Overmatige werkstress en burn-out

Overmatige werkstress en burn-out

Muriël Van Langenhove Coach – Psycholoog Cel Welzijn Personeel – UZ Gent

© 2010 Universitair Ziekenhuis Gent

DEFINITIES


2

Werkdruk: definitie Werkdruk kan ontstaan wanneer iemand niet in staat is om zijn taakeisen te voldoen en onvoldoende regelmogelijkheden heeft om deze situatie te veranderen. Door werk dat te moeilijk is, te gecompliceerd of juist te eentonig gewoon teveel

Werkdruk verschilt voor ieder individu © 2010 Universitair Ziekenhuis Gent

3

Werkstress: definitie = een toestand die als negatief wordt ervaren en die lichamelijke, psychische of sociale gevolgen heeft Stressreactie die niet tijdig wordt gevolgd door voldoende rust en ontspanning kan ongunstige gevolgen hebben voor de gezondheid Wanneer je gedurende langere periode werkstress ervaart, kun je psychisch overbelast raken of andere chronische gezondheidsklachten ontwikkelen, met ziekteverzuim of zelfs arbeidsongeschiktheid als gevolg. © 2010 Universitair Ziekenhuis Gent

4

Batterijen bijna leeg: Werk kost veel energie Kleine problemen worden snel groot omdat je geen oplossing ziet of vindt je het niet kunt opbrengen om een probleem aan te pakken waardoor het steeds groter wordt

Hoe langer je blijft werken met lege batterijen, hoe zwaarder het werk voelt en hoe meer je in de gevarenzone van een burn-out terechtkomt.


5

Burnout (Maslach et al., 2001)

Burnout is an individual’s response to chronic emotional and interpersonal stressors within the workplace. © 2010 Universitair Ziekenhuis Gent

6

OORZAKEN


7

Oorzaken van werkdruk Tegenstrijdige taken of doelstellingen Inefficiënte werkprocessen en manier van werken

Veel zaken die anders lopen dan gepland Veel fouten en noodzaak tot herstel Storingen in machines, apparaten, computersystemen Onvoldoende informatie Onvoldoende bezetting Weinig ondersteunende stijl van leidinggeven Moeizame samenwerking met andere afdelingen Cultuur die bovenstaande versterkt © 2010 Universitair Ziekenhuis Gent

8

Veel voorkomende oorzaken van overmatige werkstress Schrik om ontslagen te worden

Meer overuren te wijten aan personeelsbezuinigingen Druk om te presteren en te voldoen aan stijgende verwachtingen zonder meer voldoening Druk om heel de tijd op optimaal niveau te presteren


9

Werkgerelateerde oorzaken van burnout Taakeisen

Rolconflict Rolonduidelijkheid Tekort aan de gepaste middelen en bevoegdheid Gebrek aan sociale steun Gebrek aan feedback en gepaste beloning Weinig participatie in beslissingen Oneerlijkheid Waardenconflicten © 2010 Universitair Ziekenhuis Gent

10

Gezien of niet gezien worden in je talent


11

Persoonsgerelateerde oorzaken van burnout Gevoel minder goed om te kunnen met stress Gevoel minder controle te hebben over gebeurtenissen Gevoel minder open te staan voor veranderingen Externe locus of control

Op passieve en defensieve manier omgaan met stress


12

SIGNALEN


13

Signalen van werkdruk


14

Top 10 stress-signalen Vermindering van de productiviteit Regelmatig te laat komen

Afspraken en belangrijke informatie vergeten Meer fouten maken dan gebruikelijk Snel afgeleid (onrustig, niets afmaken) Snel geëmotioneerd Meer roken en koffie drinken Besluiteloosheid Zichtbare vermoeidheid Lichamelijke klachten © 2010 Universitair Ziekenhuis Gent

15


16

GEVOLGEN


17

Gevolgen van burnout op het werk Zich terugtrekken van zijn werk

Lagere productiviteit Inefficiëntie Verminderde arbeidsvreugde Verminderde betrokkenheid bij het werk en/of organisatie Grotere persoonlijke conflicten met collega’s Verstoort de taken van de collega’s © 2010 Universitair Ziekenhuis Gent

18

PREVENTIE


19

Voorkomen en genezen Persoonsgerichte interventies: Veerkracht vergroten Vaak nadat iemand burn-out symptomen vertoont, helpt vooral bij uitputting Individueel of in groep Op lange termijn onvoldoende als niet aan de werkcontext gewerkt wordt. Organisatiegerichte interventies: Bekijkt de impact die de werkomgeving heeft op de werknemers Effecten duren langer dan uitsluitend persoonsgerichte interventies Uniek voor elke organisatie


20

Werkstress verminderen Prioritair de organisatie aanpakken om de werkomstandigheden te verbeteren. Omdat deze niet voldoende zullen zijn om stress te vermijden voor iedereen is bijkomend stress management nodig.


21

Maatregelen Werklast Autonomie en regelruimte Beloning en erkenning

Sociale steun Billijkheid

Conflicten tussen waarden © 2010 Universitair Ziekenhuis Gent

22

1. Werklast Gevarieerd en volledig werk Werk kunnen afronden Tijdsdruk Gepaste mentale belasting

Duidelijke taakeisen Passend bij de intellectuele capaciteit Individuele werklast verminderen door samen te werken © 2010 Universitair Ziekenhuis Gent

23

2. Autonomie en regelruimte Redelijke controle en participatie

• Positief engagement • Beslissen over werkschema’s, werklast en werkprocessen • Organisatiecultuur

Rolduidelijkheid

• Rol en verantwoordelijkheden • Plaats in het geheel


24

3. Beloning en erkenning

Feedback Financieel Sociaal © 2010 Universitair Ziekenhuis Gent

25

Gevecht om erkenning Hoe langer en hoe meer je vecht voor erkenning en waardering, hoe kleiner de kans dat je ze krijgt Drastische daling van energie Twijfel aan je eigen kunnen Uit je normale doen, zowel op het werk als thuis.

