OVERVALLEN IN NEDERLAND Jaaroverzicht 2005
Korps landelijke politiediensten Dienst Nationale Recherche Informatie Overvalcriminaliteit DNRI / 2006
OVERVALLEN IN NEDERLAND Jaaroverzicht 2005
Uitgave: Dienst Nationale Recherche Informatie Postbus 3016 2700 KX Zoetermeer
De dienst Nationale Recherche Informatie is een onderdeel van het Korps landelij ke politiediensten
Telefoon
Fax E–mail Intranet
079–345 9911 (algemeen nummer) 079–345 9361 (overvalcriminaliteit) 079–345 9281 079–345 9202
[email protected] [email protected] e.nl
Zoetermeer, oktober 2006 Copyright © 2006 KLPD–DNRI Zoeterm eer DNRI nummer /2006
Behoudens de door de wet gestelde uitzonderingen, alsmede behoudens voorzov er in deze uitgav e nadrukkelijk anders is aangegeven, mag niets uit deze ui tgave worden verv eelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, z onder voorafgaande schrif telijke toestem ming van het KLPD. Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die nochtans onvolledig of onjuist is opgenomen, aanvaarden de auteur(s), redactie en het KLPD geen aansprakelijkheid. Voor eventuele verbeteringen van de opgenomen gegevens houden zij zich gaarne aanbevolen.
Inhoud Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Herziening eerdere rapportages . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Herziening van de jaarcijfers over 2004 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Herziening van het oplossingspercentage over 2002 . . . . . . . . Herziening van het oplossingspercentage over 2003 . . . . . . . . Herziening van het oplossingspercentage over 2004 . . . . . . . .
3 3 3 3 3
Samenvatting van de overvalcijfers over 2005 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 2. Kaders/Definities . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Voorwaarden voor registratie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ramkraken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Definitie van een ramkraak ten behoeve van LORS . . . . . . . . .
11 11 12 12
De functie van de landelijke database ramkraken in LORS . . . . . . . 13 LARS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 2A. Aantal ramkraken in Nederland in 2005 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 3. Ontwikkeling van het aantal overvallen in Nederland . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 3.1 Ontwikkeling van het aantal ove rvallen in Nederland (1996–2005) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 3.2 Aantal overvallen per politieregio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3 Aantal geregistreerde overvallen per politieregio in het eerste kwartaal 2000 – 2005 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4 Aantal geregistreerde overvallen per politieregio in het eerste halfjaar 2000 – 2005 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5 Aantal geregistreerde overvallen per politieregio in het derde kwartaal 2000 – 2005 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16 19 20 21
4. Ontwikkeling per sector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 4.1 Aantal overvallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 4.2 Mislukte overvallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 4.3 Overvallen per tijdstip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 4.4 Overvallen per dag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 4.5 Overvallen per maand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 4.6 Buit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 5. Daders, slachtoffers en wapens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1 Waargenomen daders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2 Gewonden en doden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3 Niet opgeloste overvallen met dodelijke slachtoffers . . . . . . . . .
29 29 32 34
(COLD CASES)
5.4 Slachtoffers in 2005 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 5.5 Wapens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
6. Branche–informatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 6.1 Financiële instellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 6.2 Groothandel, Industrie & Dienstverlening . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 6.3 Horeca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 6.4 Medische & Zorginstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 6.5 Overheidsinstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 6.6 Particulier/woningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 6.7 Transport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 6.8 Detailhandel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 7. Gebruikte voertuigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 8. Opsporingsberichtgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 8.1 Opsporing Verzocht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 8.2 RI ON–Line . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 9. Overige informatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 9.1 Vuurwapencriminaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 9.2 Interpol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 9.3 Europol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 9.4 Actieplan overvalcriminaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 9.5 Landelijk Overval Coördinator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 9.6 BRT’s in 2005 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 9.7 LARS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 9.8 CCV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 9.9 Politie Kennis Net . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 10. Het Landelijk Overvallen en Ramkraken Systeem (LORS) . . . . . . . . . . . . 55 Tot slot
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
Voorwoord De dienst Nationale Recherche Informatie (DNRI) van het Korps landelijke politiediensten (KLPD) wil duidelijkheid verschaffen over de aard en omvang van zware en/of georganiseerde criminaliteit. Dit gebeurt door overzicht en inzicht te bieden met betrekking tot deze criminaliteit, zowel in het algemeen als ook voor meer specifieke delictsvormen. De bedoeling hiervan is ondersteuning te verlenen bij de prioriteitsstelling op operationeel, tactisch en strategisch niveau. Overvallen vormen als ernstige, gewelddadige criminaliteit een aandachtsgebied van de DNRI. In de Raad van Hoofdcommissarissen is sprake van een portefeuillehouder gewelds– en vermogenscriminaliteit, waaronder het onderwerp overvallen valt. Binnen de politieregio's fungeert een netwerk van roofcoördinatoren en vindt er nauwe samenw erking plaats van politie en justitie met de private sector. Op b asis van een convenant door de Raad van Hoofdcommis–sarissen is door de Minister van Justitie voor de periode 2005 – 2007 een landelijk coördinator overvalcriminaliteit aangesteld in de persoon van drs. P.T. R eijenga. De inform atie afk oms tig uit h et Lande lijk Ov erval len en R amk rakens ysteem (LORS) dat bij de DNRI in beheer is, speelt een belangrijke rol. In LORS worden de door de regionale politiekorpsen ingezonden berichten en informatie uit andere bronnen met betrekking tot overvallen verwerkt. Vanaf eind 1992 is hierin inform atie opgenomen over r uim 31.000 in Nederland gepleegde overv allen. Vanuit LORS worden regelmatig periodieke overzichten en thematische analyses gepubliceerd. Daarnaast wordt LORS gebruikt voor operationele analyses, die niet voor publicatie bedoeld zijn. Dit jaarrapport is direct gebaseerd op de gegev ens van LORS. In dit rapport wordt een overzicht geg even van cijfers en percentages v an de gegevens die m et betrekking tot in Nederland gepleegde overvallen voorhanden zijn. Zonder de input en ervaring van de collega’s die verantwoordelijk zijn voor de verw erking van deze gegev ens, zou dit jaaroverzicht niet tot stand zijn gekomen. Naast de auteur van dit rapport, Piet de Poorter, besto nd het LO RS–te am v an de D NRI i n 2005 ui t: Anke Kool–Hofweg en Anita Mol–Karssen Geraldine Vandalon Olga Fauste Dom inquez Dit rapport wordt onder m eer aangeboden aan de Minister van Justitie, de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, de Minister van Economische Z aken, het College van procureurs–generaal, de Hoofdofficieren van Justitie, de korpschefs en de overval–coördinatoren van de regionale politiekorpsen, de korpschef van het Korps landelijke p olitiediensten, de Com mandant van de Koninklijke Marechaussee, onderdelen van de Dienst Nationale Recherche Informatie van het Korps landelijke politiediensten, een aantal Europese centrale politiediensten, alsmede aan het Nationaal Platform Crim inaliteitsbeheersing, de landelijk Coördinator Overv alcrim inaliteit, de leden van het Overleg Platform Roofovervallen (OP R), de stuurgroep Overv alcrim inaliteit, het Centr u m voor Crim inaliteitspreventie en Veiligheid, een aantal brancheverenigingen, een aantal wetenschappelijke instellingen, de beleidsadviesgroep Overvalcrim inaliteit en de vereniging Slachtoffer Hulp Nederland.
1
Herziening eerdere rapportages Na het verschijnen van een jaaroverzicht kan een reeds geregistreerde overv al uit LORS worden verwijderd omdat door aanvullende inform atie de zaak niet langer voldoet aan de definitie van een overval. De reden hiervoor kan b ijvoorbeeld zijn, dat na het inkomen van aanvullende gegevens, achteraf is gebleken, dat er sprake is geweest van een v alse aangifte of verduistering in dienstbetrekking. Ook komt het voor dat een overv al pas na de peildatum van de jaarrapportage wordt geregistreerd, doordat de informatie niet eerder door de regio ter registratie in LORS kon worden aang eleverd. Herziening van de j aarcijfers over 2004 Bij de Dienst Nationale Recherche Informatie van het Korps landelijke politiediensten zijn op 1 februari 2006, de peildatum voor deze rap portage, over het jaar 2004 in totaal 2388 overvallen geregistreerd in het Landelijk Overvallen en Ramkraken Systeem (LORS). Bij een eerdere rapportage over de jaarcijfers 2004 w as dit getal nog 2383. Herziening van het o plossingspercen tage over 2002 Van de 2594 g eregistr eerde ov ervalle n in LOR S in het jaar 2 002 zijn er i nmidd els 887 op gelost. Bij de vorige herziening over 2002 w as dit getal nog 886. Dit b etekent op de peildatum 1 februari 2006 een oplossingspercentage van 34,2%. Herziening van het o plossingspercen tage over 2003 Van de 2433 g eregistr eerde ov ervalle n in LOR S in het jaar 2 003 zijn er i nmidd els 829 op gelost. Dit betekent op de peildatum 1 februari 2006 een oplos singspercentage van 34,1%. Bij de vorige herziening over 2003 was dit oplossingspercentage nog 33,9%. Herziening van het o plossingspercen tage over 2004 Van de 2388 geregistreerde overvallen in LORS in het jaar 200 4 zijn er inm iddels 831 o pgelos t. Dit betekent op de peildatum 1 februari 2006 een oplossingspercentage van 34,8%. In de jaarrapportage over 2004 was dit oplossingspercentage nog 30,5%.
3
4
Samenvatting van de overvalcijfers over 2005 In 2000 w erden in N ederland 27 93 overv allen gep leegd en w erden 950 ov ervalle n opgel ost. Dit is een oplossingspercentage van 34%. In 2001 w erden in totaa l 2571 ove rvallen geplee gd en w erden 872 ov ervalle n opgel ost. Dit is een oplossingspercentage van 33,9%. In 2002 w erden in totaa l 2594 ove rvallen geplee gd. Er w erden 887 ov ervalle n opgel ost. Dit is een o plossin gsper centage v an 34,2%. In 2003 vo nden er in N ederland 24 33 overv allen plaats , waarv an er 829 zij n opgel ost. Dit is een oplossingspercentage van 34,1%. In 2004 vo nden er 2388 overv allen plaa ts, waar van er 83 1 zijn opg elost. Dit is een oplossingspercentage v an 34,8%. In 2005 vonden er 2148 overvallen plaats, waarvan er tot aan de peildatum voor deze rapportage (1 februari 2006) 592 zijn opgelost. Dit is een oplossingspercentage van 27,6% . Verwacht m ag worden dat dit oplossingspercentage nog verder zal stijgen, omdat een aantal lopende onderzoeken naar overvallen nog niet zijn afgerond. In de periode 1995 – 2000 is het aantal geregistreerde overvallen stapsgew ijs gestegen van 2012 in 1995 naar 2793 in 2000. Na 2000 is een daling van het aantal overvallen ingezet van 2571 overvallen in 2001 naar 2148 overvallen in 2005. Ten op zichte v an 2000 is di t een daling van 23% . Hoewel er nog geen sluitende verklaring voor de daling van het aantal overvallen in Nederland is, is voor een deel de daling wellicht toe te schrijven aan een aantal factoren. Allereerst is een intensievere en betere samenw erking tussen overheid en het bedrijfsleven in deze periode tot stand gekomen. Door het bedrijfs leven werden consequenter een aantal preventie– m aatregelen toegepast en nageleefd. Daarnaast is er meer aandacht gekomen voor het screenen van personeelsleden. Ook buitbeperkende m aatregelen en het gebruik van kluizen m et tijdvertraging spelen een belangrijke rol bij de prev entie van overvallen. Door de politie zijn een groot aantal bovenregionale rechercheteams (Brt’s) gesta rt met opsporings– onderzoeken, hetgeen tot aanhouding van meerdere daders c.q. dadergroepen heeft geleid. In 20 05 draaiden er 14 Brt’s op ove rvallen ( 11) en ram kraken (3 ). Het oppakken van de daders van een overv al door de politie en het direct vastzetten v a n m et name ‘veelpleg ers’ door justitie heeft mede bijgedragen aan de daling van het aantal over–vallen. De bes te prev entie tegen o verv allen is im mers de recidiv erende ov ervalle r die vas tzit. Hoewel met tev redenheid g econstateer d kan w orden dat het totaal aantal overvallen de afgelopen jaren een relatief sterke daling laat zien zijn er ook nog zorgen, zeker wat b etreft de fysieke en psychische gevolgen van een overval. Het is daarom dat de politie en het bedrijfs–leven de komende tijd zullen blijven investeren in het verder ontwikkelen van (integrale) veilig–heidsmaatreg elen om de r isico’s v an overv allen, alsm ede het aantal v erder terug te dringen. De in deze samenvatting w eergegeven cijfers zijn ook terug te vinden in de in deze rapportage opgenomen ov erzichten.
5
In de politieregio’s Friesland (+41), IJsselland (+42), Noord–Oost–Gelderland (+33), Flevoland (+46), Zaanstreek–Waterland (+31), Amsterdam–Amstelland (+476), Zuid–Holland–Zuid (+45) en Limburg–Z uid (+97) is het aantal overvallen in 2005, ten opzichte van 2004, toegenomen. Het getal na het (+)teken geeft het totaal van het aantal overvallen in de regio aan. Het liggende streepje (–) geeft aan dat in de navolgende regio’s in 2003 een daling van het aantal overvallen is ingezet, te w eten: Groningen (–49) , Drenthe (–13), Tw ente (–42), Gelderland–Midden (–46), Gelderland–Zuid (–45), Utrecht (–151), Noord–Holland–Noord (–59), Kennemerland (–79), Gooi en Vechtstreek (–27), Haaglanden (–131), Hollands–Midden (–34), Rotterdam–Rijnm ond (–345), Zeeland (–20), Midden en West Brabant (–143), Brabant–Noord (–40), Brabant–Zuid–Oost (–66) en Limbur g–Noord (–47). Het getal na het (–)teken geeft het totaal van h et aantal ov ervalle n in de reg io aan. Op de peildatum voor deze rapp ortage zijn 592 van de 2148 in 2005 gepleegde overvallen opgelost. Dit is een oplossingspercentage v an 27,6%. Vanuit landelijk perspectief gezien is het oplossingspercentage1over 2005 (27,6%) gedaald ten opzichte van 2004 (34,8%) – zie eerdere herziening. Verwacht m ag echter worden dat het oplossingspercentage over 2005 nog v erder zal stijgen in verb and m et een aantal lo pende en n og niet afg esloten onde rzoeken n aar over vallen. In 2003 mislukte 20% van het totaal aantal overvallen in Nederland. Het bleef in deze gevallen bij een poging tot overval. In 2004 m islukte 22% van het totaal aantal o verv allen in Ne derland. In 2005 mislukten 462 van de 2148 overvallen (21,5%). De stijging van het aantal m islukte overvallen ten opzichte van 2003 valt mogelijk v oor een deel toe te schrijven aan het met succes neme n van p reventie maatr egelen. In de volgende politieregio’s wordt over 2005 een lager oplossingspercentage g econstateerd in vergelijking m et 2004: Groningen (van 71,7 naar 42,9%), Drenthe (van 45 naar 30,8%), Noord–Oost–Gelderland (van 25,8 naar 21,2%), Gelderland–Midden (van 26% naar 21,7%), Zaanstr eek–Waterland (van 39,2 naar 29%), Amsterdam–Amstelland (van 31,4 naar 15,8%), Gooi en Vechtstreek (van 42,8% naar 37%), Haaglanden (van 28,9 naar 22,1% ), Hollands–Midden (van 33,3 naar 26,5% ), Zuid Ho lland Zuid ( van 50 na ar 33,3%) , Zeeland (van 38,4 naar 35% ), Midden en W est Brab ant (van 40,5 naar 34,3%), Brabant–Noord (van 37,5 naar 22,5%) en Brabant–Zuid–Oost (van 16,4 naar 12,1%.) Van de hier genoemde regio’s scoorden de regio’s Noord– en Oost–Gelderland, Gelderland–Midden, Gooi en Vechtstreek, Haaglanden, Zeeland en Brabant–Zuid–Oost niet alleen in 2005, maar ook in 2004 (ten opzichte van 2003) een lager op lossing sperce ntage. Onder het niveau van het gemiddeld landelijk oplossingspercentage in 2005 (27,6%) bevinden zich de regio’s Noord– en Oost–Gelderland, Gelderland–Midden, Amsterdam –Amstelland, Haaglanden, Hollands –Midden , Rotterdam –Rijnm ond, Brab ant–Noor d en Brab ant–Zuid–O ost. Een aantal van de genoem de regio’s scoorden niet alleen in 2005, maar ook in 2004 onder het niveau van het gemiddeld landelijk oplossingspercentage. Met name de regio’ s Amsterdam–Amstelland (15,8%) en Brabant–Zuid–Oost (12,1%) scoren in 2005 erg laag.
1
Een overval wordt in dit rapport als opgelost beschouwd wanneer de daders zijn aangehouden of w a nn e er e r o m opsporing, aanhoudin g en voorgeleiding van een bekende dader is verzocht. Zie ook de bijlage definities.
