OPENBARE VERKOOP GEBOUW BIJBANK ANTWERPEN VAN DE NATIONALE BANK VAN BELGIË NV
A. ALGEMENE INFORMATIE 1. Contact en inlichtingen Openbare verkoop door : • N otaris Eric CELIS te Antwerpen, Kasteelpleinstraat 59,
[email protected] of +32 (0)3 213 98 16 • Notaris Alexis LEMMERLING (Berquin notarissen) te 1000 Brussel, Lloyd Georgelaan 11 www.berquinnotarissen.be,
[email protected] of +32 (0)2 643 29 11 Zitdagen (telkens in het Notarishuis te 2018 Antwerpen, Koningin Elisabethlei 10) : • op donderdag 22 mei 2014, om 14u00 • op donderdag 19 juni 2014, om 14u00 Te bezoeken : enkel op afspraak, contactpersoon Mevr. Christiane Bayet
[email protected] of +32 (0)2 221 34 87
2. Ligging en kadastrale gegevens Het gebouw van de Nationale Bank van België is gelegen in Antwerpen op een driehoekig terrein dat begrensd wordt door de Frankrijklei, de Mechelsesteenweg en de Bourlastraat. De hoek Mechelsesteenweg / Bourlastraat grenst aan de Leopoldplaats. Officieel adres : Frankrijklei 164-166 te 2000 Antwerpen. Het goed is gekend ten kadaster : Antwerpen Afdeling 3 Sectie C nr. 0807 C • Kadastraal inkomen • Geïndexeerd KI (2013) • Onroerende voorheffing (2013)
€ 92 094 € 154 838 € 63 484
3. Stedenbouwkundige gegevens Uit een brief van het stadsbestuur te Antwerpen de dato 18 juni 2013, blijkt dat : • d e stad beschikt over het plannen- en vergunningenregister waarnaar verwezen wordt in artikel 7.6.1 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening ; • de bestemming van het perceel volgens het geldende gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan : Art. 6 : Zone voor Centrumfuncties – Stedelijke functies (Ce6) De volgende functies zijn toegelaten : wonen is toegelaten, detailhandel is op het gelijkvloers toegelaten, reca is op 1 bouwlaag toegelaten, kantoren en diensten zijn toegelaten,
•
•
• • •
vrijetijdsvoorzieningen zijn toegelaten, gemeenschapsvoorzieningen zijn toegelaten, hotels zijn toegelaten, groothandel en bedrijvigheid zijn niet toegelaten, industrie, logistiek en opslag zijn niet toegelaten. overdruk van het perceel volgens het geldende gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan : Art. 9 : Overdruk – Detailhandel (dh) ; Algemene voorschriften ; Culturele, historische en / of esthetische waarde : bovenop de functies die toegelaten zijn in de specifieke bestemmingszones geldt : detailhandel is toegelaten op het gelijkvloers, in de kelder en op de eerste verdieping, detailhandel is toegelaten in heel het gebouw. voor het goed volgende stedenbouwkundige vergunningen werden afgeleverd : vergunning met dossiernummer : 11002_2003_5935 van 3 mei 2004 tot het bouwen van een loopbrug tegen de binnengevel, vergunning met dossiernummer : 11002_1983_23110 van 24 mei 1983 voor veiligheidswerken, vergunning met dossiernummer : 11002_2000_2907 van 14 september 2000 tot het verbouwen van de bijbank met betrekking tot het creëren van nieuwe laad- en losruimte. geen dagvaarding uitgebracht werd overeenkomstig de artikelen 6.1.1 of 6.1.41 tot en met 6.1.43 van voormelde codex ; geen voorkooprecht geldt, zoals bedoeld in artikel 2.4.1 van voormelde codex ; geen verkavelingsvergunning van toepassing is.
Het gebouw bevindt zich tevens op de inventaris van bouwkundig erfgoed en is een herkenningspunt binnen het bebouwde Antwerpse stadsweefsel. De dienst erfgoed Vlaanderen heeft recent te kennen gegeven het gebouw verder te willen inventariseren met het oog op een eventuele bescherming. De Bank is in het bezit van een milieuvergunning MLAV1 / 1000000323 die eindigt op 2 december 2030.
