OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN: BOUWAFVAL Dag1.3 Het bouwafvalbeleid in het BHG

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN: BOUWAFVAL Dag1.3 Het bouwafvalbeleid in het BHG Céline Schaar, Leefmilieu Brussel [email protected] – 02/775 76 38

3 INHOUDSOPGAVE I. INLEIDING • Leefmilieu Brussel • Het begrip ‘afval’ • Bouw- en sloopafval in het BHG II. GELDENDE WETGEVING • Algemene oriëntatie • Voor de werken • Op de bouwplaats III. TOOLS ONTWIKKELD DOOR LEEFMILIEU BRUSSEL • Gidsen en handleidingen • Opleidingen • Vrijwillige instrumenten IV. LOPENDE PROJECTEN Opleiding "Duurzaam gebouw: bouwafval" – BIM – Lente 2012

4 INLEIDING: Leefmilieu Brussel ● Voornaamste acties van Leefmilieu Brussel: • Informatie verzamelen, • Acties plannen, • Handelen op het terrein, • Sensibiliseren, opvoeden, adviseren, … • Samenwerken met de ondernemingen.

Opleiding "Duurzaam gebouw: bouwafval" – BIM – Lente 2012

5 INLEIDING : Leefmilieu Brussel ● Departement Afval • Ontwikkeling en opvolging van beleidsrichtlijnen voor de preventie en het beheer van huishoudelijk en niet-huishoudelijk afval (prospectiestudies, tools, projectoproepen, subsidies, aansporing tot reglementaire wijzigingen, ruimere verantwoordelijkheid van de producenten, enz.), • Juridische analyse m.b.t. afval, inclusief de omzetting van de Europese richtlijnen, • Opvolging en monitoring, inclusief de Europese rapporteringverplichtingen, • Informeren van de bevolking, • Verantwoordelijk voor de implementatie van de voorschriften van het afvalplan.


6 INLEIDING: Het begrip 'afval' ● Kerncijfers: ● Productie van "niet-mineraal " afval op Europees niveau: 1.800 kg/inw./jaar in 2008 (910 miljoen ton) ● 23 % afkomstig van de huishoudens ● 26 % van de industrie ● 50 % van landbouw, diensten en energie waarbij nog het volgende moet worden gevoegd: mineraal afval (bouw, extractie), grond en baggerslib, …en het afval geproduceerd buiten Europa in het kader van ons verbruik! ● 85 % van onze CO2–emissies is afkomstig van ons verbruik (productie, transport en beheer op het einde van de levensduur van de verbruikte goederen) ● 400 kg afval/inw./jaar maar 50 t. natuurlijke rijkdommen/inw./jaar Opleiding "Duurzaam gebouw: bouwafval" – BIM – Lente 2012

7 INLEIDING: het begrip 'afval' ●Overexploitatie van de natuurlijke rijkdommen, met schaars worden daarvan als gevolg


8 INLEIDING: van afval tot grondstof Nochtans zijn het begrip en de productie van afval sterk afhankelijk van • het individu (gescheurde kleding: repareren of wegwerpen?), • de periode in de geschiedenis (steenelementen in de bouw: gerecupereerd, ingegraven of gerecycleerd volgens de periode), • de cultuur (fles of karaf water) • de economische conjunctuur …

Dit betekent dat veranderingen mogelijk zijn om de productie van afval te beperken of om afvalstoffen op z’n minst te zien als grondstoffen die nog nuttig kunnen worden aangewend of gevaloriseerd. Zo zien we op Europees niveau een recente consolidatie van de begrippen afvalbeheerhiërarchie (kaderrichtlijn uit 2008) en efficiënt gebruik van grondstoffen (Roadmap to Ressource Efficiency - 2011) als reactie op de impact van deze afvalstoffen op het milieu, en vooral wegens het risico van schaarste van de natuurlijke rijkdommen Evolutie aan de gang en sector zal een alsmaar belangrijkere plaats innemen, ook op het niveau van de bouwmaterialen . Opleiding "Duurzaam gebouw: bouwafval" – BIM – Lente 2012

