NIEUWSBRIEF- MEI - 2012
Overdracht van medicatiegegevens in de keten VWS faciliteert ook in 2012 kennisdeling tussen zorgverleners via deze landelijke nieuwsbrief en de website www.medicatieoverdracht.nl. De site stelt voorbeelden, contactgegevens en nieuws over onderwerpen beschikbaar die kunnen helpen bij de implementatie van de richtlijn Overdracht van Medicatiegegevens. De richtlijn is omarmd door Actiz, FNT, GGz Nederland, IGZ, KNMG, KNMP, LEVV, LHV, NFU, NHG, Nictiz, NMT, NPCF, NVZ, NVZA, Orde, VGN, V&VN, Verenso, VWS en ZN. VWS en IGZ zijn initiatiefnemers en aanjagers van de richtlijn. De nieuwsbrief is samengesteld uit inzendingen van zorgkoepels en zorgverleners uit het veld. Anne de Roos, webredacteur medicatieoverdracht.
In 8 seconden een online medicatieoverzicht? Dat kan!
• Het Servicecentrum Zorgcommunicatie verzorgt de
infrastructuur, de snelweg. Dit servicecentrum was tot
1 januari 2012 onderdeel van Nictiz. www.sczorg.nl
Het kan met het EPD, het LSP, ofwel de landelijke
• De Vereniging van Zorgaanbieders voor Zorgcommunicatie
infrastructuur. Leeft dat dan nog? Ja. Er wordt hard gewerkt
(VzVz) behartigt de belangen van de op het LSP
zelfs. Nictiz en het Servicecentrum Zorgcommunicatie
aangesloten zorgverleners, de eigenlijke contractanten.
vertellen jou en je regionale zorgcollega’s graag welke
www.vzvz.nl (met name de zorgconsument kant bevat al
gegevens van de richtlijn kunnen worden uitgewisseld
veel info)
en hoe je dat ook voor jouw organisatie kunt regelen. De
De websites van deze partijen zijn overigens ‘in progress’.
crux van een LSP? Voldoende zorgverleners die het willen gebruiken. ‘Kopers’ dus. En daarmee, klanten die sturing
Wat kan er al?
geven aan de functionaliteit ervan. 1. Via de Infrastructuur voor zorgcommunicatie kunnen Regionale roadshow ‘Het LSP, wat kan ik er wanneer mee?’:
zorgverleners nu al veilig, tijd- en plaatsonafhankelijk
Nictiz organiseert samen met het Servicecentrum
onderling elektronisch medische gegevens uitwisselen.
Zorgcommunicatie een roadshow om zorgverleners in de regio
Een zorgaanbieder kan, na toestemming van de patiënt,
te informeren over alle mogelijkheden. Zij focust zich op alle
medische gegevens over de patiënt opvragen bij een
zorgverleners.
andere zorgaanbieder.
Meer weten? Neem dan contact op met Gert Koelewijn van
2. Een groot deel van de door de richtlijn Overdracht van
Nictiz (
[email protected]).
medicatiegegevens verplichte gegevens is
dus al beschikbaar: De reeds beschikbare toepassingen
En dat is goed nieuws. Deze nieuwsbrief gaat daarom als eerste
zijn de elektronische uitwisseling van medicatiegegevens,
in op de stand van zaken van het LSP. ICT is immers essentieel.
huisarts-waarneemgegevens en gegevens over
Lees het en nodig dan de sprekers uit voor een presentatie in
intoleranties, contra-indicaties, allergieën (ICA).
jouw regio.
3. Heb je als zorgverlener een aansluiting op het LSP, dan kun
Welke partijen zijn ook alweer betrokken bij het LSP.
je op 2 manieren een online medicatieoverzicht op je scherm
krijgen, zonder fax.
a. Je bent aangesloten op het LSP en gebruikt • Nictiz definieert de landelijke standaarden voor
gekwalificeerde software met functie
gegevensuitwisseling, samen met softwareleveranciers en
‘medicatieoverzicht’. Je kunt niet alleen de
zorgverleners (vanuit de koepels).
medicatiegegevens zien, maar ook verder verwerken in
je softwaresysteem.
www.nictiz.nl/page/Expertise/Medicatieveiligheid.
1
b. Je hebt geen gekwalificeerde software en kunt dan
Wie zijn aangesloten?
jouw IT-afdeling of leverancier vragen om de Nictiz-
standaarden voor de online medicatieoverzicht-viewer te
8. Op dit moment zijn vooral apothekers, huisartsen,
gebruiken. Hiervoor is slechts een beveiligde
huisartsenposten en ziekenhuizen aangesloten. Dat komt
internetverbinding en een UZI-pas met -lezer nodig.
onder andere omdat alleen hun softwareleveranciers
Een online alternatief voor het gefaxte medicatieoverzicht.
software hebben die geschikt en gekwalificeerd is om de
Een breder alternatief voor het OZIS overzicht.
gegevens aan te leveren en te verwerken.
Op www.sczorg.nl vind je een overzicht van Wat wordt er, ook nu nog steeds, verder ontwikkeld?
aangesloten zorgverleners.
