Onverklaarde lichamelijke klachten

Tim olde Hartman, Hiske van Ravesteijn, Peter Lucassen

Samenvatting

ĎĎėČĘėĜĞĕĝĖĎĝčĎģĎęĊĝĒŌėĝĎėğĊĊĔėĒĎĝģĘėčĎěęěĘċĕĎĖĎėȓ

Olde Hartman TC, Van Ravesteijn H, Lucassen P. Onverklaarde lichame-

getuige de termen heartsink patientȓɠĖĘĎĒĕĒēĔĎęĊĝĒŌėĝɢĎėɠģĎĞ-

lijke klachten. Huisarts Wet 2012;55(7):301-5.

ěĎėčĎęĊĝĒŌėĝɢȔ10-14ėčĊėĔĜčĎďěĞĜĝěĊĝĒĎĎėĜČĎęĜĒĜčĒĎđĒĎěĒė

De huisarts wordt vaak geconfronteerd met patiënten met soma-

čĘĘěĔĕĒėĔĎėȓ ğĒėčĎė đĞĒĜĊěĝĜĎė čĊĝ ęĊĝĒŌėĝĎė ĖĎĝ ċĎ-

tisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK).

handeld en begeleid moeten worden in de eerste lijn.10 In deze

Slechts een minderheid (2,5%) van deze patiënten houdt chronisch

beschouwing laten we zien hoe de zorg die zij leveren zich

last van deze klachten, maar die minderheid doet wel een groot

ğĎěđĘĞčĝĝĘĝčĎģĘěĐčĒĎčĎęĊĝĒŌėĝĎėğĎěĠĊČđĝĎėȔĊĝĕĎğĎěĝ

beroep op de gezondheidszorg. Veel huisartsen vinden de behan-

ĊĊėĔėĘęĒėĐĜęĞėĝĎėĘęğĘĘěğĎěċĎĝĎěĒėĐȔ

deling en begeleiding van patiënten met chronische SOLK moeilijk, met name het geven van goede en concrete uitleg. Om de

Ervaringen van huisartsen

arts-patiëntrelatie in stand te houden vallen huisartsen terug op

ĞĒĜĊěĝĜĎėğĒėčĎėčĎċĎđĊėčĎĕĒėĐĎėċĎĐĎĕĎĒčĒėĐğĊėęĊĝĒŌė-

zorgrituelen, zoals het inplannen van regelmatige contacten. Veel

ĝĎėĖĎĝČđěĘėĒĜČđĎ ğĊĊĔĖĘĎĒĕĒēĔĎėĒėĐĎĠĒĔĔĎĕčȓģĎĔĎě

huisartsen hebben een contraproductief beeld van patiënten met

ĠĊėėĎĎěčĎęĊĝĒŌėĝđĎĝĜęěĎĎĔĞĞěċĕĒēďĝċĎģĘĎĔĎėȔĎęěĘċĕĎ-

SOLK. Het idee dat patiënten druk uitoefenen op de huisarts voor

ĖĎėčĒĎđĞĒĜĊěĝĜĎėĎěğĊěĎėȓĕĒĐĐĎėğĘĘěĊĕĘęđĎĝğĕĊĔğĊėčĎ

het krijgen van somatische interventies klopt niet, evenals het

ČĘĖĖĞėĒČĊĝĒĎ Ďė čĎ ĊěĝĜȤęĊĝĒŌėĝěĎĕĊĝĒĎȓ ĘėčĎě ĊėčĎěĎ čĘĘě

idee dat patiënten met SOLK niet willen praten over psychosoci-

ďěĞĜĝěĊĝĒĎ Ďė ĜČĎęĜĒĜ ğĊėĠĎĐĎ đĎĝ ĘėĝċěĎĔĎė ğĊė ĎĎė ĐĘĎčĎ

ale problemen. De communicatie in de consulten met patiënten

biomedische verklaring.11,13,15

met chronische SOLK is vaak weinig gericht op het structureel uit-

Om meer inzicht te krijgen in deze moeilijkheden lieten

diepen van hun ideeën, angsten en verwachtingen. Hierdoor sluit

ĠĎ ՉՉ đĞĒĜĊěĝĜĎė Ēė ğĒēď ďĘČĞĜĐěĘĎęĎė ĖĎĝ ĎĕĔĊĊě čĒĜČĞĜĜĒŌ-

de uitleg die de huisarts geeft vaak niet aan bij de patiënt. Dit is

ren. Om de externe validiteit van ons onderzoek te vergroten

jammer, want goede communicatie over de aard van de klacht is

ėĊĖĎė ĠĎ ĎĎė ĔĠĊĕĒĝĊĝĒĎğĎ ĜĝĎĎĔęěĘĎď ģĘčĊĝ Ďě đĘĖĘĐĎėĎ

essentieel voor de effectiviteit van de behandeling en begeleiding.

ďĘČĞĜĐěĘĎęĎėĘėĝĜĝĘėčĎėğĊėĊČĊčĎĖĒĜČđĠĎěĔĎėčĎĎėėĒĎĝȤ

B e s ch o u w in g

Onverklaarde lichamelijke klachten

Patiënten met chronische SOLK willen, net als andere patiënten, patiëntgerichte communicatie. Ze geven bovendien aan dat ze een langdurige en persoonlijke relatie met hun huisarts erg belangrijk vinden. Een dergelijke arts-patiëntrelatie is een krachtig

De kern

therapeutisch instrument in de eerste lijn. Het belang dat zowel

▪ Huisartsen vinden de behandeling en begeleiding van patiën-

huisartsen als patiënten toekennen aan de communicatie en de

ten met somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klach-

arts-patiëntrelatie past naadloos in de filosofie van de huisartsge-

ten (SOLK) vaak ingewikkeld doordat ze problemen ervaren op

neeskunde. Hoewel er ruimte is voor verbetering, is de behande-

het vlak van de communicatie en de arts-patiëntrelatie.

ling en begeleiding van patiënten met chronische SOLK daarom

▪ Veel huisartsen hebben een verkeerd beeld van patiënten

een aangewezen taak voor de huisarts.

met SOLK. Ze gaan er ten onrechte van uit dat deze patiënten op

Inleiding

zoek zijn naar somatische interventies en niet willen praten over psychosociale problemen.

