere thema’s die voor iedereen herkenbaar zijn, zoals persoonlijke identiteit. Gay of straight, jong of oud, man of vrouw, etc. Het gaat dan om inclusiviteit, in plaats van diversiteit. Vandaag de dag is het verbod op homoseksualiteit binnen Defensie opgeheven, kunnen paren van gelijk geslacht in Nederland trouwen en kinderen krijgen en is zelfs in het Amerikaanse leger het beleid ‘Don’t ask, don’t tell’ niet meer van kracht. Alhoewel Defensie en Nederland als voortrekkersland grote stappen hebben genomen de afgelopen decennia, zijn we er nog niet. Helaas komt er nog steeds discriminatie voor. Zo voelt het niet voor elke LHBT’er veilig om hand in hand over straat te gaan en komen mensen laat uit de kast, bang voor het oordeel van de ander. Daarom is het thema van dit jaar zo treffend, want om iemand te kunnen begrijpen, moeten we naar de ander willen luisteren. Lenore Hehenkamp [email protected] Lenore is humanistisch raadsvrouw bij de Koninklijke Marine

19

de overweging


Kerst voor elkaar Als geen ander feest slaagt het kerstfeest erin om mensen bij elkaar te brengen. Mensen zoeken elkaar op, in familie- en vriendenkring, of als veteranen en vrijwilligers, om elkaar te laten weten dat iedereen erbij hoort.

20

Deze hang naar saamhorigheid en verbondenheid heeft alles te maken met de eigen inhoud van het kerstfeest. Op 25 december komen overal ter wereld mensen, christenen, van heinde en ver naar de kerk om te vieren dat ‘een kind is geboren, een redder is gekomen, een boodschap van vrede en vreugde is toegezegd aan alle mensen van goede wil’. De eerste personen tot wie deze vreugdeboodschap, bij monde van juichende engelen, was gericht, waren de herders, ‘die hun schapen hoedden in het veld’. Vol verwondering lieten ze hun kuddes achter en gingen op zoek naar dat kind, dat hen en heel Israël zou komen redden. Toen ze de moeder en het kind vonden, zoals de engelen het hadden gezegd, knielden ze vol eerbied voor hen neer. De meesten van ons kennen dit verhaal al hun hele leven, net als de kerststal die het uitbeeldt. Maar laten we eens echt tot ons doordringen waarom de herders zo verwonderd waren. Hoe ze op weg gingen. En hoe ze, als de ruwe mannen die ze waren, zich er niet voor schaamden neer te knielen voor een pasgeboren baby en zijn moeder. Ze waren geraakt tot in het diepst van hun ziel door de kwetsbaarheid van dit kind. Eigenlijk waren het de herders zelf die

opnieuw geboren werden! Op die bijzondere nacht, kijkend naar de sterrenhemel, hebben ze het aangedurfd om hun diepste verlangen naar bevrijding uit de alledaagse sleur naar boven te laten komen en aan elkaar te tonen. Daarmee gunden ze elkaar ook een blik op hun kwetsuren en littekens. Zo zijn ze op weg gegaan, op het woord van engelen. Voor één keer weigerden ze zich neer te leggen bij de realiteit van alledag, waarin dromen bedrog zijn en er nooit iets nieuws gebeurt. Ja, het kan, wanneer het kerstfeest is, wanneer God verschijnt in de gedaante van een kind. Militairen zijn erin getraind om te gehoorzamen, dat hoort erbij, daar staat en valt elke militaire operatie mee. Eenmaal op pad, uitgezonden, ben je vierentwintig uur van de baas. Het is dan een hele kunst om ‘momentjes voor jezelf’ te creëren, waarin je je even kan terugtrekken en ontspannen, tot jezelf komen. Iedereen moet voor zichzelf uitvinden, wat hem of haar het best past. Want altijd zijn daar ook de anderen, je collega’s, die je aandacht opeisen en die je niet kan ontlopen, maar ook niet kunt missen. Gedurende de missie stop je hele diepe verlangens misschien maar het beste weg, veilig opgeborgen voor later, wanneer je weer thuis bent. Eenmaal thuisgekomen is daar weer een

andere dagelijkse realiteit. Die van een gezin vormen en vooral die van ‘gewoon doen en niet teveel praten over je belevenissen over de oorlog, of de uitzending’. Je neemt je dagelijkse plichten weer op je, want dat wordt van je verwacht, als zoon of dochter, als partner, als vader of moeder, als grootouder. Het hoort erbij. Die diepste verlangens echter eisen alsmaar meer hun plek op. Ze willen vervuld worden en laten zich niet langer het zwijgen opleggen. Wat een genade is het dan, wanneer we plaatsen vinden waar we samen kunnen komen en elkaar onze kwetsuren kunnen tonen, maar ook onze dromen en onze hoop. Met kerstmis kan dat. En die andere dagen? Telkens wanneer we elkaar helpen en aansporen om ons niet zomaar neer te leggen bij de realiteit van elke dag, bij ‘het gezond verstand’ en het ‘doe maar gewoon’, dan maken we het kerstmis voor elkaar, dan creëren we voor elkaar en voor onszelf de kans om opnieuw geboren te worden. Want wie engelen kan horen juichen, die is in staat om steeds opnieuw, ondanks alles wat hem bezwaart, vrede en vreugde te vinden en door te geven aan anderen. Zalig kerstfeest! Liduin van den Broek [email protected] Liduin is werkzaam als aalmoezenier voor de veteranen in de regio zuid. In de rubriek ‘De Overweging’ schrijft een geestelijk verzorger over een thema dat stof tot nadenken geeft.

culinair met een bite!


Gamba’s in Chilisaus Benodigdheden voor 4 personen: 400 gram grote gepelde gamba’s 3 teentjes knoflook, fijn geperst 1 eetlepel sambal 150 ml olijfolie 1 grote zak gemengde luxe sla 1 citroen 1 bakje bieslook 1 bakje sherry tomaatjes chilisaus Bereiding: Doe de gamba’s samen met de knoflook, sambal en olijfolie in een bak en meng alles goed door elkaar. Zet daarna 2 uur in de koelkast om in te laten trekken. Snij de tomaatjes doormidden en verdeel de sla over 4 borden en rangschik de tomaatjes erover heen. Snij van de citroen 4 plakjes af en maak een klein sneetje tot de helft van de citroen. Laat ondertussen een koekenpan gloeiend heet worden. Doe de gamba’s in de pan zonder al de olijfolie en bak op een kort vuur de gamba’s aan beide kanten gaar. De combinatie van olijfolie, knoflook en een hete pan kan behoorlijk spetteren dus een schort is aan te raden! Verdeel de gamba’s over de borden en maak af met wat chilisaus, wat fijngeknipte bieslook en de citroen ter decoratie. Eet smakelijk! Serena Bal

De kerst komt er weer aan! Sommige mensen schieten alweer in paniek, omdat ze niet weten wat ze moeten maken of geen zin hebben omdat het veel tijd in beslag neemt. Als je met familie afspreekt om samen kerst te vieren kun je voorstellen om allemaal iets te maken zodat iedereen even relaxed aan tafel kan zitten en kan genieten van het samenzijn. Dit voorgerechtje is snel en makkelijk gemaakt en iedereen vindt het lekker!

