Openbaar vervoer: blik op innovatieve concepten

Openbaar vervoer: blik op innovatieve concepten

2

Connekt

Voorwoord Overheden, vervoersbedrijven, marktpartijen en belangengroepen hebben een groeiende behoefte aan (innovatieve) oplossingen voor de huidige vervoersproblematiek. Openbaar vervoer speelt hierin een belangrijke rol. Het sociale, economische en politieke belang ervan is groot, voor overheden op alle verschillende niveaus. Om te kunnen concurreren met private vervoersmiddelen moet openbaar vervoer in staat kunnen zijn de aantrekkingskracht, betrouwbaarheid, veiligheid en efficiency te vergroten. Om dit te bereiken zijn niet alleen verbeteringen in bestaande vervoersconcepten nodig, maar ook ontwikkelingen van innovatieve vervoerswijzen. Innovatieve alternatieven bieden een nuttige en wenselijke aanvulling op het bestaande openbaar vervoer en gelukkig worden deze steeds concreter. Met behulp van dit boekje, waarin wij een aantal voorbeelden hebben uitgediept, geven wij u een algemeen beeld van de belangrijkste en meest actuele vernieuwingen binnen het openbaar vervoer. Zo krijgt u een overzicht van wat er speelt. Wilt u extra informatie over deze OV-vernieuwingen dan kunt u de genoemde bronnen raadplegen. Openbaar vervoer: blik op innovatieve concepten

3

De rol van Connekt Zoals in elke industrietak is samenwerking en afstemming op organisatorisch en technisch vlak een must om nieuwe ontwikkelingen effectief te kunnen toepassen. Connekt geeft hieraan ondersteuning door als platform een ontmoetingsplaats te bieden. Met het platform ITS OV faciliteert Connekt/ITS Netherlands al enige jaren de dialoog tussen de vervoerders, opdrachtgevende overheden en de industrie over ITS-toepassingen (Intelligente Transport Systemen) in het openbaar vervoer in Nederland. Het doel van dit platform is het realiseren en toepassen van open standaarden voor de (data) informatie-uitwisseling binnen het openbaar vervoer. Daarnaast is er ook veel kennis aanwezig over reisinformatiesystemen. Connekt faciliteert dit platform, brengt kennis in en verbindt de diverse (inter)nationale ontwikkelingen.

4

Connekt


5

6

Connekt

Inhoudsopgave Inleiding

9

1 OV-chipkaart

13

2 Individueel openbaar vervoer: de people mover 19 3 Lightrail

25

4 ITS-toepassingen in het openbaar vervoer

31

5 Innovaties in openbaar vervoer: algemeen

37

Alle bronnen op een rijtje

40


7

8

Connekt

Inleiding In dit boekje worden enkele voorbeelden rondom innovatief openbaar vervoer uitgelicht, met een focus op de ontwikkelingen in Nederland. In hoofdstuk 1 komt de OV-chipkaart aan bod, een ontwikkeling die op de rand van implementatie staat en een duidelijke impact zal hebben voor zowel de vervoersbedrijven als de reiziger. De recente ophef over de OVchipkaart geeft aan hoe belangrijk het is om alle aspecten van de implementatie te belichten. Hierna worden in het tweede hoofdstuk geautomatiseerde people movers besproken. Dit zijn onbemande voertuigen -bijvoorbeeld automatische busjes, kabelbanen en monorails- die rijden op een eigen infrastructuur. People movers zijn bij uitstek geschikt voor het bieden van efficiënt vervoer (voor- en natransport) op lokaal niveau, bijvoorbeeld tussen vervoerknooppunten en werk-, winkel- en recreatielocaties. Hoofdstuk 3 gaat in op lightrail. Onder lightrail vallen verschillende concepten van openbaar vervoer per spoor. Al deze concepten hebben gemeen dat het gaat Sneller en beter op weg met in-car systemen

9

om regionaal vervoer, waarbij een afstand tussen de tien en veertig kilometer wordt afgelegd. Een lightrailvoertuig kent meerdere verschijningsvormen en zit qua grootte tussen een tram en een trein in. Daarna richt hoofdstuk 4 zich op ITS-toepassingen in het openbaar vervoer: ITS-applicaties die erop gericht zijn de prestatie van het openbaar vervoer te verbeteren. Tot slot wordt, om uw beeld compleet te maken, een kort overzicht gegeven van innovaties in het openbaar vervoer in het algemeen. Zonder volledig te willen of kunnen zijn, wil Connekt u met dit boekje inzicht geven in de actuele stand van zaken rondom een aantal kansen en mogelijkheden voor OV-innovaties. Meer informatie kunt u vinden op: www.connekt.nl