ĒČđĊĖĎĕĒēĔĎ ĔĕĊČđĝĎė ģĘĊĕĜ đĘĘďčęĒēėȓ ěĞĐęĒēėȓ čĞĒģĎĕĒĐđĎĒč

▪ Een positieve communicatie met patiënten met SOLK is es-

en moeheid komen veel voor. Tweederde van de mannen en

sentieel. Dit kan bereikt worden door de ideeën, angsten en ver-

viervijfde van de vrouwen zegt in de laatste twee weken min-

wachtingen van patiënten goed te exploreren, door psychoso-

stens één lichamelijke klacht te hebben gehad.1,2 Slechts een

ciale hints tijdens het consult op te pikken en door concreet en

minderheid gaat ermee naar de dokter.3,4 Bij een kwart tot de

duidelijk uitleg te geven.

helft van deze klachten kan de huisarts geen onderliggende

▪ De arts-patiëntrelatie is zeker in de eerste lijn een krachtig

ziekte diagnosticeren,5,6 en in 80% van de gevallen blijft het

therapeutisch instrument. Gezien het geringe arsenaal aan spe-

ook bij één doktersbezoek en gaan de klachten vanzelf over.7

cifieke, in de huisartsenpraktijk toepasbare interventies voor

Ď ĖĞĕĝĒčĒĜČĒęĕĒėĊĒěĎ ěĒČđĝĕĒēėȓ ğĎěĜČđĎėĎė Ēė ՉՇՈՇȓ ČĕĊĜĜĒɲ-

patiënten met chronische SOLK zou de huisarts die relatie zo

ceert deze klachten als somatisch onvoldoende verklaarde li-

veel mogelijk moeten benutten.

ČđĊĖĎĕĒēĔĎĔĕĊČđĝĎėȲ ȴȔ8

ĎĖĎĎĜĝĎ ğĎěčĠĒēėĎėčĞĜĜęĘėĝĊĊėĘďėĊĔĘěĝČĘė-

ĝĊČĝĖĎĝčĎđĞĒĜĊěĝĜȔĕĎČđĝĜՉȓՌɓğĊėčĎęĊĝĒŌėĝĎėĖĎĝ houdt chronische klachten. ĎģĎ ĔĕĎĒėĎ ĖĒėčĎěđĎĒč čĘĎĝ 9

ĎČđĝĎě ĎĎė ĘėĎğĎėěĎčĒĐ ĐěĘĘĝ ċĎěĘĎę Ęę čĎ ĐĎģĘėčđĎĒčĜģĘěĐ en zorgt voor hoge, onnodige kosten. Bovendien hebben deze ęĊĝĒŌėĝĎėğĊĊĔğĎĎĕĕĊĜĝğĊėđĞėĔĕĊČđĝĎėĎėĘėčĎěğĒėčĎėģĎ ċĎęĎěĔĒėĐĎėĒėđĞėčĊĐĎĕĒēĔĜĕĎğĎėȔĘĘěčĎđĞĒĜĊěĝĜğĎěĕĘĘęĝ 55(7) juli 2012

UMC St. Radboud, afdeling Eerstelijnsgeneeskunde, Postbus 9101, 6500 HB Nijmegen: dr. T.C. olde Hartman, huisarts en senior onderzoeker; H. van Ravesteijn, aios Psychiatrie en junior onderzoeĔĎěȗčěȔȔ ĞČĊĜĜĎėȓđĞĒĜĊěĝĜĎėĜĎėĒĘěĘėčĎěģĘĎĔĎěɍĘěěĎĜęĘėčĎėĝĒĎȖĝȔĘĕčĎđĊěĝĖĊėȫĎĕĐȔĞĖČėȔėĕ ɍĘĐĎĕĒēĔĎċĎĕĊėĐĎėğĎěĜĝěĎėĐĎĕĒėĐȖėĒĎĝĜĊĊėĐĎĐĎğĎėȔ ĎĜČđĘĞĠĒėĐĘęċĊĜĒĜğĊėđĎĝęěĘĎďĜČđěĒďĝPersistent medically uneplained symptoms in primary care: The patient, the doctor and the consultation (Radboud Universiteit Nijmegen, 13 oktober 2011). Het volledige ęěĘĎďĜČđěĒďĝĒĜĒėĝĎģĒĎėĘęȖđĝĝęȖȭȭĜĝĊĝĜȔĞČĒȔěĞȔėĕȭɇĠğĐĎěĠĎėȭĝđĎĜĒĜȪĒĖȪĘĕčĎȪ ĊěĝĖĊėȔęčďȔ ĎĝęěĘĎďĜČđěĒďĝĠĎěčɲėĊėČĒĎĎĕĘėčĎěĜĝĎĞėččĘĘěĘėȲĜĞċĜĒčĒĎėĞĖĖĎěՐՉՇȤՇՊȤՊՊՐȴȔ

huisarts & wetenschap

301

Foto: Theo Audenard/HH

b e s ch o u w in g

academisch werkende huisartsen, en van huisartsen in stads-

ĝĒŌėĝěĎĕĊĝĒĎȔĎčĘĎėčĒĝčĘĘěĐĎċěĞĒĔĝĎĖĊĔĎėğĊėģĘěĐěĒĝĞ-

ęěĊĔĝĒēĔĎėĎėđĞĒĜĊěĝĜĎėĒėęĕĊĝĝĎĕĊėčĜęěĊĔĝĒēĔĎėȔĎėĊĖĎė

elen, zoals regelmatig lichamelijk onderzoek en regelmatige

čĎďĘČĞĜĐěĘĎęčĒĜČĞĜĜĒĎĜĘęȓĜČđěĎğĎėģĎğĘĕĕĎčĒĐĞĒĝĎėğĘĎě-

consulten:

den vervolgens een kwalitatieve analyse uit volgens de methode van constante vergelijking.16

‘Ik laat zo’n patiënt zo nu en dan komen, zelfs zonder klachten, en dan onderzoek ik z’n hart, longen en bloeddruk en is hij gerustge-

ĎđĞĒĜĊěĝĜĎėĐĊğĎėĊĊėčĊĝģĎđĎĝċĎĕĊėĐěĒēĔğĒėčĎėĘĖ

steld. Op deze manier heb ik een soort relatie gecreëerd waarbij de

ĎĎėĐĘĎčĎĞĒĝĕĎĐğĊėčĎĔĕĊČđĝĎėĊĊėđĞėęĊĝĒŌėĝĎėĝĎĐĎğĎėȖ

patiënt met weinig tevreden is’. ‘Je moet het verdomd goed uitleggen, je moet heel erg duidelijk zijn over de oorzaak van de klachten. Wanneer je dit vaag

ĘĖĖĒĐĎ đĞĒĜĊěĝĜĎė ğĒėčĎė čĒĝ ęěĒĖĊȓ ĊėčĎěĎė ĜĝĊĊė ĊĖ-

houdt, gaan patiënten vol verwarring naar huis en dat maakt

bivalent tegenover deze zorgrituelen omdat ze het gevoel

het alleen maar erger’.