9. Hun koepelorganisaties (KNMP, LHV, VHN en de NVZ), 4. De toepassingen worden nog steeds uitgebreid door
hebben eind 2011 samen met Nictiz afspraken gemaakt
Nictiz. Bijvoorbeeld met de uitwisseling van labgegevens en
om de infrastructuur te behouden en verder te verbeteren.
gegevens die specifiek van belang zijn bij
Deze afspraken zijn tot stand gekomen in afstemming
spoedeisende hulp. De standaardenorganisatie Nictiz heeft
met de NPCF. Over de privacyaspecten is overleg geweest
hiervoor verschillende projecten lopen (www.nictiz.nl).
met het CBP. De zorgverleners nemen deel in de Vereniging
5. Inbouwen opt-in in zorginformatiesystemen:
van Zorgaanbieders voor Zorgcommunicatie (VZVZ). Deze
De softwareleveranciers bouwen in hun
dient als verantwoordelijke voor de gegevensverwerking en
zorginformatiesystemen de mogelijkheid in om de
is vertegenwoordiger van alle LSP
uitdrukkelijke toestemming van de patiënt (opt-in) te
contractanten (gebruikers).
kunnen vastleggen. Afhankelijk van de planning van de
10. De zorgverleners hoeven dus ‘alleen nog maar’ aan de slag
softwareleverancier wordt deze mogelijkheid tussen april en
juni opgeleverd.
te gaan.
6. Op gang brengen opt-in registratie: er is een voorbeeld
Wat kunnen andere zorgverleners, verpleeghuizen,
informatieset voor zorgverleners en voor patiënten,
GGZ-instellingen, GZ-instellingen, etc doen?
over het toestemming vragen aan de patiënt
(http://www.vzvz.nl). Hiermee kan de registratie van de
11. Nog niet alle zorgverleners zijn aangesloten. Hun software
uitdrukkelijke toestemming van de patiënt worden gestart.
voldoet nog niet. Voor hen biedt de online
Deze informatieset bevat de instructies voor de
medicatieoverzicht-viewer uitkomst om bij opname te
zorgaanbieder zelf en het voorlichtingsmateriaal voor
voldoen aan de richtlijn overdracht van medicatiegegevens.
de patiënten. Zorgaanbieders kunnen dan aan de slag met
Het is tevens een opstap om aan te gaan sluiten op het LSP.
de opt-in registratie. Eerst wellicht nog op papier en daarna
Wil je volledig gebruik maken van de mogelijkheden van het
ondersteund door hun zorginformatiesysteem.
LSP? Zorg dan dat je als klant je wens duidelijk neerlegt bij
7. De regio’s invoeren in het LSP: Het LSP is een landelijk
je softwareleverancier. Zij voorzien immers liefst in de
systeem. Om dit systeem een regionaal karakter te geven,
behoefte van de klant.
worden de diverse regio’s vastgelegd, georganiseerd
rondom huisartsenposten (ziekenhuizen).
Bij overlap van regio’s mag een zorgverlener
zich in meerdere regio’s aanmelden. De VzVz beoordeelt
12. Middels een opt-in wordt de toestemming van de patiënt/
dan of dit in verhouding staat tot de regionale insteek.
cliënt geregeld om gegevens te mogen uitwisselen. Op
Ziekenhuizen worden per definitie in alle regio’s opgenomen
VzVz.nl staat dus al een informatieset voor zorgverleners en
en zij kunnen te alle tijden met zorgverleners uitwisselen.
voor patiënten, over het toestemming vragen aan de
De komende maanden wordt hiervoor de software
patiënt. De registratie van de toestemming van de
ontwikkeld en vanaf de zomerperiode zullen de
patiënt wordt ingebouwd in de softwaresystemen.
verschillende regio’s worden ingevoerd.
Een nieuwe Patiënten- en Privacyraad geeft vorm aan deze
afspraken en de bewaking ervan.
Privacy, patiënt en regionalisatiewens?
2
13. Burgers kunnen nu al online op www.vzvz.nl een
inzage-overzicht aanvragen van zorgverleners die medische
gegevens van hun patiënten hebben aangemeld en
opgevraagd.
GEEN LSP…. EEN PRAKTIJKVOORBEELD Als het LSP niet doorgaat: elke dag 1828 opvraagfaxen en 5484 ontslagfaxen per ziekenhuis Een praktijkvoorbeeld van een middelgroot ziekenhuis
Wat doet het Ministerie van VWS nog?
in Nederland en het beschikbaar krijgen van de actuele medicatiegegevens van de patiënten.
14. VWS heeft geen betrokkenheid meer bij de landelijke structuur.
Geplande opnames
15. VWS is voornemens de burger te informeren over het
Bezoekers SEH 45.045
stopzetten van hun betrokkenheid bij het landelijk EPD
Waarvan SEH spoedopnames
14.887
in de context van een private doorstart. Voor vragen of
Poliklinische 1e bezoeken
199.423
meer informatie over deze doorstart zouden een
Poliklinische vervolgbezoeken
524.928
klantenloket en de zorgverleners dan het aanspreekpunt.
