NR.7
het Onderwijsblad
1 APRIL 2006
Algemene Onderwijsbond 1 nieuws, achtergronden, opinie en AOb-service
12
14
28
Openbaar onderwijs: Afvalbak of fijn pluriform?
Vermogens roc’s en hogescholen blijven groeien
Boosheid over functiewaardering hbo
OPPOTTEN IN HBO EN BVE
14 g
Vermogens roc’s en hogescholen blijven groeien
‘Het ontbreekt echt niet aan middelen’ Ondanks alle klaagzangen over bezuinigin-
het personeel dwars omdat Friese Poort een
beknibbeld en op het onderwijs is weinig aan
gen gaat het de meeste hogescholen, roc’s
van de rijkste roc’s in het land is. Het roc
te merken. Tuinier: “Van de
en vakscholen voor de wind. Er blijft geld
heeft ruim tienduizend leerlingen en houdt
Onderwijsinspectie en het Kwaliteitscentrum
over, vermogens groeien. Vooral in het
jaar in jaar uit geld over. De afgelopen vijf jaar
examinering krijgen wij uitstekende beoorde-
beroepsonderwijs en de volwasseneneduca-
gemiddeld 4,5 miljoen euro per jaar; 7,5 pro-
lingen. Die rapporten zijn meer dan goed.”
tie (bve) worden de spaarpotten steeds vet-
cent van de inkomsten. Het roc beschikt over
ter. Maar er waait een nieuwe wind vanuit
een eigen vermogen van 59 miljoen dat voor
Oppotten
Den Haag: oppotters worden ter verant-
tweederde is vastgelegd in gebouwen. Maar er
Drie jaar geleden ontstond er opschudding
woording geroepen. Waarom sparen voor
staat ook bijna twintig miljoen vrij besteed-
over het oppotten van geld in het onderwijs.
nieuwbouw terwijl de ongediplomeerde uit-
baar op de bank.
Leo Lenssen, op dat moment collegevoorzit-
val nog steeds ongekend hoog is?
Collegevoorzitter Sjouke Tuinier is trots op de
ter van roc ASA, gooide vlak voor prinsjesdag
‘noordelijke nuchterheid’ die het financiële
2003 de knuppel in het hoenderhok. In het
Tekst Arno Kersten en Yvonne van de Meent
beleid kenmerkt. “Wij geven geen geld uit als
tv-programma Buitenhof betoogde hij dat er
Beeld Typetank
het niet nodig is. We hebben hier bijvoor-
in het hoger onderwijs en de bve-sector twee
beeld weinig externe consultants rondlopen
miljard euro ongebruikt op de bank staat. De
Vorig jaar stuurden medewerkers van het roc
en we voeren zelf het management over de
Kamer wilde meteen weten hoeveel onder-
Friese Poort een brief aan het college van
nieuwbouwprojecten. Mede daardoor bou-
wijsgeld er op de plank blijft liggen. Die vraag
bestuur waarin zij hun teleurstelling uitspra-
wen we voor een heel laag bedrag per vier-
was niet een, twee, drie te beantwoorden
ken over de schraperige reiskostenregeling.
kante meter.” De reiskostenvergoeding vindt
omdat het ministerie van Onderwijs tot dan
De 28 cent per kilometer die het bestuur
hij helemaal niet te karig. “Maar we zitten
toe alleen in de gaten hield welke instellingen
wilde vergoeden, is volgens de briefschrijvers
over een groot gebied verspreid: van Dokkum
failliet dreigden te gaan. Buitenproportioneel
niet kostendekkend. Maar de pijn zit vooral
tot Emmeloord. Dat is een afstand van hon-
spaargedrag werd niet in kaart gebracht. Maar
bij dienstkilometers die wel worden afgelegd,
derd kilometer. Daarom proberen we het ver-
afgelopen zomer stuurde minister Maria van
maar niet worden vergoed omdat het bestuur
keer tussen de vestigingen te beperken.”
der Hoeven nieuwe indicatoren naar de
een rem wil zetten op het verkeer tussen de
Het onderwijs en het personeel lijden niet
Tweede Kamer waarmee ook oppotters geï-
locaties. Na druk van de vakbonden en de
onder de noordelijke zuinigheid, betoogt
dentificeerd kunnen worden.