6
In elf politieregio’s is ten opzichte van 2004, een redelijke stijging van het oplossingspercentage in 2005 waar te nemen, nam elijk: Friesland (van 37,8 naar 58,5%), IJsselland (van 29 naar 40,5%), Twente (van 38,9 naar 42,9%), Gelderland–Zuid (van 23,9 naar 33,3%), Flevoland (van 25,6 naar 32,6%), Utrecht (van 29,8 naar 33,1%), Noord–Holland–Noord (van 17,8 naar 33,9%), K en ne m erland (van 40,6 naar 41,8%), Rotterdam–Rijnm ond (van 19 naar 22,6%), Limb urg–N oord (v an 42,3 naar 4 6,8%) en L imb urg–Zu id (van 3 3,7 naar 39,2% .). Het oplossingspercentage van de regio’s Groningen (42,9%) Friesland (58,5%), Drenthe (30,8%), IJsselland (40,5%), Twente (42,9%), Gelderland–Zuid (33,3%), Flevoland (32,6%), Utrecht (33,1%), Noord–H olland–N oord (33,9 %), Zaanstreek–Waterland (29%), Kennemerland (41,8%), Gooi en Vechtstreek (37%), Zuid–Holland–Zuid ( 33,3%), Zeeland (35%), Midden en West Brabant (34,3%), Limburg–Noord (46,8%) en Limburg–Zuid (39,2%) ligt boven het landelijk gemiddelde in 2005. In 2005 valt ten opzichte van het jaar 2004 een afname van het aantal overvallen te zien in alle sectoren, te weten de sector Financiële Instellingen (van 108 naar 85), Groothandel, Industrie & Dienstverlening (van 203 naar 143), Horeca (van 425 naar 385), Medische & Zorg instellingen (van 16 naar 14), Overheidsinstellingen (van 9 naar 5), Particulier – woningen – (van 589 naar 575) Trans port (v an 167 naar 1 65) en de se ctor Detai lhandel (v an 866 naar 7 76). In de sector Financiële Instellingen is het aantal overvallen op postkantoren in Nederland gestegen van 14 in 2 004 naar 15 i n 2005. In de sec tor Transport is het aantal overvallen op beroepsm atig waardetransport gestegen van 11 overv allen in 2004 naar 13 overvallen in 2005. Ook bij het particulier waardetransport is een stijging waarneembaar van 123 overvallen in 2004 naar 124 ov ervalle n in 2005. Binnen de sector Detailhandel zet de daling van het aantal overvallen op winkels zich door van 931 overvallen in 2002, naar 465 in 2003, 415 in 2004 en naar 380 in 2005. Ook het aantal overvallen op benzinestations is gedaald van 209 in 2003, 184 in 2004, naar 159 in 2005. De gezam enlijke inspanningen van branches en p olitie om het aantal overvallen terug te dringen lijken succesvol te zijn. In de sector Detailhandel is het aantal overvallen op superm arkten echter gesteg en van 10 5 in 2003, 127 i n 2004 naar 1 36 in 2005. In de sector Horeca zijn de maaltijdbezorgers op genomen. E r werden 56 m aaltijdbezorgers in 2005 overvallen. In 2004 waren dit 96 maaltijdbezorger s. In 2003 waren dit er 91. In 2002 waren dit er 84. In 2001 werden er nog 168 maaltijdbezorgers ov ervallen. Ten opzichte van 2001 kan dus van een forse daling van het aantal overvallen op m aaltijdbezorgers worden gesp roken. In de sector Groothandel, Industrie & Dienstverlening is het aantal overvallen op taxichauffeurs gedaald v an 169 in 2002 , naar 123 in 2 003, naar 121 o verv allen in 2004 en naar 93 in 2005. In de sector Particulier (woningen) is het aantal overvallen op beroepsmatige woningen gestegen van 107 in 2004 naar 114 in 2005. In 2003 en 2004 werd een stijging van h et aantal overvallen in deze sector vooral veroorzaakt door een toename van ov ervallen op particuliere woningen, name lijk van 397 over vallen in 2003 naar 48 2 in 2004. In 2005 betrof d it 461 over vallen. Uit een vergelijking van de ov ervalc ijfers ov er 2000 – 2005 blijkt dat he t totaal aantal m islukte overvallen (zonder b uit) toeneemt. In 2000 werden 506 overvallen als m islukt geregistreerd. Dit betekent dat 18,1% van de 2793 overvallen is mis lukt. In 2001 zi jn 469 ove rvallen misl ukt, op een totaal van 2571 overvallen. Dit is 18,2%. In 2002 zijn 531 overvallen mislukt. Op een totaal van 2594 overvallen is dit 20,5%. In 2003 zijn 505 van de 2433 overvallen mislukt. Dit is 20,8%. I n 2004 zijn 525 van de 2388 overvallen mislukt. Dit is 22%. In 2005 zijn 462 van de 2148 overvallen misl ukt. Dit is 21,5%. Eén op de vijf in Nederland, in de periode 2002 – 2005, gepleegde overvallen mislukte derhalve. Voor een deel zal het mislukken v an gepleegde overv allen het gevol g zijn v an genom en en of v erbeterd e prev entiem aatregele n.
7
Uit eerder onderzoek bleek dat de meeste overv allen op winkels plaatsvind en tussen 15.00 en 21.00 uur. Financiële instellingen worden voornamelijk tussen 09.00 en 12.00 uur overvallen. De overvallen op benzinestations vinden plaats tussen 18.00 en 21.00 uur en horecabedrijven worden voornam elijk tussen 21.00 en 03.00 uur overvallen. Een nader onderzoek over 2005 geeft op het eerste gezicht geen ander beeld. 2 Op maandag vonden in 2005 in totaal 295 overv allen plaats, op dinsdag 315 en op woensdag 329. Op dond erdag w aren er in tota al 314 ove rvallen. O p vrij dag 355, op zaterdag 294 en op zondag 246 overvallen. Op vrijdag werden in 2005 de meeste overv allen gepleegd. Op zondag de min ste. De overvaller wil: snelheid, een forse buit, niet herkend worden en er voor kunnen zorgen dat er niet gealarmeerd kan w orden. De keuze van het tijdstip van de overval zal hiermee in v erband staan. Met name v oor jeugdige overvallers g eldt dat ze soms geld willen om in het weekend op stap te kunnen. Pr eventie di ent er op g ericht te zijn het d e overv aller in dez e niet gem akkelijk te make n. Het aandeel van de overvallen waarb ij twee of meer daders b etrokken zijn, is in 2005 groter dan het aandeel van door solisten gepleegde feiten. Dit was in de periode 2000 – 2004 ook het geval. Bij 808 (37,6%) van de in 2005 gepleegde overvallen in Nederland w as er volgens de waarnem ingen van getuigen en of slachtoffers sprake v an één dader. Bij 1340 (62,4) overvallen werde n twee of meer daders w aargeno men. Binnen de sector Financiële Instellingen werd bij 32 overvallen één dader waarg enomen en bij 38 overvallen werden twee daders waargenomen. Bij twaalf overvallen werden drie daders waargenom en en bij drie overvallen w erden vier daders waargenom en. Het totaal aantal overv allen binn en de sector financiël e instelling en in 2005 w as 85. Bij overv allen w aarbij s prake is van het m oeten beheersen van de situatie, zien we vaak meerdere daders. Het onder controle houden van de slachtoffers, bijvoorbeeld in een woning, vergt nu eenmaal meer mankracht. In 2005 werden op 2148 overvallen door de politie 1134 daders aangehouden, dan wel de opsporing, aanhouding en voorgeleiding verzocht van de daders v an een ov erval. Het totaal aantal in LORS geregistreerde gewonde slachtoffers (423) is in 2005 hoger dan in 2004 (392), 2003 (352), 2002 (317) en 2001 (342). Tijdens een overval raakten in 2005 ook zeven daders g ewond . Het totaal aantal in LORS geregistreerde dodelijke slachtoffers in 2005 bedraagt negen. In 2004 waren dit er zeventien. In 2003 werden tien doden ten gev olge v an een ov erval g eregistr eerd. In 2002 werden negen doden geregistreerd. In 2005 viel er onder de daders ook nog een dode. Het totaal aantal do den tengev olge v an een ov erval ko mt in 20 05 daarm ee op tien. Schietwapens (1370 keer) door getuigen waargenom en en messen (628 keer) kunnen in 2005 het meest populaire w apen genoemd w orden. In 2005 werden in totaal 2737 wapens door getuigen en/of slachtoffers bij het plegen van een overv al waargenom en. In 2004 werden 2841 wapens waargenom en. In 2003 werden 2862 wapens en in 2002 werden 2977 w apens waarg enom en. In 2005 werd een aanvang gemaakt met de landelijke registratie van ramkraken in LORS. In 2006 is door DNRI–KLPD een analyse gem aakt van de gepleegde ram kraken op kledingzaken in 2005 en 2006 .
2
8
Zie ook: jaarcijfers Overvallen in Nederland periode 1999–2004, DNRI–KLPD.
1 Inleiding De dienst Nationale Recherche Informatie (DNRI) van het Korps landelijke politiediensten (KLPD) heeft als taak een bijdrage te leveren in de aanpak van overvallen. De dienst doet dit met nam e door het bijhouden van e en centrale registra tie van overvallen. Analyse van overv algegevens kan een belangrijke rol spelen bij de opsporing en p reventie van deze criminaliteit. In dit rapport wordt verslag gedaan van de overvallen die in het jaar 2005 in Nederland zijn gepleegd en bij de DNRI zijn aangemeld en gereg istreerd. In een aantal overzichten wordt de ontwikkeling weergegev en van de overvallen die gepleegd zijn in de periode 1994 tot en met 2005. Details over de overvallen die zijn gepleegd in 2005 worden vergeleken met die van 2004 en voorgaande jaren. Naast periodie ke over zichten m aakt DNRI ook thematische analyses. Overigens w orden met behulp van het Landelijk Overvallen en Ramkrakensysteem (LORS) ook operationele analyses gem aakt op se riedelicten en daderg roepen. D eze zijn uiter aard niet v oor pub licatie be doeld. Overvallen kunnen soms pas na langdurig onderzoek worden opgelost. Ook blijkt soms later dat een aangifte van een overval vals is, omdat er sprake is geweest van bijvoorbeeld verduistering in dienstbetrekking. In LORS worden deze cijfers dan achteraf gecorrigeerd. O m die redenen kunnen de cijfers die in dit rapport zijn verwerkt, enigszins afw ijken van eerder gepresenteerde cijfers ( na–ijl eff ect). Voor d e gegev ens die in dit v erslag z ijn opg enom en geldt als peildatum : 1 febru ari 2005. Het doel van deze informatieverstrekking is primair het verschaf fen van inzicht in aard en omvang van de overvalpr oblematiek; verv olgens biedt deze informatie aanknopingsp unten voor een goed preventie– en beleidsadvies. Met de inform atie uit LORS kan ook een cijfermatige en inhoudelijke bijdrage worden gelev erd aan nader wetenschappelijk onderzoek. Onderzoek naar met name de achtergronden van ov ervallen kan meer betekenis g even aan deze gegevens. Daarnaast kan nader onderzoek als basis dienen voor toekomstig b eleid met betrekking tot eventuele beveiliging van objecten en de opsporing van daders. Uit bovenstaande blijkt dat het zowel om redenen van operationele als strategische aard van groot belang is, dat overvallen zo spoedig mog elijk w orden op genom en in LOR S. Teneinde per branche een goed beeld te krijgen omtrent het risico, het effect van preventie– m aatregelen en andere veiligheidsvoorzieningen, is het voor elke branche v an belang om ov er aanvullende bedrijfsinterne informatie te beschikken, welke v oor politie en justitie in het kader van de opsporing en vervolging niet direct opportuun is en derhalve niet in LORS is verw erkt. Gedacht kan worden aan inform atie over de personele bezetting, de wijze v an alarmeren, de reden w aarom een over val is g elukt of m islukt en de r eden van de hoogte v an de buit. In het verleden zijn er door middel van diverse com municatiemiddelen als folders, boekw erken en veiligheidsplannen adviezen uitgebracht voor criminaliteitspreventie op het gebied van overvallen. Het al dan niet hernieuwd opvolgen van deze adviezen verdient nog altijd aanbeveling. Het integreren van security in de dagelijkse bedrijfsvoering, het regelm atig controleren van de genomen p reventiemaatregelen en het realiseren van achterstallig onderhoud zijn stappen in de goede richting.
9
2 Kaders / Definities Onder een overval verstaan we het m et geweld of onder bedreiging van g eweld, wegnem en of afpersen van enig goed, gep leegd tegen personen die zich in een afgeschermde ruimte bevinden of op een gepland/georganiseerd (w aarde–)transport, of de poging daartoe. Indien door de daders niets wordt buitgemaakt, dan wordt gesproken ov er een poging tot overval. Wordt er iets meegenom en (hoe gering dan ook) dan is er sprake van een geslaagde ov erval. Ook als er bijvoorbeeld een plofkoffer door de daders wordt ontvreemd en kort daarna m et (onbruikbaar) geld wordt achtergelaten, is er sprake van een geslaagde overv al. Het aantal geregistreerde overvallen waar in deze rapportage over w ordt gesproken betreft zow el het aantal geslaagde overvallen als het aantal pogingen daartoe. Een overval wordt in dit jaaroverzicht als opgelost beschouwd als de verdac hte(n) is (zijn) aangehouden of als de opsporing, aanhouding en voorgeleidi ng van de verdac hte(n) is v erzocht. Niet aan de orde voor de overvalregistratie is of de overv allers ook daadwerkelijk worden veroordeeld. Voorw aarden v oor reg istratie Uit de definitie van een overval blijkt dat er drie voorwaarden zijn w aaraan een voorval moet voldoen om geregistreerd te worden in LORS: 1. Ten eerste m oet er sp rake zijn van het w egnemen of afpersen van geld, enig goed, of een poging daartoe. 2. Ten tweede moet er sprake zijn v an gebruik van geweld of onder bedreiging van geweld. Dit betekent dat de slachtoffers door geweld of geuite bedreigingen tot afgifte van enig g oed worde n gedw ongen doo r de daders , of dat zij he t wegn emen van de b uit moe ten gedog en. Enkele voorbeelden van feiten die tot overvallen gerekend w orden, zijn: C de caissière die onder bedreiging van een steekwap en de inhoud van de kassa moet af geven ; C de bewoner die onder bedreiging van een vuurwap en de sleutel van de kluis in zijn woning m oet afgeven; C de bus– of taxichauffeur die tijdens de rit onder bedreiging van gew eld gedwongen wordt geld af te geven. 3.
Ten derde moet er ook sprake zijn van een afgeschermde ruimte waarin de overval plaatsvindt. Daarmee w orden overvallen bedoeld die gepleegd w orden in banken, winkels, woningen, benzinestations en dergelijke. Een uitzondering is een gepland of georganiseerd w aardetrans port. Hiervan is sprake w anneer het vervoeren van geld of andere waardevolle goederen op straat plaatsvindt en in verband kan worden geb racht met de uitoefening van een beroep.
Enkele voorbeelden van een gep land/georganiseerd waardetransport, zijn:
C C C
een onderne mer d ie geld v an zijn be drijf naar de bank b rengt; een prof essionele geldlop er; een bezorger van m aaltijden.
11
Voorbeelden van feiten die niet tot een overval gerekend worden en niet in LORS opgenomen zijn: 1.
2.
een winkeldiefstal of woninginbraak w aarbij de dader heimelijk, zonder bedreiging m et geweld, enig goed probeert te bemachtigen. Soms gaat de dader na ontdekking over tot het gebruik van gew eld of tot het uiten van bedreigingen, maar in zo’n geval is er volgens de definitie geen sprake van een overv al maar van diefstal gev olgd door geweld. slachtoffers die op straat of in openbare ruimten zoals een galerij van een flatgebouw, de passage van een winkelcentrum etc. onder bedreiging van gew eld gedwongen w orden geld of goederen af te geven, m aar waarbij geen spr ake is van een gepl and / ge organ iseerd waar detrans port.
