Inpassing van duurzame energie TenneT Klantendag Erik van der Hoofd Arnhem, 4 maart 2014
Inpassing van duurzame energie
4 maart 2014
Inpassing duurzame energie doelstellingen en projecties In de transitie naar duurzame energie speelt duurzame elektriciteit een grote rol De Nederlandse ambities doen nauwelijks onder voor die van Duitsland Nederland begint aan een inhaalrace Aandeel duurzame energie (%)
Aandeel duurzame elektriciteit (%)
Aandeel wind en zon in elektriciteit (%)
2012: realisatie 2020: doelstelling
2012: realisatie 2020: projectie
2012: realisatie 2020: projectie
In 2020 4x meer elektriciteit uit duurzaam
Nederland begint inhaalslag
In 2020 een zeer hoog aandeel fluctuerende productie
40 35
%
25
23
22
18 %
14
13
%
10 5
12 4
2012
2020
Duitsland
Nederland
Inpassing van duurzame energie
2012
2020
4 maart 2014
2012
2
2020
Inpassing duurzame energie consequenties voor conventionele centrales Conventionele centrales verkopen minder volume tegen (gemiddeld) lagere prijzen Op momenten zonder wind en zon zullen prijzen (moeten) stijgen Centrales blijven diensten leveren voor de ondersteuning van het systeem
Situatie 2013
zon wind water nucleair mustrun afval kolen-nieuw kolen-oud gas-nieuw gas-oud gas-geconserveerd
Zonnige windrijke dag; dagbelasting
€
Vraag – (maximale) import
MW
Situatie 2020 Zonnige windrijke dag; dagbelasting
€
MW
Inpassing van duurzame energie
Gestileerde illustratieve weergave
Vraag – import (=0)
4 maart 2014
3
Inpassing duurzame energie consequenties voor programmaverantwoordelijke partijen Er is meer flexibiliteit nodig: De productie van de variabele bronnen wind en zon zal stijgen. Er is vermogen nodig voor als er geen wind-en zonneenergie (voorspeld) is.
Er is snel vermogen nodig voor als de productie afwijkt van de voorspelling.
Conventionele centrales kunnen minder leveren: Naar verwachting kan in 2020 op sommige uren 90% van de vraag gedekt worden met wind en zon. Spinning reserve van conventionele centrales waarmee nu geregeld wordt, is in die uren dus niet beschikbaar. Marktreactie: Commodity prijzen en onbalansprijzen worden volatieler. Er zullen business cases ontstaan voor nieuwe vormen van flexibiliteit die PV-partijen inzetten.
Inpassing van duurzame energie
4 maart 2014
4
Inpassing duurzame energie consequenties voor RES producenten Een dalende groothandelsprijs betekent ook voor RES producenten minder inkomsten uit de markt.
€ per MWh
RES is geen niche meer en zal moeten reageren op prijssignalen in de groothandels- en de onbalansmarkt. In Duitsland worden door de politiek stappen gezet om RES beter te integreren in de markt.
subsidie marktvergoeding
In het Nederlandse marktmodel moeten RES-producenten al zelf hun elektriciteit in de markt zetten en zijn verantwoordelijk voor hun balans.
Stijgend aandeel duurzaam
Inpassing van duurzame energie
4 maart 2014
5
Inpassing duurzame energie consequenties voor consumenten De kosten van het totale energiesysteem stijgen en een groter deel zal via subsidies worden gefinancierd Deze extra kosten zullen via de energierekening aan de consument worden doorberekend. Huishoudens in Nederland betalen nu een opslag voor de productie van duurzame energie van 0,1 ct/kWh. In Duitsland is dit 5,3 ct/kWh. Door het installeren van zonnepanelen zullen kleine consumenten prosumers worden Door het installeren van slimme meters zullen ook kleine consumenten kunnen reageren op prijsprikkels en daarmee een bijdrage leveren aan de betaalbaarheid van het systeem Het verdelen van de kosten en de baten van de energietransitie kan aanleiding geven tot maatschappelijke discussie
Inpassing van duurzame energie
4 maart 2014
6
Inpassing duurzame energie consequenties voor TSO Bij een hoge penetratie van zonne- en windenergie neemt de beschikbaarheid van ondersteunende diensten voor de stabiliteit van het systeem sterk af Conventionele centrales
Wind
Zon
Actief vermogen
• Ja
• Ja
• Ja
Reactief vermogen
• Ja
• Mogelijk
• Nee
spanningshuishouding
Flexibiliteit
• Ja
• Misschien
• Nee
balanshandhaving
Inertie
• Ja
• Beperkt
• Nee
frequentiestabiliteit
product:
nodig voor: commodity
De afhankelijkheid van conventionele centrales voor systeemstabiliteit moet worden gereduceerd. Aanvullende capaciteit blijft absoluut noodzakelijk
Om RES optimaal in te passen zal extra infrastructuur nodig zijn, om windparken aan te sluiten, maar ook om pieken af te vlakken en flexibiliteit efficiënt te kunnen benutten. Inpassing van duurzame energie
4 maart 2014
7
Inpassing duurzame energie pijlers van het marktontwerp Het versterken van de “energy-only-market”:
̵
̵
Leg de verantwoordelijkheid en financiële consequenties voor balancering neer bij marktpartijen (afnemers en leveranciers)
Volledige integratie van duurzame productie in de markt
Europese afstemming:
̵
̵
Toets de haalbaarheid van nationaal beleid in de Europese context
̵
Europese coördinatie op het gebied van generation adequacy Coördinatie op het gebied van infrastructuur
Aanvullende maatregelen, indien nodig, moeten: -
De beschikbaarheid van energie garanderen om zowel generation adequacy als system adequacy te waarborgen
-
De elektricteitsmarkt ondersteunen en niet uithollen
Inpassing van duurzame energie
4 maart 2014
8
Dank voor uw aandacht
[email protected]
TenneT is de eerste grensoverschrijdende elektriciteitstransporteur van Europa. Met 20.000 kilometer aan hoogspanningsverbindingen en 36 miljoen eindgebruikers in Nederland en Duitsland behoren we tot de top 5 elektriciteitstransporteurs van Europa. Onze focus is gericht op de ontwikkeling van een Noordwest-Europese energiemarkt en op de integratie van duurzame energie. Taking power further
www.tennet.eu