medezeggenschapsraad (MR) is de kilometer-
Tuinier. Integendeel. In Dokkum,
Onderwijsinstellingen hebben reserves nodig
vergoeding verhoogd naar 35 cent, maar op
Leeuwarden en Emmeloord staan spiksplin-
om plotselinge krimp van leerlingaantallen
het aantal kilometers wordt nog steeds
ternieuwe gebouwen en eind volgend jaar
op te vangen. Terwijl de inkomsten dalen,
beknibbeld. “De regeling is nog steeds niet
wordt er een nieuw pand in Sneek opgele-
lopen de uitgaven voor personeel en huisves-
riant”, moppert MR-lid Eddy Hoogers. “En
verd. Daarvoor hoefde Friese Poort niet aan te
ting immers gewoon door. Universiteiten,
het heeft heel veel moeite gekost om die aan-
kloppen bij een bank, de bouwkosten zijn
hogescholen en roc’s zijn bovendien zelf ver-
passingen erdoor te krijgen.”
helemaal betaald uit eigen middelen. Op de
antwoordelijk voor hun huisvesting en heb-
De zuinigheid van het college van bestuur zit
formatie wordt volgens Tuinier ook niet
ben geld nodig om nieuwbouw te finan- h
14
het Onderwijsblad
nr. 7z1 april 2006
Buitenissig spaargedrag OPPOTTERS
Solvabiliteit in % 2004
Gemiddelde rentabiliteit in % 2000-2004
Roc Friese Poort
78
7,5
Roc A12
73
6,1
Deltion College
71
3,7
Arcus College
68
3,8
Mondriaan Groep
68
3,0
Graafschap College
65
6,6
Sint Lucas (grafisch)
79
19,2
SVO Opleidingen (food)
79
11,9
Berechja Urk (visserij)
78
5,7
Grafisch Lyceum Rotterdam (grafisch)
68
8,4
De Eindhovense School (communicatie en media)
65
6,2
Katholieke pabo Zwolle
81
11,8
Hogeschool voor de kunsten Amsterdam
73
7,1
Hogeschool Edith Stein
72
6,5
Hogeschool de Kempel
69
15,4
Hogeschool Leiden
63
7,9
Roc's
Vakscholen
Hogescholen
Oppotters in hbo en bve
16
Wat is verstandige vermogensvorming en wat buitenissig spaarge-
Het Onderwijsblad is nog wat milder bij het identificeren van
drag? De rekenmeesters van het ministerie van Onderwijs hebben
oppotters. Alleen de instellingen die in 2004 een solvabiliteit had-
zich bijna twee jaar lang over die vraag gebogen. Keiharde criteria
den van meer dan 60 procent en in de afgelopen vijf jaar gemid-
zijn moeilijk te geven, daarvoor verschillen onderwijsinstellingen
deld meer dan 3 procent van hun inkomsten overhielden kwamen
teveel. De een heeft veel oude afgeschreven panden, terwijl de
op de oppotterslijst. Deze noeste spaarders spekken hun toch al
ander net een nieuwe campus heeft betrokken. Daarom is bij het
imposante vermogens en verdienen de titel ‘oppotter’ dubbel en
opstellen van signaleringsgrenzen gekozen voor een ruime band-
dwars.
breedte.
In het hbo blijken vooral kleine, monosectorale hogescholen bui-
Pas als het eigen vermogen meer dan 60 procent uitmaakt van het
tenproportioneel spaargedrag te vertonen. Hogeschool Leiden is
totale vermogen, oftewel als de solvabiliteit 60 procent bedraagt,
de enige middelgrote hbo-instelling op de lijst. In de bve zijn de
is de bovengrens voor gezonde vermogensvorming gepasseerd.
kleine, monosectorale vakscholen oververtegenwoordigd, maar
Daarnaast vinden de rekenmeesters dat er teveel geld op de plank
ook de kleine en middelgrote roc’s zijn nadrukkelijk aanwezig.
blijft liggen als een instelling in een boekjaar meer dan 3 procent
En met de Mondriaan Groep zijn ook de grote roc’s vertegenwoor-
van de totale inkomsten overhoudt. De rentabiliteit is dan hoger
digd.
dan 3 procent.