Punt twee valt onder straatroof. Onder straatroof verstaan we het m et geweld of bedreiging geweld wegnemen of afpersen van enig goed, gepleegd tegen personen die zich niet in afgescherm de ruimte bevinden, of de pog ing daartoe. Een uitzondering hierop is als slachtoffer een gep land/geor ganisee rd waa rdetransp ort uitvoe rt, dan is er sprake van overv al. Straatroo f wor dt niet geregistreerd in LORS.
met een het een
De reden dat een overval wel in LORS w ordt geregistreerd en straatroof niet, is het verschil in actieradius van de daders. Bij overvallen spelen vaak bov enregionale verbanden een rol. Registratie in LORS is dan noodzakelijk om opsp oring, analyse en preventie van over vallen te optimaliseren. Straatroof is doorgaans aan een plaats of wijk gebonden , waardoor regionale registratiesystemen voldoende mogelijkheden bieden v oor opsporing, analyse en preventie van het delict. Ramkraken Per 1 januari 2005 zijn ook de in Nederland gepleegde ramkrak en in LORS geregistreerd. In de vergadering van de vaste Tweede Kamercommiss ie, d.d. 26 mei 2004, heeft de minister van Justitie toegezegd dat de landelijk overvalcoördinator zich ook zal gaan bezighouden met de aanpak en de bestrijding van ramkraken, zodat de kennis daarover landelijk geconcentreerd wordt en er sneller patronen zichtbaar worden. De naam Landelijk Overvallen Registratie Systeem wijzigde derhalve in 2005 in Landelijk Overvallen en Ramkraken Systeem (LORS). Het LORS kan over 2005 nu dus ook de geschik te inform atie oplev eren om gedege n analyses te maken op de in Nederland g epleegde ram kraken. Definitie van een ramkraak ten behoeve van LORS Een ramkraak is een diefstal van geld of goederen, of een poging daartoe, door middel van braak of verbreking, w aarbij de toegang tot het bedrijfspand, de winkel, de instelling of de geldautomaat is verkregen m et een voertuig, al dan niet in combinatie met een andere constructie of hulpmiddel, en waarb ij in korte tijd het geld en of de goederen zijn ontvreemd. Toelichting Ten behoeve van de registratie in LORS is het v an belang dat de ramkraak w ordt gepleeg d m et behulp van een voertuig. W anneer bij de ramkraak een hulpmidd el wordt gebruikt om het voertuig te ‘verlengen’ valt dit ook onder de definitie. Te denken valt bijvoorbeeld aan het gebruik maken van een rampaal, rolcontainer, ketting of ander voorwerp dat tussen het voertuig en de gevel/etalage wordt geplaatst om dat er bijvoorbeeld ram palen tussen de rijbaan en de pui zijn geplaatst. Ook va lt onder de definitie de ramkraak met een voertuig w aaraan een ketting is bevestigd om bijvoorb eeld een rolluik weg te trekken of een geld– of andere automaat (bijv. kaartjes). Onder ramkraak wordt mede begrepen een diefstal of de poging daartoe van geld of geldautomaat met een explosief of gas, waarbij de behuizing en/of de daarin aanwezige geldautomaat zijn vernield of opgeblazen, waardoor de toegang is verkregen tot het daarin aanwezige geld of betaalmiddelen. In dit laatste geval wordt ook wel van een plofkraak gesproken.
12
De functie van de land elijke database ramkraken De verzam elde en ge registr eerde info rmati e wordt gebruikt om zicht te krijgen op daders of dadergroepen. Er m oet in het systeem g ezocht kunnen worden op m odus operandi, signalementen, voertuigen, sporen, buit, land van herkomst e.d. Dit betekent dat ook ten aanzien van ramkraken, soortgelijke geg evens als met betrekking tot in Nederland gepleegde overvallen, ten behoeve van LORS w orden aangeleverd en in LORS w orden ingevoerd. LARS Eind 2003 werd aangevang en om de bij de politie ingekomen informatie over mogelijke voorbereidingshandelingen en verdachte situaties met betrekking tot overvallen te registreren in het Landelijk Aandachtvestigingen Registratie Systeem overvallen (LARS) . Deze gegevens zijn centraal door DNR I en regionaal door de roofcoördinatoren in te voeren en te bevragen. Een cijfermatig overzicht van de m utaties in LARS over 2005 is opgenom en in deze rapportage. Met betrekking tot de aandachtvestigingen worden gegev ens alleen ingevoerd indien naar het oordeel van de regionale roofcoördinator er sprake is van een redelijk vermoeden v an een overvalvoorbereiding. Het LARS is bedoeld als verw ijsindex. In 2006 zal LARS als systeem worden overgez et naar het NIC/RIC–portal.
2A. AANTAL RAMKRAKEN IN 2005 Overzich t 1 totaal aantal ramkraken in Nederland in 2005
Detailhandel
153
Financiële Instellingen
16
Groothandel, Industrie & Dienstverlening
21
Horeca
8
Overheidsinstellingen
4
Totaal
202
Op 1 juni 2005 werd gestart met de reg istratie in LORS van de in Nederland gepleegde ramkraken. Met terugw erkende kracht is getracht ook de ramkraken over geheel 2005 in LOR S te registreren. Eerst in het jaaroverzicht 2006 zullen in de jaarlijkse rapportage de ramkraken over 2006 w orden ve rgeleke n met de ramk raken in 200 5. Bij de 202 in 2005 geregistreerde ramkraken in Nederland v ielen geen slachtoffers of doden. Ook werden er geen daders gedood of gewond. In LORS werden bij de gep leegde ramkraken in 2005 in totaal 28 w apens g eregistr eerd, te w eten tienmaal een breekijzer, vijfm aal explosieven, eenmaal een bedwelmende stof, driemaal een hamer, eenmaal een ijzeren staaf, driem aal een mes, eenmaal een schaar, eenmaal een vuistvuurw apen, eenmaal een verborg en wapen en tweem aal wer d in LOR S geen s oort wa pen opg egeve n. Bij 86 ramkraken w erd één dader gesignaleerd (43%), bij 67 ramkraken waren dit twee daders (33%), bij 35 ramkrak en drie daders (17%) en bij 14 ramkrak en vier daders (7%). In totaal werden bij 202 ramkraken daders w aargenomen. Bij ramkraken op financiële instellingen werd zes maal één dader door getuigen w aargenomen, vijf maal twee daders, tweemaal drie daders en driemaal vier daders. In totaal werden bij 16 ram kraken op financiële instellingen daders waarg enom en. Op zondag w erden 18 ramkraken gep leegd, op maandag 37, op dinsdag 38, op woensdag 23, op donderdag 40, op vrijdag 27 en op zaterdag 19. Op een totaal van 202 ram kraken blijkt dat in 2005 op m aandag ( 37), op dinsdag (38) en op donderdag (40) het grootste aantal ramkraken geplee gd w ordt. Bij 16 ramkraken op financiële instellingen scoren de zaterdag (3), de zondag (3)
13
en de maandag (3) hoog. Op dinsdag vonden twee ram kraken plaats, op woensdag één en op donderdag twee en o p vrij dag tw ee. Er werd 198 keer een auto waargenom en bij ramkraken in 2005. Ook w erd twaalf keer een bestelbus of bestelauto waargenomen. Bij één ram kraak werd een brom fiets gezien. Bij twee ramkraken een bromscooter, bij één ram kraak een heftruck, bij één een motor en bij één een shovel. Bij acht ramkraken werd een v rachtauto waargenomen en b ij drie ramkraken w erd geen soort voertuig opgegev en. In totaal werden er 227 voertuigen bij 2002 ramkraken in 2005 waargenom en.
14
3 ONTWIKKELING VAN HET AANTAL OVERVALLEN 3.1 Aantal overvallen in de periode 1996–2005 Overzicht 1 laat het aantal overvallen zien dat in de periode 1996–2005 in Nederland is gepleegd en door DNR I/KLPD in LORS is geregistreerd. Overzich t 2 totaal aantal overvallen (inclusief de cijfers) en de opgeloste overvallen in de periode 1996–2005
Overzich t 3 het aantal overvallen, opgeloste overvallen en oplossingspercentages in de periode 1994–2005
Jaar 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
2005
Totaal aantal o vervallen 2496 2012 2032 2302 2362 2407 2793 2571 2594 2433 2388
Opgeloste overvallen 777 678 700 835 836 825 950 872 887 829 831
Oplossingspercentage 31,1% 33,7% 34,4% 36,2% 35,4% 34,3% 34,0% 33,9% 34,2% 34,1% 34,8%
2148
592
27,6%
In de periode 1995–2000 is het aantal overvallen stapsgewijs gesteg en van 2012 in 1995 naar 2793 in 2000. In de periode 2000–2005 is het aantal overvallen stapsgewijs g edaald van 2793 overvallen in 2000 naar 2148 in 2005. Er is dus sprake van een daling van 645 overvallen. Deze daling in 2005 bedraagt 23%, ten opzichte van het aantal overvallen in 2000. De same nwerk ing tussen de bij overvallen betrokken brancheorganisaties en de Nederlandse politie in het Overleg Platform teg en Roofovervallen (OPR ), voorheen Bedrijven Platform tegen Overvallen (BTR), lijkt over deze laatste vijf jaren een bijdrage te leveren aan de daling van het aantal overvallen.
15
3.2 Aantal overvallen per politieregio Overzicht 4 geeft het aantal geregistreerde overvallen in 2005 per politieregio. De namen van de politieregio’s op deze afbeelding zijn niet verm eld, omdat deze als bekend worden v erondersteld. Overzicht 4 het aantal overvallen in Nederland in 2005 g epleegd per politieregio.
In overzi cht 5 wordt voor de jaren 2003, 2004 en 2005 een overzicht gegev en van het aantal overvallen, het aantal opgeloste overvallen en het aantal aangehouden daders per politieregio/ressort. De aantallen zijn per jaar weergegev en. Dat betekent dat het aantal opgelo ste overv allen betr ekking h eeft op de overv allen die in da t jaar in die betreffende politiere gio’s zi jn gepl eegd.
16
Overzicht 5 het aantal overvallen, het aantal opgeloste overvallen en het aantal aangehoude n d a d ers per politieregio in 2003, 2004 en 2005. Politiere gio
Overvallen
Opgeloste overvallen
2003
2004
2005
2003
2004
2005
Groning en
31
67
49
7 ( 22 , 5% )
3 1 (7 1 ,7 % )
2 1 (4 2 ,9 % )
17
67
43
Friesland
45
37
41
2 2 (4 8 ,8 % )
1 4 (3 7 ,8 % )
2 4 (5 8 ,5 % )
32
19
49
Drenthe
18
20
13
8 ( 44 , 4% )
9 ( 45 % )
4 ( 30 , 8% )
15
14
4
IJsselland
40
31
42
2 0 (5 0 % )
9 ( 29 % )
1 7 (4 0 ,5 % )
35
11
30
Twente
41
59
42
9 ( 21 , 9% )
2 3 (3 8 ,9 % )
1 8 (4 2 ,9 % )
9
28
30
Noord –Oost–Gelderland
36
31
33
8 ( 25 , 8% )
7 ( 21 , 2% )
18
19
10
Gelderland– Midden
58
69
46
1 9 (3 2 ,7 % )
1 8 (2 6 % )
1 0 (2 1 ,7 % )
34
34
14
Gelder land–Z uid
56
46
45
3 2 (5 7 ,1 % )
1 1 (2 3 ,9 % )
1 5 (3 3 ,3 % )
54
33
23
Flevoland
45
43
46
7 ( 15 , 5% )
1 1 (2 5 ,6 % )
1 5 (3 2 ,6 % )
15
26
23
186
174
151
3 7 (1 9 ,8 % )
5 2 (2 9 ,8 % )
5 0 (3 3 ,1 % )
77
106
103
Noord–Holland– Noord
42
84
59
7 ( 16 , 6% )
1 5 (1 7 ,8 % )
2 0 (3 3 ,9 % )
12
28
43
Zaanstreek–Waterland
28
28
31
9 ( 32 , 1% )
1 1 (3 9 ,2 % )
9 ( 29 % )
17
27
13
Kennemerland
48
91
79
1 2 (2 5 % )
3 7 (4 0 ,6 % )
3 3 (4 1 ,8 % )
19
69
102
427
432
476
7 6 (1 7 ,7 % )
1 3 6 ( 3 1, 4 % )
7 5 (1 5 ,8 % )
124
259
137
39
35
27
1 7 (4 3 ,5 % )
1 5 (4 2 ,8 % )
1 0 (3 7 % )
31
28
20
173
166
131
5 6 (3 2 ,3 % )
4 8 (2 8 ,9 % )
2 9 (2 2 ,1 % )
82
98
48
57
63
34
1 6 (2 8 % )
2 1 (3 3 ,3 % )
9 ( 26 , 5% )
34
41
11
453
425
345
1 1 7 ( 2 5, 8 % )
8 1 (1 9 % )
7 8 (2 2 ,6 % )
218
141
123
Zuid– Holland –Zuid
47
36
45
2 1 (4 4 ,6 % )
1 8 (5 0 % )
1 5 (3 3 ,3 % )
38
32
26
Zeeland
16
26
20
9 ( 56 , 2% )
1 0 (3 8 ,4 % )
7 ( 35 % )
13
11
14
149
170
143
2 9 (1 9 ,4 % )
6 9 (4 0 ,5 % )
4 9 (3 4 ,3 % )
51
112
112
Brabant–Noord
56
48
40
1 4 (2 5 % )
1 8 (3 7 ,5 % )
9 ( 22 , 5% )
23
45
27
Brabant–Zuid–Oost
99
67
66
2 0 (2 0 ,2 % )
1 1 (1 6 ,4 % )
8 ( 12 , 1% )
42
25
17
Limburg–Noord
43
52
47
1 6 (3 7 ,2 % )
2 2 (4 2 ,3 % )
2 2 (4 6 ,8 % )
33
47
38
146
83
97
5 6 (3 8 ,3 % )
2 8 (3 3 ,7 % )
3 8 (3 9 ,2 % )
73
56
74
2379
2383
2148
646* (27 ,1%)
726 (30 ,5%)
592 (27 ,6%)
1116
1376
1134
Utrecht
Amsterdam–Amstelland Gooi en Vec htstreek Haaglanden Holland– M idden Rotterdam–Rijnmond
Midden en W–Brabant
Limbu rg–Z uid Totaal *
2003
10 (27,7%)
2004
Aangehouden daders ** 2005
* Voor dit overzich t zijn de cijfers uit de jaarrapportages 2003 en 2 004 aangeh ouden * Zie ook de opmerkingen bij: herziening eerdere rapportages over 2003 en 2004 Het totaalcijfer 2379 dient u te herzien in 2433. Het totaalcijfer 2383 dient u te herzien in 2388 * Zie ook de opmerkingen bij: herziening van het oplossingspercentage over 2003 en 2004 in deze rapportage Het totaalcijfer en oplossingspercentage 646 dient u te herzien in 829 (34,1%). H e t t ot aa lc i jf e r e n op l os s in g s pe rc e nt ag e 72 6 di en t u t e h e rz ie n in 8 31 ( 34 , 8% ) ** Het aantal aangehouden daders is inclusief het verzoek tot opsporing, aanhouding en voorgeleiding van de daders * De d oor de BR T’s aa ngehou den dad ers zijn op genom en bij de aan houdin gen in d e regio
17
Uit overzicht 5 valt af te lezen dat in 2005 in acht politieregio’s een toename van het aantal overvallen te constateren is, ten opzichte van het jaar 2004. Een rekensom leert dat in 17 politier egio’s he t aantal ove rvallen in 2005 is af genom en. De Randstadregio’s Amsterdam –Amstelland, Rotterdam–Rijnm ond, Utrecht en Haaglanden hadden in 2005 tezamen in totaal 1103 overvallen. Dit betekent dat ruim 50% van alle in 2005 in Nederland gepleegde overv allen in dit geografische gebied plaatsvonden. In de politieregio’s Friesland, IJsselland, Noord–Oost–Gelderland, Flevoland, Zaanstreek–Waterland, Amsterdam –Amstelland, Zuid–Holland–Zuid en Limb urg–Zuid is het aantal overvallen in 2005 ten op zichte v an 2004 toeg enome n. In de over ige reg io’s is het to taal aanta l overv allen afg enom en. Op de peildatum voor deze rapportage zijn 592 van de 2148 overvallen opgelost. Dit is een oplossingspercentage van 27,6%.Verwacht mag worden dat dit oplossingspercentage verder zal stijgen in verb and m et een aantal lo pende ond erzoeken n aar over vallen in 2005 en 2006. Opmer kelijk is de stijging van het totaal aantal aangehouden daders (inclusief de verzoeken tot opsporing, aanhouding en voorgeleiding) in de regio’s: Friesland (van 19–2004 naar 49–2005), IJsselland (van 11– 2004 naar 30 –2005), N oord–Holland–Noord (van 28–2004 naar 43–2005), Kennemerland (van 69–2004 naar 102–2005) en Limburg–Zuid (van 56–2004 naar 74–2005.). De regio Midden en West Brabant is qua aantal gelijk gebleven in het aantal aangehouden daders (112). Een daling van het totaal aantal aangehouden daders in 2005 valt te zien in de overige regio’s. In 2005 en 2004 werden in Nederland in totaal respectievelijk 1134 en 1376 daders ter zake ov ervalle n aangeho uden. In 2003 w aren dit er 11 16. Onder het niveau van het gemiddeld landelijk oplossingspercentage (27,6%) in 2005 bevinden zich de regio’s Noord– en Oost–Gelderland (21,2%), Gelderland–Midden (21,7%), Amsterdam–Am stelland (15,8%) , Haagla nden (22,1% ), Holland s–Midd en (26,5% ), Rotterdam–Rijnm ond (22,6%), Brabant–Noord (22,5%) en Brabant–Zuid–Oost (12,1%). In de regio Friesland is het oplossingspercentage hoger dan 50%, te weten 58,5%.