Groepsdynamica

Een aantal jaar geleden kreeg ik een trainersopleiding toegekend vanuit de DGV. Daar was ik heel blij mee, want dat wilde ik al een tijdje. De opleiding zou tien weken duren en vol goede moed toog ik naar de eerste bijeenkomst. Ik trof daar een groep met alleen maar vrouwen en dat gegeven op zichzelf beloofde al niet veel goeds. Toen kwam de opleider binnen: Pim, een flamboyante veertiger die het buitengewoon met zichzelf had getroffen. En de dames dachten er net zo over, op ondergetekende na. Pim hield een vurig betoog over zelfontwikkeling, dat we in de komende tien weken allemaal onze eigen kracht zouden vinden én dat we vooral onszelf moesten blijven. De dames waren tot tranen toe geroerd: knap, intelligent én gevoelig. De cursus kabbelde voort. In week negen was daar ineens weer Pim. Hij bezag tevreden het groepsproces en constateerde enorme groei bij iedereen, behalve bij mij. Ik werd apart genomen en kreeg vervolgens een preek over mijn weerbarstige, nurkse karakter en over het feit dat ik het groepsproces verstierde, omdat ik me niet aanpaste aan het geheel en omdat ik… ja eh, omdat ik mezelf was! Hij schrok van zichzelf. In triomf keerde ik terug naar de klas. Die middag moesten we als teken van groei een plankje met weerstanden doormidden slaan. Dat heb ik uiteraard geweigerd… Claudia Bisschops

21


“Een maatschappij kan niet bestaan uit mensen die alleen maar nemen” en “Alle officieren moeten fan worden van Feyenoord!” Twee opmerkelijke uitspraken van een man die nauwelijks nog introductie behoeft. 200 jaar KL nadert zijn einde. Daarom als apotheose de biecht van de Commandant der Landstrijdkrachten Mart de Kruif. Fortitudo (moed - standvastigheid)

De zeven deugden Prudentia (wijsheid - verantwoordelijkheid)

22

score: 8

Ik heb een groot verantwoordelijkheidsbesef, dat houdt niet op na vijf uur. Zeker in Afghanistan, waar mensen gesneuveld zijn, voelde ik dat sterk. Verantwoordelijkheid draag je altijd bij je. Tegelijk geeft ook kracht om door te gaan. Wijsheid koppel ik aan pragmatisch zijn. Leiderschap is in de situatie met de middelen die je hebt keuzes maken. In het maken van keuzes ben ik niet voorzichtig. Ik ga niet voor de veilige middenweg. In de loop der jaren en in het doorlopen van de rangen heb ik geleerd dat je vooral dicht bij jezelf moet blijven, anders word je ongeloofwaardig. Authenticiteit is de ruggengraat van mijn leiderschap, nogmaals, samen met een groot gevoel voor verantwoordelijkheid.

Iustitia (rechtvaardigheid - rechtschapenheid) score: 9 Ik kan me ongelooflijk opwinden wanneer ik onrecht zie. Als je op missie gaat, zie je het kwaad dat mensen elkaar aandoen en zie je heel concreet de consequenties. Dat kun je lijdzaam accepteren. Voor mij is het juist een drijfveer om in actie te komen, me daar niet bij neer te leggen. Treffend is het lied in Soldaat van Oranje: als de wereld in brand staat, wie blust dan het vuur? Delen van de wereld staan in brand omdat er schaarste is, omdat sommige machthebbers in de wereld militaire middelen inzetten om oneigenlijke doelen te bereiken. Dat baart me zorgen. Ik probeer als militair het goede te doen, ben daarin voortdurend zoekende, ook als het soms anders uitpakt. Maar passief blijven bij onrechtvaardigheid is voor mij geen optie.

Temperantia (gematigdheid-zelfbeheersing)

score: 6-

Op dit punt ben ik een soort Dr. Jekyll and Hyde. Ik kan als de situatie het toelaat, me heerlijk verliezen in sport, voetbal bijvoorbeeld, tomeloos lachen, maar ook een keer stevig huilen, gewoon mezelf zijn. Ook op facebook ben ik mezelf en gun ik mensen een blik in de wereld van de C-LAS, met al mijn passies, maar ook met defensie in zijn mooie en soms ook minder mooie kanten. Aan de andere kant, als de situatie erom vraagt en er veel stress is, zoals onder operationele omstandigheden, ben ik enorm gefocust op mijn taak als commandant. Ik word omgekeerd evenredig juist heel rustig naarmate de stress toeneemt, ik straal controle uit en neem op basis van zorgvuldige analyses mijn beslissingen.

score: 9

Mijn vrouw heeft ooit gezegd dat ik enorm eigenwijs ben en daarin zit een kern van waarheid. Als ik ergens van overtuigd ben, dan zet ik alles op alles om dat doel te bereiken en ben ik een terriër die niet loslaat. Wel binnen de grenzen van het betamelijke. In mijn huidige functie neem ik besluiten op basis van ratio en klankbordsessies. Operationeel ligt dat anders, daar stoel je vaker op intuïtie, voortkomend uit kennis en ervaring. Of mijn standvastigheid verband heeft met mijn voorliefde voor Feyenoord? Ik zeg wel eens schertsend dat iedere officier fan zou moeten zijn van Feyenoord: je kunt omgaan met teleurstellingen, je hebt hoop op betere tijden en je moet een oneindige trouw hebben!

Fides (geloof)

score: 6

Ik ben Nederlands Hervormd gedoopt. Ging ook naar catechisatie, maar dat kwam in de knel met mijn voetbaltrainingen. Een van de laatste keren dat ik in de kerk ben geweest, was in de tijd van de acties tegen de kruisraketten. De dominee hield toen een verhaal dat het christelijk geloof zich niet verhield met het beroep van militair. Daarop ben ik weggegaan. De kern dat je het goede moet laten overheersen over het kwade vind ik een mooie gedachte. Het verbindt religies onderling en daarin kan religie een mooi effect hebben op mensen. Ik geloof dat er meer is tussen hemel en aarde, dat niet alles toeval is, maar met de instituties heb ik weinig.

