Opleiding
“Energie in duurzame Gebouwen” Leefmilieu Brussel
AUDIT VAN VERLICHTINGSINSTALLATIES Ingrid VAN STEENBERGEN ODID - Onafhankelijk adviesbureau voor energiezuinige verlichting
Adviesbureau Verlichtingsaudits -Analyse van de huidige toestand -Voorstel tot verbetering -Resultaat, investering, rentabiliteit -Prioriteitenlijst Onafhankelijk advies in verlichting -Analyse van offertes in verlichting -Hulp bij dimensionering (DIALUX) Prestaties in regie Of aan forfaitaire prijs in functie van de geraamde tijdsbesteding of complexiteit. 2
Doelstelling(en) van de presentatie
●
De 3 basisprincipes van energiezuinig verlichting nooit meer vergeten !
●
Energieverspilling in verlichting detecteren
●
Kritische kijk op verlichtingsconcepten ontwikkelen
3
Algemeen schema van de presentatie ●
Inleiding
●
De 3 basisbegrippen voor energiezuinige verlichting
●
Praktijkvoorbeelden
●
Vragen en antwoorden
4
Tel de zwarte rondjes
5
Wat is “kleur”? No Colours! Only spectra & reflection characteristics
Colour
6
Source: M. Pointer – NPL (UK)
*
7
Source: M. Pointer – NPL (UK)
*
*
8
Enkele basisbegrippen van fotometrie Flux [F] Lumen
Intensiteit [I] Candela I=F/d
1 4
2 3
Luminantie [L] Candela/m²
Verlichtingsterkte [E] Lux E=F/dS E=I/d²
9
De 3 basisbegrippen van energiebesparing in verlichting 1) Gebruik van efficiënte lichtbronnen en verlichtingstoestellen (en ze goed onderhouden!)
2) Niet onnodig op 100% laten branden (dimmen of doven) (op intelligente wijze! Geef voorkeur aan daglicht)
3) Correcte dimensionering en planning (concept, normen, visueel comfort…)
10
Verlichting - Kies maar uit…
11
Vergelijking van de belangrijkste lichtbronnen (wit licht) …W/…
Cool White LED
Luminous efficacy [lm/W]
200
En conditions labo !
150
Iodures métalliques 100
Warm White LED
Fluorescent
50
Halogène
Incandescent 0 1875
1900
1925
1950 Time [Year]
1975
2000
2025
Bron : DOE USA 2008/LABORELEC
DE VOORNAAMSTE KENMERKEN VAN LAMPEN Elektrische kenmerken Vermogen Voedingsspanning Lampvoet Onstekingsmechanisme Fotometrische kenmerken Hoeveelheid uitgestraald licht (lichtstroom in lumen) Rendement = Flux/Vermogen lamp (lm/W) (ballast niet inbegrepen) Spectrale kenmerken Spectrum Kleurtemperatuur Kleurweeergaveïndex UV en IR emissie / Permitted Exposure Time PET / Dfc (damage factor)
Geometrische kenmerken Brandstand Afmetingen van de lamp en de lichtbron Kenmerken i.v.m. werking Optimale werkingstemperatuur Levensduur en veroudering Ontsteektijd en herontsteektijd Weerstand aan spanningsvariaties
13
Verlichtingstoestellen
• Optiek & fotometrie • Mechanisch (IP…) • Electrotechnisch • Esthetisch
Systeemrendement = rendement lichtbron x rendement toestel x rendement voorschakeltoestel 14
Belangrijk: vorm van de lichtkurve
Verlichtingstoestellen • Optiek & fotometrie • Mechanisch (IP, Ch…) • Electrotechnisch • Esthetisch
Systeemrendement = rendement lichtbron x rendement toestel x rendement voorschakeltoestel De fotometrie is belangrijker dan het rendement
15
Mechanische aspecten Bescherming tegen externe invloeden (IP)
16
Enkele voorbeelden van energieverspilling in verlichting
Slecht onderhoud Toestellen met laag rendement
Voorbeeld: rendement downlight 2 x TC < rendement downlight 1 x TC
De 3 basisbegrippen van energiebesparing in verlichting 1) Gebruik van efficiënte lichtbronnen en verlichtingstoestellen (en ze goed onderhouden!)
2) Niet onnodig op 100% laten branden (dimmen of doven) (op intelligente wijze! Geef voorkeur aan daglicht)
18
Enkele voorbeelden van energieverspilling in verlichting Geen automatische sturing in functie van daglicht of activiteit
Buitenverlichting aan op klaarlichte dag !
De 3 basisbegrippen van energiebesparing in verlichting
3) Correcte dimensionering en planning (concept, normen, visueel comfort…)
20
Dimensionering van de verlichting bijv. Lichtberekeningsoftware DIALUX
Opgelet: gebruik lichtcurves gemeten door erkende labos
21
Enkele voorbeelden van energieverspilling in verlichting
Verkeerde keuze van toestellen of concept Geen lichtberekening
Functionele verlichting
Correcte dimensionering ! EN 12464-1 « Binnenverlichting werkplaatsen »
Let op visueel comfort. Vermijd verblinding en te hoge contrasten…
23
Mogelijke acties ●
Sensibilisering van de gebruikers
●
Correct onderhoud van de verlichting
●
Automatische sturing (op intelligente wijze!)