18
3.3
Aantal geregistreerde overvallen in het eerste kwartaal 2000–2005
Eerste kwartaal 2000, 2001, 2002, 2003 en 2004 versus het eerste kwartaal 2005 Overzich t 6 het aantal geregistreerde overvallen per politieregio in het eerste kwartaal 2000 – 2005
Reg io
Eerste
Eerste
Eerste
Eerste
Eerste
Eerste
kwartaal
kwartaal
kwartaal
kwartaal
kwartaal
kwartaal
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Groning en
18
40
1
0
26
15
Friesland
11
13
9
9
8
12
Drenthe
10
9
4
2
4
2
IJsselland
14
8
27
14
12
12
Twente
23
9
23
12
15
16
Noord– en Oost–Gelderland
16
11
10
14
15
10
Gelderland– Midden
21
12
29
19
15
12
Gelder land–Z uid
17
18
25
13
14
23
Flevoland
16
10
7
8
19
8
Utrecht
58
56
43
41
64
40
Noord–Holland–Noord
13
25
15
26
8
26
Zaanstreek–Waterland
10
9
6
9
9
10
Kennemerland
24
18
26
13
26
28
136
172
150
93
122
113
Gooi en Vec htstreek
13
12
4
10
15
8
Haaglanden
55
53
59
49
54
38
Hollands –Midden
15
22
17
10
16
11
163
128
139
125
116
85
15
23
14
12
8
6
6
8
4
1
0
7
Midden en West Brabant
69
53
56
40
51
24
Brabant–Noord
34
35
18
19
21
17
Brabant–Zuid–Oost
35
36
31
33
22
14
Limburg–Noord
17
16
20
13
9
14
Limbu rg–Z uid
29
40
43
46
35
27
838
836
780
631
704
578
Amsterdam–Amstelland
Rotterdam–Rijnmond Zuid– Holland –Zuid Zeeland
Nederland
* Voor dit overzich t zijn de cijfers uit eerdere kwartaalrapp ortages aangeh ouden
19
3.4
Aantal geregistreerde overvallen in het eerste halfjaar 2000–2005
Eerste halfjaar 2000, 2001, 2002, 2003 en 2004 versus het eerste halfjaar 2005 Overzich t 7 het aantal geregistreerde overvallen per politieregio in het eerste halfjaar 2000 – 2005
Reg io
Eerste
Eerste
Eerste
Eerste
Eerste
Eerste
halfjaar
halfjaar
halfjaar
halfjaar
halfjaar
halfjaar
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Groning en
31
52
14
30
40
26
Friesland
19
16
21
27
15
26
Drenthe
18
11
7
5
9
6
IJsselland
17
10
31
18
21
24
Twente
35
11
29
18
22
27
Noord– en Oost–Gelderland
28
17
24
16
24
24
Gelderland– Midden
32
23
35
25
26
22
Gelder land–Z uid
24
33
39
22
26
30
Flevoland
22
20
15
15
23
16
Utrecht
88
109
78
72
94
84
Noord–Holland–Noord
17
31
32
27
18
35
Zaanstreek–Waterland
19
11
10
15
13
16
Kennemerland
38
29
35
23
44
47
245
296
256
186
214
229
Gooi en Vec htstreek
17
17
7
17
21
12
Haaglanden
96
100
113
89
88
58
Hollands –Midden
27
36
30
23
34
19
234
215
249
253
208
170
Zuid– Holland –Zuid
18
35
22
26
17
15
Zeeland
10
15
7
7
2
11
116
92
90
71
74
64
Brabant–Noord
57
52
27
29
31
24
Brabant–Zuid–Oost
53
57
51
49
34
25
Limburg–Noord
24
21
34
21
22
18
Limbu rg–Z uid
42
57
68
82
48
54
1327
1366
1324
1166
1168
1082
Amsterdam–Amstelland
Rotterdam–Rijnmond
Midden en West Brabant
Nederland
* Voor dit overzich t zijn de cijfers uit eerdere halfjaarrappor tages aangehou den
20
3.5
Aantal geregistreerde overvallen in het derde kwartaal 2000–2005
Derde kwartaal 2000, 2001, 2002, 2003 en 2004 versus het derde kwartaal 2005 Overzich t 8 het aantal geregistreerde overvallen per politieregio in het derde kwartaal 2000 – 2005
Reg io
Groning en
Derde
Derde
Derde
Derde
Derde
Derde
kwartaal
kwartaal
kwartaal
kwartaal
kwartaal
kwartaal
2000
2001
2002
2003
2004
2005
12
11
23
1
13
12
Friesland
9
10
16
10
7
7
Drenthe
6
5
2
7
6
4
IJsselland
5
2
7
8
4
12
10
5
6
14
12
7
8
4
13
6
3
6
Gelderland– Midden
16
8
17
16
24
8
Gelder land–Z uid
10
8
8
13
5
9
Flevoland
13
6
3
8
6
10
Utrecht
31
39
22
36
34
27
7
14
7
5
19
4
17
4
4
5
3
9
2
11
11
5
22
5
120
95
91
97
87
107
5
10
1
7
11
5
Haaglanden
38
35
65
31
43
35
Hollands –Midden
11
12
16
8
11
7
128
110
130
88
80
56
10
6
13
8
9
11
4
13
1
2
7
3
Midden en West Brabant
51
45
29
30
38
28
Brabant–Noord
24
29
8
7
9
8
Brabant–Zuid–Oost
27
17
16
28
14
13
Limburg–Noord
12
7
6
8
14
9
Limbu rg–Z uid
20
18
29
22
21
18
596
524
544
470
502
420
Twente Noord– en Oost–Gelderland
Noord–Holland–Noord Zaanstreek–Waterland Kennemerland Amsterdam–Amstelland Gooi en Vec htstreek
Rotterdam–Rijnmond Zuid– Holland –Zuid Zeeland
Nederland
* Voor dit overzich t zijn de cijfers uit eerdere kwartaalrapp ortages aangeh ouden
21
4
ONTWIKKELING PER SECTOR
4.1
Aantal overvallen
LORS m aakt onderscheid tussen verschillende sectoren waar overv allen plaatsvinden. De sectoren zijn onderverdeeld in rubrieken. Detailhandel: winkels, benzinestations, autobranche:
C C C C C C C
Financiële instellingen: banken, postagentschappen, postkantoren, wisselkantoren, automaten financiële instellingen, verzekeringskantoren; Groothandel, Industrie & Dienstverlening: autom aten grooth andel, indus trie & dienstverlening, bewaking, bib liotheek, wijkcentrum, grootverb ruik, kaartverkoop, kantoren, openbaar verv oer, reiniging, seksindustrie, tentoonstelling, werkplaatsen; Horeca: amusem ent, automaten horeca, café, casino, coffeeshop, gokinstelling, kantine, logies, restaurant, snackbar, speelautomaten; Medische & Zorginstellingen: liefdadigheid, kerk, praktijk, school, medische & zorginstellingen, verpleeginrichting; Overheidsinstellingen: overheid, school; Particulier: bejaardenwoning, beroepsmatige woning, particuliere woning; Transpo rt: automobilist, beroepsmatig w aardevervoer, bezorger s, handelaren, openbaar vervoer transpor t, particulier waardevervoer, maaltijdbezorgers, vaartuig, venter, verteg enwoo rdiger, v racht.
Met het oog op preventieadviezen is, na overleg met het Bedrijvenplatform tegen R oofovervallen, in een afzonderlijk hoofdstuk er in 2000 voor gekozen enkele rubrieken in andere branches in te delen en nog eens nader te specificeren. Met name de maaltijdbezorgers zijn in dit hoofdstuk niet langer opgeno men in de sector Transport maar in de sector Horeca. Dit op spec iaal verzoek van het Bedrijvenplatform teg en Roofovervallen. De sector Horeca is in dit hoofdstuk derhalve onderverdeeld in cafés, c offeesh ops, hotels, restaurants, snackbars, maaltijdbezorgers en overige. De sector Detailhandel is in dit hoofdstuk onderverdeeld in supermarkten, juweliers, tabakszaken, benzine stations, sl ijterijen, v ideoth eken, kledingzaken, drogisterijen, telefoonwinkels en overige. Het Bedrijvenplatform tegen Roofoverv allen heeft in de periode 2001– 2003 meerdere preventieadviezen aangeboden aan de in deze rapportage genoem de branches. Ook de Landelijk Coördinator Overvalcrim inaliteit heeft vanaf 1 oktober 2003 tot heden een aanzienlijk aantal preventieadv iezen en analyses vo or het bedrijfsleven uitgebracht. Mede om deze reden is hoofdstuk 6 (Brancheinformatie) in deze rapportage enigszins ingekort, ten opzichte van voorgaande jaarrapportages. In overzicht 9 worden die sectoren weergegev en die onderscheiden worden in de database van LORS.
23
Overzicht 9 het aantal overvallen per sector over de periode 2000–2005.
Sector
2000
Financiële Instelling
2002
2003
2004
2005
94
89
101
113
108
85
Bank
38
39
54
66
65
59
Postagentschap
23
21
5
13
14
4
Postkantoor
23
19
26
20
14
15
Overige financiële instell ing
10
10
16
14
15
7
243
236
246
192
203
143
Taxi
158
131
169
123
121
93
Overige Groothandel, Industrie & Dienstverlening
85
105
77
69
82
50
582*
501*
419*
427*
425*
385*
12
15
12
7
16
14
2
4
4
5
9
5
471
469
475
505
589
575
Beroepsmatige woning
95
77
72
108
107
114
Particuli ere woning
376
392
403
397
482
461
239*
233*
188*
186*
167*
165*
Beroepsm atig waardetransport
6
15
16
8
11
13
Particulier waardetransport
158
158
137
127
123
124
Maaltijdbezorgers
–
–
–
–
–
–
Overige transport
75
60
35
51
33
28
1151
1020
1119
944
866
776
Winkels
925
840
931
465
415
380
Benzinestatio ns
214
165
176
209
184
159
Overige detailhandel
12
15
12
270
267
237
2794*
2567*
2564*
2379 *
2383*
2148
Groothandel, Industrie & Dienstverlening
Horeca Medische & Z org Instellingen Overheidsinstellingen Particulier
Transport
Detailhandel
Totaal
2001
Beroepsmatige woning = woning waar vanwege een beroep geld of goederen voorhanden zijn. * Op verzoek van het Bedrijven Platform tegen Roofovervallen (BtR) zijn de cijfers over de maaltijdbezorgers over 2000 – 2005 u it de sector trans port gehaald en toegevoegd aan de sector h oreca. * Voor dit overzicht zijn de cijfers uit eerdere jaarrapportages aangehouden. * Het aantal van 2794 overvallen in 2000 dient u te herzien in 2793. * Het aan tal van 256 7 overvallen in 2 001 d ient u te her zien in 25 71. * Het aantal van 2564 overvallen in 2002 dient u te herzien in 2594. * Het aantal van 2379 overvallen in 2003 dient u te herzien in 2433. * Het aantal van 2383 overvallen in 2004 dient u te herzien in 2388.
24
In 2005 zien we een daling van het totaal aantal overvallen binnen alle sectoren, te weten: Financiële Instellingen (van 108–85), Groothandel Industrie & Dienstverlening (van 203–143), Horeca (van 425–385), Medische & Zorginstellingen (van 16–14), Overheidsinstellingen (van 9–5), Particulier/woningen (van 589–575), Transport (van 167–165) en Detailhandel (van 866 –776). In 2005 hebben de meeste overv allen (461) plaatsgevonden op particuliere wo ningen. O p winkels vonden 380 overvallen plaats en op benzinestations 159. Het aantal overvallen op superm arkten be droeg 13 6. De overvallen in de sector Particulier/woningen zijn gestegen v an 469 in 2001, 475 overvallen in 2002, 505 overvallen in 2003 naar 589 in 2004. In 2005 is sprake van een lichte daling naar 575 overvallen. Hiervan vonden 114 overv allen plaats op beroepsm atige woningen en 461 overvallen op een p articulier e wonin g. Binnen de detailhandel is sprake van een aanzienlijke daling van het aantal overvallen. In 2002 werden nog 1119 overvallen in LORS g eregistreerd. In 2003 waren dit er 944. In 2004 werden 866 overvallen en in 2005 werden 776 overvallen in LOR S geregistreerd. Ten opzichte van 2002 is dit een dali ng van ruim 30%. De overvallen op w aardetransporten zijn gedaald van 233 overvallen in 2001, 188 overvallen in 2002, 186 overvallen in 2003, 167 overvallen in 2004, naar 165 overvallen in 2005. Overvallen op beroepsm atig waardetrans port zijn licht ges tegen van 8 in 2003 en 11 in 2004, naar 13 in 2005. De overvallen op p articulier waardetransport zijn eerst gedaald van 158 in 2001, 137 in 2002, 127 in 2003 naar 123 in 2004. In 2005 werden echter weer 124 overvallen geregistreerd. Er kan dus van een lichte omslag w orden gesproken.
25
4.2 MISLUKTE OVERVALLEN De DNRI houdt in LORS bij hoeveel overvallen zijn m islukt. Het gaat daarbij om overv allen waarbij de daders er niet in zijn geslaagd om een buit te bem achtigen. In overzicht 10 staan de getallen ov er de jaren 2 003 – 2005. Overzicht 10 het totaal aantal en het aantal mislukte overvallen per sector in 2003 – 2005
2003 Totaal aanta l
2003 Aantal mislukt
2004 Totaal aanta l
2004 Aantal mislukt
2005 Totaal aantal
2005 Aantal mislukt
113
39
108
46
85
44
Bank
66
21
65
30
59
28
Postagentschap
13
4
14
3
4
1
Postkantoor
20
10
14
7
15
11
Overige financiële instell ing
14
4
15
6
7
4
192
30
203
33
143
22
Taxi
123
20
121
22
93
11
Overige Groothandel,Industrie & Dienstverlening
69
10
82
11
50
11
427
82
425
77
385
65
Medische & Z org Instellingen
7
2
16
0
14
3
Overheidsinstellingen
5
1
9
3
5
1
505
105
589
131
575
116
Beroepsmatige woning
108
23
107
25
114
27
Particuli ere woning
397
82
482
106
461
89
186
26
167
29
165
23
Beroepsm atig waardetransport
8
3
11
5
13
3
Particulier waardetransport
127
14
123
20
124
17
Maaltijdbezorgers
0
0
0
0
0
0
Overige transport
51
9
33
4
28
3
944
205
866
207
776
188
Winkels
465
113
415
102
380
96
Benzinestatio ns
209
34
184
43
159
27
Overige detailhandel
270
58
267
62
237
65
2379*
490*
2383*
526*
2148
462
Sector
Financiële Instelling
Grooth andel, Industrie & Dienst– verlening
Horeca
Particulier
Transport
Detailhandel
Totaal
* Op verzoek van he t BtR zijn de c ijfers over d e maaltijdb ezorgers over 2001 –200 5 uit de s ector tran sport g ehaald en toegevoegd aan de s ector horeca. * Het aantal van 23 79 overvallen in 2003 dient u te herzien in 2 433. H et aantal 490 in 50 5. * Het aantal van 2383 overvallen in 2004 dient u te herzien in 2388. Het aantal 526 in 525.
26
Het totaal aantal mislukte overvallen in 2005 bedroeg 462. Gesteld kan worden dat ruim één op de vijf in Nederland gepleegde ov ervallen (21,5%) mislukt. In het jaar 2004 zijn er 525 overvallen misl ukt. In 2003 505 en in 2002 531 . Wanneer we de verschillende sectoren bekijken, dan valt op dat over de jaren 2004 en 2005 de misl ukte overvallen in de sector Medische en Zorginstellingen van nul in 2004 naar drie in 2005 zijn gesteg en. In hoeve rre pre ventiev e maa tregelen in deze bra nche heb ben bij gedrag en tot het misl ukken v an overv allen is ten b ehoeve v an deze rap portag e niet nader o nderzoch t. In de sectoren Financiële Instellingen (van 46 naar 44), Groothandel & Industrie (van 33 naar 22), Horeca (van 77 naar 65), Overheidsinstellingen (van 3 naar 1), Particulier (van 131 naar 116), Transport (van 29 naar 23) en de sector Detailhandel (van 207 n aar 188) is het aantal m islukte overvallen gedaald. Ook het totaal aantal overvallen in deze sectoren is in 2005 gedaald ten opzichte van 2004 . Het mislukken van ov ervallen kan worden veroorzaakt door het nem en van (integrale) beveiligingsm aatregelen, zoals bijvoorbeeld een gecontroleerde toegang, tijdvertragende maatregelen binnen het kasgebied, cameraregistratie, het tijdig afromen van geld in de kas en het stim uleren v an het geb ruik va n pin– en c hipbetal ingen. De achtergrondgegevens m et betrekking tot het mislukken van overv allen worden niet geregistreerd in LORS, waardoor in dit rapport geen g efundeerde conclusies getrokken kunnen worde n.
4.3 Overvallen per tijdstip Voor een aantal sectoren en/of soorten (winkels, financiële instellingen, benzinestations, particuliere waardetransporten en de horeca–instellingen) is in voorgaande jaren nagegaan op welke tijdstippen de overvallen zijn gepleegd. Binnen deze sectoren en/of soorten zijn relatief gezien de meeste overvallen gepleegd en kunnen de feiten bovendien in verband w orden gebra cht me t tijden van openstell ing. Gebleken is dat winkels hoofdzakelijk overdag werden o vervallen. De m eeste overvallen vonden plaats tussen 15.00 en 18.00 uur met een uitloop naar 21.00 uur, hetgeen verklaard kan worden door de koopa vond en d e ruim ere open ingstijde n. Tussen 09.0 0 en 12.00 uur werde n de me este overvallen op finan ciële instel lingen g epleeg d. De m eeste overvallen op benzinestations vonden plaats tussen 18.00 en 21.00 uur. De overvallen op particuliere waardetransporten werden voornamelijk tussen 18.00 en 03.00 uur g epleegd . Horecabedrijven werden v oornamelijk tussen 21.00 en 03.00 uur overvallen. Een nader onderzoek over 2005 geeft op het eerste gezicht geen ander beeld.
