ONZE VERANTWOORDELIJKHEID OVER H&M EN SOCIALE VERANTWOORDELIJKHEID

ONZE VERANTWOOR­DELIJKHEID OVER H&M EN SOCIALE VERANTWOORDELIJKHEID



ONZE VERANTWOORDELIJKHEID H&M’s bedrijfsfilosofie is onze klanten mode en kwaliteit voor de beste prijs te bieden. Dit houdt voor H&M niet alleen in dat onze producten moeten voldoen aan de verwachtingen van onze klanten of deze over­treffen. Dit betekent ook dat de productie onder goede arbeids­omstandigheden moet plaatsvinden en dat de klanten tevreden moeten zijn over H&M als bedrijf. Het is van essentieel belang dat wij verantwoor­delijkheid nemen voor de manier waarop ons bedrijf invloed heeft op mensen en milieu. Dit is de enige manier om op de lange termijn H&M’s groei en rentabiliteit te waarborgen. In deze brochure leggen wij uit hoe wij te werk gaan.



Inhoud Pagina 6 twee van H&M’s ongeveer 40 controleurs en kijk wat een gewone werkdag in New Delhi voor hen inhoudt. Ga mee met Tobias Fischer en Payal Jain,

Pagina 8 die alle H&Ml­everanciers dienen te volgen. Deze code omvat onder andere eisen aangaande goede arbeidsvoorwaarden. De gedragscode is een overeenkomst

Pagina 12 fabrieks­ manager in Dhaka, Bangladesh. Hij vertelt over de samenwerking met H&M en welk effect dit tot op heden op zijn bedrijf heeft gehad. Ontmoeting met Muhammed Akhtaruzzaman,

Pagina 14 zijn twee vertegenwoordigers van de organisatie Karmojibi Nari in Bangladesh. Lees hoe zij denken over de samenwerking met H&M. Roke ya R afique en Shirin Akter

Pagina 16 hier zie je waar H&M haar producten vervaardigt en ook welke ontwikkelingsprojecten H&M steunt. De wereld van H&M:

Pagina 20 vereist ook dat leveranciers de lokale milieuwetgeving navolgen. H&M stimuleert hen tevens om meer te doen dan de wet vereist. De H&M’s gedragscode



Een gezamenlijke verantwoordelijkheid had ik de gelegenheid om, onder andere in China, een aantal van onze leveranciers te bezoeken. Zo ontmoette ik daar ook H&M-controleurs die de follow-up van ons werk met de gedragscode verzorgen en erop toezien dat deze daadwerkelijk nageleefd wordt. Door deze contacten heb ik een duidelijk inzicht gekregen in de omvang van het werk dat wij als bedrijf verrichten om de arbeidsomstandigheden in de fabrieken van onze leveranciers te verbeteren. Het was een bijzonder positieve ervaring om met eigen ogen te kunnen vaststellen hoe goed ons bedrijf op dat gebied functioneert. Ik ben ervan overtuigd dat het van essentieel belang is dat wij verantwoordelijkheid nemen voor de invloed die ons bedrijf op mensen en milieu heeft. Dit is de enige manier om op de lange termijn de rentabiliteit en de goede relaties met onze klanten en andere betrokkenen te waarborgen. Wij ontvangen veel signalen uit de samenleving, niet in het minst van de kant van onze klanten en onze werknemers, waaruit blijkt dat milieu en sociale verantwoordelijkheid kwesties zijn waarbij men zich betrokken voelt. H&M neemt deel aan het Global Compact van de VN en steunt de tien beginselen waarop dit platform gebaseerd is. H&M geeft hiermee gehoor aan de oproep van Kofi Annan aan het bedrijfsleven om de mensenrechten te respecteren en bij te dragen aan een duurzame ontwikkeling op díe terreinen waar invloed op kan worden uitgeoefend. Wij steunen ook de richtlijnen van de OESO (Organisatie voor Economische Ontwikkeling en Samenwerking) voor multinationals en zijn lid van het Amnesty Business Forum. De CSR*-afdeling rapporteert rechtstreeks aan mij waardoor ik deze belangrijke werkzaamheden op de voet kan volgen. Daarom kan ik H&M’s klanten, personeel, aandeelhouders en andere betrokkenen ervan verzekeren dat wij al onze expertise en betrokkenheid inzetten om deze taak met niet aflatende energie uit te voeren. Wij zijn al een heel eind op weg, maar om werkelijk te slagen in ons streven naar een betere samenleving, moeten we blijven samenwerken met anderen. Tijdens een reis naar A zië

Rolf Eriksen, Algemeen directeur H&M

“ Het is van groot belang dat wij onze verantwoordelijkheid nemen en deze taak met niet aflatende energie uitvoeren.”

NAAM NATIONALITEIT WOONT IN

ROLF ERIKSEN



DEENS



STOCKHOLM, ZWEDEN



GEZIN

VROUW EN TWEE KINDEREN

BEROEP

ALGEMEEN DIRECTEUR H&M

* CSR staat voor corporate social responsibility ofwel de sociale verantwoordelijkheid van ondernemingen. Dit houdt in dat bedrijven vrijwillig sociale verantwoordelijkheid en milieuverantwoordelijkheid nemen bij de uitvoering van hun werkzaamheden om zo bij te dragen tot duurzame ontwikkeling.



Wist je dat... Er werken ongeveer 750 personen op H&M-kantoren in de productielanden. De meeste van hen zijn lokaal aangesteld.

Een normale werkdag van een controleur Payal Jain en Tobias Fischer zijn twee van de ongeveer 40 controleurs die H&M in dienst heeft. Zij hebben als taak de arbeidsomstandigheden bij H&M’s leveranciers te inspecteren en zich ervan te verzekeren dat de IAO-kernconventies en H&M’s gedragscode worden gerespecteerd. Payal en Tobias bezoeken samen leveranciers in en rond New Delhi. Het is nog vroeg in de ochtend als Tobias Fischer en Payal Jain het fabrieksterrein oprijden. Niemand weet dat ze juist vandaag op bezoek zullen komen. Tobias en Payal hebben H&M identiteitsplaatjes op zodat de bewaking en werknemers weten wie zij zijn. Zes maanden geleden werd er een diepgaand bedrijfsonderzoek uitgevoerd naar de arbeidsomstandigheden in de fabriek. Nu komen Tobias en Payal terug om te controleren of de leverancier de doelstellingen heeft gehaald die bij het vorige bezoek voor de korte termijn werden opgesteld. Buiten New Delhi.