4. Bijzondere voorwaarde In de akte verleden voor notaris Charles SEVESTRE te Antwerpen op 9 december 1874 staat vermeld wat volgt (vrije vertaling – voor de letterlijke tekst zie bijlage 1) : ‘Om aan het gebouw een monumentaal aspect te geven dienden uitsprongen voorzien te worden op de openbare weg en werd aldus door het innemen van de openbare weg inbreuk gepleegd op de rechten van de stad. Om iedere discussie hieromtrent te vermijden zijn comparanten tot een overeenkomst gekomen waarvan de inhoud volgt. Artikel één. De heer Burgemeester verklaart, in naam van de stad Antwerpen, dat de Bank onder de hierna opgesomde voorwaarden het gebruik zal bekomen van het terrein dat bezet is door de uitsprongen, hekken, treden, enz. van het op te richten gebouw en waarvan de limieten van de uitsprongen aangeduid zijn door een rode lijn op het plan waarvan sprake hierboven.
Artikel twee. Het gebruik van het genoemde terrein is geenszins onherroepelijk toegewezen aan de Bank, integendeel, dit is maar tijdelijk. Elk recht dat hieruit zou voortvloeien zal stoppen indien door om het even welke omstandigheid het Hotel van de Bank zou verdwijnen. Artikel drie. De Nationale Bank zal aan de stad Antwerpen de som van tienduizend frank betalen bij wijze van akte van erkenning ; deze som werd gestort in de gemeentekas voor het verlijden van deze akte, waarvan kwitantie en kwijting. Artikel vier. Het spreekt vanzelf dat indien het Hotel van de Bank zou verdwijnen en de stad het terrein, waarvan het gebruik tijdelijk aan de Bank wordt verleend, terug in bezit zou nemen, dat de aan de stad gestorte som van tienduizend frank waarvan sprake hierboven onherroepelijk door deze verkregen blijft en de Bank geen recht heeft om de terugbetaling ervan te vragen. Artikel vijf. De Heer Burgemeester verklaart dat deze overeenkomst gesloten werd in het algemeen belang om de rechten van de stad te kunnen waarborgen m.b.t. de eigendom van de openbare weg en dat het college hiervoor bevoegd werd verklaard na beraadslaging van de gemeenteraad van Antwerpen op datum van zeven juli duizend acht honderd vierenzeventig, goedgekeurd door de Bestendige Deputatie van de Provincieraad Antwerpen op datum van acht november duizend acht honderd vierenzeventig.’ De koper zal worden gesubrogeerd in alle rechten en verplichtingen van de verkoper die voortvloeien uit de hierboven aangehaalde bijzondere voorwaarden, voor zover ze nog van toepassing zijn.
5. Bodem In het gebouw is een risico-inrichting gevestigd, zoals bedoeld in artikel 2, 14° van het Vlaamse bodemdecreet, met name er zijn 3 stookolietanks van elk 10 000 liter aanwezig. Op 12 november 2013 werd een oriënterend bodemonderzoek uitgevoerd door ARCADIS Belgium NV en op 9 december 2013 werd door de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij een bodemattest afgegeven voor het goed. De inhoud van het attest luidt als volgt : ‘2. Inhoud van het bodemattest Deze grond is opgenomen in het grondeninformatieregister. 2.1 Uitspraak over de bodemkwaliteit Volgens het Bodemdecreet moeten op deze grond geen verdere maatregelen worden uitgevoerd.
2.1.1 Historische verontreiniging Volgens het Bodemdecreet moet er geen beschrijvend bodemonderzoek uitgevoerd worden op deze grond. De OVAM baseert zich voor deze uitspraak op het oriënterend bodemonderzoek van 12.11.2013, en op de hierin opgenomen bodemkenmerken en functie van de grond.
2.2 Documenten over de bodemkwaliteit
2.2.1 H istorische verontreiniging DATUM : 12.11.2013 TYPE : Oriënterend bodemonderzoek TITEL : O riënterend bodemonderzoek Nationale Bank van België Antwerpen, Frankrijklei 164-166 te 2000 Antwerpen AUTEUR : Arcadis Belgium NV
Dit bodemattest vervangt alle vorige bodemattesten.’
6. Bereikbaarheid De bijbank is uiterst gunstig en centraal gelegen en gemakkelijk bereikbaar zowel te voet, per fiets, met het openbaar vervoer als met de auto. • o p ± 15 minuten loopafstand van het centraal station en stadhuis, op ± 10 minuten loopafstand van de Meir ; • gelegen aan een knooppunt van het openbaar vervoer, zowel voor bus als voor tram ; • op ± 5 minuten rijden van de Ring ; • ondergrondse openbare parking, ‘Parking Nationale Bank’, aanwezig met uitgang juist voor het gebouw.