10

Connekt


11

12

Connekt

1 OV-chipkaart De OV-chipkaart is een pas met een microchip en dient als vervoermiddel en betaalbewijs. De reiziger houdt de kaart voor een zogeheten check-in terminal, die bij de ingang van het station of in de bus of de tram staan. Via de microchip wordt een vooruitbetaling gedaan: van het saldo wordt een bedrag afgeboekt. Bij het verlaten van het voertuig laat de reiziger de kaart opnieuw lezen door de check-out terminal. Die berekent de daadwerkelijke ritprijs, waarna de definitieve afboeking of terugstorting plaatsvindt. Het saldo kan automatisch aangevuld worden vanaf de eigen bankrekening. Voor de invoering van de OV-chipkaart heeft het Ministerie van Verkeer en Waterstaat 115 miljoen euro uitgetrokken. De OV-chipkaart is een gezamenlijk initiatief van vijf grote openbaarvervoerbedrijven: Connexxion, GVB, HTM, NS en RET. Dit zijn de oprichters van de joint venture Trans Link Systems (TLS), waarin de vijf bedrijven samenwerken aan de introductie van de OV-chipkaart. Daarnaast fungeert TLS als clearinghouse en kaartuitgever. Iedere vervoerder geeft zijn eigen gebrande chipkaart uit, maar alle chipkaarten zijn bij alle vervoerders te gebruiken.


13

Er komen drie soorten OV-chipkaarten. Persoonlijke kaarten zijn persoonsgebonden en oplaadbaar met een saldo. Anonieme kaarten kunnen door meerdere mensen gebruikt worden, echter niet tegelijk. Wegwerpkaarten zijn kartonnen kaarten voor eenmalig gebruik en bevatten een vast aantal dagen of ritten. In de toekomst zullen er naar alle waarschijnlijkheid meer toepassingen komen voor de OV-chipkaart, omdat verschillende functies meer en meer geïntegreerd zullen worden. Een nog onderbelicht thema is dat de OV-chipkaart veel mogelijkheden biedt bij prijszetting in het openbaar vervoer, door mogelijkheden voor differentiatie in prijs en doordat vervoerders inzicht krijgen in het reisgedrag van de reizigers. Algemene doelen OV-chipkaart: • beperking van zwart- en grijsrijden, zodat het aantal incidenten in het openbaar vervoer afneemt. Veel treinen metrostations worden voor het nieuwe reis- en betaalsysteem voorzien van poortjes/tourniquets, die alleen open gaan voor reizigers met een OV-chipkaart. Dit kan een verbetering van sociale veiligheid in het openbaar vervoer betekenen. • gemak voor reizigers: geen contant geld nodig, niet meer in de rij voor een kaartje, in een handomdraai registreren en betalen. • direct inzicht in het reisgedrag van groepen passagiers, waarmee een nauwkeuriger verdeling van de reizigersinkomsten

14

Connekt

over de verschillende vervoerders mogelijk wordt en de inzet van mensen en middelen voor de vervoerder kan worden geoptimaliseerd.

Toepassing in de praktijk In Hong Kong en Singapore bestaan soortgelijke systemen al jaren. Miljoenen reizigers in Europa zijn gewend een OV-chipkaart te gebruiken, zoals in Londen en Parijs, maar ook in verschillende steden in Noorwegen en Zweden. In 2004 startten in Nederland de eerste proeven. Eind 2005 kwam de introductie van de kaart in de regio Rotterdam in trein, tram en metro. Vanaf 2006 stapte ook het GVB in Amsterdam in. Stand van zaken De stad Rotterdam is op dit moment het meest gevorderd als het gaat om de invoering van de OV-chipkaart. De beoogde landelijke invoering in 2009 zal waarschijnlijk verschoven worden naar een later tijdstip. Strippenkaarten en papieren abonnementen blijven daarom voorlopig nog geldig. Als de technische obstakels goed zijn verholpen, biedt het systeem volop kansen om letterlijk vaart te geven aan reizen met het openbaar vervoer.