Spes (hoop)

score: 9

Als je accepteert dat er geen hoop is of dat je niet het idee hebt dat je de wereld een klein beetje beter kunt maken, kun je net zo goed ophouden met alles. De bijna 300 ISAF jongens en meiden die in mijn tijd als commandant in Afghanistan zijn gesneuveld, zijn gesneuveld om andere mensen hoop te geven. Dat staat los van de vraag of het succesvol is geweest, want die garantie heb je nooit van tevoren. Soms moet je opstaan in de volle overtuiging dat hoop leidt tot een betere toekomst. Zonder hoop kun je niet leven.

Caritas (naastenliefde)

score: -

Naastenliefde doe je buiten de schijnwerpers. Daarom vind ik het moeilijk hier een cijfer voor te geven. Naastenliefde zit in de kleine dingen waar je je niet op laat voorstaan. Naastenliefde is niet de mensen die we op televisie helden maken. Het zijn de mensen die dag in dag uit in het verpleegtehuis anderen verzorgen, naar het einde begeleiden of de mantelzorgers thuis. Ik probeer elke dag het goede te laten overheersen over het slechte. Ook militair zijn bevat intrinsiek iets altruïstisch, maar dat is dan vooral naastenliefde in het grotere perspectief. Het is mijn diepste overtuiging dat geven belangrijker is dan nemen. Een maatschappij kan nooit bestaan uit mensen die alleen maar nemen.


heen te stappen en die ander de hand te reiken in de overtuiging dat je alleen samen een toekomst hebt, dan heb ik daar diepe bewondering voor.

Gula (onmatigheid)

score: 5

Ik ben een infanterist dus ik eet alles, maar ik ben geen Bourgondiër. Twee uur aan tafel zitten is niets voor mij. Ik kan goed genieten, maar heb daar geen eten voor nodig. Ik ben juist heel erg bezig met mijn gezondheid, met fysiek fit zijn. Ik vind een gezonde geest in een gezond lichaam heel belangrijk. Sporten is een uitlaatklep die me in staat stelt niet alleen af te schakelen, maar ook afstand te nemen van mijn werk zodat er ruimte komt voor nieuwe inzichten en ideeën. Naast voetbal heb ik een grote passie voor fietsen. Al fietsend zie je veel meer van een land en doe je nieuwe contacten op. Zo ben ik betrokken bij de Grand Depart volgend jaar en draag ik Alpe d’HuZes een warm hart toe.

Ira (woede - wraak)

De zeven zonden Superbia (hoogmoed - ijdelheid)

score: 3

Het gaat niet om mij. De hele KL draait om die ene sergeant met zijn groep, de luitenant met zijn peloton. De rest staat in dienst van deze mensen. Mijn functie brengt aandacht met zich mee en soms is dat ook fijn, maar ik kan goed zonder. In de kringen waarin ik verkeer zie ik veel ijdelheid en ik kijk er als buitenstaander met Achterhoekse nuchterheid naar.

Avaritia (hebzucht - gierigheid)

score: 2

Ik kan boos worden als ik iets onrechtvaardigs zie, maar gevoelens van wraak ken ik niet. Mij zul je zelden boos zien in mijn werk. Ik ben niet het type dat briesend over de gang loopt. Ik kan me opwinden als ik dingen in de pers zie die niet kloppen of ongenuanceerd zijn, in die zin ben ik niet vlak.

Acedia (luiheid)

score: 6

Ik kan heel goed afschakelen. Ik werk hard, gemiddeld haal ik de tachtig uur per week met gemak, maar thuis doe ik bijvoorbeeld weinig in het huishouden. Zelden pak ik spontaan de stofzuiger of ruim ik op uit eigen beweging. Ik ben trouwens wel weer de enige thuis die strijkt. Voor mijn werk ben ik veel onderweg, ook vaak s’ avonds en in het weekend. Ook al zitten daar vaak leuke dingen bij, toch is lui zijn voor mij een manier van opladen.

23

score: 3

Als in Afghanistan kinderen blij kunnen zijn met een schriftje en een stift, dan weet je dat je geluk niet afhangt van grote dure dingen en bezit. Het gevaar is dat het allemaal steeds groter moet en jezelf steeds ontevredener raakt. Er zit geen einde aan. Het gaat om in het leven om andere dingen, om hoe je als mens bent. Waardevol is wat je voor elkaar kunt betekenen. Het feit dat er vijftien man van de voetbalclub spontaan thuis het dak komen repareren als ik op uitzending ben, dat is wat er voor mij echt toe doet.

Luxuria (zucht naar weelde - luxe)

score: 2

Je zult me niet zien in een peppie auto en dure kleding. Ik heb een Ford van twaalf jaar oud, die brengt me van A naar B, meer niet. Ik heb twee pakken en die heb ik voor dienst. In mijn vrije tijd zul je me nooit in pak zien. Veel liever loop ik in een trui met spijkerbroek of in het trainingspak van de voetbalclub waar ik jeugdtrainer ben, soms tot ergernis van mijn vrouw. Militaire herinneringsgeschenken hebben voor mij waarde vanwege degene die het me geeft en waarom die persoon het geeft, niet zozeer als geschenk op zich.

Invidia (afgunst - jaloezie)

score: 2

Jaloezie is verspilde energie. Waarom moet je energie besteden aan naar andere mensen te kijken en naar wat zij hebben? Ik ben dankbaar voor de jeugd die ik heb gehad, alhoewel mijn vader vroeg is gestorven. Ik voel me gezegend met de familie die ik heb en hoe ze in het leven staan. Ik ben geen zondagskind. Wat ik heb bereikt is me niet aan komen waaien, het is het resultaat van noeste arbeid. Voor mij een man als Yitzhak Rabin een held. Als je als jonge soldaat hebt gevochten tegen de vijand, je leven op het spel zet, en tien jaar later de grootsheid hebt om over je eigen schaduw

Het eindoordeel Strijdvaardig, recht door zee en met open vizier ging de Commandant Landstrijdkrachten het gesprek aan, zoals het een infanterist betaamt. Het resultaat is meer dan keurig. Met het oog op zijn bedenkelijke bijdrage in het huishouden blijft één vraag onbeantwoord: zou mevrouw De Kruif ook fan van Feyenoord zijn?

biechtgesprek Claudia Bisschops

denktank

GV Present | Zomer | 2013

Nadenken over humaan samenleven

Militair: mens of robot?