De volledige lijst met alle instellingen vindt u op www.aob.nl
het Onderwijsblad
nr. 7z1 april 2006
cieren. Ze mogen daarvoor leningen afsluiten bij een bank. Volgens de rekenmeesters op het ministerie kunnen onderwijsinstellingen
Spaarpotten in de bve
makkelijk de helft van hun investeringen in nieuwbouw financieren met hypotheken. In
Welvarend. Zo mag je de bve-sector gerust noemen. Het aantal deelnemers neemt
de dertig jaar waarin een gebouw wordt afge-
gestaag toe en daardoor groeien ook de inkomsten. In 2000 kwam er in totaal 2,4 mil-
schreven, houden de rentekosten en rente-
jard euro binnen, in 2004 was dat 3,3 miljard, een toename van 36 procent. Rondkomen
inkomsten elkaar dan in evenwicht.
is daardoor voor de overgrote meerderheid van de roc’s en vakscholen geen probleem.
Als de huisvesting op deze manier gefinan-
In 2004 boekten 31 van de veertig roc’s en tien van de dertien vakscholen een positief
cierd wordt, heeft een instelling een eigen
resultaat. In totaal bleef er in de sector 82 miljoen euro over.
vermogen nodig dat 30 tot 40 procent van
Daarmee spekten de instellingen hun toch al aanzienlijke vermogens. Eenderde van de
het totale vermogen uitmaakt. Oftewel een
roc’s en de helft van de vakscholen heeft een eigen vermogen dat boven de oppotnorm
solvabiliteit van 30 tot 40 procent. Bij instel-
van het ministerie van Onderwijs uitkomt. Bij slechts drie instellingen is de vermogens-
lingen die op het punt staan een groot deel
positie zwak te noemen, en zeven instellingen zouden wel wat meer vet op de botten
van de bestaande panden te vervangen en
mogen hebben. Gemiddeld komt de sector uit op een solvabiliteit van 51 procent, wat
daarvoor een spaarpot hebben, kan de solva-
dicht in de buurt komt van de bovengrens van 60 procent die het ministerie van
biliteit tussen de 50 en 60 procent liggen.
Onderwijs hanteert.
Maar instellingen met een solvabiliteit van 60
Waarom sparen roc’s en vakscholen zoveel? Dat wordt uit de jaarrekeningen niet altijd
procent of meer, hebben voortaan wel iets uit
duidelijk. Sommige instellingen hebben grootse nieuwbouwplannen en zetten daar
te leggen. Zeker als deze vermogende instel-
flinke bedragen voor opzij. Want de bouwkosten worden bij voorkeur uit eigen midde-
lingen daarnaast meer dan 3 procent van de
len betaald. In 2003 werd slechts 12 procent van de investeringen in nieuwbouw met
inkomsten overhouden en hun vermogen
geleend geld gefinancierd. Wat weer aangeeft hoe rijk de bve-instellingen zijn, want
daardoor groeit.
welke burger kan een nieuw huis kopen zonder bij de bank aan te kloppen?
In hun jaarrekening over 2005 moeten
De investeringen in huisvesting nemen overigens af. In 2003 werd er 450 miljoen euro
oppotters voor het eerst uitleggen waarom ze
besteed aan nieuwbouw en verbouw, in 2004 nog maar 350 miljoen. Uit de
zo’n hoog vermogen aanhouden. Uit onder-
Bedrijfsvoeringsmonitor bve-sector die de Bve-raad vorig jaar publiceerde, blijkt ook dat
zoek naar de jaarrekeningen over 2004 dat is
roc’s en vakscholen steeds vaker de voorkeur geven aan huren. Slechts de helft van de
uitgevoerd door het Onderwijsblad, blijkt dat
schoolgebouwen is eigendom van een roc of vakschool. De vette spaarpotten van de
veertien van de veertig roc’s en zeven van de
bve zijn dus niet leeg als alle herhuisvestingsplannen zijn uitgevoerd.
dertien vakscholen een vermogen heeft dat
In hun jaarrekeningen over 2005 hebben de instellingen dan ook heel wat uit te leggen,
boven de oppotnorm zit. Acht van die toch al
want een berg geld op de bank laten staan voor barre tijden die misschien nooit aan-
rijke roc’s (waaronder Friese Poort) en vijf ver-
breken, is er binnenkort niet meer bij.
mogende vakscholen hielden in 2004 meer dan 3 procent van de inkomsten over. In het hbo is er voor vijf van de veertig instellingen werk aan de winkel. Zij hebben een solvabiliteit van meer dan 60 procent.
