Over de auteurs
Latte Boot
Lotte Boot (1976) is freelance journalist. Zij schrijft regelrnatig artikelen voor Stichting Mijn Kind OnIine en pubIiceert in tijdschriften als MIND Magazine, Margriet en Amnesty's Wordt Vervolgd. Ze begon haar carriere bij HP/de Tijd en werkte daarna als eindredaeteur op de nieuwsredactie van Planet. nl. Daar maakte ze onder andere een serie interviews met kinderpomorechercheurs van het KLPD. Tot 2007 woonde ze in de VS en schreef ze, in haar Kidsplanet.n1-colurnn 'Lotte in Amerika', voor het eerst voor en over kinderen. Alfons ten Brummelhuis
Alfons ten Brummelhuis is hoofd onderzoek bij Kennisnet en was daarvoor verbonden aan de Universiteit Twente. Hij geeft leiding aan een onderzoeksprogramma dat gericht is op het gebruik ICT in het onderwijs. Verder is hij een van de auteurs van de Vier in Balans Monitor: een jaarlijks overzicht van de stand van zaken op het gebied van ICT in het onderwijs. Zijn speciale interesse gaat uit naar kennisontwikkeling over wat in het onderwijs wel en niet werkt met ICT. Menno Deen
Menno Deen (1982) is promovendus aan de Fontys Hogeshool van ICT in Eindhoven. Hij doet onderzoek naar motivaties voor spelen en leren 235
onder de begeleiding van dr, Ben A.M. Schouten, Menno behaalde zijn BADesign & Technologie aan de Hogeschool van de Kunsten Utrecht, om vervolgens de MA Nieuwe Media en Digitale Cultuur af te ronden aan de Universiteit van Utrecht. Na zijn studies werkte Menno als onderzoeker bij Ranj Serious Games alvorens zijn promotietraject te starten in Eindhoven. Marion Du imel
Marion Duimel (1976) werkt sinds 2005 bij het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) waar ze samen met Jos de Haan 'Nieuwe links in het gezin' schreef over de digitale leefwereld van tieners en de rol van hun ouders. Daarnaast houdt ze zieh freelance bezig met fotografie, videobewerking en onderzoekswerk voor onder andere Stichting Mijn Kind Online. Door het combineren van onderzoek en creativiteit probeert ze de realiteit breed in beeld te brengen. Jos de Haan
Jos de Haan (1960) is hoofd van de onderzoeksgroep Tijd, Media en Cultuur (TMC) van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en sinds 1 september 2006 bijzonder hoogleraar ICT, Cultuur en Kennissamenleving aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij schreef samen met Marion Duimel het SCP-rapport 'Nieuwe links in het gezin' over de digitale leefwereld van tieners en redigeerde samen met Christian van 't Hof het Jaarboek ICTen Samenleving 2006 over de digitale generatie.
Jeroen Jansz
Jeroen Jansz (r958) is bijzonder hoogleraar Media en Communicatie aan het Departrnent of Media and Communication van de Erasmus Universteit Rotterdam. Hij doceert binnen de International Bachelor Communieation and Media OBCom) en het MA-programma Media, Cuture and Society. Zijn onderzoek gaat over de wijze waarop mediaconsumenten internettoepassingen (bijvoorbeeld YouThbe, Flickr of blogs) gebruiken om zelf producent van media-inhoud te worden. Het project is een vervolg op het onderzoek dat hij de afgelopen jaren aan de Universiteit van Amsterdam deed naar videogames en hun Gonge) spelers.
Nathalie Korsman
Nathalie Korsman (1973) was van de lancering in 2004 tot medio 2009 redaetioneel hoofdverantwoordelijk voor de virtuele wereid Habbo 236 .
