Opleiding Duurzaam Gebouw De technieken (warmte, ventilatie, SWW) : ontwerp en regeling Leefmilieu Brussel

Opleiding Duurzaam Gebouw De technieken (warmte, ventilatie, SWW) : ontwerp en regeling Leefmilieu Brussel Regelgeving en installaties Jonathan FRONHOFFS Cenergie cvba

Doelstellingen van de presentatie

●

Wettelijke kader verwarmingsinstallaties duiden

●

EPB-verwarming en Ecodesign richtlijn toelichten

●

Detail van EPB-verwarming in bijlage als naslag

2

Algemeen schema van de presentatie

●

Wettelijk kader

●

Verschil Ecodesign-EPB

●

Inleiding Ecodesign

●

Inleiding EPB

3

Context EPB & Ecodesign

20% Minder primaire

20% Minder CO

2

energie •

• • •

Herziening van de EPBrichtlijn Ontwerpcriteria voor producten m.b.t. energie: boiler, airco, vensters Herziening van energielabels: de ecobloem van de EU Richtlijn Energiediensten

20% Aandeel hernieuwbare energie

•

Regeling fluorgassen

• •

De richtlijn over hernieuwbare energiebronnen Omvat aërothermische, hydrothermische en geothermische energie

Bron: Daikin

4

4

Context EPB & Ecodesign

EPB-Verwarming

Richtlijn Ecodesign

Eisen implementatie installaties

Product-eisen

5

Context EPB ●

●

De reglementering steunt op: ►

Europese richtlijn 2002/91/EG over de energieprestatie van gebouwen en,

►

Gewestelijke Ordonnantie EPB van 7 juni 2007

Doelstelling: ►

6% minder uitstoot - gebouwnvan de uitstoot die verband houdt met de activiteit van de gebouwen

> 70% ●

Hoe ►

Bestaande installaties verbeteren

►

Nieuwe performante installaties

Bron: Leefmilieu Brussel

6

Context Ecodesign ●

●

De reglementering steunt op: ►

Ecodesign Richtlijn voor energiegerelateerde (ERP) producten - 2009/125/EG vervangt

►

Ecodesign Richtlijn 2005/32/EG voor energieverbruikende producten (EUP)

Scope: ►

EUP: Energy Using Products

►

ERP: Energy Related Products

7

Context Ecodesign ●

●

EUP: Energy Using Products ►

Lampen

►

Wasmachine’s

►

Ketels

►

Stofzuigers

►

…

ERP: Energy Related Products ►

Vensters

►

Stoomketels

►

Stroomkabels Bron: EPB Certificaat

►

Isolatiematerialen 8

Wat is Ecodesign? De milieu-impact van producten verminderen op basis van de levenscyclusanalyse Voor elke productgroep

LAAG

Milieu-impact

Energielabel

Vereist minimum HOOG

verbannen Bron: Daikin

9

Context Ecodesign Kaderrichtlijn 2009/125/EG DG Ondernemingen (ENTR)

DG Energie (ENER) 1. Verwarmingsketels

12. Prof. koelkasten

23. Gril en kookplaten

ENTR 1 koeling

2. Boilers

13. Huish. koelkasten

24. Wasmachines, droogkasten en vaatwassers

ENTR 2 transformatoren

3. pc’s

14. Vaatwassers

25. Koffiezetapparaten niettertiair

ENTR 3. geluids- en beelduitrusting

4. Kopieertoestellen

15. Branders fossiele brandstoffen

26. Verliezen in stilstand

ENTR 4. ovens en fornuizen

5. tv’s, …

16. Droogkasten

27. UPS

ENTR 5. uitrustingen

6. Verliezen slaapstand

17. Stofzuigers

28. Pompen

ENTR 6 airco & ventilatie

7. Batterijladers

18. Settopboxen

29. Pompen voor fonteinen en vijvers

8. Kantoorverlichting

19. Huish. verlichting

30. Motoren

9. Straatverlichting

20. Lokale verwarmingsproductie

31. Compressoren

10.Airco <12 kW

21. Prod. Centrale verw. hete lucht

11. Motoren, ventilatoren

22. Ovens

Bron: Daikin

10

EPB-verwarming: samenvatting ●

VTI: Verantwoordelijke Technische Installaties

●

2 types installaties: Type 1 < 100 kW ≤ Type II

●

16 EPB-eisen m.b.t installaties

●

►

Thermische isolatie

►

Type branders

►

Energiemeting

►

….