wil directeur Toine van de Velde steken in een
Van de Velde houdt de pabo bewust klein: er
Hogescholen zijn door de bank genomen
nieuw kenniscentrum dat de doorstroom van
worden maar 150 studenten per jaar toegela-
minder welvarend dan roc’s en vakscholen.
mbo’ers naar de pabo moet verbeteren. Geld
ten, terwijl het er makkelijk 300 zouden kun-
Gemiddeld ligt de solvabiliteit in het hbo op
lenen bij de bank is niet nodig en doet Van de
nen zijn. De ruimtes in het gebouw worden
34 procent, terwijl in de bve-sector het
Velde ook liever niet, want dan moet je rente
daardoor optimaal benut en de groepsgrootte
gemiddelde op 51 procent uitkomt. Toch is
gaan betalen.
is ook precies goed. Roosterproblemen kent
de instelling met de hoogste solvabiliteit een
Volgens Harrie Beerhorst, voorzitter van de
de kleine pabo niet. “Het is organisatorisch
zelfstandige pabo.
MR van de Zwolse pabo, wordt er niet
heel overzichtelijk”, vindt Beerhorst. En dat
De Katholieke pabo Zwolle heeft 700 studen-
geklaagd over de spaarzaamheid van de direc-
is financieel gunstig. “Bij ons gaat het geld
ten en 72 medewerkers en houdt elk jaar geld
teur. “Het is echt niet zo dat er te weinig geld
niet in extra baasjes en bazinnetjes zitten.
over. In 2004 ruim 400 duizend euro, 7,5 pro-
naar het onderwijs en personeel gaat. De faci-
Leden van het managementteam zitten
cent van de inkomsten. In 2002 en 2003 bleef
liteiten voor studenten zijn goed, ze kunnen
bovendien niet in een hogere schaal”, weet
zelfs 15 procent van het budget onaange-
bijvoorbeeld gratis kopiëren. In de Keuzegids
de MR-voorzitter.
roerd. Dankzij die overschotten steeg de sol-
hoger onderwijs scoren we ook goed. Als docen-
Directeur Van de Velde vindt zijn financieel
vabiliteit in vijf jaar van 71 naar 81 procent.
ten zitten we ruim in het jasje, we krijgen veel
beleid heel goed te verdedigen. “Wij houden
Het spaartegoed was eind 2004 opgelopen tot
uren toebedeeld. En we zitten allemaal in
bewust geld over, omdat de financiële risico’s
5,5 miljoen euro. Een flink deel van dat geld
schaal 12. De directeur is gewoon slim bezig.”
bij ons groter zijn dan bij grote hogescho- h
nr. 7z1 april 2006
het Onderwijsblad
17
len. Ook als de pabo minder in trek is, heb-
co’s voor 90 procent zijn af te dekken met 9
grijpelijk. Bij roc ASA was hij verantwoorde-
ben wij voor gezinnen te zorgen.” Over de
miljoen euro”, analyseert Dix. “Maar er is 33
lijk voor het financiële beleid en heeft hij
nieuwe financiële normen maakt hij zich niet
miljoen aan liquide middelen beschikbaar.
bewezen dat een instelling met een solvabili-
druk. “Het ministerie van Onderwijs contro-
Daarvan blijft dus 24 miljoen euro vrij
teit van 20 procent prima kan overleven.
leert elk jaar de jaarrekening en ik heb nog
besteedbaar over. Daar kunnen aandeelhou-
“Maar de trend in de bve-sector van de afgelo-
nooit wat gehoord.”
ders - en dat zijn wij met z’n allen omdat het
pen vijf, zes jaar is oppotten. Dat is echt ner-
om een publiek gefinancierde instelling gaat -
gens goed voor. De financiële risico’s in het
Mager
kritische vragen over stellen. Zo’n roc moet
onderwijs zijn heel erg klein. Geen bedrijf in
Henry Dix, docent bij de Tias Business School
kunnen aangeven waarom er zoveel geld
de wereld weet een jaar van tevoren exact
van de Universiteit van Tilburg en lector
wordt opgepot. In het jaarverslag is sprake
hoeveel geld er binnenkomt.” Een bedrijfs-
ondernemen bij Fontys Hogescholen, plaatst
van een masterplan huisvesting, maar dat
economische verklaring voor het spaargedrag
wel kritische kanttekeningen bij het financië-
vind ik magertjes als verantwoording. Als je
is er daarom ook niet. “Er zijn eerder psycho-
le beleid van de oppotters. Hij heeft de jaarre-
een nieuw gebouw wilt neerzetten, kun je
logische factoren in het spel. Geld overhou-
kening van roc A12 bestudeerd. Het roc ope-
gewoon geld lenen bij een bank. Met de lage
den voelt prettig, geld hebben geeft macht.”