“ Wij willen dat de leveranciers streven naar duurzame verbeteringen en daar zelf de voordelen van inzien.” De gedragscode is het uitgangspunt De fabriek heeft, net als alle H&M-leveranciers, een samenwerkingsovereenkomst ondertekend: de H&M-gedragscode. In deze overeenkomst heeft de fabriek verklaard dat zij de lokale wetgeving en H&M’s eisen op het gebied van arbeidsomstandigheden zal naleven. In deze overeenkomst staat ook dat H&M-controleurs onaangekondigd inspecties kunnen uitvoeren. “Wij lichten het bedrijf grondig door op het moment dat we een samenwerkingsverband aangaan met een nieuwe leverancier. Een dergelijke inspectie neemt twee à zeven dagen in beslag. Samen met de fabrieksleiding identificeren we díe gebieden die extra aandacht nodig hebben en stellen een actieplan op. Dit actieplan omvat

langetermijn- en kortetermijndoelstellingen. Tevens wordt aangegeven hoe deze doelstellingen bereikt dienen te worden, wie verantwoordelijk is voor de uitvoering ervan en wanneer het hele plan uitgevoerd moet zijn,” aldus Tobias.

Onaangekondigde bezoeken Payal en Tobias gaan naar binnen en vragen naar de fabrieksmanager. Hij begroet hen en loopt mee tijdens hun rondgang door de fabriek. Sinds 1998, het jaar dat H&M in India met de gedragscode is begonnen, hebben controleurs regelmatig bezoeken gebracht aan de fabrieken. “Aanvankelijk reageerden de fabrieksmanagers onwennig als wij kwamen inspecteren maar nu weten ze dat de onaangekondigde bezoeken onderdeel uitmaken van onze manier van werken. Eigenlijk zijn er nu nog maar weinig die verbaasd opkijken als wij onverwachts voor de deur staan,” vertelt Payal.

Doorgevoerde verbeteringen De controleurs inspecteren de nooduitgangen en bespreken veiligheidsroutines met een vertegenwoordiger van de fabriek. Het gaat erom dat er brandmelders geïnstalleerd moeten zijn, voldoende nooduitgangen zijn en brandblussers. Voorts controleren zij of alles schoon is in de fabriek en of er goede en schone toiletten voor al het personeel zijn. Het arbeidsmilieu is belangrijk, niet alleen voor het arbeidswelzijn van de werknemers maar ook voor de kwaliteit van de kleding die er geproduceerd wordt. Payal noteert dat het arbeidsmilieu aanzienlijk verbeterd is sinds het vorige bezoek. Voorheen waren er problemen met de afvoer van stofresten van de snijmachines en draden van de productie die overal verspreid lagen waardoor het niet schoon was in de fabriek.



Nu zijn er meer schoonmakers aangesteld, is er beter materiaal voorhanden om schoon te maken en zijn er betere routines. De fabriek is nu schoner en daardoor prettiger en veiliger voor de werknemers om in te werken.

Overwerk vormt een probleem Als Payal en Tobias klaar zijn met de fabrieksbezichtiging, gaan ze naar het kantoor om alle werknemersgegevens door te nemen. Ze controleren loonlijsten en aanstellingsbewijzen en bekijken hoeveel overuren er gedraaid zijn. De laatste keer was een aantal afdelingen duidelijk onderbezet. Dit had een negatief effect op de productie en leidde tot teveel overwerk. Nadat ze de kaarten van de tijdsregistratie, de loonlijsten en het productieprotocol hebben doorgenomen, constateren Payal en Tobias dat het aantal overuren afgenomen is maar dat dit, desondanks, nog boven het wettelijke niveau ligt. De leverancier moet dus intensiever het actieplan uitvoeren. Daarna is het hoog tijd om terug te rijden naar het H&M-productiekantoor in New Delhi om de gegevens uit te werken en te rapporteren aan de CSR-afdeling op het hoofdkantoor in Zweden.

Gedragsveranderingen tot stand brengen Het werk van de controleurs is niet altijd even makkelijk omdat het er altijd om gaat bij mensen een verandering teweeg te brengen in hun gedrag en gewoonten. “Het is een behoorlijke uitdaging om de leveranciers ervan te overtuigen dat ze veel baat kunnen hebben bij de H&M-gedragscode en de samenwerking met ons. Ik probeer hen te laten inzien dat gemotiveerde werknemers beter werk leveren en dat de productiviteit waarschijnlijk zal stijgen. Wij willen bereiken dat de leveranciers streven naar duurzame verbeteringen, dat zij daar zelf de voordelen van inzien en dat het er niet alleen om gaat het de inkoper naar de zin te maken. Het is hun hoofdtaak om ons overbodig te maken,” aldus Payal.

Tobias Fischer en Payal Jain zijn twee van de ongeveer 40 werknemers die de follow-up van H&M’s werk met de gedragscode bij de leveranciers verzorgen.



Wist je dat... H&M is sinds 2001 aangesloten bij het Global Compact van de VN.

Onze gedragscode – een langetermijnverbintenis

De H&M-gedragscode stelt onder andere de volgende eisen: Verbod op kinderarbeid

Wij zijn allemaal afhankelijk van duurzame ontwikkeling. Water verontreinigen, natuurlijke hulpbronnen uitputten of mensenrechten schenden is niet duurzaam. Daarom stellen steeds meer bedrijven gedragscodes op, regelgevingen voor hun leveranciers.

De fabrieken die kleding produceren voor H&M moeten een veilige en schone werkomgeving bieden. De brandveiligheid dient hoog te zijn en er dienen regelmatig brandoefeningen gehouden te worden. De nooduitgangen moeten duidelijk aangegeven staan en niet geblokkeerd zijn. De verlichting moet functioneren en alle ruimten moeten schoongehouden worden.

