OPLEIDING ENERGIEADVISEUR Gedetailleerd programma

OPLEIDING ENERGIEADVISEUR 2008

Gedetailleerd programma

Seminarie 1 : Welk energiebeleid, context en impulsen – rol van de "Energieadviseur" – Vrijmaking van de markt

06/10/2008

Het beeld van de energiesituatie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, de regionale en Europese impulsen, de vrijmaking van de energiemarkten en de toepassing in Brussel van de Europese richtlijn over de energieprestatie van gebouwen (EPB) vormen allemaal elementen van een context waarin de lokale initiatieven van de Energieadviseur zich situeren Doelstellingen De Energieadviseur zal de verantwoordelijkheid moeten nemen voor vele taken die eigen zijn aan deze opdracht. Op gewestelijk vlak beschrijft dit seminarie de context waarin de energieactoren zich situeren : een vrijgemaakte markt, een Europese richtlijn over de energieprestaties van gebouwen die sinds juli 2008 in Brussel wordt toegepast en een tabel van de verbruiksstromen waarin de woonsector in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest de eerste plaats inneemt. Op institutioneel vlak wil het seminarie de voorwaarden tonen binnen welke de Energieadviseur zijn functie zal uitoefenen, evenals de minimale aanpassingen die de instelling moet doen opdat de Energieadviseur zich op een degelijke manier op zijn taken kan toeleggen. Op individueel vlak zullen de doelstellingen en actiegebieden van de Energieadviseur worden omschreven zodat de deelnemers een volledig beeld van hun opdrachten krijgen. Inhoud •

Macro-economische kijk op de energiestromen in het BHG

•

Functie en rol van de Energieadviseur, actieterrein, bevoegdheden

•

De inzet van een vrijgemaakte markt

•

De Europese Richtlijn 2002/91/CE over de energieprestatie van gebouwen (EPB) en zijn toepassing in het Brussels Gewest

Grégoire CLERFAYT

Anastasia VELNIDIS

Guillaume AMAND

Michel QUICHERON

Stephan PLETTINCK

Kabinet van Minister Huytebroeck

ABEA De Stadswinkel

ABEA De Stadswinkel

Leefmilieu Brussel-BIM

Leefmilieu Brussel-BIM

NL-FR

FR

FR

FR

NL

BIM - Opleidingscyclus 2008-2009 voor Energieadviseur – Woonsector – Gedetailleerd programma

2/14

Seminarie 2 : De energiefactuur

10/10/2008

Vertrekkend vanuit de thermische basiswetten zal de Energieadviseur de grootheden die van belang zijn voor het energiebeheer van een woning, evalueren.

Doelstellingen De Energieadviseur in staat stellen om de problemen betreffende de becijfering van energie in te schatten en om dus een diagnose van een energetische situatie te kunnen stellen. De Energieadviseur zal ook in staat zijn een energiefactuur te analyseren (brandstof, elektriciteit), de grote verbruiksposten te diagnosticeren en mogelijke verbeteringen voor te stellen.

Inhoud •

Energie en vermogen

•

Thermische wetten o Warmtedoorgang door een wand naar de omgeving o Warmtedoorgang via een wand o Temperatuurstijging van een omgeving

•

Concept ‘graad-dagen’

•

Energiebalans van een aanpalend gebouw te Brussel gedurende een wintersessie

•

Toepassingen

•

Terugverdientijd en rentabiliteit van een investering

Jacques CLAESSENS Architecture & Climat (UCL) FR


3/14

Seminarie 3 : Diagnose van de gebouwschil

20/10/2008

Het ontwerp van een correcte gebouwisolatie vergt een minimale kennis van de bouwfysica. Welke isolatie kiezen, hoe te isoleren, wat zijn de gevolgen van een slecht aangebrachte isolatie

Doelstellingen Na twee studiedagen kunnen de Energieadviseurs een diagnose stellen van de thermische kwaliteit van de gebouwschil en zo nodig van het verluchtingssysteem, en de mogelijke verbeteringen vaststellen rekening houdend met de bouwfysische principes. De Energieadviseur zal kunnen vaststellen waar en hoe te handelen in het geval van bestaande gebouwen en zal in staat zijn discussies te voeren met professionals uit de bouwsector bij het bestuderen van mogelijke technische oplossingen. Inhoud •