3 acties: ►

EPB-oplevering

►

Periodieke controle

►

Diagnose 11

EPB-verwarming: overzicht eisen

12 Bron: De oplevering van verwarmingssystemen van type 2”, www.leefmilieubrussel.be

Nuttige hulpmiddellen, websites, enz. : ●

●

●

●

http://www.leefmilieubrussel.be/Templates/Professionnels/informer .aspx?id=32599&langtype=206 ►

De oplevering van verwarmingssystemen van type 2 (.pdf)

►

Module regelgeving voor verwarmingsspecialisten (.pdf)

Voor particulieren: ►

Leefmilieu Brussel > dienst Info-Leefmilieu: 02 775 75 75

►

De Energiehuizen: http://www.maisonenergiehuis.be

Voor professionelen (studiebureau’s, syndici,…): ►

Facilator Duurzame Gebouwen

►

0800 85 775 (NL en FR)

►

[email protected]

Voor professionelen (erkende verwarmingstechnici, erkende verwarmingsinstallateurs en EPB-verwarmingsadviseurs): ►

www.epbverwarmingbru.be en www.pebchauffagebru.be (BIM, KVGB en Cedicol) 13

Te onthouden van de presentatie

●

Implicaties van Ecodesign op installaties

●

Grote lijnen van EPB-verwarming

14

Contact

Jonathan FRONHOFFS Projectleider Energiezorg Coördinaten : 

: 02/513.96.13

E-mail : [email protected]

15

Bijlage EPB

16

Context

-

VTI =? U

-

In de praktijk -

Sancties

1. Wetgevingsreferenties en doelstellingen De EPB-verwarmingsreglementering past binnen het energie- en milieubeleid van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en is gericht op het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen.

CO2-uitstoot

Residentieel

Tertiair Transport

 Doelstelling: vermindering met 6% van de uitstoot die verband houdt met de activiteit van de gebouwen

Industrie

Bron: www.leefmilieubrussel.be

 1. Bestaande installaties verbeteren  2. Nieuwe performante installaties

De reglementering steunt op: • Europese richtlijn 2002/91/EG over de energieprestatie van gebouwen en, • de omzetting ervan in de gewestelijke ordonnantie van 7 juni 2007

17 17

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

2. Uitvoering

= Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering betreffende de voor de verwarmingssystemen van gebouwen geldende EPBeisen bij hun installatie en tijdens hun uitbatingsperiode (3 juni 2010 + amendementen van 19 januari 2012 en 24 januari 2013) = “Besluit verwarming” De EPB-verwarmingsreglementering legt het volgende op: • een reeks van 16 EPB-eisen gericht op het verbeteren van de energieefficiëntie en de vermindering van de milieu-impact van de verwarmingsinstallaties, • de uitvoering van 3 acties voor controle van deze installaties door vakmannen die erkend zijn door Leefmilieu Brussel.

18

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

3. Toepassingsgebied De bepalingen van de EPB-verwarmingsreglementering zijn van toepassing op alle verwarmingssystemen die minstens een ketel omvatten: • met een nominaal vermogen > 20 kW,

• die werkt op een niet-hernieuwbare gasvormige of vloeibare brandstof, • die water gebruikt als warmtedragend medium  De reglementering heeft betrekking op de meeste centrale verwarmingsinstallaties in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Zijn uitgesloten uit het toepassingsgebied van de EPB-verwarmingsreglementering: luchtverhitters, warmtepompen, WKK-installaties, verwarmingketels op steenkool, pellets of hout, boilers, enz.