Dagverpleging 41.128
In een kamerbrief van 12 april jl. gaf VWS een planning af
rond juli 2012. Verzending ook weer in samenspraak met
Totaal aantal patiënten:
de regionale zorgverleners. Om de vragen die zullen komen
poliklinisch, SEH,
te kunnen beantwoorden, financiert VWS een klantenloket
dagverpleging en electief
met 1.6 miljoen euro.
16.011
826.535
16. VWS financiert tevens met 0.7 miljoen euro een project van
Het betreffende ziekenhuis is gelegen in een gebied waar 4
de NPCF om het zelfbeschikkingsrecht van de patiënt en de
regio’s een regionale ICT-structuur hebben. Dit is een structuur
zeggenschap over de gegevens in zijn dossier te
waar apothekers en huisartsen op zijn aangesloten. Alle regio’s
effectueren.
hanteren hun eigen privacyreglement. De ziekenhuisapotheek
17. VWS zal aanvullende regels met betrekking tot elektronische
wordt binnenkort aangesloten op 1 regionale elektronische
uitwisseling van medische gegevens vastleggen in een
(OZIS)-structuur en kan daarmee voor de zorg voor patiënten
wetsvoorstel ter aanvulling van de Wet cliëntenrechten zorg
uit die regio in dit systeem opgeslagen medicatiegegevens
(Wcz).
raadplegen. Dit gebeurt voor geplande opnames, SEH, poliklinische 1e bezoeken en dagverpleging (316.494
Wil je ook in 8 seconden een actueel medicatieoverzicht op
patiënten).
je scherm?
Het ziekenhuis heeft enkel een inkijkfunctie. Bij start van een behandeling kunnen ze dus kijken wat het bij de apothekers/
Roadshow: Nictiz organiseert in samenspraak met het Service
huisartsen bekende medicijngebruik is.
Centrum Zorg een roadshow om zorgverleners in de regio
Voor elke patiënt is voor behandeling (bij spoed, bij
te informeren over alle mogelijkheden. Zij focust zich op alle
geplande opname en bij een bezoek aan de polikliniek) een
zorgverleners.
medicatieoverzicht. 55% van deze patiënten komt uit die ene
Meer weten? Neem dan contact op met Gert Koelewijn van
regio waar de aansluiting op OZIS wordt gerealiseerd. De rest
Nictiz (
[email protected]). www.nictiz.nl/medicatieveiligheid
komt ofwel uit een van de andere regio’s ofwel elders uit het land.
Aansluiten op het LSP?
Dit betekent dat er voor 55% van de 316.494 patiënten online medicatiegegevens ter beschikking zijn: voor 174.172 patiënten
Neem dan contact op met het Servicecentrum
dus. Voor deze patiënten plant de ziekenhuisapotheek vooraf
Zorgcommunicatie: 070 - 317 3492.
een verificatiegesprek: kloppen de gegevens? Want enkel
Of via www.sczorg.nl;
[email protected]
de gegevens van de apotheek komen beschikbaar. Niet die van verpleeghuizen, thuiszorg, psychiatrische instellingen of trombose.
3
Voor patiënten die op een poliklinisch vervolgbezoek komen
CBO REGIOCARROUSSELS AFGEROND
is er helemaal geen medicatieoverzicht beschikbaar en vraagt de specialist tijdens het bezoek de patiënt uit over zijn
Op 15 maart jl. vond de druk bezochte slotbijeenkomst plaats
medicijngebruik.
van Medicatieoverdracht in de Keten. Het CBO organiseerde
Bij ontslag kan de ziekenhuisapotheek de medicatiegegevens
deze bijeenkomst in het Corpusmuseum in Leiden in opdracht
uit het ziekenhuis echter slechts handmatig teruggeven aan
van VWS. De bijeenkomst was georganiseerd rondom het
de zorgverleners in de eerste lijn. Het ziekenhuis verstrekt wel
thema: Medicatie veilig overdragen…zo doe je dat!
elektronisch voorschriften. Het CBO sloot hiermee de kenniscarroussel af, die zij op 1 Opvragen van medicatiegegevens in de praktijk
juli 2010 begon. Het werd een inspirerende serie, waarin veel
In de situatie zonder EPD betekent dit dat er in de huidige
zorgverleners kennis namen van de richtlijn en vooral met
situatie voor ruim 142.124 patiënten die per jaar gepland
elkaar in contact kwamen. Met name de competitie waarbij
worden opgenomen, SEH bezocht hebben of 1e bezoek
groepjes zorgverleners aan de hand van stellingen snel kennis
poliklinisch of dagverpleging hebben bij een zorgverlener een
namen van de praktijk van de richtlijn en tot een veelheid van
fax zou moeten worden opgevraagd om het medicatieoverzicht
ideeen en oplossingen kwamen sprak enorm tot de verbeelding.
te krijgen. Dit zijn dagelijks 389 faxen. Hierbij moet ook vooraf
VWS ondersteunde deze regiocarroussel als onderdeel van
toestemming van de patiënt worden gevraagd en bekend zijn bij
het landelijk project Medicatieoverdracht, dat zij startte in 2008.
opvrager en leverancier van het overzicht.