15

Peter van Dijk Directeur bij Vialis en oprichter van Mobility Commerce Services (Mcom) “Vialis maakt samen met Thales deel uit van East-West e-ticketing B.V. Dit is een consortium waar ook MTR en Octopus Cards uit Hong Kong (vaste partners van EastWest) in zitten. In opdracht van de in Trans Link Systems (TLS) verenigde vervoersbedrijven implementeren we de OV-chipkaart in Nederland. “ “Openbaar vervoer mag nog veel meer om de reiziger gaan dan nu het geval is. Vandaar de oprichting van een aparte club binnen VolkerWessels die zich bezig houdt met de exploitatie en dienstverlening rondom de OV-chipkaart. De kaart levert immers een flink aandeel in klantgericht vervoer, op allerlei fronten. Het zorgt voor openbaar vervoer waarbij je makkelijk kunt afrekenen. Het wordt ook eerlijker, omdat je alleen betaalt voor de daadwerkelijk gereden kilometers. En, net zo belangrijk: het wordt veiliger. Reizigers zonder een geldig vervoerbewijs krijgen in de toekomst geen toegang meer tot de (grotere) stations.”

16

Connekt

“Degelijk openbaar vervoer kan grote positieve impact hebben op de congestie. Sinds er in België flink is geïnvesteerd en op sommige plekken zelfs gratis is geworden, is het aantal ov-reizigers behoorlijk toegenomen. Het imago van openbaar vervoer is nu niet goed, maar dat kan op redelijk korte termijn worden bijgesteld. Het snelste en beste is om er door de bril van de reiziger naar te kijken. Dan wordt duidelijk wat prioriteit moet hebben, wat reizigers écht willen. Ondanks de kinderziektes van nu ben ik ervan overtuigd dat de OV-chipkaart een grote bijdrage kan leveren aan sterk en betrouwbaar openbaar vervoer.” Meer informatie kunt u vinden op: www.ov-chipkaart.nl www.translink.nl


17

18

Connekt

2 Individueel openbaar vervoer: de people mover Binnen het openbaar vervoer kan onderscheid gemaakt worden tussen collectief en individueel vervoer. Bij collectief vervoer wordt het vervoermiddel gedeeld met andere reizigers, die een andere herkomst of bestemming kunnen hebben. Bij individueel of besloten vervoer gaat het om de specifieke vervoerswens van één reiziger of groep van reizigers. Collectief openbaar vervoer wordt uitgevoerd in opdracht van een (decentrale) overheid en wordt sinds 1969 mede betaald met behulp van een rijkssubsidie. Besloten vervoer wordt door de overheid niet gesubsidieerd. Dit hoofdstuk gaat dieper in op de ULTra PRT, een voorbeeld van individueel openbaar vervoer. Een onbemande taxi voor maximaal vier mensen met bagage, die autonoom op een aparte baan rijdt. Binnen een paar seconden staat hij voor je klaar en zoeft geruisloos naar de bestemming die je hebt ingetoetst op het touch screen bij de halte. De gelijkvloerse instap sluit aan op de hoogte van de trottoirband. Haltes kunnen zowel buiten als binnen worden gebouwd: handig


19

voor kantoren, ziekenhuizen en verzorgingshuizen. Via lasertechnologie bepaalt het voertuigje zijn plaats op de weg en houdt genoeg afstand ten opzichte van andere voertuigjes. Zo werken ULTra’s, people movers. De ULTra’s rijden al op diverse plekken in de wereld. Heijmans werkt samen met de Engelse fabrikant, Advanced Transport Systems (ATS) aan de verdere ontwikkeling van ULTra’s voor de Benelux. British Airport Authorities participeert voor 30% in het concept. Algemene kenmerken ULTra PRT: • vervoerstype: individueel vervoer. • kan tot 40 km/uur. • rijdt op afroep. • rijdt op eigen, aparte infra, die een netwerk vormt met eenrichtingsverkeer. Kosten aanleg: 3-5 miljoen per kilometer. • is bedoeld voor binnenstedelijk verkeer en voor- en natransport: tussen huis of kantoor naar hoofdtransportlijnen, zoals trein en snelweg.