Redelijke werktijden en beloning Lonen moeten regelmatig uitbetaald worden en in verhouding staan tot de geleverde arbeid. Overwerk dient vrijwillig te zijn en op correcte wijze gecompenseerd te worden. Vrouwelijke werknemers hebben recht op het wettelijk vastgestelde zwangerschapsverlof.

Recht op organisatie en verbod op discriminatie Alle werknemers hebben recht op een arbeidsovereenkomst en recht op organisatie. Discriminatie op grond van geslacht, religie of etnische achtergrond wordt niet geduld. De H&M gedragscode is opgesteld omdat wij willen dat de productie van onze artikelen onder goede arbeidsomstandigheden plaatsvindt.

IAO-conventies

VN-verdrag voor de Rechten van het Kind

De internationale arbeidsorganisatie, de IAO, is een VN-orgaan waar vertegenwoordigers van regeringen en werkgevers- en werknemersorganisaties zitting in hebben. Tezamen werken deze aan verbetering van arbeids- en levensvoorwaarden, door conventies en aanbevelingen op te stellen met betrekking tot arbeidsloon, arbeidstijden, arbeidsvoorwaarden en sociale verzekeringsstelsels.

Het VN-verdrag voor de Rechten van het Kind betreft kinderen en jongeren over de hele wereld. De meeste landen in de wereld hebben zich aangesloten bij dit verdrag. Dit verdrag bepaalt, onder andere, dat alle kinderen gelijk zijn, en recht op onderwijs, verzorging en veiligheid hebben en dat degenen die besluiten nemen die van invloed zijn op kinderen daarbij het welzijn van het kind als uitgangspunt dienen te hebben.

Lees meer op www.ilo.org.

Gelukkig komt kinderarbeid normaliter niet voor op de fabrieken die producten voor H&M vervaardigen. Mocht H&M desondanks iemand aantreffen bij één van haar leveranciers die nog niet de wettelijke leeftijd heeft bereikt om betaalde arbeid te verrichten, dan wordt er een oplossing gezocht die het belang van dit kind het beste dient. H&M verbreekt een samenwerkingsverband met een leverancier als deze nogmaals H&M’s verbod op kinderarbeid negeert.

Goed arbeidsmilieu en brandveiligheid

uit 1997 is gebaseerd op het VN-verdrag voor de Rechten van het Kind en de IAO-verdragen inzake arbeidsomstandigheden en werknemersrechten. De gedragscode is opgesteld omdat H&M van mening is dat haar producten onder goede arbeidsomstandigheden geproduceerd moeten worden. Een gedragscode is natuurlijk een heleboel mooie woorden bij elkaar, maar daar houdt het niet mee op: het moet wel aan de realiteit beantwoorden. Fabrieken die niet aan de eisen voldoen die beschreven staan in H&M’s gedragscode, krijgen hulp om verbetering aan te brengen in deze situatie en verder te ontwikkelen. H&M heeft ongeveer 40 fulltime controleurs in dienst om te controleren of haar gedragscode inderdaad wordt nageleefd en de fabrieken met raad bij te staan. Doelstelling is dat de fabrieken uiteindelijk zelf inzien welke voordelen dit oplevert. H&M heeft bovendien ongeveer 150 werknemers in dienst die de kwaliteit van de kleding zelf controleren. Mochten zij, bij bezoeken aan de fabrieken, op situaties stuiten waarin sprake is van overtreding van de gedragscode, dan kunnen ook zij daar direct melding van maken. De H&M- gedragscode

Lees meer over de achtergronden van H&M’s gedragscode op pagina 10 of op www.hm.com/csr.



Lees meer hierover op www.unicef.org/crc.

Milieu en chemicaliënrestricties H&M eist van haar leveranciers dat deze verantwoordelijk handelen inzake de invloed van hun bedrijfsvoering op het milieu. Daarom dienen de bedrijven de milieuwetgeving ter plaatse na te leven. Ook dienen zij een overeenkomst te ondertekenen waarin zij verklaren H&M’s chemicaliënrestricties na te leven. Deze restricties zijn onder andere opgesteld om de gezondheid en veiligheid van de klanten te waarborgen, alsmede het milieu te beschermen. De hele tekst van de gedragscode staat op de website van H&M: www.hm.com/csr. Gesprekken met fabrieksarbeiders geven een beeld van de situatie op hun arbeidsplek.

10

Wist je dat... H&M heeft sinds 1998 meer dan 15.000 fabriekscontroles uitgevoerd.

Een actieve samenwerking

H&M accepteert geen kinderarbeid

11

H&M’s kleding en andere producten worden vervaardigd door ongeveer 700 onafhankelijke leveranciers, hoofdzakelijk in Azië en Europa. H&M voert al vele jaren een beleid dat eisen stelt aan de productie. Dit geldt zowel voor de kwaliteit van de kleding als het arbeidsmilieu in de fabrieken. H&M is van mening dat zij als bedrijf verantwoordelijk is voor allen die bijdragen tot haar succes. H&M bezit geen eigen fabrieken.

“ Wij hebben geleerd de zaak stap voor stap aan te pakken, maar wel altijd in de juiste richting.” H&M heeft in 1997 een eigen gedragscode opgesteld om gebrekkige arbeidsomstandigheden te voorkomen. Kinderarbeid was een veelbesproken thema en daardoor ook één van de belangrijkste drijfveren om de gedragscode tot stand te brengen. Een discussie met ‘Rädda Barnen’, de Zweedse organisatie ‘Save the Children’, lag onder andere ten grondslag aan de opstelling van de gedragscode maar ook H&M’s eigen ervaringen vormden een belangrijk uitgangspunt. Ingrid Schullström, die verantwoordelijk is voor milieu en sociale verantwoordelijkheid bij H&M, is van het begin af aan betrokken geweest bij het opzetten van dit werk. “Van de kant van H&M was een concretere aanpak en een actief beleid noodzakelijk,” zegt Ingrid Schullström. “Het gaat om belangrijke kwesties en wij wilden onze verantwoordelijkheid hierin nemen. We zijn al een heel eind op de goede weg en houden vast aan deze lijn. Het gaat nu om specifieke en gecompliceerde kwesties zoals, bijvoorbeeld, het recht op (vak)organisatie. Wij hebben geleerd de zaak stap voor stap aan te pakken, maar wel altijd in de juiste richting.” Textielwerkneemster in Cambodja, waar H&M samenwerkt met het IAO-project ’Better Factories Cambodia’.

