Ouder en school plus
Helpt met TAAL, opvoeding, gezondheid en schoolzaken.
Nieuwe formule voor ouderparticipatie en ouderbetrokkenheid door Margriet van der Werf
Inhoud Inleiding 3 Waarom de cursus Ouder en School Plus? 3 Stichting Jeugdwerk 4 Ervaring tot juni 2012 4 Scholen die met deze formule werken 4 Het draaiboek 5 Inhoudelijk programma 8 Informatie en inschrijving 11 Over de auteur 12
een cursus voor moeders die aan hun eigen ontwikkeling willen werken
Uitgave: Bureau Scholing Ouderparticipatie, juni 2012 © Margriet van der Werf. tel: 06 45599869
E-mail:
[email protected]
2
Inleiding
In deze brochure beschrijf ik mijn eigen succesvolle formule voor ouderparticipatie en ouderbetrokkenheid: Ouder en School Plus. Dit project is begin januari 2008 op drie scholen in de Haagse binnenstad van start gegaan. De gemeente Den Haag ondersteunt de uitvoering van deze cursus met subsidie. Waarom Ouder en School Plus? Deze succesvolle cursus: • Ondersteunt allochtone moeders in hun dagelijkse ‘strijd’ met het Neder- lands. Voor deze moeders is dit prioriteit nummer 1. • Laat het gebrek aan kennis over het Nederlandse schoolsysteem als sneeuw voor de zon verdwijnen. • Genereert ouderbetrokkenheid, gekoppeld aan de voor- en basisschool van hun kinderen, waardoor de prestaties van de kinderen bewezen positief wor- den beïnvloed. • Behandelt problemen en geeft antwoord op vragen waarmee moeders zitten op het gebied van de opvoeding en gezondheid van hun kinderen, hetgeen de moeders zeer aanspreekt. Ook krijgen de moeders adviezen met betrekking tot hun eigen gezondheid. • Verbetert het zelfbeeld van de deelnemende moeders, wat leidt tot empower- ment en emancipatie en daarmee tot vergroting van hun kansen op de ar- beidsmarkt. • Stimuleert het netwerken onder de moeders, dat leidt tot samenwerking. Zij ondersteunen elkaar, ruimen vooroordelen op en hebben samen plezier!! • Is laagdrempelig en biedt de doelgroep voldoende mogelijkheden om de lessen te kunnen volgen doordat: - de lessen overeenkomstig de wens van de moeders over twee dagdelen zijn verdeeld. - het opleidingsniveau van de moeders niet relevant is. Wel moet de moeder redelijk kunnen communiceren en enigszins kunnen lezen en schrijven. - de lessen op geringe afstand worden gegeven: in of nabij de school. - de lessen zijn gratis. • Stimuleert ouderparticipatie. • Is een opstapcursus voor officiële inburgeringcursussen die eisen aan taal en kennis stellen. Training voor het examen KNS en OGO. • Genereert ouderbetrokkenheid en maatschappelijke participatie, hetgeen invloed heeft op de sociale cohesie in de buurt. Sociale cohesie is van essentieel belang voor de toekomst van de kinderen in de wijk en met het oog op de Brede buurtschool. Belangrijk is de mogelijkheid voor kinderoppas die de meeste scholen bieden. Meer moeders zijn door de aangeboden kinderopvang in de gelegenheid de cursus te volgen. Op een van de deelnemende scholen brengt meer dan de helft van de moeders hun kleintjes onder bij de oppasmoeders. Kin-
3
deroppas en ruimte regelt de cursusleider in samenwerking met de betreffende school. Duidelijk wordt gesteld dat de ouders zelf verantwoordelijk zijn voor het feit dat de kinderen daar verblijven. Werving Aan de aangeboden cursus is een efficiënte werving gekoppeld met flyers, brochures, informatiebijeenkomsten en intakegesprek. Stichting Jeugdwerk Stichting Jeugdwerk heeft mij gevraagd mijn initiatief, zoals ik heb uitgewerkt in onderstaand concept, in samenwerking met genoemde stichting en de Van Ostadeschool op te starten voor ouders van genoemde basisschool. In de tweede week van januari 2008 zijn de eerste lessen van de cursus “Ouder en School Plus” gegeven. De lessen vinden plaats in het buurthuis Sam Sam/Sam Son op geringe afstand van de school en er wordt voor kinderoppas gezorgd. Ervaring