19

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

4. Verwarmingssystemen

Verwarmingssysteem: het geheel van de onderdelen die nodig zijn om de lucht van een gebouw en/of het sanitair warm water (SWW) te verwarmen, met inbegrip van de warmtegenerator(en), de distributie-, opslag en emissiecircuits en de regelsystemen.

20

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

4.1. Voorbeelden van verwarmingssystemen

Eengezinswoning met verwarmingssysteem met 1 ketel en 1 distributiecircuit

Productie

Distributie

Emissie

Ketel > 20kW + gas/stookolie + water  verwarmingsbesluit

Source: www.energieplus-lesite.be

21

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

4.1. Voorbeelden van verwarmingssystemen Collectief verwarmingssysteem voor meerdere wooneenheden met 2 ketels EN 2 distributiecircuits (1circuit per gevel)

Buitenvoeler NOORD

ZUID

Primaire lus


22

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

4.1. Voorbeelden van verwarmingssystemen Verwarmingssysteem voor productie SWW

Productie SWW WW SWW

KW


23

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

4.1. Voorbeelden van verwarmingssystemen Verwarmingssystemen met verwarmingsbatterij Vervuilde lucht

Vervuilde lucht Verse lucht Verse lucht


24

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

4.1. Voorbeelden van verwarmingssystemen

-

Sancties

Productie SWW

Verwarmingssysteem dat radiatoren, een verwarmingsbatterij en een SWWreservoir voedt

Vervuilde lucht

Ve

Verse lucht


25

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

4.1. Voorbeelden van verwarmingssystemen Verwarmingssysteem met ketel en warmtekrachtkoppeling

Warmtekrachtkoppeling

Indien alleen WKK  nee Source: www.energieplus-lesite.be

26

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

4.1. Voorbeelden van verwarmingssystemen 2 verschillende verwarmingssystemen! Verwarming 1

Verwarming 2

SWW

Verwarmingssysteem A

Verwarmingssysteem B

BRON: Opleiding tot EPB-adviseur, thermische installaties, J. Claessens. Source: Opleiding tot EPB-adviseur, thermische installaties, J. Claessens.

27

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

4.2. Types van verwarmingssystemen Verwarmingssysteem van type 1: verwarmingssysteem gevoed door een verwarmingsketel met een nominaal vermogen <= 100 kW. Verwarmingssysteem van type 2: verwarmingssysteem gevoed door een verwarmingsketel met een nominaal vermogen > 100 kW of door meerdere verwarmingsketels.  De EPB-eisen die van toepassing zijn, de inhoud van de regelgevende bepalingen en de erkende vakmannen die gemachtigd zijn om ze uit te voeren, worden bepaald door het type van verwarmingssysteem (type 1 of type 2).

28

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

5. De verantwoordelijke van de technische installaties (VTI) ●Voor

de aan een milieuvergunning (MV) onderworpen installaties, is de VTI de fysieke of rechtspersoon die houder is van de MV ●Voor

de installaties die niet onderworpen zijn aan de milieuvergunning (zonder MV), is de VTI de eigenaar (of elk van de mede-eigenaars) van de installaties.

De VTI moet de EPB-eisen betreffende de installaties naleven, en moet deze laten controleren (oplevering, periodieke controle en diagnose).

29

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

Voorbeeld Appartement in een appartementsgebouw VERWARMING Individueel

Collectief

Individueel

VTI = eigenaar van het appartement

2 VTI’s Verwarming = gezamenlijke eigenaars SWW = eigenaar van het appartement

Collectief

2 VTI’s Verwarming = eigenaar van het appartement SWW = gezamenlijke eigenaars

1 ENKELE VTI = gezamenlijke eigenaars

SWW

30

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

6. De EPB-eisen Verwarming met radiatoren Technische eisen Aard Meetopening op verwarmingsketel Verbranding en rookemissie (metingen) Vermogensmodulatie (brander)

Indien nieuw1 Trekvermogen schoorsteen Natuurlijke trek Ventilatie stookruimte en schoorsteen Indien nieuw 2

Buitenvoeler

Dichtheid afvoer verbrandingsgassen en luchttoevoer Dimensionering verwarmingsketel Indien nieuw1

ZUID

Warmte-isolatie leidingen en accessoires Indien nieuw1

C

Warmte- en luchtverdeling in zones Regeling en programmering Logboek ! Energiemetingen verwarmingsketel!