Toepassing in de praktijk De ULTra PRT is vijf jaar getest op een baan in Cardiff. Ook gaat er eind dit jaar een proef van start op het Britse vliegveld Heathrow. Hoewel er slechts vier personen tegelijk in kunnen, is door de hoge frequentie de capaciteit groot. Dat maakt de ULTra PRT ook zeer geschikt voor de ontsluiting van woonwijken en bedrijventerreinen. In

20

Connekt

Nederland hebben diverse gemeenten interesse, onder meer Almelo, Maastricht en Lelystad. Stand van zaken De ontwikkeling van de ULTra loopt voor op andere vormen van people movers. Wat voorheen ‘iets van de verre toekomst’ leek, is nu binnen handbereik. De technologie van de voertuigen heeft zich reeds bewezen: ze zijn energiezuinig, stil en veilig. De productie van de voertuigen is inmiddels gestart. Doordat het materieel licht en kleinschalig is, hoeft ook de infrastructuur niet zwaar te zijn. Dit scheelt aanzienlijk in (operationele) kosten. Bovendien wordt er minder beslag gelegd op ruimte en is er nauwelijks sprake van horizonvervuiling. Nu de bereikbaarheid van steden een hot item is voor gemeentebesturen, zou dit systeem als schakel kunnen fungeren in een solide openbaar vervoersysteem. Het systeem is commercieel goed exploiteerbaar – vergelijk het huidige busvervoer, dat structurele subsidie ontvangt. Uit verkeerskundige studies blijkt dat er een significante wijziging ontstaat in vervoerskeuze: de auto wordt veel minder vaak gebruikt als er ook de keuze voor een ULTra is. Dat schept vervolgens weer capaciteit op de weg en in parkeervoorzieningen.


21

Jos Heerkens Directeur Innovatie, Heijmans Infrastructuur B.V. “Het bijzondere van ULTra is ook dat stedenbouwkundigen en architecten het eenvoudig kunnen inpassen in hun gebouwen. Denk aan hotels, zorgcentra, verzorgings- en verpleeghuizen, high tech parken. Op al die plekken is het mogelijk binnenhaltes aan te leggen. De consequenties hiervan zijn groot. Het stelt in staat de hele infrastructuur veel aangenamer in te richten zonder al dat autoblik. En de investeringen zijn veel minder dan bij nadere concepten, zoals de Maglev, de magnetsiche zweeftrein. Die heeft zware constructies nodig en is daardoor ook duur. De ULTra is erg licht en veel goedkoper.”

Bron: Advanced Transport Systems Ltd.

22

Connekt

“De innovatieve gedachte achter ULTtra is: het is openbaar vervoer, maar individueel gericht. Bij innovaties voor het openbaar vervoer is het veel gebruikelijker te denken in termen van massavervoer. En: het gaat op afroep. Het voertuig wacht op jou, niet jij op het voertuig. Eén van de eisen is dat elke passagier binnen een minuut een karretje kan krijgen. Dat wil zeggen dat 80% van de reizigers binnen 20 seconden zijn ‘taxi’ krijgt voorgereden.”

Bron: Advanced Transport Systems Ltd.

“Haalbaarheidsstudies laten zien dat het mogelijk is om binnen tien jaar dit systeem in gemeentes operabel te hebben. De gemeente Almelo is al heel ver. Die is op Europees niveau betrokken bij innovatief stedelijk vervoer. En de politieke wil is aanwezig: de wethouder daar wil in 2012 het systeem operabel hebben. Dergelijk enthousiasme heb je hard nodig om het systeem in de praktijk te realiseren. Iemand moet beginnen met de voordelen te demonstreren. Dan durven anderen een stuk sneller.” Meer informatie kunt u vinden op: www.ultraprt.com


23

24

Connekt

3 Lightrail Wat is lightrail? De eerste vraag over lightrail is altijd: wat is het nu precies? De term wordt te pas en te onpas gebruikt, waardoor het een containerbegrip is voor verschillende soorten modern railvervoer. Moderne stadstrams-met-lage-vloer, sneltrams of metrosystemen zoals de Docklands Light Railway in Londen: volgens sommigen allemaal lightrail, terwijl anderen deze bestempelen als light train of tram-train. Een algemene definitie luidt als volgt: lightrail is een railvervoersysteem dat sneller is dan een tram en lichter en goedkoper is dan een trein. Kortom, het bevindt zich ergens tussen een trein, een tram en metro in. In het buitenland zijn lightrailsystemen al jarenlang in gebruik en neemt het belang van deze modaliteit ook toe: in verschillende steden breiden de netwerken zich uit. Maar in Nederland wilden lightrailsystemen tot begin deze eeuw niet goed van de grond komen. Met de groeiende mobiliteitsproblemen in en tussen de steden komt er echter steeds meer belangstelling voor lightrail. Zo wordt in Nijmegen en Groningen nagedacht over aanleg van een nieuw netwerk.