đĎċċĎė čĊĝ čĎ ęĊĝĒŌėĝ ğĘĘě ĎĎė ċĎĕĊėĐěĒēĔ čĎĎĕ ċĎęĊĊĕĝ ĠĊĝ čĎđĞĒĜĊěĝĜĖĘĎĝčĘĎėȔğĎěĒĐĎėĜĖĘĎĝĎėĠĎđĒĎěċĒēĠĎĕĘę-

Tegelijkertijd erkenden ze dat ze vaak grote moeite hebben die

ĖĎěĔĎėčĊĝčĒĝďĘČĞĜĐěĘĎęĘėčĎěģĘĎĔĊĕĕĎĎėĒĎĝĜģĎĐĝĘğĎěđĘĎ đĞĒĜĊěĝĜĎė ęĊĝĒŌėĝĎė ĖĎĝ ČđěĘėĒĜČđĎ ervaren, niet over

duidelijke uitleg te geven:

đĘĎģĒēĒėčĎęěĊĔĝĒēĔhandelen. ‘Tja, wanneer je me vraagt: “Waar komen de klachten nou precies vandaan, die moeheid?” Dan heb ik eigenlijk geen antwoord’.

ĎĔĞėėĎėČĘėČĕĞčĎěĎėčĊĝđĞĒĜĊěĝĜĎėĐěĘĘĝċĎĕĊėĐĝĘĎ-

ĔĎėėĎėĊĊėĎĎėĐĘĎčĎĞĒĝĕĎĐĎėĎĎėĐĘĎčĎĊěĝĜȤęĊĝĒŌėĝěĎĕĊĝĒĎȓ en daar ook verantwoordelijkheid voor nemen.17-19 Tegelijker-

ĖčĊĝčĎģĎđĞĒĜĊěĝĜĎėģĘɢėĖĘĎĒĝĎđĎċċĎėĖĎĝđĎĝĐĎğĎėğĊė ĎĎėĜęĎČĒɲĎĔĎĞĒĝĕĎĐȓęěĘċĎěĎėģĒēęĊĝĒŌėĝĎėĐĎěĞĜĝĝĎĜĝĎĕĕĎė ĘęėĒĎĝȤĜęĎČĒɲĎĔĎ ĖĊėĒĎěĎėȓ ċĒēğĘĘěċĎĎĕč čĘĘě ĝĎ ģĎĐĐĎė čĊĝ

Verkeerde beeldvorming

ĎěĐĎĎėģĒĎĔĝĎĒĜȓčĘĘěĖĎĝĊďĘěĎėĝĎĐĎċěĞĒĔĎėȲģĠĊĔĔĎęĕĎĔȓ

ĊĝĒŌėĝĎė ĖĎĝ đĎċċĎė ğĊĊĔ đĎĝ ĐĎğĘĎĕ čĊĝ čĎ čĘĔĝĎě

overbelaste lift) en door de klachten te normaliseren (klachten

hun klachten niet erkent en dat ze continu moeten vechten

horen erbij, ze zijn goedaardig en gaan vanzelf weg).

ĝĎĐĎė čĒĎėĜ ĜČĎęĜĒĜȔ20 Ď đĎċċĎė đĎĝ ĐĎğĘĎĕ čĊĝ đĞė čĘĔĝĎě

16

ĎđĞĒĜĊěĝĜĎėĐĊğĎėĊĊėčĊĝĠĊėėĎĎěčĎęĊĝĒŌėĝĕĊĜĝċĕĒēďĝ

ģĎ ĊĕĜ ɠęĜĢČđĘĕĘĐĒĜČđ ĐĎğĊĕɢ ċĎĜĝĎĖęĎĕĝ 21,22 en ze niet serieus

đĘĞčĎėğĊė ĎėċĕĒēďĝĝĎěĞĐĔĘĖĎėċĒēčĎđĞĒĜĊěĝĜȓčĊĝģĎ

neemt.15,20,23-25 Het is dan ook niet verwonderlijk dat ze vaak on-

ģĒČđčĊėğĘĘěĊĕěĒČđĝĎėĘęđĎĝĒėĜĝĊėčđĘĞčĎėğĊėčĎĊěĝĜȤęĊ-

tevreden zijn over de zorg die ze krijgen.21,26

302

ĝĒēčĕĒēĔĝĎěĘęčĒĝĐĎċĒĎčėĘĐĎĎėğĎěċĎĝĎěĜĕĊĐĖĘĐĎĕĒēĔȔ


55(7) juli 2012

b e s ch o u w in g

ĎĎĕ đĞĒĜĊěĝĜĎė čĎėĔĎė čĊĝ ĐĎĊĜĜĘČĒĎĎěč ģĒēė ĖĎĝ

đĎĝċĒĘęĜĢČđĘĜĘČĒĊĕĎĖĘčĎĕĊĕĜĞĒĝĐĊėĐĜęĞėĝȔ38ĎęĊĝĒŌėĝĎė

ęĎěĜĘĘėĕĒēĔđĎĒčĜęěĘċĕĎĖĊĝĒĎĔ Ęď ęĜĢČđĒĊĝěĒĜČđĎ ĜĝĘĘěėĒĜ-

bleken meerdere klachten kriskras door het consult heen te

sen.