4.4 Overvallen per dag Over het totaal aantal overvallen (2148) bezien vonden in 2005 de meeste ov ervallen op vrijdag (355), woensdag (329), dinsdag (315) en donderdag (314) plaats. Op zondag (246), maandag (295) en zaterdag (294) werden iets minder ov ervallen gepleegd. Opv allend is dat de zaterdag in 2004 nog op de tweede plaats stond m et 369 overvallen. Er is dus een verschuiving waarneem baar bij het totaal aantal overvallen van de zaterdag naar de woensdag. In 2004 scoorde de woensdag qua aantal nog een vierde plaats. Bij de financiële instellingen (85) vonden in 2005 de meeste overvallen plaats op woensdag (20), donderdag (19) en vrijdag (19). Op dinsdag v onden 14 overvallen plaats. Op m aandag 11 overvallen, op zaterdag 2 overvallen en op zondag 0 overvallen. De buitverwachting van de overvaller heeft invloed op het gekozen tijdstip van de overval. Overzicht 11 geeft het aantal overvalle n per dag in de p eriode 2001 – 2005 aan.
27
Overzicht 11 het aantal overvallen per dag in 2001 – 2005
Maandag
Dinsdag
Woensda g
Donderda g
Vrijdag
Zaterdag
Zondag
2001
343
365
332
371
472
427
257
2002
350
360
358
356
470
416
254
2003
323
354
346
364
410
342
240
2004
316
339
345
367
391
369
256
2005
295
315
329
314
355
294
246
Overzicht 12 het aantal overvallen per dag in het eerste kwartaal, het tweede kwartaal en het derde kwartaal 2004 en 2005
Dagen
Eerste kwartaal 2004
Tweede kwartaal 2004
Derde kwartaal 2004
Eerste kwartaal 2005
Tweede kwartaal 2005
Derde kwartaal 2005
Maandag
99
54
61
80
75
58
Dinsdag
108
59
81
87
73
55
Woensd ag
107
60
71
88
85
73
Donderdag
108
94
69
85
74
59
Vrijdag
119
67
85
91
75
71
Zaterdag
121
73
87
82
52
61
71
53
52
65
70
43
733
460
506
578
504
420
Zondag Totaal
4.5 Overvallen per maand Bij een groot aantal sectoren vonden de meeste overvallen plaats in de w intermaanden. Volgens van Koppen 3 is dit verklaarbaar uit het feit dat er dan objecten open zijn, terwijl het donker is. Omdat daders niet herkend willen wor den ligt het ook voor daders voor de hand dat het plegen van een overval op klaarlichte dag risicovoller is.
4.6 Buit In deze rapportage is m ede op verzoek van de bran ches te rughoudend gerelateerd ten aanzien van bu itbedrag en, dan w el zijn er s umm iere opm erkinge n gem aakt ten aanz ien van de buit. Beperk ing va n de buit za l over he t algem een die ov ervalle rs ontm oedigen, d ie op ge ld uit zijn. Er zijn ook andere redenen aan te geven waarom daders overvallen plegen, zoals het zoeken naar spanning en sensatie, of het nemen van w raak. Een aantal daders is onder invloed van alcohol en of drugs. Bij deze ca tegorieën overv allers heef t buitbep erking s lechts be perkte invloed. Maatregelen Het omgaan m et kasgeld is een eerste vereiste voor overvalp reventie. Stimuleer het gebruik van pin en chip. Beperk de hoeveelheid geld in kas door deze regelmatig af te romen. Afhankelijk van de situatie gebruikt u hiervoor een kassabox, afstortkluis of buizenpost. Maak van uw kassa g een spaarp ot!
5 DADERS, SLACHTOFFERS EN WAPENS 3
28
Uit: “De tijd en de ruimte voor overvallen” in Mod us nr. 2 , jaargang 8, m ei 1999, P rof . dr. P.J. van Koppen.
5.1 Waargenomen daders In overzicht 5 werd gesproken ov er aangehouden daders van overvallen. Bij aangehouden daders zijn in overzicht 5 inbegrepen de daders w aarvan de opsporing, aanhouding en voorgeleiding is verzocht. In dit hoofdstuk wordt gesp roken over de waargenomen daders door de slachtoff ers / getui gen tijdens de overv al. Het aantal w aargeno men d aders ge eft een indic atie van he t aantal bij een overval betrokken daders. Dit aantal kan in werkelijkheid hoger zijn omdat bij een overv al som s daders betrokken zijn die niet tijdens de uitvoering worden waargenomen. Hierbij kan worden gedacht aan daders die op de uitkijk staan of personen die klaar staan met een vluchtauto. Overzicht 13 geeft voor de periode 2003 – 2005 weer hoeveel daders tijdens een overval /zijn gezien door getuigen en/of slachtoffers. Overzicht 13 aantal waargenomen daders in 2003 – 2005
Aantal daders
Overvallen in 2003
Percentage
Overvallen in 2004
Percentage
Overvallen in 2005
Percentage
1
1009
42%
877
37%
808
38%
2
870
37%
928
39%
851
40%
3
365
15%
387
16%
348
12%
4
100
4%
136
6%
109
5%
5
21
1%
41
2%
17
1%
6
11
–
11
–
9
–
7
1
–
1
–
4
–
>7
2
–
2
–
2
–
2379*
–
2383*
–
2148
–
Totaal
* Het aantal van 2379 overvallen in 2003 dient u te herzien in 2433. * Het aan tal van 238 3 overvallen in 2 004 d ient u te her zien in 23 88. Overzicht 14 aantal waargenomen daders eerste kwartaal 2004 en 2005
Aantal daders
Percentage
Overvallen eerste kwartaal 2004
Percentage
Overvallen eerste kwartaal 2005
1
263
36%
228
39%
2
269
37%
244
42%
3
126
17%
77
13%
4
55
8%
24
4%
5
13
2%
3
1%
6
5
1%
2
–
7
1
–
0
–
>7
1
–
0
–
733
–
578
–
Totaal
29
Overzicht 15 aantal waargenomen daders tweede kwartaal 2004 en 2005
Percentage
Overvallen tweede kwartaal 2004
Percentage
1
179
39%
192
37%
2
170
37%
185
36%
3
83
18%
95
18%
4
21
5%
40
8%
5
7
2%
2
–
6
0
–
3
1%
7
0
–
0
–
>7
0
–
2
–
460
–
519
–
Aantal daders
Totaal
Overvallen tweede kwartaal 2005
Overzicht 16 aantal waargenomen daders derde kwartaal 2004 en 2005
Aantal daders
Percentage
Overvallen derde kwartaal 2004
Percentage
Overvallen derde kwartaal 2005
1
201
40%
159
38%
2
191
38%
156
37%
3
77
15%
81
19%
4
26
5%
16
4%
5
7
1%
5
1%
6
3
1%
0
–
7
0
0
3
1%
>7
1
0
0
–
505
–
420
–
Totaal
Uit de overzichten 13–16 valt af te leiden dat in 2004 en 2005 het aandeel van de overvallen waarbij twee of meer daders betrokken zijn groter is dan het aandeel van door solisten gepleegde feiten. Bij overvallen op w oningen zijn vaak meerdere daders om dat men (dikwijls) meerdere slachtoffers voor langere tijd onder controle moet brengen / houden of omdat de buit niet direct voorhan den is en het z oeken naar een buit tijd vergt. Door daders gebruikte methodieken om beveiligingsmaatregelen te om zeilen vereisen ook meer mankracht (zoals bij overvallen op beroepsmatige waardetransporten).
30
Overzicht 17 het aantal door getuigen/slachtoffers waargenomen daders per sector in 2003 – 2005
Sector
Aantal overvallen
Waargenom en daders Eén
2003
2004
2005
Twee of
dader
2004
2005
2003
meer
2004
2005
daders 2003
Financiële Instelling
113
108
85
43
38
32
70
70
53
Bank
66
65
59
24
21
23
42
44
36
Postagentschap
13
14
4
9
8
2
4
6
2
Postkantoor
20
14
15
8
3
5
12
11
10
Overige financiële instell ing
14
15
7
2
6
2
12
9
5
192
203
143
73
68
42
119
135
101
taxi
123
121
93
47
44
24
76
77
69
Overige Groothandel Industrie & Dienstverlening
69
82
50
26
24
18
43
58
32
427*
425
385
155*
137
137
272*
288*
248
Medische & Z org Instellingen
7
16
14
5
11
6
2
5
8
Overheidsinstellingen
5
9
5
1
4
2
4
5
3
505
589
575
133
165
138
372
424
437
Beroepsmatige woning
108
107
114
23
11
22
85
96
92
Particuli ere woning
387
482
461
110
154
116
287
328
345
186
167
165
61
57
42
125
110
123
Beroepsm atig waardetransport
8
11
13
0
3
0
8
8
13
Particulier waardetransport
127
123
124
48
46
33
79
77
91
Maaltijdbezorgers
0*
0*
0*
0*
0*
0*
0*
0*
0*
Overige transport
51
33
28
13
8
9
38
25
19
944
866
776
538
397
409
406
469
367
Winkels
465
415
380
229
154
180
236
261
200
Benzinestatio ns
209
184
159
143
101
97
66
83
62
Overige detailhandel
270
267
237
166
142
132
104
125
105
2379*
2383*
2148
1009 42%
877 37%
808 38%
1370 58%
1506 63%
1340 62%
Groothandel, Industrie & Dienstverlening
Horeca
Particulier
Transport
Detailhandel
Totaal
* Op verzoek van het Bedrijven Platform tegen Roofovervallen (BtR) zijn de cijfers over de maaltijdbezorgers over 2003 – 2005 uit de sector trans port gehaald en toegevoegd aan de sector horeca. * Het aantal van 2379 overvallen in 2003 dient u te herzien in 2433. * Het aantal van 2383 overvallen in 2004 dient u te herzien in 2388.
31
5.2 Gewonden en doden Overzicht 18 laat het aantal overvallen per sector zien waarbij gewonden en doden onder de slachtoffers zijn gevallen. Overzicht 18 aantal overvallen met gewonde en dode slachtoffers per sector in 2003 – 2005
Sector
Aanta l overvallen 2003 2004 2005
Financiële instelling
Slachtoffers gewond 2003 2004 2005
Slachtoffers gedood 2003 2004 2005
113
108
85
5
6
4
0
0
0
Bank
66
65
59
1
3
2
0
0
0
Postagentschap
13
14
4
0
2
0
0
0
0
Postkantoor
20
14
15
2
0
1
0
0
0
Overige financiële instell ing
14
15
7
3
1
1
0
0
0
192
203
143
28
44
31
0
2
1
Taxi
123
121
93
12
24
18
0
1
0
Overige Groothandel Industrie & Dienstverlening
69
82
50
16
20
13
0
1
1
427*
425*
385
32
45
40
1*
0*
2
Medische & Z org Instellingen
7
16
14
0
1
1
0
0
0
Overheidsinstellingen
5
9
5
0
2
3
0
0
0
505
589
575
165
167
194
4
9
3
Beroepsmatige woning
108
107
114
49
35
48
3
2
0
Particuli ere woning
397
482
461
116
132
146
1
7
3
186
167
165
25
30
30
0
1
1
Beroepsm atig waardetransport
8
11
13
1
0
2
0
0
0
Particulier waardetransport
127
123
124
17
20
23
0
1
1
Maaltijdbezorgers
0*
0*
0*
0*
0*
0*
0*
0*
0*
Overige transport
51
33
28
7
10
5
0
0
0
944
866
776
75
68
89
4
1
0
Winkels
465
415
380
39
37
54
1
0
0
Benzinestatio ns
209
184
159
9
7
11
1
1
0
Overige detailhandel
270
267
237
27
24
24
2
0
0
2379*
2383*
2148
330*
363*
392
9*
13
7
Groothandel, Industrie & Dienstverlening
Horeca
Particulier
Transport
Detailhandel
Totaal
* Op verzoek van h et Bedrijven Platform tegen Roofovervallen zijn de cijfers over de maaltijdbezorgers in de periode 2003 – 2005 uit de sector trans port gehaald en toegevoegd aan de sector horeca. * Het aantal van 23 79 overvallen in 2003 dient u te herzien in 2 433. * Het aantal van 2383 overvallen in 2004 dient u te herzien in 2388. *Het aantal overvallen met slachtoffers in 2003 dient u te herzien in 355 en in 2004 in 390. *Het aantal overvallen met doden in 2003 dient u te herzien in 10.
32
Bij lang niet alle slachtoffers kan kort na een overval letsel worden v astgesteld. Traumatische ervaringen worden vaak niet direct na de overval door de politie waargenom en en daarom ook niet altijd als aanvullende informatie geregistreerd in LOR S. Derhalve moet b ij het aantal gewonde slachtoffers wellicht een flink percentage wor den opgeteld van slachtoffers bij w ie pas in een later stadium zogenaa md ‘v erborg en letsel’ naa r bov en kom t. Het totaal aantal in L ORS g eregistr eerde overvallen waarb ij gewonde slachtoffers vielen in 2005 is, ten opzichte van 2004, toegenomen van 390 naar 392. Bij deze overv allen raakten in 2005 423 slachtoff ers gew ond. Gelet op het feit dat er in 2005 in totaal 240 overvallen minder werden g epleegd dan in 2004, kan gesteld worden dat het aantal overvallen waarbij slachtoffers gewond raakten in 2005 is gestegen ten opzichte van 2004. In 2003 werden 355 overvallen met gewonde slachtoffers in LORS geregistreerd. In 2003 waren er tien dodelijke slachtoffers bij overvallen in Nederland. In 2004 waren er op de peildatum 17 dodelijke slachtoffers. In 2005 waren er negen dodelijke slachtoffers te betreur en. In 2005 raakten er bij gepleegde overv allen zeven daders gewond. Eén dader werd bij een overv al in 2005 gedo od. In 2004 raa kten er bij gepleegde overvallen zes daders g ewond en werd er één dader ge dood. Het aantal dodelijke slachtoffers is niet altijd juist te registreren, omdat het motief van de dader(s) bij een moord vaak niet bekend is. Betreft het gep leegde de lict een moord, een doodslag, een inbraak of een overval? In 2000 en 2001 werden respectievelijk in totaal acht en tien slachtoffers bij een overval gedood. In 2002 werden negen slachtoffers bij een overv al gedood. In 2003 komt het aantal dode n uit op tw aalf en in 20 04 op zev entien. In 2005 vielen er negen doden te betreuren. In 2005 vielen er doden bij één overval in de sector Groothandel, Industrie & Dienstverlening, bij twee overv allen in de sector Horeca, bij drie overvallen in de sector Particulier – rubriek particuliere woning en bij één ov erval in de sector Transpo rt – rubr iek parti culier w aarde–tran sport. Het lijkt er op dat de daders die woningovervallen pleg en zo’n sterke buitverwachting hebben, dat ze bereid zijn om tot het uiterste te gaan, en dat de slachtoffers zich meer v erzetten als het hun eigen g eld betref t. Uit eerder e onderzoe ken is dit ook geblek en. Een overval is een ingrijpende gebeurtenis. Bijna alle slachtoffers van een overval v ertonen nadien stress– e n v e rw erkingsreacties. De ondernemer m oet zorgdragen voor de veiligheid v an het personeel in de werkom geving. De Arb owet heeft hiertoe onder meer de verplichting opgenomen om aandacht te schenken aan opvang en nazorg van slachtoffers v an agressie en geweld. Uit onderzoek is gebleken dat werknem ers die voorbereid zijn op een overval, minder risico lop en op langdurige psychische schade. Training op dit gebied kan dan ook zeer zinvol zijn.