25

Algemene kenmerken lightrail: • vervoerstype: massavervoer. • kan tot plm. 80 km/uur. • rijdt volgens schema’s. • kan rijden op eigen infrastructuur of in combinatie met heavy-rail (trein) op bestaand treinspoor. Kosten eigen infra: 16-20 miljoen per kilometer. • is bedoeld voor interstedelijke/regionale verbindingen.

Toepassing in de praktijk: twee recente Nederlandse voorbeelden 1 RijnGouweLijn De laatste jaren zijn in ons land diverse pilots geweest met lightrailsystemen. De primeur had de RijnGouweLijn. Deze pilot startte in 2003, met als doel ervaring op te doen met het gemengde verkeer van heavy en lightrail op het bestaande treinspoor. Tijdens de proef waren er de nodige tegenslagen met storingen rond de infrastructuur en het materieel. Deze hadden echter niets te maken met het fenomeen lightrail op zich. De pilot wees uit dat gemengd heavy- en lightrail-verkeer mogelijk is, wat betreft techniek en veiligheid. En de reizigers zelf? Zij beoordeelden het lightrail materiaal positiever dan de eerdere treinstellen. De uitstraling was goed, het in- en uitstappen ging prettiger door de lage vloer en de sociale veiligheid was groter door een overzichtelijk interieur en aanwezig NS-personeel.

26

Connekt

2 Randstadrail RandstadRail koppelt Zoetermeer, Rotterdam, Den Haag en Scheveningen aan elkaar. Waar nu nog treinen rijden, zullen deze worden vervangen door sneltram of metro; zoals nu het geval is tussen Rotterdam, Den Haag en Zoetermeer. In Den Haag is er aansluiting op het tramnetwerk, in Rotterdam op de metro. De lijnen van RandstadRail staan los van het spoorwegnet. Het is geen geheim dat RandstadRail geen florissante start kende. Er waren problemen met stroomvoorziening en veel storingen van technische en communicatieve aard. De bus heeft lang als alternatief vervoer gediend. Sinds de herfst van 2007 rijdt de RandstadRail volledige diensten in de regio Haaglanden. In 2008 zullen de werkzaamheden in Rotterdam zijn afgerond. Tevens wordt er gewerkt aan een studie naar mogelijke uitbreiding. Stand van zaken Het publieke imago van lightrail is door de negatieve publiciteit over deze twee projecten nog niet al te best. Toch hebben deze railsystemen veel potentie om stedelijke regio’s te ontsluiten en met elkaar te verbinden en zo het openbaar vervoer een aantrekkelijk vervoersalternatief te laten worden voor de auto. Bovendien schept het nieuwe kansen voor stedelijke ontwikkeling.


27

Roland van Oeveren Directeur Projecten, Strukton Railinfra “Het is frappant te zien hoe de geschiedenis zich herhaalt. Begin vorige eeuw hadden veel steden tramnetwerken, zowel intern als naar andere plaatsen toe. Die netwerken werden er door de opkomst van de auto en bus op veel plekken uitgegooid. Nu de steden beginnen dicht te groeien met files, komt de interesse voor dergelijk massavervoer weer net zo hard terug. Logisch ook, want de capaciteit is groter dan die van bus of auto. Lightrail is bovendien ideaal als aanvoersysteem naar het hoofdsysteem, de grote corridors.” “De overheid kan een grote slag slaan door te gaan werken met geïntegreerde contractvormen. Er is nu niemand meer die vanuit het onderhoud kennis inbrengt in het ontwerpproces. Door alle gescheiden fases gaat er geen expertise rond en worden de gebakken peren pas op het eind zichtbaar. ProRail is overigens flink aan het veranderen hierin en gaat steeds meer richting output specificatie. Zo moet het ook: de kwaliteit verbetert naarmate de markt grotere verantwoordelijkheid kan en mag dragen.” “Alles wordt nu nog door de overheid bepaald, van het tracé tot waar de halteplaatsen komen. Elke uitvraag wordt als een kind aangekleed met dikke wanten en een wollen das, zo is het tenminste goed ingepakt. Dat is de redenering. Maar je kunt de vraag heel anders formuleren. Bijvoor28