Contactl
Hotel (www.habbo.nl) en aldaar beter bekend als Lotus de hotelmanager. Tegenwoordig is zij freelance webredacteur en gespecialiseerd in hetverantwoord inrichten van (commerciele) websites die zieh richten op kinderen en jongeren. Daarnaast is zij lid van de redactie van kinderbrowser MyBee. Eis Kuiper
Eis Kuiper is sociaal- en onderwijspedagoog en sinds 1 mei 2010 werkzaam als docent en onderzoeker bij de afdeling Pedagogiek en Onderwijskunde van de Universiteit van Amsterdam. Daarvoor werkte zij aan de Vrije Universiteit. Zij doet sinds een aantal jaren onderzoek naar internetgebruik in het onderwijs en de manier waarop onderwijs kan bijdragen aan kritisch internetgebruik van kinderen. Zij pubIiceerde in 2007 het proefschrift Teaching Web literacy in primary education en schreef over dit onderwerp in verschillende wetenschappeIijke en publieksgerichte tijdschriften. Peter Nikken
Peter Nikken is senior bij het Kenniscentrum van het Nederlands Jeugdinstituut. Hij is afgestudeerd als psycholoog en sinds jaren deskundige op het gebied vanjeugd en media. In 1999 promoveerde hij op een proefschrift over kwaliteitseisen voor kindertelevisieprogramma's aan de Universiteit Leiden. In de afgelopen jaren heeft hij diverse wetenschappelijke studies en populaire teksten gepubliceerd over onderwerpen rondjeugd, media en opvoeding. Justine Pardoen
Justine Pardoen is hoofdredacteurvan Ouders OnIine (www.ouders .nl), hetjournalistieke ouderplatform op internet. Justine richtte samen met KPN de stichting Mijn Kind Online op, om ouders en professionals te helpen bij mediaopvoeding. Ze geeft presentaties over seks in de media en andere aspecten van de digitale jeugdcultuur en schreef diverse boeken over internetopvoeding. Samen met Remco Pijpers houdt ze over deze thema's een prikkelend weblog bij. Ook verzorgt ze een weblog over kinderen en games, voor de website Weet Wat Ze Garnen, een initiatief van Digivaardig & Digibewust. Jochen Peter
Jochen Peter (1972) is universitair hoofddocent aan de Amsterdam School of Communications Research (ASCoR) aan de Universiteit van Amsterdam. Als lid van het onderzoekscentrum Jeugd en Media (zie
OVER OE AUTEURS
. 237
www.ccam-ascor.nl) houdt hij zieh vooral met de gevolgen van internetgebruik op de socio-psychologische en seksuele ontwikkeling van jongeren bezig. Van hem versehenen tot nu toe meer dan So wetenschappelijke publicaties. Remco Pijpers
Remco Pijpers (r969) is oprichter en directeur van Stichting Mijn Kind Online. Hij is verantwoordelijk voor onder andere de kinderbrowser MyBeeen de Gouden @penstaart-verkiezingvan beste kindersite en hij coördineerde de jongerencampagne Internetsoa.n1. Met Justine Pardoen van Ouders Online schreef hij enkele boeken over internetopvoeding, waaronder 'Verliefd op Internet', over het internetgedrag van pubers. Met Carry Slee maakte hij het kinderboek 'Kindertelefoontips'. Hij is opgeleid tot journalist en historicus. Esther Rozendaal
Esther Rozendaal (1981) is als promovenda verbonden aan de Amsterdam School of Communications Research, ASCoR, van de Universiteit van Amsterdam. Ze onderzoekt of en hoe reclamewijsheid de gevoeligheid van kinderen voor rec1ame-effeeten kan verminderen. Naast haar werk als promovenda is Esther Rozendaal ook werkzaam als wetenschappelijk adviseur op het gebied van het consumentengedrag van kinderen. Mijke Siot Mijke Slot (1979) is onderzoeker bij TNO Informatie- en Communicatietechnologie in Delft en wetenschappelijk docent bij de International Bachelor Communication and Media aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Ze promoveert op veranderende relaties tussen consumenten en producenten in het online media-entertainment domein. Patti Valkenburg
Patti Valkenburg is sinds 1998 hoogleraar jeugd en media bij de afdeling communicatiewetensehap van de Universiteit van Amsterdam. Tevens is zij direeteur van het onderzoekscentrum Jeugd en Media van dezelfde universiteit (zie www.ccam-ascor.n1) . Valkenburg is lid van vele nationale en internationale commissies,waaronder de wetenschapscommissie van het NICAM, de Programmaraad Mediawijsheid, en het gebiedsbestuur Maatschappij en gedragswetenschappen van NWO. Vanhaar hand versehenen meer dan 130 wetenschappelijke publicaties. Haar bekendste Nederlandse boeken zijn Vierkante Ogen (1997) en Beeldschermkinderen (2008) . 238 .
