Opleiding veiligheid niv. 3
Aankoopbeleid (wetgeving-procedures) Francis Bruelemans Preventieadviseur niv. 1
STRUCTUUR UITEENZETTING Aankoopbeleid wetgevende bepalingen: • • • •
KB arbeidsmiddelen KB aankoop en gebruik persoonlijke beschermingsmiddelen KB aankoop en gebruik collectieve beschermingsmiddelen Richtlijn 2009/104/EG (min.voorschriften inzake veiligheid bij gebruik arbeidsmiddelen) Europese machinerichtlijnen en CE markering, Aankoopprocedure en offerte aanvraag Indienststellingverslagen Inventarisatie
Wetgeving: KB arbeidsmiddelen KB 12/08/1993 betreffende het gebruik en aankoop van arbeidsmiddelen (nieuwe Richtlijn 2009/104/EG) Toepassing: machines, apparaten, gereedschappen, ladders, stellingen en installaties Minimum veiligheidsvoorschriften Bij aankoopbeleid rekening houden met arbeidsomstandigheden, werkpost en ervaring werknemers indienststelling
Over wat gaat het KB arbeidsmiddelen Werkgever staat in voor de veiligheid en aankoopbeleid • Bij keuze en aankoopbeleid houdt hij rekening met de arbeidsomstandigheden, werkpost en ervaring werknemers • Veilige werkomgeving, omgevingsfactoren • Ergonomie • Aangepaste veiligheden volgens de bijlage 1 van het KB
KB arbeidsmiddelen (ter info) Arbeidsmiddel moet voldoen aan de minimum voorwaarden van bijlage 1 • Bedieningssystemen buiten gevaarlijke zones en duidelijk, afbakening veilige werkzone • Inwerking stellen enkel door opzettelijke handeling • Minimumspanningsrelais • Bedieningssysteem stopzetting veilig en binnen korstmogelijke tijd • Stopopdracht heeft voorrang op start • Indien nodig noodstopinrichting (vergrendelbare noodstop paddenstoeltype)
KB arbeidsmiddelen (ter info) Arbeidsmiddel moet voldoen aan de minimum voorwaarden van bijlage 1 • Onderhoud, onderhoudsboekje • Loskoppeling of vergrendeling energietoevoer bij onderhoud, reiniging, herstelling • Enkel werkzaamheden in geschikte omstandigheden • Geen herstellingen, reiniging, smering, handelingen wanneeer deze ongevallen kunnen veroorzaken ( procedures voorzien)
KB arbeidsmiddelen (ter info) Arbeidsmiddel moet voldoen aan de minimum voorwaarden van bijlage 1 • Afzuiging gassen / stof • Voldoende verlichting • Duidelijke alarmsignalen • Beveiliging brand en ontploffing
Wetgeving: KB arbeidsmiddelen Aankoop, bestelling (art. 8, de 3 groene lichten) (zie toelichting in later hoofdstuk) • • • •
Offerte Bestelbon of lastenboek Volgens vigerende wetgeving Bijkomende eisen preventieadviseur
• Documenten bij levering • indienststelling
KB arbeidsmiddelen Beschermkap met micro-switch
Stopinrichting, start, vergrendelbare, noodstop
KB arbeidsmiddelen Handgereedschap OK
Handgereedschap niet OK
Arbeidsmiddelen
Arbeidsmiddelen
Wetgeving:Europese machinerichtlijn CE Machinerichtlijn RICHTLIJN 2006/42/EG Economische richtlijn, geen sociale richtlijn
CE = vermoeden van overeenstemming en geharmoniseerde normen Bepaalt voorwaarden machines in de handel te brengen in EG, met minimum veiligheidseisen All de gebruikte componenten moeten voldoen aan de andere EG richtlijnen (bijv.: laagspanningsrichtlijn, EMC richtlijn)
Europese machinerichtlijn CE
Definitie CE machinerichtlijn • Samenstel van onderling verbonden onderdelen en organen • In hun samenstel bestemd zijn voor een bepaalde toepassing en bepaalde gebruiker • Waarvan tenminste één kan draaien of bewegen • Door een energiebron aangedreven
WETGEVING: Europese Richtlijnen CE Verantwoordelijkheid voor toepassing richtlijn • Fabrikant • Zijn gevolmachtigde in de EG ( b.v.: invoerder, leverancier) • Indien fabrikant of gevolmachtigde hun verplichtingen niet vervullen dan iedereen die machine in handel brengt • Iedereen die machines of machinedelen samenbrengen • Iedereen die machines bouwt voor eigen gebruik
12 AUGUSTUS 2008. - Koninklijk besluit betreffende het op de markt brengen van machines
Omzetting Europese Richtlijn CE 2006/42/EG Toepassingsgebied:
machines verwisselbare uitrustingsstukken veiligheidscomponenten hijs- en hefgereedschappen kettingen, kabels en banden verwijderbare mechanische overbrengingssystemen
niet voltooide machines.
