OUDER BETROKKENHEID Een gezonde samenhang tussen schoolen thuiscultuur
ONDERWIJSGROEPTILBURG ROCTILBURG
7 november 2013 VSV café Ouderbetrokkenheid 26 november 2013 Masterclass Ouderbetrokkenheid
Samen voor meer ouderbetrokkenheid
Hoe zorgen we ervoor dat minder jongeren voortijdig de school verlaten? Een mogelijkheid is om ouders meer te betrekken bij de opleiding. Maar hoe stimuleer je ouderbetrokkenheid? Regio 35 zet het thema op de kaart. In het VSV-convenant 2012 – 2015 hebben onderwijsinstellingen en de contactgemeente van de RMC-regio Midden Brabant maatregelen vastgelegd om samen te werken aan een daling van het aantal VSV’ers. Ouderbetrokkenheid is daar één van. Het convenant bevat diverse activiteiten (zie kader) die in de periode 2012 - 2015 uitgevoerd worden. Deze maatregelen hebben in 2015 óf een plek in het reguliere aanbod binnen de scholen gekregen óf worden op een andere manier geborgd. In gesprek Het vormgeven van ouderbetrokkenheid vraagt expliciet de aandacht binnen het VSV-project. Scholen gaan intern en extern in gesprek over het onderwerp om te kijken welke mogelijkheden er zijn om processen, onderlinge afstemming en afspraken te verbeteren en te intensiveren. VSV-café Het thema ouderbetrokkenheid werd afgelopen november besproken tijdens een VSV-café. Zo’n café brengt mensen uit onderwijs, gemeente en hulpverlening twee tot drie keer per jaar samen. In het café wordt van gedachten gewisseld om samen creatieve ideeën te bedenken voor zware items als schooluitval, verzuim, cultuurverschillen tussen scholen en ouderbetrokkenheid. Voor docenten van het ROC Tilburg is er een masterclass ouderbetrokkenheid georganiseerd. Want hoe betrek je ouders bij de school? En waarom is dat zo belangrijk? In 2014 wordt er een vervolg gegeven aan de masterclass voor docenten van het ROC en gaat het management van het ROC zich laten inspireren over het thema onder leiding van Iliass el Hadioui. We zijn begonnen Het VSV-café ouderbetrokkenheid van 7 november 2013 is het startschot: we zijn begonnen! We hebben een mooi document gemaakt dat als input kan dienen om ouders binnen de school te betrekken bij de opleiding van hun kind. Een plan voor ouderbetrokkenheid dat staat als een huis en klinkt als een klok binnen de scholen en de harten van de studenten.
Marion Kolster
projectdirecteur Voortijdig Schoolverlaten
De voorzieningen die beschreven staan in het plan van maatregelen zijn: • Het transferium, De Rebound, Herstart en Op de rails zijn voorzieningen voor vo-leerlingen die tijdelijk niet deel kunnen nemen aan het onderwijs. Zij krijgen buiten de school opvang en begeleiding om vervolgens de schoolloop baan te hervatten. •
De AKA-Wildstraat en de AKA voor Tiener moeders. Een extra intensieve vorm van AKA voor jongeren die op deze manier een diploma kunnen halen.
•
Het mbo Expertiseprogramma, een rebound -achtige opvang voor mbo-studenten waarbij jongeren niet buiten de school geplaatst worden maar tijdens de opleiding extra ondersteuning krijgen in groepsverband of individueel.
•
Route 35, het regionale trajectbureau waar jongeren die voortijdig de school verlaten zonder startkwalificatie opgeroepen worden om te kijken welke stappen nodig zijn om de weg naar een opleiding terug te vinden. Binnen het bureau wordt nauw samengewerkt met Leerplicht, RMC, Hulpverlening en het jongerenloket Blink (UWV).