VWS financiert als laatste nog de website medicatieoverdracht.
Wil men een medicatieoverzicht regelen voor de poliklinische
nl, het kennisdelingsplatform voor medicatieoverdracht.
vervolgbezoeken, zoals de richtlijn Overdracht van medicatiegegevens verplicht, dan komen daar nog eens
VEELGESTELDE VRAGEN
524.928 opvragingen per jaar bij. Dit zijn nog eens 1438 faxen per dag erbij.
1. In welke applicaties is het medicatieoverzicht
Dagelijks zou het ziekenhuis dan voor volledige zorg 1828
beschikbaar?
opvraagfaxen versturen en hopelijk weer binnenkrijgen.
Dat weet ik niet precies. Bekend is in ieder geval dat het
Aansluitend vindt het gesprek plaats met de patiënt over de
medicatieoverzicht is ingebouwd in de applicaties van de
inhoud van de fax. Bij opname door de ziekenhuisapotheek,
apothekers en een aantal ziekenhuisapothekers. Een mailtje
bij poliklinisch consult door de specialist en bij spoedopname
naar
[email protected] sturen werkt: we zetten
binnen 24 uur door de ziekenhuisapotheek.
een lijst op medicatieoverdracht.nl.
Voor dit gemiddelde ziekenhuis is hiervoor 3 fte nodig.
Medicatieoverzicht in Centrasys
Vervolgens wordt de verkregen informatie ingevoerd in
Sinds 22 februari 2012 is het actueel medicatieoverzicht
het softwaresysteem van het ziekenhuis, waardoor alle
voor Centrasys-gebruikers (ZAIS) nu ook beschikbaar in
zorgverleners die betrokken zijn bij de behandeling over de
Crystal Reports lay-out op basis van het officiële format.
noodzakelijke gegevens kunnen beschikken.
Tot op heden kon een dergelijk overzicht alleen vanuit
Bij ontslag uit het ziekenhuis verstuurt de
het EVS worden vervaardigd. Voor zorgorganisaties die
ziekenhuisapotheek wederom faxen om zorgverleners op de
bijvoorbeeld nog in de voorbereidingsfase zitten van
hoogte te stellen van het nieuwe, actuele medicatieoverzicht.
een EVS-implementatie maar hun medicaties al wel
Willen we de zorg goed borgen, dan moet deze fax naar de
registreerden in Centrasys is er nu dus een volwaardig
huisarts, de eigen apotheek van de patiënt en indien de patiënt
alternatief. Een voorbeeldrapport is ter illustratie bijgesloten.
in een instelling woont of thuiszorg krijgt, naar die betreffende
Geïnteresseerden kunnen contact opnemen met
instelling. Dit betekent het verzenden van ruim 5484 faxen per
Niek Kolkman van PinkRoccade Healthcare voor
dag, waarbij opnieuw de toestemming moet zijn afgedekt.
aanpassing en implementatie van dit overzicht binnen
Dit verificatiegesprek kost ca 20 minuten per patiënt.
4
hun Centrasys-configuratie.”Contact: Niek Kolkman,
is aan de patient? Op 2 februari jl. organiseerde
[email protected] M 06 4339 2742
NVZA en Oria een workshop over het medicatieoverzicht en
T 055 599 92 21, Senior Applicatie Consultant, Beheer &
het ontslagrecept. Conclusie was dat het medicatieoverzicht
Consultancy Ziekenhuizen
een breder doel dient en een brdere doelgroep heeft dan
alleen de verstrekkende apotheker. Bij ontslag informeert
2. Feedback op het medicatieoverzicht?
het ziekenhuis immers ook de thuiszorg en de huisarts. Het
Is er al een versie voor de patiënt? Nee. Eerst zorgen
ontslagrecept is enkel bestemd om de apotheker een
we landelijk dat er één format voor zorgverleners is. Dat is
opdracht tot levering te geven. Indien deze dat gedaan
al ingewikkeld genoeg. Aangezien er altijd een gesprek
heeft, dan hoort hij weer een medicatieoverzicht mee te
gepaard gaat met het verspreiden, kan de patiënt een goede
geven. Maak hierover goede afspraken in de regio.
uitleg krijgen over de inhoud van het overzicht. 7. Wanneer is de toedienlijst klaar?
3. Worden voorschrijvers betrokken bij de verdere
De taskforce Medicatieveiligheid heeft een
ontwikkeling van bijv reden van stoppen en wijzigen
ontwerp gemaakt. Deze wordt nu uitgewerkt in een
van medicatie?
voor softwareleveranciers bestemd user requirements
Ja. Nictiz, KNMP en NVZA hebben huisartsen en
specificatie document. Contact: Oria (070-3737373).
specialisten hier verder bij betrokken. O.a. naar aanleiding
van de opname van de 39 geneesmiddelen met verplichte
8. Moet de apotheek een toedienlijst aanleveren?
indicatie/reden van voorschrijven in de geneesmiddelwet.