Connekt

beeld door te zeggen: ik wil als overheid dat mensen in een straal van 400 meter kunnen wonen van een halte, en dat niemand langer dan zes minuten hoeft te wachten bij een halte. Dan geef je vertrouwen aan de markt en is het aan deze marktpartijen om met goede oplossingen te komen. Dit kun je prima aan burgers uitleggen. Een goede proeftuin zou de vertramming van de Uithof in Utrecht kunnen zijn. Daar kan de gemeente Utrecht een leuke beauty contest van maken.” Meer informatie kunt u vinden op: www.lightrail.nl www.randstadrail.nl www.rijngouwelijn.nl


29

30

Connekt

4 ITS-toepassingen in het openbaar vervoer Het aandeel van de wereldpopulatie dat in steden woont, blijft toenemen. Dit betekent een enorme uitdaging voor het openbaar vervoer. Toepassing van ICT kan zorgen voor een toename van veiligheid, vermindering van reistijden, betaalgemak en lagere onderhoudskosten. Het beleid van de Europese Commissie - zoals geformuleerd in haar Green Paper - benadrukt het belang van toepassing van ICT in openbaar vervoer voor efficiënt management van stedelijke mobiliteit. IPTS staat voor Intelligent Public Transport Systems. Dit zijn alle elektronische systemen en bijbehorende technologieën die het reizen per openbaar vervoer veiliger, efficiënter en comfortabeler maken voor reizigers en de OV-bedrijven. Door de brede definitie van IPTS zijn er legio voorbeelden. Op de volgende pagina worden er een aantal gegeven.


31

IPTS-toepassingen die de veiligheid in het openbaar vervoer vergroten: • fleet management systemen: navigatietechnologie met een feedback link naar de operator, zodat de operator het

voertuig kan volgen.

• CCTV (closed circuit television) camera’s. • automatische identificatie van voertuigen via bijvoorbeeld camera’s. • voor openbaar vervoer over de weg zijn verder vergelijkbare systemen mogelijk als in personenauto’s: systemen die de snelheid aanpassen ten opzichte van de voorligger, de juiste rijstrook aanhouden enzovoorts. Toepassingen voor efficiëntie en milieu: • prioriteitssystemen voor openbaar vervoer. • fleet management systemen: betere planning en inzet van materieel waardoor het aantal vervoersbewegingen daalt; • navigatiesystemen. • elektronische tickets: deze zorgen voor een eenvoudige en snelle betaling, wat het openbaar vervoer efficiënter maakt. Bovendien geeft het de kans meer data te verzamelen over de vraag naar openbaar vervoer. • systeemintegratie: dit verlaagt de wachttijd en wellicht zelfs het aantal overstappen, door dynamische halte-informatie; • real-time informatie.

32

Connekt

Voor reizigersgemak zijn bovengenoemde real-time informatie, systeemintegratie, elektronische tickets en CCTV camera’s ook van belang. Daarnaast zijn services mogelijk zoals WIFI-connecties in bussen en treinen. Voordelen IPTS heeft voordelen voor zowel overheid, bedrijfsleven als de gebruikers. Voor de reiziger is er een toename van het gevoel veiligheid, een prettigere beleving van de reis en beter persoonlijk tijdmanagement. De technologische middelen voor actuele en real-time informatie maakten de laatste jaren een significante ontwikkeling door. Deze stellen de reiziger in staat om snel, comfortabel, veilig en voordelig te reizen. Het reisgemak staat tegenwoordig centraal bij veel OV-bedrijven. Voor de overheid biedt IPTS een flinke bijdrage aan een oplossing voor maatschappelijke problemen als congestie en milieuvervuiling. Voor bedrijven levert het een commercieel voordeel op. Ze kunnen meer klanten trekken als gevolg van een verbeterde prestatie en service, en door verbeteringen in vloot en personeel plus management hiervan. Bij het invoeren van IPTS-toepassingen gaat het niet alleen over de techniek, maar juist over de implementatie en organisatie. Daarbij gaat het erom die kennisvragen te beantwoorden, die het proces kunnen versnellen en