VSV café in een alternatieve vorm
Het derde VSV café werd op 7 november geopend voor een breed publiek. Directeuren, studieloopbaanbegeleiders, teamleiders, mentoren, medewerkers van de gemeente Tilburg, decanen en hulpverleners kwamen bijeen. Centraal stond het thema ouderbetrokkenheid dat werd ingeleid door Iliass El Hadioui. De 45 aanwezigen hebben kennis en ervaringen uitgewisseld en met elkaar vastgesteld dat ouderbetrokkenheid een belangrijk onderwerp is om op diverse niveaus verder uit te diepen; in de klas, binnen de school, in het management van onderwijsinstellingen en bij de hulpverlening. Op 26 november is deze bijeenkomst opgevolgd door een masterclass over ouderbetrokkenheid georganiseerd voor docenten van Onderwijsgroep Tilburg. Tijdens beide bijeenkomsten vormde wederom de lezing van Iliass el Hadioui het startpunt van de discussie. Deze socioloog en onderzoeker van de Erasmus Universiteit Rotterdam ging tijdens zijn lezing in op het gelijktijdig opgroeien van jongeren in verschillende leefwerelden met soms onderling tegenstrijdige boodschappen. Hij schetste een driehoek van de thuis-, schoolen straatcultuur waarbinnen een mismatch kan ontstaan als de verschillende pedagogische boodschappen met elkaar in botsing komen. In zijn lezing presenteerde Iliass el Hadioui meerdere oplossingsrichtingen om uiteindelijk te komen tot een pedagogisch partnership tussen school en ouders. De lezing werd gevolgd door interactieve rondetafelgesprekken waarin deelnemers aan de hand van vragen met elkaar in gesprek gingen over hun eigen ervaringen en belevingen rondom ouderbetrokkenheid. Er ontstonden vele geanimeerde gesprekken waaruit bleek dat het thema genoeg stof oplevert om over te praten. Voor veel aanwezigen was de beschikbare tijd dan ook te kort. Tot slot is er aan de deelnemers gevraagd om op basis van eigen ervaringen die dag een ‘tegeltje’ te beschrijven met daarop een tip of aanbod rondom ouderbetrokkenheid. Deze tegeltjes zijn geïnventariseerd voor de start van het vervolgtraject ouderbetrokkenheid. De opbrengsten hiervan leest u verspreid door dit document terug.
Programma
- Ontvangst - Lezing van Iliass el Haidoui - Rondetafelgesprekken aan de hand van vragen - Formuleren van tip / aanbod op tegeltje - Afsluiting
Iliass el Hadioui
Tijdens beide bijeenkomsten stond het verhaal van socioloog en onderzoeker Iliass el Hadioui centraal. Wie is de man achter deze lezingen? Een profielschets... Iliass El Hadioui, MSc. is in 1983 geboren in Maassluis. Hij rondde zijn vwo af in 2002. Daarna is hij sociologie gaan studeren aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam en hij rondde deze studie in 2006 cum laude af. In 2007 begon hij daar als promovendus en sindsdien onderzoekt hij de relatie tussen ervaringen met sociale uitsluiting en identificatiepatronen met de stad Rotterdam en de Nederlandse samenleving onder in Rotterdam studerende jongeren. Verder doceert hij als wetenschappelijk docent verschillende stadssociologische vakken bij de opleidingen Sociologie en Pedagogische Wetenschappen aan de Erasmus Universiteit. Naast deze wetenschappelijke activiteiten maakt El Hadioui zich sterk om in Nederland een publieke sociologie vorm te geven waarin wetenschappelijke inzichten vertaald worden naar het publieke debat over thema’s als de verhouding tussen straatcultuur en schoolcultuur, overlastgevend gedrag van jongeren in stedelijke contexten, vraagstukken rondom identiteit, multiculturaliteit en integratie en sociaal-pedagogische kwesties. In die hoedanigheid verzorgt hij lezingen en masterclasses voor een breed publiek. Iliass El Hadioui publiceerde diverse wetenschappelijke artikelen en essays. In juli 2011 heeft Uitgeverij Van Gennep zijn essay; “Hoe de straat de school binnendringt; Denken vanuit de pedagogische driehoek van de thuiscultuur, de schoolcultuur en de straatcultuur” gepubliceerd.