Voor patiënten met meerdere medicijnen en een
Deze partijen werken ook verder samen aan een nog meer
zorginstelling die zijn medicijnen beheert is verstrekt een
uniforme begrippenlijst.
apotheek een toedienlijst (aftekenlijst).
De apotheek hoeft niet aan iedere patiënt een toedienlijst
4. In hoeverre staat het softwareleveranciers vrij om van
te leveren. Indien het een thuiswonende patiënt is met veel
het landelijk format af te wijken?
medicatie, dan is het wel service.
Het staat leveranciers niet vrij om af te wijken van het landelijk
format. Het is een aan de richtlijn gerelateerd document,
9. Als een client geheel of gedeeltelijk zelf
waaraan iedereen gehouden is. Als zij dat doen, dan wijken
verantwoordelijk is voor zijn/haar medicatiebeheer, moet
hun gebruikers af van de richtlijn en dat is niet de bedoeling.
hij dan ook de toedienlijsten bewaren en doorgeven
Het opnemen van het medicaiteoverzicht wordt versneld
naar de volgende zorgverlener?
als genoeg gebruikers erom vragen. Softwareleveranciers
Toedienlijsten zijn altijd handig, ook als een patiënt
moeten het immers opnemen in hun releasebeleid.
medicatie in eigen beheer heeft, het ondersteunt dat
de client de juiste pil op het juiste tijdstip inneemt. De
5. Alle medicatiewijzigingen tijdens ziekenhuisverblijf bij
client hoeft echter niet de toedienlijsten in te vullen en te
ontslag meegeven? Niet relevant!
bewaren. Neemt een instelling het beheer over de medicatie
Bij patiënten die lang opgenomen zijn geweest rollen een
‘over’, dan heeft de zorginstelling wel deze 2 plichten.
heleboel vellen papier uit de printer met alle
medicatiemutaties tijdens opname. Daar zit veel
10. Anonimiteit garanderen van een patiënt bij een anoniem
“non-informatie” bij. Huisartsen en stadsapotheken worden
consult, hoe rijmt dat met de richtlijn?
niet blij van zo’n overzicht. Op 2 februari jl. hebben de NVZA
De richtlijn overdracht medicatiegegevens zegt niets over
en Oria een workshop georganiseerd over dit onderwerp.
deze specifieke situatie. Bij een anoniem consult zou je
De conclusie: klinisch relevante info moet landelijk worden
kunnen stellen dat dit een patiënt is die de gegevens voor
inzage door derden heeft geblokkeerd. De patiënt zelf
moet dan de behandelaar informeren over de
6. Op het medicatieoverzicht bij ontslag ook aantal
geneesmiddelen die er worden gebruikt. Bij bijvoorbeeld
geleverd vermelden?
een consult over SOA medicatie kan dit zeker van belang
Hoe weet je nu of de nieuw gestarte medicatie al geleverd
zijn. Indien het anonieme consult via internet gaat dan zijn
bepaald.
5
DE REGIO: IMPLEMENTATIE VAN MEDICATIEOVERDRACHT
de bepaling van artikel 67 Geneesmiddelenwet
(zie hieronder) en de Richtlijn online arts-patiënt contact van
de KNMG relevant. De behandelaar moet ook met deze
Richtlijn en de Geneesmiddelenwet rekening houden.
Thuiszorg Rotterdam en de Combinatie Apothekers
In dit kader is een anonieme patiënt dus in feite niet
Vereniging Rijnmond (CAVR) werken samen om
mogelijk!
medicatieveiligheid te verbeteren op overdracht, uitzetten
artikel 67 Geneesmiddelenwet: Het is een ieder verboden
en leveren van medicatie en beheer van medicatie.
via internet geneesmiddelen voor te schrijven aan personen
De samenwerking met de CAVR is onderdeel van het
die de voorschrijver nog nooit persoonlijk heeft ontmoet,
hernieuwde medicatiebeleid van Thuiszorg Rotterdam
of die de voorschrijver niet kent of van wie de voorschrijver
en moet bijdragen aan een structurele verbetering op
de medicatiehistorie niet beschikbaar heeft.
het gebied van farmaceutische zorg. Dit vergroot de
Vragen: mr. Jurriane Rendering,
[email protected]
medicatieveiligheid en verkleint de risico’s voor cliënten. In de samenwerkingsovereenkomst staan alle afspraken
11. Zijn er nog folders ‘Naar het ziekenhuis, neem uw
met Thuiszorg Rotterdam en de 140 apothekers, die zijn
medicatieverzicht mee?’
aangesloten bij de CAVR. De afspraken hebben onder meer
In november 2011 organiseerden de NCPF, NVZA,
betrekking op de overdracht van medicatiegegevens, het
KNMP, GGz en de FNT een landelijke publiekscampagne.
uitzetten en leveren van medicatie, het beheer bij de cliënt thuis,
De materialen zijn of opvraagbaar bij deze koepels of je
het beheer vanuit de controlerende rol van de apotheek en
kunt natuurlijk zelf kijken op www.mijnzorgveilig.nl en daar
het retourneren van medicatie door de apotheek. Ook worden
je eigen huisstijl toevoegen. Herkenbaarheid in een eigen
de verantwoordelijkheden van beide partijen vastgelegd.
jasje.