reert in de regio Ede/Arnhem en telt ruim
rentestand is dat toch geen enkel probleem”,
Oppotten is schadelijk voor de sector, waar-
tienduizend deelnemers. De afgelopen vijf
betoogt de accountant. Hij vraagt zich af
schuwt Van Setten. “Als er elk jaar geld over-
jaar hield A12 tussen de 3 en 8 procent van de
waarom het geld niet geïnvesteerd wordt in
blijft, kan de overheid natuurlijk gaan den-
inkomsten over en liep de solvabiliteit op van
het onderwijs, bijvoorbeeld in projecten om
ken: het kan ook wel wat minder met de
68 naar 73 procent. Eind 2004 stond er 33
voortijdig schoolverlaten te voorkomen.
bekostiging. Dat zou ontzettend jammer zijn,
miljoen euro op de bank.
Ook Jan van Setten, van huis uit bedrijfseco-
want er is zoveel geld nodig om het onderwijs
“In het jaarverslag geeft het bestuur aan dat
noom en vorig jaar teruggetreden als college-
bij de tijd te houden. Alleen al op het gebied
er een risicoanalyse is gemaakt en dat alle risi-
lid bij roc ASA, vindt het spaargedrag onbe-
van ict. De computers staan er nu wel, maar de digitale onderwijsinhouden moeten nog helemaal ontwikkeld worden.” Maar het gebrek aan lef is niet alleen de fer-
Hbo bijna financieel gezond
vente spaarders te verwijten, vindt Dix, de overheid heeft ook boter op haar hoofd. “Investeringen in onderwijs worden niet
Eind jaren negentig verkeerden tien hogescholen in ernstige financiële moeilijkheden.
beloond. Als het je lukt om de kwaliteit van
Het eerste faillissement leek een kwestie van tijd. Maar die zijn, soms door fusies, voor-
het onderwijs te verbeteren, krijg je geen
komen. Sinds de eeuwwisseling is de financiële positie gestaag verbeterd. Zaten er in
extra geld. Daarmee stimuleer je ondernemer-
2000 nog zestien hogescholen op of onder de kritische solvabiliteitsgrens van 20 pro-
schap natuurlijk niet.” Bovendien hadden
cent, in 2004 waren dat er zes.
toezichthouders veel eerder vraagtekens moe-
Het Vangnet hbo, dat in 1998 door de sector zelf in het leven is geroepen om instellin-
ten zetten bij het spaargedrag, vindt hij.
gen te behoeden voor faillissement, herkent die ontwikkeling. “Toen we begonnen
“Raden van toezicht, de Onderwijsinspectie
volgden we bijna de helft van de hogescholen met meer of mindere attentie, nu nog
en ook de Tweede Kamer hebben het onder-
maar een paar”, zegt Peter Kasteleyn.
werp helemaal laten liggen. Maar ja, voor het
De afgelopen vijf jaar is het hbo er elk jaar in geslaagd om een positief bedrijfsresultaat
ministerie is het natuurlijk ook wel makkelijk
te boeken en dus geld over te houden. Het totale eigen vermogen groeide van 513 naar
als scholen er warmpjes bijzitten. Dan hoef je
800 miljoen euro, de gemiddelde solvabiliteit van 24 naar 34 procent. Daarmee heeft
niet bang te zijn dat er instellingen failliet
het hbo bijna de streefwaarde bereikt die het Vangnet als gezond beschouwt.
gaan en dat er extra claims komen.”