Oorlog zit in de aard van het beest(je) dat ‘mens’ heet. Kunnen we voor oorlogvoering ook robots inzetten? Onbemande drones zijn er al. De infanterist als robot? Verfijnd en geprogrammeerd met een duidelijke opdracht. Vechtrobots zijn uiteindelijk goedkoper. Wissel ze in voor militairen! Of toch niet…

24

Hoe kunnen mensen met elkaar humaan samenleven? Het positieve denken, dat de mens ongebreideld vrij is en al handelend in de wereld zichzelf creëert, klopt niet. Al tijdens en na de Eerste Wereldoorlog ontstond verzet tegen dat soort idealisme. Terwijl de gasdampen optrokken boven de vele loopgraven, werd het duidelijk. De centrale gedachte ‘ik denk, dus ik besta’ is naïef. Een mens die ‘alles begrijpt’ en grijpt, daar is niets moois meer aan. Een Tweede Wereldoorlog met efficiënte concentratiekampen volgt. De mens maakt zijn medemens tot object en vernietigt het.

De ander als object In ons denken zijn we geneigd de mens centraal te stellen of de wereld. Volgens Martin Buber (1878-1965) moet dat veranderen. Niet de mens of de wereld moeten centraal staan, maar de relaties tussen mens en wereld! In 1923 schreef hij daarover zijn werk ‘Ich und Du’. Buber werd als universitair docent ontslagen, zodra Hitler aan de macht kwam. Hij ging in verzet, kreeg een spreekverbod en werd daarna hoogleraar in Jeruzalem. Buber zegt: Ik houd van vrijheid, maar geloof er niet in. De mens is nooit een geïsoleerd ‘ik’. Enerzijds zijn we in onze relatie sterk geneigd om de ander te zien als object of ding, doelmatig: wat heb ik aan jou? Dat doen we allemaal. Buber duidt die verhouding in de relatie als ‘ik en het’. Maar als je alleen vanuit die positie leeft, leef je niet echt. Dat doe je wel als je die ander ontmoet in het oorspronkelijke, in liefde en vrijheid, zonder doel, zonder gelding van ruimte en tijd, intens en onbevangen. Dan verandert de verhouding in die relatie verrassend tot ‘ik en jij’.

Face to face Een veteraan vertelde: “Als gewondenverzorger raapte ik een zwaar

gewond meisje van de straat en snelde ik naar de nabije hulppost.” Een ‘meisje van de straat’ kan tot nu toe ‘elk meisje’ zijn. Het is op de grens van ‘ik en het’. In de ontmoeting van deze functioneel gerichte relatie verandert er echter iets: “De blik in haar ogen trof mij. Hoe ze mij aankeek, zou mij altijd bij blijven! Toen ik jaren later voor mijn verwerking terugkeerde, keek ik opnieuw in diezelfde ogen. Opeens begon ik te huilen. Zij had het dus gered!” In de ontmoeting van ‘face to face’ werd dit meisje opeens boven alle derden verheven. In beginsel was deze gewondenverzorger gewoon met zijn vak bezig. Hij deed wat hij moest doen. Maar dan verandert de verhouding naar ‘ik en jij’. Door die ik-jij dialoog met je medemens word je pas mens. Dat leert Buber uit de theologie. Een godsdienst of levensbeschouwing die dat mist, is onecht en slechts een ideologie. Daar gaat het niet om relaties met mensen, maar om macht. Omwille van de mens geloofde Buber in een gezamenlijke Arabisch-Israëlische staat en hij zette zich daarvoor in.

Wilde woekering van het ‘ik’ Emmanuel Levinas (1906-1996) groeit op in de Joodse traditie. Tijdens de oorlog vlucht zijn gezin van Litouwen naar Charkov in Oekraïne. Hij maakt de Russische revolutie van 1917 mee. Later studeert hij filosofie in Frankrijk. In de Tweede Wereldoorlog wordt zijn hele familie vermoord. Levinas is ervan

Niets is mooi aan een mens die ‘alles begrijpt’ en grijpt

overtuigd: er is iets mis met het Westerse denken! De kernzin van Descartes ‘ik denk, dus ik besta’ moet volgens hem veranderen: ‘als ik denk, bestaat de ander’! Natuurlijk worden wij mensen geboren met de wil het geluk te genieten en met liefde voor ons eigen bestaan. Dat natuurlijke egoïsme is spontaan en naïef en komt de mens ten goede. Tegelijk vergelijkt hij de mens met een boom die met zijn wortels alles uit de aarde opzuigt, omhoog schiet, alle lucht en daglicht consumeert, aanvankelijk leeft als een wilde woekering, alsof er geen ‘ander’ bestaat! Die mens is ‘god in het diepst van zijn gedachten’. Comfortabel zittend op het eigen pluche. Daar mag de ander niet op inbreken. Maat van alle dingen is hij.

Gelukkige schaamte Als mens meen je onafhankelijk en vrij te zijn. Je denkt zelfs dat je de relatie met de ander niet nodig hebt. Maar juist wie alleen zijn ego als vertrekpunt neemt, gaat over lijken. Als de ander je confronteert en er een ethisch appel op je wordt gedaan, volgt er meestal een ervaring van schaamte. Dat er schaamte wordt opgeroepen is een goede menselijke eigenschap die erbij helpt om humaan te kunnen samenleven. Schaamte helpt om je slecht verworden egoïsme en onverschillig totalitair denken te breken. Daarmee wordt ook in jou een verlangen gewekt om voor die ander verantwoordelijkheid te dragen. Dat komt omdat een mens niet alleen voor zichzelf kán leven. Levinas sluit aan bij een kerngedachte in de Joodse bijbel dat de verdrukte mens recht moet worden verschaft.