Zo is de apotheek onder andere verantwoordelijk voor het verstrekken van de medicatie in de vorm van een zogenaamd
Handhaving door IGZ
weekdoseersysteem. Thuiszorg Rotterdam is verantwoordelijk voor het toedienen van medicatie en toezicht houden op
IGZ handhaaft
een juist gebruik ervan door cliënten. Contactpersoon: Anja
De IGZ handhaaft al sinds 1 januari 2011 op de richtlijn. Zo
Bravenboer, Manager V&V Thuiszorg Rotterdam, T(010) 282
kwam zij al langs in de eerste lijn, GGz en bij de CARE. Zij start
6889, www.thuiszorgrotterdam.nl
met actieve handhaving in de ziekenhuizen vanaf 1 januari 2013. Dan namelijk is het VMSprogramma afgelopen, waarin
Apothekers, ziekenhuisapothekers en huisartsen verder
medicatieoverdracht een van de thema’s is.
met regionaal protocol medicatieoverdracht in regio Zorg
De richtlijn is overigens nu al kracht. Vindt er bijvoorbeeld
en Zekerheid
een calamiteit/incident plaats in het ziekenhuis agv foutieve
De stuurgroep medicatieoverdracht Zorg en Zekerheid
medicatieoverdracht, dan zal de IGZ de richtlijn als norm
heeft het concept regionale protocol getoetst aan de
meenemen in haar onderzoek en vragen naar de maatregelen
achterbannen en een vervolgaanpak gedefinieerd, waarmee
die het ziekenhuis al heeft ingericht om dit goed te regelen.
implementatie gestart wordt. Als eerste organiseert ZZ een informatiebijeenkomst over de stand van zaken van het LSP.
IGZ Congres Patientveiligheid 2012
Elektronische uitwisseling van gegevens blijft immers van
Op donderdag 21 juni 2012 organiseert de Inspectie voor de
cruciaal belang. Nictiz, het Service centrum Zorg en Sleutelnet
Gezondheidszorg in de Doelen te Rotterdam voor de 10de keer
presenteren gezamenlijk de mogelijkheden van het LSP.
het jaarlijkse congres over patiëntveiligheid. Het hoofdthema
De vervolgaanpak bevat verder een regionale bijeenkomst
van het congres is medicatieveiligheid. Leidend voor de dag
over het protocol, 2 werkgroepsessies rondom elk ziekenhuis,
is de aandacht voor verbeteringen. De verbindende factor
een consensusbijeenkomst voor voorschrijvers, FTO-materiaal
is ‘goede voorbeelden’. De titel van het congres is dan ook:
en een scholingsbijeenkomst voor alle assistentes. Op basis
Medicatieveiligheid: en nu aan de slag met ‘good practices’.
van het protocol zal ZZ verder de contractering vormgeven
Net als de laatste 3 jaar is er ook nu weer volop aandacht voor
voor 2012. Er wordt tevens gekeken of een keurmerk zinvol
medicatieoverdracht. Kijk op www.igz.nl.
is, bijvoorbeeld richting de patiënt. Het protocol bestaat uit 6
13 gouden regels. De patiënt heeft een centrale rol: deze
Transmuraal netwerk Midden-Holland organiseerde in
wordt door alle zorgverleners gestimuleerd om zelf actief met
januari 2012 de 2e bijeenkomst voor zorgverleners over de
een medicatieoverzicht te lopen en deze te bekijken. Zorg
implementatie en de aanpak. Conctactpersoon: Renée van
en Zekerheid nam in 2011 het initiatief om deze groepen
Haastert
zorgverleners aan tafel te zetten en financiert de totstandkoming
Programmamedewerker zorgketens, 0182-505534, www.
van dit protocol en de vervolgaanpak. Contactpersoon: Anne de
transmuraalnetwerk.nl
Roos, voorzitter regionaal protocol, 06-22412272. De regio West-Achterhoek is bezig met de implementatie. Het LUMC startte per 13 april 2012 met opnamegesprekken
Liesbeth van Hemert (beleids)medewerker Transmurale
door een apothekersassistente voor alle patiënten die het
Zorg/netwerkcoördinator palliatieve zorg WA. p/a Slingeland
pre-operatieve spreekuur bezoeken. Dit betreft ongeveer
Ziekenhuis, Bureau Transmurale Zorg Postbus 169, 7000 AD
1/3 van de electieve opnames in het LUMC. Dit proces
Doetinchem telefoon: 0314-329357,
verloopt in nauwe samenwerking tussen ziekenhuisapotheek,
www.netwerkpalliatievezorg.nl/westachterhoek
poliapotheek en afdelingen. De ziekenhuisapotheek en poliapotheek zijn gesprekspartner bij het opstellen van het
Ketenontwikkeling & medicatieveiligheid in regio
concept regionale protocol medicatieoverdracht van Zorg en
Trombosedienst Almelo, ZGT Hengelo en MST Enschede
Zekerheid. Hieraan doen naast het LUMC, de apothekers,
Eind december 2011. In de regio Twente zijn meerdere
huisartsen en apotheekhoudende huisartsen uit de regio Zorg
trombosediensten actief. Initieel is gestart met de
en Zekerheid deel, en het Diaconessenhuis Leiden, Rijnland
trombosediensten Almelo, ZGT-Hengelo en MST-Enschede.