Onderwijs is een doeltreffend middel om kinderarbeid te voorkomen.

We accepteren geen kinderarbeid in de fabrieken van onze leveranciers, hetgeen duidelijk in de gedragscode staat. Als een H&M-controleur ontdekt dat een werknemer nog niet de wettelijke minimumleeftijd heeft bereikt om arbeid te verrichten, wordt er geprobeerd om samen met de leverancier en de familie van het kind in kwestie een zo goed mogelijke oplossing te vinden. In zo’n geval wordt er rekening gehouden met de leeftijd van het kind, het onderwijsniveau en de thuissituatie. In de meeste gevallen bestaat de oplossing uit een of andere vorm van onderwijs. Het belangrijkste is dat alle veranderingen tot de verbetering van de situatie van het kind in kwestie leiden. Als het kind uit de fabriek verwijderd wordt, zonder dat er een follow-up is, dan bestaat er het risico dat het kind op een andere plaats terecht komt waar zwaarder werk verricht moet worden. Mocht H&M bij meerdere gelegenheden kinderarbeid ontdekken bij een leverancier of één van de onderleveranciers, dan wordt de samenwerking definitief opgezegd. H&M neemt kinderarbeid uiterst serieus.

Hoe wordt er gecontroleerd of er kinderarbeid voorkomt? Als H&M-controleurs de fabrieken inspecteren, zijn zij er ook attent op of ze iemand zien werken die er erg jong uitziet. Maar ook het inspecteren van alle personeelsgegevens, zoals aanstellingscontracten

en andere documenten, behoort tot het takenpakket van de controleurs. Het gebrek aan volledige documentatie is soms een probleem. In dergelijke gevallen geven de controleurs de leverancier raad en aanwijzingen hoe deze te werk kan gaan bij nieuwe aanstellingen zodat deze zich ervan kan verzekeren dat er geen personeel wordt aangenomen dat nog te jong is. Dit kan bijvoorbeeld vastgesteld worden door middel van een geboorteof leeftijdscertificaat.

Wat is onze grens? H&M baseert haar beleid tegen kinderarbeid niet alleen op het VN-verdrag voor de Rechten van het Kind en IAO-conventie 138 maar ook op de arbeidswetgeving van het land in kwestie. De grondregel is dat niemand onder de 15 jaar aangesteld mag worden op de fabrieken van leveranciers.

Een betere situatie voor kinderen H&M is zich terdege bewust van de kwetsbare situatie waarin veel kinderen in diverse delen van de wereld verkeren. Daarom werkt H&M actief samen met haar leveranciers maar ook met lokale organisaties om de toekomstperspectieven voor kinderen te verbeteren. H&M steunt onder andere het werk dat UNICEF verricht om meisjes onderwijs te bieden. Lees meer over UNICEF op pagina 19.

Wist je dat... H&M is in Bangladesh de grootste afnemer van kleding bestemd voor Europa.

13

Een fabrieksmanager vertelt Veel H&M-kleding wordt geproduceerd door FCI (Fashion Club International) in Dhaka, een fabriek die H&M’s gedragscode zeer goed naleeft. De filosofie van de fabrieksmanager Muhammed Akhtaruzzaman, is om een familiegevoel in de fabriek te creëren en de arbeiders te betrekken bij het bedrijf en haar ontwikkeling.

“Als de werknemers een onderdeel zijn van het

resultaat en er beter van worden, zijn ze gemotiveerd en voelen ze zich verantwoordelijk,” aldus Muhammed Akhtaruzzaman. Deze filosofie ligt ten grondslag aan het feit dat de werknemers bij FCI een aandeel uit de winst ontvangen in de vorm van een prestatie- en aanwezigheidsbonus. Er wordt geen onderscheid gemaakt, iedereen heeft gelijke kansen dus alle mensen van de naaiafdelingen hebben de kans om hogerop te komen. “Al onze 60 à 70 leidinggevenden komen van de werkvloer. Ook op kantoor is 90 procent van het personeel begonnen als werknemer op de productieafdeling.”

“ Het personeel speelt een rol van doorslaggevende betekenis in de opbouw en het succes van een bedrijf.” Inzetten voor een beter arbeidsmilieu Er werken bijna 1.400 personen in het gebouw waar FCI haar bedrijf voert. Er is bewust aandacht besteed aan een goede werkomgeving. De ruimte waar de kleding gemaakt wordt, is licht en schoon en een airconditioning houdt de temperatuur aangenaam. FCI betaalt de werknemers hun reiskosten, en verzorgt een collectieve verzekering. 75 procent van de lunch is gesubsidieerd en snacks zijn gratis. Er zijn twee aparte gebedsruimten in de fabriek en er wordt medische zorg en kinderopvang geboden. Bovendien is er een ondersteuningsfonds in het leven geroepen Muhammed Akhtaruzzaman is fabrieksmanager van FCI in Dhaka, Bangladesh.

die economische steun geeft aan werknemers die zich met speciale kosten geconfronteerd zien. “Ik geloof dat dit fonds uniek is,” zegt Muhammed Akhtaruzzaman, die voordat hij manager van de fabriek werd, juridisch adviseur was. Hij legt uit dat de textielwerknemers in Bangladesh over het algemeen niet georganiseerd zijn, of dat ze niet genoeg gebruikmaken van een vakvereniging. Bij FCI is het WRWC, ‘workers representation welfare committee’, de stem van de werknemers. Eens per maand vergadert het WRWC met het management om van gedachten te wisselen en bepaalde kwesties aan de orde te stellen.

Werknemerscomités “In principe was het op verzoek van H&M dat we een werknemerscomité oprichtten. Zij gaven ons ideeën over de manier waarop we om konden gaan met kwesties uit de gedragscode en hoe we deze konden identificeren,” zegt Muhammed Akhtaruzzaman. “Ik vind dat iedereen de gedragscode nauwgezet dient na te leven. Het komt niet alleen de werknemers ten goede maar ook de productie en de kwaliteit. Het personeel speelt een rol van doorslaggevende betekenis in de opbouw en het succes van een bedrijf.” Ondanks het feit dat FCI veel tot stand heeft gebracht, zijn er nog steeds problemen waar een oplossing voor gevonden moet worden. Het onredelijk hoge aantal overuren, bijvoorbeeld. H&M-controles hebben uitgewezen dat bepaalde werknemers te lange diensten draaien en te lange perioden achtereen werken zonder een dag vrij tussendoor. De fabriek gaat deze kwesties aanpakken en de voortgang ervan zal door H&M worden gecontroleerd.