12 AUGUSTUS 2008. - Koninklijk besluit betreffende het op de markt brengen van machines Niet van toepassing:
• Elektrische en elektronische apparatuur binnen de volgende gebieden, voorzover deze vallen onder het koninklijk besluit van 23 maart 1977 betreffende het op de markt brengen van elektrisch materieel : a) huishoudelijke apparaten die voor privégebruik zijn bestemd; b) audio- en videoapparatuur; c) apparatuur die wordt gebruikt in de informatietechnologie; d) gewone kantoormachines; e) schakelmaterieel en besturingsapparatuur voor laagspanning; f) elektromotoren.
Europese machinerichtlijn CE Vermoeden overeenstemming??? •Noodstop: NOK •Boorspindel afscherming:NOK •Kap riemoverbrenging NOK
Europese machinerichtlijn CE voorbeelden
Europese machinerichtlijn CE voorbeelden Behandelingsstoel
Europese machinerichtlijn CE • Samenstel: verschillende machines samengebracht in 1 geheel • Bijv.: een stofafzuiginstallatie:
trilmotor
Afzuigmotor
Europese machinerichtlijn CE Verwisselbare uitrusting • Uitrusting die de functie van de machine niet wijzigt en bestemd is om door de gebruiker zelf te worden aangebracht • Bijv. een handgereedschap slijpmachine: machine zelf CE, slijpschijf ook CE. Belangrijk: volledig te handelen volgens instructies fabrikant of verantwoordelijke
Wetgeving: laagspanningsrichtlijn CE Economische richtlijn
Richtlijn 2006/95/EG Alle elektrisch materiaal ( machines, apparaten, elektrische leidingen,…) bestemd voor een nominale wisselspanning tussen 50 en 1000V en een nominale gelijkspanning tussen 75 en 1500V Uitzonderingen? (ATEX, liften, stopcontacten huishoudelijk gebruik, elektromedisch materiaal) Belangrijke norm EN 60204
Laagspanningsrichtlijn voorbeelden
Wetgeving: EMC richtlijn CE Elektromagnetische compatibiliteit (van toepassing op alle elektronische en elektromagnetische nijverheden)
• Richtlijn 2004/108/EG en omgezet in Belgische wetgeving via KB 28/02/2007
CBM en PBM Koninklijk besluit van 30 augustus 2013 tot vaststelling van algemene bepalingen betreffende de keuze, de aankoop en het gebruik van collectieve beschermingsmiddelen (CBM’s welke geen onderdeel zijn van arbeidsmiddelen bijv. balustrades voor werken op hoogte) PA en arbeidsgeneesheer nemen deel aan onderzoek (PA tekent voor gezien)
Het koninklijk besluit van 13 juni 2005 betreffende het gebruik en aankoop van persoonlijke beschermingsmiddelen PA en arbeidsgeneesheer nemen deel aan onderzoek en geven visum Zowel voor CBM en PBM attesten, instructies, opleiding gebruik
Normen en KB persoonlijke beschermingsmiddelen. Bij bestelling PBM: Visum preventieadviseur + visum preventieadviseurarbeidsgeneesheer. Vb, te hanteren normen: • Veiligheidsschoenen : bijv. MVD personeel EN 345-1 S3 bijv. poetspersoneel EN 345-1 S2 • Veiligheidsbril: EN 166 • Werkhandschoenen MVD: EN 388 • Handschoenen poetspersoneel: EN 374 (algemene eisen EN 420) • Handschoenen keukenpersoneel: blauw en HACCP • Handschoenen kapsalons: nitril ( geen latex)