Ziekenhuis, St. Apotheek Haarlemse Ziekenhuizen en het
Hiervoor is een georganiseerd ketenoverleg opgezet met als
Amstelland Ziekenhuis. LUMC werkt met Chipsoft en bekijkt de
doel uiteindelijk te komen tot heldere afspraken over rollen en
mogelijkheden om het vereiste medicatieoverzicht bij ontslag
verantwoordelijkheden in de medicatieveiligheid.
mee te geven. Contact: dr. Irene Twiss, ziekenhuisapotheker
Met de schakels in de keten (apothekers, huisartsen, specialisten, verpleeghuizen, etc), word contact gezocht om
Het UMC Utrecht is per 1 maart 2012 het project gestart
aan te sluiten bij bestaande projecten en bekeken welke nieuwe
om in 2012 voor alle electief opgenomen patiënten zowel
projecten opgestart dienen te worden. Stand van zaken:
opname- als ontslaggesprekken te gaan voeren. In 2013 moet
• Het georganiseerd ketenoverleg & medicatieveiligheid is
het protocol worden uitgerold naar alle met spoed opgenomen
patiënten. De ziekenhuisapotheek bekijkt samen met elke
• In 2011 hebben de trombosediensten Almelo, ZGT- Hengelo
afdeling hoe het huidige proces loopt en hoe en waar de
en MST- Enschede twee- maandelijks overleg gehad over
gesprekken naadloos inpassen. Als onderdeel van hetzelfde
de te volgen fasen.
project wordt het klaarmaken van de high risk medicatie en
• De eerste fase richt zich op de specialisten en een
het assortimentsbeheer meegenomen. Het apothekersbureau
doseerprotocol in de kliniek; dit doseerprotocol is momenteel
van Midden-Nederland neemt deel aan de projectgroep om de
in ontwikkeling.
overdracht in de 1e lijn te borgen. Het UMC Utrecht zal voor de
• De tweede fase richt zich op huisartsen en apotheken.
zomer apothekers in Nederland informeren over hun werkwijze;
• Met de (ziekenhuis)apotheek is contact gelegd, met de
patiënten van het UMC Utrecht komen immers uit het hele
bestaande werkgroep medicatie veiligheid in de ZGT.
land. Het UMCU gebruikt EZIS van Chipsoft. Begin juni moet
Er worden vervolgafspraken gemaakt over de implementatie
duidelijk zijn in hoeverre EZIS 5.2 het medicatieverificatieproces
en over de te maken afspraken binnen onze organisaties.
zo goed mogelijk kan ondersteunen. Contact: Anne de Roos,
• Er wordt aansluiting gezocht met het bestaande project
projectleider Medicatie 3.0: een positieve injectie! UMC Utrecht,
medicatieoverdracht bij de Klinische Farmacie groep
06-22412272.
in de ZGT. In het Regionaal protocol van de openbare
apotheken en apotheek in de kliniek zullen ook de
gestart in november 2010.
7
afspraken met de trombosediensten Almelo,
Elke werkgroep is multidisciplinair van samenstelling en gaat
ZGT -Hengelo en MST -Enschede opgenomen worden.
volgens de volgende aanpak te werk:
De focus ligt op de overdracht van medicatie gegevens
1. Inventariseren en verhelderen knelpunten
en anti-stolling doseringen bij opname en ontslag, maar
2. Vaststellen prioriteiten
ook het informeren van de trombosediensten bij
3. Afstemmen processen
interacterende medicatie wordt meegenomen.
4. Vaststellen werkwijze bij overdrachtsmomenten 5. Aanbevelingen doen aan alle betrokken partijen
Er wordt gewerkt aan het ontwikkelen en implementeren van
De deelnemers van de Regiotafel zullen de voortgang en
de ketenprotocollen en deelgenomen aan activiteiten om de
aanbevelingen van de werkgroepen bespreken en tot slot
samenwerking met de ketenpartners te realiseren in de regio
beslissen over de definitieve aanbevelingen aan alle veldpartijen
Twente. Contact: R.Niessen klinisch chemicus,
in het najaar van 2012. Deelnemers zullen zich vervolgens
telefoon (074) 2903365, voorlopig
[email protected]
inzetten voor implementatie van de aanbevelingen binnen hun eigen achterban of instelling. Contactpersoon: Liesbeth van
In de regio Oss-Uden-Veghel, Rose-Phoenix.