●
Relamping
●
Relighting
●
…
Mogelijke acties ●
Correct onderhoud van de verlichtingsinstallatie
Lampenwisssel (gegroepeerd – gemiddelde levensduur!) Toestellen te reinigen (onderhoudsfactor!)
Mogelijke acties ●
Automatische sturing (op intelligente wijze!)
Aan- of afwezigheidsdetectie (niet op magnetische ballast) Fotocel + kloksturing Dimming in functie van daglicht (per lamp, per groep lampen, gecentraliseerd…)
En ook: Energy HARVESTING
Mogelijke acties ●
Relamping
Niet-energiezuinige lamp vervangen door een energiezuinige lamp (in een efficiënt verlichtingstoestel dat in goede staat is)
●
Relighting
Compleet verlichtingsysteem te vervangen
(als de installatie einde levensduur is of in slechte staat, of energieverslindend…)
Relamping (voorbeelden)
ECO/IRC
LED
ECO/IRC
LED
Halogeen IRC = Infra-Red-Coating (Energysaver - ECO):
- Lager vermogen - Minder warmteproductie - Volledig uitwisselbaar Voor professioneel gebruik: Aan te raden om een nieuw verlichtingsysteem te voorzien, aangepast aan de lichtbron (voeding en koeling geoptimaliseerd). De fotos zijn slechts voorbeelden!
29
Er is LED … en LED
Belangrijk ! Aangepaste driver et koeling !! 30
Voorbeeld : Kantoor Vóór en nà
2 oude toestellen 2x36W MB Brommen! Te weinig licht
2 toestellen 1x35W T5 EB-DIM Lichtniveau x 1,5 Energiebesparing > 50% < 2,5 W/m²/100 lux Hoog visueel comfort
Specifiek geïnstalleerd vermogen: W/m²/100 lux et W/m²
31
Terugverdientijd berekenen TVT Voor
Opm.
Aantal
Type
W/st
W
u/jaar
kWh/jaar
€/jaar
2
Oude plexi
90
180
2.000
360
32,4
lux te laag Slechte staat
Nà Aantal
Type
W/st
W
u/jaar
kWh/jaar
€/jaar
2
Nieuw
38
76
1.000
76
6,84
lux OK Dimming/det.
Resultaat Winst
Invest
W
kWh/jaar
€/jaar
104
284
25,56
58%
79%
Aantal
€/st
€ totaal
2
180
360
TVT 14 jaar
Opmerking: Beter TVT berekenen enkel op meerprijs voor REG
32
Vereenvoudigde dimensionering op basis van 2,5 W/m²/100 lux (Enkel voor standaard lokalen met standaard hoogte en horizontaal werkvlak !)
W max = 2,5 W/m²/100 lux x 22 m² x (500/100) lux Lengte
Breedt
m²
Lux gewenst
5,4
4
22
500
W max 275
W/lum Aantal toestellen(!) 64
4 ! Efficiënte toestellen voorzien !
Lengte Breedte 5,4
4
m²
Lux gewenst
W max
22
300
165
W/lum Aantal toestellen(!) 64
3 33
Voorbeeld type gebouw
Plan van de site met aanduiding van de zones
34
Enkele fotos van de huidige toestand
L65W/640 SA
35
REG-tabel – Huidige toestand
36
REG-tabel - Voorstel
DIALUX berekening voor elk representatief lokaal Optimale keuze van de verlichtingstoestellen en sturing !
37
REG-tabel - Resultaat
38
Wist u dat? De verbetering van de verlichting vertegenwoordigt: > 25 à 75% (en zelfs meer !) energiebesparing > 50% vermindering van de onderhoudskosten Er bestaan subsidies voor: - audits - realisatie van de werken (als < 2,5 W/m²/100 lux) Terugverdientijd: varieert zeer sterk ! (is functie van aantal branduren => Prioriteit aan lokalen met groot aantal branduren!)
Nieuwe projecten = maak de goede keuze in verlichting (TCO) Beter voorkomen dan genezen! LED ? JA ! Maar niet om het even hoe en niet om het even waar !
Interessante links ●
Link « Energie + » op de site van de Région wallonne (enkel in het Frans)
●
www.ibe-biv.be Belgisch Instituut voor verlichtingskunde « Code van goede praktijk »
●
www.groenlichtvlaanderen.be
●
www.bbri.be – www.wtcb.be 40
Wat te onthouden uit deze presentatie ? ●
Verlichting is zichtbaar - KIJK
●
Niet enkel energiebesparing ! Verlies het visueel comfort niet uit het oog !
●
De 3 basisbegrippen voor energiebesparing in verlichting
●
2,5 W/m²/100 lux en W/m²
41
Vragen ? Aan u het woord !
42
Contact Ingrid VAN STEENBERGEN Onafhankelijk lichtadviseur Contactgegevens : ODID bvba-sprl Rue Mon Plaisir 2 B – 5361 SCY (HAMOIS)
:
E-mail :
0473/823.406
[email protected]
43
