Opleiding veiligheid niveau 3
Aankoopbeleid (wetgevingprocedures) Francis Bruelemans Preventieadviseur niveau 1
Wat zegt de regelgeving? •KB arbeidsmiddelen •KB aankoop en gebruik persoonlijke beschermingsmiddelen •KB aankoop en gebruik collectieve beschermingsmiddelen •KB aankoop werkkledij •KB tijdelijke werkzaamheden op hoogte •Richtlijn 2009/104/EG (min. voorschriften inzake veiligheid bij gebruik arbeidsmiddelen) •CODEX, ARAB, AREI, EUROPESE RICHTLIJNEN CE •Normen en regelgeving speeltoestellen •Normen schoolmeubilair, normen kantoormeubilair •Wet 25/02/1991 product-aansprakelijkheid •Wet 09/02/1994 veiligheid producten en diensten
Zie ook website GPD procedures • Aankoopprocedure voor onderwijsinstellingen Opgemaakt door de begeleidingscommissie van het Convenant voor Preventie en Bescherming in het Vlaams Onderwijs (CPBVO) http://www.ond.vlaanderen.be/welzijn/aankoopprocedurecpbvo.pdf • PRO_04_Aankoop www.g-o.be/preventie
Toepassingsgebied ARBEIDSMIDDELEN
• Algemeen (machines, gemechaniseerde werktuigen, installaties, …) • Met CE-markering (ventilator, frigo, gsm, beamer,…) • Onderworpen aan wettelijke keuring (laag- of hoogspanning,..) • Herhalingsbestellingen • Eenvoudige arbeidsmiddelen (balpen, emmer, borstels, stoelen,..) .
Toepassingsgebied SPECIFIEKE ARBEIDSMIDDELEN • Voor beeldschermwerk (printer, toetsenbord, kantoorstoel, ..) • Mobiele arbeidsmiddelen (transpalet, maaltijdkar, kruiwagen, …) • Voor hijsen en heffen lasten (takel, lier, rolbrug, …) • Tijdelijke werkzaamheden op hoogte (ladder, rolstijger, ..) • Voor gebruik in explosieve atmosferen (vonkarme hamer, vonkarme apparatuur, ..)
Toepassingsgebied • CBM (schokabsorberende ondergrond speeltoestellen, afzuiginstallatie, schermen, balustrades…) • PBM (helm, bril, schoenen, stofmasker, …)(zonder CE en/of bijkomende veiligheidseisen) • Beschermingsmiddelen tegen brand (blusapparaat, haspel, blusdeken, branddetectie, branddeur, rookkoepel, …) • Werkledij • Gevaarlijke producten • Speeltoestellen • Ingehuurde voertuigen • Verhuur, leasing, ontlenen, ter beschikking stellen
Welke procedures ?? Wat zegt wetgever? Volledige procedure: 3 groene lichten KB arbeidsmiddelen (A.M., CBM, PBM) Selectie bestelling Levering met attesten Indienststellingsverslag = aankoop Verkorte procedure
Herhalingsbestellingen
Betrokkenen bij aankoopbeleid: • • • • • •
WG (AD) of gemandateerde bvb. directie HL (verantwoordelijkheid of gezag over ll.,wn.) Aankoopverantwoordelijke BC PA PA-arbeidsgeneesheer
Wetgeving: KB arbeidsmiddelen KB 12/08/1993 betreffende het gebruik en aankoop van arbeidsmiddelen (nieuwe Richtlijn 2009/104/EG ) Toepassing: machines, apparaten, gereedschappen, ladders, stellingen en installaties, enz. Minimum veiligheidsvoorschriften ( zie ook 19 punten bijlage 1) Bij aankoopbeleid rekening houden met arbeidsomstandigheden, werkpost en ervaring werknemers Bestelprocedure 3 groene lichten indienststelling
Over wat gaat het KB arbeidsmiddelen WG staat in voor de veiligheid en aankoopbeleid
•BIJ KEUZE EN AANKOOPBELEID in zijn onderneming HOUDT HIJ REKENING MET: De arbeidsomstandigheden Werkpost Welke gebruikers (MVD, leerlingen, BUZO) Veilige werkomgeving, omgevingsfactoren Ergonomie Aangepaste veiligheden volgens de bijlage 1 van het KB Te volgen procedure
KB arbeidsmiddelen (ter info) Arbeidsmiddel moet voldoen aan de minimum voorwaarden van bijlage 1, enkele voorbeelden: •Bedieningssystemen buiten gevaarlijke zones en duidelijk, afbakening veilige werkzone •Inwerking stellen enkel door opzettelijke handeling •Minimumspanningsrelais •Bedieningssysteem stopzetting veilig en binnen korstmogelijke tijd •Stopopdracht heeft voorrang op start •Indien nodig noodstopinrichting (vergrendelbare noodstop paddenstoeltype) (geen combinatie met stopbediening) •Beveiliging bedieningszones / werkstukzones