tot juni 2012 De moeders die meedoen met “Ouder en School Plus” vormen een belangrijk en positief kritisch platform. Zij stellen over de opvoeding van hun kinderen en over de communicatie met de school vragen die mijn docenten kunnen beantwoorden, maar die soms ook beantwoord moeten worden door de school. De cursus blijkt een doorgeefluik van wat er speelt onder de ouders van de voorschool- en basisschooljeugd. Daarnaast oefenen de deelnemers bewijzen inburgeringprofiel OGO voor het inburgeringsexamen en werken zij aan eigen mova-schriva vaardigheden. De cursus geeft hen meer zelfvertrouwen. De deelnemende moeders hebben plezier, netwerken meer en steunen elkaar met eigen goede ervaringen, adviezen e.d. De meerderheid komt trouw, is enthousiast over het concept en doet de werving zelf. Zij participeren in allerlei activiteiten van samenwerkende instanties (zie website). Scholen, die met deze formule werken zijn: De Van Ostadeschool, Schilderswijk, 3e jaar Het Startpunt Suze Robertsonstraat, Schilderswijk, vanaf januari 2009 Het Startpunt Ferdinand Bolstraat, Schilderswijk, vanaf januari 2009 De Comeniusschool, Transvaal, vanaf september 2009 De Kameleon, Laak, vanaf september 2009 ’t Palet, Schilderswijk, vanaf januari 2010 De Irene school, Schilderswijk, vanaf april 2010 De Horizon, Laak, vanaf mei 2011 De Houtwijkschool, Loosduinen, vanaf augustus 2011 De Drie Linden, Segbroek, vanaf augustus 2011 De Waalse Louise de Colligny school, Mariahoeve, vanaf oktober 2011 De Toermalijn, Segbroek, vanaf augustus 2012 De Baanbreker, Laak, vanaf augstus 2012 Het Spectrum, Schilderswijk, vanaf augustus 2012
4
Inlichtingen en inschrijven voor scholen Directies van alle scholen in Den Haag kunnen zich aanmelden en inschrijven voor Ouder en School Plus bij Stichting Jeugdwerk ’s-Gravenhage-Oost. Zie verderop in deze brochure Samenwerkingsverband Stichting Jeugdwerk ’s-Gravenhage-Oost neemt de financiële kant van het project voor haar rekening en Bibliotheek Schilderswijk maakt de cursisten wegwijs in de bibliotheek en verzorgt lessen mediawijsheid.
5
HET DRAAIBOEK Ouder en School Plus: “Kweekvijver voor ouderbetrokkenheid, ouderparticipatie en emancipatie. Opstap naar inburgeringsexamen inburgering profiel OGO”. Doelstellingen • Bewustwordingsproces via het schoolgaande kind: wat doet mijn kind op school en wat is mijn rol daarbij! • Uitleggen en wegnemen van onduidelijke communicatie met /door de school • Inzicht in het schoolsysteem. • Positieve en actieve opstelling ouders richting school. • Ouders werken aan eigen ontwikkeling en emancipatie d.m.v. kennis- verwerving en -verbetering van hun taalvaardigheid, zowel mova als schriva. (ook alfabetisering on- en laaggeletterden) • Verwerving portfolio/CH-bewijzen en competenties binnen het inburgerings- profiel OGO. • Opstap naar reguliere inburgering. De doelgroep • Ouders die weinig betrokken zijn bij de school. • Ouders die moeilijk contact met de school onderhouden of daarmee slechte ervaringen hebben. • Ongeletterde ouders die al enige ervaring hebben met het gesproken Neder- lands (aanspreekbaar) en anders gealfabetiseerde ouders op weg naar nivo 1 en 2, allen allochtoon. Binnen deze doelgroep ziet men veel onwetendheid, maar ook veel ambitie! Criteria betreffende deelname • Ouders (moeders) van voorschoolleerlingen van de basisschool en eventueel ouders van oudere leerlingen. • Groepsgrootte 9/15 (zie werving), afhankelijk van de ruimte. Er wordt een wachtlijst aangelegd zodra de groep… haar limiet heeft bereikt. • Geen verplichting, maar na inschrijving meer “verplichten” tot aanwezigheid • Aanspreekbaarheid (enigszins begrijpen wat je zegt). • Ouders zijn tevoren goed geïnformeerd over zaken als aanwezigheid, inzet, en ‘huiswerkopdrachten’. • Ouders mogen tussentijds instromen, mits zij goed gemotiveerd zijn.