Indien nieuw3 Indien nieuw1 Primaire lus

C Energieboekhouding

!

C

“!” = onmiddellijk


1. 2. 3.

Nieuwe ketel/onderdelen Nieuwe stookplaats Nieuw netwerk / uitbreiding

31

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

6. De EPB-eisen Verwarming via lucht – Hygiënische lucht Technische eisen Vervuilde lucht

Aard

C

SiIndien > 5.000m³/h, 2.500 h/an > 5.000 m³/uur, 2.500 uur/jaar Warmterecuperatie RécupChal Verse lucht

Indien “vergaderzaal” > 5.000>m³/uur, Si “salle de réunion” 5.000 m³/h ∆ debiet ∆débit

Logboek

!

Elektrische meting ventilatoren si neuf ! > 10.000 m³/u >10.000m³/h Warmterecuperatie Indien nieuw Variatie verseluchtdebiet Indien nieuw Energieboekhouding !

! = onmiddellijk


“indien nieuw” = nieuw ventilatiesysteem

32

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

7. Door de EPB-verwarmingsreglementering voorziene handelingen De reglementering voorziet de volgende handelingen:

• de oplevering van de verwarmingssystemen (conform of niet-conform) • de periodieke controle van de verwarmingsketels (conform of nietconform) • de diagnose van de verwarmingssystemen die een ketel van meer dan 15 jaar oud omvatten (informatie)

33

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

Eisen van de EPB-verwarmingsreglementering /diagnose


Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

7.1. Periodieke controle van de ketels Erkend vakman: de erkende verwarmingstechnicus

35

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

7.1. Periodieke controle van de ketels Frequentie: • om de 3 jaar voor gasketels • elk jaar voor stookolieketels Inhoud: • de reiniging van de ketel, • de reiniging van de afvoerleidingen van de verbrandingsgassen, • de regeling van de brander van de ketel • de verificatie van de conformiteit met bepaalde eisen Documenten: attest van periodieke controle en stappenplan.

36

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

7.1.1. Attest van periodieke controle en stappenplan: Na afloop van de periodieke controle:  De erkende verwarmingstechnicus levert een attest af waaruit blijkt dat het systeem conform of niet-conform is (en dat wordt bewaard in het logboek). Bij niet-conformiteit stuurt de verwarmingstechnicus een kopie van het attest naar Leefmilieu Brussel. Het stappenplan is een schriftelijk document dat de vooropgestelde kalender toelicht die voor de uitvoering van de periodieke controles en de diagnose moet worden nageleefd, alsook de kalender van de daadwerkelijk uitgevoerde handelingen, met inbegrip van de oplevering. Het moet door de erkende vakman worden opgesteld (indien het nog niet bestaat) en aangevuld.

37

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

7.1.1. Attest van periodieke controle en stappenplan:

38 38

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

7.2. De oplevering van een verwarmingssysteem Erkend vakman: Systeem van type 1 Systeem van type 2

erkend verwarmingsinstallateur EPB-verwarmingsadviseur

De oplevering vindt plaats: • bij de installatie van een ketel • bij de vervanging van het ketellichaam • bij de vervanging van de brander • bij het verplaatsen van een ketel Inhoud: verificatie van de conformiteit van het verwarmingssysteem met de EPB-eisen. Document: Opleveringsattest en stappenplan

39

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

7.2.1. Opleveringsattest en stappenplan: Na de oplevering: • de erkende vakman stelt het stappenplan op (indien het nog niet bestaat) en vult het aan • het opleveringsattest geeft aan of het systeem conform of niet-conform is. Het attest wordt in het logboek bewaard. Een kopie van het attest wordt naar Leefmilieu Brussel gestuurd door de erkende vakman.