Bouwfysische principes met nut voor thermische isolatie : warmte, isolatie, vochtigheid, vorst, thermische uitzetting

•

Wettelijke voorschriften : U-waarde, K-peil en U-peil

•

Beschrijving van de gebouwschil en identificatie van de verliesoppervlakten

•

Klassieke isolatiemethodes in functie van de wandtypes o o o o o

Platte en hellende daken Buiten-en binnenmuren Muren in contact met de grond Vloeren Vensters

•

Specifieke problemen : koudebruggen, geïsoleerde valse plafonds, fouten in uitvoering

•

Rentabiliteit van de voorgestelde verbeteringen en investeringen

Geert HOUVENAGHEL Leeraar St Lukas Brussel Energyconsulting FR - NL


4/14

Seminarie 4 : Diagnose van de gebouwschil. De ventilatie

27/10/2008

Enkel de berekening van de K-peil is niet voldoende om de prestatie van een gebouwschil in zijn totaliteit te begrijpen. De juiste isolatie van een gebouw ontwerpen veronderstelt immers een globale aanpak die met verschillende fysische factoren rekening houdt. De namiddag van de tweede dag zal worden besteed aan de ventilatie ten aanzien van het energieverbruik. Waarom ventileren? Hoe ventileren zonder energie te verspillen? Doelstellingen Naar aanleiding van de vorige dag komen in dit seminarie de begrippen van luchtdichtheid en het gedrag bij stoom aan bod, en wordt het verband gelegd met de ventilatie in de woning.

Inhoud •

Luchtdicht, dampopen of dampremmend

•

Dichtingsmaterialen (folies, lijm, plakbanden, enz)

•

Blower Door Test

•

Details voor een goede luchtdichtheid in functie van de soorten wanden

•

Specifieke problemen

•

De ventilatie

•

Normen en reglementen

•

Theorie en principes

•

o De ventilatiesystemen o De ventilatietechnologieën Toepassingen

Paul EYKENS

Christophe DELMOTTE

IsoproC

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf WTCB

NL

FR


5/14

Seminarie 5 : Verwarmingsinstallaties

17/11/2008

De verwarming is de post die meestal het zwaarst doorweegt in de energiefactuur, en over zijn energie-efficiëntie moet zeker worden gedacht of terug worden nagedacht, in het kader van de REG-maatregelen. Verouderde technologieën en fouten in het ontwerp van de installatie, maar nog vaker fouten in de afstelling, leiden tot veel verspilling. Doelstellingen Het seminarie is erop gericht om de kritische zin van de Energieadviseurs aan te scherpen wat betreft de werkingswijze van bestaande installaties en hun in staat te stellen om de uitbatingsprincipes op te stellen van een aangepaste en zuinige installatie. De deelnemers zullen mogelijke verbeteringen kunnen formuleren teneinde de performantie van de installaties te verhogen. Tenslotte zullen de Energieadviseurs met een kritisch oog de verbeteringen voorgesteld door vaklieden kunnen bekijken, wat de dialoog tussen beide partijen enkel ten goede kan komen. Inhoud •

Evaluatie van de energetische efficiëntie van een bestaande installatie, van ketels tot radiatoren via de leidingen en de regeling: de belangrijke punten, berekening van de performantie, berekening van rentabiliteit van een renovatie

•

Mogelijke verbeteringen en rentabiliteit van de voorgestelde investeringen

•

Ontwerp van een nieuwe installatie o Keuze van brandstof o Dimensionering o Indicatoren van een correcte dimensionering Materiaalkeuze o Welke ketel : atmosferisch, lage temperatuur, condensatie? o Welke brander : voormenging, low nox, modulerend ? o Welk primair circuit ? Moet men automatisch het bestaande circuit wijzigen ? o Welke regeling ? Aanpassingen van de infrastructuur Sanitair warm water o Evaluatie van de energie-efficiëntie van een bestaande installatie o Verbetering van een bestaande installatie, op het gebied van de productie, de verdeling of de waterpunten o Keuze van een nieuwe installatie : technieken en dimensionering

•

• •

Fabrice DERNY MatriCiel FR


6/14

Seminarie 6 : Sanitair warmwater. Beheer van het elektriciteitsverbruik 24/11/2008