Socioloog Iliass El Hadioui gaat in zijn lezingen in op een maatschappelijk fenomeen waarmee steeds meer jongeren te kampen hebben, namelijk het gelijktijdig opgroeien in verschillende leefwerelden met onderling tegenstrijdige pedagogische boodschappen. Deze pedagogische meerstemmigheid vormt een ware uitdaging voor de hedendaagse schoolcultuur en in het bijzonder de schoolcultuur van vmbo en mbo-instellingen. El Hadioui zal in zijn lezingen, samen met de aanwezigen, de uitdaging oppakken om, in de diepte, te doordenken hoe de hedendaagse schoolcultuur vitaal en uitnodigend kan blijven in een dynamische wereld waarin die schoolcultuur ondermijnd lijkt te worden door populaire, hedonistische en flitsende codes.
Van contact in oorlogstijd naar communicatie in vredestijd Ouderbetrokkenheid en goede schoolresultaten hangen positief samen. Als ouders betrokken zijn bij de opleiding en positief staan tegenover de school en leren, doen hun kinderen het beter op school en vallen minder vaak uit. Een grote ouderbetrokkenheid kent veel positieve effecten.
De vraag nu is: Wat is precies ouderbetrokkenheid en hoe kun je als school het contact met de ouders succesvol organiseren?
4.
Mismatch Straatcultuur & Schoolcultuur
Straatcultuur
Snel geld verdienen
Flexibel
Anti formele regels
Bewegen / dynamiek
Doen
Snelle succes
‘macho’
Toegeven aan passies
Agressie / geweld
‘Bijdehand’ met de mond
Straattaal
Socioloog Iliass El Hadioui ging in deze lezing in op het gelijktijdig opgroeien van jongeren in verschillende leefwerelden met soms onderling tegenstrijdige boodschappen. Hij zette aan tot denken door een wetenschappelijk kader te schetsen vanuit de pedagogische driehoek te weten; van de thuiscultuur, de schoolcultuur en de straatcultuur. In deze driehoek kan een mismatch ontstaan daar waar de verschillende pedagogische boodschappen met elkaar in botsing komen.
Pedagogische driehoek: ‘match’
El Hadioui spreekt over de verschillen tussen ouderbetrokkenheid en ouderparticipatie. Daar waar het bij ouderparticipatie draait om het ‘meedoen’ van de ouder op school zoals MR, Oudercomissie en hand- en spandiensten draait het bij ouderbetrokkenheid om iets totaal anders. Ouderbetrokkenheid heeft betrekking op de wijze waarop ouders onderwijsondersteunend gedrag laten zien en de mate waarin ouders contact onderhouden met school over het eigen kind.
Thuiscultuur
Peergroup cultuur
Schoolcultuur
Maar wat is nu eigenlijk ‘ouderbetrokkenheid’?
Deze mismatch beschrijft El Hadioui als ‘pedagogische meerstemmigheid’. Wanneer er thuis een cultuur heerst van luisteren naar je ouders en vooral doen wat je gevraagd wordt en binnen de school staan eigen inbreng, zelfreflectie en luisteren naar anderen centraal dan is er sprake van tegenstrijdige boodschappen. Daarbovenop kan de straatcultuur lijnrecht tegenover de schoolcultuur staan.
• Ouderparticipatie
(bijv. MR, Oudercommissie, hand- en spandiensten, etc.)
• Ouderbetrokkenheid
– Thuis > onderwijsondersteunend gedrag
– Op school > contact over eigen kind
-> Ouderbetrokkenheid vaak niet zichtbaar voor mentor, niet afmeten aan opkomst op collectieve ouderavonden
Pedagogische ‘mismatch’
Thuiscultuur (traditioneel) (volks)
Straatcultuur (masculien)
Schoolcultuur
Discipline
Structuur / patroon
Orde / regels
Zitten
Denken
Geduld
‘Nerd’ / ‘Stuudje’
Zelfbeheersing
Argumenteren
‘Bijdehand’ met de pen
ABN
Schoolcultuur
(feminien)
El Hadioui pleit er voor om het contact met de ouders op te bouwen en te communiceren in ‘vredestijd’, in tijden dat er niets met het kind aan de hand is. “Creëer een positieve sfeer rondom de betrokkenheid van de ouders”. Daarnaast schetst El Hadoui nog meerdere oplossingsrichtingen zoals het stimuleren van ouder-oudercontacten, klankborden met ouders om uiteindelijk te komen tot een pedagogisch partnership.