9 INLEIDING: BSA in het BHG ● Het bouwafval in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest • Openbare actoren en -infrastructuren • Leefmilieu Brussel: • Transversale thematiek: afval, duurzaam bouwen en vergunningen

• Net Brussel • Verantwoordelijk voor het ophalen en het verwerken van het gemeentelijke afval • 2 gewestelijke inzamelcentra (open voor ondernemingen) • 1 verbrandingsinstallatie en 2 sorteercentra (PMD en P-K)

• De gemeentes • Beheer van de gemeentelijke containerparken (toegang verboden voor ondernemingen) • Ophaling van grofvuil • Milieuverklaringen


10 INLEIDING: BSA in het BHG ● Het bouwafval in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest • Privéactoren en -infrastructuren • Privéoperators voor afvalophaling en -verwerking • Commerciële contracten voor afvalophaling • Enkele privésorteercentra en/of -verzamelcentra, geen enkel breekcentrum •

Sociale economie • Project voor ophaling en/of voorbereiding voor hergebruik van BSA (Ecopole)

• Producenten • Ruimere verantwoordelijkheid van de producenten en terugneemverplichting (Fost Plus, Val-i-Pac (Clean Site System), Bebat, Recupel, Recytyre, Valorfrit, …) • Vrijwillige initiatieven Voorbeeld: Recovynil


11

Formation « Matériaux dans les bâtiments durables » - IBGE – Printemps 2012

12 INLEIDING: BSA in het BHG ● Bouwafval in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest • Productie • Beheer • Praktijken op de bouwplaats

Zie vorige voordracht


13 INHOUDSOPGAVE I. INLEIDING • Leefmilieu Brussel • Het begrip 'afval' • Bouw- en sloopafval in het BHG II. GELDENDE WETGEVING • Algemene oriëntatie • Voor de werken • Op de bouwplaats III. TOOLS ONTWIKKELD DOOR LEEFMILIEU BRUSSEL • Gidsen en handleidingen • Opleidingen • Vrijwillige instrumenten IV. LOPENDE PROJECTEN Opleiding "Duurzaam gebouw: bouwafval" – BIM – Lente 2012

14 GELDENDE WETGEVING INZAKE AFVAL Algemene oriëntatie 1. Europese reglementering: kaderrichtlijn 2008/98/EG (nieuwe referentietekst inzake afval in EU)

● Stelt een afvalbeheerhiërarchie op: Preventie – voorbereiding voor hergebruik – recycling – energievalorisering – verwijdering

● Legt recyclingdoelstellingen voor 2020 vast: ●

50 % recycling van gemeentelijk afval

●

70 % recycling van bouwen sloopafval

● Verplicht lidstaten tot uitwerking van afvalpreventieplannen ● Introduceert het concept ‘end-of-life’ ● … Omzetting in Brussels recht voorzien voor maart 2012 Opleiding "Duurzaam gebouw: bouwafval" – BIM – Lente 2012

15 GELDENDE WETGEVING INZAKE AFVAL Toepassing van de hiërarchie op het bouwen sloopafval ● Preventie ●

Keuze van materialen

● Voorbereiding voor hergebruik ●

Recuperatie van materialen

● Recycling ●

Sortering op de bouwplaats van de verschillende afvalstromen om het afval te recycleren (puin, kunststof, hout, …)

● Andere nuttige toepassing of valorisering ●

Verbranding van de restfractie met energierecuperatie

● Verwijdering ●

Verbranding zonder energierecuperatie of storten als er geen alternatief mogelijk is

Elke producent van afval dient deze hiërarchie te respecteren! Opleiding "Duurzaam gebouw: bouwafval" – BIM – Lente 2012

16 GELDENDE WETGEVING INZAKE AFVAL Algemene oriëntatie 2.

Vierde afvalplan ● 2010 - , onderworpen aan tweejaarlijkse evaluatie ● Specifieke voorschriften voor het BSA met als doelstelling 90 % ervan te recycleren: ●

via diverse mechanismen de ecoconstructie aanmoedigen ;

●

selectief slopen ondersteunen en het uitbouwen van een circuit in de sociale economie voor de selectieve ontmanteling van gebouwen aanmoedigen;