De behoeften aan warmwater vormen zeker een kleinere, maar niet onbelangrijke verbruikspost in de woning. Hoe de behoeften ervan optimaliseren en de prestatie van de voorzieningen verbeteren ? Wat betreft het elektriciteitsverbruik in de woonsector, ziet men een onafgebroken groei en een vraag naar elektriciteit die in twee decennia meer dan verdubbeld zijn. De oorsprong van deze toename moet gezocht worden in de vermeerdering van de elektrische huishoudapparaten, de ontwikkeling van informatica in de woning, de plaatsing van een gecontroleerde mechanische ventilatie, … Doelstellingen Het doel van het tweede deel van dit seminarie is het sensibiliseren van de deelnemers voor het belang van het elektriciteitsverbruik in een woning en het aanstippen van de punten die het beheersen en verminderen van een factuur mogelijk maken. Inhoud •

Sanitair warm water o Evaluatie van de energie-efficiëntie van een bestaande installatie o Verbetering van een bestaande installatie, op het gebied van de productie, de verdeling of de waterpunten o Keuze van een nieuwe installatie : technieken en dimensionering

•

Beheer van het elektriciteitsverbruik • Opsporen van de verschillende mogelijke interventieniveaus o ‘No-cost’ acties, maatregelen op korte en op middellange termijn, investeringen op lange termijn • De elektrische huishoudapparaten o Diagnose en keuze van uitrusting o Rentabiliteit van de voorgestelde maatregelen en investeringen • De verlichtingsinstallatie o Diagnose en keuze van uitrusting o Rentabiliteit van de voorgestelde maatregelen en investeringen o Keuze van beheerswijze

Karel De CUYPER

Bénédicte COLLARD

WTCB

Sibelga

NL

FR BIM - Opleidingscyclus 2008-2009 voor Energieadviseur – Woonsector – Gedetailleerd programma

7/14

Seminarie 7 : Informatie en sensibilisering van de bewoners

01/12/2008

Investeren in een vermindering van het energieverbruik zorgt vaak voor tastbare resultaten. Maar er moet ook rekening worden gehouden met de medewerking van de gebruikers om de resultaten te behalen die de haalbaarheidsstudies vooropstelden. De beste technologieën kunnen slechts hun optimale prestaties leveren als de gebruikers die ervan profiteren dit op de juiste manier doen. Hoe dient de menselijke factor te worden betrokken in het op punt stellen van een strategie van duurzaam energieverbruik ? Hoe dienen de personeelsleden van een instelling te worden gemotiveerd opdat ze rekening houden met deze dimensie tijdens hun werk ? Doelstellingen Gedurende deze dag zal op een praktische manier worden ingegaan op de organisatie van een sensibiliseringscampagne en dit met herhaalbare methodes en met de bedoeling zijn impact te evalueren. Het tweede doel van dit seminarie is de deelnemers de mogelijkheid te bieden om hun communicatievaardigheid te ontwikkelen om de gebruikers die ze ontmoeten, hun gelijken of hun medewerkers, te mobiliseren en te motiveren, en hun motivatie omtrent dit onderwerp te verhogen. Inhoud •

Voorwaarden voor het ontvouwen van een mobiliseringsstrategie voor de gebruikers

•

Definities van de doelstellingen, doelpubliek, te wijzigen gedrag, soort campagne

•

Mobilisering van personen en middelen

•

In werking treden van de campagne

•

Opmeten van de resultaten

•

Meedelen van de resultaten

•

Duurzaamheid van de resultaten

•

Verklarend model van de motivatie

•

Mobiliseringsstrategieën van anderen

•

Analyse van modelsituaties en mogelijke oplossingen

•

Inleiding tot de basisprincipes van communicatie

Jacques VALENTIN Institut Eco-Conseil FR


8/14

Seminarie 8 : Energieaudit van een woning

08/12/2008

Ook al behoort de uitvoering van een gedetailleerde energieaudit vaak tot de opdracht van een specialist, toch kan de Energieadviseur een evaluatie maken van de punten van een woning die op energetisch vlak weinig efficiënt zijn, en afdoende verbeteringen voorstellen. Doelstellingen De deelnemers zullen op de hoogte worden gesteld van de verschillende procedureaspecten van de energieaudit, over de zwakke punten in een woning, de mogelijke verbeteringen. Vanuit een studie van concrete gevallen, gebaseerd op de verschillende typologieën van de Brusselse huisvesting, zullen de deelnemers in staat zijn om een gefundeerde diagnose te maken van de verschillende energieverslindende posten van het gebouw en om verschillende mogelijke oplossingen voor te stellen, in functie van technisch-economisch relevante criteria.

