orthopedisch centrum hielspoor en fasciitis plantaris

orthopedisch centrum

hielspoor en fasciitis plantaris

1

Inhoudsopgave Hieronder vindt u de inhoudsopgave van de brochure. De onderwerpen aangeduid in het vet zijn belangrijk en moet u zeker lezen. Inhoudsopgave..............................................................................................................2 Inleiding..........................................................................................................................3 Anatomie van de voet...................................................................................................4 Functie van de voet.......................................................................................................5 Hielspoor en fasciitis plantaris....................................................................................6 Oorzaken........................................................................................................................7 Klachten..........................................................................................................................7 Diagnose van hielspoor................................................................................................7 Behandeling van fasciitis plantaris en hielspoor......................................................8 Referenties................................................................................................................... 14 Notities......................................................................................................................... 15 Het orthopedisch centrum az groeninge Kortrijk................................................... 16

2

Inleiding Onlangs bent u op consultatie geweest bij een orthopedisch chirurg. Hij stelde hielspoor of fasciitis plantaris vast. Via deze brochure willen wij u inlichten over wat hielspoor en fasciitis plantaris precies is en wat de behandeling inhoudt. U kreeg al informatie tijdens de raadpleging maar de ervaring leert dat u veel van wat u op dat moment hoort ook weer snel vergeet. Bovendien tonen studies aan dat een goed geïnformeerde patiënt actiever deelneemt aan het genezingsproces. Indien u, uw familie of directe naasten nog vragen hebt, kan u altijd terecht bij: Nathalie De Donder (orthopedisch consulent) 056 63 35 70 [email protected]

3

Anatomie van de voet De voet is een heel complex onderdeel van ons lichaam en bestaat uit: • 26 afzonderlijke beenderen • 33 gewrichten • 107 ligamenten • 19 spieren en pezen Al deze structuren zijn noodzakelijk om te kunnen stappen en lopen. De voet kunnen we onderverdelen in drie grote delen • de voorvoet, bestaat uit 5 middenvoetsbeentjes en teenbotjes • de middenvoet • de achtervoet, bestaat uit het sprongbeen en het hielbeen en is het draaipunt van de enkel. Zoals u ziet, vormt de voet in de lengte een boog. Deze boog wordt overspannen door een peesblad, de fascia plantaris.

4

Functie van de voet De voet is een zéér belangrijk lichaamsdeel. Dankzij onze voeten kunnen we namelijk wandelen en lopen. Tijdens dat wandelen en lopen zorgen ze voor stabiliteit en schokdemping. Alle onderdelen van de voet zijn zodanig op elkaar afgestemd dat ze op elkaars bewegingen reageren. Alleen door deze nauwkeurige afstemming kunnen we lopen en stappen.

De achtervoet Tijdens het lopen maakt de achtervoet contact met de grond. Dankzij de spieren in dit deel van de voet worden de schokken van de stap gedempt. De achtervoet speelt ook een belangrijke rol bij het draaien van de voet.

De middenvoet Dit onderdeel van de voet zorgt voor het steunmechanisme. Het bestaat namelijk uit botjes en gewrichtjes die samen een gewelfde vorm veroorzaken. Dankzij deze welvingen krijgen we steun tijdens het stappen.

De voorvoet Dankzij de voorvoet kunnen we afzetten wanneer we een stap zetten.

5

Hielspoor en fasciitis plantaris Fasciitis plantaris en hielspoor zijn aandoeningen van de voeten die niet zo gekend zijn maar waar toch redelijk wat mensen aan lijden.