40

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

7.3. In conformiteit stellen Indien bij de periodieke controle of de oplevering een niet-conformiteit wordt vastgesteld  heeft de VTI 5 maanden de tijd om zijn systeem conform te maken.

Indien de niet-conformiteit toe te schrijven is aan de niet-naleving van de eisen: • meetopeningen of • ventilatie van de stookplaats,  beschikt de VTI over 7 bijkomende maanden (een verantwoordende nota moet dan bij het attest worden gevoegd).

41

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

7.4. Diagnose van het verwarmingssysteem Erkend vakman: systeem van type 1 systeem van type 2

erkend verwarmingsinstallateur EPB-verwarmingsadviseur

De diagnose moet worden uitgevoerd ten vroegste een jaar voor en ten laatste een jaar nadat de oudste aangesloten ketel 15 jaar oud is. Een periodieke controle moet binnen de 12 maanden voor de diagnose worden uitgevoerd. Verwarmingsketels >= 16 jaar Inhoud: de diagnose van het verwarmingssysteem is een beoordeling van de prestatie van dit systeem. Documenten: diagnoseverslag en stappenplan Het diagnoseverslag is niet bindend. 42

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

7.4.1. Tool voor de diagnose van verwarmingssystemen van type 1. Gemeenschappelijk voor de 3 gewesten!

43

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

7.4.2. Tool voor de diagnose van verwarmingssystemen van type 2.

Gemeenschappelijk voor de 3 gewesten!

SOFTWARE AUDIT-H100

44

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

8. De erkende vakmannen (herhaling)

TYPE DE SYSTEME DE CHAUFFAGE

Source: Infofiche over de EPB-reglementering voor verwarming, www.leefmilieubrussel.be

45

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

9. Sancties 9.1. Voor de erkende vakmannen: De prestatie van de erkende vakmannen wordt door een kwaliteitscontroleorgaan gecontroleerd. Vakmannen die hun verplichtingen niet nakomen, kunnen geschorst worden of hun erkenning kan worden ingetrokken.

46

Context

-

VTI = ? U

-

In de praktijk

-

Sancties

9.2. Voor de VTI: Indien de reglementaire handelingen worden uitgevoerd:  conform: geen sanctie  niet-conform: 5 maanden (+ 7 maanden)  daarnaast: administratieve boete Indien de reglementaire handelingen niet worden uitgevoerd: 1. vaststelling door een certificateur bij de verkoop of de verhuur van een onroerend goed 2. klacht van buren en vaststelling door BIM-medewerker 3. vaststelling door BIM-medewerker tijdens geïntegreerde controles (in het kader van een MV)  strafrechtelijke sancties (art. 34 van de OEPB): - gevangenisstraf van 8 dagen tot 12 maanden - en/of boete van 25 tot 25.000 euro ( = f (kW) )

47

In het kort: samenvatting van de eisen en verwijzing naar het Staatsblad De 16 eisen van het verwarmingsbesluit, de aanleidingen en het overeenkomstige artikel + bijlage in de wettekst

Van toepassing voor een Beschrijving

Eisen

meetopening op verwarmingsketel verbranding & rookemissie (metingen) vermogensmodulatie (brander) trekvermogen schoorsteen ventilatie stookruimte en schoorsteen dichtheid afvoer verbrandingsgassen en luchttoevoer dimensionering verwarmingsketel thermische isolatie leidingen & accessoires warmte- en luchtverdeling in zones regeling en programmering logboek energiemetingen verwarmingsketel elektriciteitsmetingen ventilatoren warmteterugwinning luchtafvoer regeling van het verseluchtdebiet energieboekhouding

Art.