Contactl
Deelnemende organisaties
Het boek Contaetl is een initiatiefvan de volgende drie organisaties. DICiIVAARDICi & DICiIBEWUST
Digivaardig & Digibewust is een programma van overheid, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Het programma heeft als doel het aantal mensen dat niet of nauwelijks digitale vaardigheden heeft terug te brengen en het verantwoord en veilig gebruik van digitale middelen te stimuleren. Doelgroepen zijn: digibeten, jongeren en hun opvoeders (ouders en docenten), MKB en senioren. Het prograrnma wordt gesteund door het ministerie van Economische Zaken, de Europese Commissie en diverse bedrijven (KPN, UPC,Microsoft, NVB, IBM, NVPI, SIDN). Het programma is ondergebracht bij ECP-EPN,platform voor de informatiesamenleving. • e-mail:
[email protected] • website: www.mijndigitalewereld.nl SOCIAAL EN CULTUREEL PLANBUREAU
Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) is een interdepartementaal, wetenschappelijk instituut, opgericht bij Koninklijk Besluit op 30 maart 1973. Op I januari 1974 ging het bureau van start. Het SCPverricht zelfstandig onderzoek en rapporteert - gevraagd en ongevraagd - aan de regering, de Eerste en Tweede Karner,ministeries en andere maatschapOVER DE AUTEURS
· 239
pelijke en overheidsorganisaties. Daamaast zijn de onderzoeksresultaten bestemd voor het professionele en bestuurlijke kader in de quartaire sector, voor de wetenschap, en voor de individuele burger. SCP-rapporten zijn verkrijgbaar in boekvorm en kunnen gratis gedownload worden op de website. Met artikelen, lezingen, congresbijdragen en interviews leveren de medewerkers van het SCP bijdragen aan het publieke en wetenschappelijke debat. • e-mail:
[email protected] • website: www.scp.nl STICHTING MIJN KIND ONLINE
Stichting Mijn Kind Online (MKO) is een onafhankelijk expertisecentrum jeugd en media. De belangrijkste missie van Mijn Kind Online is het helpen van ouders, scholen en professionele opvoeders bij de internetopvoeding. Dat doet zij onder meer door het geven van ouderavonden en trainingen. Speerpunt van Mijn Kind Online is kwaliteit van digitale media voor kinderen - MKO stimu1eert g6ed digitaal aanbod, onder meer door de jaarlijkse Gouden @penstaart-verkiezing van de beste kindersite, en MyBee,een gratis kinderbrowser (www.mybee.nl) . Verder doet Mijn Kind Online project1eiding op het gebied van 'kinderen en nieuwe media voor andere de politie en adviseert zij bedrijven en organisaties over communiceren met kinderen via internet. • e-mail:
[email protected] • website: www.mijnkindonline.nl
240 . Contactl
Register
A
E
aanbevelingen 230 aanstekelijkheidstheorie 41 apparatuur 30 autonomie 58
educational pull 194 effeeten - cognitief 40 - geheugen 40 -leren 61 - positieve 39 - schadelijke 41 - media 207
B
bellen 146 bescherming 98 C
F
casual games 53 cognitieve effeeten 40 commercie (zie ook reclame) 75. 223 , 232 communicatie/communiceren 91, II3 competentie 57 contextkennis 61 creativiteit 76, 230
foto's II4, ISO
D
digitaal burgerschap 230 digitaal schoolbord 185 digitale infrastruetuur 185 Digivaardig & Digibewust 215 docenten - zie leerkrachten
G