B. OMSCHRIJVING
1. Volume opbouw De vrij complexe structuur van het gebouw kan opgesplitst worden in een zestal grote volumes en twee kleinere verbindingsvolumes, gesitueerd rond een open binnenplaats, t.t.z. : • c entraal woongebouw op de Frankrijklei (oorspronkelijk 2 herenhuizen met elk een woning huisbewaarder) ; 3 à 4 bovengrondse bouwlagen en dakverdieping ; • torengebouw hoek Frankrijklei en Mechelsesteenweg ; 3 bovengrondse bouwlagen en dakverdieping ; • torengebouw hoek Frankrijklei en Bourlastraat ; 3 bovengrondse bouwlagen en dakverdieping ; • twee lagere verbindingsvolumes tussen woongebouw Frankrijklei en de torengebouwen hierboven vermeld (inrijpoorten) ; • torengebouw Leopoldplaats ; 3 bovengrondse bouwlagen en dakverdieping ; • verbindingsvleugel Mechelsesteenweg ; 2 bovengrondse bouwlagen en dakverdieping ; • verbindingsvleugel Bourlastraat ; 2 bovengrondse bouwlagen en dakverdieping. Enkel de twee lagere verbindingsvolumes (inrijpoorten) en de centrale binnenplaats zijn niet voorzien van (half-) kelderniveau. De gelijkvloerse verdieping bevindt zich op ongeveer 1,70 m boven het voetpad Frankrijklei. Het kelderniveau ligt op zijn beurt ongeveer 1,40 m onder dit voetpad. De binnenplaats helt af van het niveau voetpad tot ongeveer 1,70 m eronder.
2. Basis cijfergegevens Terreinoppervlakte Bruto bebouwde oppervlakte terrein Totale bruto vloeroppervlakte Totale netto vloeroppervlakte Geschat totaal volume gebouw Geschat bovengronds volume
± 2 700 m² ± 2 120 m² ± 11 000 m² ± 8 000 m² ± 46 000 m³ ± 43 000 m³
Afstand assen loodrecht op straatgevels : 3,20 m (verbindingsvleugels). Binnenafstand tussen gevels verbindingsvleugels : 10,00 m.
3. Technische uitrustingen Volgende goed onderhouden uitrustingen zijn aanwezig : • é én hydraulische lift en zes elektrische liften ; drie heftafels ; • centrale verwarming via radiatoren, gevoed vanuit de stookplaats (kelder zijde Mechelsesteenweg) met vier verwarmingsketels op stookolie met een totaal vermogen van ± 1 000 kW ; • drie polyester stookolietanks met een inhoud van 3 x 10 000 l. naast de stookplaats ; • twee gasketels (2 x 59 kW) voor sanitair warm water keuken douches ; • gasboiler van 380L / 23 kW voor sanitair warm water lokalen Frankrijklei ;
• b eperkte mechanische verluchting in enkele kluizen, lokalen voor waardenbehandeling, keuken, refter en toezichtlokaal ; • 4 koelmachines en 2 split units met een totaal koelvermogen van 170 kW (koelvloeistof R22 en R410A) ; • gekeurde elektrische installatie, met een eigen hoogspanningscabine van 250 kVA (kelder vleugel Mechelsesteenweg). Functionele verlichting behalve in de representatieve lokalen die uitgerust zijn met decoratieve lusters en sfeerverlichting ; • datavoorbekabeling in de lokalen met een kantoorfunctie, de loketten en de lokalen voor waardenbehandeling ; • automatische brandmelders en sirenes, aangesloten op een centraal meld- en stuurbord ; • uitgebreid systeem van toegangscontrole met afstandsbediening van deuren en poorten, videobewaking en een alarmsysteem. De toegangscontrole- en alarmsystemen zullen door de Bank worden verwijderd.
4. Energieprestatie certificaat (EPC) EPC opgesteld voor het woongebouw nr. 166 op de Frankrijklei (geldig tot 24 juni 2023) : • woning beheerder (166 / 1) : 287 kWh / m² / jaar • woning conciërge (166 / 2) : 526 kWh / m² / jaar
C. KORTE HISTORIEK In 1872 verwierf de Bank het terrein ‘de Driehoek’ (perceel 65 van het uitbreidingsplan van de stad), gelegen op de plaats van de gracht van de vroegere Spaanse wal (opgetrokken onder Keizer Karel V vanaf 1545 en afgebroken in 1860), met een oppervlakte van 2 669 m². Een gebouw met een monumentaal karakter drong zich op door de 19de-eeuwse uitbreidingsplannen van de stad. Zie ook gelijktijdige projecten als de Vlaamse schouwburg, en het Museum voor Schone Kunsten. Het gebouw werd in de periode 1875-1879 opgetrokken in een monumentale stijl naar een ontwerp van architect Beyaert (geboren te Kortrijk op 29 juli 1823 en overleden te Brussel op 23 januari 1894) en in gebruik genomen op 1 december 1879.