Bijlage Pagina.

Aanleiding

periodieke controle periodieke controle periodieke controle, nieuwe ketel/brander periodieke controle periodieke controle periodieke controle nieuwe ketel/brander nieuwe ketel/brander nieuw distributienetwerk nieuwe ketel/brander 1 januari 2011 1 januari 2011 (enkel indien 100 < kW < 500, dubbel indien > = 500 kW) 1 januari 2011 (indien > = 10.000 m³/uur) nieuwe installatie (indien > 5.000 m³/uur en > 2.500 uur/jaar) nieuwe installatie (indien > = 5.000 m³/uur en variabele bezetting) 1 januari 2011 (indien verplichte meter)

bestaande installatie

Nieuwe/vernieuwde installatie

x (indien > = 100 kW) x (indien > = 10.000 m³/uur) -

x (indien > = 5.000 m³/uur en > 2.500 uur/jaar) x (indien > = 5.000 m³/uur en var. bezetting x (indien > = 100 kW)

Opmerkingen: - De kolommen “Artikel”, “Bijlage” en “Pagina” verwijzen naar de wettekst die in het Belgisch Staatsblad is gepubliceerd. - De tekst vindt u hier: http://www.leefmilieubrussel.be/Templates/Professionnels/informer.aspx?id=32599&langtype=2067

48

Bijlagen bij de presentatie (ondersteuning voor eventuele vragen en antwoorden) •

1: Eis 8: Thermische isolatie (water, accessoires, lucht)

p. 40

•

2: Eis 9: Verdeling

p. 44

•

3: Eis 10: Regeling

p. 45

•

4: Eis 11: Logboek

p. 46

•

5: Eis 12: Meting

p. 47

•

6: Eis 16: Energieboekhouding

p. 48

Opmerking: de nummering van de bijlagen komt niet overeen met de nummering van de bijlagen bij het besluit, maar wel met die van deze presentatie…

49

Bijlage 1.1: Thermische isolatie: Dikte isolatiemateriaal verwarmingsleidingen


Bijlage 1.1: Thermische isolatie: Dikte isolatiemateriaal verwarmingsleidingen

Hors VP

Dans VP

Klasse 1: λ < 0,035 W/mK Klasse 2: 0,035 <= λ <= 0,045 W/mK 51 Bron: De oplevering van verwarmingssystemen van type 2”, www.leefmilieubrussel.be

Bijlage 1.1: Thermische isolatie: Dikte isolatiemateriaal verwarmingsaccessoires


Bijlage 1.2: Thermische isolatie: Dikte isolatie luchtcirculatieleidingen


Bijlage 2: Verdeling


Bijlage 3: Regeling Normaal regime: - < 400 m²: thermostatische kranen en/of kamerthermostaat - >= 400 m²: + klimaatregeling Vertraagd regime en vorstbescherming: - Vertraagd = comfort T° - (3 tot 5°) - Vorstbescherming = ~5 °C; anti-condensatie = 8 tot 10 °C Programmering: - Klok op 7 dagen, vast of optimiser Automatische uitschakeling verwarming (bv. 15 °C) Beheer circulatiepompen: geen behoefte  nuldebiet Alle verwarmingsketels: - Ketels laten werken volgens thermische behoefte  cascadeschakeling - Geen beroep op generator buiten irrigatie  afsluitkraan - Voorrang aan generator met beste rendement  doordachte cascade - Temperatuurniveau zo laag mogelijk  = f (meest eisende kring) - Retourcircuit ok voor condensatie  warme retour

55

Bijlage 4: Logboek


Bijlage 5: Meting


Bijlage 6.1: Gedetailleerde energieboekhouding (> 500 kW)


Bijlage 6.2: Vereenvoudigde energieboekhouding (< 500 kW)


Opleiding Duurzaam Gebouw De technieken (warmte, ventilatie, SWW) : ontwerp en regeling Leefmilieu Brussel

Recommend Documents