Reenen,
[email protected]
Zorgverleners hebben in 2011 regionale werkafspraken voor de medicatieoverdracht ontwikkeld en tegelijkertijd een regionaal
WAT GEBEURT ER BIJ / DOOR KOEPELS
protocol medicatieverstrekking voor alle verzorgingshuizen en thuiszorg. In 2012 presenteerden zij op een symposium dit
De Vereniging Huisartsenposten Nederland schreef
protocol en praatten zij verder over specifieke onderwerpen
begin dit jaar een notitie over de Richtlijn Overdracht van
in workshops.Contact: Franca Rosmalen, Regioadviseur/
Medicatiegegevens in de keten voor de huisartsenposten.
praktijkconsulent, 073-612 93 54, www. Rose-Phoenix.nl
Contactpersoon: Yvonne van Persie, www.vereniginghuisartsenposten.nl
REGIO NIJMEGEN EN OMSTREKEN REALISEERT MULTIDISCIPLINAIR OVERLEG MEDICATIEOVERDRACHT
Verbeterprogramma Gehandicaptenzorg, onderdeel leernetwerk ‘Medicatieveiligheid’. Cliënten ondersteunen bij hun medicijngebruik is een
In de praktijk van alledag bestaan er de nodige knelpunten
belangrijk onderdeel van de hulpverlening aan mensen met
bij het implementeren van de richtlijn. De aanpak van deze
een beperking. Instellingen willen immers veilige zorg bieden.
knelpunten vraagt om een regionale, multidisciplinaire
Toch zijn er nog veel incidenten. Fouten bij het voorschrijven,
benadering en goede werkafspraken.
klaarmaken of toedienen kunnen ernstige gevolgen hebben
In de regio Nijmegen is daarom een Regiotafel
voor de cliënt. In het leernetwerk ‘Medicatieveiligheid’ leren
Medicatieoverdracht gevormd waarin huisartsen, de
instellingen hoe ze medicatiefouten kunnen verminderen of zelfs
huisartsenpost, openbaar apothekers, medisch specialisten,
voorkomen. Het leernetwerk is in volle gang en 15 organisaties
ziekenhuisapothekers, een arts van de trombosedienst,
zijn druk bezig met het verbeteren van hun medicatieveiligheid.
tandartsen en specialisten ouderengeneeskunde van
30 augustus is de slotbijeenkomst.Contactpersoon: Thirza
verpleeghuizen, verzorgingshuizen en thuiszorg deelnemen. Het
Tamboer, Programmamedewerker kwaliteit en innovatie
realiseren van de Regiotafel Medicatieoverdracht was een van
gehandicaptenzorg (030) 789 25
[email protected]
de actiepunten die voortkwam uit CBO Bijeenkomst Gelderland Zuid die in 2011 in Nijmegen plaatsvond. Voortbordurend
LHV Toolkit voor de apotheekhoudende huisarts
op de lijst van goede ideeën die tijdens deze bijeenkomst is
Door zijn de dubbelfunctie heeft de apotheekhoudende
samengesteld, zijn vier werkgroepen actief, elk rondom een
huisarts een grote rol in de overdracht van medicatiegegevens.
eigen thema. Het gaat om de werkgroepen bronapotheek,
De apotheekhoudende afdeling LHV heeft de toolkit
huisarts en opnamegegevens, uitwisselen andere gegevens
“Medicatieoverdracht” ontwikkeld om de apotheekhoudende
(bijv. labwaarden, indicatie) en overdrachtsproces (naar o.a.
huisarts inzicht te geven in en grip op het onderwerp
verpleeghuizen).
medicatieoverdracht. De toolkit vindt u op medictieoverdracht.nl onder het menu ‘middelen’. 8
De toolkit geeft een overzicht van de inhoud en reikwijdte van de richtlijn en gaat in op alle mogelijke overdrachtsmomenten. Daarnaast bevat de toolkit praktische hulpmiddelen zoals inschrijfformulieren, passantenbrieven en een gefaseerd implementatievoorstel. Apotheekhoudende huisartsen hebben de toolkit thuis gestuurd gekregen en kunnen op de site van de LHV Apotheekhoudende afdeling de word versies voor interne aanpassing downloaden.
Zijn er nog subsidies of ondersteunende programma’s? Ook in 2012 kunnen ziekenhuizen en instellingen deelnemen aan het implementatietraject High 5s SOP voor medicatieverificatie in Nederland. High 5s richt zich op het succesvol implementeren van de SOP bij spoedopnames van patiënten van 65 jaar en ouder. Het ontwikkelen van een ‘best practice’ bij deze doelgroep dient als vliegwiel voor de interne verspreiding van de SOP naar álle patiënten en overdrachtsmomenten in uw ziekenhuis/instelling: alle (spoed) opnames, interne overdracht en ontslag. Het implementatietraject bestaat uit: • nationale bijeenkomsten met het High5s netwerk
(accreditatie wordt aangevraagd);
• (inter)nationale kennisuitwisseling met ‘MedRec’ experts;
Colofon
• instrumenten en begeleiding ter ondersteuning van het implementatietraject.
Alle informatie uit deze nieuwsbrief ‘Overdracht van medicatie-gegevens in de keten’ mag zonder toestemming
Meer informatie over deelname en resultaten? Neem dan
worden overgenomen. Heeft u ideeën over en/of onderwerpen
contact op met High 5s Nederland: Contactpersoon:
voor een volgende nieuwsbrief? Neem contact op met
Erica Schrieck, Senior consultant ,(030) 284 57 13
Anne de Roos via
[email protected]
9