Hogescholen hebben hun zaakjes nu beter op orde, zegt Kasteleyn. Toch wil hij niet
Maar de oppotters zijn nu gewaarschuwd.
zeggen dat de sector er gezond bijstaat. “Gezonder dan voorheen, dat wel. De hoge-
Hoewel Arjan van der Hout, portefeuillehou-
scholen zijn beter in staat om de middelen te managen. Die middelen worden wel ver-
der financiën in het bestuur van de Bve-raad,
houdingsgewijs steeds minder door bezuinigingen. Als ik naar de prognoses kijk van de
meldt dat hij de nieuwe normen niet kent,
instellingen, dan zie ik dat de financiële positie zich nu een beetje stabiliseert.”
weten bestuurders van roc’s en vakscholen
De grootste groep hogescholen zit onder het hbo-gemiddelde. Vooral kleinere instellin-
wel uit welke hoek de wind waait. Bij
gen die opleidingen binnen een sector aanbieden, zitten ruimer in hun jas. Tussen 2000
SintLucas, een voormalige schildersvakschool
en 2004 is het aantal oppotters toegenomen van een naar vijf. Maar té gezond bestaat
in Boxtel waar tegenwoordig 1200 leerlingen
volgens Kasteleyn niet. “Vanuit financiën kijk ik daar wat anders tegenaan: je bent
worden opgeleid tot vormgevers en restaura-
gezond of je bent het niet. Uiteindelijk is het Vangnet niet zo met bovengrenzen bezig.
teurs, is het roer al omgegooid. De vakschool
Wij kijken naar de ondergrens, de bovenkant is voor ons minder relevant.”
hield de afgelopen vijf jaar 15 tot 25 procent van het budget over. Ondanks verbou- h
19 nr. 7z1 april 2006
het Onderwijsblad
Instellingen spekken hun reserves In het hbo en de bve blijft bijna ieder jaar geld over... Resultaat uit gewone bedrijfsvoering bve
Resultaat uit gewone bedrijfsvoering hbo
miljoen euro 80 70 60
1
50 40 30 20 10 0 -10
... daardoor groeit het eigen vermogen... Eigen vermogen bve
Eigen vermogen hbo
miljoen euro 1600 1400 1200
2
1000 800 600 400 200 0
...en is anno 2004 de vermogenspositie van een flink aantal instellingen meer dan royaal. Solvabiliteit instellingen
Roc’s
3
Vakscholen
hbo
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
zwak | solvabiliteit lager dan 20 procent voldoende | solvabiliteit van 20 tot 35 procent goed | solvabiliteit van 35 tot 60 procent te royaal | solvabiliteit hoger dan 60 procent
22
24
26
28
30
32
34
36
38
40
42
44
Van Haperen Ton van Haperen wingen die helemaal uit eigen middelen zijn
Leraar economie en lerarenopleider
betaald steeg de solvabiliteit van 61 naar 79 procent. Eind 2004 stond er 4,7 miljoen euro op de bank en daarnaast heeft de vakschool
Maffiapraktijken
nog 6,7 miljoen euro belegd. Collegevoorzitter Walther Tibosch nam vier
We mikken op leraren die een jaar of tien werken en zich dan verder
jaar geleden het roer over en heeft een eind
willen verdiepen. Wij hebben het idee besproken met werkgevers. Op basis daar-
aan het oppotten gemaakt. “Het was hier te
van denken wij dat het idee voor zulke ‘zware’ leraarsfuncties kansrijk is. Wij den-
zuinig en te schraal. Daarom hebben we
ken aan inhoudelijke onderwijskundige specialisaties. We gaan selecteren op
besloten meer middelen in te zetten in het
motivatie en de capaciteiten om een voortrekker binnen de school te worden. Er
onderwijs. Er is extra personeel bijgekomen.
moet trek in de schoorsteen komen. De studie gaat waarschijnlijk 1 januari 2007
We hadden bijvoorbeeld maar een ict’er in
van start met 25 studenten en zal zo´n 15 duizend euro gaan kosten.’
dienst, dat zijn er nu vier.” Omdat de
Deze zinnen staan in het Reformatorisch Dagblad en komen van Marc Vermeulen.
Onderwijsinspectie in 2000 veel kritiek had
De hoogleraar begint een opleiding voor leraren die zich verder willen ontwikke-
op de kwaliteit van het onderwijs, is het cur-
len in hun vak. Namens wie hij precies spreekt, wordt nergens duidelijk. Feit is wel
riculum op de schop gegaan, is het onder-
dat vakbond en werkgevers enthousiast zijn.
