Over Angst en Verlangen
Nederlandse Vereniging voor Psychoanalytische
Psychotherapie
STUDIEDAG vrijdag 7 november 2014
Debatcentrum DE RODE HOED Keizersgracht 102 1015 CV AMSTERDAM
Over Angst en Verlangen Of we nu gedreven worden door een onweerstaanbare drang om van een ontzagwekkende klif naar beneden te kijken, of om de angstaanjagende top van de Kilimanjaro te bereiken, we weten het allemaal: onze verlangens zijn vervlochten met vrees. De één zet door, de ander haakt af. In onze spreekkamers is het beeld pijnlijker: we zien hoe onze patiënten dagelijks worstelen met hun angsten en zich in hun verlangen gesmoord voelen. „Ik vluchtte bij haar weg, en wilde haar nóóit weer zien, maar de volgende dag moest ik gewoon weer bij haar zijn,” sprak een patiënt met een hulpeloze blik in de ogen. Dit roept vragen op: laten we ons leiden door angst of door verlangen? Wat is het wezen van angst en hoe verhoudt angst zich tot verlangen? Wat voor wezen is de mens dat hij angst kan hebben? Kàn een mens wel zonder angst? Zijn angst en verlangen contrapunten in een dans rond de existentiële kern van ons bestaan? Op deze studiedag willen we met u ingaan op de vele betekenissen die het begrip ‚angst’ kent. Waar in het hedendaags medisch paradigma angst vooral gezien wordt als symptoom passend bij een classificeerbare ziekte, gaan we terug naar een bredere visie op het begrip angst. Hoe heeft het denken over angst zich historisch ontwikkeld? En wat heeft de ‚emotie’ angst ons te vertellen over het ‚symptoom’ angst en hoe zien we deze terug op de verschillende niveau’s van persoonlijkheidsorganisatie? Hoe hangt de angsthiërarchie samen met begrippen als separatie en individuatie en hoe hanteren wij deze angsten in de behandeling van pubers, jong volwassenen en hun ouders? En wat te zeggen over de ongrijpbare angst en het onstilbare verlangen in de behandeling van patiënten met een borderline-stoornis? Dit jaar neemt het gedachtegoed van de Franse psychiater en psychoanalyticus, Jacques Lacan een bijzondere plaats in in het programma. In zijn denken als analyticus werd hij in belangrijke mate beïnvloed door omringende kennisgebieden als linguïstiek en antropologie. Daarmee heeft Lacan een geheel oorspronkelijke visie op angst ontwikkeld, waaraan het begrip 'verlangen' nauw verbonden is. In de ochtend maken we kennis met deze kernbegrippen en worden we geleid naar het hart van zijn theorie. In het middagprogramma wordt vanuit Lacaniaans perspectief ingegaan op de psychose en de onmogelijkheid om via taal de werkelijkheid te delen. Zoals u van ons gewend bent wordt het programma opgesierd door presentaties uit de wereld van beeldende kunst, literatuur en muziek. De studiedag is bedoeld voor psychotherapeuten, psychiaters, klinisch psychologen en GZpsychologen, allen die daarvoor in opleiding zijn en andere geïnteresseerden. We verheugen ons u weer in groten getale te mogen begroeten op deze drieëntwintigste studiedag van de NVPP.
PROGRAMMA 9.00-09.45
Ontvangst en koffie
9.45-10.10
Inleiding door de dagvoorzitter, Gerben de Boer
10.10-10.40
Concepten van Angst – Historisch en Systematisch door Gerrit Glas
10.40-11.20
‘Als ik val zal ik huilen van geluk’ (Samuel Beckett) door Connie Palmen
11.20-11.50
KOFFIE/THEE
11.50-12.30
Angst en Object vanuit Lacan door Paul Verhaeghe
12.40-13.45
LUNCH
13.45-14.00
Marijn Brouwers zingt Halsema en Aznavour begeleid op de vleugel door Marc-Peter van Dijk
14.00-14.30
Van wie is de angst? (pre-)puberteit en de angst van de ouder door Annelies Verheugt-Pleiter
14.30-15.00
Het Studentenbeven door Marc Hamburger
15.15-15.45
THEE/KOFFIE
15.45-16.15
Ongrijpbare angst en onstilbaar verlangen in de behandeling van borderline patiënten door Dorien Philipszoon
16.15-16.45
Angst en Psychose: een Lacaniaans perspectief door Stijn Vanheule
17.00-17.15
Finale door de dagvoorzitter en het bestuur van de NVPP
17.15-18.15
BORREL
18.15-21.30
DINERBUFFET Voor alle bezoekers van de studiedag en hun introducés.
Tijdens het programma is er op een aantal momenten de gelegenheid om de sprekers vragen te stellen. Tijdens de studiedag kunt u genieten van een expositie van kunstuitleen Beeldend Gesproken. Beeldend Gesproken is gespecialiseerd in kunst van professionele kunstenaars met een psychiatrische achtergrond. In de middagpauze zal er een rondleiding zijn langs de geëxposeerde werken. Meer informatie: www.beeldendgesproken.nl. De studiedag wordt georganiseerd door de Commissie Wetenschap van de NVPP (Gerben de Boer, Anne van Broekhuyzen, Janneke Brogtrop, Dieke Kampen en Jos Schoutsen).