Onderwijsondersteunend gedrag ouders thuis
Op school is iedereen gelijk, in de straatcultuur geldt het recht van de sterkste. In de schoolcultuur heb je te maken met vaste roosters, dien je op tijd te komen en je aan regels te houden, op straat heb je dat niet. Op school werk je voor je toekomst, geld op de lange termijn, op straat moet het geld snel zijn. Zo zijn er nog tal van voorbeelden. De jongeren switchen dagelijks tussen drie verschillende culturen. Dat is erg lastig, maar de realiteit is dat scholen het soms ongemerkt nog lastiger maken. Het pijnpunt zit in de verschillende ladders die door jongeren worden beklommen; de maatschappelijke ladder tegenover de straatladder. Op de eerste ladder bepalen (school)prestaties hoe hoog je kunt klimmen op deze ladder. Het draait dan onder andere om het ontwikkelen van talenten. Bij de straatladder daarentegen draait het om status en respect binnen de eigen peergroup. En deze peergroup kenmerkt zich door een eigen waarden- en normenkader, met bijpassend gedrag en eigen omgangsvormen.
• Steunen, sturen, stimuleren
• Verdiepende communicatie met kinderen
(over school gerelateerde zaken)
• Hoge reële verwachtingen
• Een rijke leeromgeving in de vrije tijd
• Ruimte en hulp bij (plannen van) huiswerk
Het is van belang dat het helder is dat ouders bijdragen aan oplossingen en dat ouders niet bijdragen aan problemen. Wees blij met de groep ouders die klagen; zij komen met een boodschap waar de school mee aan de slag kan.
Resultaten Uitkomsten Rondetafels Tips en Aanbod
79 personen
In totaal hebben er één van de twee bijeenkomsten bijgewoond
71% van de respondenten beoordeelt de inhoud van de lezing met goed of zeer goed
88% van de respondenten beoordeelt de presentatie met goed of zeer goed
84% van de respondenten zou deze lezing aanbevelen aan een collega of partner
Wat hebben we geleerd ? Wat hebben we nodig om een volgende stap te zetten?
• Per school verder denken over ouderbetrokkenheid; • Uitwisselen van drijfveren, overtuigingen en good practices; • Ervaringen met het realiseren van ouderbetrokkenheid delen om van en met elkaar te leren; • Samen brainstormen, samen nadenken over een plan van aanpak; • Zelf aan de slag gaan/in gesprek gaan over ouderbetrok kenheid en de manier waarop dat in het schoolbeleid en/of in de schoolvisie geïmplementeerd kan worden; • Interactie over mogelijkheden om ouders daadwerkelijk in school te krijgen; • Praktijkinitiatieven in deze richting voor verschillende doel groepen formuleren; • Concrete succesverhalen van andere scholen delen; • Meer tips voor diverse doelgroepen uitwisselen; • Kijken naar je eigen school en vertalen naar verbeterpunten formuleren; • Een vervolg op de tegels; • Een blauwdruk/advieskaart maken hoe ouderbetrokkenheid ingevuld kan worden. • Welke actie kun je ondernemen om ouderbetrokkenheid te bevorderen?; • Praktische voorbeelden en daarbij zelf meedenken naar oplossingen; • Toepassing in je school bespreken.
Foto impressie
1 2 3
Vragen voor rondetafelgesprekken
Kun je voorbeelden noemen van succesvolle interventies op het gebied van ouderbetrokkenheid? Wat maakte dat het lukte? Wat zijn de ingrediënten voor dit succes? Welke interventies vanuit school of hulpverlenende instantie zijn effectief om de handelingsverlegenheid of de handelingonbekwaamheid van ouders te vergroten? Welke interventies vanuit de Zorgadviesteams binnen de scholen en Leerplicht, Schoolmaatschappelijk Werk en gemeente Tilburg kunnen bijdragen aan de ouderbetrokkenheid? Welke ankers (houvast) kunnen we de leerlingen/studenten en ouders bieden vanuit
4 de pedagogische driehoek? Welke lijnen, ook vanuit culturele verwachtingen, kun je trekken binnen de driehoek?