Robotsoldaten, ze komen er aan! Van loopgraven tot in kampen zijn wij mensen tot uitersten in staat. Schuilt in mij de natuurlijke egoïst, die harteloos de arme


het laatste stukje brood ontneemt, waardoor deze sterft? Of een waardig mens, die in een behoeftige ‘God’ ziet, zijn laatste stukje brood weggeeft en zelf sterft? Niet graag zouden we beproefd worden. Aan een derde wereldoorlog denken we liever niet. In de strijd tegen terrorisme en jihadisme wordt er nagedacht over diverse militaire alternatieven. Hulde aan de robotsoldaten? Als er in de toekomst helemaal geen grondtroepen meer nodig zijn, bespaart

Als gewondenverzorger raapte ik een zwaar gewond meisje van de straat. Toen ik jaren later terugkeerde, keek ik opnieuw in diezelfde ogen en begon te huilen. Zij had het dus gered! dat niet vele mensenlevens? In mei vond de Conventie over Conventionele Wapens van de Verenigde Naties plaats in Genève om na te denken over mensenrechten en robotica. Volledig automatische ‘killer robots’ die niet nadenken. Zij zijn geprogrammeerd. Zij schieten doelgericht, zonder te missen. Wat wil je nog meer? In de VS, Groot Brittannië, Israel, Zuid-Korea en Japan zijn ze er al. Robots die bommen ontmantelen, spioneren en granaten afschieten.

Aantrekkelijk? Is het aantrekkelijk voor militairen robots in te zetten? Waarin verschilt een mens met een robot? Mensen zijn er immers niet echt op gemaakt om oorlog te voeren. Wat doen we met oorlog onszelf aan? Laat oorlog

gerust over aan robotsoldaten. Een mentale en fysieke voorbereiding hebben zij niet nodig. O zo handig! Een robot raakt ook niet getraumatiseerd en heeft geen nazorg nodig. Maar wanneer krijgt een robot last van het geweten? Is er zoiets als een ethisch bewustzijn in relatie tot mensen recht doen en mensenrechten? Intuïtie of compassie kent de robot niet. Bij hem is die verrassende ik-jij verhouding niet mogelijk. Goed ergens over nadenken, liefhebben, zich schamen over wat hij heeft nagelaten of gedaan… een robot met een hart, bestaat die? Nee, ‘ik denk dus ik besta’ is te weinig. Eén mens is ook niet alles. Die ene mens kan ook in een robot veranderen: als hij ophoudt na te denken over zijn relatie met de ander, over zijn natuurlijk egoïsme en zijn macht. Een mens die zich onbereikbaar maakt voor elk ethisch appel. Die zich in de ontmoeting niet meer laat verrassen door de ander, maar de andere mens gemakshalve tot ‘vijand’ heeft verklaard. Of tot ‘doel’ dat moet worden uitgeschakeld. Wat is het lot van de militair? Mens te blijven of robot te worden? John van Eenennaam [email protected]

25

traditiekamer


Befehl ist Befehl is moreel verwerpelijk

Protestanten…

van oudsher oproerkraaiers?

Een paar maanden geleden waren koning Willem-Alexander en koningin Máxima op het tienjarig feest van de Protestantse Kerk in Nederland. In het schemerdonker aan de bar van het vormingscentrum Beukbergen vroeg toen een militair: “Dominee, kunt u mij vertellen wat protestants is?”

26

Het protestantisme is een waaier met oneindig veel kleuren en smaken. In dat palet gaat het van donkere orthodoxie tot vederlichte vrijzinnigheid en een creatief midden met van alles en nog wat. Protestanten heb je in vele soorten en maten. Vrolijk en uitbundig, somber en eerbiedig, realistisch en verantwoordelijk. Toch noem ik een paar waarden, die voor mij oplichten in de geschiedenis van het protestantisme. Als protestantse geestelijk verzorger verbind ik ze met onze militaire context.

Gelden de meeste stemmen altijd? Europa verloor een derde van haar bevolking door pestepidemieën, waar de huidige Ebola niets bij voorstelt. Het gevolg: een economische crisis, niet te vergelijken met de onze. De Ottomanen veroveren Constantinopel en Columbus ontdekt Amerika. Het humanisme vormt een internationale club van intellectuelen. De aanloop tot het protestantisme in de 16e eeuw is boeiend genoeg. In die periode van grote veranderingen wordt de tijd ook rijp voor een godsdienstige emancipatie. Het merendeel van de bewoners in de Nederlanden kan niet lezen of schrijven. Toch hamert de katholieke humanist Erasmus er op dat mensen zelf die Bijbel moeten gaan lezen en daar ook zelf betekenis aan mogen toekennen. Want er zijn nieuwe antwoorden nodig op allerlei ‘moderne’ vragen! Ondertussen is er voor de nieuwbouw van de Sint Pieterskerk in Rome geld nodig. Mensen betalen veel geld voor hun zielenheil of dat van

Wil je als organisatie gezond blijven, dan maakt de stem van een enkeling of minderheid soms het verschil

gestorvenen. Volgens het gezag van de kerk stellen zij zo voor zichzelf en anderen een plekje in de hemel veilig. Een Duitse monnik protesteert tegen deze commerciële uitbuiting. Het is Luther, die in 1517 zijn stellingen aan de deur van een kerk hangt. Daarmee ontketent hij een debat. Hoe riskant dat ook voor hem is, tegen de arrogantie van de macht in legt hij daarna verantwoording af waar hij staat. Kan ik daar een les uit halen? Misschien deze: wil je als organisatie gezond blijven, dan maakt de stem van een enkeling of minderheid soms het verschil. Laat de waarde van wat opgemerkt wordt nooit overmeesterd worden door de macht van het getal.

Zelfstandig denken Iemand tekent protest aan. Na verloop van tijd maakt ongeveer de helft van de Westerse christenheid zich los van Rome. Diverse ontwikkelingen, waaronder de boekdrukkunst, stimuleerden dat. De stem van Luther plaats ik in een traditie van ‘zelfstandig denken’. Het werd later ‘typisch protestants’ genoemd als mensen zelfstandig thuis een Bijbel lazen. En wat nog belangrijker werd: betekenissen van teksten lagen niet langer vast aan de ketting van het leergezag van bisschop en paus. Mocht elke generatie hier niet steeds opnieuw mee aan de slag gaan? Gezag van hogerhand was niet langer meer vanzelfsprekend. Welke link zou ik kunnen maken met de krijgsmacht? Krijgt ieder die daarin werkzaam is, ook niet te maken met bevelen van hogerhand? Gehoorzaamheid en discipline zijn belangrijke waarden. Maar zijn ze absoluut? Moeten alle andere waarden daar aan ondergeschikt gemaakt worden? Hoe zit het met de waarde van het zelfstandig denken? Nee, Befehl ist Befehl is moreel verwerpelijk. Dat hebben we wel


Laat je niet dwingen een ander leven te leven, dan je zelf wilt en kunt geleerd. Geen blinde gehoorzaamheid. Natuurlijk kun je een opdracht krijgen van je militaire meerdere. Maar blijf ondertussen jezelf beschouwen als een vrij mens! Uiteindelijk is altijd nog de vraag: hoe denk ik daar nu in deze situatie zelf over? Hoe sta ik er in? Kan ik voor mijzelf verantwoorden wat ik doe of nalaat? Uiteraard kunnen deze vragen onder druk komen, maar blijf jezelf die vragen stellen. Zo kun je mens blijven als militair. Blijf zelfstandig denken. Laat je niet dwingen een ander leven te leven, dan je zelf wilt en kunt.