Stop het gevecht: Hulp van iemand die de juiste vragen stelt Herkennen van lineair denken en wederzijdse beïnvloeding


26

4. Sociale steun Collega’s, leidinggevenden en organisatie: • Betrokkenheid • Positief over de job • Lid van groep met gedeelde waarden

Versterken door:

Steun van collega’s:

• Communicatietraining • Teambuilding • Feedback geven en krijgen • Doelen stellen

• Cynisme • Gevoel van persoonlijke voldoening

Steun van leidinggevende: • Werklast


Nefast: • Onopgeloste conflicten • Verschillen in waarden • Perceptie van ongelijkheid / oneerlijkheid

27

Steun van anderen Mensen (collega’s, vrienden, familie, …) waarbij je je verhaal kwijt kunt die je slimme vragen stellen waardoor je je eigen lineaire kijk in vraag stelt

Opletten met supporters die je aanmoedigen niet met je te laten sollen en vol te houden in je grote gelijk. Maken het op termijn nog moeilijker om uit het gevecht te stappen omdat het ook hun gevecht wordt en het dan aanvoelt als verraad.


28

5. Rechtvaardigheid Rechtvaardig en respectvol behandeld worden Gedeeld gemeenschapsgevoel Nefast: • Ongelijkheid in workload of loon • Onrechtvaardige promoties

Gevolgen: • • • •

Heel veel boosheid en vijandigheid Cynisme over de werkplek Emotioneel ontredderend en uitputtend De dingen ‘recht’ willen zetten


29

6. Conflicten tussen waarden Onethisch en tegen persoonlijke waarden

Conflicterende waarden van de organisatie Voldoende om tot burn-out te leiden


30

Tips voor leidinggevenden Signaleer stress Inventariseer en onderzoek oorzaken van stress Stresspreventiegesprek met medewerker Workshop over stress en werkdruk Maak stress bespreekbaar Betrek medewerkers bij plan van aanpak Waarderende insteek Concrete en duidelijke afspraken Vervolggesprekken Coachende leidinggevende stijl © 2010 Universitair Ziekenhuis Gent

31

JE WERKSTRESS VERMINDEREN © 2010 Universitair Ziekenhuis Gent

32

Individuele maatregelen bij werkdruk Oorzaken

Plan van aanpak

Regelmatig gesprek

Prioriteiten samen bepalen

Regelmogelijkheden

Intervisie en/of coaching

Training


Zorg goed voor jezelf

33

Werkstress verminderen door time management Evenwichtige agenda

• Werkschema, verantwoordelijkheden, dagelijkse taken • Evenwicht werk-ontspanning, verantwoordelijkheden-niets doen

Engagement

• Afspraken niet aaneen schakelen • Reken reële tijdsinvestering • ‘ik zou’ of ‘ik wil’ ipv ‘ik moet’ • Prioriteiten stellen

Op tijd Regelmatig pauzeren © 2010 Universitair Ziekenhuis Gent

• 10-15’ maakt een wereld van verschil • Te laat komen geeft stress

• Wandeling, hoofd leegmaken • Lunch weg van je werkplaats • Kort weggaan van je werk helpt ontspannen en heropladen 34

Werkstress verminderen door taakmanagement Prioritiseren

• Eerst de belangrijkste taken • Eerst wat je niet leuk vindt

Projecten opsplitsen

• Stappenplan • Haalbare stappen

Delegeren

• Je moet niet alles zelf doen • Je moet niet alles zelf controleren

Compromis

• Deadlines of gedrag herbekijken • Gulden middenweg


35

Werkstress verminderen door emotionele intelligentie Zelfbewustzijn

Zelfmanagement Sociaal bewustzijn Relaties © 2010 Universitair Ziekenhuis Gent

• Emoties en hun impact • Beslissingen met gevoel

• Emoties en gedrag beheersen en aanpassen aan veranderende omstandigheden

• Andermans emoties voelen, begrijpen en op reageren • Zicht sociaal op zijn gemak voelen • Inspireren, beïnvloeden en verbinding maken met anderen • Omgaan met conflicten 36

Vaardigheden van emotionele intelligentie Realiseer je wanneer je gestresseerd bent Blijf in verbinding met je emoties Nonverbale signalen en lichaamstaal

Ga uitdagingen aan met een lach Pak conflicten constructief aan © 2010 Universitair Ziekenhuis Gent

37

Stress verminderen door slechte gewoonten aan te pakken Perfectionisme

Je kan niet meer doen dan je best

‘Het laten hangen’

Zorg dat je op tijd komt Ruim je bureau op Plan your work and work your plan

Negatief denken

Probeer positief te denken over je werk Vermijdt collega’s die negatief zijn Complimenteer jezelf met kleine verwezenlijkingen

Het oncontroleerbare controleren

Gedrag van anderen kan je niet controleren, je eigen reactie wel Focus je op de dingen die je wel kan controleren


38


39

Overmatige werkstress en burn-out

Recommend Documents