gadgets II4 gameportals (zie ook portals) 125 gameverslaving 43 geheugeneffeeten 40 gematigde discrepantietheorie 34 gesloten netwerk 63 geweld 42 H
Habbo 69, 79 Hyves 91, IOS, I07, 223
241
I
identiteit 16, 92, II5 IeT, - opbrengsten van 189 infonnatievaardigheden 162, 183, 224 instrurnentele vaardigheden 168 internetinfonnatie 163 - beoordelen van 166 K
kansen 95, 225 ~j~jzer215, 228 kinderen, - onderlinge verschillen (zie ook sekserollen en seksevoorkeuren) 170,208
L
leeftijd I09 leeftijdsclassifieatie 43 leerdoelen 183 leereffeeten 61 leerkrachten 12, lII, 161,186. 229, 230 leerlingen 188 lezen op internet 163 M
media-effeeten 207 mediaopvoeding 201 - effectiviteit 209 - gezamenlijke mediabeleving 2II - praten 2IO - regels 209 MediaSmarties 216 mediaspecifieke vaardigheden 61 mediawijsheid 20. 98, 162, 170, 183, 229 Mediawijsheid Expertisecentrurn 216 metacognitieve vaardigheden 61 mobiele telefoon 141, 143, 224 - bellen 146 - foto's 148 - kosten 153 - ongewenste abonnementen 154 - sms'en 146 multimediaboeken 190 multitasken 182 N
netgeneratie 14 netwerk!netwerksite - gesloten 63
242 . Contactl
- open 62 - sociale 58, 91, I07, 229
o onderwijs (zie ook leerkrachten) 21, IOO, 161, 169, 181, 212, 229 - beroepspraktijk 184 - kwaliteitsverbetering 184 ontremming 97 ontvrienden II9 opbrengsten van ICf 189 open netwerk 62 opvoedingsondersteuning 214 ouders 12, 43, 99, lII, 152, 201, 2II, 227, 230 - aetieve begeleiding 203 - gezamenlijke mediabeleving 204, 2II - onderwijs 212 - regels 44. II6, 152. 209 - restrictieve begeleiding 203 P
PEGI (Pan-European Game Information) 43. 63. 215, 228 portals 53, 129 positieve effeeten 39 privacy I08. II7 product placement 127 R
reclame 127. 171, 223, 232 reclame-educatie 135 reclamewijs 132 regels - zie onder ouders risico's 97, 225 S
scaffolding 57 schadelijke effecten 41 school - zie onderwijs schoolleiding 192 sekserollen (zie ook kinderen, - onderlinge verschillen) 36 seksevoorkeuren 36 serious games 39 sms'en 146 sociale netwerken - zie netwerklnetwerksites
sociale vaardigheden 62 spelgedrag 32 spelletjes-portals (zie ook portals) 53 status 98, IIS T
targeting 128 technology push 194 televisiereclame 133 trial and error 61, 168 U
virtuele wereiden 71 vrienden 93, IOS, I07, IIO, II6 W
website 17, I07, 133, 161, 171 weetwatzegamen.nl 43 Z
zelfgemaakte games 38 zelfonthulling 93 zelfpresentatie 92 zoekstrategieen 165
user-generated ads 131 'uses and grafitications'-benadering 37
v veiligheid 75, II7 verwantschap 58 virale marketing 131
RElilSTERO
243
In deze herziene uitqave is een aantal nleuwe onderwerpen opgenomen en isde intorrnatie rond de andere problemen geactualiseerd. Naast een beschrijving van vee! voorkomende gedragsproblemen geeft de auteur praktische suggesties voor de aanpak
hlervan. Trixvan Lieshout ISBN97890 313 62837
Hoe herke nje de behoeft es van een puber? Hoe kom j e hierover met hem of haar in gesprek? Hoe kunjeje als volwasse ne werkelijk verbinden met pubers op een ma nier die hun betpt in hun groei naarvolwassenhe id?
Pubers von nu! bevat prakt ische nanovat ten, tt ps en we te ns-waardigheden en helpt ledereen een eigen weg te vin den in het we rken en omgaa n met pubers.
Herberd Prinsen en KlaasJanTerpstra ISBN 978 90 3'3 74B16