●

mogelijkheden bestuderen om een sloopafvalinventaris op te nemen;

●

controles op de naleving van de geldende recycleerverplichting intensifiëren;

●

sensibiliseringscampagnes organiseren i.v.m. de correcte verwijdering van gevaarlijke afvalstoffen, waaronder PCB’s en asbest;

●

sorteren en recycleren op kleine bouwplaatsen promoten via proefprojecten;

●

aanvaardbare oplossing voorzien voor de ophaling van asbesthoudend bouwafval afkomstig van kleine huishoudelijke bouwplaatsen.


17 GELDENDE WETGEVING INZAKE BSA 3.

Brusselse wetgeving van toepassing op de bouwplaatsen

(Alleen de ‘afval’reglementeringen zijn hier opgenomen; stedenbouw, bodem, water, geluid, enz. worden niet behandeld)

● Voor de werken ● Milieuvergunning

● Op de bouwplaats ● Gevaarlijke afvalstoffen ● Inerte afvalstoffen ● Restafval (sorteerverplichting op grote bouwplaatsen)

Extra informatie: Gids voor het beheer van bouwen sloopafval, 3e editie (BIM, 2009) http://www.bruxellesenvironnement.be/Templates/Professionnels/Informer.aspx?id=4122&langtype=2060&detail=tab3 Opleiding "Duurzaam gebouw: bouwafval" – BIM – Lente 2012

18 GELDENDE WETGEVING INZAKE BSA voor de werken ● Milieuvergunning (Ordonnantie van 5 juni 1997) ● Er dient een milieuvergunning verkregen te worden of er is een officiële verklaring vereist voor er met de exploitatie van bepaalde activiteiten, uitrustingen of ingedeelde inrichtingen wordt gestart. ● Bepaalde bouwplaatsen bestaan uit ingedeelde inrichtingen, zoals de inrichtingen voor het bewaren, opslaan of verwerken van afval. ● Specifieke procedure overeenkomstig het type vergunning. ● Meer informatie op ●

Gids van milieuvergunningen

http://www.bruxellesenvironnement.be/Templates/Professionnels/niveau2.aspx?id=11508&langtype=2060


19 GELDENDE WETGEVING INZAKE BSA tijdens de werken ● Gevaarlijke afvalstoffen (BBHR van 25 april 2002) ● Verplichting de gevaarlijke afvalstoffen aan een erkend verwijderaar over te dragen of ze zelf volgens bepaalde voorwaarden te verwijderen ● Verplichting een gevaarlijke-afvalstoffenregister bij te houden ● Speciale opslagvoorwaarden ● Een erkende ophaler inschakelen voor de gevaarlijke afvalstoffen / naar een gewestelijk inzamelcentrum voor chemisch afval brengen

Voorbeelden van gevaarlijk afval: asbest, batterijen, accu’s, gebruikte oliën, TL-lampen, potten verf, white spirit, bepaalde AEEA, behandeld hout, koolteer, … Herinnering: specifieke sessie over asbest en gevaarlijke afvalstoffen op 08/05/2012 Opleiding "Duurzaam gebouw: bouwafval" – BIM – Lente 2012

20

Formation « Matériaux dans les bâtiments durables » - IBGE – Printemps 2012

21 GELDENDE WETGEVING INZAKE BSA tijdens de werken ● Asbest (BBHRvan 10 april 2008) ● Verplichting tot verwijderen van asbest uit een gebouw voor dit wordt gesloopt ● Bij elke MV-aanvraag m.b.t. werken voor het verwijderen of inkapselen van asbest moet een asbestinventaris worden gevoegd; deze aanvraag wordt behandeld door het BIM ● Voorschriften voor verlading (‘manutentie’), opslag, verpakking, … ● Verplichting tot opstellen van een asbestinventaris voor alle werken voor het slopen / renoveren van gebouwen van > 500 m² en daterend van voor 1998 ● Andere verplichtingen m.b.t. gevaarlijke afvalstoffen

