Op zoek naar nieuwe kicks met Amerikaanse behandel methode CRA Rolling between hell and heaven met

F O C U S O P V E R S L AV I N G sZO R G VA n

uniek Begrijpen waar het om gaat

Op zoek naar nieuwe kicks met Amerikaanse behandel­methode CRA Rolling between hell and heaven met The Stoneds Veldwerker Christel Zwering over voorlichtingscampagne Partyfriends: “Onze belangrijkste boodschap: geef om je vrienden!” Jaargang 3 - nr 2 - NOVEMBER 2009

UNIEK

Inhoud 3

Will Hawkins Foundation zet missie leadgitarist The Stoneds voort

6

Voorlichtingscampagne Partyfriends

8

Tien jaar NovaFarm

10

Kort Inzien

11

Samenwerking tussen Stichting Coke Van Jou en Novadic-Kentron

12 Nieuwe CRA-methode voor betere behandelresultaten 16

Online behandeling bij Novadic-Kentron gestart

18 Novadic-Kentron pakt GHB-verslaving aan met nieuw protocol 21

Het gezicht achter… de hostels

Co lo f o n

Uitgave Inzien! is een uitgave van Novadic-Kentron, netwerk voor verslavingszorg. Inzien! wordt toegezonden aan relaties en medewerkers. Wilt u dit magazine ontvangen of heeft u opmerkingen of suggesties? Mail uw reactie naar [email protected]. Redactieraad Femke de Blijzer, Keimpe Burghout, Sandra de Graaf, Roel Hermanides, Leon de Leijer, Laura Prat Bertrams, Jules Pulles (Het Inventief), Martin Reddemann Hoofdredactie Laura Prat Bertrams, Femke de Blijzer Eindredactie Femke de Blijzer Ontwerp Simone Jacobs (Het Inventief)

2

Voorwoord Een van de belangrijkste doelen van Novadic-Kentron is een expertisecentrum zijn. Niet alleen regionaal, maar ook landelijk. Dan moeten wij natuurlijk voorop lopen met diensten die uniek zijn in Nederland. En dat doen we. Centraal staat daarbij de verregaande implementatie van de bewezen effectieve CRA-methode binnen onze organisatie. En kijk bijvoorbeeld eens naar onze nieuwe online behandeling. Online behandeling is niet uniek. Wel uniek is dat we deze volledig inrichten volgens CRA-principes. Het preventieconcept Partyfriends is in zijn opzet eveneens uniek: voorlichting wordt hierbij niet aan het individu gegeven, maar aan vriendengroepen. Uniek is ook onze aanpak van het groeiende GHB-probleem, dat ook al uitgebreid is belicht in de media. Uniek zijn heeft niet alleen te maken met innovatie, maar ook met eigenheid. Het perfecte voorbeeld hiervan tonen The Stoneds: een band van (ex-)drugsverslaafden die met de Will Hawkins Foundation een interactieve preventietour maken. In deze Inzien! leest u er alles over. Krijn in ’t Veld, Roel Hermanides Raad van Bestuur Novadic-Kentron

Fotografie Maria van der Heyden, Leon de Leijer, Nathalie Roumen, Cor Verbrugge, Ingeborg Willemen

Foto cover Maria van der Heyden Aan dit nummer werkte verder mee Wybo Vons (Wybo Vons Journalistieke Producties) Oplage 4.500 exemplaren Drukwerk Drukkerij Leonard, Oosterhout Copyright Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van Novadic-Kentron worden overgenomen. Hoewel bij de samenstelling van dit magazine de uiterste zorgvuldigheid is betracht, kan voor eventuele onjuistheden niet worden ingestaan.

W I LL H A W K I N S F O U N D AT I O N

Hoed je voor drugs…

W i l l H awki n s Fou n datio n zet m issie l eadgitarist T he S to n eds voort Het witte hoedje dat op zijn kist lag, prijkt nu in het logo van de stichting die na zijn dood werd opgericht. Willy Haerkens overleed op 6 januari 2009 aan een longontsteking. Onder de artiestennaam Will Hawkins was hij de laatste jaren van zijn leven actief als leadgitarist van ‘zijn’ band, The Stoneds. Zijn missie: jongeren met mooie nummers en persoonlijke verhalen waarschuwen voor de risico’s van drugs. Dit werk kan nu worden voortgezet dankzij de Will Hawkins Foundation, die financieel grotendeels wordt ondersteund door Novadic-Kentron. Ook na het overlijden van Willy Haerkens is The Stoneds nog altijd een bijzondere band. Alle bandleden zijn namelijk jarenlang verslaafd geweest aan harddrugs. Onder het motto ‘Rolling between hell and heaven’ willen ze jongeren bereiken met een duidelijke boodschap: begin niet aan de dope, want dat maakt je leven kapot. Enterbrainment Om de plannen waaraan Willy tot vlak voor zijn dood werkte, alsnog te kunnen realiseren, werd dit voorjaar de Will Hawkins Foundation opgericht. Vanuit die

stichting gaat de band optredens verzorgen met een interactief preventieprogramma. Een nieuw soort ‘enterbrainment’, waarbij jongeren op een directe, persoonlijke en speelse manier aan het denken worden gezet over het gebruik van verslavende middelen. Binnenkort treedt de band in Zwolle op bij enkele middelbare scholen. Dat gebeurt binnen een groter programma waarbij verschillende kunstvormen worden gecombineerd met een experimenteel interactief preventieprogramma. Tijdens dit programma zal worden onderzocht of deze bijzondere vorm van drugspreventie het gewenste bewustwordingseffect heeft op jongeren. Bevlogen gitarist “Ik heb Willy goed gekend”, vertelt Cor Verbrugge, secretaris van de Will Hawkins Foundation en onderzoeker bij Novadic-Kentron. “Willy is bijna dertig jaar van zijn leven verslaafd geweest aan heroïne en cocaïne. Ik ontmoette hem in 1992 voor het eerst tijdens een klinische opname. Ik herinner me hoe hij in de weekenden ’s avonds altijd zijn gitaar pakte. Hij was behoorlijk introvert, maar kon geweldig zingen en spelen”, zegt Cor terugkijkend. I nzien ! N O V E M B E R 2 0 0 9

3

“Deze band betekent alles voor me!” “Ik vind het in grote neonletters KICKEN dat we binnenkort in Zwolle optreden”, zegt Jean-Paul enthousiast. “Dat houdt ons scherp. Maar eerlijk gezegd zie ik er soms ook wel tegenop. Door die optredens en de voorlichting Jean-Paul die we daarbij geven, word je namelijk ook weer met je verleden geconfronteerd, terwijl ik juist zo graag vooruit wil.” Als bandleider van The Stoneds heeft Jean-Paul dit voorjaar de plaats van Willy Haerkens ingenomen. Behalve het spelen en repeteren is hij ook druk met de pr voor de band. “Na vijf jaar vechten komen er nu dankzij de band enorm veel positieve dingen op me af. Ik heb zelfs al tijdelijk werk aangeboden gekregen. Dat begint dus zijn vruchten af te werpen! Door mijn werk voor de band moet ik er netjes bijlopen en mijn afspraken nakomen. Dat helpt me enorm om clean te blijven. Daarbij weet ik heel goed dat alles wat ik nu opbouw, ook zo weer kapot kan zijn als ik zou terugvallen.”

De afgelopen zeven jaar lukte het Willy om van de heroïne af te blijven; wel gebruikte hij methadon en alcohol. Verder draaide zijn leven om het maken van muziek, liefst alleen boven op zijn kamer vol synthesizers, gitaren en een computer. Cor: “Al werkend aan verschillende cd’s maakte hij zijn droom waar om succes te hebben met een band; dat was hem door zijn verslaving namelijk nog nooit gelukt. Hij had wel bij diverse bands gespeeld. Maar dat liep steeds mis doordat hij te veel dronk en zijn rijbewijs kwijtraakte. Gaandeweg trok hij zich hierdoor steeds verder terug in een fantasiewereld.” Maar uiteindelijk krijgt Willy dan toch de kans om leadgitarist van The Stoneds te worden. Op filmpjes 4

van de band is goed te zien hoezeer hij genoot van het spelen in ‘zijn’ band. “Hij zei altijd: ‘Als ik als jong menneke had geweten hoe mijn leven verwoest zou worden door drank en drugs, dan was ik daar nooit aan begonnen.’ Die boodschap wilde hij met de band op scholen overbrengen. Helaas heeft hij daar niet de tijd voor gekregen. Dat was voor ons de reden om na zijn dood deze nieuwe stichting op te zetten.” Nieuwe preventievormen In samenwerking met beroepsmuzikanten, filmregisseurs en theatermakers wil de Will Hawkins Foundation de komende jaren allerlei nieuwe preventievormen ontwikkelen die aansluiten bij de belevingswereld van jongeren. Daarbij werkt de stichting onder meer samen met filmmakers Hans Klerks en Peter van Aar, twee maatschappelijk betrokken ondernemers uit Oss. Peter heeft als gediplomeerd muziekdocent de muzikale ontwikkeling van de band op zich genomen. Tijdens de opname van een documentaire over verslaving ontmoetten Hans en Peter Willy. Het klikte meteen en korte tijd later ontstond het plan om een ‘gebruikersband’ op te richten: The Stoneds. Niet alleen om jongeren te bereiken, maar ook om de talenten van (ex-)verslaafden weer tot hun recht te laten komen. “Zo functioneert het in de praktijk ook”, zegt Joyce van der Wegen. Naast haar werk als activiteitenbegeleidster bij Novadic-Kentron begeleidt zij de band samen met Rik Borsboom, een gepassioneerd muzikant uit Oss. Rik ondersteunt de band op dwarsfluit, terwijl Joyce van Joyce meespeelt als bassiste. der Wegen “Door onze repetities – tweemaal per week in het Odeon in Veldhoven – hebben de bandleden een nieuw perspectief gekregen. Ze werken

I DSUFEOE U L NADAAT N BI O ON D W I LL HIANWDKI VI N

neds B ij T h e S t o g een bestaan no vacatures p a a r le u k e ger(es), n a z n e e r o vo e le r e n keyboardsp (e). b a s g it a r is t .? W ie d u r f t ..

met elkaar naar optredens toe. Dat vraagt de nodige discipline, maar geeft ook een sterke onderlinge band. En natuurlijk moeten zij af en toe moeilijkheden overwinnen. Dat betekent doorzetten, opletten en vertrouwen op elkaar”, zegt Joyce. “Op deze manier ontwikkelen de bandleden allerlei vaardigheden die ze direct kunnen gebruiken om ook op andere fronten weer maatschappelijk actief te worden.”

“De bandleden ontwikkelen allerlei vaardigheden die ze direct kunnen gebruiken.” Positieve reacties Jean-Paul – muzikaal bandleider, gitarist en zanger – gebruikt zijn werk met de band om andere aspecten van zijn leven weer op de rails te krijgen. Als woordvoerder van de band geeft hij interviews en legt hij contacten. Dat opent voor hem allerlei deuren (zie kader op pagina 4). Voor Ron – gitarist en zanger – is musiceren een middel om niet weg te zakken in leegte. De band geeft hem structuur en houvast. Bovendien krijgt hij letterlijk tegenspel van de andere bandleden. Daardoor leert hij steeds beter met kritiek omgaan en raakt hij eraan gewend dat hij niet altijd zijn ‘eigen

ding’ kan doen. En Sander – de drummer – kan zich in de band helemaal uitleven. Spelen in The Stoneds is precies wat hij wil en waar hij zich voor inzet. “Juist omdat het spelen in deze band raakt aan hun passie, worden hun eigen talenten aangesproken. In feite werken de bandleden hierdoor allemaal vanuit hun binnenste ik mee. Daarom zetten zij zich ook zo enorm in voor de band”, licht Joyce toe. Als professioneel begeleidster vindt zij het vooral mooi om te zien hoe de bandleden steeds meer op elkaar gericht zijn. “Daarnaast zie je ook hoe zij nu allerlei positieve feedback krijgen van hun familie, bekenden en kennissen. Belangrijk, want door die betrokkenheid en belonende opmerkingen worden zij gesterkt in hun zelfvertrouwen.”

Formele samenwerkingsovereenkomst Op 1 oktober tekende Novadic-Kentron een formele samenwerkingsovereenkomst met de Will Hawkins Foundation. Dat gebeurde door Krijn in ‘t Veld, voorzitter Raad van Bestuur van Novadic-Kentron en prof. dr. Gerard Rooijakkers, voorzitter van de nieuwe stichting.

I nzien ! N O V E M B E R 2 0 0 9

5

PA R T Y F R I E N D S

V e l dwerk richt zich op vrie n de n groepe n m et voor l ichti n gsca m pag n e Party f rie n ds

Be smart, be helpful, be a friend Voorlichting die zich niet op het individu richt, maar op vriendengroepen: dat is de kern van de nieuwe voorlichtingscampagne Partyfriends. Een vernieuwend concept, waarbij groepsdruk – vaak gezien als een negatieve invloed – wordt omgezet in een uitermate positieve factor. Want vrienden letten ook op elkaar. Voortdurend zetten de veldwerkers van Novadic-Kentron bijzondere voorlichtingscampagnes op poten. Daarbij is het credo dat die campagnes jongeren aan moeten spreken. Recente en succesvolle campagnes als ‘Water, 6

fok die kater’, ‘Coke, wat houdt jou aan het lijntje’ en de pokercampagne ‘Full house, empty pockets’ zijn daarvan voorbeelden. De namen spreken al tot de verbeelding van de doelgroep, maar ook over de presentatie wordt nagedacht. Jongeren op straat worden aangesproken door opvallende verschijningen, zoals blauwe water­ nimfen of een pooierachtige dealer. “Je moet jongeren als het ware verleiden”, stelt veldwerker Christel Zwering, die ook de campagne ‘Water, fok die kater’ heeft bedacht. Ze is er vast van overtuigd dat ook de nieuwe campagne Partyfriends een succes gaat worden.

Groepsdruk Christel: “Het idee voor Partyfriends hebben we opgepikt tijdens onze jaarlijkse uitwisseling met de Vlaamse collega’s van de VAD – de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugsproblemen. Met hun toestemming hebben we de naam gebruikt en heb ik er met mijn collega’s Charles Dorpmans en Claudia Jongenelis een eigen invulling aan gegeven. Het bijzondere van deze campagne is dat die zich richt op vriendengroepen in plaats van op de individuele gebruiker. Binnen groepen is het gebruik van drank en drugs een belangrijk gegeven. Groepsleden kunnen elkaar in negatieve zin beïnvloeden, waardoor het gebruik uit de hand kan lopen. Maar vrienden kunnen elkaar ook zeker in positieve zin beïnvloeden, door op elkaar te letten en ervoor te zorgen dat het gebruik niet uit de hand loopt, of de juiste afspraken maken voor als dat toch een keertje gebeurt.”

“Vrienden kunnen op elkaar letten en ervoor zorgen dat het niet uit de hand loopt.” Vier pijlers “Partyfriends heeft vier belangrijke pijlers. De eerste pijler is informatie geven over de werking en risico’s van alcohol en drugs, waardoor fabels over het gebruik binnen een vriendengroep ontkracht worden. De tweede pijler richt zich op open en eerlijk zijn over het eigen gebruik binnen een groep en het maken van afspraken met elkaar. De derde pijler is voorlichting over de manier waarop een groep adequaat kan reageren als iemand onwel wordt door alcohol- en drugsgebruik tijdens het uitgaan. En tenslotte de meest prominente pijler: geef om je vrienden. Vandaar de ondertitel van de campagne: be smart, be helpful, be a friend.” “Partyfriends brengt die boodschap op verschillende manieren over. We hebben een zelftest gemaakt met vier vragen over de pijlers van Partyfriends. Jongeren vullen de zelftest in en we praten er met hen over. Een fotograaf maakt ook foto’s van hen, die later terug te zien zijn op onze jongerensite.

Op die site staat ook een prijsvraag, waarmee een iPod te winnen is. En vanzelfsprekend informatie over alcohol en drugs. Jongeren krijgen aan het eind van het gesprek een kaartje mee met een verwijzing naar DigiDrugs.nl/Partyfriends.”

“Opvallende kleding en accessoires zorgen ervoor dat we al van grote afstand in beeld zijn.” Peers “In Partyfriends werken we met zogenaamde peers, leeftijd- en leefstijlgenoten die actief zijn in het uitgaan. Zij hebben veel ervaring met het praten met jongeren over alcohol en drugs door het Unity-project, dat we op grootschalige dance events inzetten, en door cursussen en expertmeetings die we hen aanbieden. Jonge stappers staan meer open voor tips, adviezen en waarschuwingen van leeftijdgenoten dan van oudere professionals. Uiteraard zijn de peers en wij weer op­vallende verschijningen in het stapgebied. Zwarte shirts met in grote gifgroene letters Partyfriends erop plus opvallende kleding en accessoires zorgen ervoor dat we al van grote afstand in beeld zijn.” Enorme kick “De try-out van Partyfriends vond plaats tijdens Breda Barst, een jongerenfestival in het Bredase stadspark Valkenberg. Op basis van die ervaringen hebben we de campagne nog wat verfijnd op detailniveau. Op dit moment voeren we de campagne uit in het Bredase uitgaansgebied. De gemeente heeft daarvoor gelden vrijgemaakt en de horeca ondersteunt Partyfriends. In totaal zijn we in de verschillende Bredase uitgaans­ centra vier zaterdagen actief. De eerste dag liep het uitstekend: met sommige groepen waren we wel een kwartier aan de praat. Dat geeft een enorme kick en energie om ervoor te zorgen dat Partyfriends in alle grote Brabantse steden uitgevoerd gaat worden. Want dat is natuurlijk ons streven.” Meer informatie: www.digidrugs.nl/partyfriends

I nzien ! N O V E M B E R 2 0 0 9

7

N O VA F A R M

T ie n jaar NovaFar m

Zorgboerderijen helpen honderden hulpboeren hun leven weer op orde te brengen In 1999 startte Peter van Mill met NovaFarm. De eerste zorgboerderij kwam in Best, Peter was de enige werknemer en deelde met een hulpverlener van het toenmalige Novadic een kantoor van drie bij vier meter. Tien jaar later zijn er verspreid over Noord-Brabant 8

achttien zorgboerderijen en nog twee in Limburg. NovaFarm heeft 25 medewerkers en het kantoor is een kapitale boerderij uit 1648 op zorgpark Voorburg in Vught. Wat begon als een klein project, heeft een enorme vlucht genomen.

“Ik heb weer structuur en vertrouwen en kan weer lachen.” NovaFarm is echter nog lang niet uitgegroeid, Peter en zijn mensen hebben nog volop plannen en ambities. Peter: “We willen stimuleren dat er in heel Nederland meer zorgboerderijen voor verslaafden komen. Vanuit ons nieuwe kantoor in Vught willen we dat gaan coördineren.” Klaarstomen NovaFarm heeft nog meer plannen. Via NovaFarm wil men ex-verslaafden aan een baan helpen in het boerenbedrijf. Zij hebben daarvoor afspraken gemaakt met Helicon, de agrarische school in Oost-Brabant, en AB Brabant, een uitzendorganisatie voor het boerenbedrijf. Peter: “Wij gaan hier in Vught vooropleidingen verzorgen voor Helicon. Door maatwerk te leveren, willen we cliënten die daarvoor in aanmerking komen, klaarstomen voor een BBL-traject. Cliënten werken dan drie dagen per week via AB Brabant en volgen een opleiding bij Helicon, die wordt afgerond met een diploma. Uiteraard wordt bij dit traject ook de afdeling Arbeid van Novadic-Kentron ingeschakeld.” In hun element Verslaafden helpen hun leven weer op de rit te krijgen. Daar draait het om bij NovaFarm. In 1999 konden 35 verslaafden per jaar op een zorgboerderij geplaatst worden. Inmiddels zijn dat er 350 per jaar. In de afgelopen tien jaar zijn meer dan duizend verslaafden als hulpboer aan de slag gegaan. Op die manier werden ze weer actief en hervonden ze structuur en een dag- en nachtritme. Uiteraard zijn ze niet allemaal volledig gestopt met drank of drugs. Maar velen is dat wel gelukt. Peter: “Op de boerderijen zijn veel verslaafden in hun element. Zij voelen zich weer nuttig, zijn op een ontspannen manier in een natuurlijke omgeving en in de buitenlucht aan het werk en ze hebben veel contact met de dieren. Inmiddels ben ik volledig overtuigd van de heilzame werking daarvan.”

Gejaag en gejakker Een van de verslaafden die door de zorgboerderij van de drank af is gekomen, is Mark Cales. Mark is 46 jaar en schilder van beroep. Jarenlang is hij bij diverse bazen aan de slag geweest. En stukje bij beetje Mark Cales werd zijn arbeidsplezier afgebroken. “Ik kon er niet meer tegen. Dag in dag uit was het een gejaag om klussen af te jakkeren. En nooit een schouderklopje of wat ondersteuning. Daar was geen tijd voor. Mijn baas zag ik nooit.” Dat brak Mark zo op dat hij aan de drank raakte en zelfs de zin in het leven verloor. Mark: “Ik heb wat literkes op in die tijd. In november 2007 ben ik in de kliniek in Sint-Oedenrode opgenomen. Maar ook dat was niks voor mij, ik ben na een paar dagen weer weggegaan.” Opgebloeid Mark werd aangemeld bij NovaFarm voor dagactiviteiten. Zo maakte hij kennis met zijn begeleider Henri Versteeg, senior medewerker van NovaFarm. Henri: “Ik vond een plek voor Mark als hulpboer op de geitenboerderij van zorgboer Anton van der Bruggen in Tilburg. Daar had Mark het naar zijn zin, hij bloeide Henri Versteeg weer op. Nu is Mark ‘gedetacheerd’ op ons nieuwe kantoor. Hier heeft-ie de boel geschilderd, in zijn eigen tempo. Alles zit nu strak in de lak, zoals je ziet.” Mark: “Nu gaat het weer goed met me, ik ben helemaal opgebloeid. Ik heb al een half jaar geen druppel gedronken. En iedere dag ga ik met plezier naar mijn werk. Ik heb weer structuur en vertrouwen en kan weer lachen. Natuurlijk heb ik daar ook zelf aan moeten werken, maar NovaFarm heeft veel voor me betekend.”

Honderden bezoekers op Open Dag

Vanwege het tienjarig bestaan vond in oktober een feestelijke Open Dag in en rond het NovaFarmkantoor in Vught plaats. Honderden bezoekers maakten van de gelegenheid gebruik om nader kennis te maken met NovaFarm. Rond de boerderij konden de bezoekers zelf aan de slag met activiteiten van het boerenbedrijf, zoals het scheren van een schaap en het stookklaar maken van kachelhout. Ook was er een pendeldienst naar de zorgboerderij van Coen Simons in Vught. En uiteraard werden er lekkernijen van het boerenland aangeboden. Mocht u de Open Dag gemist hebben: geen nood, want Peter van Mill laat weten dat het eigenlijk altijd Open Dag is bij NovaFarm. Op het kantoor in Vught staat de deur altijd open en als de koe en het varken buiten staan, is er iemand aanwezig en kunt u zo naar binnen lopen!

I nzien ! N O V E M B E R 2 0 0 9

9

K ort i n Z I e n

Nieuwe website Novadic-Kentron Vanaf september is onze nieuwe website www.novadic-kentron.nl online. De website heeft een volledig nieuw en veel klantvriendelijker uiterlijk, met veel meer beeld en op de startpagina een dynamische ‘carrousel’ die verschillende thema’s belicht. Daarnaast zijn de inhoud en functionaliteiten ingrijpend gewijzigd. U vindt op de nieuwe website informatie over ons volledige aanbod: preventie, Behandeling Jeugd, Leefstijltraining, vaktherapie, Dubbele

Diagnose, Medische Heroïnebehandeling, enzovoorts. Cliënten vinden er praktische informatie, zoals de klachten­procedure en de huisregels bij opname. De website bevat een uitgebreide veelgesteldevragenlijst en uiteraard een zoekfunctie. Ook zijn er menu’s toe­gevoegd met informatie voor toekomstige stagiairs en medewerkers en voor professionals. Zo vindt u er al onze publicaties, waaronder de integrale digitale versies van de Inzien! en onze jaarverslaglegging. Via de website is ook een portal naar online zorg en hulp gelanceerd. Elders in deze Inzien! vindt u hier meer informatie over.

Novadic-Kentron genomineerd voor Beste Werkgever 2009 De Beste Werkgeversverkiezing is het grootste en meest betrouwbare werkgeversonderzoek van Nederland. In 2009 is het onderzoek bij 263 organisaties uitgevoerd en hebben circa 157.170 medewerkers hun mening gegeven. Medewerkers werd hun mening gevraagd over bedrijfscultuur, werkzaamheden, leidinggevenden,

arbeidsomstandigheden en ontwikkelingsmogelijk­ heden. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat NovadicKentron bij de 148 Beste Werkgevers van 2009 hoort! Voor een nominatie was een minimale score van 6,75 op algemene tevredenheid nodig: onze organisatie hoort daarbij met een score van 6,9.

Ontwikkeling behandeling problematische gamers Ruim een jaar geleden ontmoette een van onze veld­werkers een jongen van 19 jaar die na het overlijden van zijn vader veel was gaan gamen. Hij gamede dagelijks, maar was daarnaast actief met veel andere zaken, zoals school, scouting, sport en werk. Zijn moeder maakte zich zorgen, maar de jongen zelf maakte zich niet druk. De situatie van deze jongen is een jaar later flink verslechterd: gamen is het enige waarvoor hij nog uit bed komt. Om beter in te kunnen spelen op dit soort problemen, hebben we een groep ingericht met behandelaars, medewerkers van Research 10

& Development en het IVO, die een behandelprotocol hebben ontworpen voor gamers die de controle over hun spelgedrag kwijt zijn. De bestaande instrumenten bleken namelijk niet voldoende specifiek om goed aan te sluiten bij de belevingswereld van gamers. In de nieuwe behandeling is onder meer aandacht voor de ervaringen van de gamers in de gameomgeving, de bekrachtigende eigenschappen van games (zoals groepsdruk en punten scoren) die bij 3% van de gamers tot controleverlies kunnen leiden, de balans tussen de verschillende levensgebieden en motiverende factoren om tot ander gedrag te komen. In september zijn we gestart met de eerste nieuwe behandelingen voor gamers. Deze behandeling wordt nauwlettend gemonitord, zodat we de behandeling in de toekomst nog beter kunnen afstemmen op de gamer.

Nicole Verhoeven (links) en Adriëtte van Dongen (rechts)

CO K E VA N J O U

‘Wij leggen de focus op de omgeving’ S a m e n werki n g tusse n S tichti n g Coke V a n J ou e n Novadic- K e n tro n Bij Stichting Coke Van Jou staan partners, familie en vrienden van verslaafden centraal. Sinds haar op­richting in 2005 heeft deze onafhankelijke stichting een lokaal, regionaal en landelijk hulpaanbod ontwikkeld, ter ondersteuning en begeleiding van de naaste omgeving van verslaafden. Eind 2008 is een samenwerkingsovereenkomst getekend tussen Nicole Verhoeven, oprichtster Stichting Coke Van Jou en de Raad van Bestuur van Novadic-Kentron. In het kader van deze samenwerking spraken wij met Nicole Verhoeven en Adriëtte van Dongen (project­leider Coke Van Jou vanuit Novadic-Kentron). Adriëtte zal het project bekendheid geven in de provincie NoordBrabant. Nicole: “Wij zijn dit project aangegaan voor drie jaar. Wij willen ons aanbod implementeren, maar ook extra aandacht voor deze doelgroep vragen en hen de helpende hand bieden.” Adriëtte vult aan: “Ons doel is het aanbod van Novadic-Kentron voor naasten

van verslaafden samen te voegen met het aanbod van de Stichting Coke Van Jou.” Nicole: “Voor dit deel van het land is Breda de centrale plaats van waaruit activiteiten georganiseerd zullen worden. Maar onze communicatie zal op heel Noord-Brabant gericht zijn.” Open Dagen voor omgeving verslaafden Tot de belangrijkste activiteiten van Stichting Coke Van Jou behoren de Open Dagen voor naasten van verslaafden. Entree en activiteiten zijn gratis: van een consult met een family counselor, contact met lotgenoten en een lezing door een hulpverlener tot massage en meditatie. Nicole: “Het bekende euvel is dat mensen zich toch blijven richten op de verslaafde en moeilijk over zichzelf praten. Bij onze Open Dagen leggen we geen nadruk op verslaving of verslavingszorg. Wij leggen de focus op de mensen in de omgeving, om te voorkomen dat die zelf ook bergafwaarts gaan.”

Reacties Open Dag Breda september 2009 “Ik vond het een waardevolle middag. Fijn dat we in een open sfeer van gedachten konden wisselen en in gesprek konden gaan met iemand van NovadicKentron. De massage was een cadeautje!” “Ik vond het best eng om de drempel over te stappen, maar ik ben blij dat ik het gedaan heb. Ik heb zeer waardevolle gesprekken gevoerd met lot­genoten en professionals. Het ging echt een keer over mij en niet over de verslaafde.”

“Tijdens de Open Dag is mij duidelijk geworden dat er prima hulp voor ouders en partners van verslaafden bestaat. Daarom juich ik het initiatief van Coke Van Jou en Novadic-Kentron van harte toe. Een lot­genotengroep die niet de slachtofferrol benadrukt, maar helpt om de lotgenoten weer ‘op hun hoeven te zetten’.” De volgende Open Dag van Coke Van Jou vindt plaats op 21 november 2009 in Breda.

Voor meer informatie: www.cokevanjou.nl I nzien ! N O V E M B E R 2 0 0 9

11

CRA-METHODE

Nieuwe C R A - m ethode voor betere beha n de l resu ltate n

‘We leggen duidelijk het accent op de successen van onze cliënten’

12

Novadic-Kentron loopt in Nederland voorop met een nieuwe, bewezen effectieve aanpak van verslaving. De Community Reinforcement Approach werd ontwikkeld in de Verenigde Staten en blijkt ook hier goed toepasbaar. Het recept: activeer verslaafden door gericht met hen (samen) te werken aan de problemen die zij zelf het belangrijkste vinden. Zo krijgen zij weer geloof in zichzelf en hun sterke kanten, en neemt hun behoefte aan het gebruik van verslavende middelen af. Geen demotiverende wachtlijsten. Geen eindeloze rits intakers en hulpverleners aan wie je keer op keer moet uitleggen wat er speelt. En vooral geen onnodig getherapeutiseer. Kort samengevat is de Community Reinforcement Approach (CRA) gericht op het snel en concreet aanpakken van problemen om zo een doorbraak te forceren in een leefstijl waar alles draaide om drank of drugs. Stap voor stap, met duidelijke doelen, zodat verslaafden zien dat ze vooruitkomen. En met intensieve ondersteuning van een behandelaar, die als coach nadrukkelijk de behaalde successen benoemt.

“In twee tot drie maanden moet een verandering in leefstijl zijn bereikt.” Amerikaanse behandelmethode Zo’n totaal nieuwe methode binnen een grote instelling als Novadic-Kentron invoeren is niet eenvoudig. Enkele jaren geleden zijn we gestart met wetenschappelijk onderzoek naar deze Amerikaanse behandel­methode. Toen bleek dat die ook hier in Nederland goed toepasbaar is, ging vorig jaar in Eindhoven een eerste pilot van start met de CRA-methode. Inzet: de verbetering van de hulpverlening aan alcoholverslaafden die ondanks hun vaak ernstige verslaving toch thuis willen ontgiften en afkicken. Die pilot bleek een succes, juist doordat het stoppen met alcohol niet werd benaderd als doel op zich, maar als middel om weer wat van het leven te maken.

Op de schop In september zijn we aan de slag gegaan met de proefimplementatie van de Community Reinforcement Approach in Tilburg. Na een aantal maanden van voorbereiding onder leiding van programmaleider Boukje Dijkstra, wordt CRA daar breed ingevoerd, om te bekijken of deze methode ook op veel grotere schaal kan worden ingezet. Tijdens deze proef wordt onderzocht hoe cliënten en behandelaars – die speciaal in CRA werden getraind – reageren op deze aanpak, en of de organisatie van de hulpverlening met succes kan worden veranderd. Die moet namelijk behoorlijk op de schop om in korte tijd daadwerkelijk de benodigde intensieve begeleiding te kunnen bieden. Dat vereist bijvoorbeeld veel kortere lijnen tussen behandelaar en cliënt en meer flexibiliteit om cliënten die zich aanmelden zo snel mogelijk te laten beginnen. Belangrijk, want juist op dat moment zijn zij doorgaans het meest gemotiveerd om iets aan hun verslavings­ probleem te doen. “Met CRA willen we echt een kwaliteitsslag maken die leidt tot zorginnovatie”, benadrukt hoofd Research & Development Peter Greeven. “Deze methode vergt namelijk een totaal andere aanpak van behandelen, die in zekere zin haaks staat op de manier waarop er tot nu

Op zoek naar andere kicks De Community Reinforcement Approach – CRA – gaat uit van het idee dat mensen verslaafd blijven doordat zij worden omgeven door tal van factoren die hun alcohol- of drugsgebruik in de kaart spelen. Daarom gaan cliënten tijdens de CRA-behandeling op zoek naar een nieuwe leefstijl waarin zij andere ‘kicks’ – beloningen – vinden die uiteindelijk meer voldoening geven. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om het contact met kinderen of familie, of het vinden van werk of een zinvolle dagbesteding. Op die manier verandert er echt iets, waardoor zij de negatieve spiraal in hun leven kunnen doorbreken.

I nzien ! N O V E M B E R 2 0 0 9

13

Herm Kisjes, nurse practitioner

Nicole Wilts, beleidsmedewerker CRA

Peter Gottmer, zorgverantwoordelijk behandelaar in Tilburg

Jorg de Vlam

Van dertien naar twee glazen per dag Dat de Community Reinforcement Approach leidt tot interessante behandelresultaten, bleek uit de pilot die vanaf september 2008 in Eindhoven werd gehouden. De 33 cliënten die zich daar vorig jaar aanmeldden voor een ambulante ontgifting plus CRA-behandeling, dronken fors: per dag gemiddeld 13,5 glas, en dat op 24,8 van de 30 dagen. Na zes weken behandeling (met per week twee groeps­ trainingen en één individuele sessie) en nog eens vier weken ‘op eigen benen’ was zowel het gemiddelde aantal glazen (2,1) als het aantal dagen waarop zij dronken (4,6), fors gedaald. Bovendien gaven de cliënten aan zich veel beter te voelen, en minder last te hebben van lichamelijke klachten, depressiviteit en angstklachten. “Deze positieve resultaten hebben direct te maken met alle nieuwe – niet alcoholgerelateerde – activiteiten die zij oppakten”, zegt nurse practitioner Herm Kisjes. Als trekker van de pilot is hij vooral gecharmeerd van de positieve focus van CRA. “Natuurlijk lopen wij niet als Emile Ratelband rond om cliënten te motiveren. Maar we leggen wel duidelijk het accent op de successen van cliënten. In de trainingen hebben we het dus vooral over de gevonden oplossingen en strategieën, en zoomen we veel minder in op terugval.” “In de CRA-aanpak wordt ook het systeem – de familie en vrienden om de cliënt heen – actief benaderd om een eigen bijdrage te leveren. Bijvoorbeeld door in de eerste periode alle alcohol het huis uit te doen. Of door erop toe te zien dat de cliënt daadwerkelijk zijn medicatie inneemt. Die ondersteuning blijkt heel belangrijk om het vol te houden.”

14

toe wordt gewerkt in de verslavingszorg. Veel behandelaars hebben bijvoorbeeld een enorme caseload, waardoor zij hun cliënten veel te weinig kunnen zien. Maar in deze aanpak onderhoudt de behandelaar juist zeer regelmatig contact met de cliënt. Zeker in het begin. In twee tot drie maanden moet namelijk een verandering in leefstijl zijn bereikt.” Korte lijnen Een ander verschil betreft de intake. In plaats van een aparte intaker die de cliënt na een eerste gesprek doorsluist naar een behandelaar, worden in de nieuwe situatie de intake en behandeling door één medewerker gedaan. Zo hoeft de cliënt maar eenmaal zijn verhaal te doen en kan de behandeling meteen van start. Tijdens de behandeling zijn de lijnen tussen cliënt en behandelaar vervolgens zo kort mogelijk, om zoveel mogelijk support te kunnen bieden. Ook familie en vrienden worden bij de behandeling betrokken, zodat ook zij extra steun kunnen geven.

“Wij benadrukken dat cliënten meer zijn dan hun verslaving.” Cliënten aan zet “Cliënten zijn in deze methode echt aan zet: zij sturen hun eigen proces. Dat vind ik één van de allerbelangrijkste facetten van CRA”, benadrukt Peter Gottmer, zorgverantwoordelijk behandelaar in Tilburg en trekker van de CRA-pilot daar. “Vaak hebben zij al duizend keer gehoord wat ze niet goed doen. Daardoor hebben ze een heel negatieve kijk op zichzelf gekregen. Daarbij is hun identiteit gaan samenvallen met hun verslaving: ze zijn verslaafd. Maar zolang zij hun probleem zijn, is het probleem onoplosbaar. Daarom benadrukken wij in deze CRA-behandeling steeds dat zij meer zijn dan hun

CRA-METHODE

Actief aan de slag In Tilburg krijgen alle cliënten met matige en ernstige verslavingsproblematiek sinds september een CRA-behandeling. Dat betekent met name in de startfase meerdere individuele contacten per week, waarbij de cliënt aan de hand van een zelfgemaakt werkplan actief aan de slag gaat. “Deze intensieve aanpak moet niet alleen leiden tot snellere resultaten bij cliënten, maar ook tot een snellere doorlooptijd en kortere wachtlijsten”, zegt Walther van den Broek. Als procesmanager is hij verantwoordelijk voor een strakke organisatorische en logistieke planning van het geheel, die tegelijk voldoende flexibiliteit biedt om cliënten de nodige ondersteuning te bieden.

“De intensieve aanpak moet leiden tot een snellere doorlooptijd en kortere wachtlijsten.”

verslaving. Dat doen we door met hen op zoek te gaan naar hun eigen kwaliteiten en doelen. Dat maakt hen sterker. Bovendien voorkomen we op deze manier dat ze gaan hangen op de hulpverlener, die vertelt hoe ’t moet…” Honderd procent garantie op herstel biedt CRA natuurlijk niet. Maar dankzij de toepassing van deze methode wordt de kans daarop wel veel groter, aldus Peter Greeven. Dat ligt vooral aan het feit dat cliënten op meerdere leefgebieden werken aan concrete ver­beteringen. “Cliënten werken aan hun financiën, hun woon- en arbeidssituatie en aan hun persoonlijke relaties; en dat allemaal gericht op het terugdringen van het middelengebruik. Dat vergroot de kans op succes op de lange termijn. Normaal hebben cliënten in de verslavingszorg een slagingskans van 20 tot 30%. Maar met deze aanpak wordt dat percentage verdubbeld!”

Met het oog op deze pilot hebben alle zestig behandelaars in Tilburg een tweedaagse CRA-training gevolgd. Zij werken Walther van nu in twee nieuwe multidiscipliden Broek naire teams. De komende maanden zullen zij tweemaal per maand deelnemen aan supervisiebijeenkomsten om de fijne kneepjes van de CRA-methode in de vingers te krijgen. Walther: “Tijdens deze pilot, die loopt tot april 2010, onderzoeken we hoeveel cliënten we met CRA kunnen behandelen, en hoeveel behandelcontacten we daar gemiddeld voor nodig hebben. Daarbij gaan we er nu van uit dat we de behandeling na maximaal drie maanden met succes kunnen afsluiten. Verder kijken we natuurlijk ook naar de kwalitatieve resultaten die we met deze nieuwe methode boeken. In hoeverre is het middelengebruik afgenomen? En in welke mate ervaren de cliënten meer kwaliteit van leven? Interessante vragen, want wij zijn de eersten in Nederland die op zo’n grote schaal experimenteren met de CRA-methode.”

“Ik heb geen enkele behoefte meer om te drinken!” “Ik kan weer genieten van elk moment. Gelukkig heb ik weer regelmatig werk. En binnenkort start ik zelfs met een cursus tekenen en schilderen!” Annet (49) vertelt het trots. Een jaar geleden zag haar leven er totaal anders uit. Ze was depressief en suïcidaal, voelde zich gevangen in zichzelf en dronk daardoor veel te veel. Het trok een zwaar spoor op de relatie met haar man, dochters en moeder. En het was er de oorzaak van dat zij haar werk verloor. De CRA-behandeling in Eindhoven betekende voor Annet een nieuwe start. “Ik heb daar geleerd om mijn tijd beter in te delen, zodat elke dag me iets brengt. Ook heb ik geleerd meer open te zijn. Daardoor voel ik me nu vrij in mijn geest en heb ik geen enkele behoefte meer om te drinken. Echt geweldig!”

I nzien ! N O V E M B E R 2 0 0 9

15

e - hea lth

O n l i n e beha n de l i n g bij Novadic- K e n tro n gestart

“Bij E-health pas je de behandeling aan je dagelijks leven aan, in plaats van andersom” In oktober is Novadic-Kentron gestart met online behandeling van verslavingsproblemen: E-health. Nu nog kleinschalig – zowel behandelaars als cliënten moeten nog aan het idee wennen – maar uiteindelijk is het de bedoeling dat álle cliënten en álle behandelaars 16

de mogelijkheid krijgen om voor tenminste een deel van de behandeling online te gaan. Sandra de Graaf, projectleider E-health, en Nicole Weelen, zorgverantwoordelijk behandelaar, gooien de misverstanden en vooroordelen rond online behandeling overboord.

Sandra: “Het grootste misverstand is dat de cliënt de empathie van de behandelaar niet voelt. Maar uit onderzoek blijkt dat cliënten net zo veel betrokkenheid voelen als bij face-to-facegesprekken. Sandra E-health heeft daarnaast de Graaf heel veel voordelen. Het is bewezen effectief, maar ook bereikt het doelgroepen die anders onderbehandeld blijven, bijvoorbeeld vrouwen en hoger opgeleiden. Als ik naar mezelf kijk: ik zou er niet aan moeten denken dat ik steeds naar een locatie toe zou moeten, daar heb ik het veel te druk voor. Bij E-health pas je de behandeling aan je dagelijks leven aan in plaats van andersom.” Ook voor zware drinkers “E-health is ook efficiënt: de cliënt is regisseur van de eigen behandeling. Dat zorgt voor een hoog commitment. Aanvankelijk werd gedacht dat je alleen milde problemen aan kon pakken met E-health, maar het blijkt ook effectief te zijn voor ernstige problemen, zoals voor mensen die al twintig jaar zwaar drinken. Ook de flexibiliteit wordt erg gewaardeerd. Cliënten zijn niet afhankelijk van afspraken op locatie. Ze werken in hun eigen tijd en tempo aan hun behandeling. Natuurlijk blijven telefoon- of face-to-facegesprekken altijd mogelijk. De behandeling kan volledig online zijn of een combinatie.” Buiten kantoortijd “Ook voor de hulpverlener heeft E-health voordelen. De cliënten kunnen voor een deel buiten de spreekkamer en buiten kantoortijden worden behandeld. Je kunt je kinderen naar school brengen, ze ’s middags opvangen en als ze in bed liggen nog een paar uur achter de computer kruipen. En ten slotte heeft E-health ook voordelen voor verwijzers. We starten later dit jaar met een module voor artsen, die zo een betere terugkoppeling krijgen over hun cliënten. Verwijzers krijgen informatie over casuïstiek en kunnen vragen stellen, uiteraard alles met toestemming van de cliënt zelf.”

“E-health is geen extra belasting, maar werkt juist efficiënter” Nicole Weelen is zorgverantwoordelijk behandelaar (zvb’er) en GZ-psycholoog bij Novadic-Kentron en is intern ambassadeur voor E-health. Als zvb’er E-health speelt zij een belangrijke rol bij het begeleiden van behan­ delaars die met E-health aan de slag gaan. Nicole: “Ik zie veel mogelijkheden voor online behandeling. We zijn beter bereikbaar, kunnen meer doelgroepen helpen en ook de behandelmethode – gebaseerd op de Nicole Weelen CRA-methode – past goed bij NovadicKentron. Voor cliënten heeft E-health veel voordelen. Niet alleen is de behandeling flexibeler, ook kan het voordelen hebben dat ze schrijven in plaats van praten. In een gesprek lopen emoties soms hoog op, maar als je je verhaal opschrijft, neem je er al automatisch enige afstand van. Soms beklijft dat beter.” Computervrees Toch kwam de werving van behandelaars die met E-health aan de slag willen, aanvankelijk wat traag op gang. Nicole legt uit hoe dit volgens haar komt: “Ik denk dat veel behandelaars toch wat computervrees hebben. Ze denken dat het te snel gaat, dat het ingewikkeld is. Ook zijn ze wat huiverig voor het loslaten van face-to-facecontact. Behandelaars moeten denk ik eerst wat ervaringen horen, en zien wat zo’n computerprogramma allemaal kan. Het werk wordt efficiënter. Nu denken behandelaars nog dat het een extra belasting is, maar het komt in plaats van. Het is nu nog abstract, maar als het straks zichtbaar is, verwacht ik dat heel veel behandelaars hiermee aan de slag willen gaan.”

E-health bij Novadic-Kentron

E-health is het inzetten van moderne communicatietechnologie in het hulpverleningsproces, met name het inzetten van online middelen, maar ook bijvoorbeeld sms. Op 5 oktober is E-health gestart, met een module voor cliënten en partners. Later dit jaar wordt de module voor huisartsen gelanceerd. Novadic-Kentron voert de behandeling niet anoniem uit, zodat er ook persoonlijk contact mogelijk is tussen behandelaar en cliënt. Daarnaast voeren wij E-health uit volgens de CRA-visie (zie elders in deze Inzien) en ontwikkelen we een aanbod voor cliënt, verwijzer én omgeving. Verder bieden we niet alleen verslavingsmodules aan, maar richten we ons ook op comorbiditeit: verslaving plus bijvoorbeeld angstklachten of depressie. Deze aanpak is uniek in Nederland. Novadic-Kentron zal de online behandeling nauwgezet evalueren en wetenschappelijk onderzoeken.

Veel informatie over E-health vindt u op www.icom.trimbos.nl. I nzien ! N O V E M B E R 2 0 0 9

17

GHB

B raba n tse ge m ee n te n zeer vero n trust over toe n a m e G H B

Novadic-Kentron pakt GHB-verslaving aan met nieuw protocol Het aantal GHB-verslaafden neemt in fors tempo toe. Van diverse kanten wordt grote bezorgdheid geuit over de toename van GHB-gebruik, waarbij eveneens wordt gesignaleerd dat uit tellingen blijkt dat de problematiek in Brabant forser zou zijn dan elders. Vooral vanuit de kerkdorpen worden hulpkreten geslaakt. Raadsleden en politieagenten zijn er al op 18

aangesproken. De roep uit een groot aantal Brabantse gemeenten om de problematiek rond GHB aan te pakken is erg groot, waarbij ook openlijk getwijfeld wordt of het middel wel op de B-lijst van verboden middelen thuis hoort. Gezien de (ernstige) gevolgen is er een beweging gaande om het middel de status van harddrug te geven.

GHB is allang niet meer een middel dat alleen op hippe feestjes in de gayscene wordt gebruikt: deze drug heeft zijn weg gevonden naar een breed publiek. Daarbij is GHB de fase van recreatief gebruik ontgroeid. Een groep gebruikers neemt het middel dagelijks in een forse hoeveelheid tot zich, met grote gevolgen: het aantal gevallen van GHB-gebruikers die in een comateuze toestand bij de spoed­ eisende hulp terecht­komen, is verviervoudigd ten op­zichte van vijf jaar geleden. Daarmee komt het aantal Rama Kamal hulpzoekers op zo’n duizend per jaar. Frequent gebruik van GHB leidt bovendien tot verslaving. Rama Kamal, senior arts bij Novadic-Kentron: “Dat kan schrikbarend snel gaan. Vooral tieners en wat oudere jongeren hebben soms binnen vier tot zes weken het punt bereikt waarop ze zonder de drug niet meer kunnen functioneren. Ze nemen steeds grotere doses om de lichamelijke klachten te ontwijken.”

“Verslaafd raken aan GHB kan schrikbarend snel gaan.” Nieuw protocol aanpak GHB-verslaving Novadic-Kentron heeft gezien de huidige ontwikkelingen een bijzonder detoxificatieprogramma voor deze groep verslaafden ontwikkeld, waarvoor ook andere verslavingszorginstellingen interesse hebben getoond. Binnenkort zullen we een samenwerkingsovereenkomst aangaan met verschillende partijen die zich met verslaving bezighouden. Iriszorg, Tactus, Verslavingszorg Noord Nederland, Brijder, GGZ Noord- en MiddenLimburg en Centrum Maliebaan maken in deze overeenkomst afspraken over de invoering van een evidence based GHB-detoxificatieprotocol. Roel Hermanides, bestuurslid Novadic-Kentron, legt uit waarom dit aparte protocol er moet komen: “Gebleken is dat detoxificatie met de geëigende benzodiaze­pines

zoveel complicaties met zich meebrengt dat een aangepaste detoxificatie moest worden ontwikkeld.” Dat leidde binnen Novadic-Kentron tot discussies en studies. Uit literatuurstudies bleek dat GHB zelf ook gebruikt kan worden voor de afbouw van het middel. Het staat inmiddels vast dat de complicaties inderdaad minder aanwezig zijn als voor de afbouw een medici­ nale vorm van GHB wordt gebruikt. Roel: “Het is een beetje paradoxaal om GHB-verslaving tegen te gaan met GHB, maar voor dit moment is gebleken dat het werkt.”

“Het is paradoxaal om GHB-verslaving tegen te gaan met GHB, maar het werkt.” Verder onderzoek Het detoxificatiemodel zal worden geïmplementeerd door de partners die samen met Novadic-Kentron een overeenkomst hebben gesloten. Daarbij worden gegevens verzameld over de cliënten en het verloop van de detoxificatie. Rama: “We gaan een hoop gegevens verzamelen. Welke onthoudingsverschijnselen heeft de cliënt? Welke onthoudingsverschijnselen treden op en zijn deze te ondervangen met extra medicatie? Hoeveel cliënten vallen uit tijdens de detoxificatie en wat is hier de reden van? Hoeveel cliënten vallen na detoxificatie terug in gebruik van het middel? Hebben cliënten met angststoornissen of psychotische stoornissen meer onthoudingsverschijnselen? Zijn cliënten met een angststoornis of psychotische stoornissen angstiger en verwarder dan andere cliënten?” Op basis van de resultaten zal het protocol verder worden aangepast. Niet iedere GHB-verslaafde komt in aanmerking voor het onderzoek. Er is een aantal criteria vastgesteld. Natuurlijk moet er sprake zijn van verslaving aan of misbruik van GHB. Maar ook moet de cliënt de nadrukkelijke wens hebben om abstinent te blijven van GHB en openstaan voor verdere behandeling. Er moet een indicatie voor klinische detoxificatie zijn en een ondertekend akkoord voor deelname aan het onderzoek. Voor sommige groepen cliënten kan extra onderzoek

I nzien ! N O V E M B E R 2 0 0 9

19

GHB

nodig zijn voor ze kunnen deelnemen aan de detox, bijvoorbeeld als er sprake is (geweest) van schizofrenie of hartproblemen. Ook bij epilepsie en zwangerschap is extra voorzichtigheid geboden. Een advies van een psychiater, cardioloog, neuroloog of gynaecoloog kan nodig zijn.

“We willen ook met gebruikers in gesprek raken.” Detoxificatie in de praktijk In de praktijk ziet het detoxificatieproces er ongeveer als volgt uit. De cliënt maakt twee weken voor aanvang van de detox een afspraak met de verpleegkundige die hem of haar gedurende de detoxificatie zal begeleiden. Daar wordt de cliënt uitgebreid voorgelicht over wat hem of haar gedurende de detox te wachten staat. Daarnaast wordt het GHB-gebruik van de cliënt in kaart gebracht, zodat daar tijdens de detox rekening mee gehouden kan worden. Daarna start de detox door een geleidelijke afname van de dagelijkse doseringen GHB.

Flyercampagne GHB Naast de aanpak van GHB-verslaving speelt uiteraard ook preventie een belangrijke rol bij het terugdringen van de problematische gevolgen van het toegenomen GHB-gebruik. Charles Dorpmans, veldwerker van Novadic-Kentron: “We zijn een flyercampagne gestart, omdat op gebruikersniveau vaak alleen de belevingskant van GHB-gebruik wordt uitgewisseld. Wij willen – recreatieve – gebruikers informeren over de feiten over en risico’s van GHB-gebruik. Het flyeren is een directe Charles Dorpmans benadering van de doelgroep op de plek waar ze zich ophouden. Dan moet je denken aan hangplekken, de uitgaanssetting, enzovoorts. We willen zo ook met de gebruikers in gesprek raken”.

Wat is GHB? In 1961 werd 4-hydroxybutaanzuur, zoals GHB (GammaHydroxyButyraat) chemisch heet, in het laboratorium gesynthetiseerd. In de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw stond de stof vooral in de belangstelling als slaapmiddel en anestheticum. Later werd het middel als drug geclassificeerd. Tot mei 1996 was het middel verkrijgbaar als legale chemische stof. De Inspectie voor de Gezondheidszorg heeft de verkoop verboden op grond van de Wet op de Geneesmiddelenvoorziening. Veel mensen krijgen van GHB een rustig, warm gevoel: verdoofd en aangeschoten bij lage doseringen en een roes bij hoge doseringen. Bij andere mensen zorgt het voor een opgewekte stemming; zij worden ‘praterig’. In de meeste gevallen vermindert het angsten en remmingen. De seksuele lust wordt vergroot. Aanrakingen worden sterker gevoeld en het vermindert het katerige gevoel na speed en xtc. GHB wordt soms als alternatief gebruikt voor alcohol. GHB is moeilijk te doseren en het gaat dan ook vaak verkeerd. Door een overdosis GHB (vooral in combinatie met andere drugs en alcohol) kan het centrale zenuwstelsel zo verdoofd raken dat ook het ademen stopt. Ook zijn er mensen die GHB nemen in combinatie met een slaapmiddel. Dit kan een dodelijke mix zijn. Ziekenhuizen krijgen steeds vaker te maken met opnames vanwege een GHB-overdosis. GHB is zowel lichamelijk als psychisch verslavend. Afhankelijkheid ontstaat wanneer GHB regelmatig wordt gebruikt. Onthoudingsverschijnselen zijn met name slaapstoornissen, gespannenheid, angstklachten, zweten, trillen, spierpijn en depressieve gevoelens.

20

het gezicht achter . . .

De hostels “Onze cliënten kijken echt uit naar de komst van hostels” Woonvoorzieningen voor chronische, dakloze verslaafden. De media staan bol van de berichten over de hostels die in meerdere Brabantse steden op de rol staan. Vooral veel aandacht is er voor reacties van omwonenden, maar hoe zit het met de mensen om wie het toch uiteindelijk allemaal gaat, de mensen die in zo’n hostel zouden kunnen wonen en leven?

Nanci Nouna is groepsbegeleidster bij de dag- en nachtopvang in Den Bosch: een 24-uursvoor­ ziening voor dakloze hard­drugsverslaafden, met in totaal 26 bedden. Eddy Gillet maakte als dakloze verslaafde een tijdlang gebruik van een Nanci Nouna vergelijkbare opvangvoorziening. Hoe kijken zij aan tegen de komst van hostels in Brabant, waar langdurig verslaafden een nieuwe start kunnen maken? Nanci: “In de dag- en nachtopvang richten we ons met de bezoekers op basale dingen. Driemaal per dag een maaltijd, dagelijks douchen en regelmatig schone kleren. Daarbij proberen we hen te stimuleren om naar de verslavingszorg te gaan of deel te nemen aan dagbestedingsactiviteiten. Op die manier proberen we hun middelengebruik te stabiliseren. Helemaal afkicken is voor veel van deze verslaafden

namelijk niet realistisch. In de zeven jaar dat ik hier werk, heb ik maar een paar mensen gezien die het echt is gelukt om een drugsvrij leven op te bouwen. Niet zo verwonderlijk. De meesten zijn namelijk al zo’n twintig tot dertig jaar verslaafd, en dat meestal aan meerdere middelen: drugs, alcohol en medicijnen. Daarbij kampen ze ook vaak met psychiatrische problematiek, waardoor zij op allerlei terreinen zijn vastgelopen.” Een warm plekje en een maaltijd Eddy: “Sinds zes jaar ben ik clean. Maar daarvoor ben ik 25 jaar verslaafd geweest aan heroïne en cocaïne. Doordat mijn gebruik steeds heftiger werd, liep het thuis mis. En toen ik op een kamer zat en de huur niet meer betaalde, belandde ik op straat. Zo gleed ik steeds verder af. Op een bepaald moment maakt het je namelijk allemaal niets meer uit. In die tijd heb ik af en toe een beroep gedaan op de nachtopvang voor ‘bed, bad en brood’. Ik was blij dat die voorziening er was, want zo kon ik I nzien ! N O V E M B E R 2 0 0 9

21

tenminste nog rekenen op een warm plekje en een maaltijd. Gelukkig had ik een goed contact met de hulpver­leners en vrijwilligers. Ze waren er voor mij, accepteerden de situatie waarin ik zat, en wilden me zonder eigenbelang verder helpen. Met aandacht, en zonder verwijtend gepraat. Dat heeft mij zeker geholpen om uit die setting te komen.”