33
5.3 Niet opgeloste overvallen met dodelijke slachtoffers (COLD CASES) Vanaf 1 januari 1993 tot 1 januari 2006 zijn er in Nederland bij 108 overvallen dodelijke slachtoffers te betreuren. Hiervan zijn er 75 opgelost. Dit is een oplossingspercentage van 69,4%. Overzicht 19 laat de 33 niet o pgelos te overv allen zien. Overzicht 19 niet opgeloste overvallen waarbij dodelijk e slachtoffers zijn gevallen in de periode 1993–2005 Reg io
Plaats
Datum
Object
Daders
Amsterdam–Amstelland
Ams terdam
01–01–1993
privé–woning
3
Amsterdam–Amstelland
Ams terdam
26–11–1993
privé–woning
2
Den H aag
28–09–1994
restaurant
1
Haaglanden Amsterdam–Amstelland
Ams terdam
01–06–1995
snack bar
1
Amsterdam–Amstelland
Ams terdam
03–12–1995
geldtransport
4
Veess en (Heerde)
05–05–1996
beroepsm. woning
1
Rotterdam–Rijnmond
Rotterdam
09–07–1996
beroepsm. woning
2
Groning en
Groning en
04–12–1996
snack bar
2
Amsterdam–Amstelland
Ams terdam
03–05–1997
café
1
Amsterdam–Amstelland
Ams terdam
31–01–1998
snack bar
2
Arnhem
02–09–1998
bejaardenwoning
2
Ams terdam
15–11–1998
café
1
IJsselland
Deventer
11–01–1999
privé–woning
1
IJsselland
Deventer
04–05–1999
bejaardenwoning
1
Noord– & Oost–Gelderland
Putten
02–10–2000
restaurant
3
Midden & West Brabant
Tilburg
03–11–2000
privé–woning
3
Puttersh oek
03–12–2000
beroepsm. woning
2
Rotterdam
08–08–2001
beroepsm. woning
2
Limburg–Noord
Milsbeek (Gennip)
07–07–2002
boerderij
1
Rotterdam–Rijnmond
Krimp en a/d IJs sel
02–08–2002
supermarkt
1
Noord–Holland–Noord
Den H elder
17–102002
openbaar vervoer
1
Amsterdam–Amstelland
Ams terdam
30–12–2002
hotel
3
Rotterdam–Rijnmond
Rotterdam
14–04–2003
beroepsm. woning
3
Rotterdam–Rijnmond
Rotterdam
01–10–2003
schoen enwinkel
1
Haule
12–10–2003
café
1
Ams terdam
17–12–2003
coffees hop
1
Rotterdam
29–02–2004
taxi
1
Berg & Terb lijt
15–08–2004
woning 55+
1
Haarlem
15–11–2004
privé–woning
1
Ams telveen
21–03–2005
groothan del
2
Almelo
06–04–2005
geldtransport
3
Rotterdam–Rijnmond
Oostvoorne
03–09–2005
privé–woning
1
Amsterdam–Amstelland
Ams terdam
28–12–2005
woning 55+
3
Noord– & Oost–Gelderland
Gelderland– Midden Amsterdam–Amstelland
Zuid– Holland –Zuid Rotterdam–Rijnmond
Friesland Amsterdam–Amstelland Rotterdam–Rijnmond Limbu rg–Z uid Kennemerland Ams terdam Twente
Totaal : 33 overvallen
34
5.4 Slachtoffers Bij de 2148 overvallen die in 2005 in LORS werden g eregistreerd warren in totaal 3371 slachtoffers betrokken. Bij 1387 overvallen werd één slachtoffer g eregistreerd. Bij 459 overvallen werden twee slachtoffers geregistreerd e n bij 118 overvallen werden drie slachtoffers geregistreerd. Bij 50 overvallen werden v ier slachtoffers geregistreerd. Bij 27 overvallen werden vijf slachtoffers geregistreerd. Bij veertien overvallen werden zes slachtoffer s geregistreerd. Bij tien overv allen w erden zev en slachtof fers en b ij nog eens zes ove rvallen werde n acht slachtoffers geregistreerd. Bij de resterende overvallen in 2005 zijn meer dan acht slachtoffers geregistreerd of is niet bekend geworden hoev eel slachtof fers er w aren. Er v onden in 2005 tien over vallen p laats waarb ij het totaal aanta l bij de ov erval b etrokken s lachtoff ers op tie n of m eer pers onen ligt. Bij 2383 overvallen in 2004 werden in LORS in totaal 3712 bij de overvallen betrokken slachtoffers geregistreerd. Bij 1580 overvallen in 2004 werd één slachtoffer gereg istreerd. Bij 419 overvallen werden twee slachtoffers geregistreerd en bij 139 overvallen werden drie slachtoffers gereg istreerd. Bij 58 overvallen werden v ier slachtoffers geregistreerd. Bij 40 overvallen w erden vijf slachtoffers geregistreerd. Bij zestien overvallen werden zes slachtoffers geregistreerd. Bij vijf overvallen werden zeven slachtoffers en b ij nog eens tien overvallen werden acht slachtoffers geregistreerd. Bij dertien overvallen werden m eer dan tien slachtoffers geregistreerd.
5.5 Wapens In overzicht 20 wordt weergegeven welke wapens in de periode 2000 – 2005 bij de in LORS geregistreerde overvallen zijn waar genome n door de g etuigen/sl achtoffe rs. Het m eest geb ruikte wapen was in de period e 2000 – 2005 e en schietw apen. U it de regis tratie valt nie t altijd op te maken of het een echt wapen of een imitatiewapen betrof. Evenmin blijkt uit de registratie in LORS of het vu urwap en wel o f niet gela den wa s. Blijkens eerder onderzoek wordt bij circa 15% v an alle overvallen gebruik gem aakt van een combinatie van vuurw apens, slag– en/of steekwapens. Over 2005 is hier geen nader onderzoek naar gedaan. Het gebruik van autom atische w apens is in 2005 w aargeno men b ij 23 over vallen. In 2004 was dit waarg enomen bij twaalf ov ervallen. In 2003 bij vijftien overvallen en in 2002 bij 28 overvallen. Er valt ten opzichte van 2004 een stijging van het geb ruik van automatische w apens bij overvallen in Nederl and te consta teren. Het tota le aantal waargeno men w apens bij overvallen is gedaald v an 2977 in 200 2 naar 2862 i n 2003, naar 28 41 in 2004 en n aar 2737 in 2 005. In 2005 w erd 628 kee r een m es als w apen w aargenom en. In 2004 641 k eer. In 2003 w as dit 645 keer en in 2002 werd 709 keer een mes als w apen waargenom en en in LORS geregistreerd.
35
Het vastb inden van slachtoff ers tijdens de overv al is en bli jft een zor gelijke o ntwikkeling. Bij 119 overvallen werden in 2005 door de overvallers plastic bindstrips gebruikt, bij 99 overv allen tape, bij 28 overvallen touw en bij 29 overv allen elektriciteitsdraad. Bij acht overvallen werden handboeien gebru ikt. Deze ontwikkeling v ertoont een stijgende lijn en verdient een strenge aanpak. Bij acht overvallen in 2005 werd gebruik gemaakt van explosieven, vier maal wer d een bedwelm ende stof gebru ikt, vijf maal een injectienaald, drie maal een bijtende vloeistof en 44 maal werd het geb ruik van een spuitbus waargenomen. Ook deze ontwikkeling verdient een strenge aanpak. Overzicht 20 door getuigen en slachtoffers waargenomen en bij de overval toegepaste wapens in 2000 – 2005
Soort wapen
Specificatie
Schietwapen s
automatisch wapen, gaswapen, geweer, kruisboog, luchtdrukpistool pistool, revolver, riotgun, schiet– c.q. vuistv uurwapen.
Steekwapens
Slagwapens
Chemische wapens
Bindmiddelen
Overige wapens
Totaal aantal
200 0
2001
2002
2003
2004
2005
176 8
1550
1559
1425
1488
1370
beitel, mes, priem, schaar, schroevendraaier, steekvoorwerp.
799
741
750
688
689
666
(hak–)bijl, breekijzer, hamer, ijzeren staaf, knuppel, paraplu, wapenstok ploertendoder, stuk hout, steen.
122
135
140
138
127
149
bedwelmende stof, bijtende vloeistof , spuitbus, injectienaald, explosief.
59
50
67
69
57
67
elektricitei tsdraad, hand– duim boeien, plastic bindstr ips, tape, text iel, touw.
263
263
266
323
290
298
briefje, schokapparaat, verborgen wapen, handgranaat, overige incl usief ‘geen wapen opgegeven’ en ‘zie M.O.–tekst.’
249
211
195
219
190
187
326 0
2950
2977
2862
2841
2737
Uit overzicht 20 blijkt in 2005 naast een daling van het algemeen gebruik v an wapens ook een daling van het gebruik van schiet– steek– en overige w apens, ten opzichte van 2004. Er werd in 2005 bij overvallen 23 keer een automatisch w apen waargenom en. Voor de categorieën slagwapens, chemisc he wapen s en bindm iddelen valt een stijging van het totale aantal (149) waar te nemen, ten opzichte van 2004 (127). Bij overvallen in 2005 werd 863 m aal een pistool waargenomen , 628 keer een mes en 390 m aal een vuistvuurwapen. In 119 gev allen werden plastic b indstrip s en 99 m aal wer d tape bi j een over val ge bruikt.
36
6 BRANCHE–INFORMATIE 6.1 Financiële instellingen Jaartal Aantal overvallen
1998 179
1999 140
2000
2001
94
89
2002 101
2003 113
2004 108
2005 85
Advies Buitbeperkende maatregelen, het plaatsen van camera’s, gecontroleerde toegang, compartim enteren, het instellen van gevitaliseerde ruimten en controle op preventieve maatregelen lijken rendement te hebb en bij het terugdringen van het aantal overvallen. In 2004 en 2005 hebben een aantal overvallen plaatsgevonden w aarbij de daders, kort na de opening van de financiële instelling, de ruit vernielden nabij het beveiligd kasgebied. Ook blijken daders toe te slaan tijdens het vullen van geldautomaten. Extra aandacht voor deze zwakke plekken in de beveiliging w ordt dringend aanbevolen.
6.2 Groothandel, Industrie & Dienstverlening Jaartal Aantal overvallen
1998 166
1999 177
2000 243
2001 236
2002 246
2003 192
2004 203
2005 143
De Groothandel, Industrie & Dienstverlening is in dit hoofdstuk onderverdeeld in taxichauffeurs en overige Groothandel, Industrie en Dienstverlening.
Taxichauffeurs Advies Draag zorg voor het a fstorten van geld boven een bep aald bedrag. Installeer sabotagebestendige voorzieningen voor communicatieapparatuur en camerasystemen. Houdt de door u gen om en beveiligingsm aatregelen geheim. Zorg v oor een goede opleiding van chauffeur en centralist. Begin 2003 heeft de dienst Nationale Recherche Informatie van het Korps landelijke politiediensten een rapport uitgebracht, nummer 26/2002 Overvallen in Nederland op taxichauffeu rs. In dit rapport worden een aantal adviezen gegeven die m ogelijk kunnen helpen bij het terugdringen van het aantal overvallen op taxichauffeurs.
Overige Groothandel, Industrie & Dienstverlening. Advies Beveiliging van opslag van kos tbare goederen verdient aandacht. Praat niet met buitenstaanders over de aard van de goederen die in opslag zijn. Daders richten zich nam elijk vaak op specifieke buit. Installeer camerasystemen. Beperk het roken bij een openstaande achterdeur. Bespreek de regels en procedures met uw medewerkers, maar praat niet met buitenstaanders over de genom en beveiligingsm aatregelen.
37
6.3 Horeca Jaartal
1998
Aantal overvallen
1999
391
2000
381
2001
582*
2002
501*
419*
2003 427*
2004
2005
425*
385*
* Inclusief de cijfers over de maaltijdbezorgers, die in de jaren 1998 en 1999 in rapportages nog in de sector transport waren opgenomen.
De Horeca is in dit hoofdstuk onderverdeeld in: café’s, coffeeshops, hotels, restaurants, snackbars, maaltijdbezorgers en overigen. Overzicht 21
Nadere specificatie van de sector horeca over 2003 – 2005.
Indeling
Aantal
Poging
Geslaagd Gewond
Dood
1*
2 of meer daders
Jaarcijfers 2003 HORECA café coffeeshop hotel restaurant
427 43 14 47 76
82 5 1 5 22
345 38 13 42 54
32 10 2 5 6
1 0 1 0 0
155 11 3 15 29
272 32 11 32 47
snackbar maaltijdbezorger overige
119 91 37
37 8 4
82 83 33
4 3 2
0 0 0
62 21 14
57 70 23
425 41 17 17 97 124 96 33
77 7 6 0 19 32 8 5
348 34 11 17 78 92 88 28
45 7 4 5 8 15 3 3
0 0 0 0 0 0 0 0
137 14 1 6 34 49 21 12
288 27 16 11 63 75 75 21
385 55 11 12 90 118 56 43
65 7 0 1 5 18 23 11
320 48 11 11 85 100 33 32
40 14 2 1 6 6 6 5
2 2 0 0 0 0 0 0
137 11 3 6 35 59 10 13
248 44 8 6 55 59 46 30
Jaarcijfers 2004 HORECA café coffeeshop hotel restaurant snackbar maaltijdbezorger overige Jaarcijfers 2005 HORECA café coffeeshop hotel restaurant snackbar maaltijdbezorger overige
* Mede op verzoek van het Bed rijven Platform tegen Roofovervallen (BtR) zijn de cijfers over de maaltijdbezorgers in de periode 2000– 2005 u it de sector trans port gehaald en toegevoegd aan de sector h oreca.
.
* 1 betekent: 1 dader. * 2 of meer betekent: meerdere daders
38
Voor een aantal rubrieken uit de sector Horeca worden de volgende adv iezen gegeven:
Cafés Room de kassa en de speelautomaat regelm atig af. Zorg voor een kluis met tijdvertraging. Neem het geld niet mee naar huis. Volg de richtlijn Geldtransport? Doe het veilig! als u zelf het geld verv oert. Tel de dagopbrengst in een afzonderlijke afgesloten ruim te en zorg dat u daarbij niet zichtbaar bent voor anderen. Bedenk dat camera’s preventief kunnen w erken en kunnen helpen bij de opsporing v an daders. Gebruikt u videocamerasystem en volg dan de richtlijnen zoals weergegev en in de documentatie De Camer a de Baas. Houdt de door u genomen beveiligingsm aatregelen geheim. Bespreek de reg els en procedures met uw m edewerkers, maar praat niet met buitenstaanders over de genomen bev eiligingsmaatregelen. Investeer in scholing en training van medew erkers. Het verhoogt hun weerb aarheid en reduceert het risico van uitval.
Coffeeshops Zie het advies bij cafés .
Hotels Laat geen onbevoegden toe op kw etsbare plekken en tijdstippen. Toegangscon trole in de avond en nac htelijke uren. Zie voorts het advies bij cafés.
Restaurants Zie het advies bij cafés.
Snackbars Ruim de helft van het aantal overvallen op snackbars wordt gepleegd door één dader. De sluitings tijd is een kw etsbaar m omen t. Advies Zie het advies bij cafés. Sluit af met tenminste twee p ersonen.
Maaltijdbezorgers De cijfers over de Maaltijdbezorgers z ijn in eerdere jaarverslagen ondergebracht bij de sector transpor t. Op verzoek van het Bedrijvenplatform tegen Roofovervallen zijn de maaltijdbezorgers in de jaarv erslage n over 20 00 – 2005 ov ergehev eld naar de s ector Ho reca. Advies Zorg ervoor dat de bezorger tijdens de rit zo weinig m ogelijk geld bij zich heeft. Laat degene die de bestelling aanneemt een controlecheck uitvoeren om te kunnen v aststellen of de bestelling een valstrik is. Bezorg niet bij twijfel. Bespreek de regels en procedures met de medewerkers, maar praat niet m et buitenstaanders over genomen bev eiligingsmaatregelen. Ook het vooraf aan de klant aangeven dat de bezorger zeer weinig wisselgeld heeft en dat er met gepas t geld be taald moet worden v erdient aanbeveling. Training van het personeel en een kritisch s electiebe leid van p ersoneel v erdient de aan dacht.
39
6.4 Medische & Zorg Instellingen Jaartal Aantal overvallen
1998
1999
22
2000
7
2001
12
2002
15
2003
12
2004 7
2005
16
14
Advies Laat geen geld of andere waardev olle goederen achter in laden en of kasten. Bespreek de regels en procedures met de m edewerkers m aar praat niet met buitenstaanders over genom en beveiligingsm aatregelen.
6.5 Overheidsinstellingen Jaartal
1998
1999 7
Aantal overvallen
2000 3
2001 2
2002 4
2003 4
2004 5
2005 9
5
Advies Laat geen geld of andere waardev olle goederen achter in laden en/of kasten. Bespreek de regels en procedures met de m edewerkers, m aar praat niet met buitenstaanders over genom en beveiligingsm aatregelen.
6.6 Particulier/ woningen Jaartal Aantal overvallen
1998 393
1999 420
2000 471
2001 469
2002 475
2003 505
2004 589
2005 575
Voor zover relevant zijn een aantal rubrieken uit de sector Particulie r hierna nad er toegeli cht.
Woningen Het totaal aan overvallen op alle woningen in 2005 bedraagt 575. Er m islukten in totaal 116 overvallen op woningen. In 2004 waren er 589 ov ervallen op woningen. Van een overv al op een beroepsmatige woning w ordt gesproken als de overval op de woning m ogelijk in relatie staat tot het beroep van het overvallen slachtoffer. Is dit niet het geval dan wordt in deze rapportage gesproken over een particuliere woning. In zijn algeme enheid kan gesteld worden dat bij overvallen op woningen er bij drie op de vier overvallen fysiek gew eld word t toegepast. Een verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat de daders door intimidatie de buit moeten zien te vinden. Over het algemeen werd er door de daders aang ebeld, waarna er door het slachtoffer werd opengedaan. Bij drie overvallen op een particuliere woning zijn in 2005 slachtoffers omgekom en. Bij 194 overvallen op woningen vielen er gewonden. Op particuliere woningen bedroeg het aantal overvallen waarb ij gewonden vielen 146 en bij beroeps matige w oningen was dit aantal 48. Advies Door beter te controleren wie er voor de deur staat, kunnen mogelijke slachtoffers zich w ellicht beter beveiligen c.q. overv allen tegengaan. Niet opendoen, als je niet zeker weet wie er v oor de deur staat!