6
Uitvoering Uitgebreide werving is een absolute voorwaarde voor een goede start: via zowel flyer en nieuwsbrief als via informatie tijdens een te organiseren wervingsbijeenkomst. Op de bijeenkomst moet voor zover mogelijk ook informatie beschikbaar zijn in de eigen taal van de doelgroep. Men kan zich tijdens de bijeenkomst voor de cursus inschrijven, maar diegenen die e.e.a. eerst willen overdenken of thuis willen bespreken kunnen dit ook doen. Werving moet minstens twee tot drie keer per jaar plaatsvinden! Het vergroot de kans op meer deelname. De ‘intake’. Iedere cursist krijgt een intakegesprek, waarin de bedoeling van de cursus nogmaals goed wordt uitgelegd. Ook de verwachte INZET wordt nadrukkelijk besproken om misverstanden te voorkomen. Certificaat De cursus wordt voor iedere cursiste, die ruim een jaar de lessen voor ± 80% heeft gevolgd, feestelijk afgesloten met het cursuscertificaat Ouder en School Plus. Lesvoorwaarden voor een succesvolle cursus • Twee dagdelen les per week, omdat de uitgebreide en inhoudelijk belangrijke lesstof dan beter beklijft! • Het traject beslaat ANDERHALF JAAR. Ouders kunnen een keer op herha- ling. Dit geldt vooral voor de late instromers en diegenen die veel ziekte onder de kinderen of zelf hebben gehad. • Een lesruimte met bord en de mogelijkheid om in de school gebruik te maken van computers, een cd-speler en een TV. • KINDEROPPAS. Potentiële cursisten vallen gegarandeerd af, als aan deze belangrijke randvoorwaarde niet wordt voldaan! • De locatie in de school of zeer dicht in de buurt ervan. De docent: De rol van de docent is zeer belangrijk. Zij is de spil, de motivator van de cursisten. Zij moet echt betrokken zijn bij dit werk, goed kunnen communiceren, flexibel zijn en goed kunnen organiseren. Een ‘warme persoonlijkheid’ wordt zeer gewaardeerd. Zij moet bekend zijn met de doelgroep en ervaring hebben met de lessen en de werkwijze en problematiek van de school. Zij leest met de cursisten de nieuwsbrief en betrekt hen bij schoolactiviteiten. Zij is docent NT2 en/of docent basisschool met een HBO-opleiding.
7
Samenwerkingspartners Om van Ouder en School Plus een succes te maken moeten alle onderdelen van de school, zowel directie als docenten van vooral onderbouw en voorscholen (soms meerdere groepen), achter deze formule staan en hun medewerking verlenen. De samenwerkingspartners zullen regelmatig door de docent op de hoogte worden gesteld van de stand van zaken. Inbreng van de directie, intern begeleider en coördinator onderbouw: zij laten zich regelmatig zien en tonen interesse. Soms bespreekt men iets op verzoek van de cursisten of de docent. Inbreng van de oudercommissie: zij laten zich regelmatig zien en communiceren met de doelgroep betreffende ouderbetrokkenheid bij en -participatie aan activiteiten van oudercommissie en de schoolorganisatie zelf.
8
Ouder en School Plus inhoudelijk Het programma bestaat uit verschillende onderdelen. Het stimuleren van de ouderbetrokkenheid Er wordt gewerkt met de thema’s uit het cursusboek: Wat is een Basis-school? uitgeverij Coutinho. De thema’s zijn: Kennismaken. Wat is dit voor school? Wat doet en leert mijn kind op school. Het Nederlands/Haagse Onderwijs. Spelen. De map Onderwijs en kinderen van Kleurrijker. Informatie betreffende de thema’s van het Voorschoollesprogramma van het kind: De leerstof wordt aangeboden via goed doordachte moduleprogramma’s zoals
Piramide en Kaleidoskoop etc., gebaseerd op inzichten in de vroegkinderlijke ontwikkeling. De thema’s worden de ouders aangeboden op een speelse manier met behulp van een themabegrippenlijst, liedjes, gedichtjes, spelletjes en praatplaten (Piramide). Daarnaast kan gebruik gemaakt worden van de platenboeken: “Ik ben Bas” en “Bas, ga je mee” (bedoeld voor kinderen in de voorschoolse periode).