14

Wist je dat... H&M handelt al meer dan 20 jaar met Bengaalse leveranciers.

“ H et belangrijkste is een gedragsverandering teweeg te brengen“ stille revolutie voor de vrouwen in onze samenleving ontketend”, aldus Shirin Akter, die sinds 1970 actief is in de strijd voor de rechten van werknemers in Bangladesh. Zij is een sterke en bekende stem voor de textielarbeiders en leider van Karmojibi Nari (KN), dat ‘werkende vrouw’ betekent, en een organisatie is voor de rechten van de vrouw. In augustus 2004 startte H&M in samenwerking met KN een project met als doel textielarbeiders bewust te maken van hun rechten. Er werd een scholingsprogramma opgezet dat vooral op vrouwelijke werknemers was gericht, met speciale aandacht voor de gelijke behandeling van man en vrouw en de verhouding van de werknemers met het management van de fabrieken waar producten worden vervaardigd voor H&M. “Onze maatschappij is op mannen gericht en vakverbonden worden daardoor ook gedomineerd door mannen. Vrouwen hebben altijd gedacht dat alleen mannen hun stem mogen laten horen. Vrouwelijke werknemers weten erg weinig van werknemersrechten”, aldus Shirin Akter. “De te x tielindustrie heeft een

Een nieuwe kijk op de zaken Rokeya Rafique, een beroemde Bengaalse actrice, leidt de trainingen. “Iedere bijeenkomst is een ‘eyeopener’ voor de deelnemers”, zegt Rokeya. “Het belangrijkste is een gedragsverandering teweeg te brengen. Na deze training weten vrouwen dat er wetten zijn voor zwangerschapsverlof, gelijke beloning voor hetzelfde werk en overwerk. De vrouwen worden zelfverzekerder. Ze voelen zich gelijkgesteld, ze kunnen met het management of met een collega praten over hun problemen.” De trainingsgroepen bestaan uit willekeurig uitgekozen deelnemers van een aantal

verschillende fabrieken, 20 % mannen en 80% vrouwen. Deze percentages komen overeen met de verdeling in de textielsector in Bangladesh. Op de fabrieken worden pamfletten uitgedeeld en alle deelnemers krijgen de opdracht mee om alles wat ze geleerd hebben aan 5 collega’s te vertellen. Ook heeft het KN mensen opgeleid gespecialiseerd in werknemersrechten, die als taak hebben om werknemers en het middenmanagement hierin onderricht te geven en zó de verhouding tussen het management en de werknemers te verbeteren.

“ Onze maatschappij is patriarchaal ingesteld en vakverbonden worden gedomineerd door mannen.” Er valt nog veel werk te verzetten Shirin Akter wijst op de tegenstelling in het feit dat bedrijven die in arme ontwikkelingslanden produceren en gedragscodes doorvoeren, tegelijkertijd de prijzen drukken. Maar zij is ervan overtuigd dat dit soort samenwerking beide partijen ten goede zal komen. “Er is nog heel veel te doen als het niet alleen om ‘cosmetische’ veranderingen gaat, maar om daadwerkelijke verbeteringen in de situatie van de werknemers en bedrijven. H&M’s programma is een goed geïntegreerd langetermijnprogramma. Wij zijn werkelijk tevreden en trots over deze samenwerking en over het feit dat H&M zich de werknemersrechten aantrekt,” zo besluit Shirin Akter.

Rokeya Rafique en Shirin Akter strijden voor de rechten van werknemers in Bangladesh.

16

17

Globale verantwoordelijkheid De wereld van H&M groeit ieder jaar gestaag door. Hoe meer we groeien, hoe groter de verantwoordelijkheid. Op de kaart staat aangegeven waar H&M haar producten verkoopt en waar deze geproduceerd worden. Samenwerking en partnership Het Global Compact van de VN H&M neemt deel aan het Global Compact van de VN en steunt haar tien beginselen met betrekking tot mensenrechten, arbeidsverhoudingen, milieu en anticorruptie. Het Global Compact is een samenwerkingsverband tussen de VN en het bedrijfsleven en is een initiatief tot maatschappelijk verantwoord ondernemen. H&M steunt tevens de richtlijnen van de OESO voor multinationals. Lees meer omtrent het Global Compact op: www.unglobalcompact.org. en omtrent de richtlijnen van de OESO op: www.oecd.org.

De ‘United Nations Millennium Development Goals’ H&M draagt bij tot de ‘United Nations Millennium Development Goals’, ofwel de millenniumdoelstellingen van de VN, door een actief milieubeleid bij haar leveranciers toe te passen. Beperking van het gebruik van chemicaliën en waterzuivering zijn, onder andere, belangrijke maatregelen die onderdeel uitmaken van dit beleid. De millenniumdoelstellingen zijn duidelijke, tijdsgebonden doelstellingen voor de ontwikkeling van de wereld en staan beschreven in de VNmillenniumverklaring die door de wereldleiders werd ondertekend tijdens de zogenaamde Millenniumtop in het jaar 2000 in New York. Vandaag de dag liggen de millenniumdoelstellingen ten grondslag aan veel ontwikkelingswerk wereldwijd. De doelstellingen omvatten onderwerpen als de bestrijding van armoede en honger, kindersterfte, moedersterfte, milieuvernietiging, discriminatie op grond van geslacht, HIV/aids, malaria en andere ziekten. H&M levert ook bijdragen aan projecten die bijvoorbeeld ten doel hebben om op verschillende plaatsen wereldwijd mensen te voorzien van schoon water en kinderen toegang te geven tot onderwijs. Maar het belangrijkste project in de

armoedebestrijding is waarschijnlijk het feit dat H&M als inkoper van kleding en andere producten in veel ontwikkelingslanden bijdraagt tot het creëren van arbeidsmogelijkheden voor honderdduizenden fabrieksarbeiders. Lees meer omtrent de millenniumdoelstellingen op: www.un.org/millenniumgoals.

Amnesty Business Group H&M maakt deel uit van het Business Forum, het gespreksplatform van de Amnesty Business Group (ABG). Deze groep bestaat uit Zweedse bedrijven met internationale activiteiten die de mensenrechten willen bevorderen en actief met deze kwestie willen werken. ABG is een onderdeel van de Zweedse afdeling van Amnesty International dat streeft naar een bewustwording bij Zweedse bedrijven van het belang van mensenrechten, ongeacht het land waar deze bedrijven hun activiteiten ontplooien. Het ABG biedt ook trainingen ter bevordering van het respecteren en verdedigen van de mensenrechten. Als lid van het Business Forum heeft H&M toegang tot het kennisnetwerk van Amnesty en kan daar ervaringen uitwisselen met andere multinationals die lid zijn van het Forum. Dit kan bijvoorbeeld om analyses van landenrisico’s gaan of om training en educatie op mensenrechtengebied. Lees meer over de ABG op www.amnesty.se/business.

H&M kan haar prijzen laag houden doordat ze:

Verkooplanden Productiekantoren

weinig tussenschakels heeft grote hoeveelheden inkoopt een efficiënt distributiesysteem heeft over de gehele linie kostenbewust is

Fair Labor Association

Kleding voor liefdadigheidsdoeleinden

H&M steunt het werk van de Britse hulporganisatie WaterAid om de toegang tot, en kwaliteit van water voor mensen in Azië en Afrika te verbeteren. Voor meer dan een miljard mensen is de watervoorziening een dagelijkse strijd. Vrouwen in deze werelddelen moeten soms 6 uur per dag lopen om water te halen. H&M steunt WaterAid sinds 2002 met een deel van de opbrengst van een speciaal ontworpen bikini.

Sinds 2006 maakt H&M deel uit van de Fair Labor Association (FLA). De FLA is een organisatie die de rechten van werknemers beschermt en zich ervoor inzet hun arbeidsomstandigheden te verbeteren. De FLA voert onafhankelijke controles uit bij leveranciers van aangesloten bedrijven en publiceert de resultaten hiervan jaarlijks op haar website. Voor H&M betekent dit bovendien een kwaliteitsgarantie van haar eigen controlesysteem in de fabrieken van leveranciers.

Lees meer over WaterAid op: www.wateraid.org.

Lees meer over de FLA op: www.fairlabor.org.

Wereldwijd worden mensen getroffen door tragedies zoals aardbevingen en oorlogen. Dit maakt dat er, onder andere, grote behoefte is aan kleding voor de getroffenen. H&M werkt daarom in ieder verkoopland samen met erkende hulporganisaties. Deze krijgen kleding die om verschillende redenen niet aan de H&M kwaliteitseisen voldeden en daarom niet in de verkoop zijn gegaan. Vanzelfsprekend geven wij geen kleding weg die niet aan onze veiligheidseisen voldoen.

WaterAid

18

Wist je dat... In Bangladesh hebben meer dan 500 jongeren een opleiding afgerond op de H&M-naaivakschool sinds deze in 1999 van start is gegaan.

19

Onze bijdrage tot sociale verbetering Een belangrijk onderdeel van het werk van H&M’s maatschappelijke verantwoordelijkheid bestaat uit deelname aan lokale ontwikkelingsprojecten in de landen waar haar producten worden vervaardigd of verkocht. Een belangrijk punt hiervoor is dat H&M ter plaatse mensen heeft die erop kunnen toezien dat deze projecten bijdragen tot positieve en duurzame ontwikkeling op de lange termijn. H&M voor jongeren in Bangladesh In Bangladesh dromen veel jongeren ervan te kunnen werken in een kledingfabriek. Maar velen hebben hier niet de benodigde vakopleiding voor en kunnen alleen eenvoudige en eentonige taken uitvoeren in de fabrieken. Daarom startte H&M in 1999 een naaivakopleiding voor jongeren in de hoofdstad Dhaka. Vandaag de dag zijn er twee opleidingscentra waar bij elkaar 100 jongeren per jaar, na het beëindigen van de basisschool, een vakopleiding krijgen in naaivaardigheid. H&M betaalt loon uit tijdens de opleiding en biedt de leerlingen gegarandeerd werk in de productie bij één van haar leveranciers.

H&M draagt ertoe bij fabriekswerknemers meer kennis omtrent HIV/aids en gezondheid bij te brengen.

UNICEF’s onderwijs voor meisjes Wereldwijd krijgen meer dan 120 miljoen kinderen nooit de kans om naar school te gaan. De overgrote meerderheid hiervan zijn meisjes. Dit is in strijd met de inhoud van het VN-verdrag voor de Rechten van het Kind dat bepaalt dat alle kinderen dezelfde rechten hebben waaronder recht op gratis basisonderwijs. De internationale campagne “25 by 2005”, die H&M steunt, is erop gericht om meer vaart te zetten achter de ontwikkeling van onderwijs voor meisjes. Dit houdt in dat er veel aandacht wordt gegeven aan de opinievorming naar de autoriteiten en ouders toe. Het is belangrijk te tonen wat de voordelen zijn van goed onderwijs voor meisjes. Deze campagne is er tevens op gericht om onderwijs praktisch gezien beter toegankelijk te maken. ‘Mobiele scholen’ is een concept van UNICEF dat onderwijs naar plaatsen brengt die normaal verstoken blijven van traditioneel onderwijs. Tevens leidt UNICEF vrouwelijke leraren op en voorziet in speciale studiebeurzen voor meisjes.

“ ik kreeg mogelijkheden die ik anders nooit zou hebben gehad.” Mohammad Ashraful is 20 jaar en afkomstig uit de plaats Kushtia in West-Bangladesh. Hij woont samen met zijn ouders en vier broers en zusjes in Dhaka. Via de organisatie BRAC kwam Mohammed terecht bij de opleidingscentra van H&M. Hij zegt dat hij enorm blij is met de opleiding omdat hij nu een totaalbeeld heeft gekregen van het hele productieproces van kleding en niet alleen maar één onderdeel heeft geleerd. Bovendien heeft hij onderricht gekregen in gezondheid en veiligheid op de werkvloer. Mohammed vindt dat de opleiding hem mogelijkheden biedt die hij in zijn leven anders nooit gekregen zou hebben. Na de opleiding kreeg hij een aanstelling bij één van de fabrieken waar H&M inkoopt. Momenteel krijgt hij intern een opleiding om opzichter te worden en zijn grote droom is ooit fabrieksmanager te worden.