40
Beroepsmatige woning Beroepsmatige woning Aantal overvallen
1998 104
1999 95
2000 95
2001 77
2002 72
2003 108
2004 107
2005 114
Bij een aantal overvallen op woningen richtten de overvallers zich op de kluis. Naast het in LORS geregistreerde totale buitbedrag van de gelukte overvallen op beroepsmatige woningen, zijn als buit ook sieraden en overige goederen geregistreerd. Particuliere woning Particuliere woning Aantal overvallen
1998 289
1999 325
2000 376
2001 392
2002 403
2003 397
2004 482
2005 461
Er valt al een aantal jaren een flinke stijging te zien van het aantal overvallen in deze rubriek. Van 274 in 1996 naar 482 in 2004. In 2005 is er een lichte daling waarneem baar naar 461 overvallen. Opvallend is ook de stijging van het aantal overvallen waarbij gewonde slachtoffers vallen in de rubriek particuliere woningen: van 65 ov ervallen in 1999 naar 146 overvallen in 2005. Naast het in LORS geregistreerde totale buitbedrag v an de gelukte overvallen op particuliere woningen, zijn als buit ook sieraden en overige goederen g eregistreerd. Veel overvallen op woningen zijn onder te verdelen in c.q. te herleiden naar ‘het criminele circuit’, ‘(internet–)adverteerders’, ‘de escortservice’ en overvallen op ‘woningen 55+’. Op 4 oktober 2002 werd door het Informatie Knoopp unt Politie een zaaksvergel ijkende analyse gestart betreffende de overvallen op w oningen over de periode 1 septem ber 2001 tot en met 31 augustus 2002. De doelstelling van deze analyse was onder meer het verschaffen van inzicht in het aantal overvallen verspreid over heel Nederland en het vaststellen van ov ereenkomsten in de modus operand i van die o verv allen. Op 31 januari 2003 verscheen na een nadere an alyse het IKP– rappo rt Inzichtsanalyse woning overvalle n – 1 september 2001 t/m 31 augus tus 2002. Eén van de conclusies in dit rapport is dat niet kon worden v astgesteld dat woningovervallen een bovenregionaal karakter hebben. Aanbevolen werd deze problematiek vanuit een regionaal oogpunt aan te pakken. Deze aanpak heeft echter tot op heden geen noe m en s- w aardig meetbaar effect opgeleverd. Gelet op het al jaren stijgend aantal overvallen op woningen werd in 2005 in samenwerking met de landelijk coördinator overvalcriminaliteit door een bovenregionale werkgroep gewerkt aan een update van genoem de analyse, om te komen tot verbetervoorstellen en een hernieuwde aanpak van de overv allen op woningen. In 2006 wordt de rapportage van deze werkgroep verwacht met betrekking tot een verbeterde aanpak van overvallen op w oningen. Ook het bevorderen van het verzamelen en het gebruik van technisch sporenmateriaal en de verbetering van de registratie van dit technisch sporenmateriaal is overigens een aanbeveling in genoem d rapp ort. Deze aanbeveling zal ook in 2006 om hernieuwde aandacht vragen.
41
6.7 Transport Jaartal Aantal overvallen
1998
1999
341
355
2000
2001
239*
233*
2002 188*
2003
2004
186*
167*
2005 165*
* Exclusief de maaltijdbezorgers die in de jaaroverzichten 1998 en 1999 in de sector transport waren opgenomen.
Voor zover relevant zijn een aantal rubrieken uit de sector Transpo rt hierna nad er toegeli cht. Beroepsmat ig waardetransport Beroepsmatig transport
1998
1999 8
Aantal overvallen
2000
14
2001 6
15
2002
2003
16
2004 8
11
2005 13
In 2002 werden zestien overvallen op b eroepsmatig w aardetransport geregistreerd. Na een daling naar acht overvallen in 2003 is er echter sprake van een stijging van het aantal overv allen van elf in 2004 naar dertien in 200 5. Bij tw ee overv allen raakte n slachtof fers g ewond . Advies Een goede beveiliging door het volgen van procedures lijkt nog altijd zijn vruchten af te werpen. Draag zorg voor de juiste naleving van interne procedures. Screen het eigen personeel. Blijf alert op vreemde om standigheden. Meld deze direct aan de politie.
Particulier waardetransport Part. waardetransport Aantal overvallen
1998 140
1999 166
2000 158
2001 158
2002 137
2003 127
2004 123
2005 124
Bij 23 overvallen op particulier waardetransport vielen gewonde slachtoffers. Advies Volg de richtlijnen van de brochure Geldtransport? Doe het veilig! als u zelf geld of waardevolle goederen verv oert. Inves teer in scholing en training van medew erkers. Dit verhoogt hun weerbaarheid en vermindert het risico van uitval. Kies wisselende tijdstippen en routes. Laat al te jeugdige personen geen geld verv oeren.
6.8 Detailhandel Jaartal Aantal overvallen
1998 864
1999 922
2000 1151
2001 1020
2002 1119
2003 944
2004 866
2005 776
Detailhandel In dit hoofdstuk is de detailha ndel onderv erdeeld in: supermarkten, juweliers, tabakszaken, benzinestations, slijterijen, videotheken, kledingzaken, drogisterijen, telefoonwinkels en overigen. Het aantal overvallen in de detailhandel is sedert 2000 (1151 overvallen) met circa 32.5% afgenomen naar 776 overvallen in 2005. Het collectief nemen v an integrale preventiemaatregelen lijkt nu ook in deze branche succes op te leveren. Overzicht 22 Nadere specificatie van de sector detailhandel periode 2003 – 2005
Jaarcijfers 2003
42
Indeling DETAILHANDE L supermarkt juwelier tabakszaken benzinestation slijterij videotheek kleding drogisterij telefoonwin kel overige
Aantal
Poging
Geslaagd Gewond
Dood
1*
2 of meer
944
205
739
75
4
538
406
105 40 71 209 37 59 60 52 41 270
27 9 23 34 13 7 13 13 8 58
78 31 48 175 24 52 47 39 33 212
9 4 5 9 4 1 4 1 11 27
0 1 0 1 0 0 0 0 0 2
48 10 38 143 23 24 36 42 8 166
57 30 33 66 14 35 24 10 33 104
Jaarcijfers 2004 Indeling
Aantal
Poging
Geslaagd Gewond
Dood
1*
2 of meer
DETAILHANDEL supermarkt juwelier tabakszaken benzinestation slijterij videotheek kleding drogisterij telefoonwin kel
866 127 29 81 184 25 55 29 29 40
207 34 6 29 43 5 10 6 5 7
659 93 23 52 141 20 45 23 24 33
68 13 4 10 7 0 2 2 1 5
1 0 0 0 1 0 0 0 0 0
397 38 7 32 101 12 2 22 16 7
469 89 22 49 83 13 35 7 13 33
overige
267
62
205
24
0
142
125
Jaarcijfers 2005 Indeling
Aantal
Poging
Geslaagd Gewond
Dood
1*
2 of meer
DETAILHANDEL supermarkt juwelier
776 136 25
188 34 5
588 102 20
89 21 3
0 0 0
409 53 10
367 83 15
tabakszaken benzinestation slijterij videotheek kleding drogisterij telefoonwin kel
59 159 19 50 25 41 25
24 27 5 10 5 11 2
35 132 14 40 20 30 23
9 11 4 3 1 3 10
0 0 0 0 0 0 0
34 97 16 18 17 27 5
25 62 3 32 8 14 20
overige
237
65
172
24
0
132
105
* Mede op verzoek van het BtR is de Detailhandel in deze tabel nader gespecificeerd. * 1 betekent: 1 dader. * 2 of meer betekent: meerdere daders.
Supermarkten en winkels Supermarkten scoren hoog als het gaat om objecten die meer dan één keer worden overvallen. Na de benzinestations staan de supermarkten over de laatste tien jaar gemeten op een tw eede plaats. In de periode 2000 – 2005 vonden een groot aantal overvallen plaats op superm arkten waarbij de daders zich richtten op de kluis. Tijdvertraging op de kluis wordt aanbevolen. Bij een
43
aantal ove rvallen hanteerden d e daders de klantgedr agm ethode. Buit Bij een aantal overvallen werd de buit w eggenomen uit de geldlade van de caissière of vanuit een telruim te of kass akantoor. Advies Beperking van de buit (afromen) en tijdvertraging op de kluis verdient nog veel aandacht. Ook het beleid voor het vervoer v an geld over straat en procedures voor het afstorten verdienen de nodige aandacht. Beperk het roken bij een openstaande achterdeur. In de brochure CBL Veiligheidsplan, Preventi e Overvalcriminaliteit Supermarkten van juni 1997, zijn vele praktische tips opgenom en om enerzijds het veiligheidsbew ustzijn binnen de branche te verhogen en anderzijds aan de hand van dit plan een halt toe te roepen aan het aantal overvallen op supermarkten. Naleving van de richtlijnen in dit veiligheidsplan en controle op de genomen preventiemaatregelen worden aanbevolen. Met name het sleutelbeheer (denk ook aan de achterdeur ) en het conta nte geldb eheer vr aagt vo ortdurende a andacht.
Juweliers Een juwelierswinkel vormt voor de professionele overvaller een lucratief object. De branche heeft reeds veel geïnvesteerd in preventieve maatregelen. Bij een aantal overvallen werden bij het begin of tijdens de overval vitrines v ernield en vernielingen aangericht. Bij bijna alle overvallen werd fysiek geweld gebruikt en werd met wapens gedreigd. Enkele malen werd toegang verkr egen na aa nbellen of klopp en. Ook het ob server en buiten he t object k omt nogal eens voor. De daders richten zich vaak op een specifieke buit, zoals bijvoorbeeld de duurdere horloges. Het rapport Goud in Veiligheid – Een keten van maatregelen van de Com missie Veiligheid Juweliersbranche v an april 2003 doet een groot aantal aanbevelingen om de aanpak van de cr imina liteit in deze b ranche te v erbetere n. Buit Bij een aantal overvallen op juweliers ging het de daders met nam e om de duurdere m erken horloges . De reg istratie v an de buit v an de ove rvallen o p juw eliers is n iet optim aal. Bij veel overvallen werd met name de tegenwaarde van de ontvreemde sieraden, ten behoeve van de re gistratie in LORS , niet verm eld. Advies Naast de noodzakelijke preventiemaatregelen zal vooral aandacht m oeten worden besteed aan de weerb aarheid van de m edewerker s. Training en scholing is daarbij essentieel. De Comm issie Veiligheid van de Federatie Goud en Zilver is zeer actief in het aanbieden van trainingen, adviezen en slachto fferhulp. Belangrijk advies is en blijft: Pleeg geen verz et als een overval plaatsvindt, maar denk aan RAAK : Rustig blijven, Aanvaarden, Afg even en Kijken.
Benzinestations Vaak doen daders zich voor als klant. Er wordt bij nagenoeg alle overv allen gedreigd met een wapen. Bij de ov ervalle n waar bij dit niet g ebeurt, wordt er verbaal gedreigd of is er sp rake van het toepassen van fysiek geweld. Som s saboteert men de aanwezig e camera en/of comm unicatiemiddelen. Vaak wordt de buit meeg enomen in een (plastic) tas. In een aantal gevallen wachten de daders de opening of sluiting af of observeren zij eerst het object. Benzinestations scoren het hoogst als het gaat om objecten die meer dan één keer worden overv allen.
44
Buit Bij de meeste overvallen is de buit m inder dan 750 euro met enkele uitschieters naar boven. Advies Zorg ervoor dat de kassa regelmatig wordt afgeroom d. Voorzie de kluis van tijdvertraging en neem de sleuteldiscipline in acht. Tel de dagopbrengst in een afzonderlijke ruimte en zorg dat u daarbij niet zichtbaar bent voor anderen. Neem het geld nooit m ee naar huis. Volg de richtlijnen van de brochure Geldtrans port? Doe het veilig! als u zelf geld vervoert. Van cam era’s gaat een preventieve werking uit m aar ze hebben ook hun nut bew ezen bij h et opsp oren van daders, m its ze goed zijn geïnstalleerd. Gaat u over tot de aanschaf van een videocam erasysteem volg dan de richtlijnen zoals deze worden benoemd in de docum entatie De camera de baas. Bespreek de regels en procedures met uw medew erkers, maar praat niet met buitenstaanders over de genomen beveiligingsm aatregelen. Investeer in scholing en training van medew erkers. Dit verhoogt hun weerbaarheid en vermindert het risico bij uitval. In het najaar 2003 is de brochure Veiligheid en beveiliging tankstations van de V ereniging Nederla ndse Petro leum In dustrie (V NPI) verschenen met nuttige tips op het gebied van veiligheid en beveiliging.
Slijterij Zie het adv ies bij v ideotheken.
Videotheken Volgens een opgave v an de brancheorganisatie NVDO zijn er circa 1200 v ideotheken in Nederland. In 2002 zijn er van de 68 overvallen op v ideotheken geen overvallen mislukt. Zeg t dit laatste getal iets over de genomen preventieve maatregelen in deze branche? In 2003 zijn zeven van de 59 overvallen op videotheken mislukt. In 2004 was dit tien op de 55 overvallen en in 2005 tien op de 50 overvallen. Er valt in deze dus een stijging te constateren. De kans dat een videotheek te maken krijgt m et een overval is relatief hoog. Bij nagenoeg alle overvallen w erd er gedreigd met een w apen. Er raakten in 2005 bij drie overvallen slachtoffers gew ond. Buit De buit wordt vaak v ervoerd in een (plastic) tas en is meestal relatief laag te noemen. Advies De buit kan verlaagd worden door het aanw ezige geld in de kassa strikt te beperken tot een noodzakelijke wisselgeldvoorraad. Zorg voor goede kluisvoorzieningen met tijdvertraging. Bespreek regelmatig m et het personeel de regels en procedures met betrekking tot openen en sluiten van de winkel en met betrekking tot geldhandelingen. Door m iddel van training en scholing kan de weerbaarheid van m edewerkers w orden verhoogd. Cam era’s kunnen een preventieve werking hebb en, zeker bij vestigingen die solitair gevestigd zijn. Overleg vooraf m et uw installateur over uw eisen, zodat de installatie daarop wordt afgestem d.
Kledingzaken In 2005 werden 25 modespeciaalzaken ov ervallen. In 2004 waren dit er nog 29. In 2003 waren dit er 60. In 2005 mislukten vijf overvallen. Ook kinderkledingzak en staan in de belangstelling van zowel overv allers als ramkrakers. De daders doen zich in een aantal gevallen eerst voor als klant en in veel gevallen dreigen zij met een wapen. Bij een aantal overv allen werd fysiek geweld gebruikt. Bij één overval viel een gew onde. Bij de voorbereiding hebben de daders bij een aantal overv allen de op ening of de sluiting van de za ak afgew acht. Buit De buit bij een overval is m eestal geld en nagenoeg geen kleding of andere goederen. De buit wordt vaak vervoerd in een (plastic) tas. Bij een ramkraak gaat het vaak om de kleding. Advies Zie het advies bij videotheken.
Drogisterij. Advies
45
Zie het advies bij videotheken.
Telefoonwinkels De kans dat een telefoonwinkel met een overval te maken krijgt is relatief groot. Er zijn in Nederland circa 500 telecomzaken gereg istreerd. In 2003 werden 41 telefoonwinkels overvallen. In 2004 waren dit er 40 en in 2005 werden 25 telefoonwinkels overv allen. Er mislukten twee overvallen. Bij nagenoeg alle overvallen werd er gedreigd m et een wapen. Er raakten bij tien overvallen op telefoonwinkels slachtoffers gew ond. Er wordt vaak (veel) fysiek g eweld g ebruikt. Ook aanwezigen w orden regelmatig tijdens de overv al gefouilleerd. De daders richten zich op specifieke buit, te weten: geld, telecomapparatuur en telefoonkaarten. Vaak wordt de buit na de overval vervoerd in een (plastic) tas. Buit Naast geld waren de daders v ooral uit op GSM’s en telefoonkaarten. Advies Het is van het grootste belang dat de medewerkers doordrongen zijn van de veiligheidsrisico’s. Opleiding en training is daarbij cruciaal. Ook het gezamenlijk opstellen van regels en procedures is van belang. Denk aan regels en procedures m et betrekking tot openen en sluiten van de winkel en geldafhandeling. Cameratoepassing kan nuttig zijn. Maak van de kassa geen spaarp ot. Beperk het contante geld in de kassa tot de noodzakelijke wisselvoorraad. Zorg voor een goede kluisvoorziening met tijdvertraging.
46
7 GEBRUIKTE VOERTUIGEN Overzicht 23 geeft e en overz icht per voertuigsoort over 2004 en 2005 van de bij de overv allen door getuigen waargenom en voertuigen. Tevens is aangegeven hoeveel geb ruikte voertuigen bij een overval in LORS als gestolen zijn geregistreerd. Ook is aangegeven hoeveel van deze gestolen voertuigen er na de overval zijn terugg evonden. Overzicht 23 de bij een overval gebruikte, gestolen en teruggevonden voertuigen in 2004 – 2005.
Voer tuig
Auto
Aantal gebruikte voer tuigen in 2005
Aantal terug in 2004
Aantal gestolen voer tuigen in 2004
Aantal gebruikte voer tuigen in 2004
Aantal terug in 2005
Aantal gestolen voer tuigen in 2005
360
93
74
343
112
80
Bestelbus
25
8
7
27
10
6
Bromfiets
25
4
2
28
6
4
134
15
18
125
16
21
12
6
6
9
3
3
Vrachtauto
1
1
–
3
2
1
Geen soort
–
–
–
5
–
–
–
–
–
–
–
–
557
127
107
540
149
115
Bromscooter Motor
opgegeven Boot Totaal
Noot: In oudere jaaroverzichten werd onders cheid gem aakt tussen scooter en bromscooter. In 2002 zijn deze samengevoegd in de rubriek bromscooter, mede omdat het onderscheid per voertuig voor getuigen niet altijd even duidelijk is. Overzicht 24 de bij een overval gebruikte voertuigen per kwartaal in 2005.