Veiligheidschoenen
werkhandschoenen NITRIL, geen LATEX
veiligheidsbril
Normen: aankoop ladders en steigers Ladders: EN 131 en met GS Rolsteigers: EN 1004 en met GS Steigers: EN 1000 Opgelet: • ook hier attesten, gebruiksaanwijzingen, onderhoudsvoorschriften, veiligheidsvoorschriften
Ladders en stellingen
Wetgeving: aankopen speeltoestellen en speeltuinen Te voldoen aan de volgende normen: EN 1176 – EN 1177 Toestellen Schokabsorberende ondergrond.
Rekening houden met valzone Rekening houden met uitglijzone
speeltoestellen en speeltuinen voorbeelden EN 1176-EN 1177 Niet conform
Conform
De keuze van schoolmeubilair
NBN EN 1729 Rekening houden met: Leeftijdscategorie ? Hoogte ? Voor welke functie ?
Aankoopprocedure schema Onderzoek, risicoanalyse: werkgever, HL, PA • Welk arbeidsmiddel? • Voor welk gebruik? • Voor welke gebruiker? (Leerlingen? Ervaring?) • Bestemd voor welke werkzone? Welke bedieningszone? Welke omgevingsfactoren? • Offertes met algemene- en veiligheidseisen
Aankoopprocedure schema 3 groene lichten (art. 8 KB arbeidsmiddelen) 1 bestelbon art.8.1 (2 levering en 3 indienstneming) • Formulering bij bestelling van de algemene en veiligheidseisen Naleving vigerende wetgeving (CE, andere KB’s , basisnorm machineveiligheden, normen …) Bijkomende veiligheidseisen PA (zie verder) • Advies BC, eventueel externe dienst • Visum preventieadviseur • Handtekening verantwoordelijke aankoop
Voorbeeld algemene eisen de richtlijn “Machines”2006/42/EG) de richtlijn “Laagspanning”,2006/95/EG (nieuwe richtlijn ter vervanging van 73/23/EEG, gewijzigd door de richtlijn 93/68/EEG de richtlijn “Elektromagnetische compatibiliteit”, 2004/108/EG en volgens het KB EMC 28/02/07 voldoen aan de laagspanningsnorm EN 60204 (attest bij te leveren door de fabrikant of leverancier)
Voorbeeld algemene eisen De richtlijn 2009/142/EG gasbranders / gastoestellen Richtlijn 2003/10/EG van 6 feb 2003 blootstelling van werknemers aan de risico's van fysische agentia (lawaai)
KB 16/01/2006 BS 15/02/2006 ‘betreffende de bescherming van de gezondheid en de veiligheid van de werknemers tegen de risico’s van lawaai’
Veiligheidsinstructies, gebruiksinstructies, attesten: in het Nederlands en in de originele taal
Opschriften in het Nederlands Aanduiding bedieningsorganen in het Nederlands
Voorbeeld bijkomende eisen Voorbeeld met geformuleerde tekst voor noodstop: • Noodstop volledig volgens de norm NBN EN ISO 13850 en rode knop op gele achtergrond en met opschrift noodstop (attest of verklaring bij te voegen bij de levering door de leverancier of fabrikant);
Voorbeeld tekst beschermingsgraad: • Alle schakelaars en bedieningsknoppen zijn minstens uitgevoerd volgens IP54 (verklaring te leveren door de fabrikant);
Micro-switch van het positieve type Opleiding Oververhittingsbeveiliging (bijv. een droogkast)