Fasciitis plantaris Ter hoogte van de voetzool loopt een dik peesblad, namelijk de fascia plantaris. Deze fascia verbindt het hielbeen met de bal van de voet en zorgt voor stabiliteit en het buigen van de tenen. Fasciitis plantaris is een ontsteking van dit peesblad onder de voetzool. Wanneer uw voet op de grond staat, draagt de fascia plantaris het volledige lichaamsgewicht. Door dit gewicht wordt de fascia plantaris uitgerekt. Hierdoor kunnen er kleine scheurtjes ontstaan ter hoogte van het aanhechtingspunt met het hielbeen. Normaal gezien zorgt het lichaam voor herstel van de scheurtjes. Maar bij overbelasting kunnen kleine scheurtjes ontstaan die niet herstellen. Dit lokt een ontstekingsreactie uit. Het is vooral de ontstekingsreactie die de klachten veroorzaakt.

Hielspoor Een aangroeisel (doornvormige verkalking) onder het hielbeen ter hoogte van de aanhechting van het peesblad is een hielspoor. Onderzoek toont aan dat bij ongeveer 75% van de volwassen bevolking een dergelijk aangroeisel wordt aangetroffen. Dit hoeft echter niet noodzakelijkerwijs te leiden tot het ontstaan van pijn. Hevige, aanhoudende pijn onder de hiel wordt veelal aangeduid met het begrip ‘hielspoor’. Deze benaming wordt beter begrepen dan de werkelijke naam: ‘fasciitis plantaris’. De pijn wordt veroorzaakt door een ontsteking aan het peesblad. Veelal is dit het gevolg van overbelasting. De kenmerkende klacht bij een hielspoor is een nauwkeurig aan te duiden, felle pijn onder de hiel.

6

Oorzaken Hielspoor en fasciitis plantaris zijn typische overbelastingsletsels. Ze komen frequent voor bij: • personen die een loopsport beoefenen (hardlopen, tennis, joggen, golf ...); • langdurig gebruik van schoenen met zachte zolen; • dragen van schoenen met hoge hakken; • staande beroepen; • overgewicht (een beperkte gewichtstoename van 5 kg kan genoeg zijn om de klachten uit te lokken); • problemen met de voet, zoals platvoeten of holle voeten.

Klachten Pijn ter hoogte van de onderkant van de hiel is het belangrijkste symptoom. ’s Morgens en na lang zitten is de pijn het ergst. In de loop van de dag neemt de pijn af maar aan het einde van de dag kan er sprake zijn van een doffe pijn aan de binnenkant van de hiel (die neemt wel weer af bij rust). In het midden van de voetzool doet het pijn indien u erop drukt. Er kunnen ook ontstekingsverschijnselen aanwezig zijn. Zo kan de hiel rood en gezwollen zijn.

Diagnose van hielspoor Meestal wordt er een radiografie van de hiel genomen. In sommige gevallen is een doornvormige verkalking te zien. Soms wordt er ook een echo van de hiel genomen om andere aandoeningen aan de voet uit te sluiten.

7

Behandeling van fasciitis plantaris en hielspoor De ontsteking kan verminderen door met de voet in een bad ijswater te zitten of door ijs te leggen op de pijnlijke zone. Verder kan u ontstekingsremmers (NSAID’s) gebruiken gedurende enkele dagen. Voor de behandeling op lange termijn zijn er vier mogelijke stappen. 1. Orthopedische steunzolen en oefeningen 2. Nachtspalk 3. Infiltratie met cortisone 4. Extracorporele shockgolftherapie 5. Operatie

Orthopedische steunzolen en oefeningen • De arts zal u voorstellen om orthopedische steunzolen op maat te laten maken. Waarom steunzolen? Zoals u weet, ontstaat hielspoor door overbelasting. De orthopedische steunzolen reduceren overbelasting. Ze zorgen dat de fascia plantaris (de bindweefselband) goed ondersteund wordt tijdens het stappen. Indien er een abnormale stand is van de voet corrigeren de steunzolen dit ook. • De arts raadt u ook aan om oefeningen te doen. Deze oefeningen moet u thuis regelmatig uitvoeren om een goed resultaat te krijgen. We kunnen kinesitherapie voorschrijven om u deze, en eventueel andere oefeningen aan te leren en correct te helpen uitvoeren.

