Ouders en Passend Onderwijs Ervaringen uit Amsterdam
Door Onderwijs Consumenten Organisa6e (OCO) / Samenwerkingsverband VO Amsterdam Workshopleiders Menno van de Koppel (OCO) & Frist ODo (SWV A’dam) Uit het programma Door de invoering van passend onderwijs vraagt de rela6e tussen ouders en het onderwijs extra aandacht. OnaLankelijke informa6evoorziening over passend onderwijs voor ouders is niet mogelijk zonder goede samenwerking met het samenwerkingsverband. In deze interac6eve en prak6sche workshop geven wij weer hoe de samenwerking tussen de Onderwijs Consumenten Organisa6e in Amsterdam en het SWV VO Amsterdam zich de afgelopen jaren heeP ontwikkeld en wat voor inzichten het ondersteunen van ouders door OCO heeP opgeleverd. De workshop helpt samenwerkingsverbanden vragen te beantwoorden over het inrichten van ondersteuning aan ouders, wat verwachten ouders van het samenwerkingsverband en welke rol kan eventueel belegd worden bij een onaLankelijk ouderplaRorm?
Presenta6e concept ondersteuningsplan aan ouders in debatcentrum De Balie in aanwezigheid van leden van de ondersteuningsplanraad
Onderwijsconsument bewuste en verantwoorde keuze
De term onderwijsconsument werd eind jaren ‘70 geïntroduceerd door minister Pais (VVD) als uitgangspunt voor zijn beleidsvoornemens voor de jaren ‘80. Dit stuiDe op kri6ek uit de kamer: “Dit moet er nodig nog bij komen in onze consump6emaatschappij!” Pais: “Het zou mogelijk zijn geweest een ander woord te gebruiken, zoals ‘onderwijsontvangende’, in samenhang met het begrip ‘onderwijsgevende’ dat geleidelijk niet meer weg te denken is uit ons taalgebruik. Dat woord spreekt de ondergetekenden echter evenmin aan als de term ‘genieter van onderwijs’, waartoe wetsteksten aanleiding zouden kunnen geven. Hoewel zij hopen dat het in de toekomst een genot zal zijn – of blijven – om onderwijs te ontvangen, hebben zij hun keus toch laten vallen op het begrip consument. Het mag dan waar zijn dat Van Dale daaraan de begrippen ‘verteerder’ en ‘verbruiker’ verbindt. Zij willen met dit woord geen verzakelijking van de rela6e tussen docent en student bepleiten.”
Ouderbetrokkenheid
structurele dialoog over opvoeden en leren Ouders hebben als onderwijsconsument de rela6eve vrijheid om uit het beschikbare onderwijsaanbod het onderwijs te kiezen dat het beste aansluit bij hun idee over opvoeding. Tegenwoordig laten opvoedkundige principes van ouders zich niet meer zo duidelijk vertalen in schoolconcepten, wellicht één van de redenen waarom vraag en aanbod niet al6jd goed op elkaar aansluiten. Zo bestaan er ten aanzien van zelfstandigheid nogal eens uiteenlopende verwach6ngen tussen ouders en school. Lager opgeleide ouders zijn doorgaans meer presta6egericht en hebben daarom een voorkeur voor leerstofgericht onderwijs en hebben bij zelfstandigheid ‘zelfredzaamheid’ voor ogen. Hoger opgeleide ouders associëren zelfstandigheid over het algemeen meer met ‘zelfontplooiing’ en hebben een voorkeur voor leerlinggericht onderwijs. Om misverstanden te voorkomen is een structurele dialoog wenselijk tussen ouders en school over elkaars verwach6ngen en vooral ook over de prak6sche uitwerking, niet alleen bij de schoolkeuze maar juist ook 6jdens het schoolgaan.
Informa6ebehoePe over leerling en school
Vanuit het perspec6ef van de onderwijsconsument is het een kenmerk van een goede school dat ouders open en adequaat geïnformeerd worden over de ontwikkeling van de leerling én over het func6oneren van de school. De school is een organisa6e met allerlei schakels die op verschillende manieren op elkaar inwerken: bestuur, direc6e, docenten, specialisten op het gebied van leerlingzorg en ondersteunend personeel. Het is al niet eenvoudig om binnen de schoolorganisa6e een-‐ duidige informa6e te genereren, zoals menig bestuurder kan beamen. Laat staan dat het eenvoudig is informa6e helder en kernach6g te presenteren aan ouders als de school-‐ organisa6e hapert. En het leek er zeker op dat de organisa6e haperde op de school van de zoon van de grondlegster van OCO, Karina Schaapman. Docenten vielen uit en konden niet of met grote moeite vervangen worden waardoor gaten in het onderwijsaanbod vielen. Er bleken ook hiaten in de informa6evoorziening te ziDen toen Karina Schaapman zich op de hoogte probeerde te stellen van de leervorderingen van haar zoon.