5
6
Zijn we als school of als hulpverlenende organisatie in staat en bereid partners vanuit de pedagogische driehoek te zijn? En hoe geven we vorm aan dat partnership? Hoe kan de school een bijdrage leveren aan het (opnieuw) in gesprek komen van ouders met hun kinderen over belangrijke onderwerpen?
Naast de tegels leveren deze vragen een levendige discussie op waarbij medewerkers ervaren dat het thema ouderbetrokkenheid van wezenlijk belang is voor de school, voor de docent, voor de student en vooral ook voor de ouder. Kortom, een onmisbaar element in een succesvolle opleiding.
Hoe nu verder?
Concrete stappen naar aanleiding van het VSV-café en de masterclass ouderbetrokkenheid • Er wordt een inspiratiesessie georganiseerd voor het management van Onderwijsgroep Tilburg onder leiding van Iliass el Hadioui. Het is de bedoeling dat aan de hand van deze inspirerende sessie directeuren met elkaar gaan praten hoe ouderbetrokkenheid een deel kan worden van het beleid, wat daar voor nodig is en op welke manier scholen er vorm aan geven. •
Er komt een vervolg op de masterclass voor docenten met als doel nog meer concreet in te zoomen op de praktische invulling van ouderbetrokkenheid in de klas. Deze twee opbrengsten worden in het eerstvolgende managementbijeenkomst van het ROC waar VSV op de agenda staat besproken.
• Op grond van deze ervaringen worden de resultaten besproken met andere betrokkenen.
Ouderbetrokkenheid wordt een succes binnen de school wanneer…
Ouderbetrokkenheid wordt een succes als we openstaan voor elkaars leefwereld. Mariette van Hazendonk
Succesvolle ouderbetrokkenheid; als je de brug samen bouwt. Frank Kraus Ouders en hun kinderen meer als deskundige benaderen. En hen per definitie uitnodigen in ‘vredestijd’. Irma van den Brand Doel is docent ontzorgen, leerling doelen laten behalen, en de ouders trots te laten zijn! Cecile van Damme
Ouderbetrokkenheid wordt een succes binnen de school als ouders en school ervan overtuigd zijn dat het onderwijs aan hun kind er beter van wordt in de mate dat zij samen – werken! Jan van Emden
Verwachtingen voor aanvang van de schoolloopbaan naar de ouders uitspreken. In ‘vredestijd’ en ‘oorlogstijd’. Rob Hendriks
We moeten vooral ook de positieve verhalen van de studenten aan ouders vertellen! Jelke Laros
Een succes wordt het wanneer leerlingen zich op school ‘thuis’ voelen. Mohammed Souidi
We moeten de ouders regelmatig op de hoogte brengen. En de school moet hierin een duidelijke boodschap naar buiten brengen. Emiel Boons Het succes van uw kind hangt mede af van uw betrokkenheid! Manou Pistorius
Ouderbetrokkenheid wordt een succes wanneer de student onderdeel van de coalitie is! Carly ten Broeke
We moeten ons als school
Wij gaan vaker
ook kwetsbaar durven opstellen.
de ouders uitnodigen.
We moeten ervaringen met elkaar
We kunnen niet
delen om zo te leren van elkaar
zonder de ouders.
Pak signalen op en ga op huisbezoek!
Leerlingen altijd betrekken
We kunnen geen oudercontact
bij gesprekken met de ouders.
niet toelaten!
Leerling erkennen
We moeten meer contactenmomenten
en vaardigheden
met ouders creëren.
aanleren te reflecteren.
Ouderbetrokkenheid een succes als… we samen de ladder beklimmen!!
ONDERWIJSGROEPTILBURG
ROCTILBURG
Product Voortijdig Schoolverlaten Regio 35, 2012 - 2015 (Ouderbetrokkenheid)
Organisatie, fotografie en verslaglegging:
