Oosteind - Papendrecht

? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?@@@@? W2@@ ?@@@ ?@@@h?@@@f?@@?@@ ?W&? ?@@?hg? ?@@@@@@@@@@@@6K?hf?O2@@@6KhfO2@@@@@@@@@?g?O2@@@@@6Kg?@@@@@@@@@@@6K ?N@@YO@Kf?W&KeO@?W&Y@@ ?O@Kf?V@@?O@?26?@?W&KO@K?h?O@Khe?N@@h?V@@?O@K?@@?@Yh?O@KeO&@?f?O@K?O@Kf?@@?O@K?gO@K?O ?3@@@@@@@@@@@@@@6XhW2@@@@@@@@6KhO2@@@@@@@@@@@?f?O2@@@@@@@@@6Xf?3@@@@@@@@@@@@6X @@@@@@@@@@?7@@@@@@?7@?@@?@@@e@@@@@@@@@@@@@@@@@@@??@@@@@@@@@@@@@?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?@@@6Xe@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ?V4@@@@@@@@@@@@@@)X?f?W&@@@@@@@@@@@@?fW2@@@@@@@@@@@@@?e?W2@@@@@@@@@@@@)X?e?V4@@@@@@@@@@@@)X? @@?@@?@@@@?@@?@@?@?@@?@@?@@@eN@@@@@@?@@@@?@@?@@@??@@?@@?@@?@@@@?@@?@@@@@@@@@@@@?@@?@@@@?@@@@1e@@?@@@@@@@@?@@?@@@@@@?@?@@@@@@@@@@@?@@?@@?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?@@?@@@@@@@@@?@@ @@@@fI'@@@@)Xf?7@@@(M??I'@@@@Lf7@@@@(M?f@@@?e?7@@@@(MeI'@@@@)Xg@@@@f@@@@1? @@?@@?@@?@?@@?@@?@?@@?@@?@@@e?@@@@@@?@@@@?@@?@Xe?@@?@@?@@?@@@@?@@?@@?W@@@?@@@@?@@?@@?@?@@@@5e@@?@@@@@@@@?@@?@@??@@?@?3@@@@@@@@@@?@@?@@?@@@@@@@??@@?@@@@@@@?@@?@@@@@@@@@?@@ @@@@f?V'@@@@)X?eJ@@@@HfN@@@@1e?J@@@@(Yg3@@?eJ@@@@(Y?e?V'@@@@1g@@@@f@@@@@?hf?J@@?@@?@@@@@@@@@5?@@@@@@@?@@@e?3@@?@@?@@@@?@@@@1e?@@@@@?@@@@@@@@@@@@@W&@@@@@@@@@@@?@@@@@@@@@He@@@@@@@@@@@@@@?@@??@@?@?N@@@@@@@@@@?@@?@@@@@@@@@@??@@?@@@@@@@?@@?@@@@@@@@@?@@ @@@@gV'@@@@1?e7@@@5?f?@@@@@e?7@@@@H?gV4@?e7@@@@HgV'@@@@L?f@@@@f@@@@@?hf?@@@@@@@@@@@@@@@0Y?@@@@@@@@@@@e?V4@?@@@@@@@@0?4@@e?@@@@@@@@@@0?4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?e@@@0?4@@@@@@@@@@@@@@@?@??@0MI4@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ @@@@g?N@@@@@??J@@@@H?f?@@@@@e?@@@@5 @@@@5?g?N@@@@1?f@@@@f@@@@@? ?@@X @@@? ? @@@@h@@@@@??7@@@@eO2@@@@@@@@eJ@@@@H @@@@H?h@@@@@?f@@@@f@@@@5? ?@@@ @@@? ? @@@@h@@@@@??@@@@@@@@@@@@@@@@@e7@@@@?hf?J@@@@he@@@@@?f@@@@?O2@@@@(Y? ? @@@@h@@@@@??@@@@@@@@@@@@@@@@@e@@@@@?hf?7@@@@he@@@@@?f@@@@@@@@@@0Y ? @@@@h@@@@@??@@@@@ @@@@@?hf?@@@@@he@@@@@?f@@@@@@@@@X ? @@@@h@@@@@??@@@@@L?hf@@@@@?hf?3@@@@he@@@@@?f@@@@?@@@@)X? ? @@@@h@@@@@??@@@@@1?hf3@@@@Lhf?N@@@@L?h@@@@5?f@@@@?3@@@@1? ? @@@@g?J@@@@5??3@@@@@LhfN@@@@1 @@@@1?g?J@@@@H?f@@@@?V'@@@@L ? @@@@gW&@@@@H??N@@@@@)X?he?@@@@@L?gW2@?e@@@@@Lg?7@@@5g@@@@eN@@@@)X? ? @@@@f?W&@@@@5f3@@@@@)Khe?3@@@@)Xg7@@?e3@@@@)X?fJ@@@@Hg@@@@e?3@@@@)X ? @@@@fO&@@@@(YfN@@@@@@@6Ke?O2@e?V'@@@@)K?f@@@?eV'@@@@)Ke?O&@@@5?g@@@@e?V'@@@@)X? ? ?W2@@@@@@@@@@@@@@(Y?f?@@@@@@@@@@@@@@@fV'@@@@@@@@@@@@@?e?V'@@@@@@@@@@@@(Y?e?W2@@@@@@6X?V'@@@@)X ? ?7@@@@@@@@@@@@@@0YhI'@@@@@@@@@@@@f?V4@@@@@@@@@@@@?fV4@@@@@@@@@@0Yf?7@@@@@@@@1??N@@@@@1 ? ?@@@@@@@@@@@@0M?he?V4@@@@@@@0Mh?I4@@@@@@@0MhI4@@@@@@0Mg?@@@@@@@@@@?e@@@@@@ ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?

ALGEMENE INFO

INTRO

AAN DE SLAG MET

MOGELIJKHEDEN

LEERERVARINGEN

pagina 1

BEDRIJVENTERREIN

DUURZAAMHEID

VOOR DUURZAME

pagina 6

pagina 2

pagina 2

ONTWIKKELING

pagina 4

Het project Duurzaam Economisch Ruimtegebruik (DECOR) van de provincie Zuid-Holland initieert, faciliteert en stimuleert de ontwikkeling van duurzame bedrijventerreinen. DECOR ondersteunt regionale initiatieven, draagt bij aan oplossingen voor regionale problemen en stelt kennis en ervaringen beschikbaar, onder meer uit pilotprojecten. In deze beschrijving van het project Oosteind laten direct betrokkenen u in de keuken van hun project kijken. Aan bod komen hun leerervaringen, moeilijkheden, oplossingen en tips om tot een duurzame ontwikkeling van een bedrijventerrein te komen.

Oosteind - Papendrecht

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@? @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?

??? ??? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?? ?@6X ?W-X ?? ?@@, ?7@1 ?@0Y ?@@@ ?? @@@@@@6X?@@@@@@@?@@@@@6T2@@@@@@@@?@@@?e@@@@@@6XeW2@@@@@?@@@?eW2@@@6X?e?@@@@@@@@??@@@@@@@@? ?? 3@@@@@@1?3@@@@@@?@@@@@@@Y@@@?W@@H?3@@?e3@@@@@@1e7@@@@@@?3@@?e7@@@@@1?e?@@@@@@@@??@@@@@@@@? N@@?I'@@?N@@@@@@@@@??@@@?3@@W&@5eN@@?eN@@??@@@e@@(MI4@?N@@??J@@e@@@?f?@@@(MfI'@@@? ?? ?@@??N@@e@@@?e@@@??3@@?N@@@@@He?@@?e?@@??@@@e@@H?f?@@??7@@@@@@@?f?@@@H?f?N@@@?gO2@@@6K? W26X ?@@??J@@e@@@?e@@@?e@@e3@@@5?e?@@?e?@@??@@@e@@L?f?@@??3@@X?h?@@@h@@@?fW2@@@@@@@6X?e'@@@@@(?f'@@@@@@(he7@@1g'@@@@6X?e'@@@@@(?'@@@@@@@@@@@6X? ?@@?O&@5?J@@@Le3@@?O&@5eN@@@H?eJ@@LeJ@@L?@@@L?@@)KfJ@@L?N@@)Kh?@@@h@@@?e?W&@@@@@@@@@)XeV'@@@(Y?fV'@@@@(Yhe@@@@L?fV4@@@@)XeV'@@@(Y?V'@@@@@@@@@@@)X ?@@@@@(Y?7@@@1eN@@@@@@He?@@@f7@@)X?7@@)X@@@1?3@@@@@@?7@@)X?3@@@@@@?f?@@@h@@@?eW&@@(MeI'@@@1e?N@@@Hg?N@@@@H?h?J@@@@1?g?@@@@)X??N@@@He?N@@@@e?I'@@@@ ?@@@@0Y??@@@@@e?@@@@@@?e?@@@f@@@@)?@@@@@@@@@?V4@@@@@?@@@@)?V4@@@@@?f?@@@h@@@?e7@@@H?e?V'@@@L?e@@@?h@@@@he?7@@@@@?g?@@@@@1?e@@@?f@@@@fN@@@@ ?@@? ?@@@@@@@@@@@@@@?e@@@@gN@@@1?e@@@?h@@@@heJ@@?@@@Lg?@@@@@@Le@@@?f@@@@f?3@@@ J@@? ?@@@@@@@@@@@@@@?e@@@@g?@@@@?e@@@?h@@@@he7@@?@@@1g?@@?@@@)X?@@@?f@@@@f?N@@@ @@@@@? ?@@@h@@@?e@@@@g?@@@@?e@@@?h@@@@h?J@@@?@@@@g?@@?3@@@)X@@@?f@@@@g@@@ ?@@@h@@@?e@@@@g?@@@@?e@@@?h@@@@h?7@@@@@@@@L?f?@@?V'@@@@@@@?f@@@@g@@@ ?@@@h@@@?e@@@@g?@@@5?e@@@?h@@@@h?@@@@@@@@@1?f?@@??V'@@@@@@?f@@@@f?J@@@ ?@@@h@@@?e@@@@gJ@@@H?e@@@?h@@@@hJ@@?eI'@@@Lf?@@?eN@@@@@@?f@@@@f?7@@@ ?@@@@@@@@@@@@@ ?@@@h@@@?e3@@@L?e?W&@@@f@@@?eW2@?e@@@@e?W2@e7@@?e?N@@@1f?@@?e?3@@@@@?f@@@@fJ@@@@ ?@@@@@@@@@@@@@ J@@@h@@@LeN@@@)KeO&@@@5e?J@@@??O&@@??J@@@@eO&@@?J@@@?f@@@@L?e?@@Le?V'@@@@?e?J@@@@e?O&@@@@ ?@@@f?@@@@5 ?W&@@@@6X??W2@@@@)X??3@@@@@@@@@@(YeW&@@@@@@@@@?W&@@@@@@@@@@W&@@@Le?J@@@@)KO2@@@)X?eV'@@@?eW&@@@@@@@@@@@0Y ?@@@fJ@@@@H ?&@@@@@@)??&@@@@@@)??V4@@@@@@@@0Y?e&@@@@@@@@@@?&@@@@@@@@@@@@@@@@@e?@@@@@@@@@@@@@)?e?V'@@?e&@@@@@@@@@@0M?? ?@@@f7@@@5??'@@@@@(e'@@@@@(?'@@@@@@(?'@@@@@@@@@@@6X? ?I4@@@@0M? V4@? ? ?J@@@(Y??V'@@@(YeV'@@@(Y?V'@@@@(Y?V'@@@@@@@@@@@)X W&@@@HfN@@@H?e?N@@@He?N@@@@H?eN@@@@?eI'@@@1 ??? 7@@@5?f?@@@g@@@?f@@@@f?@@@@?e?N@@@@L? ?J@@@@H?f?@@@g@@@?f@@@@f?@@@@?f3@@@1? ? W&@@@5g?@@@g@@@?f@@@@f?@@@@?fN@@@@? 7@@@(Yg?@@@g@@@?f@@@@f?@@@@?f?@@@@? ??? ?J@@@@H?g?@@@g@@@?f@@@@f?@@@@?f?@@@@? ?7@@@5h?@@@g@@@?f@@@@f?@@@@?fJ@@@5? ? J@@@(Yf@@e?@@@g@@@?f@@@@f?@@@@?f7@@@H? ?W&@@@H?e?J@@e?@@@L?f@@@?f@@@@f?@@@@?e?J@@@@ ??? ?7@@@@fO&@@e?@@@)Kf@@@?e?J@@@@L?eJ@@@@?eO&@@@5 ?@@@@@@@@@@@@@e?3@@@@@@@@@@5?eW&@@@@)X?W&@@@@@@@@@@@0Y ?@@@@@@@@@@@@@e?V4@@@@@@@@0Y?e&@@@@@@)?&@@@@@@@@@@0M ??

In het zuidoosten van Papendrecht ligt aan de Beneden Merwede het bedrijventerrein Oosteind. Het is een bedrijventerrein met drie havens, dat veel verschillende bedrijven herbergt. Verschillend zowel naar type als naar grootte. Bepalend voor de identiteit van Oosteind zijn het baggerbedrijf en de scheepsbouw. Het bedrijventerrein wordt omgeven door een dijk en aan de oost- en westzijde door woningen met schuren, erven en tuinen. De bedrijven op Oosteind zijn steeds slechter bereikbaar als gevolg van het dichtslibben van de aan- en afvoerroutes van het terrein. Daarnaast moet de dijk langs het terrein worden verzwaard; een operatie die nogal ingrijpende gevolgen kan hebben.

Oud-Alblas

2


Wijnga

t

Papendrecht Papendrecht

Oosteind Baanhoek

Kenmerken – 70 ha uitgegeven terrein – 95 bedrijven – ca. 4500 werknemers – Bedrijfsleven georganiseerd in Bedrijven Vereniging Oosteind – Ontwikkeld voor 1970 – Type bedrijven: mix van watergebonden en niet-watergebonden

Contactpersonen – Gemeente Papendrecht: Mw. M. Kouwenberg, telefoon 078 - 641 83 56, e-mail [email protected] – Bedrijven: Dhr. G. van Sonneveld, voorzitter BVO telefoon 078 - 644 25 25, e-mail [email protected] – Provincie Zuid-Holland: Dhr. J. Buunk, telefoon 070 - 441 78 21, e-mail [email protected]

bedrijven – Problematiek: Bereikbaarheid, dijkverzwaring, vervanging riolering, uitbaggeren haven, gebrek aan uitbreidingsmogelijk-

Documenten en haalbaarheidstudies (tot december 2002)

heden, combinatie van vitaal bedrijventerrein en plannen voor

– Resultaten enquete Oosteind, Novioconsult, april 2000

woningbouw vlakbij

– Duurzame revitalisering Oosteind, Visiedocument,

– Fase: uitvoeringsfase (uitvoeringsprogramma in februari 2002 goedgekeurd door alle partijen, in november 2002 door gemeenteraad vastgesteld als leidraad voor het vervolg van het revitaliseringsproces)

Novioconcult, oktober 2000 – Revitalisering Oosteind, Revitaliseringsprogramma, Buck Consultants en DHV, juni 2002 – Kansrijke opties voor de verduurzaming van bedrijventerrein Oosteind, Een plan van aanpak voor de thema’s energie, water, afval en grondstoffen, DHV, maart 200?

De gemeente Papendrecht ligt in de regio Drechtsteden.

Projectorganisatie). In overleg met de provincie (DECOR) en de Milieudienst Zuid-Holland Zuid huurt de gemeente een

Deze regio geeft sinds het eind van de jaren negentig vorm aan de herstructurering van het bestaande stedelijk gebied.

extern bureau in om de wensen en ambities van de ondernemers voor duurzame revitalisering te inventariseren.

De gemeente heeft in samenspraak met de bedrijven en de

Deze wensen en ambities zijn vastgelegd in de visie

regio Drechtsteden Oosteind aangewezen als pilotproject voor duurzame revitalisering. Met dit project willen de

‘Duurzame revitalisering bedrijventerrein Oosteind’. De Provincie Zuid-Holland draagt ook bij in de kosten.

AAN DE SLAG MET DUURZAAMHEID

gemeente en de bedrijven de economische aantrekkingskracht en de betekenis van Oosteind in de regio vergroten en de beschikbare ruimte efficiënter benutten. Hierbij is essentieel dat dit op een duurzame manier gebeurt.

Projectorganisatie Eerste fase

Dus met aandacht voor de ecologische, sociale en economi-

van de gemeente (portefeuillehouder Economische Zaken,

sche aspecten van het terrein. En ook haar omgeving voor zowel de korte als de lange termijn.

projectleiders, hoofd afdeling Ontwikkeling) en een delegatie

De stuurgroep bestaat uit een aantal vertegenwoordigers

van het bestuur van de Ondernemersvereniging Papendrecht (OVP). De werkgroep bestaat uit vertegenwoordigers van de

Visie op duurzame revitalisering

gemeente Papendrecht (3), van de OVP (2), de Provincie

De eerste fase van de duurzame revitalisering gaat in

Zuid-Holland, Milieudienst Zuid-Holland Zuid en de Kamer

november 1999 van start. De gemeente wil het bedrijfsleven zo vroeg mogelijk bij de revitalisering betrekken. (zie kader

van Koophandel Rotterdam.


De ondernemers kunnen hun ambities en wensen via een

De bedrijven spreken de bereidheid uit om een Belangenver-

enquête kenbaar maken. De enquête gaat in op de knelpunten die de bedrijven op het bedrijventerrein ervaren, de

eniging Oosteind (BVO) op te richten en hiervoor menskracht en (beperkte) financiële middelen ter beschikking te stellen.

verbeterpunten die zij zien en de plannen die zij hebben met hun bedrijf. Zo worden de huidige knelpunten,

In juni 2001 start de ontwikkeling van het revitaliseringsprogramma. De projectorganisatie is vergelijkbaar met die

de wensen en de kansen voor duurzame revitalisering zicht-

van de eerste fase: een stuurgroep en een projectgroep onder

baar. Het bureau organiseert ook twee discussieavonden voor de ondernemers respectievelijk bewoners over de mogelijke

leiding van de procesmanager. Alleen de milieudienst verdwijnt uit de projectgroep: deze wordt ad hoc betrokken.

ontwikkelingsvarianten voor het bedrijventerrein. Verder worden er gesprekken gevoerd met het Hoogheem-

Het Revitaliseringsprogramma is klaar in februari 2002.

raadschap, Rijkswaterstaat, Eneco, het Zuiveringschap en de

De betrokken partijen zijn allen zeer enthousiast dat ze nauw

Stichting BSB Zuid-Holland. Op basis van de resultaten van de enquête, overleg met de Stuurgroep en de verschillende

betrokken zijn bij het opstellen van het Plan van Aanpak. Het enthousiasme geldt ook de inhoud van het plan.

discussies en gesprekken stelt het bureau een visie op: ‘Duurzame revitalisering bedrijventerrein Oosteind’.

De ondernemers op Oosteind hebben zich gedurende deze tweede fase verenigd in de Belangenvereniging Oosteind

Deze visie nemen de verschillende partijen in december

(BVO). In de projectorganisatie heeft de BVO de rol van de

2000 aan als leidraad voor het vervolgproces.

ondernemersvereniging overgenomen.

Revitaliseringsprogramma Oosteind

Op weg naar de uitvoeringsfase

Voorjaar 2001. Met instemming van de stuurgroep verleent

Voor het uitvoeren van het revitaliseringsprogramma ligt het

de gemeente wederom een opdracht aan een extern bureau.

initiatief nu bij de gemeente Papendrecht. Zij wil de uitvoe-

Nu voor het opstellen van een revitaliseringsprogramma voor Oosteind. De gemeente wordt hierbij financieel ondersteund

ring overdragen aan de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Drechtsteden (ROM-D) die in 2002 is opgericht.

door de provincie en de Kamer van Koophandel. In het revitaliseringprogramma moet op hoofdlijnen worden vastgelegd

De BVO vindt dat zij sinds het gereedkomen van het revitaliseringprogramma te weinig wordt geïnformeerd door de

welke deelprojecten de komende jaren op het bedrijventerrein moeten worden uitgevoerd. Voor met het opstellen van

gemeente. Bijvoorbeeld over het actualiseren van het bestemmingsplan en de manier waarop het Plan van Aanpak

het revitaliseringsprogramma kan worden begonnen, wil de

uitgevoerd gaat worden. Het is in december 2002 voor de

gemeente Papendrecht de betrokkenheid van het bedrijfsleven vergroten. Daarom organiseert de gemeente een

ondernemers onduidelijk wat er in de directe toekomst van Oosteind te gebeuren staat. Zij twijfelen of ze de samenwer-

informatieavond voor de bedrijven met het doel het draagvlak onder de bedrijven te vergroten voor een stap richting

kingsovereenkomst zullen ondertekenen. Sonneveld, voorzitter BVO: ‘Het Plan van Aanpak is voortvarend en constructief

bedrijventerreinmanagement. De informatieavond

opgepakt met medewerking van de ondernemers. Maar in

verloopt goed!

de uitvoering stokt het.’

Overzicht fasen duurzame revitalisering Oosteind 1999-2002 en bijbehorende kosten Fase

Kosten

Betaald door

Opstellen visie

37.600 Euro

Gemeente (67%)

(november 1999 - zomer 2000) Vooronderzoek Revitaliseringsprogramma

Provincie Zuid-Holland (33%) 26.200 Euro

Gemeente

(februari 2001- mei 2001) Revitaliseringsprogramma

176.500 Euro

(juni 2001 - februari 2002)

Gemeente (66%) Provincie Zuid-Holland (26%) Kamer van Koophandel (8%)

Onderzoek zorgvuldig ruimtegebruik

12.200 Euro

Provincie Zuid-Holland

Onderzoek energie en afval

34.400 Euro

Provincie Zuid-Holland

Opstellen ruimtelijk functioneel plan

13.500 Euro

Gemeente

Intentieverklaring

Nvt

–

(tijdens Revitaliseringsprogramma)

(oktober 2002)

3

4


MOGELIJKHEDEN VOOR DUURZAME

termen van besparing van geld, verbetering van de bereik-

ONTWIKKELING

baarheid, ruimtewinst, verbetering van de uitstraling van het bedrijventerrein’ aldus Marleen Kouwenberg, project-

De duurzame ontwikkeling van Oosteind wordt regionaal afgestemd. De ontwikkelingen passen namelijk in een regionaal plaatje: de regionale visie ‘Shipping Valley’. Oosteind is

leider van de gemeente Papendrecht.

hierin gelabeld als ‘nat bedrijventerrein’. De visie maakt duidelijk waar de duurzame revitalisering in ieder geval toe

Verkeer en vervoer

moet leiden. Het bestemmingsplan, dat nog geactualiseerd

knelpunt nummer één bleek uit de enquête onder de onder-

moet worden, vormt de basis voor de duurzame ontwikkeling. Duurzame revitalisering van Oosteind gaat in op verkeer

nemers in 2000. Om de bereikbaarheid te verbeteren, worden twee manieren voorgesteld. Het aanbrengen van infrastructu-

en vervoer, zorgvuldig ruimtegebruik, optimaal gebruik van de havens en bedrijventerreinmanagement (afval en grond-

rele verbeteringen (reconstructie Ketelweg, gemeenschappelijke parkeervoorzieningen) en het nemen van maatregelen

stoffen, water, energie). Er is voor deze onderwerpen gekozen

voor vervoersmanagement van werknemers van bedrijven

omdat die voor Oosteind de meeste kans van slagen hadden. ‘Dat betekent dat er uitzicht is op winst. Dat wil zeggen in

ter verbetering van de bereikbaarheid. Gestelde doelen: tijdens reconstructie Ketelweg garantie van

De bereikbaarheid en verkeersveiligheid van Oosteind is


een bereikbaarheid van 100% en verminderen van het auto-

Voorgestelde maatregelen

gebruik van werknemers daarna.

Uitvoering van een Energie Potentieel Scan bij de bedrijven;uitvoering haalbaarheidstudie naar duurzame

Zorgvuldig ruimtegebruik Doelstelling: Het streven naar een zorgvuldig ruimtegebruik

warmtelevering door implementatie van warmtepomp; oppervlaktewater of restwarmte van het bedrijf Gevudo;

van de bestaande ruimte. Voorwaarde is dat daardoor

onderzoek naar de plaatsingsmogelijkheden voor windturbi-

niet alleen ruimte voor (nieuwe) bedrijvigheid ontstaat, maar tegelijk de ruimtelijke kwaliteit van Oosteind wordt

nes; collectieve inkoop van elektriciteit.

verbeterd. Voorgestelde maatregelen: een inventarisatie bodem-

Water

verontreiniging en geluidssituatie op terrein; een analyse van

waar mogelijk innovatief. Dat betekent niet alleen besparen

het huidig ruimtegebruik; een onderzoek naar mobiliteitsmanagement; een plan voor de herinrichting.

per bedrijf, maar ook aandacht voor hergebruik en collectieve voorzieningen. Gebleken is dat hergebruik van hemelwater

Optimaal gebruik van de havens

op Oosteind een minder kansrijk optie is. Voorgestelde maatregelen: uitvoering van een waterscan bij

Doelstelling: komen tot herinrichting van de havens.

de bedrijven; waterleidingnet aanleggen ten behoeve van

Voorwaarden voor een beter gebruik van de mogelijkheden van de havens zijn de wensen van de individuele bedrijven,

industriewater.

de doelstellingen van de regionale visie Shipping Valley en de lopende en toekomstige ontwikkelingsplannen van aan de

Afval en grondstoffen

havens gevestigde bedrijven.

Dat wil zeggen het volledig in praktijk brengen van het

Bedrijventerreinmanagement

bestaande beleid en de bestaande richtlijnen, bijvoorbeeld van aspecten in het kader van de Verruimde Reikwijdte bin-

Doel: de kwaliteit van Oosteind afstemmen op de wensen van de betrokkenen. En het bereikte kwaliteitsniveau vasthouden.

nen de wet Milieubeheer. Voorgestelde maatregelen: uitvoering afvalscans bij

Hieronder valt het opzetten van een organisatie voor bedrijventerreinmanagement, het uitvoeren van duurzaamheids-

individuele bedrijven, hergebruik afvalstoffen in reconstructie van de Ketelweg, collectieve inzameling van gescheiden

maatregelen, collectieve inkoop van goederen en diensten.

afvalstromen.

De ambitie van gemeente en provinicie zijn voorlopend,

De ambitie van gemeente en provincie is actief te zijn.

Het criterium voor de voorgestelde duurzaamheidsmaatregelen is dat ze technisch en economisch haalbaar zijn. Om de effecten van de duurzaamheidsmaatregelen in de toekomst te kunnen meten, moet eerst de huidige situatie qua duurzaamheid worden vastgesteld (nulmeting). Daarnaast zijn er voor energie, water, afval en grondstoffen ambities

Samenwerking met ondernemers

vastgelegd.

en bedrijven is een cruciaal onderdeel van duurzame

Samenwerking tussen bedrijven onderling en tussen gemeente ontwikkeling. Wat hier voor Oosteind een belangrijke rol heeft

Energie

gespeeld, is het organiseren van de bedrijven op het bedrijven-

Ambitie van gemeente en provincie is om voorlopend en waar mogelijk innovatief te zijn. Dat betekent verder gaan

terrein in de BVO. Zo heeft de gemeente een direct aanspreek-

dan in de milieuvergunning vereist. Naast aandacht voor efficiëntie en besparingsmogelijkheden dient er ook

wensen en klachten naar de overheid.

aandacht te zijn voor duurzame energie. Gaandeweg is het

selectie van een adviesbureau dat het Revitaliserings-

punt voor de bedrijven en de bedrijven een spreekbuis voor Ook zeer belangrijk in de samenwerking is de gezamenlijke

volgende duidelijk geworden: – Besparing van energie of efficiëntieverbetering is vooral

programma gaat opstellen.In de projectorganisatie voor het

interessant voor grote kantoren en productiebedrijven; – Zonnepanelen zijn nog onvoldoende rendabel door lange

de projectgroep en in de stuurgroep. Een ander belangrijk

terugverdientijd, maar wel goed voor het imago; – Voor bedrijven met een grote vraag naar warm drinkwater

klaring tussen gemeente en bedrijven. Voor een deel kunnen

zijn zonneboilers interessant; – Met de aanwezigheid van de Merwede is koude/warmteopslag in de bodem niet interessant omdat het grondwater te snel stroomt. Energie winning uit asfalt is door ontbreken van opslagmogelijkheid in de bodem geen optie om verder uit te zoeken; – Windenergie lijkt kansrijk. Wellicht is plaatsing van een aantal turbines mogelijk.

Revitaliseringprogramma is de BVO ook vertegenwoordigd in element in de samenwerking is het sluiten van een intentieverwe samenwerking tussen bedrijven onderling ook terugzien in de collectieve voorzieningen die worden voorgesteld (zie onder ‘Duurzaamheid uitgewerkt’).

5

6


L E E R E R VA R I N G E N

– Het collectief belang/probleem voor bedrijven om aan de

Duurzame ontwikkeling van een bedrijventerrein is een proces, een weg die door de gemeente en bedrijven gezamen-

revitalisering mee te werken (dijkverzwaring).

lijk moet worden afgelegd. Een weg die soms goed geplaveid is, maar ook hobbels en scherpe bochten kan bevatten.

Een succesfactor die ook wordt gezien als randvoorwaarde voor een succesvolle revitalisering, is het vinden van een gemeenschappelijk belang voor bedrijven. Daarnaast is het

Betrokkenen bij het project geven de volgende succesfactoren aan:

op tijd beginnen met de revitalisering, ook een essentiële voorwaarde. Dat wil zeggen, voordat het bedrijventerrein

– De inhuur van het adviesbureau als procesmanager en voor de inhoudelijke inbreng voor het Plan van Aanpak;

werkelijk achteruit begint te gaan. Ook het beschikbaar stellen van geld (bijvoorbeeld door gemeente/provincie) is

– De gemeente heeft de bedrijven vroegtijdig betrokken;

een belangrijk voorwaarde.

– Het gebruik van het netwerk binnen de provincie via de provinciale vertegenwoordigers;

In de onderstaande tabel zijn de hobbels (moeilijkheden)

– Het evenwicht in lokale en regionale belangen op het bedrijventerrein;

samengevat die betrokkenen van gemeente, bedrijfsleven en provincie hebben ervaren. Ook zijn de gekozen en mogelijke

– De hoge organisatiegraad van bedrijven en hun samenwer-

oplossingen wordem hierin genoemd.

king met de gemeente;

MOEILIJKHEDEN EN OPLOSSINGEN Moeilijkheden

Gekozen of mogelijke oplossingen

Proces en organisatie Geen continuïteit in voortgang proces.

Gemeente en provincie zouden voortgang meer in de gaten

Na afronding Plan van Aanpak (door extern bureau) viel

moeten houden.

het stil. Toekomstige taakverdeling tussen gemeente en ROM-D.

Duidelijke verantwoordelijkheden en doelen vaststellen voor

Bedrijven zijn bang dat gemeente teveel taken overhevelt

alle actoren.

naar ROM-D. Weinig ervaring en kennis m.b.t. DBT.

Inhuur externen.

Onervarenheid werkt vertragend in de besluitvorming van

Inbreng kennis en ervaring provincie.

gemeenten. Bedrijven waren slecht georganiseerd.

Kamer van Koophandel oefent op aangeven van de Provincie

Bedrijven op Oosteind hadden in de beginfase van de

druk uit op bedrijven om zich te organiseren.

revitalisering geen duidelijk aanspreekpunt.

Oprichting van de Belangvereniging Oosteind zorgt voor 1 aanspreekpunt.

Beperkte capaciteit bij gemeente.

Veel tijd reserveren voor de taak als gemeentelijk projectleider.

Duurzame revitalisering kost de gemeentelijk projectleider

Inhuur van externen voor het opstellen van het Visiedocument

veel tijd.

en Plan van Aanpak.

Draagvlak, betrokkenheid en communicatie Overheden Samenwerking/afstemming tussen overheden.

Provincie heeft Hoogheemraadschap bij de duurzame

Onvoldoende betrokkenheid van Hoogheemraadschap bij

revitalisering betrokken.

duurzame revitalisering.


Moeilijkheden

Gekozen of mogelijke oplossingen

Bedrijven Draagvlak en betrokkenheid bij bedrijven is klein of

– Bedrijven hebben zelf contact gezocht met de gemeente.

neemt af.

– Provincie moet de gemeente erop wijzen dat ze de bedrijven

Slechte communicatie door gemeente met bedrijven over

betrokken houden.

uitvoering van Plan van Aanpak en actualiseren bestemmingsplan.

Inhoud Weinig ervaring en kennis m.b.t. duurzaamheid. Werkt vertragend op de besluitvorming van de gemeente.

– Inhuur van extern bureaus die kennis hebben over duurzaamheid en ervaring met opzet duurzame revitalisering. – Politiek draagvlak in gemeente voor duurzaamheid waarborgen.

Financiën Gelden uit TIPP en Ontwikkelingsfonds niet toegesneden voor duurzame revitalisering. Verdeling lusten-lasten tussen gemeente en bedrijven.

Duidelijke verantwoordelijkheden en doelen vaststellen voor alle actoren.

Onzekerheid over toekomstige veranderingen op DBT.

De Provincie moet volgens de bedrijven signaleren dat de

Onduidelijkheid over de aanpak van de dijkverzwaring rond

regionale en lokale plannen van de gemeente conflicteren.

Oosteind en de gevolgen hiervan voor de bedrijfsvoering. Onduidelijkheid over de afstemming van de plannen voor woningbouw ten noorden van Oosteind op de plannen voor optimalisering van het gebruik van de haven.

Bron: TNO-MEP – R 2003/107

7

8


TIPS De duurzame revitalisering van Oosteind is nog geen feit. Toch zijn er door de gemeente, bedrijven en de provincie

– Het Hoogheemraadschap is totnogtoe een partner die weinig duidelijkheid geeft over haar plannen en weinig

al waardevolle tips te geven.

betrokkenheid toont.

– ‘Zoek naar een gemeenschappelijke belang of probleem

– Het is belangrijk om te zorgen voor voldoende capaciteit

voor de bedrijven’. De onzekerheid over de gevolgen van de dijkverzwaring is de belangrijkste reden dat alle

binnen het gemeentelijk apparaat voor de duurzame revitalisering, want dit kost veel tijd;

bedrijven zich gezamenlijk voor de duurzame revitalise-

– Revitalisering kost veel geld, dus is het belangrijk om

ring willen inzetten. Het is een ‘sleutelproject’ zoals als gemeente tijdig je financiën op orde te hebben; Kouwenberg aangeeft, ‘een project dat de ondernemers sti- – Ondernemers moeten beseffen dat van hen ook een muleert zich te organiseren en dat als kapstok kan dienen voor duurzame revitalisering.’ Zonder gezamenlijk belang

financiële bijdrage voor de duurzame revitalisering wordt verwacht. Invloed en betrokkenheid is niet vrijblijvend;

gaat iedereen in de uitvoeringsfase weer achter zijn eigen belang aan; – De gemeente moet net zoals het bedrijfsleven één

– De provincie moet om aandacht voor duurzaamheid blijven vragen bij de gemeente en de bedrijven.

aanspreekpunt te hebben. Het meest ideaal is dat deze persoon continu betrokken blijft. Bovendien moet de gemeente bedrijven in elke fase in dezelfde mate

Een sterkere bemoeienis van de provincie bij de duurzame revitalisering wordt door de bedrijven op prijs gesteld; – Er zijn genoeg instrumenten om duurzame revitalisering

betrekken bij het revitaliseringsproces. – Het vertrouwen van bedrijven moet door de lokale overheden gewonnen worden. Door afspraken na te komen, te investeren in tijd en geld, open en eerlijk te discussieren; – De bedrijven en gemeente staan open voor elkaars ideeën.

te ondersteunen. Het gaat er vooral om de bestaande instrumenten (bestemmingsplan, milieuvergunningen, projectplannen) goed te benutten; Bron: TNO-MEP – R 2003/107

De ervaring op Oosteind leert dat bedrijven niet altijd meteen over kosten en gevolgen voor hun bedrijf beginnen;

Focus voor 2003

De Provincie Zuid-Holland vindt het belangrijk bij de uitvoe-

Voor 2003 staat een ‘duidelijke start’ van de duurzame revitalisering op het programma. Het is de bedoeling dit

ring betrokken te blijven. De heer Buunk, senior projectmanager van Provincie Zuid-Holland: ‘So far so good, maar het

voortvarend te gaan uitvoeren. De gemeente moet hiervoor nog afspraken maken met de regionale ontwikkelingsmaat-

is belangrijk dat de provincie alert blijft’. De gemeente geeft aan dat zij ook ondersteuning verwacht van de provincie,

schappij over de taakverdeling. Daarnaast moet de samen-

omdat er bij de gemeente minder kennis en capaciteit voor

werkingsovereenkomst tussen bedrijven en gemeente worden getekend door alle partijen.

duurzame aspecten voorhanden is. Kouwenberg: ‘Duurzame revitalisering kost de gemeentelijke projectleider veel tijd. Zorg daarom voor voldoende capaciteit binnen de gemeente.’

Colofon Dit is een uitgave van de provincie

Onderzoek en redactie TNO-MEP,

Zuid-Holland, project DECOR

Arjan Ekelenkamp, Elsbeth Roelofs

Telefoon 070 - 441 72 05

Eindredactie Provincie Zuid-Holland

Fax 070 - 441 78 33

Vormgeving Ontwerpbureau Smidswater

E-mail [email protected]

Druk Quantes, Rijswijk

Juni 2003

Oosteind - Papendrecht

Recommend Documents