10,27

ĎĕĎė ğĊė đĎė đĎċċĎė ċĘğĎėčĒĎė đĎĝ ĒčĎĎ čĊĝ

ęěĎĜĎėĝĎěĎėȔĎđĞĒĜĊěĝĜĎėĐĎċěĞĒĔĝĎėĎČđĝĎěėĊĞĠĎĕĒēĔĜĐĎ-

ĞĒĝĒėĐĎėģĒēėğĊėęĜĢČđĘĜĘČĒĊĕĎęěĘċĕĎĖĎėĎėčĊĝčĎęĊĝĒŌėĝ

ĜęěĎĔĜĝĎČđėĒĎĔĎė ĘĖ čĊĊě ĜĝěĞČĝĞĞě Ēė ĊĊė ĝĎ ċěĎėĐĎėȓ ģĘ-

čĎĕĒėĔĝĞĜĜĎėčĎĕĒČđĊĖĎĕĒēĔĎĔĕĊČđĝĎėĎėčĒĎęěĘċĕĎĖĎėėĒĎĝ

ĊĕĜđĎĝċĎęĊĕĎėğĊėčĎĊĐĎėčĊĎėĜĊĖĎėğĊĝĝĎėȔĎĕĐĊğĎėģĎ

wil of kan leggen.28,29ĊĊěėĊĊĜĝđĎċċĎėčĘĔĝĎěĜđĎĝĒčĎĎčĊĝčĎ

čĎęĊĝĒŌėĝěĞĒĖčĎĐĎĕĎĐĎėđĎĒčĘĖđĞėğĎěđĊĊĕĝĎğĎěĝĎĕĕĎėȓ

ęěĎĜĎėĝĊĝĒĎğĊėčĎĔĕĊČđĝĎėėĒĎĝĐĎđĎĎĕĒėĘğĎěĎĎėĜĝĎĖĖĒėĐ

ĖĊĊěčĎěĎčĎėğĊėđĞėĔĘĖĜĝȓđĞėĒčĎĎŌėĎėĊėĐĜĝĎėĠĎěčĎė

is met de daadwerkelijke last.30 Huisartsen geven aan dat ze

ėĒĎĝ ĜĝěĞČĝĞěĎĎĕ ċĎĜęěĘĔĎėȔ Ď đĞĒĜĊěĝĜĎė ĐĊğĎė ğĊĊĔ ĞĒĝĐĎ-

ģĒČđčĘĘěęĊĝĒŌėĝĎėĖĎĝ ĘėčĎěčěĞĔĐĎģĎĝğĘĎĕĎėĘĖĊĕ-

breid uitleg over de klachten, maar hielden daarbij geen reke-

lerlei somatische interventies uit te voeren, zoals aanvullend

ėĒėĐĖĎĝčĎĒčĎĎŌėĎėĊėĐĜĝĎėğĊėčĎęĊĝĒŌėĝȔ

ĘėčĎěģĘĎĔȓĎĎėěĎČĎęĝĘďĎĎėğĎěĠĒēģĒėĐȔ29,31ĎĜČđěĒēğĎėčĒĝĐĎ-

ğĘĎĕĝĘĎĊĊėđĎĝďĎĒĝčĊĝęĊĝĒŌėĝĎėĎěğĊėĘğĎěĝĞĒĐčģĒēėčĊĝđĞė

ĞĒĝčĒĎęĎė ğĊė čĎ ĔĕĊČđĝĎėȓ ĒčĎĎŌėȓ ĘęğĊĝĝĒėĐĎė Ďė ğĎěĠĊČđ-

klachten veroorzaakt worden door een lichamelijke ziekte en

ĝĒėĐĎė ğĊė čĎ ęĊĝĒŌėĝȓ Ďė čĊĊěčĘĘě ĜĕĞĒĝ čĎ ĐĎĐĎğĎė ĞĒĝĕĎĐ

ęĜĢČđĘĕĘĐĒĜČđĎđĞĕęĊďĠĒēģĎėȔ10,32

vaak niet aan bij die verwachtingen.38 Hier lijkt nog veel

ĎČĘėĜĞĕĝĎėģĒēėčĞĜĝĎĠĎĒėĒĐĐĎěĒČđĝĘęđĎĝĜĝěĞČĝĞěĎĎĕ

ĎģĎ ĘęğĊĝĝĒėĐĎė ģĘěĐĎė ğĘĘě ęěĘċĕĎĖĎė Ēė čĎ ČĘĖĖĞ-

ĠĒėĜĝĝĎċĎđĊĕĎėȔĎģĒĎĔĝĎċĎĕĎğĒėĐĎėčĎČĘėĝĎġĝğĊėčĎęĊ-

ėĒČĊĝĒĎ ĝĞĜĜĎė čĎ đĞĒĜĊěĝĜ Ďė čĎ ęĊĝĒŌėĝȓ Ďė ğĘĘě ĖĘĎĒģĊĊĖ

ĝĒŌėĝģĘĞčĎėČĎėĝěĊĊĕĖĘĎĝĎėĜĝĊĊėĒėčĎĞĒĝĕĎĐčĒĎčĎđĞĒĜ-

ğĎěĕĘęĎėčĎČĘėĜĞĕĝĎėȔĒĝĘėčĎěģĘĎĔğĊėčĎģĎČĘėĜĞĕĝĎėċĕĒēĔĝ

ĊěĝĜ čĎ ęĊĝĒŌėĝ ĐĎĎďĝȔ ĎĕĊėĐěĒēĔĎ đĞĕęĖĒččĎĕĎė čĊĊěċĒē ģĒēė

ĎČđĝĎěčĊĝęĊĝĒŌėĝĎėĖĎĝ đĎĕĎĖĊĊĕėĒĎĝğĊĔĎěĘĖĜĘĖĊ-

ĎĎėċĒĘęĜĢČđĘĜĘČĒĊĕĎĠĎěĔĠĒēģĎȲȴĎėđĎĝĘęęĒĔĔĎėğĊė

ĝĒĜČđĎ ĒėĝĎěğĎėĝĒĎĜ ğěĊĐĎė čĊė ĊėčĎěĎ ęĊĝĒŌėĝĎėȔ Ď ğěĊĐĎė

đĒėĝĜčĒĎčĎęĊĝĒŌėĝĐĎĎďĝȔ ĎĝĊČěĘėĒĎĖđĎěĒėėĎěĝčĎ

ĘĘĔėĒĎĝğĊĔĎěĘĖĞĒĝĕĎĐĘďĐĎěĞĜĝĜĝĎĕĕĒėĐčĊėęĊĝĒŌėĝĎėĖĎĝ

huisarts eraan dat er naast de Somatische klachtendimensie

verklaarde klachten, maar ze willen wel graag extra emotio-

(aard, duur en ernst van de klachten) nog vier andere belang-

nele ondersteuning van hun huisarts.33 Toch blijkt, en dat is

ěĒēĔĎĔĕĊČđĝĎėčĒĖĎėĜĒĎĜģĒēėȓėĊĖĎĕĒēĔĎĎėĘĐėĒĝĒĎğĎȲĒčĎĎŌė

ĘĘĔ ĠĎĕ ċĎĐěĒēęĎĕĒēĔ ğĊėĞĒĝ čĎ ĜČĎęĜĒĜ čĒĎ ğĎĎĕ đĞĒĜĊěĝĜĎė ċĒē

ğĊėčĎęĊĝĒŌėĝȴȓĎĎėĖĘĝĒĘėĎĕĎȲĊėĐĜĝĎėğĊėčĎęĊĝĒŌėĝȴȓĎĎė

ĎěğĊěĎėȓ čĊĝ đĞĒĜĊěĝĜĎė ĎĎė ĜĝĞĔ ĖĒėčĎě ĎĖęĊĝđĒĜČđ

ĎčěĊĐĜĖĊĝĒĐĎȲĒėğĕĘĎčğĊėčĎĔĕĊČđĝĎėĘęđĎĝĐĎčěĊĐȴȓĎėĎĎė

ěĎĊĐĎěĎėĘęęĊĝĒŌėĝĎėĖĎĝ Ȕ

ĘČĒĊĕĎ ȲĐĎğĘĕĐĎė Ęę đĎĝ ĜĘČĒĊĕĎ ğĕĊĔȴȔ39 ė čĎ ęĜĢČđĘĜĘČĒĊĕĎ

ĎģĎ ċĎğĒėčĒėĐĎė ĠĎĎěĕĎĐĐĎė čĞĜ đĎĝ ĒčĎĎ čĊĝ ęĊĝĒŌėĝĎė

đĒėĝĜğĊėčĎęĊĝĒŌėĝĔĞėėĎėčĎđĞĒĜĊěĝĜđĎĕęĎėĎĎėċĎĝĎěċĎ-

ĖĎĝ čěĞĔĞĒĝĘĎďĎėĎėğĘĘěĎĎėĜĘĖĊĝĒĜČđĎĒėĝĎěğĎėĝĒĎĎė

ĐěĒę ğĊė čĒĎėĜ ęĎěĜęĎČĝĒĎď ĝĎ ĔěĒēĐĎėȔ40 Ď đĒĎěĞĒĝ ğĎěĔěĎĐĎė

ėĒĎĝ ĠĒĕĕĎė ęěĊĝĎė ĘğĎě ęĜĢČđĘĜĘČĒĊĕĎ ęěĘċĕĎĖĎėȔ ė ՐՌɓ ğĊė

informatie stelt de huisarts beter in staat een concrete en dui-

čĎČĘėĜĞĕĝĎėĖĎĝęĊĝĒŌėĝĎėĖĎĝ ĐĎğĎėęĊĝĒŌėĝĎėŉŉėĘď

delijke uitleg te geven, die aansluit bij de gedachtewereld van

ĖĎĎě ęĜĢČđĘĜĘČĒĊĕĎ đĒėĝĜȔ ĊĊěċĒē ĜĞĐĐĎěĎěĎė ęĊĝĒŌėĝĎė ģĎĕď

čĎęĊĝĒŌėĝĒėĔĠĎĜĝĒĎȔĘğĎėčĒĎėĖĊĐĖĎėğĎěĠĊČđĝĎėčĊĝčĎ

čĊĝęěĘċĕĎĖĎėĘėčĎěčĎĎĕģĘĞčĎėĔĞėėĎėģĒēėğĊėđĞėĔĕĊČđ-

ęĊĝĒŌėĝĖĎĝČđěĘėĒĜČđĎ ģĒČđĐĎĜĝĎĞėčĎėĜĎěĒĎĞĜĐĎėĘ-

ĝĎėȔĎĎĕđĞĒĜĊěĝĜĎėęĒĔĔĎėčĎģĎđĒėĝĜđĎĕĊĊĜėĒĎĝĘęĎėĕĊĝĎė

ĖĎėğĘĎĕĝčĘĘěčĊĝģĒēėğĎěĠĊČđĝĒėĐĎėĎėĊėĐĜĝĎėċĎĜęěĘĔĎė

čĎĐĎĕĎĐĎėđĎĒčğĘĘěčĒĎęĎěĎĎġęĕĘěĊĝĒĎğĊėčĎĔĕĊČđĝĎėğĘĘě-

zijn.

bijgaan.34,35

ĘěĝĘĖȓ đĞĒĜĊěĝĜĎė đĎċċĎė ğĊĊĔ ĎĎė ğĎěĔĎĎěč ċĎĎĕč ğĊė

ĝĒŌėĝČĘĖĖĞėĒČĊĝĒĎȓ ėĎĝ ĊĕĜ ĎĎė ĐĘĎčĎ ĊěĝĜȤęĊĝĒŌėĝěĎĕĊĝĒĎȓ Ęę

ęĊĝĒŌėĝĎėĖĎĝ ĎėčĊĝċĎĕĎĖĖĎěĝĎĎėĐĘĎčĎċĎđĊėčĎĕĒėĐ

ģĒČđģĎĕďĊĕĎĎėĜĝĎěĔęĘĜĒĝĒĎďĎɺĎČĝĘęĐĎģĘėčđĎĒčĜĞĒĝĔĘĖĜĝĎė

ĎĝĒĜċĎĕĊėĐěĒēĔģĒČđĝĎěĎĊĕĒĜĎěĎėčĊĝĎĎėĐĘĎčĎĊěĝĜȤęĊ-

Ďė ċĎĐĎĕĎĒčĒėĐ ğĊė čĎģĎ ęĊĝĒŌėĝĎėȔ ĊĊěĘĖ ĒĜ đĎĝ ğĊė ĐěĘĘĝ ċĎĕĊėĐčĊĝčĘĔĝĎěĜđĞėċĎĎĕčğĊėęĊĝĒŌėĝĎėĖĎĝ ċĒēĜĝĎĕlen.