KB arbeidsmiddelen Voorbeelden veiligheden
Beschermkap met micro-switch
Stopinrichting, start, vergrendelbare, noodstop
Arbeidsmiddelen
Arbeidsmiddelen
Wetgeving:Europese machinerichtlijn CE Machinerichtlijn RICHTLIJN 2006/42/EG Economische richtlijn, geen sociale richtlijn
CE = vermoeden van overeenstemming en geharmoniseerde normen
Bepaalt voorwaarden machines in de handel te brengen in EG, met minimum veiligheidseisen All de gebruikte componenten moeten voldoen aan de andere EG richtlijnen (b.v.: laagspanningsrichtlijn, EMC richtlijn)
Europese machinerichtlijn CE
Definitie CE machinerichtlijn •Samenstel van onderling verbonden onderdelen en organen
•In hun samenstel bestemd zijn voor een bepaalde toepassing en bepaalde gebruiker •Waarvan tenminste één kan draaien of bewegen •Door een energiebron aangedreven
WETGEVING: Europese Richtlijnen CE Verantwoordelijkheid voor toepassing richtlijn •Fabrikant •Zijn gevolmachtigde in de EG (b.v.: invoerder, leverancier) •Indien fabrikant of gevolmachtigde hun verplichtingen niet vervullen dan iedereen die machine in handel brengt
•Iedereen die machines of machinedelen samenbrengen •Iedereen die machines bouwt voor eigen gebruik
12 AUGUSTUS 2008. - Koninklijk besluit betreffende het op de markt brengen van machines
Omzetting Europese Richtlijn CE 2006/42/EG Toepassingsgebied: machines verwisselbare uitrustingsstukken Veiligheidscomponenten hijs- en hefgereedschappen kettingen, kabels en banden verwijderbare mechanische overbrengingssystemen niet voltooide machines.
12 AUGUSTUS 2008. - Koninklijk besluit betreffende het op de markt brengen van machines
Niet van toepassing: •Elektrische en elektronische apparatuur binnen de volgende gebieden, voorzover deze vallen onder het koninklijk besluit van 23 maart 1977 betreffende het op de markt brengen van elektrisch materieel : a) huishoudelijke apparaten die voor privégebruik zijn bestemd; b) audio- en videoapparatuur; c) apparatuur die wordt gebruikt in de informatietechnologie; d) gewone kantoormachines; e) schakelmaterieel en besturingsapparatuur voor laagspanning; f) elektromotoren;
CE: Vermoeden overeenstemming??? •Noodstop: NOK •Boorspindel afscherming: NOK •Kap riemoverbrenging NOK
Europese machinerichtlijn CE voorbeelden Behandelingsstoel
Europese machinerichtlijn CE •Samenstel: verschillende machines samengebracht in 1 geheel
•B.v.: een stofafzuiginstallatie: trilmotor Afzuigmotor
Europese machinerichtlijn CE Verwisselbare uitrusting •Uitrusting die de functie van de machine niet wijzigt en bestemd is om door de gebruiker zelf te worden aangebracht •B.v. handgereedschap slijpmachine: machine zelf CE, slijpschijf ook CE. Belangrijk : volledig te handelen volgens instructies fabrikant of verantwoordelijke
Wetgeving: laagspanningsrichtlijn CE Economische richtlijn
Richtlijn 2006/95/EG Alle elektrisch materiaal (machines, apparaten, elektrische leidingen,…) bestemd voor een nominale wisselspanning tussen 50 en 1000V en een nominale gelijkspanning tussen 75 en 1500V Uitzonderingen? (ATEX, liften, stopcontacten huishoudelijk gebruik, elektromedisch materiaal) Belangrijke norm EN 60204
Laagspanningsrichtlijn voorbeelden
Wetgeving: EMC richtlijn CE Elektromagnetische compatibiliteit ( van toepassing op alle elektronische en elektromagnetische nijverheden)
•Richtlijn 2004/108/EG en omgezet in Belgische wetgeving via KB 28/02/2007.