Herinnering: specifieke sessie over asbest en gevaarlijke afvalstoffen op 08/05/2012 Opleiding "Duurzaam gebouw: bouwafval" – BIM – Lente 2012

22 GELDENDE WETGEVING INZAKE BSA tijdens de werken ● Inerte afvalstoffen (1/2) ●

Verplichting tot recycleren van de steen- en zandfractie van het BSA (Besluit van 16 maart 1995) ● Recyclingverplichting ten laste van de aannemer ● Recycling is het transformeren van het puin om het als secundaire grondstof te kunnen gebruiken (bijv. in breekcentrum) ● Bouw-, sloop-, renovatiewerken, gebouwen, kunstwerken, wegen of andere inrichtingen ● Vrijstelling van de verplichting als er in een straal van 60 km geen enkele recyclinginrichting is


www.valorem-recyclahe.be

25 GELDENDE WETGEVING INZAKE BSA tijdens de werken ● Inerte afvalstoffen (2/2) ● Hergebruik van het puin in wegenwerken (omzendbrief van 9 mei 1995)

● Toepassingen waarvoor bepaalde gerecycleerde materialen kunnen worden gebruikt ●

Grondwerken

●

Onderfunderingen en funderingen

●

Wegdekken

●Gerecycleerde materialen die kunnen worden gebruikt ●

Puinzeefzand

●

Puinbrekerzand

●

Betonpuinsteenslag

●

Metselwerkpuinsteenslag

●

Mengpuinsteenslag (beton en metselwerk)

●

Asfaltpuinsteenslag


26 GELDENDE WETGEVING INZAKE BSA tijdens de werken ● Sorteerverplichting voor niet-gevaarlijke en niet-inerte afvalstoffen geldt slechts voor bepaalde werken ● Ontwerp van besluit tot het invoeren van een sorteerverplichting voor de Brusselse ondernemingen voor de volgende afvalstromen: PMD, papier – karton, groenafval, glas en afval waarvoor een terugneemverplichting bestaat (AEEA, batterijen, …) ● Vrijstelling voor de werken die niet onderworpen zijn aan een verklaring of milieuvergunning


27 Tools ontwikkeld door Leefmilieu Brussel Transversaliteit van de thematiek van het bouwen sloopafval (duurzaam bouwen, afval en vergunningen) ● Informatie ● Website, infofiches en dienst van de facilitator ecoconstructie ● Gidsen en handleidingen ●

Praktische handleiding voor de duurzame bouw

●

Gids voor het beheer van bouwen sloopafval

● Opleidingen ● Vrijwillige instrumenten ● VOORBEELDGEBOUWEN ● Referentiesysteem



29 Tools ontwikkeld door Leefmilieu Brussel ● Algemene filosofie van de BSA-tools bepaald door de afvalhiërarchie – ladder van Lansink ● Preventie ● Voorbereiding voor hergebruik ● Recycling ● Energievalorisering ● Verwijdering


30 Tools ontwikkeld door Leefmilieu Brussel ● Preventie ● Renovatie bevoorrechten op nieuwbouw ● Hoeveelheid geproduceerd afval verminderen (verpakkingen, gebruik van gerecycleerde en recycleerbare producten, …) ● Keuze van materialen / producten rekening houdend met hun schadelijkheid: ● Verf en vernis in waterfase (acryl-, vinyl-,…) ● Natuurleien of leien uit beton, dakpannen uit gebakken aarde of uit beton ● Dierlijke of plantaardige lijmen, lijnoliekit,. ● Ontkistingsoliën op plantaardige basis, kalk, … ● Isolatie uit plantaardige vezels ● ...