Abstract

Moeizame communicatie

Olde Hartman TC, Van Ravesteijn H, Lucassen P. Medically unexplained physical symptoms. Huisarts Wet 2012;55(7):301-5.

Ė čĎ ČĘĖĖĞėĒČĊĝĒĎ ĝĞĜĜĎė đĞĒĜĊěĝĜĎė Ďė ęĊĝĒŌėĝĎė ĖĎĝ

General practitioners often see patients with medically unexplainable physical

ČđěĘėĒĜČđĎ ċĎĝĎěĒėĔĊĊěĝĝĎċěĎėĐĎėȓĘėčĎěģĘČđĝĎėĠĎ

symptoms. While only a minority (2.5%) of patients are chronically affected by these

ĝĠĒėĝĒĐğĒčĎĘČĘėĜĞĕĝĎėĝĞĜĜĎėđĞĒĜĊěĝĜĎėĎėđĞėęĊĝĒŌėĝĎėȔ

problems, these patients take up a relatively large proportion of GPs’ time and re-

ĎģĎğĒčĎĘČĘėĜĞĕĝĎėĠĊěĎėĊɹĘĖĜĝĒĐĞĒĝčĎĠĎĎčĎĊĝĒĘėĊ-

sources. Many GPs find it difficult to treat and manage these patients, for lack of a

ĕĎĝĞčĒĎėĊĊěģĒĎĔĝĎėĎėğĎěěĒČđĝĒėĐĎėĒėčĎđĞĒĜĊěĝĜęěĊĔĝĒēĔ

clear and concrete explanation. They often resort to ‘care rituals’, such as planning

van het Nivel.7,36,37ĎČĘėĜĞĕĝĎėčĒĎĠĒēĘėčĎěģĘČđĝĎėğĘėčĎė

regular appointments. In many cases, this is because GPs have a counterproductive

ęĕĊĊĝĜ ċĒē čĎ ĎĒĐĎė đĞĒĜĊěĝĜ Ďė ċĎĝěĘɺĎė ĕĒČđĊĖĎĕĒēĔĎ ĔĕĊČđ-

image of these patients as demanding treatment for physical problems and not being

ĝĎėĠĊĊěğĘĘěčĎęĊĝĒŌėĝčĎģĎđĞĒĜĊěĝĜĊĕĎĎěčĎěđĊčċĎģĘČđĝȔ

prepared to consider the possibility that they may have psychosocial problems. While

ĊĊěċĒē đĊč čĎ đĞĒĜĊěĝĜ ĊĊėĐĎĐĎğĎė čĊĝ čĎ ĔĕĊČđĝĎė ĐĎěĎĕĊ-

this image is undeserved, it does ensure that GPs pay little attention to the patients’

ĝĎĎěč ĠĊěĎė ĊĊė ęĜĢČđĘĜĘČĒĊĕĎ ďĊČĝĘěĎėȔ Ď ęĊĝĒŌėĝĎė ĠĊ-

ideas, worries, and expectations. This results in a breakdown in communication. This

ren 18 jaar of ouder en hadden ten tijde van het consult geen

is unfortunate because patients with unexplainable physical problems also state that

ęĜĢČđĒĊĝěĒĜČđĎĘďĜĘČĒĊĕĎčĒĊĐėĘĜĎȲ ȤđĘĘďčĜĝĞĔĎėȭĘďȴȔ

they find it important to have a long-lasting, personal relationship with their doctor.

ĎĜČđěĎğĎėĊĕĕĎČĘėĜĞĕĝĎėĠĘĘěčĎĕĒēĔĞĒĝĎėĊėĊĕĢĜĎĎěčĎėčĎ

The doctor-patient relationship is one of the most powerful instruments available in

ĊěĝĜȤęĊĝĒŌėĝČĘĖĖĞėĒČĊĝĒĎ Ęę ĎĎė ĔĠĊĕĒĝĊĝĒĎğĎ ĖĊėĒĎěȓ ĖĎĝ

primary care and there is room for improvement.

55(7) juli 2012


303

b e s ch o u w in g

đĎĎďĝȔ ĕĕĎĎė Ċĕ đĎĝ ĐĎċěĞĒĔ ğĊė čĎ ēĞĒĜĝĎ ĠĘĘěčĎė ĒĜ ĝđĎěĊ-

ĘěĝĘĖȓĒėčĒĝĘėčĎěģĘĎĔċĕĎĎĔčĊĝęĊĝĒŌėĝĎėĖĎĝČđěĘėĒĜČđĎ

ęĎĞĝĒĜČđȓ ĘĖčĊĝ čĎ ęĊĝĒŌėĝ ģĒČđ ċĎĐěĎęĎė Ďė ĐĎěĞĜĝĐĎĜĝĎĕč

ęěĒēĜ ĜĝĎĕĕĎė Ęę ęĊĝĒŌėĝĐĎěĒČđĝĎ ČĘĖĖĞėĒČĊĝĒĎȓ

voelt.

41,42

ĊĊěċĒēĒĜĊĊėĐĎĝĘĘėččĊĝċĒēęĊĝĒŌėĝĎėĖĎĝ ՍՋɓ

ĠĊĊěċĒē ęĎěĜĘĘėĕĒēĔĎ ČĘėĝĒėĞůĝĎĒĝ Ďė ĎĎė ĕĊėĐčĞěĒĐĎ ĊěĝĜȤ

ğĊėčĎĔĕĊČđĝĎėĐĎėĊĜėĊĎĎėęĘĜĒĝĒĎďČĘėĜĞĕĝȲčĞĒčĎĕĒēĔĎĞĒĝĕĎĐ

ęĊĝĒŌėĝěĎĕĊĝĒĎċĎĕĊėĐěĒēĔģĒēėȔĎģĎĠĎėĜĜĕĞĒĝĎġĊČĝĊĊėċĒēčĎ

ĎėğĎěĝěĘĞĠĎėĒėĎĎėĐĘĎčĎęěĘĐėĘĜĎȴȓĎėĜĕĎČđĝĜՊՐɓėĊĎĎė

ĠĒēģĎĠĊĊěĘęčĎđĞĒĜĊěĝĜĎėģĘěĐĒėĎčĎěĕĊėčĐĎĘěĐĊėĒĜĎĎěč

ėĒĎĝȤęĘĜĒĝĒĎď ČĘėĜĞĕĝ ȲğĊĐĎ ĞĒĝĕĎĐ Ďė ĘėčĞĒčĎĕĒēĔĎ ęěĘĐėĘĜĎȴȔ43

ĒĜȓĎėĘėčĎěĜĝĎĞėĝčĎĘęğĊĝĝĒėĐğĊėčĎđĞĒĜĊěĝĜĎėčĊĝčĎģĘěĐ

ĘğĎėčĒĎėĠĊěĎėčĎęĊĝĒŌėĝĎėčĒĎĎĎėęĘĜĒĝĒĎďČĘėĜĞĕĝĔěĎĐĎė

ğĘĘěęĊĝĒŌėĝĎėĖĎĝ ĒėčĎĎĎěĜĝĎĕĒēėĝđĞĒĜđĘĘěĝȔ10

ĘĘĔėĘĐĎĎėĜĝĎğěĎčĎėĎěȔ ėĎĎėĘėčĎěģĘĎĔėĊĊěĊČĞęĞėČĝĞĞě

Uit de literatuur is inmiddels bekend dat een goede arts-

en gonartrose bleek dat de manier van communiceren mede

ęĊĝĒŌėĝěĎĕĊĝĒĎȓ ėĎĝ ĊĕĜ ĎĎė ĐĘĎčĎ ĊěĝĜȤęĊĝĒŌėĝČĘĖĖĞėĒČĊĝĒĎȓ

čĎ ĎɺĎČĝĒğĒĝĎĒĝ ğĊė čĎ ċĎđĊėčĎĕĒėĐ ċĎęĊĊĕčĎȔ ĊĝĒŌėĝĎė ĖĎĝ

in het algemeen zorgt voor betere gezondheidsuitkomsten,

ĠĒĎčĎĝđĎěĊęĎĞĝčĎđĘĐĎğĎěĠĊČđĝĒėĐĎėğĊėčĎċĎđĊėčĎĕĒėĐ

ĖĎĎěęĊĝĒŌėĝĝĎğěĎčĎėđĎĒčĎėĐěĘĝĎěĎĝđĎěĊęĒĎĝěĘĞĠȔ46-48 In de

ċĎĜęěĊĔȓċĕĎĔĎėėĊčĎċĎđĊėčĎĕĒėĐĜĒĐėĒɲČĊėĝĖĒėčĎěęĒēėĝĎ

ęĜĢČđĘĝđĎěĊęĒĎ ĒĜ čĒĎ ěĎĕĊĝĒĎ ģĎĕďĜ ğĎěĊėĝĠĘĘěčĎĕĒēĔ ğĘĘě ՊՇɓ

hebben (effect size 0,25) en tevredener te zijn (effect size 0,22), dan

ğĊė đĎĝ ĎɺĎČĝ ğĊė čĎ ċĎđĊėčĎĕĒėĐȔ49 In een literatuuronder-

ęĊĝĒŌėĝĎė ċĒē ĠĒĎ čĎ ĝđĎěĊęĎĞĝ ėĎĞĝěĊĊĕ ĠĊĜ ĘğĎě čĎ ĝĎ ğĎě-

ģĘĎĔėĊĊěđĎĝĝđĎěĊęĎĞĝĒĜČđĎɺĎČĝğĊėčĎđĞĒĜĊěĝĜȤęĊĝĒŌėĝěĎ-

ĠĊČđĝĎėĎɺĎČĝĎėğĊėčĎċĎđĊėčĎĕĒėĐȔ44

latie50 vonden onderzoekers dat huisartsen die een warme en

ĎėęĘĜĒĝĒĎğĎĊěĝĜȤęĊĝĒŌėĝČĘĖĖĞėĒČĊĝĒĎĒĜčĎěđĊĕğĎĎĜĜĎė-

ęĎěĜĘĘėĕĒēĔĎ ěĎĕĊĝĒĎ ĖĎĝ đĞė ęĊĝĒŌėĝĎė ĊĊėĐĊĊėȓ ĎɺĎČĝĒĎğĎě

ĝĒĎĎĕğĘĘěčĎĎɺĎČĝĒğĒĝĎĒĝğĊėċĎđĊėčĎĕĒėĐĎėĒėčĎĎĎěĜĝĎĕĒēėȓ

ģĒēė čĊė đĞĒĜĊěĝĜĎė čĒĎ đĎĝ đĘĞčĎė ċĒē ĎĎė ĖĎĎě ĘėęĎěĜĘĘė-

ĎėĒĜĎĎėċĎĕĊėĐěĒēĔđĞĕęĖĒččĎĕĒėčĎċĎđĊėčĎĕĒėĐĎėċĎĐĎĕĎĒ-

lijke en formele relatie. En in een Nederlands onderzoek naar

čĒėĐğĊėęĊĝĒŌėĝĎėĖĎĝČđěĘėĒĜČđĎ Ȕ

čĎ ċĎđĊėčĎĕĒėĐ ğĊė čĎęěĎĜĜĒĎ Ēė čĎ ĎĎěĜĝĎ ĕĒēė ċĕĎĎĔ ĎĎė ċĎ-

Het belang van de arts-patiëntrelatie

đĊėčĎĕĒėĐğĘĕĐĎėĜčĎěĒČđĝĕĒēėĘęģĒČđģĎĕďĘėğĘĕčĘĎėčĎĎɺĎČĝĒĎďȓĖĊĊěĒėČĘĖċĒėĊĝĒĎĖĎĝĎĖęĊĝđĒĎĎėĘėčĎěĜĝĎĞėĒėĐĠŉĕ