33

opschalen. Een voorbeeld hiervan is de totstandkoming van real-time reisinformatie. Dit vraagt om verbeterde kwaliteit van de basisgegevens én standaardisatie van de verschillende systemen van vervoerders door onderlinge aansluiting. Meer informatie kunt u vinden op: www.iptseurope.com www.itsa.org Vanderschuren, M. Intelligent transport systems for South Africa, Universiteit Twente, 2006

34

Connekt


35

36

Connekt

5 Innovaties in openbaar vervoer: algemeen Op dit moment zijn diverse innovaties in het openbaar vervoer actueel, op zeer uiteenlopende terreinen, zoals organisatorische ontwikkelingen en veranderingen in tarifering, reisinformatie, infrastructuur en materieel. Een korte verkenning volgt in dit hoofdstuk. Organisatorisch zijn er nieuwe ontwikkelingen zoals de OV-fiets voor goed voor- en natransport. Ook de aanbestedings- en concessiemethode verandert: openbaar vervoer wordt meer en meer georganiseerd volgens marktwerking, decentralisatie en aanbestedingen. Meer informatie kunt u vinden op: www.kpvv.nl Potters, P. Creativiteit kan openbaar vervoer platteland redden, Connekt, 2003 Innovatieberaad Mobiliteit en Water, Innovatie mobiliteit en water: voor een Bereikbaar, Schoon en Veilig Nederland, Den Haag, 2006 www.ipo.nl


37

Op het gebied van tarifering is er de introductie van eurokaartjes en andere regionale tarieven. Ook de betaalwijze verandert sterk door de OV-chipkaart, die in hoofdstuk 1 aan bod is gekomen. Reizigers krijgen steeds meer beschikking over reisinformatie, zoals individuele reisadviezen via ov9292, dynamische reisinformatie op de halte, of het project Haaglanden Mobiel, waarbij multimodale reisinformatiediensten worden aangeboden. Ook het Streetlight Zoetermeer project biedt een vorm van reisinformatie. Meer informatie kunt u vinden op: www.streetlight.nl www.haaglandenmobiel.nl Ook de infrastructuur wordt volop benut voor innovatie. Vrije busbanen worden voorzien van VETAG of VECOM voor beïnvloeding van verkeerslichten. Er is aandacht voor prioriteitssystemen -deze verminderen de vertragende effecten van verkeerslichten op het openbaar vervoer- en voor oplossingen als embedded rail (een railsysteem waarbij de railconstructie in asfalt word verlijmd om overlast van aanleg en onderhoud te beperken). Qua materieel zijn er lagevloerbussen en trams, en materieel tussen bus en tram in, zoals bijvoorbeeld de Phileas bij Eindhoven Airport en Veldhoven. Ook zijn er nieuwe

38

Connekt

vervoersconcepten mogelijk: denk bijvoorbeeld aan de Randstad Rapid, een magneetzweeftrein om de grote steden in de Randstad te verbinden, en de Superbus, die met een snelheid van 150 tot 250 km/u kan rijden op een eigen baan, of met normale snelheid over bestaande infrastructuur. En ook de Hogesnelheidslijn, die zal gaan rijden tussen Amsterdam en Parijs, is interessant als serieuze concurrent voor de auto en het vliegtuig op dit traject.

Bron: Consortium Transrapid

Meer informatie kunt u vinden op: www.superbus.tudelft.nl www.innovatieplatformrail.nl www.randstadrapid.nl


39

Alle bronnen op een rijtje Innovatieberaad Mobiliteit en Water, Innovatie mobiliteit en water: voor een Bereikbaar, Schoon en Veilig Nederland, Den Haag, 2006 otters, P. Creativiteit kan openbaar vervoer platteland P redden, Connekt, 2003 anderschuren, M. Intelligent transport systems for South V Africa, Universiteit Twente, 2006 Websites www.haaglandenmobiel.nl www.innovatieplatformrail.nl www.iptseurope.com www.ipo.nl www.itsa.org www.kpvv.nl www.lightrail.nl www.ov-chipkaart.nl www.railforum.nl www.randstadrail.nl www.randstadrapid.nl www.rijngouwelijn.nl www.streetlight.nl www.superbus.tudelft.nl www.translink.nl www.uitp.org www.ultraprt.com www.verkeerenwaterstaat.nl 40

Connekt

Openbaar vervoer: blik op innovatieve concepten

Recommend Documents