Gezag en medezeggenschap Dat ‘zelfstandig denken’ in het protestantisme was nog maar een aarzelend begin. De ‘grote’ vernieuwers bleven elk ook ‘kind van hun tijd’, de Middeleeuwen. Luther kwam in zijn denken niet vrij van antisemitisme. Ook andere kerkvernieuwers waren verre van volmaakt. Toen bleek dat Servet, een andersdenkende arts/theoloog, zijn mening uitte door middel van een publicatie, werkte de hervormer Calvijn mee aan zijn doodstraf. Sterk was de heersende macht over wat wel of niet openbaar gemaakt mocht worden. Hoe pril, beperkt en kwetsbaar was de ‘vrijheid’ van de ander. Daarin verschilde het

protestantisme niet van andere stromingen. Al maakte men een goed begin door bij de inrichting van deze kerken afstand te nemen van hiërarchisch gezag. Verder moest over vrijheid van godsdienst, vrijheid van meningsuiting in woord en geschrift en vrijheid van geweten nog veel worden nagedacht. Die protestantse vernieuwing verstrakte zich, daar waar men andersdenkenden in het orthodox keurslijf geperst wilde krijgen. Diverse protestantse richtingen hebben later als kerk ‘de enige ware leer’ voor zich opgeëist. Maar politiek en samenleving werden wel steeds meer ‘verdrag-zaam’. Een verdrag gaf geen garanties. Het maakte mensen niet meteen verdraagzaam! Ook vandaag kunnen we dat opmerken. Eenieder heeft wel ‘het recht’ op vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst. In de praktijk echter wordt dat recht vaak aangetast of lang niet altijd verleend. Neem bijvoorbeeld het recht op informatie. Er is een wet van ‘openbaarheid van bestuur’ voor alle Nederlandse burgers. Toch blijkt ontkennen, bagatelliseren en vertragen soms de gekozen strategie. En hoe denken we in Defensie over medezeggenschap? Kan iemand vanwege een hogere rang zich élk recht toe-eigenen om zelfstandig een besluit te nemen over de eenheid? Volgens het besluit medezeggenschap is dat beperkt. Daar moeten commandanten soms aan wennen. Het besef is soms gering dat mensen in de eenheid

werkzaam zijn op basis van een zekere gelijkheid. Zijn wij niet allemaal ‘ambtenaren’ in dienst van de Nederlandse overheid?

Verantwoordelijkheid en wereldgerichtheid We leven al lang niet meer in de Middeleeuwen. De tijd dat gezag van boven vooral dicteert wat goed voor je is, ligt achter ons. Godzijdank worden er geen heksen of ketters meer verbrand. Ook de focus om een plaats in de hemel te bereiken als eindstation, is verdwenen. In het protestantisme kwam er meer - soms teveel - aandacht voor de persoonlijke mens en zijn geloof. Maar het verscherpte ook het zicht op onze autonomie: dat je zelf keuzes maakt op basis van eigen verantwoordelijkheid. De protestantse predikant Bonhoeffer werd opgepakt omdat hij betrokken was in een complot tegen Hitler. Hij schrijft in de gevangenis dat je pas leert geloven als je midden in de aardsheid van dit leven staat. Als je deelneemt aan alle taken en problemen, successen en mislukkingen met alle ervaringen en twijfels. Als je je keert tegen overmoed, aanbidding van de macht en jaloezie. Helpend en dienend werk je mee aan de wereldlijke taken, waarvoor het samenleven je stelt. Je bent er voor anderen. Wat hij zegt, klinkt protestants. Is het niet tegelijk een prachtig motto voor allen die werkzaam zijn in de krijgsmacht? John van Eenennaam

27


KIJKWIJZER

A most wanted man

Boyhood

Fury

Verenigde Staten, 2014, regie: Richard Linklater

Verenigde Staten, 2014, regie: David Ayer

Het is vreemd om naar deze film te kijken, alleen al omdat je weet dat de hoofdrolspeler Philip Seymour Hoffman nog voor de première dit jaar, aan een overdosis heroïne is gestorven. In ‘A most wanted man’ zie je hem zwaar rokend, drinkend en zichzelf verwaarlozend. Hij speelt een agent van de Duitse geheime dienst. Ze zijn een half Tsjetsjeense-half Russische vluchteling op het spoor, die meer dood dan levend aankomt in Hamburg. Deze man wordt de speelbal in het spel om de ontmaskering van een islamitische ‘goede-doelen-stichting’ en haar leider, waarvan ze vermoeden dat het een dekmantel is voor het binnenhalen van geld voor terroristische acties. De vluchteling zelf heeft geen enkel besef dat hij het lokaas is. De film is een spionagefilm op z’n best, een goed en knap verhaal, cynisch, gelaagd, actueel. Fantastisch geacteerd, prachtig gefilmd door de Nederlandse regisseur en fotograaf Anton Corbijn. Vanaf het eerste tot en met het laatste moment spannend, met een verbijsterende ontknoping. *****

In Boyhood volgen we de hoofdrolspeler, Mason, terwijl hij ouder wordt van schoolkind tot z’n middelbare school, tot hij het huis uit gaat om te gaan studeren in een stad een paar honderd kilometer verderop. De film is een doorgaande vertelling over Mason, zijn zusje en over zijn gescheiden ouders. Ze worden stapje voor stapje telkens weer een jaar ouder. Mason wordt groter, krijgt vrienden, verhuist, wordt verliefd. Zijn moeder worstelt zich door een studie psychologie heen, hertrouwt met (alweer) de verkeerde man. Zijn vader wordt van een vrije vogel langzaam een middelbare huisvader. Je kunt zeggen dat de film gaat over Mason en reis naar de volwassenheid. Maar het gaat evenzeer over zijn ouders die ook ouder worden, hun kinderen moeten loslaten en hun leven proberen in te vullen met vallen en opstaan. De regisseur heeft 12 jaar gefilmd voor deze film, elk jaar een paar dagen of weken met topacteurs en met ‘Mason’. In het diepste geheim om Mason uit de schijnwerpers te houden zodat die zelf z’n jeugd behield en echt kon blijven spelen. De film kwam dit jaar uit. De film duurt bijna drie uur, maar toch bleef na afloop het gevoel: jammer dat íe al voorbij is. *****