Lees meer hierover op pagina 22.

HIV/aids-preventie in Cambodja In Zuidoost-Azië is Cambodja het land met de snelste stijging HIV/aids-besmettingen. Cambodja H&M biedt jongeren een naaivakopleiding in Dhaka.

is óók een van de landen waar H&M veel kleding laat vervaardigen. Daarom is het voor H&M vanzelfsprekend om een bijdrage te leveren aan de pogingen om de verspreiding van HIV/aids hier te beperken. Ook dit project wordt in samenwerking met UNICEF uitgevoerd. In Cambodja werken ongeveer 290.000 mensen in de 200 kledingfabrieken die het land telt, het merendeel hiervan zijn jonge vrouwen. UNICEF probeert juist deze risicogroep te bereiken, een proces waarin H&M een sleutelrol speelt door de fabrieksleidingen ertoe te bewegen de werknemers te laten deelnemen aan preventie-activiteiten die UNICEF organiseert tijdens werktijd. Het doel is de vrouwelijke fabriekswerknemers meer kennis bij te brengen omtrent HIV/aids en gezondheid, maar tevens hen te helpen om betere medische zorg te krijgen en bewuste keuzes te maken. Maar het project beperkt zich niet alleen tot voorlichting. Zo is H&M ook co-financier van een telefoondienst waar mensen naartoe kunnen bellen die meer willen weten over HIV/aids. De laatste tijd is het aantal vragen dusdanig toegenomen dat besloten is de lijn zes dagen per week open te houden.

Wist je dat... H&M’s chemicaliënrestricties worden aangepast aan de eisen van het verkoopland dat de strengste normen hanteert.

21

Milieuverantwoordelijkheid H&M voelt zich even verantwoordelijk voor de arbeidsverhoudingen in de fabrieken van haar leveranciers als voor de manier waarop de vervaardiging van haar producten invloed heeft op het milieu in de productielanden. Frisse lucht, schoon water en ongerepte

natuur: het zijn zaken die nergens ter wereld nog als vanzelfsprekend gelden. Mensen en bedrijven hebben de zware verantwoordelijkheid om bij te dragen aan een duurzame ontwikkeling. H&M wil daarom de invloed van haar bedrijfsvoering op het milieu tot een minimum beperken. Bovendien is H&M van mening dat iedereen die in contact komt met H&M-producten dat moet kunnen doen zonder ongerust te zijn over gevaarlijke chemicaliën. Daarom voert H&M een actief milieubeleid in de landen waar haar producten worden vervaardigd en verkocht.

De milieu-eisen in de H&M-gedragscode De milieu-eisen die H&M hanteert, staan beschreven in haar gedragscode. De gedragscode vereist van leveranciers dat deze de lokale milieuwetgeving naleven en beschikken over alle benodigde vergunningen en licenties van de lokale autoriteiten voor hun bedrijfsvoering. Onze controleurs inspecteren dit nauwgezet en tevens controleren zij ter plaatse of de fabrieken beschikken over waterzuiveringsinstallaties indien deze een ververij of wasserij hebben. Tevens onderzoeken zij hoe er met chemicaliën omgegaan wordt en of gevaarlijk afval correct en verantwoordelijk wordt behandeld.

Minder belasting van het milieu tijdens de productie In de hele productieketen, van vezel tot kledingstuk, zijn de verf- en wasprocessen van de stoffen de fases die de meeste invloed hebben op het milieu. Daarom heeft H&M het laatste jaar haar inspanningen op milieugebied uitgebreid en hierin de productiefases die plaatsvinden vóór het in elkaar zetten van de kleding, namelijk de stoffenvervaardiging, opgenomen. Er is een programma gelanceerd onder de naam “Cleaner Production” dat erop gericht is om tot een schonere stoffenproductie te komen. Door te wijzen op de economische voordelen bij een lager gebruik van energie, water en chemicaliën tijdens het productieproces van stoffen, wil H&M de leveranciers die niet in haar directe productieketen zitten, tot milieuverbeteringen aanzetten. Landen met een water- en energietekort zijn gebaat bij een industrie die zuinig omgaat met hulpbronnen. Een lager chemicaliëngebruik, waaronder verfmiddelen,

Respect voor de natuur is één van H&M’s milieudoelstellingen.

belast het milieu minder omdat er dus minder afvalstoffen vrijkomen. Om te beginnen is ‘Cleaner Production’ geïntroduceerd bij een aantal stoffenproducenten in India, China en Bangladesh, maar het streven is om meer landen in dit project op te nemen.

H&M gebruikt organisch geteelde katoen Om de milieubelasting van de katoenteelt te verminderen, is H&M in 2004 gestart met het verwerken van kleine hoeveelheden biologisch geteelde katoen uit Turkije. De jaarlijkse productie van biologisch geteelde katoen in de gehele wereld is dusdanig laag, dat het nog niet gebruikt kan worden voor de vervaardiging van massaproducten. Echter, dankzij het feit dat H&M en andere bedrijven een steeds hogere vraag hebben naar organisch katoen, neemt het aanbod van katoen dat geteeld is zonder kunstmest en bestrijdingsmiddelen voortdurend toe.

H&M’s chemicaliënrestricties gelden voor alle leveranciers Een belangrijk onderdeel van H&M’s inspanningen op milieugebied is erop gericht om chemicaliën die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid en het milieu, te beperken. Daarom heeft H&M het gebruik van een reeks chemicaliën in de productie beperkt of geheel verboden. In de H&Mchemicaliënrestricties zijn alle verboden stoffen en grenswaarden opgenomen. Alle leveranciers dienen deze lijst te ondertekenen en na te leven. Op deze lijst komen bijvoorbeeld stoffen voor zoals lood, phthalaten en broomhoudende vlamvertragende middelen. Sinds 2002 zijn alle H&M-producten bovendien geheel PVC-vrij.