8

Oefening 1 De belangrijkste oefening is het stretchen of uitrekken van het peesblad zelf. Deze oefening moet u minimaal 3 maal per dag uitvoeren. U doet ze best voordat u begint te stappen na een periode van rust. • G a zitten met uw ene been gekruist over het andere. • Trek uw tenen omhoog. • U ziet dat het peesblad nu opgespannen wordt. Houd dit 10 seconden aan terwijl u het peesblad zachtjes masseert. • Herhaal deze oefening 10 keer.

9

Oefening 2 Rekken op een schuin plankje, 2 à 3 keer per dag gedurende 5-10 minuten. Na verbetering deze oefening 1 keer per week blijven uitvoeren.

• S ta met uw voeten op een hellend vlak, knieën gestrekt en met de rug tegen de muur als steun. Dagelijks de voeten iets meer naar de muur toe plaatsen. Zo bent u na 1 week al acht centimeter opgeschoven. • In deze houding buigt u voorover. Hou hierbij uw knieën gestrekt. Om uw evenwicht niet te verliezen, kan u met de handen op een stoel leunen. • Na de oefening legt u een ijszakje op tien centimeter boven de hielen gedurende 5-10 minuten. Opgepast: een schuin plankje kan voorover schuiven en ernstige letsels veroorzaken aan de nek en het hoofd. Zorg voor een opstelling op een tapijt en een goede antislipbeveiliging!

10

Oefening 3 Eveneens oprekken van voetfascia en achillespees. • L eun voorover tegen een muur, met één knie gestrekt en de andere gebogen. Als uw twee voeten pijn doen, moet u de positie afwisselend veranderen om elke voet op te rekken. De pijnlijke hiel plaatst u het verst van de muur. • Terwijl u voorover buigt, oefent u het gestrekte been: u voelt de hiel en de boog van uw voet oprekken (probeer zoveel mogelijk uw hiel op de grond te houden hoewel hij, terwijl u oprekt, geleidelijk van de grond zal komen). • Rek en hou dit tien seconden vol. Daarna kan u ontspannen en rechtstaan. Herneem dit daarna twintig keer. Bij problemen aan beide voeten, herhaalt u ook aan de andere kant hetzelfde oefenschema.

Oefening 4 Leun voorover terwijl u op een tafel of stoel leunt. • Buig beide knieën en hurk voorzichtig. Probeer zo lang mogelijk uw hielen op de grond te houden terwijl u hurkt. • U voelt uw achillespees en voetboog uitrekken op het ogenblik dat uw hiel van de grond komt. Als u die spanning voelt, probeer dan die positie tien seconden vol te houden en sta daarna recht. Herneem deze oefening twintig keer.

11

Oefening 5 Sta op de onderste trede van een trap. • Sta op de onderste trede van een trap en zoek een evenwicht op de bal van uw voet. • Laat heel traag uw hielen zakken, zover u kan, tot u uw kuitspieren echt voelt uitrekken. • Probeer die positie tien seconden vol te houden en kom dan weer recht. Herhaal deze oefening twintig keer.

Nachtspalk Comfortabele lichtgewicht nachtspalk met laag profiel, die een efficiënte behandeling waarborgt van problemen met de fascia plantaris (peesblad van de voetzool), achillespees en dropvoet. Door het comfort is de kans groter dat u de behandeling volhoudt. U kunt de nachtspalk gemakkelijk aandoen: • Maak de velcrostrips los en schuif de spalk over de voet en enkel. • Plaats uw voet zo dat de teenbasis (waar de tenen aan de voet hangen) gelijk komt met het einde van de zachte voetband. Span daarna zachtjes de velcrostrips voor de voorvoet aan.

12

• Breng daarna de onderbeenstrip aan voor een comfortabele ondersteunende hechting. • Span de velcrostrips na enkele stappen best even terug aan zodat de steun en het rekeffect blijven, zonder af te snoeren. De spalk bestaat in twee maten, links en rechts zijn identiek. Was de spalk alleen met de hand met lauw water en een mild detergent. Neem de plastieken kern niet uit. Verwijder het overtollig water en laat drogen aan de lucht.