Voer tuig
Auto
Aanta l
Aanta l
Aantal gebru ikte
Aantal gebru ikte
gebruikte voertuigen
gebruikte voertuigen
voertuigen derde
voertuigen in 2005
eerste kwartaal 2005
eerste halfjaar 2005
kwartaal 2005
75
145
89
343
Bestelbus
4
15
4
27
Bromfiets
10
14
6
28
Bromscooter
42
77
13
125
Motor
2
3
3
9
Vrachtauto
–
1
–
3
Geen soort
–
–
–
5
–
–
–
–
133
255
115
540
opgegeven Boot Totaal
47
8 OPSPORINGSBERICHTGEVING 8.1 OPSPORING VERZOCHT In het televisie programm a Opsporing Verzocht w ordt al jaren aandacht besteed aan onopge loste misdrijven. Ook wordt daarbij regelmatig aandacht besteed aan in Nederland gepleegde overvallen. Aan dit programm a wordt meeg ewerkt door collega’s van de DN RI en de politieregio’s. Het program ma Ops poring Verzocht heeft in 2005 aandacht besteed aan 81 overv allen. Een registratie van de uitzending c.q. de behandeling van de overv al in Opsporing Verzocht betreffende deze 81 zaken is in LORS opgenom en. In 2004 werd aan 92 overvallen aandacht besteed, in 2003 aan 73 ov ervalle n en in 2002 aa n 89 over vallen. In zijn algemeenhe id kan gesteld worden dat de aandacht in dit televisieprogramm a en de reacties die daarop kome n, mede een bijdrage hebben geleverd aan het oplossingspercentage van in N ederland g epleeg de overv allen. Behalve het programm a Opsporing Verzoc ht besteden ook een aantal regionale en lokale televisiestations aandacht aan onopgeloste overvallen. Blijkens de registratie in LORS is er in 2005 naast het programma Opsporing Verzocht 6 9 keer landelijk, 37 keer landelijk en regionaal en 332 keer regionaa l aandacht b esteed aan ov ervallen . In 2004 werd 88 keer landelijk, 20 keer landelijk en regionaal en 270 keer regionaal aandacht besteed aan overvallen. De regionale aandacht voor overvallen is toegenom en van 150 keer in 2003 naar 270 keer in 2004 en naar 332 keer in 2005.
8.2 RI ON–LINE RI On–line is de intranetversie van het tweewekelijks opsporingsblad Recherche Informatie (RI). De DNRI is beheerde r van RI On– line. RI en RI On–line worden ingezet om m edewerkers van de politie te inf orme ren over misd rijven e n recherc heonderzo eken m et een bovenregionaal karakter. Politiemedewerkers in Nederland zijn op basis van de W et Politieregisters bevoegd van de inhoud ke nnis te nem en. In 2005 werd in de rubriek overvallen in RI en RI On–line aandacht besteed aan 79 overvallen. In 2004 werd aandacht besteed aan 73 overvallen en in 2003 aan 76 overvallen.
49
9 OVERIGE INFORMATIE 9.1 VUURWAPENCRIMINALITEIT In het Vuurwapen Data Systeem (VD S) van de DNRI zijn voor het jaar 2005, naar aanleiding van gewapende overvallen, op de peildatum in totaal 751 overvalincidenten geregistreerd. In 660 gevallen betrof de registratie een overval en in 91 gevallen een poging hiertoe. Bij 20 van de 751 in het VDS geregistreerde overv allen werd geschoten. Bij drie van deze twintig ov ervallen vielen drie doden en twee gewonden, terw ijl bij de andere zeventien overvallen acht gew onden vielen. Bij de 751 in het VDS geregistreerde ov ervalincidenten zijn in totaal 138 vuurwapens, op vuurwap ens gelijkende voorwerp en, onderdelen van vuurwap ens, busjes traangas en munitie in beslaggenom en.
9.2 INTERPOL In 2005 zijn en ige tientall en Interpol dossiers , zowel m et inkom ende als uitg aande info rmati e, behandeld door de medewerkers van DNRI–overvalcriminaliteit. Deze dossiers hebben in een aantal gevallen bijgedragen tot de aanhouding van daders van overvallen c.q. inform atie verschaft over in het verleden gepleegde ov ervallen in Nederland of in het buitenland. In een aantal gevallen kon de informatie w orden overgedragen aan (bov enregionale) rechercheteams in verband met lopende recher cheonderzoeken naar gepleegde overv allen en/of ramkraken.
9.3 EUROPOL In 2005 werd door medew erkers van DNR I–overvalcriminaliteit deelgenom en aan door Europol georganiseerde meetings m et betrekking tot overvalcrim inaliteit en ramkraken in het kader van (inter–)nationale informatieuitwisseling. In een aantal gevallen kon de via Europ ol verkregen informatie worden overgedragen aan (bovenregionale)rechercheteams in verband met lopende rechercheonderzoeken naar gepleegde overv allen en/of ramkraken.
9.4 ACTIEPLAN OVERVALCRIMINALIT EIT Het Bedrijvenplatform teg en Roofovervallen, de Vereniging Slachtoffer Hulp N ederland, het Openbaar Ministerie en de politie hebben in 2001 een gezamenlijk ‘Actieplan overv alcrim inaliteit’ op gesteld. Dit actieplan is door de portefeuillehouder vermogenscr iminaliteit binnen de board Opsporing besproken en akkoord bevonden. In het actieplan wordt onder meer aandacht gev raagd voor de eerder binnen de Raad van Hoofdcom missarissen gem aakte werkafspraken. Op 8 juni 2001 heeft de voorzitter van de Beleids– en adviesgroep Overvallen, namens de portefeuillehouder verm ogensc rimi naliteit, dit actieplan verzonden aan de korpschefs van de regiokorp sen en de chef van het Korps landelijke politiediensten. Ook in 2005 hebben de betrokkenen in diverse overleggrem ia nauw sameng ewerkt om de doelstellingen van dit actieplan na te streven.
50
In de brief van de m inister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, kenmerk EA 2003/77701 d.d. 17 september 2003, met als onderwerp ‘Adviescommissie Veiligheid juweliersbranche’, onderschrijft de minister een aantal aanbevelingen van genoemde commissie inzake de veilig heid van j uwelie rs, hun m edewe rkers en h un cliënten. Met name de terugk oppeli ng door de politie ov er me ldingen, aa ngiften en lopende onder-zoeken naar overvallen of ram kraken bij juweliers is voor ver betering vatbaar, zo w ordt in genoemde brief gesteld.
9.5 LANDELIJK OVERVALCOORDINATOR Eind 2003 is de door de minister van Justitie aangestelde Landelijk Coördinator overvalcriminaliteit M. Bosman MPM met zijn werkzaamheden begonnen. Het streven was er in 2004 en 2005 op gericht om de trendmatige ontwikkeling van de laatste jaren, een daling van het aantal overvallen, door te zetten. Om dit resultaat te bereiken is ook een inspanning van de korpsen gevraagd. De ontwikkelingen op dit punt zijn ook in 2005 door de landelijk coördinato r overvalcriminaliteit nauwlettend gevolgd en hierover is aan de korpsen per kwartaal bericht. Daarnaast is ook in 2005 in overleg met het bedrijfsleven bezien welke aanvullende preventieve maatregelen genomen konden worden, om het totaal aantal overvallen verder terug te dringen. In oktober 2005 is de Landelijk Coördinator overvalcriminaliteit M. Bosman MPM, voor een termijn van twee jaar, opgevolgd door Drs. P.T. Reijenga.
9.6 BRT’s in 2005 In 2005 draaiden de navolgende Bovenregionale Recherche Teams op seriem atig gepleegde overv allen en/of r amkr aken: Kalymnos – BR–Am sterdam Parodie – BR–Amsterdam Kempo – BR –Amsterdam Kraanvogel – BR–NON Amerikaanse Eik – BR–NON Egel – BR–NON Polaris 2 – BR–NON Omikron – BR–NON Anoniem – BR–N oord–West–M idden Charlie – BR Noord–W est–Midden Hotel – BR–Noord–W est–Midden Antalya – BR–Rotterdam BRZ16 –BR–Zuid BRZ34 – BR–Zuid Een aantal van deze BRT’s is ook in 2006 nog actief.
51
9.7 LARSMELDINGEN In het LARS worden voorb ereidingshandelingen, aflegsituaties en verdachte omstandigheden met betrekking tot overvalcrim inaliteit door de politie geregistreerd. Het LARS is zowel centraal als decentraal te voeden en te bevragen. Om technische redenen zijn enkele regio’s in 2005 niet in de gelegenh ei d g e w eest het LARS te voeden. Het Lors–team van D NRI heeft op verzoek v an enkele regio’s een aantal Larsmeldingen ingevoerd in ver band met de hiervoor g enoemde technische omstandigheden. Overzicht 24 het aantal LAR S–m eldingen per p olitieregio.
dd. 1 feb. 2006 REGIO Groningen Friesland Drenthe IJsselland Twente NO Gelderland Gelderland Midden Gelderland Zuid Utrecht N Holland Noord Zaanstreek Kennemerland Amsterdam–Amstellan d Gooi/Vechtstreek Haaglanden Hollands Midden Rotterdam Z Holland Zuid Zeeland M W Brabant Brabant Noord Brabant ZO Limburg Noord Limburg Zuid Flevol and KLPD LORS–team Totaal
52
2005 0 0 0 5 3 3 5 3 4 0 8 3 0 0 14 3 1 0 0 8 0 0 1 29 0 0 146* 236
9.8 CCV In de zomermaanden van 2004 werd het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) opgericht e n operationeel. Het CCV ondersteunt private en publieke partners b ij de realisatie van crim inaliteitspreventie en veiligheid. Het centrum is een initiatief van de ministeries van Justitie en BZK, werkgeversorganisatie VNO–NCW , de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de Raad van Hoofdcommiss arissen. Op verzoek van het CC V werd in 2004 en 2005 door DNRI de nodige content aangeleverd m et betrekking tot een specifieke overvalsite. Op de site ww w.ccv.nl vindt u m eer informatie.
9.9 POLITIE KENNIS NET (PKN) De DNRI heeft tevens gep articipeerd in een werkgroep v anuit het Landelijk Overleg van Overval Coördinatoren (LOOC) om actuele en relevante informatie over de bestrijding van overvalcrim inaliteit te plaatsen op het Politie Kennis Net. In 2005 werd een aantal werkgroepvergaderingen bijgewoond en w erd een aantal overzichts– en thematische rapporten aangeleverd voor de overvalsite op PKN. De verwachting is dat deze site in 2006 in gebruik wordt genom en.
53
10. HET LANDELIJK OVERVALLEN en RAMKRAKEN SYSTEEM (LORS) Bij de Dienst Nationale Recherche Informatie van het Korps landelijke politie diensten worden alle door de politie gemelde overv allen verwerkt in het Landelijk Overvallen en Ram kraken Systeem (LORS). De m ogelijkheid bestaat om het systeem on–line te bevragen vanuit de politieregio’s. In samenwerk ing met overv alspecialisten binnen de regio’s is in 2004 een vernieuwde en verbeterde versie van LORS ontwikkeld. Deze v erbeterde versie is in 2005 in gebru ik genom en. Het LORS verschaft inzicht in de aard en omvang v an de overvalproblem atiek. Aan de hand van periodieke overzichten wordt hierover inform atie verstrekt. Dit betreft vooral gegevens ov er aantallen overvallen, branches, geografische spr eiding, wel of geen buit, voorkeur v oor dagen en tijden. Deze overzichten worden ook w el crim inaliteitsbeeldanalyses genoemd en kunnen naast inzicht in de probl ematie k – bijv oorbeeld leiden tot br anchege richte pr eventie–m aatregele n. Het LORS biedt ook de mogelijkheid om zaken aan elkaar te koppelen. Er kan hierbij worden onderzocht of over het land verspreide overv allen mogelijk door dezelfde dadergroep zijn gepleegd. Is dit het geval, dan kan dit leiden tot een operationele ( delicts–) analyse. Aangetoonde overeenkomsten bij d ergelijke analyses kunnen helpen bij de opsporing van de daders. DNRI maakt periodiek overzichtsanalyses v anuit LORS op basis van v ooraf geselecteerde kenmerken om de b ovenreg ionale feite nreeksen o ver ov ervalle n en/of dade rgroep en te onderkenn en. Het leggen van verbanden tussen zaken kan ook leiden tot een projectmatige aanpak. Politiemensen uit verschillende regio’s die dergelijke zaken in hun portefeuille hebben, bundelen hun krachten en gaan gezamenl ijk werken aan de oplossing. Dit kan gebeuren in een stadium dat er nog geen zicht is op daders, maar oo k in een fase waarin bekend is w ie de daders zijn en het oppa kken va n de over vallers mank racht ve reist. Bij een delictsanalyse worden de overvallen tot in detail met elkaar vergeleken. Dit kan bijvoorbeeld aan de hand v an het soort object, het aantal daders, de beschrijving van de daders, de gebruikte wapens en voertuigen en de w erkwijze. Het beschrijven v an de overeenkomsten kan zelfs leiden tot (ondersteunend) bewijs op de terechtzitting en ertoe leiden dat de daders worden veroordeeld. Is het bewijs in één van de zaken sluitend maar in andere zaken erg pover, dan kan zo’n de lictsanalyse bijdrag en tot een ve roordeling in de zaken met het m inder harde bew ijs. Als een overval is opgelost, dan wordt dit in LORS verwer kt. Na het uitzitten van hun straf willen overvallers (helaas) hun oude ‘beroep‘ nogal eens oppakken. Hanteren zij daarbij ook nog de in het verleden gebruikte wer kwijze en wordt dit aan de hand van een delictsanalyse vastgesteld, dan kan dit b ijdragen tot de oplos sing v an nieuw e zaken. Uit boven staande b lijkt dat het z owel om rede nen van operationele als strategische aard van groot belang is te bew erkstelligen dat informatie over overv allen zo spoedig mog elijk (op werkdagen binnen 2 x 24 uur) wordt opgenomen in de LORS–databank.
54
Tot slot Overvallers maken dankbaar g ebruik van zw akke plekken. Soms w orden deze gevonden in menselijk falen. Schaars personeel, relatief jong personeel, een groot personeelsverloop, verruiming van de openingstijden, de aanwezigheid van v eel contant geld en het ontbreken van een ‘secur ity–awar eness’ zij n belang rijke asp ecten als het g aat om o verv alprev entie. Het integreren van security in de dagelijkse bedrijfsvoering, het controleren van de gen om en (integrale) preventiemaatregelen en het realiseren van achterstallig onderhoud zijn stappen in de goede richting . Het gaat h ierbij nie t uitsluitend om investeringen in materiële zaken, maar zeker ook om organis atorische m aatregele n. Bij de financiële instellingen lijken de buitbeperkende maatregelen, compartimentering, cameraplaatsingen en in het bijzonder de controle op preventieve m aatregelen hun vruchten af te werpen. Succesvolle arrestaties van overvallers, die deel kunnen uitmaken van p rofessionele dadergroepen, werken m ee aan het terugdringen van het totaal aantal overvallen. De politie koppelt het onderzo eksresu ltaat niet altijd terug aan de ondernemer of het slachtoffer. Voor het verwerkingsproces van het slachtoffer is die terugkoppeling wel uitermate belangrijk. De omw isseling van het chartale geld (van guldens naar euro) eind 2001 heeft geen stijging van het aantal overvallen teweeggeb racht. Er is imm ers sprake van een daling van het totaal aantal overvallen. Alertheid ten aanzien van een aantal sectoren waarop overvallen en/of ram kraken worden gepleegd (geldtransporten, geldautomaten, juweliers, woning en etc.) blijft echter ook voor de komende periode geboden! In het verleden zijn door middel van diverse com municatiemiddelen als folders, boekw erken en veiligheidsplannen ook adviezen uitgebracht voor crim inaliteitspreventie op het gebied van overvallen. Het al dan niet hernieuwd opvolg en van deze adviezen verdient nog altijd aanbeveling. De korpschefs van de politieregio’s in N ederland worden naar aanleiding van deze jaarcijfers opger oepen de a andacht v oor de bes trijding v an overv allen niet te late n versl appen. Daarnaast wordt opgeroepen tot een intensievere sam enwerking tussen de vijfentw intig politieregio’s, de Koninklijke Marechaussee, het Overlegplatform tegen overvallen, de betrokken branches, justitie, economische zaken, de gemeenten, slachtofferzorg en het Korps landelijke politiedie nsten.
56
57
Dit jaaroverzicht geeft een weergav e van het aantal in Nederland in het jaar 2005 gepleegde overvallen. Om dit verslag niet uit te laten groeien tot een honderd pagina’s tellend boekwerk is een selectie van cijf ers en inf orma tie besch reven. Hoewel er naar gestreefd is u zo volledig en helder mog elijk te informeren i s niet uitgesloten dat u mee r inform atie wen st. In dat gev al wor dt u vriend elijk ve rzocht con tact op te nem en me t:
Korps landelijke politiediensten Dienst Nationale Recherche Informatie Nationaal Expertise Centrum Producttea m Overval criminaliteit Europaweg 45 2711 EM Zoetermeer Postbus 3016 2700KX Zoetermeer Tel. 079 – 3459361 Tel. 079 – 3459281 Tel. 079 – 3459293 Fax. 079 – 3459202 E–mail:
[email protected] (Internet) Intranet mailadr es:
[email protected] (Intranet) Zoetermeer, november 2006
58
59