D. ARCHITECTURALE WAARDE VAN HET GEBOUW 1. Algemene architecturale beoordeling (bron prof.-ir. J. Victoir) De bijbank is een markant gebouw en een belangrijk baken in Antwerpen.
De duizelingwekkende opeenstapeling van kolommen en pilasters op de portiekvormen in de gevels van de drie hoekpartijen, de ambigue ruimte-ontwikkeling van de grote trapzaal op de Leopoldplaats, het fantastische spel van concave en convexe massa’s die rond het gebouw een soort plint vormen, het uittrekken uit de skeletgevel aan de straatzijde van de grote scheepsboegvormen, het spel van de baksteen- en natuursteenverwerking in de binnenkoer, de bijna irreële ruimte-opvatting in de lokalen onder de torenspitsen. Dit is slechts een greep uit de ontelbare aspecten waar dit gebouw zo rijk aan is. Het gebouw wordt regelmatig vergeleken met een kleinere versie van het kasteel van Chambord in Frankrijk.
2. Waardevolle gevelmaterialen (straat- en binnengevels, daken en ornamenten) De gevels aan de straatzijden hebben een luxueuze bekleding in witte Euville-steen gekregen, die naar de stad gericht een open en beglaasd skelet vormen (Mechelsesteenweg en Bourlastraat). De gevels van de binnenplaats zijn opgebouwd uit een skeletstructuur van natuursteen, opgevuld met baksteen metselwerk. Deze herinneren aan de baksteenarchitectuur van de laatmiddeleeuwse binnenstad met zijn pleintjes. De drie hoekvolumes evenals de verbindingsvleugels zijn wat dakbedekking betreft gedicht met natuurleien, vlak voor het volume Leopoldplaats en verbindingsvleugel, gedeeltelijk concaaf voor de torenvolumes Mechelsesteenweg en Bourlastraat en terug vlak voor het volume woning(en) op de Frankrijklei. De lagere poortvolumes Frankrijklei zijn eveneens afgedicht met vlakke bedekking in natuurleien. De beperkte hoogte van deze laatste volumes laat de omvang van de binnenplaats vermoeden. Het smeedwerk voor de ramen en tevens gebruikt voor lantaarns, de koperen spitse dakornamenten (windwijzers, torenspitsen), de volumineuze dakdoorboringen met schouwlichamen en de talrijke torentjes en daklantaarn toren Mechelsesteenweg zijn eigen aan de waardevolle architectuur van dit gebouw. Net als in andere van zijn projecten (o.a. hotel van de gouverneur Nationale Bank) tekende Beyaert zijn concept met zijn eigen beeltenis (zijgevel toren Bourlastraat).
3. Waardevolle architecturale afwerking binnenruimten Bepaalde ruimten in het gebouw hebben een niet te verwaarlozen architecturale waarde qua concept, volumewerking en afwerking. Deze zijn in de huidige toestand quasi onbeschadigd zodat ze, mits een lichte opfrissing, in hun oorspronkelijke staat kunnen bewaard worden.