Richtlijnen CE o.a.: • • • • • •
Speelgoed richtlijn ATEX richtlijnen Gastoestellen Voedselveiligheid Verfproducten ………
Regelgeving CBM en PBM Koninklijk besluit van 30 augustus 2013 tot vaststelling van algemene bepalingen betreffende de keuze, de aankoop en het gebruik van collectieve beschermingsmiddelen (CBM’s welke geen onderdeel zijn van arbeidsmiddelen b.v.b.
balustrades voor werken op hoogte) PA en arbeidsgeneesheer nemen deel aan onderzoek (PA tekent voor gezien) Het koninklijk besluit van 13 juni 2005 betreffende het gebruik en aankoop van persoonlijke beschermingsmiddelen PA en arbeidsgeneesheer nemen deel aan onderzoek (PA tekent voor gezien) Zowel voor CBM en PBM attesten, instructies, opleiding gebruik,
KB persoonlijke beschermings-middelen. Bij bestelling PBM: rekening houden met de normen = advies vragen aan de PA en PA arbeidsgeneesheer Voorbeelden: • Veiligheidsschoenen :vb.MVD personeel S3 vb. poetspersoneel S2 • Veiligheidsbril: EN 166 • Werkhandschoenen MVD: volgens uit te voeren taken • Handschoenen poetspersoneel: volgens uit te voeren taken • Keukenpersoneel: blauw en HACCP • Handschoenen kapsalons: nitril ( geen latex) • Stofmasker: (P1, P2, P3 ??)
Veiligheidschoenen
werkhandschoenen NITRIL, geen LATEX
veiligheidsbril
Normen: aankoop ladders en steigers Ladders: EN 131 en met GS Rolsteigers: EN 1004 en met GS Steigers: EN 1000 Opgelet: • ook hier attesten, gebruiksaanwijzingen, onderhoudsvoorschriften, veiligheidsvoorschriften
Ladders en stellingen
Aankoopprocedure schema Vooronderzoek (belangrijk = basis voor de opmaak bestelbon / bestelling) Onderzoek, voorstudie, risicoanalyse: werkgever, HL, PA •Welk arbeidsmiddel? Welk speeltoestel,? Welke apparatuur?
•Voor welk gebruik? •Voor welke gebruiker? (Leerlingen? Ervaring? WN?)
•Bestemd voor welke werkzone? Welke bedieningszone? Welke omgevingsfactoren? •Offertes met algemene- en veiligheidseisen
Aankoopprocedure Schema volledige procedure 3 groene lichten ( art. 8 KB arbeidsmiddelen) 1 bestelbon art.8.1 (+ voorstudie) (2 = levering en 3 = indienstneming) Eerste groen licht: basis voor goede bestelling Voorstudie + voor wie? Voor wat? Waar? Welke omstandigheden? •Formulering bij bestelling van de algemene en veiligheidseisen Naleving vigerende wetgeving ( CE, andere KB’s , basisnorm machineveiligheden, normen …) Bijkomende veiligheidseisen PA ( zie verder) •Advies BC, eventueel externe dienst •Visum preventieadviseur •Handtekening verantwoordelijke aankoop
Voorbeeld algemene eisen: Richtlijn 2003/10/EG van 6 feb 2003 blootstelling van werknemers
aan de risico's van fysische agentia (lawaai) KB 16/01/2006 BS 15/02/2006 ‘betreffende de bescherming van de gezondheid en de veiligheid van de werknemers tegen de risico’s van lawaai’ Specifieke normen Veiligheidsinstructies, gebruiksinstructies, attesten: in het Nederlands
en in de originele taal Opschriften in het Nederlands Aanduiding bedieningsorganen in het Nederlands
Voorbeeld bijkomende eisen Voorbeeld met geformuleerde tekst voor noodstop:
• Noodstop volledig volgens de norm NBN EN ISO 13850 en rode knop op gele achtergrond en met opschrift noodstop ( attest of verklaring bij te voegen bij de levering door de leverancier of fabrikant); Voorbeeld tekst beschermingsgraad: • Alle schakelaars en bedieningsknoppen zijn minstens uitgevoerd volgens IP54 ( verklaring te leveren door de fabrikant);
Micro-switch van het positieve type (teken= pijl in cirkel) Opleiding Oververhittingsbeveiliging (bvb droogkast) Visuele signaleringen, pictogrammen Audio-signaleringen
Voorbeelden bijkomende eisen veiligheid noodstopinrichting NBN EN ISO 13850, vergrendelbare paddenstoel Niet conform Wel conform
Drukelement ok (bijkomende eis)
Voorbeelden bijkomende eisen veiligheid Voorrangsfunctie stop op start bediening
Vergrendelbare hoofdschakelaar / of afkoppelbaar van net
Toegang tot gevaarlijke delen van de machine afgeschermd met positieve microswitch Riemoverbrenging Micro-switch
Zaagmachine afscherming van zaagblad
Voorbeelden bijkomende eisen veiligheid Dodemansknopbediening, tweehandsbediening
Voorbeelden bijkomende eisen veiligheid CBM