Infiltratie met cortisone Indien de pijn blijft bestaan, kunnen we opteren voor infiltraties met cortisone. Cortisone werkt ontstekingsremmend en remt het afweersysteem. Dit product brengen we met behulp van een spuitje rechtstreeks aan ter hoogte van de fascia plantaris. Het aantal infiltraties moet beperkt blijven want dit product kan uw afweersysteem ernstig aantasten. Meestal geeft de arts voor de behandeling van hielspoor niet meer dan drie infiltraties.

Extracorporele shockgolftherapie Een andere mogelijkheid voor de behandeling van hielspoor is shockwave therapie. Het is een niet-invasieve methode die we enkel gebruiken indien andere conservatieve behandelingen weinig resultaat geven. Deze shockwave therapie vernietigt verkalkingen en helpt chronische ontstekingen genezen.

Chirurgie Voor de behandeling van hielspoor wordt zelden chirurgisch ingegrepen. Enkel bij een hardnekkig hielspoor gepaard met hevige pijnen kan chirurgie van pas komen. Hierbij zijn er verschillende methodes: • verwijderen van het hielspoor; • de druk op de fascia plantaris reduceren; • de druk op de zenuwen ter hoogte van de hiel reduceren.

13

Referenties • D igiovanni BF, Nawoczenski DA, MalayDP, Gracy PA, Williams TT, Wilding GE, Baumhauer JF. Plantar Fascia-Specific Stretching Exercise Improves outcomes in patients with chronic plantar fasciitis. J Bone Joint Surg 88A:1775-1781, 2007. • Ogden JA, Alvarez RG, Levitt RL, Johnson JE, Marlow ME. Electrohydraulic high-energy shock-wave treatment for chronic plantar fasciitis. J Bone Joint Surg 2004;86A:2216-28, 2004. • Cole C, Seto C, Gazewood J: Plantar Fasciitis: Evidence-Based Review of Diagnosis and Therapy. American Family Physician 72:11,2005. • Davies MS, Weiss GA, Saxby TS. Plantar fasciitis: how successful is surgical intervention? Foot Ankle Int 20:803-7, 1999.

14

Notities _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________

15

Het orthopedisch centrum az groeninge Kortrijk Orthopedie, campus vercruysselaan Burg. Vercruysselaan 5 | 8500 Kortrijk t. 056 63 35 40 dr. Pierre Adyns: heup - knie dr. Filip Gheysen: heup - knie dr. Frederick Michels: knie - voet - enkel en sportletsels dr. Dirk Oosterlinck: heup - knie - wervelkolom dr. Guy Putzeys: trauma - schouder - bekken dr. Jan Van Cauwelaert de Wyels: schouder - knie dr. Jan Van Der Bauwhede: knie - voet - enkel en sportletsels dr. Luc Vercruysse: heup - knie dr. Luk Verhelst: heup - schouder dr. Emmanuel Audenaert - UZ Gent: heup dr. Pierre Moens - UZ Leuven: kinderorthopedie dr. Anja Van Campenhout - UZ Leuven: kinderorthopedie Nathalie De Donder, protheseverpleegkundige [email protected], t. 056 63 35 70 Handgroep, campus loofstraat Loofstraat 43 | 8500 Kortrijk t. 056 63 35 80 dr. Marleen Dezillie: hand - pols en elleboog dr. Jeroen Vanhaecke: hand - pols prof. dr. Filip Stockmans: hand - pols en congenitale handchirurgie

vzw az groeninge, zetel: Pres. Kennedylaan 4 | 8500 Kortrijk t. 056 63 63 63 | f. 056 63 63 69, www.azgroeninge.be vu: Jan Deleu, Pres. Kennedylaan 4, 8500 Kortrijk art. 49537 16