De Nederlandse taal Er wordt gebruik gemaakt van de leerlijn spreken en luisteren: Spreek Actief van Ank Hilderink en Leni van Rossenberg van het ID College. Het beeldwoordenboek vormt daarnaast goed oefenmateriaal. Thema’s met betrekking tot de cursus worden met behulp van een cd, plaatjes + begrippen en kleine zinnetjes geoefend. Verplicht oefen-/werkmateriaal voor docenten wat betreft grammatica: Eenvoudige basisgrammatica NT2 van Jenny van der Toorn-Schutte uitgeverij Boom. Klare Taal van Jenny van der Toorn-Schutte uitgeverij Boom. Verplicht oefen-en werkmateriaal voor spelling: Werkboeken spellingsschakels van het IVIO. Voor Kennis van de Nederlandse Samenleving: Verplicht lesmateriaal: Welkom in Nederland van Marilene Gathier uitgeverij Coutinho. Het Spel: Rondje Nederland Inburgeringsspel en KNS-examentraining Op Weg en Onderweg van Jenny van der Toorn-Schutte uitgeverij Boom.
9
Specifiek opvoedinggericht Het item Opvoeding, Gezondheid en Onderwijs (OGO) Het inburgeringprofiel OGO: • Er wordt gewerkt aan dit item gebruikmakend van het portfolio OGO-bewij- zen. OGO CH’s (cruciale handelingsituaties) binnen dit portfolio worden aan de hand daarvan geoefend. Dit zijn bewijzen van competentie. De betref- fende bewijzen portfolio zijn aan het draaiboek van dit traject toegevoegd. • Eveneens: Welkom in Nederland van Marilene Gathier uitgeverij Coutinho. Supernanny van Jo Frost Copyright 2006 MOM/Unieboek. Ouders, handige tips over opvoeding + videoband GGD Rotterdam en omstre- ken. Artikelen uit de Magazines Ouders van Nu en J/M. Opvoeden Samen Aanpakken. Informatiekrant Thema nummer: Loslaten en Grenzen stellen Themanummer: Leren, op school en thuis en Themanummer : Wie doet wat M/V . En www.opvoedensamenaanpakken.nl • Daarnaast: opvoedingsvragen en -antwoorden. Vragen voor de school en andere deskundigen of gastdocenten. • Sleutelvaardigheden, genoemd in de spel -en werkbladen thema’s Piramide. • Ook de cursussen: opvoeden zó en opvoeden, zó verder.
Thema’s uit deze cursussen zijn standaard in het draaiboek opgenomen.
Specifiek gezondheidgericht • Standaard items als eigen gezondheid en die van je kinderen, de thuisdokter, gezonde voeding (o.a. vegetarisch eten), spel en sport, zwangerschapszaken en ernstige ziekten, maar ook alternatieve geneeswijzen. We maken gebruik van lesstof uit: Helen en genezen. Wegwijs in therapieland van Liet de Vries-Geervlied. De Aura als Levensgids van Frank den Ouden, uitgeverij Schors Amsterdam Je kunt je leven helen van Louise L Hay, uitgeverij De Zaak Groningen. Het Brein als Medicijn van Dr. David Servan–Schreiber, Kosmos uitgevers Utrecht/Antwerpen. Antikanker van Dr. David Servan–Schreiber, Kosmos Uitgevers Utrecht/Ant- werpen. Signalen van je Lichaam van Jean-Pierre Barral, uitgeverij Ankh-Hermes Deventer. Eerste Hulp Tips voor Ouders van Kate Cronan en Neil Izenberg, M.D. Imagebooks Factory B.V. Sites op het gebied van voeding. Het boek met gezonde recepten voor kinderen: KEET SMAKELIJK, een uit- gave van www.keetsmakelijk.nl
10
• Diversen • Via internet sites als www.nt2taalmenu.nl en www.inburgeren.eigenstart.nl kan eveneens aan de bewijzen worden gewerkt. • Milieu-informatie o.a.via Projectbureau Aardewerk • Verder kan men gebruik maken van E.T.V. programma’s. (waaronder “thuis op school” en Oefenenen.nl) • De Wijk: aandacht wordt besteed aan de wijk waar men woont. Lezen en schrijven Voor het lezen en schrijven zijn er taken vanaf niveau 0 tot niveau 2/3 Er wordt gewerkt met Alfaflex en “Lezen doe je overal” en met teksten van internet. Voor de inburgeringeisen items uit: Zwart op Wit, Praktische Schrijfvaardigheid voor Volwassenen. Burgerschap-OGO- Werk van Dorothé Pietersma, uitgeverij Coutinho. Werkvormen
Actief met Taal. Didactische werkvormen voor het talenonderwijs van Dieuwke de Coole en Anja Valk, uigeverij Coutinho. Werken met thema’s. Genoemde internetsites via de computer. Sprekers (deskundigen) uitnodigen. Buitenschoolse opdrachten: naar de bibliotheek, peuterspeelzaal, kinderboerderij, de wijk in…. etc.