wijsconcept vernieuwd en wordt er gewerkt
Wat vinden we hier nou van? Het is een beetje als met Marx. De analyse klopt,
aan het verbeteren van de examens. Externe
maar de remedie is erger dan de kwaal. Want hoe gaat dit werken? Megabestuur
adviseurs begeleiden de veranderingen en
een, twee en drie kopen opleidingsplaatsen onder het motto ‘ik doe aan kwaliteit,
docenten worden vrijgesteld voor onderwijs-
jij doet aan kwaliteit’. En inderdaad, de schoorsteen trekt. Vooral die van
ontwikkeling. Ook wordt er geïnvesteerd in
Vermeulen, want hij haalt tegen de vier ton aan nascholingsgelden uit de markt.
het opleiden van medewerkers. “De begro-
De 25 zorgvuldig geselecteerde bollebozen zijn ook blij, even dan. Ze krijgen een
ting voor 2006 laat geen overschot meer
dagje studievrij, de collegae aan wie zij hun wijsheid straks doorgeven doen
zien”, stelt Tibosch. Maar voor de enorme
ondertussen het werk. Dat zullen mooie bijeenkomsten worden, laat in de middag
reserves heeft hij nog geen bestemming. “Die
als deze voortrekkers hun expertise delen met die domme arbeiders.
zijn voor een groot deel overbodig en kun-
Een speeltje voor vergaderverliefde bestuurders en misdaad op klaarlichte dag, dat
nen we in principe gebruiken voor extra
is deze elite-opleiding. Welke idioot betaalt 15 duizend euro voor iets wat bestaat
investeringen. Maar we gaan het geld natuur-
in een veel goedkopere variant? Voor dit bedrag kunnen tien tweedegraders bij
lijk niet zomaar over de balk gooien.”
een reguliere opleiding hun eerstegraads halen en promoveert een academicus
Ook bij roc Friese Poort is er sprake van een
drie keer de wereld rond. Maar ze doen het niet hè, die ingekakte leraren. Hoe zou
kleine koerswijziging. Zolang de solvabiliteit
dat nou toch komen? Omdat vakinhoudelijke achtergrond nul waardering kent
boven de 70 procent ligt, mag er meer geld
binnen de organisatie! Alles mag overal lesgeven, zolang ze maar in schaal 10
worden uitgegeven, meldt collegevoorzitter
blijven. Vakinhoudelijke kwaliteitsverschillen niet belonen, maakt van het docen-
Tuinier. Het was niet makkelijk om een
tenkorps stilstaand water en dat stinkt.
bestemming te vinden voor die extra uitga-
En het schandaal wordt groter. Ik werk namelijk op zo’n eerstegraads lerarenoplei-
ven, vindt hij. Hoewel er bij Friese Poort in
ding, aan de Erasmus Universiteit. Wij leveren elk jaar twintig economen af, zijn
principe genoeg docenten rondlopen, wordt
kostendekkend, maar we sluiten aan het eind van het jaar, want later zijn er mis-
het personeelsbestand toch uitgebreid met
schien minder aanmeldingen, dat risico is echt te groot voor de faculteit. Tilburg is
vijftig fulltime eenheden. Krijgt Friese Poort
Rotterdam hierin voorgegaan, deze universiteiten zijn de free riders in onderwijs-
teveel geld als het zo moeilijk is een bestemming
land. Zij leiden geen leraren op, maar nemen wel leerlingen af. Waar gaat
voor de overschotten te vinden? “Dat is politiek
Vermeulen met zijn tonnen heen? Naar de universiteit van Tilburg!
gezien natuurlijk een gevaarlijke conclusie”,
Sinds de decentralisering van de jaren negentig gaat de sector onderwijs met geld
antwoordt Tuinier behoedzaam. “Omdat ik
om zoals Tony Soprano in de gelijknamige televisieserie. Old school maffiapraktij-
mijn collega’s regelmatig spreek, kan ik u ver-
ken zijn het enige sturingsmechanisme. The bosses have a sit down en verdelen
tellen dat de roc’s in 2005 weer heel goede
de poet. Productief is Tony niet, hij herverdeelt waar anderen hard voor moeten
resultaten laten zien. De meeste houden geld
werken. Deel drie van de zesde serie is in de Verenigde Staten net uitgezonden en
over. Ook wij hebben in 2005 geld overge-
te downloaden, gratis… dat is dan weer wel een verschil.
houden en ons vermogen weer verder zien groeien. Het ontbreekt in deze sector echt
Zie voor het plan van Marc Vermeulen ook pagina 38 en 39 van dit nummer.
niet aan middelen.” H
nr. 7z1 april 2006
het Onderwijsblad
21