INSCHRIJVING U kunt zich tot 30 oktober aanmelden via de website: www.nvpp.nl, of door een email met uw gegevens te sturen naar
[email protected]. Uw inschrijving is definitief als de kosten (dagprogramma en/of dinerbuffet) overgemaakt zijn op rekeningnummer NL35FVLB069.95.01.016 t.n.v. Stichting Wetenschappelijke Activiteiten te Utrecht, onder vermelding van: Studiedag NVPP 2014. Kosten: De kosten van het dagprogramma zijn € 170 (inclusief lunch en borrel na afloop). Nota bene: Voor arts-assistenten, klinisch- en GZ-psychologen in opleiding en psychotherapeuten in opleiding bedragen de kosten € 65. Een verklaring waaruit blijkt dat men in opleiding is dient per email te worden toegestuurd. Voor studenten bedragen de kosten € 30 bij tonen van de collegekaart. Dinerbuffet: Na afloop van de studiedag is er een Dinerbuffet voor alle bezoekers van de studiedag en hun introducés. Om kennis te maken met onze vereniging, mensen te ontmoeten en plannen te maken voor de toekomst. Het dinerbuffet zal plaatsvinden in de grote zaal en foyer van de Rode Hoed. De kosten voor het dinerbuffet bedragen € 45 per persoon. Mocht u de studiedag niet kunnen bijwonen, dan kunt u zich ook alleen voor het dinerbuffet inschrijven. Annulering: Is mogelijk tot 7 oktober 2014. Reeds betaald inschrijfgeld wordt dan gerestitueerd onder aftrek van € 20.- administratiekosten. Het entreebewijs wordt enkele weken voor de studiedag toegezonden, evenals een routebeschrijving. Voor nadere informatie kunt u zich wenden tot de NVPP, Mw. C.A. Wolff-Pak, tel. 06 579 85 390, email:
[email protected]. Plaats: Debatcentrum De Rode Hoed Keizersgracht 102 1015 CV Amsterdam Tel.: 020-6385606 Accreditatie: Deze wordt aangevraagd bij de NVvP en bij de FGzP.
Personalia Dhr. G.A. De Boer, psychiater, psychoanalytisch psychotherapeut i.o., werkzaam bij Mentrum, onderdeel van Arkin, en in eigen praktijk te Amsterdam. Mw. A.J. van Broekhuyzen, (groeps)psychotherapeut en psychoanalytisch psychotherapeut i.o., werkzaam bij De Viersprong en bij Expertisecentrum MBT Nederland. Dhr. M. Brouwer, zanger en theatermaker, is o.a. bekend van de producties Foxtrot, Ciske de Rat en Beste meneer Halsema. Dit theaterseizoen brengt hij samen met pianist Marc-Peter van Dijk een eerbetoon aan Charles Aznavour, en bezingt de broosheid en bravoure van het leven. Mw. J. Brogtrop, klinisch psycholoog en psychoanalytisch psychotherapeut, werkzaam bij het NPI, onderdeel van Arkin, waar zij tevens praktijkopleider is binnen de P-opleiding. Dhr. G. Glas, psychiater, werkzaam bij Dimence, en filosoof. Tevens hoogleraar Filosofie aan de VU en verbonden aan het Abraham Kuyper Center for Science and Religion. Tevens voorzitter van het Platform Psychiatrie en Filosofie van de NVvP en hoofd van het kenniscentrum religie en levensbeschouwing in de GGZ. Dhr. M. Hamburger, psychoanalyticus i.o., werkzaam als psychotherapeut in eigen praktijk en docent bij de RINO Noord Holland en de RINO Groep. Lid van de NVGP en NVRG en registerlid en supervisor ‘affectfobie’ bij de NVPP. Mw. D.T. Kampen, psychiater en psychoanalytisch psychotherapeut i.o. , werkzaam bij het NPI, onderdeel van Arkin. Mw. C. Palmen, neerlandica, filosofe, schrijfster van o.a. essays, verhalen en romans waaronder bestsellers als de Wetten, de Vriendschap en I.M. In 2011 verscheen Logboek van een onbarmhartig jaar. In dit logboek doet zij verslag van de zware periode na het overlijden van haar partner Hans van Mierlo. Mw. H.D. Philipszoon, psychiater en psychoanalytisch psychotherapeut, werkzaam bij het NPI, onderdeel van Arkin, als psychiater en stage-opleider psychotherapie. Tevens werkzaam in eigen praktijk en lid en supervisor van de NVPP. Dhr. J.A. Schoutsen, klinisch psycholoog, psychoanalytisch- en groepspsychotherapeut en supervisor NVGP en NVPP, werkzaam in eigen praktijk te Amsterdam. Dhr. P. Verhaeghe, hoogleraar aan de Universiteit van Gent, en praktijkvoerend psychoanalyticus, lid van de NLS en de WAP. Hij doceert Klinische Psychodiagnostiek, Psychoanalytische Therapie en Gender studies. Mw. J.E. Verheugt-Pleiter, klinisch psycholoog en psychotherapeut, psychoanalyticus voor volwassenen en kinderen, leeranalyticus en supervisor. Werkzaam bij het NPI, onderdeel van Arkin en in eigen praktijk. Dhr. S. Vanheule, klinisch psycholoog en hoofddocent Psychoanalyse en Psychodiagnostiek aan de Universiteit van Gent, tevens vrij gevestigd psychoanalyticus en lid van de NLS en van de Kring voor Psychoanalyse.