“Met zoveel tegenslagen zou ik zelf misschien ook wel verslaafd zijn geraakt.” Nanci: “Als je hoort wat deze mensen allemaal hebben meegemaakt, begrijp je ook beter waarom ze verslaafd zijn geraakt en waardoor zij zover zijn afgegleden. Soms denk ik wel eens: met zoveel tegenslagen zou ik zelf misschien ook wel verslaafd zijn geraakt. Doordat iedereen rondloopt met zijn eigen problemen, kan het hier behoorlijk hectisch zijn. Overdag kunnen de bezoekers terecht in de kleine gemeenschappelijke huiskamer. En ’s nachts slapen ze op grote kamers met zes bedden. Er is dus totaal geen privacy. Daarom kijkt een deel van hen echt uit naar de komst van een hostel in Den Bosch, waar zij zich kunnen terugtrekken op hun eigen kamer. Daardoor krijgen ze veel meer rust en hebben zij minder behoefte om te gebruiken. En dat heeft dan weer een positief effect op allerlei andere levensgebieden.” Sociaal mens Eddy: “Ik ben best een sociaal mens. Maar door mijn verslaving verlegde ik mijn grenzen, waardoor ik me steeds asocialer ging gedragen. Ik herinner me nog precies het moment waarop ik echt met de drugs wilde stoppen. Terwijl ik op een bankje zat te wachten tot de nachtopvang open ging, hoorde ik achter me mensen schaterlachen. Eddy Gilet Ik keek om en zag hoe een vader veel

22

plezier had met zijn dochter, die zwaar gehandicapt in een rolstoel zat. Dat was heel confronterend. Want hoe durfde ik me – met mijn drie gezonde kinderen – nog langer zielig te voelen. En wat zou ik graag weer gewoon gelukkig met hen willen zijn! Terugkijkend ben ik blij dat me dat is overkomen, want inmiddels heb ik weer een goed contact met mijn kinderen. Dat ervaar ik elke dag nog als een zegen. Ik heb zelfs een relatie en een huisje met een tuin. Wie had dat zeven jaar geleden durven denken?” Enorme klap Nanci: “Ik snap best dat buurtbewoners bang zijn voor overlast, agressie en criminaliteit op het moment dat er ergens een hostel wordt geopend. Maar ik weet zeker dat de mensen die vanuit deze basisopvang doorstromen naar een hostel, in staat zijn om daar ondanks hun verslaving normaal te functioneren. Daar worden cliënten ook op geselecteerd door NovadicKentron. Vergeet niet dat zij nu al zo lang op zo’n hostel wachten dat ze heel gemotiveerd zijn om hun verblijf daar te laten slagen. Dat hostel biedt hen hoop om een nieuwe start te kunnen maken. Want eindelijk hebben ze daar weer een eigen plek van waaruit ze dingen kunnen ondernemen. Of om hun kinderen weer te kunnen ontvangen. Daarom was het voor de mensen hier echt een enorme klap toen ze hoorden dat in Den Bosch een pand voor het eerste Brabantse hostel in vlammen was opgegaan.” De draad oppakken Eddy: “Als maatschappij hebben we een verantwoordelijkheid voor deze groep verslaafden. Het zal maar om je eigen kind gaan… Op dat moment hoopt toch iedereen dat er zulke voorzieningen zijn. Daarom lijkt het me niet meer dan logisch om hostels op te zetten, zodat zij daar – hoe bescheiden ook – de draad weer kunnen oppakken en met hun beperkingen kunnen werken aan maatschappelijk herstel. Als je die hostels bovendien goed over de stad verspreidt, voorkom je discussies over de vraag ‘waarom in deze buurt?’. En tegen iedereen die bang is voor dealers in de buurt, zou ik willen zeggen: dat is een gezamenlijke

het gezicht achter . . .

verantwoordelijkheid van alle partijen die van deze hostels een succes willen maken. Echt, ik ben ervan overtuigd dat je zo een win-winsituatie creëert.”

“Mensen wachten al zo lang op zo’n hostel dat ze heel gemotiveerd zijn om hun verblijf daar te laten slagen.” Nanci: “Ik vind dat iedereen een tweede kans verdient. Dat betekent dat ook deze cliënten een kans zouden moeten krijgen op een plek in een hostel. Voor hen is dat namelijk de enige mogelijkheid om weer enigszins normaal te kunnen leven tussen andere mensen. Deze cliënten zullen elkaar ook

onderling beslist aanspreken op het moment dat één van hen overlast veroorzaakt. Want niemand wil dat zo iemand het voor de anderen verpest. En ja, natuurlijk lijkt het mij ook leuk om in zo’n hostel te werken. Zeker omdat je dan met een groep gemotiveerde cliënten kan werken, die echt iets van hun leven willen maken. Fantastisch!” Eddy: “In een hostel zou je naast professionals ook heel goed ervaringsdeskundigen kunnen inzetten. Voor cliënten zijn mensen zoals ik namelijk een makkelijker aanspreekpunt dan hulpverleners. Bovendien fungeer je als ervaringsdeskundige als een voorbeeld: je laat zien dat het mogelijk is om van je verslaving af te komen. Daarom zou ik daar – naast mijn werk voor de cliëntenraad van Novadic-Kentron – graag aan willen meewerken!”

I nzien ! N O V E M B E R 2 0 0 9

23

Novadic- K e n tro n B egrijpe n waar het o m gaat

Joyce van der Wegen, bandbegeleidster en bassiste The Stoneds: “Door onze repetities hebben de bandleden een nieuw perspectief gekregen. Ze werken met elkaar naar optredens toe. Dat

vraagt de nodige discipline, maar geeft ook een sterke onderlinge band. En natuurlijk moeten zij af

en toe moeilijkheden overwinnen. Dat betekent doorzetten, opletten en vertrouwen op elkaar. Op deze manier ontwikkelen de bandleden allerlei vaardigheden die ze direct kunnen gebruiken om ook op andere fronten weer maatschappelijk actief te worden. Als professioneel begeleidster vind ik het vooral mooi om te zien hoe de bandleden steeds meer op elkaar gericht zijn. Daarnaast

zie je ook hoe zij nu allerlei positieve feedback krijgen van hun familie, bekenden en kennissen. Belangrijk, want door die betrokkenheid en belonende opmerkingen worden zij gesterkt in hun zelfvertrouwen.”

Novadic-Kentron is de ­i nstelling voor verslavings­ zorg in Noord-Brabant. Samen met de cliënt zoeken we het beste antwoord op zijn vraag. We bieden preventie en voorlichting, behandeling, begeleiding, nazorg en opvang. Onze aanpak is gericht op de behoeften en wensen van de cliënt, persoonlijk en op maat, maar altijd onderbouwd door de nieuwste inzichten en wetenschappelijk onderzoek.

Met verschillende vestigingen, steunpunten en zorgboerderijen zijn we altijd bij u in de buurt. Onze hoofdlocatie bevindt zich in Vught. Verder hebben we grotere en kleinere vestigingen in onder andere Breda, Den Bosch, Eindhoven, Tilburg, Helmond, Oss, Roosendaal en Bergen op Zoom. Vanaf september 2008 is Novadic-Kentron HKZ-gecertificeerd.

De hoofdlocatie: Novadic-Kentron Hogedwarsstraat 3 Postbus 243 5260 AE Vught Telefoon: (073) 684 95 00

www.novadic-kentron.nl