● …


http://19bis.c om

Hennepwol (www.cest-tout-vert.co)

Hennep (http://www.futura-sciences.com)

RECUP’TOUT - Liège

RECUP’TOUT - Liège

RECUP’TOUT -

Chine - 2010

36 Tools ontwikkeld door Leefmilieu Brussel ● Voorbereiding voor hergebruik ● Selectieve afbraak en hergebruik van de materialen ● Demontage en sortering op de bouwplaats van de elementen die hergebruikt en gerecycleerd kunnen worden ● Recuperatie en tweede leven van de materialen ● Reparatie ● Controle ● Wederverkoop

● Voorbeelden van materialen: ● Tegels, bakstenen, straatstenen, dakpannen, schoorstenen, putten, wastafels, wc’s, … ● Hout (deuren, vensters, trappen, …) ● Spoelbakken uit RVS, ijzerwerk, waterpompen, radiatoren, balkons uit smeedijzer, staande lampen, badkuipen, …


37 Tools ontwikkeld door Leefmilieu Brussel ● Recycling ● Sorteren aan de bron wordt bevoorrecht (beter dan later sorteren) ● Moet gebeuren door het sorteren op de bouwplaats te verbeteren en door een scheiding aan de bron (nieuwe containers, nieuwe praktijken) ● Vergroten van het aantal te sorteren fracties

● Energievalorisering ● Wanneer recycling niet meer mogelijk is

● Verwijdering ● Geen enkel alternatief mogelijk


38 Tools ontwikkeld door Leefmilieu Brussel 1. Gidsen en handleidingen ●

Praktische handleiding voor de duurzame bouw •

Doelstelling: het ontwerp en de realisatie van gebouwen met hoogwaardige milieuprestaties ondersteunen, rekening houdend met de levenskwaliteit van de bewoners/gebruikers en met de economische uitvoerbaarheid. · Doelgroep: architecten, studiebureaus, bouwheren en aannemers. · Projecten met een omvang van maximaal 1.000 m²

•

Structuur: afdrukbare fiches met 3 niveaus:

MAT12

· Het niveau van de motivatie: de principes. · Het niveau van de reflectie: de elementen van de duurzame keuze. · Het niveau van de actie: de uitvoering en de aanvullende informatie. · Structuur en presentatie zijn gemeenschappelijk voor elk van de fiches


39 Tools ontwikkeld door Leefmilieu Brussel 1. Gidsen en handleidingen ● Praktische handleiding voor de duurzame bouw • •

5 domeinen – 62 fiches (waarvan er 4 over afval handelen) Principe van voortdurende verbetering, verdere uitdieping aan de gang om deze handleiding eind 2012 uit te breiden tot gebouwen van diverse formaten, om er tevens meer technische informatie in op te nemen, en om een efficiëntere, dynamische lezing van het elektronische document mogelijk te maken

Aanvullende informatie: http://www.bruxellesenvironnement.be/Templates/Professionnels/Informer.aspx?id=2354


40 Tools ontwikkeld door Leefmilieu Brussel 1. Gidsen en handleidingen ● Gids voor het beheer van bouwen sloopafval ● 3e editie van de gids in 2009 (1e ed. in 1995) ● Praktische tool voor een gezond beheer van de afvalstromen met respect voor het milieu als deel van de dagelijkse taken op de bouwplaats ●

Hoofdstukken van de gids ●

WETGEVING (milieuvergunning, afval en bodem)

●

OPLOSSINGEN VOOR DE NUTTIGE TOEPASSING VAN DE VERSCHILLENDE TYPES AFVALSTOFFEN ●

Afvalbeheerhiërarchie

●

Het sorteren op de bouwwerf, het gebruik van containers en het gebruik van big bags

●

MILIEUVRIENDELIJK VERWIJDEREN

●

WEGENWERKEN EN WONING- EN UTILITEITSBOUW

●

ADRESSENLIJST

● Evolutie van de werkelijkheid op het terrein gaat sneller dan de updates ! Opleiding "Duurzaam gebouw: bouwafval" – BIM – Lente 2012

41 Tools ontwikkeld door Leefmilieu Brussel 2. Opleidingen ● Jaarlijkse opleidingscyclus over duurzame gebouwen met een module "Bouwmaterialen – Bouwafval" 3. Vrijwillige instrumenten ● VOORBEELDGEBOUWEN ● Het afval wordt behandeld in het gedeelte over de grondstoffen, als een niet-energiegerelateerde maatregel i.v.m. ecoconstructie, net zoals grondgebied , water en de aspecten comfort en gezondheid; ● Project om het criterium 'grondstof' te consolideren Aanvullende informatie: http://www.bruxellesenvironnement.be/Templates/Professionnels/Niveau2.aspx?id=4646&l angtype=2060 Opleiding "Duurzaam gebouw: bouwafval" – BIM – Lente 2012