Voorbeeld bijkomende eisen pictogrammen
Voorbeeld CE markering en fabrieksgegevens voorbeeld
Onuitwisbaar Niet verwijderbaar
Voorbeeld werking positieve micro-switch
B.v.b.: Normen Aantal noodstoppen, norm Micro-switchen Bijkomende hulpmiddelen Specifieke normen Schermen Dodemansknopbediening Tweehandsbediening
Aankoopprocedure schema Volledige procedure 3 groene lichten (art. 8 KB arbeidsmiddelen) levering art. 8.2: Levering (1 bestelbon, 2 levering, 3 indienstneming) •Controle of levering overeenkomt met bestelbon door HL en werkgever of gemandateerde •Controle door HL en PA administratieve documenten (naleving verantwoording door leverancier/fabrikant eisen en bijkomende veiligheidseisen volgens bestelbon) •Documenten in het Nederlands (eventueel vertaling + origineel) •Opschriften in het Nederlands •Plaatsing op een conforme en veilige manier
Vb CE attest
Aankoopprocedure schema Volledige procedure 3 groene lichten (art. 8 KB arbeidsmiddelen) indienstneming art.8.3 (1 bestelbon, 2 levering, 3 indienstneming ) Verslag indienststelling Elk arbeidsmiddel dient een indienststellingverslag te hebben
Indienststellingsverlag Controle volgens de vigerende wetgeving en gestelde bijkomende eisen Controle via lijst KB arbeidsmiddelen bijlage 1 •Voor machines aangekocht voor de machinerichtlijn CE (documenten) •Voor alle arbeidsmiddelen (voor 1995) die vallen onder het KB arbeidsmiddelen •Voor de CE gemarkeerde arbeidsmiddelen voor de aspecten niet gedekt door de CE ( o.a. omgevingsfactoren) •Het arbeidsmiddel mag pas in dienst worden gesteld na te hebben voldaan aan het voorstel tot indienststelling van de PA en na toestemming van de werkgever. De werkgever stelt het arbeidsmiddel in dienst.
Indienststellingsverslag vervolg Voor volgende apparaten en toestellen wordt er geen indienststellingsverslag opgemaakt. • Voor kleine huishoudelijke toestellen o.a. koffiezetapparaten, frigo’s enz… • Voor kantoorapparatuur: PC,printer scanner rekenmachine enz… •Deze toestellen moeten wel GELEVERD WORDEN MET EEN Nederlandstalige handleiding met veiligheidsonderhoudsinstructies en een CONFORMITEITSATTEST. •Omgevingsfactoren moeten onderwerp uitmaken van een risicoanalyse.
•Brandblusser??? • Stabiliteit??? • Bedieningszone •…
Indienststellingsverslag voorbeeld bijkomende opmerking
Verkorte procedure: toepassingsgebied • AM met CE (bvb: koelkast, gewone wasmachine, microgolf, printer, koffiezet, ventilator, beamer, smartbord, enz.) • AM wettelijke keuring • Herhalingsbestelling • Gevaarlijke producten (labo, ontstoppers..) • Speeltoestellen • PBM CE zonder bijkomende eisen Wettelijk = Bestelbon / bestelling via procedure 1e groen licht
Bestelling / bestelbon + levering/in dienst = aankoop
Verkorte procedure ?? Aandacht voor plaatsingscomponenten of bijkomende werkzaamheden
speeltoestellen en speeltuinen voorbeelden EN 1176-EN 1177 Niet conform
Conform
Eenvoudige arbeidsmiddelen • Geen wettelijke verplichtingen ingeval geen bijkomende eisen (b.v.b.: veiligheidseisen, ergonomische eisen, productveiligheid, enz.) • Zorgvuldigheid en onderzoek bij keuze verreist! vb bijkomende eis beschermingsgraad
IP ?xyz
Verhuur, huur, ter beschikking stellen, ontlenen, enz. Bijvoorbeeld • Springkasteel • Hakselaar • Meegebracht arbeidsmiddel naar de school door WN • Enz. Deze moeten steeds voldoen aan de vigerende wetgeving met mogelijk bijkomende veiligheidseisen (procedures volgen en advies PA) Autocarreizen: zie ook procedure 13 GPD
Beschermingsmiddelen tegen brand Cfr. Aankoop collectieve beschermingsmiddelen Wettelijke voorschriften KB brandpreventie op de werkplaatsen Bestelbon + levering + in dienst verslag = aankoop • Brandblussers • Sirenes • Brand-meldknoppen • Brandmeldcentrale • Rookmelders • Veiligheidsverlichting • Enz.
Inventarisatie arbeidsmiddelen Inventarisatie PBM, speeltoestellen, … Inventarisatie instructies Aanbrengen van alfa numerieke nummering op elk arbeidsmiddel Logboek samenstellen met inventarisatie arbeidsmiddelen (Welk? Nummer? Plaats? Gebruikers? Documenten? Risicoanalyse, Preventieregister) Aanleg onderhoudsboek per arbeidsmiddel ( onderhoud, aanpassing, herstelling)