Inkom- en traphal Leopoldplaats • q uasi gebeeldhouwde cassette plafonds in pleisterwerk • natuurstenen (marmeren) monumentale trap van –1 naar +1 • koperen handgrepen van kelderniveau tot tussenniveau 0 / 1 • concaaf / convexe wanden • in de vorm van grote bouwblokken gepleisterde wanden • marmeren vloerbekledingen • originele monumentale binnenschrijnwerkerij (deuren) • smeedijzeren trapleuning + houten handgreep Inkom- en traphal Frankrijklei rechts • • • •
onumentale draaitrap van 0 naar +1 m sierlijke metalen trapleuning + kandelaar marmeren vloerbekledingen originele monumentale binnenschrijnwerkerij (deuren)
Lokalen eerste verdieping toren Bourlastraat en gebouw Frankrijklei • • • • •
r ijkelijk versierde lokalen (schouwen, plafonds, spiegels) waardevolle parketpatronen glas in loodramen in de ridderzaal (toren Bourlastraat) aangename ruimtewerking door tongewelf in doorgangen boven poorten originele monumentale binnenschrijnwerkerij (deuren)
Lokalen in het volume Frankrijklei en inkom links gelijkvloerse verdieping • d eze lokalen zijn minder rijkelijk afgewerkt dan de bovenliggende lokalen op de eerste verdieping. Enkel het waardevolle parket en enkele monumentale deuren zijn behouden. De originele plafonds zijn verborgen achter een verlaagd gyprocplafond. Er gebeurden verschillende verbouwingen waaronder het inrichten van een veiligheidslokaal en toegangssas naar dit laatste en naar de inkom- en traphal woning. De oorspronkelijke trap werd hier verwijderd om plaats te maken voor een kleinere granito draaitrap en lift. Lokalen in het volume Leopoldplaats en de toren Bourlastraat • d eze lokalen op eerste en tweede verdieping Leopoldplaats en tweede verdieping toren Bourlastraat zijn minder rijkelijk afgewerkt en bezitten bijna allemaal nog hun originele plafonds in pleisterwerk met randmoulures
4. Verborgen waardevolle architecturale elementen in het gebouw Door de verbouwingen van de vleugels Mechelsesteenweg en Bourlastraat op de gelijkvloerse verdieping (waardenbehandeling en lokettenzaal) en op de eerste verdieping (conferentiezaal en secretariaat) zijn de zeer typische originele elementen verborgen. Achter de meer recente bekledingen gaan de originele gepleisterde cassette plafonds met randmoulures schuil. Deze benadrukten de metalen skeletstructuur, gesteund op kunstig versierde gietijzeren kolommen. De originele vloeren (parket en marmer) moesten plaats maken voor meer functionele vloerbekledingen. Na ontmanteling zou de oorspronkelijke architectuur in al zijn glorie kunnen gerestaureerd worden.
5. Adembenemende zolderruimten De indrukwekkende zolderruimten van het volume Leopoldplaats, toren Bourlastraat, toren Mechelsesteenweg en het woongebouw Frankrijklei zijn quasi ongebruikt. Ze zijn wat architecturale waarde betreft belangrijk. De combinatie van lichte rechte en gebogen metalen spanten samen met dragend metselwerk wekt een uniek ruimtegevoel op. Uit verdere studie zou een functionele bruikbaarheid kunnen blijken. De metalen spanten van de vleugels Mechelsesteenweg en Bourlastraat zijn een logische voortzetting van de onderliggende metalen skeletstructuur. Mede door de standramen worden deze ruimten benut als dakverdieping, die de rustzone en kantoorruimte huisvest.
BIJLAGE 1 In de akte verleden voor notaris Charles SEVESTRE te Antwerpen op 9 december 1874 staat vermeld wat volgt : ‘Que pour donner à l’édifice un aspect monumental, il a fallu donner aux bâtiments des saillies sur la voie publique et ainsi porter atteinte aux droits de la ville, par suite de cet empiètement sur la voie publique. Que pour éviter toute discussion à ce sujet, les comparants d’une et d’autre part ont conclu, arrêté et accepté l’accord dont la teneur suit. Article premier. Monsieur le Bourgmestre, au nom de la ville d’Anvers, déclare, que la Banque obtiendra aux conditions ci-après stipulées l’usage du terrain occupé par les saillies grilles, perrons et tous autres du bâtiment à ériger comme dit est ci-dessus et desquelles saillies l’extremité se trouve indiquée par une ligne rouge au plan ci-dessus rappelé. Article deux. L’usage du dit terrain n’est point concédé à la Banque d’une manière définitive, au contraire, il n’est que provisoire. Cette puissance et toute espèce de droit qui pourraient en résulter viendront à cesser, si par suite d’une circonstance quelconque l’Hôtel de la Banque venait à disparaître. Article trois. La Banque Nationale paiera à la Ville d’Anvers, à titre de redevance récognitive, une somme de dix mille francs, somme qu’elle a versée à la caisse communale avant la passation des présentes, dont quittance et décharge. Article quatre. Il est bien entendu qu’au cas où l’Hôtel de la Banque viendrait à disparaître et que la ville rentrerait en la libre possession du terrain, dont l’usage est laissé momentanément à la Banque que la somme ci-dessus de dix mille francs versée à la ville resterait irrévocablement acquise à cette dernière et que la Banque n’aurait aucun droit pour en réclamer la restitution. Article cinq. Monsieur le Bourgmestre déclare que la présente transaction a été faite dans un but d’utilité publique comme devant sauvegarder les droits de la ville concernant la propriété de la voirie et que le collège a été autorisé aux fins des présentes par délibération du conseil communal d’Anvers en date du sept Juillet mil huit cent soixante quatorze, approuvée par la Députation permanente du conseil Provincial d’Anvers en date du dix huit Novembre mil huit cent soixante quatorze.’
NOTA‘S