42 Tools ontwikkeld door Leefmilieu Brussel 3.

De vrijwillige instrumenten

●

Referentiesysteem ‘Duurzame gebouwen’ (voorzien voor de toekomst): ● Uitwerken van een systeem voor de erkenning van de kwaliteit van een duurzaam gebouw (certificering, labeling en zelfevaluatie) ● Kenmerken van dit referentiesysteem ●

Gemeenschappelijk voor de drie gewesten en aangepast aan de Belgische markt

●

Toegankelijk voor alle soorten budgetten

●

Aangepast aan de verschillende bestemmingen

●

Voldoende nauwkeurig voor bijzonder hoogwaardige gebouwen

● Leefmilieu Brussel is de initiatiefnemer van het project ● Goed ontwikkelde criteria “grondstof" en "afval" ● A priori operationeel eind 2012 Opleiding "Duurzaam gebouw: bouwafval" – BIM – Lente 2012

43 LOPENDE PROJECTEN OP HET VLAK VAN BSA ● Consolidatie van de aspecten verbonden aan grondstoffen en afval in de algemene tools voor duurzame gebouwen ● Algemene reflectie over de wetgeving (inventaris, gerecycleerde granulaten op bouwplaatsen, …)

gebruik

van

● Geleidelijke implementatie van de voorschriften van het afvalplan ● Twee concrete projecten in het kader van de Alliantie Werkgelegenheid – Milieu



45 LOPENDE PROJECTEN OP HET VLAK VAN BSA ● Alliantie Werkgelegenheid – Milieu ● Fiche 25-3: mobiliseren van de Sociale economie in de duurzame bouwsector door inschakeling van laaggekwalificeerde werkzoekenden, as 'selectieve afbraak' ● Drie projecten gedragen door LB ●

Studie "Ceraa / Rotor"

●

Hergebruikgids

●

Project voor de activering van de afvalverwerkingskanalen


46 LOPENDE PROJECTEN OP HET VLAK VAN BSA 1. Hergebruikgids ● Gemeenschappelijk project van het BHG en het Waalse Gewest (1/3 – 2/3), ondersteund door Ressource, CCBW en CIFFUL ● December 2011 tot december 2013 ● Doelstelling: het uitwerken van een praktische gids om selectieve afbraak, sortering op de bouwplaats, hergebruik van gerecupereerde materialen en gebruik van gerecycleerde producten te bevorderen. ● Methodologie in 4 hoofdfasen ● Opstellen van de gids op basis van reeds uitgevoerde werken gericht op "hergebruik" ● Verbeteren van de gids op basis van ervaring opgedaan op 5 openbare proefbouwplaatsen ● Creëren van een expertisenetwerk ● Communicatie over en verspreiding van de praktische gids Opleiding "Duurzaam gebouw: bouwafval" – BIM – Lente 2012

47 LOPENDE PROJECTEN OP HET VLAK VAN BSA 2. Project voor de activering van de afvalverwerkingskanalen ● Project van Rotor in samenwerking met FEBRAP en Groupe One ● Januari tot september 2012 ● Doelstelling: activeren van het kanaal van het hergebruik in het BHG om vraag en aanbod met elkaar te verzoenen ● Methodologie in 4 hoofdfasen ● Opstellen van een jaarboek van de verkopers van bouwmaterialen actief op de Brusselse markt ● Verrichten van ‘test’transacties ● Proefproject samen met ETA om een eventuele "voorbereiding voor hergebruik“-fase te testen ● Communicatie over het project (voordracht in architectuurscholen, artikels in gespecialiseerde vakbladen en bladen voor het grote publiek, …)


TITEL EERSTE HOOFDSTUK

TITEL TWEEDE HOOFDSTUK

TITEL DERDE HOOFDSTUK

48

DANK U VOOR UW AANDACHT


OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN: BOUWAFVAL Dag1.3 Het bouwafvalbeleid in het BHG

Recommend Documents