Don Collier (Brad Pitt) is een tactisch geniale sergeant die zijn tankeenheid naar Berlijn moet loodsen. Hij krijgt als boordschutter broekie Norman Ellison (Logan Lerman) mee, die zich staande moet houden tussen vier oorlogsrotten. Binnen het grote verhaal, dat sec genomen dun is, zoomt de regisseur in op een aantal situaties, zoals de inname van een dorpje - waarbij een vreemd soort broeierige sfeer ontstaat tussen de vijf tankers, een tactisch gevecht tussen de Sherman van Collier, Fury genaamd, en een Duitse Tiger 1 én uiteindelijk het slotoffensief waarbij de grote held het leven laat. Vanuit het oogpunt van ethiek en leiderschap stemmen een aantal scenes tot dieper nadenken over goed en kwaad. Collier die Norman leert geen genade te hebben met Duitsers versus de SS’er die barmhartig Norman in leven laat. In alle oorlogsgeweld behoudt de film een menselijk gezicht door de mooie chemie tussen vaderfiguur Pitt en de jeugdige Lerman die weet te boeien met een fijnzinnig staaltje acteerwerk. Pitt in de rol van rouwdouwer zet een degelijke acteerprestatie neer, die toch onwillekeurig het gevoel oproept dat je naar de nieuwste ster van de Expendables-cast kijkt. ****

Anne Zweers

Claudia Bisschops

Verenigd Koninkrijk, 2014, regie: Anton Corbijn

28

Anne Zweers

Kijk- en leeswijzer *

slecht

**

matig

*** goed **** zeer goed ***** meesterwerk

leeswijzer

Omdat je leven betekenis heeft! Jubileumboek 100 jaar Diensten Geestelijke Verzorging bij Defensie 1914-2014 door Diensten Geestelijke Verzorging 104 pagina’s Uitgegeven in eigen beheer, 2014 Ter ere van het honderd jarig bestaan van de Diensten Geestelijke Verzorging bij Defensie is eind november een boek verschenen waarin wordt teruggeblikt op die honderd jaar. Door de ogen van de zes denominaties en de algemeen medewerkers die samen de DGV vormen krijgt de lezer een aardig beeld van hoe het was, hoe het werd en hoe het nu is. De artikelen variëren daarbij van een geschiedenisles tot een inspirerend gedicht tot een verhaal puttend uit de eigen ervaringen. Dit maakt het boek een allegaartje en tegelijk pretentieloos in zijn opzet. Om de verhalen kracht bij te zetten is ervoor gekozen om het jubileumboek rijkelijk te voorzien van fotomateriaal. Het zijn dan ook vooral de foto’s die tot de verbeelding spreken, van opwaaiende priesterrokken in zwart- wit tot GV’ers in het voorterrein in Afghanistan of aan boord van een schip. Al met al geeft ‘Omdat je leven betekenis heeft!’ een goed beeld van de geschiedenis van de DGV en tegelijk van het - vaak zo verkeerd begrepen - beroep van een geestelijk verzorger. Daarmee is het een mooi en waardig cadeau voor een eeuwling. *** Claudia Bisschops


Lege Stad. Verzamelde herinneringen Het puttertje 1943-1950 door Donna Tartt door Guus Luijters 128 pagina’s Uitgeverij Nieuw Amsterdam, 2014 ISBN: 9789046817537 Prijs: € 15,95 Wat zijn jouw allereerste herinneringen? Niet meteen antwoorden, even nadenken. Wat zie je voor je, wat hoor je, wat ruik je? Schrijver Guus Luijters stelde zichzelf die vragen en schreef zijn jeugdherinneringen op, vanaf zijn geboortejaar 1943 tot ongeveer zijn zevende. Op steeds één pagina vallen we in een herinnering, zo eerlijk en ongekleurd mogelijk. Zo kijk je mee door kinderogen naar het Amsterdam van net na de oorlog. Je valt in een beschrijving van een zomerse dag, een gebeurtenis op school, een oom die drie keer opschept, een vriendje dat ziek wordt en verdwijnt. Ik ben van 1965 en uit een andere streek, dus ‘herken’ ik niets, maar tegelijk herken ik wel soortgelijke ervaringen. Schrijver Guus Luijters weet in zijn boek de geschiedenis tot leven te roepen. Dit boek roept eigen jeugdherinneringen op, ook als je uit een heel andere tijd of zelfs ander land komt. Er schuilt iets universeels in onze kinderlijke ervaringen. Er zijn dingen die je ziet, waarneemt als kind, maar tegelijkertijd niet snapt. Het gedrag van grote mensen is soms zo vreemd. Elke herinnering is een filmscène op zich, waar je zelf kop en staart bij kan bedenken. Leg dit boek naast je bed, lees er één pagina uit voor het slapengaan en droom heerlijk! Lezen! *** Fred Omvlee

928 pagina’s Uitgeverij De Bezige Bij, 2013 ISBN: 9789023485032 Prijs: € 24,90 ‘Het puttertje’ kwam vorig jaar uit en de verwachtingen waren hoog gespannen na het grote succes van de debuutroman van Tartt. ‘Het puttertje’ speelt deels in Amsterdam en het gelijknamige schilderij van Carel Fabritius, dat nu in het Haagse Mauritshuis hangt, vormt een rode draad in het (gedachten)leven van de hoofdpersoon. Het verhaal beschrijft het leven van Theo Decker die op dertienjarige leeftijd zijn moeder verliest bij een aanslag. Zijn verdere leven wordt vooral bepaald door de mensen om hem heen. Nauwgezet worden zijn leven en die mensen beschreven, maar door alle details kan de lezer de aandacht verliezen. Toch zorgt de nauwgezetheid er ook voor dat je zodanig wordt meegenomen in de belevingswereld van het boek dat je je in bijna alle personages en gebeurtenissen kan inleven. Het blijft genoeg boeien om het vervolg te willen weten. De roman gaat over de speling van het lot en de kracht van liefde en overlevingskracht. Maar ook thema’s als schuld en schaamte, en de (on)mogelijkheid tot het maken van eigen keuzes klinken er sterk in door. Het is geen boek voor op het nachtkastje, daarvoor is het letterlijk te zwaar en te lang. Ik raad het aan voor bij de kerstboom of op het strand. **** Wilma Geerdink