Voorbeelden bijkomende eisen veiligheid noodstopinrichting NBN EN ISO 13850, vergrendelbare paddenstoel Niet conform Wel conform
Drukelement ok (bijkomende eis)
Voorbeelden bijkomende eisen veiligheid Voorrangsfunctie stop op start bediening
Vergrendelbare hoofdschakelaar / of afkoppelbaar van net
Toegang tot gevaarlijke delen van de machine afgeschermd met positieve microswitch Riemoverbrenging Micro-switch
Zaagmachine afscherming van zaagblad
Voorbeelden bijkomende eisen veiligheid
Dodemansknopbediening, tweehandsbediening Dodemansknop
Tweehandsbediening
Voorbeelden bijkomende eisen veiligheid CBM
Voorbeeld bijkomende eisen pictogrammen
CE markering en fabrieksgegevens voorbeeld
Onuitwisbaar Niet verwijderbaar
Voorbeeld werking positieve micro-switch
Aankoopprocedure schema 3 groene lichten (art. 8 KB arbeidsmiddelen)
levering art. 8.2 (1 bestelbon, 2 levering, 3 indienstneming)
• Controle of levering overeenkomt met bestelbon door HL en werkgever of gemandateerde • Controle door HL en PA administratieve documenten (naleving verantwoording door leverancier/fabrikant eisen en bijkomende veiligheidseisen) • Plaatsing op een conforme en veilige manier
Bijv. CE attest
Aankoopprocedure schema
3 groene lichten (art. 8 KB arbeidsmiddelen)
indienstneming art.8.3 (1 bestelbon, levering, indienstneming)
Verslag indienststelling Elk arbeidsmiddel dient een indienststellingverslag te hebben
Indienststellingsverlag
Controle volgens de vigerende wetgeving en gestelde bijkomende eisen • Voor machines aangekocht voor de machinerichtlijn CE (documenten) • Voor alle arbeidsmiddelen (voor 1995) die vallen onder het KB arbeidsmiddelen • Voor de CE gemarkeerde arbeidsmiddelen voor de aspecten niet gedekt door de CE (o.a. omgevingsfactoren) • Het arbeidsmiddel mag pas in dienst worden gesteld na te hebben voldaan aan het voorstel tot indienststelling van de PA en na toestemming van de werkgever. De werkgever stelt het arbeidsmiddel in dienst.
Indienststellingsverslag vervolg
Voor volgende apparaten en toestellen wordt er geen indienststellingsverslag opgemaakt. • Voor kleine huishoudelijke toestellen o.a. koffiezetapparaten,frigo’s enz… • Voor kantoorapparatuur: PC,printer scanner rekenmachine enz… • Deze toestellen moeten wel GELEVERD WORDEN MET EEN Nederlandstalige handleiding met veiligheids-onderhouds instructies en een CONFORMITEITSATTEST. • Omgevingsfactoren moeten onderwerp uitmaken van een risicoanalyse.
Indienststellingsverslag voorbeeld omgevingsfactoren
• Brandblusser??? • Stabiliteit??? • Bedieningszone •…
Indienststellingsverslag voorbeeld bijkomende opmerking
Inventarisatie arbeidsmiddelen
Aanbrengen van alfa numerieke nummering op elk arbeidsmiddel Logboek samenstellen met inventarisatie arbeidsmiddelen (Welk? Nummer? Plaats? Gebruikers? Documenten? Risicoanalyse, Preventieregister) Aanleg onderhoudsboek per arbeidsmiddel (onderhoud, aanpassing, herstelling)