Inhoud •

Procedure van de energieaudit

•

o Doelstellingen en grenzen o Voorstelling van verschilende auditproceduren (check-list, EAP) E-peil en primair energieverbruik

•

Berekening van de E-peil van een gebouw vanuit een casestudie : o o o o o

Analyse van de gebouwschil Analyse van de verwarmingsinstallatie Analyse van de warmwaterinstallaties Analyse van de verlichting en van de verluchting Mogelijke verbeteringen : voorschriften en advies

Anastasia VELNIDIS

Marny DI PIETRANTONIO

ABEA – De Stadswinkel

Faculté Polytechnique de Mons Pôle Energie

FR

FR


9/14

Seminarie 9 : Hernieuwbare energie en warmtekrachtkoppeling

15/12/2008

Hernieuwbare energiebronnen vormen een belangrijk aandeel in het debat over energie, maar zijn ze werkelijk efficiënt en economisch rendabel ? De voormiddag zal de deelnemers in staat stellen om de techniek van de thermische en fotovoltaïsche zonne-energie grondig te onderzoeken. De namiddag zal enerzijds worden georganiseerd rond de studie en de haalbaarheid van een biomassa stookruimte in een stedelijke omgeving, en anderzijds rond de technologie van de gecombineerde productie van warmte en elektriciteit. Buiten de technische aspecten zal ook aandacht worden besteed aan de voorwaarden voor het opstarten van deze projecten, evenals aan hun ecologisch en financieel belang. Doelstelling Dit seminarie tracht een beeld te geven van de geïdentificeerde mogelijkheden en toepassingsdomeinen van de verschillende technologieën die gebruik maken van hernieuwbare energie. Dit zal de Energieadviseurs in staat stellen om de sites te identificeren waar bijvoorbeeld de productie van warm water door zonne-energie kan overwogen worden, en de technisch-economische constructie te ontwerpen om dit te verwezenlijken. Inhoud •

De inzet van hernieuwbare energie. De beschikbare steun in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

•

De thermische zonne-energie o Productietechnieken op zonne-energie o Economische rentabiliteit

•

Fotovoltaïsche zonne-energie

•

De biomassa o Bestaande kanalen o Beschrijving en werking van een biomassa stookruimte o Economische rentabiliteit en ecologische impact

•

De warmtekrachtkoppeling o Beschrijving en werking van een warmtekrachtkoppeling en toepassingsdomeinen o Economische rentabiliteit in de woonsector en ecologische impact

Michel Huart

Jean MOTLLO

Didier MARCHAL

Yves LEBBE

APERE

Ateliers de la Rue Voot

VALBIOM

FR

FR

FR

Facilitator Warmtekrachtkoppeling Brussels Hoofdstedelijk Gewest NL


10/14

Seminarie 10 : Laag-energie gebouwen en Duurzame Wijken

22/12/2008

Het seminarie zal het mogelijk maken de energiekwestie in de woning op een geïntegreerde en gecontextualiseerde wijze te benaderen. Het is immers vanaf de ontwerpfase dat de genomen koers een samenhang geeft aan de integratie van systemen die energetisch performant zijn en van hernieuwbare energie in de woning. Doelstellingen Door een globale aanpak en de kennis van bestaande praktijken, aan de spits van de huidige mogelijkheden inzake energie in de woonomgeving, zullen de deelnemers in staat zijn om samenhangende en relevante voorstellen te doen op lange termijn. Op wijkniveau zullen ze kennis nemen van de nieuwe benaderingen die in België en het buitenland ontwikkeld worden. Inhoud •

Het passiefhuis en laagenergiehuis o Principes o Een bestaand gebouw ombouwen tot een passief-of laagenergiehuis : technische en economische voorwaarden, casestudie o Casestudie in nieuwbouw

•

Eco- mobiliteit o Het aandeel van het vervoer in de energiefactuur o Principes van de intermodaliteit o Analyse van de bestaande alternatieven

•

Duurzame wijken o Stand van kennis en van de huidige technieken inzake stedebouw o Voorstelling van projecten bij wijze van voorbeeld in België en het buitenland (Freiburg)