29

op het lijf geschreven

GV Present | December | 2012

Believe Vroeger heb ik altijd gezegd dat een tatoeage niets voor mij was, maar toen ik door een moeilijke periode in mijn leven ging, heb ik er bewust voor gekozen. De tekst Believe is voor mij een kort en krachtig statement dat ervoor zorgt dat ik in mezelf blijf geloven en in alles om mij heen. Daarnaast zal het me altijd herinneren aan de tijd waarnaar ik juist níet meer terug wil. De reden dat ik de plek op mijn pols heb gekozen, is omdat 30

het voor mij altijd zichtbaar is, maar ik de tatoeage ook kan verbergen onder mijn horloge. Esther Helgers

Vind je het leuk om een professionele fotoreportage te laten maken over je tatoeage en is het daarnaast een tattoo met een verhaal, mail dan je gegevens naar: [email protected]


THEMACONFERENTIES

Vormingscentrum Beukbergen voorjaar 2015 Aanmelden bij Liza Kok, tel: 0346-332141 of per mail: [email protected]. Voor het volledige aanbod kunt u terecht op www. beukbergen.nl of de Defensieintranetagenda. Reageer snel, anders is de kans groot dat u achter het net vist! Meld u zich 5 weken voor aanvang van de conferentie aan.

verzuimt weet je wat je te doen staat. Je hebt te maken met verplichtingen in het kader van de Wet Poortwachter. Een zieke collega kan te maken krijgen met ingrijpende maatregels. Enerzijds blijft het nodig om echte betrokkenheid en aandacht te tonen. Anderzijds leg je hierin ook een nuchtere zakelijkheid aan de dag. Na deze conferentie let je op een goede balans tussen die twee benaderingen. Begeleiding: John van Eenennaam

Pelgrimage Santiago 04-05 februari 2015 Deze conferentie is aan te bevelen voor wie met FLO gaat. Voor hen die zich al wandelend of fietsend willen bezinnen op een nieuwe koers in hun leven. Aan bod komt de vraag: Wat is pelgrimeren en wat kan het doen met je? En hoe organiseer je dat langdurig onderweg zijn? Deze conferentie wordt verzorgd door ervaringsdeskundigen en biedt een oriëntatie zowel op geestelijk als op praktisch niveau. Het is mogelijk om (tegen betaling) samen met uw partner aan deze conferentie deel te nemen. Begeleiding: Rene Heinrichs

PC! Succes ermee! Datum: 2-3 maart Op de KMA en tijdens je functieopleiding ben je helemaal klaargestoomd voor deze klus. Je bent pelotonscommandant! Maar dan sta je voor je peloton, dan blijkt het net iets anders te zijn dan je dacht. De hamvraag is: hoe blijf je jezelf in deze rol als P.C.? Deze conferentie voor pelotonscommandanten met enige ervaring belooft een feest van herkenning te zijn. Begeleiders: Fransjesca van Grimbergen en Anne Zweers.

Ken uzelf, begrijp de ander 23-24 februari 2015 Heb jij soms ook het gevoel dat de samenwerking op de werkvloer niet loopt zoals jij zou willen? Ligt het aan de ander of ook aan jezelf? Voor teamleiders die de sfeer en samenwerking binnen hun team willen verbeteren, helpt deze conferentie beslist. Aan de hand van DISC, het kernkwadrant en feedback-werkvormen krijg je tools aangereikt om als individu en als team verder mee te komen. Je krijgt meer zicht op je eigen functioneren en op dat van de ander. Begeleiding: Ties Schutte

Communiceren en Waarderen 12-13 maart 2015 Soms lopen gesprekken tussen jou en een collega ongemakkelijk. Je ervaart weerstand, bij jezelf, bij de ander en je krijgt dat niet goed opgelost. Deze conferentie is erop gericht om inzicht te krijgen in dit soort situaties. Welke rol speel jij in de communicatie? Vergroot jouw zelfinzicht door bewustwording van jouw identiteit en jouw overtuigingen. Breng je eigen casuïstiek in. Je bewuster worden van wie jij bent binnen communicatie heeft een gunstig effect op de wijze waarop je jezelf en de ander beleeft en waardeert. Begeleiding: Ger Wildering.

Omgaan met zieke werknemers 26 februari 2015 Deze conferentie is voor leidinggevenden of hulp/zorgverleners in een SMT. Als een defensiemedewerker vanwege ziekte

vraag jij je af: Is dit nu wat ik wil? Klopt wat ik aan het doen ben, klopt het met wat ik belangrijk vind? Ben ik ergens ingerold of heb ik er bewust voor gekozen? En als dat niet zo is, hoe kom ik erachter wat ik echt belangrijk vind? Voor wie zich deze vragen stelt, is het interessant om kennis te nemen van inzichten, praktische methodes en morele idealen binnen de traditie van de Levenskunst. Het doel van Levenskunst is een goed en mooi leven te realiseren, een leven gebaseerd op waarden en idealen. Levenskunst is niet alleen iets waarover je nadenkt, het is vooral iets wat je doet. Het uitgangspunt is dat jij jezelf, je karakter en je leven vormgeeft door oefening. Begeleiding: raadsvrouw Marlies Joosten. Reeks Mindfulness 8 vrijdagochtenden 10.00 tot 12.30 uur. Met mindfulness richt je jouw aandacht bewust op het hier en nu en leer je bewust te leven zonder te (ver)oordelen. Het doel is om via meditatietechnieken automatische reactiepatronen los te laten, waardoor klachten als angsten, neerdrukkende gedachtenpatronen, stress en chronische pijn beter hanteerbaar zijn. Data: 06, 13, 20, 27 maart en 03, 10, 17, 24 april 2015 Begeleiding: Ger Wildering en Niels Morpey Als militair of burgermedewerker bij Defensie heeft u het recht op jaarlijks een conferentie

Levenskunst 30-31 maart 2015 Als mens leef je vaak min of meer vanzelfsprekend. Soms sta je even stil en

naar keuze bij te wonen, uiteraard indien de dienst het toelaat. Zie AMAR, artikel 85, lid 1j en BARD, artikel 45, lid 1.

31

GV

P R E S E NT

Thuis op vele fronten

WINTER 2014

Leest u GV Present graag, maa

r liever in de digitale versie om het milieu minder te belasten? Ga dan naar www.dgv.nl. Uw af melding voor de gedrukte versi e kunt u sturen naar: [email protected].

GV Present op Facebook en Twitter: www.facebook.com/GVPresent of www.twitter.com/GVPresent of tweet met #GVPresent GV Bereikbaarheidsdienst: 0800 5 777 777 Online: www.dgv.nl

P R E S E N T Thuis op vele fronten WINTER 2014

Recommend Documents