Schaapmanvonnis 26 mei 1999
school moet zorgen voor onderwijsaanbod en verantwoording
Na een herhaaldelijk maar tevergeefs beroep op de school om ac6e te ondernemen liet Karina Schaapman haar zoon op eigen kosten door een extern bureau testen waarop een forse leerachterstand aan het licht kwam. Geconfronteerd met deze uitkomst ondernam de school nog steeds geen ac6e. Wat Karina Schaapman er toe heeP gebracht bijles voor haar zoon in te huren. Via de rechter probeerde ze de kosten te verhalen op het bevoegd gezag van de openbare school van haar zoon, de gemeente Amsterdam. De rechter oordeelde dat de gemeente de bijleskosten voor haar zoon moest vergoeden, omdat de school voor onvoldoende onderwijsaanbod had gezorgd èn omdat het de gemeente aangerekend kon worden dat het schoolhoofd achterstanden had laten ont-‐ staan en voortbestaan zonder het bevoegd gezag daarvan 6jdig op de hoogte te stellen.
Oprich6ng OCO
onaLankelijke informa6e en advies Karina Schaapman schreef over haar zaak het boek Schoolstrijd (2000) en was van 2002 tot 2008 gemeenteraadslid in Amsterdam. Als raadslid wist Karina Schaapman in december 2003 met een raadsbreed gesteund amendement op de begro6ng voor 2004 een aanzet te geven voor de totstandkoming van de Onderwijs Consumenten Organisa6e. In 2005 kwam de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling (DMO) van de gemeente Amsterdam met een no66e, waarin DMO de aanvraagprocedure, productomschrijving, marktanalyse en ambi6es voor een op te richten onderwijsconsumentenorganisa6e omschreef. De belangrijkste elementen daarin waren: informa6e voor iedereen, naast informa6e ook advies en belangenbehar6ging, onaLankelijk en stromingsvrij. Op 6 december 2006 werd in De Balie in het bijzijn van Karina Schaapman OCO officieel geopend door de toenmalige Amsterdamse wethouder onderwijs Ahmed Aboutaleb.
Type vragen vraag, probleem of klacht
Vraag • Uitleg stelsel • Schoolkeuzeinfo
Probleem • Beves6gingsvraag • Hulp bij formuleren vraag
Klacht • hart luchten • Klacht of bezwaar: hulp bij vervolgstappen
Uitgangspunten • Informa6epos6e ouder verbeteren • (herstel) gelijkwaardige communica6e met school • deëscala6e
OCO en SWV A‘dam terugblik
Bij zorgvraag doorverwijzing naar samenwerkingsverband of advies in overleg met samenwerkingsverband. Presenta6e van werkwijze OCO en behandelde casussen aan schooldirecteuren en zorgcoördinatoren. Als ‘externe par6j’ druk op waarborgen procedures: bijvoorbeeld onderbouwing handelingsverlegenheid bij verwijzing naar Transferium (Amsterdamse reboundvoorziening).
OCO en SWV A‘dam voorbereiding passend onderwijs
Voorlich6ngsbijeenkomst over concept ondersteuningsplan voor ouders in aanwezigheid OPR in De Balie. Voorlich6ngsbijeenkomst voor ouders en docenten in week passend onderwijs over voorzieningen passend onderwijs in Amsterdam. Maatwerkbijeenkomst voor ouders thuisziDers met sleutelfiguren samenwerkingsverbanden, leerplicht, GGD, afstandsonderwijs, zorgverleners e.a.
Informeren of mobiliseren accepta6e als externe vertrouwenspersoon
De facto vervult OCO sinds het amendement Schaapman de rol van externe vertrouwenspersoon zonder dat de schoolbesturen OCO zelf in die rol hebben geposi6oneerd. Soms lijkt het erop dat scholen het gevoel hebben dat ondersteuning leidt tot ‘las6ge’ of onnodig kri6sche ouders. Die angst heeP ook te maken met de manier waarop de gemeente Amsterdam OCO (na het amendement van Karina Schaapman) als subsidiegever bij aanvang heeP geposi6oneerd: als ouderblok tegenover de schoolbesturen. Het blijkt een hardnekkig probleem – al is dit misschien niet uniek voor Amsterdam – om het wij/zij-‐ denken te doorbreken. In de prak6jk worden scholen juist ontlast door de ondersteuning van ouders door OCO, het deëscaleert conflicten en voorkomt uitvallers en thuisziDers.
Bouwstenen OCO
OCO is typisch Amsterdams, aLankelijk van de behoePe in de regio kunnen afzonderlijke elementen worden neergezet Taken
Brede invulling door OCO
Eventuele smalle invulling met focus op passend onderwijs
Informeren
Informa6e over volledig onderwijsaanbod met vraagbaak onderwijsstelsel
Beperken tot informa6e m.b.t. basisondersteuning, schoolprofielen en extra ondersteuning
Adviseren
De facto externe vertrouwenspersoon
Beperken tot waarborgen onaLankelijke second opinion
Verbinden
Bijeenbrengen lotgenoten, Beperken tot organiseren ondersteunen groepen die lotgenoten contact ijveren voor verandering aanbod of situa6e, versterken medezeggenschap
Onderwerpen groepsbijeenkomsten (illustra6e uit verslag 2012)
Groepsbijeenkomsten binnen en buiten de ring (illustra6e uit verslag 2012)
Ondersteuning ouders in ouderraad en medezeggenschapsraad in Amsterdam Zuidoost
Voorlich6ngsbijeenkomst bij moskeevereniging in Amsterdam Nieuw-‐West
Voorlich6ng over overstap PO-‐VO bij IMC Weekendschool in Amsterdam Noord