Kleding met milieukeurmerk: de ‘EU-bloem’ Sinds het najaar 2005 verkoopt H&M basic babykleding met het ‘EU-bloem’ keurmerk. Deze ‘bloem’ staat voor beperking van schadelijke stoffen en minder waterverontreiniging in de hele productieketen, van ruwe katoen tot aan eindproduct. Bovendien staan de kwaliteitseisen van dit keurmerk voor blijvende pasvorm en kleurvastheid. Vanzelfsprekend gelden ook de H&M-chemicaliënrestricties voor de babykleding met het ‘EU-bloem’ keurmerk. Lees meer over H&M’s milieuwerk op www.hm.com/csr.

22

23

Kinderen zijn ons aller verantwoordelijkheid

“Werknemers moeten de mogelijkheid krijgen om zelf hun situatie te beïnvloeden” de verbeteringen die tot stand zijn gekomen sinds H&M met de gedragscode werkt, maar wij beseffen ook dat er nog een grote uitdaging ligt te wachten om duurzame verbeteringen te bewerkstelligen voor alle mensen die onze producten vervaardigen. Er is al ongelofelijk veel verbeterd in de fabrieken sinds de invoering van onze gedragscode in 1997. Maar ons werk in de afgelopen jaren heeft bewezen hoe moeilijk het is om daadwerkelijke veranderingen en de continuïteit hiervan door te voeren. Wij willen onze leveranciers bijstaan en motiveren om zelf de verantwoordelijkheid te gaan dragen voor de mensenrechten en goede arbeidsomstandigheden van hun werknemers. Wij sporen onze leveranciers ertoe aan om betere managementsystemen in te voeren en de dialoog tussen de werknemers en het management te verbeteren. Wij zijn trots op

Het belang van onderwijs Educatie van het management én van de werknemers is een belangrijke stap naar duurzame

veranderingen. De samenwerking met andere bedrijven, vrijwilligersorganisaties en vakverenigingen zijn tevens onontbeerlijk om daadwerkelijke resultaten te bereiken. Ik heb het voorrecht om met een fantastisch team samen te werken. Wij hebben inmiddels een brede expertise opgebouwd die noodzakelijk is om de arbeidsverhoudingen te kunnen beoordelen in een fabriek. Wij doorzien de pogingen die soms helaas worden ondernomen om onze controleurs om de tuin te leiden. Onze deelname aan de Fair Labor Association biedt ons ook de mogelijkheid om externe experts de kwaliteit van ons werk te laten beoordelen. Het is onze doelstelling te bereiken dat de arbeidsvoorwaarden in de fabrieken van onze leveranciers niet afhankelijk zijn van ons, de inkoper. De werknemers moeten leren wat hun rechten zijn, waardoor zij het gereedschap in handen krijgen om op eigen kracht hun situatie te beïnvloeden. Ingrid Schullström, Hoofd milieu en sociale verantwoordelijkheid van H&M

Kinderen op een kleuterschool in Prey Prang, Cambodja. De kleuterschool wordt met de hulp van H&M door UNICEF gedreven.

ongeveer 400.000 kinderen over de hele wereld geboren. Alle kinderen hebben hetzelfde recht om zich te ontwikkelen tot gezonde en zelfstandige individuen, waar ze ook geboren worden. Maar veel van hen hebben hulp nodig onderweg. Zo niet, dan zullen bijna 30.000 van deze kinderen vóór hun vijfde verjaardag komen te overlijden. En het is hier dat UNICEF ingrijpt. In ons werk gaat het er voornamelijk om mensen bewust te maken en invloed proberen uit te oefenen. Daarom werken wij samen met de overheid en lokale organisaties om contacten aan te knopen in ieder dorp, hoe klein het ook is. Wij streven er ook naar om het bedrijfsleven, zowel op het thuisfront als in de landen waar wij actief zijn, ervan te overtuigen een grotere verantwoordelijkheid te nemen. Onze samenwerking met H&M is een uitstekend voorbeeld van een dergelijk breed samenwerkingsverband. Iedere dag worden er

H&M heeft er, onder andere, voor gekozen om zich in te zetten voor het recht op onderwijs voor meisjes. Dit is één van UNICEF’s hoogste prioriteiten en uit ervaring weten wij dat investeringen hierin van doorslaggevende betekenis zijn. Niet alleen voor de meisjes en hun familie zelf, maar voor het hele land. Wij weten ook dat maatregelen die hulp bieden aan meisjes, ook jongens helpen die buiten het onderwijs vallen. Dankzij H&M’s bijdrage zal het leven van duizenden kinderen ten goede veranderen. Dat heeft weer een positief effect op hun families en vormt tevens het begin van een opwaartse spiraal die de hele samenleving en uiteindelijk de komende generaties vooruithelpt.

NAAM NATIONALITEIT WOONT IN BEROEP

Lotta Linden, Corporate Project Manager, UNICEF Zweden

INGRID SCHULLSTRÖM



ZWEEDS



STOCKHOLM, ZWEDEN



Hoofd milieu en sociale verantwoordelijkheid van H&M

Lees meer... ...over H&M en haar werk met milieu en sociale verantwoordelijkheid www.hm.com/csr Lees meer over corporate responsibility Global Compact van de VN www.unglobalcompact.org OESO-richtlijnen voor multinationals www.oecd.org Fair Labor Association www.fairlabor.org Amnesty Business Group www.amnesty.se/business Lees meer omtrent mensenrechten en arbeidsvoorwaarden De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens www.un.org/rights VN-verdrag voor de Rechten van het Kind www.unicef.org/crc IAO-conventies en aanbevelingen www.ilo.org Lees meer over milieukwesties Het VN milieuprogramma UNEP www.unep.org Het Europees Milieuagentschap www.eea.eu.int Het Amerikaans Milieuagentschap – US Environmental Protection Agency www.epa.gov Greenpeace www.greenpeace.org Mocht u nog vragen hebben, neem dan contact met ons op via onze webpagina www.hm.com.

AUGUSTUS 2006 Deze brochure is gedrukt op chloorvrij papier en geproduceerd volgens een minder milieubelastende methode.