Methoden • Spreek actief, leerlijn spreken en luisteren /Ank Hilderink en Leny van Rossenberg. • Leer en werkboek Wat is een basisschool? Uitgeverij Coutinho + het draaiboek. • Moduulprogramma Piramide Dr. Jef, J. van Kuyk, illustraties Dagmar Stam De Cito-groep. • Vier mappen met werk/spelbladen Piramide samengesteld door Marleen Kalk en Margriet van der Werf. • Het platenboek Voorschool: Ik ben Bas en Bas, ga je mee + handleiding Uitgeverij J.J.Groen en Zoon. • Het beeldwoordenboek van Wolters-Noordhof. • Alfaflex ROC ter Aa afdeling Educatie Stefanie Laan, illustraties Marianne Hulsma. • Lezen doe je Overal. Leesteksten door Frank Herzen; wisselende illustrators. • E.T.V. programma’s. • GVO-lessen (GGD) tel: 070-3537266
11
Informatie en inschrijving
Margriet van der Werf, Bureau Scholing Ouderparticipatie Haaglanden, projectleider. Voor organisatie en inhoudelijke zaken. Tel: 06 45599869 Jos van Setten, coördinator. Stichting Jeugdwerk Schilderswijk Oost/Den Haag Tel: 070-3699332 coördinator samenwerking scholen. Voor financiële afspraken. Renald Gunsch, informatie betreffende ervaringen: directeur van de Van Ostadeschool. Tel: 070-3806773
Uw aanvraag voor deze cursus kunt u doen via www.denhaag.nl U gaat naar de onderwijsportal en vraagt 2 dagdelen aan. U kunt ook mailen naar
[email protected] Voor meer informatie kunt u kijken naar: www.ouderbetrokkenheiddenhaag.nl Kijk ook op de website: www.ouderenschoolplus.nl Een aanrader!
Vormgeving: Sandra Christe, www.dewijdeblik.nl
12
Over de auteur
Margriet van der Werf was vanaf 1971-2000 werkzaam in het voorschool- en basisonderwijs op verschillende schooltypen in Arnhem, Amsterdam, Voorburg en Den Haag. Na haar post-HBO studie NT2 bij de Transfergroep Rotterdam werd zij docent NT2 bij het ROC Mondriaan en werkte o.a. ruim zeven jaar met ouders op Haagse binnenstadscholen als docent oudereducatie. Zij bouwde veel ervaring op in dit werk. Als docent rapporteerde zij over haar bevindingen inzake twee stadsschoolgroepen moeders in de Pilot Ouder en School (een gemeentelijke inburgeringcursus ouderbetrokkenheid) aan Haagse gemeenteraadsleden met inburgering in hun portefeuille en evalueerde deze Pilot met hen. Zij pleitte in de gemeenteraad voor het financieel ondersteunen van haar specifiek op deze doelgroep gerichte cursus, die ook rekening zou houden met de wensen en mogelijkheden van deze doelgroep. Dat resulteerde in subsidie voor haar formule. Margriet van der Werf is vanaf 2001 actief geweest in de Haagse gemeentepolitiek waar zij zich bezighield met haar vakgebieden onderwijs en inburgering. Zij initieerde in mei 2006 in samenwerking met bibliotheek Transvaalkwartier en bovengenoemd ROC de Pilot Kitap (boek) voor allochtone geïnteresseerden in jeugdliteratuur, opvoeding/gezondheid en thema’s met maatschappelijke relevantie. Zij voerde deze Pilot met succes gedurende anderhalf jaar uit in deze bibliotheek in samenwerking met het betrokken personeel. Zij werkte van mei 2007 tot oktober 2009 bij VIAT, Toetsbureau inburgering Den Haag. Vanaf januari 2008 geeft zij uitvoering aan haar cursus Ouder en School Plus i.s.m. Stichting Jeugdwerk Schilderswijk- Oost en bibliotheek Schilderswijk, waar de werkplek van de cursus is gevestigd.
een cursus voor moeders die aan hun eigen ontwikkeling willen werken Contactgegevens auteur: Bureau Scholing Ouderparticipatie E-mail:
[email protected] Uitgave: Bureau scholing Ouderparticipatie, juni 2012 Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.
13