Erwin MLECNIK

Sebastian MORENO

Bernard DEPREZ

Sébastien GOETHALS

Passiefhuis Platform

A2M bvba

Facilitator Duurzame Wijken

Stedebouwkundige en onderzoeker (lUAT / ULB)

NL

FR

FR

FR


11/14

Optionele seminaries :

12/01, 19/01 et 26/01/2009

Om de uitwerking van hun eindwerk voor te bereiden, geven drie facultatieve seminaries concrete instrumenten aan de deelnemers om hun project op te zetten: het seminarie ‘Werkmiddelen’ (12/01), het seminarie ‘Audit verwarming’ (19/01) en het seminarie ‘PHPP software’ (26/01). Doelstellingen Enerzijds de menselijke hulpbronnen (ABEA, facilitators), de Energie checklists, Adviesgidsen,… alsook de bestaande stimulansen in het Brussels Hoofstedelijk Gewest kennen, en anderzijds oefeningen maken met behulp van de rekenprogramma’s van de CD-rom Energie+ om de verwachte resultaten in het kader van een bestaand auditproject van een woning in cijfers te vertalen, dat is de doelstelling van het seminarie ‘Instrumenten en Hulpmiddelen’. De audit verwarming in situ is de gelegenheid om de begrippen die aan bod kwamen tijdens het seminarie ‘verwarming’, concreet te integreren. Het facultatieve seminarie ‘PHPP’ zal de deelnemers met de software vertrouwd maken, vooral het eerste deel dat aanleiding geeft tot het verkrijgen van het ‘passief’-label. Inhoud Seminarie 1 « Werkmiddelen », 12/01/08 : • • • •

Het ABEA en de Facilitator "Collectieve huisvesting" Premies en stimulansen "Adviesgidsen " Collectieve huisvesting, Check-list en Energie Lastenboeken De CD-rom Energie+ en zijn berekeningsinstrumenten

Seminarie 2 « Audit verwarming», 19/01/08 : • •

Audit van een verwarmingsinstallatie ter plaatse Analyse van de bestaande situatie, mogelijke verbeteringen

Seminarie 3 « PHPP software », 26/01/08 : •

Inleiding tot de PHPP software en oefening

Anastasia VELNIDIS

Jonathan FRONHOFFS

ABEA – De Stadswinkel

Facilitator Collectieve Huisvesting Plateforme Maison Passive Leefmilieu Brussel - BIM FR - NL FR

FR

Olivier HENZ


12/14

PRAKTISCHE INFORMATIE

Toegankelijkheid De opleiding gaat door bij

Leefmilieu Brussel –BIM Gulledelle 100 1200 Brussel.

Info op www.leefmilieubrussel.be (Wie zijn wij ? > Ligging) Leefmilieu Brussel-BIM wordt regelmatig bediend door bus 45 (halte Gulledelle) en bus 80 (halte Twee Huizen) die verschillende aansluitingen geven op de metro. Het metrostation Roodebeek bevindt zich op 20 minuten te voet van Leefmilieu Brussel-BIM. Voor de dienstregelingen, uw reisweg en de reistijd : www.mivb.be

Dagindeling 08u30 – 09u00: 09u00 – 10u30: 10u30– 10u50: 10u50 – 12u30: 12u30 – 13u45: 13u45 – 15u00 15u00 – 15u20: 15u20 – 16u30:

onthaal deel 1 pauze deel 2 middagmaal deel 3 pauze deel 4


13/14

De opleiding Energieadviseur is een realisatie van: Leefmilieu Brussel-BIM Gulledelle, 100 1200 BRUSSEL Dienst Eco-gedrag en Energie Pascal De Mulder Tel : 02 / 775 77 12 Fax : 02 / 775 76 21 Mail : [email protected]

De aangestelde beheerder door Leefmilieu Brussel-BIM is : Brussels EnergieAgentschap ABEA De Stadswinkel vzw Anspachlaan, 59 1000 BRUSSEL Administratieve en logistieke assistent Cecile Podziemski Tel : 02 / 227 42 52 Fax : 02 / 219 35 91 Mail : [email protected] Projectverantwoordelijke Delphine Ullens Tel : 02 / 227 42 59 Fax : 02 / 219 35 91 Mail : [email protected]


14/14

OPLEIDING ENERGIEADVISEUR Gedetailleerd programma

Recommend Documents