ĖĝĎĎġęĕĘěĎěĎėĠĎĕĔĎğĎěĠĊČđĝĒėĐĎėęĊĝĒŌėĝĎėĖĎĝČđěĘ-

ĎɺĎČĝĒĎďȔ51ĘĔċĒēčĎċĎđĊėčĎĕĒėĐğĊė ȲęěĒĔĔĎĕċĊěĎčĊěĖ-

ėĒĜČđĎ ğĊė đĞė đĞĒĜĊěĝĜ đĎċċĎėȓ ĒėĝĎěğĒĎĠčĎė ĠĎ ՈՎ

ĜĢėčěĘĘĖȴĒĜĎĎėĠĊěĖĎȓĎĖęĊĝđĒĜČđĎĎėğĎěĝěĘĞĠĎĕĒēĔĎĊěĝĜȤ

ęĊĝĒŌėĝĎė čĒĎ ĝĞĜĜĎė ՉՇՇՍ Ďė ՉՇՇՏ Ēė čĎ ĘėĝĒėĞĎ ĘěċĒčĒ-

ęĊĝĒŌėĝěĎĕĊĝĒĎ ĎɺĎČĝĒĎğĎě čĊė čĎģĎĕďčĎ ċĎđĊėčĎĕĒėĐ ģĘėčĎě

ĝĎĒĝĜěĎĐĒĜĝěĊĝĒĎčĎěĎĐĒĜĝěĊĝĒĎČđěĘėĒĜČđĎ đĊččĎėĐĎĔěĎ-

ģĘɢėěĎĕĊĝĒĎȲğĎěĕĒČđĝĒėĐğĊėĜĢĖęĝĘĖĎėՍՈɓğĎěĜĞĜՌՊɓȴȔ52

gen. ĒĝĠĊěĎėĜĎĖĒĐĎĜĝěĞČĝĞěĎĎěčĎĒėĝĎěğĒĎĠĜȓčĒĎĠĎċĒēčĎ

ęĊĝĒŌėĝĎėĝđĞĒĜĊďėĊĖĎėĎėčĊĊěėĊĔĠĊĕĒĝĊĝĒĎďĊėĊĕĢĜĎĎěčĎė

ċĎĕĊėĐěĒēĔ Ďė ĔěĊČđĝĒĐ ĝđĎěĊęĎĞĝĒĜČđ ĒėĜĝěĞĖĎėĝ ĒĜ čĊĝ ĠĎ

ĖĎĝċĎđĞĕęğĊėčĎĖĎĝđĘčĎğĊėČĘėĜĝĊėĝĎğĎěĐĎĕĒēĔĒėĐȔĎģĎ

ēĞĒĜĝĒėčĎĎĎěĜĝĎĕĒēėĞĒĝĜĝĎĔĎėčĔĞėėĎėĒėģĎĝĝĎėȔĎģĒĎėđĎĝ

ęĊĝĒŌėĝĎėđĊččĎėĊĕĕĎėĎĎėĕĊėĐĎĐĎĜČđĒĎčĎėĒĜğĊė Ďė

ĐĎěĒėĐĎĊěĜĎėĊĊĕĊĊėĊėčĎěĎĜęĎČĒɲĎĔĎȓĒėčĎđĞĒĜĊěĝĜĎėęěĊĔ-

čĊĊěčĘĘě ěĞĒĖĎ ĎěğĊěĒėĐ ĖĎĝ čĎ ĐĎģĘėčđĎĒčĜģĘěĐȔ ĕĕĎė ĐĊ-

ĝĒēĔ ĝĘĎęĊĜċĊěĎ ĒėĝĎěğĎėĝĒĎĜ ċĒē ČđěĘėĒĜČđĎ ģĘĞčĎė ĠĎ

ğĎėģĒēĊĊėčĊĝģĒēĎĎėęĎěĜĘĘėĕĒēĔĎĎėĕĊėĐčĞěĒĐĎěĎĕĊĝĒĎĖĎĝ

čĊĝċĒēčĎģĎęĊĝĒŌėĝĎėčĊėĘĘĔĖĊġĒĖĊĊĕĖĘĎĝĎėčĘĎėȔ

45

hun huisarts erg belangrijk vonden:

ĎģĎĘėčĎěģĘĎĔĎėĕĊĝĎėģĒĎėčĊĝčĎĊěĝĜȤęĊĝĒŌėĝěĎĕĊĝĒĎĎĎė

Conclusie

‘Ik heb dezelfde huisarts al 19 jaar lang, dan ken je elkaar inmid-

Ė ęĊĝĒŌėĝĎė ĖĎĝ ČđěĘėĒĜČđĎ ċĎĝĎě ĝĎ ĔĞėėĎė đĎĕęĎė

dels erg goed […] de afstand tussen de dokter en de patiënt is dan

ĖĘĎĝĎėđĞĒĜĊěĝĜĎėģĒČđĖĎĎěďĘČĞĜĜĎėĘęčĎČĘėĜĞĕĝĎėģĎĕďȓčĎ

ook klein […] ik vind dat erg fijn’.

ĐĎęěĎĜĎėĝĎĎěčĎ ĔĕĊČđĝĎė Ďė čĎ ĠĘĘěčĎė čĒĎ ģĎ ĐĎċěĞĒĔĎė ĝĒēčĎėĜčĎģĎČĘėĜĞĕĝĎėȔĎČĘĖĖĞėĒČĊĝĒĎĖĘĎĝĐĎěĒČđĝģĒēėĘęȲՈȴ

ĎęĊĝĒŌėĝĎėĠĒĕčĎėĜĎěĒĎĞĜĐĎėĘĖĎėĠĘěčĎėčĘĘěđĞėđĞĒĜ-

čĎĎġęĕĘěĊĝĒĎğĊėčĎĒčĎĎŌėȓĊėĐĜĝĎėȓğĎěĠĊČđĝĒėĐĎėĎėđĞĕę-

ĊěĝĜȔ Ď ğĎěĠĊČđĝĝĎė ĎĎė ėĒĎĝȤğĎěĘĘěčĎĕĎėčĎȓ ĘęĎė ĠĒēģĎ ğĊė

ğěĊĊĐ ğĊė ęĊĝĒŌėĝĎė ĖĎĝ ċĒēğĘĘěċĎĎĕč čĎ ȓ ȲՉȴ đĎĝ ĊČĝĒĎď

communiceren:

ĕĞĒĜĝĎěĎėĎėđĎĝĘęęĒĔĔĎėğĊėđĒėĝĜȓȲՊȴđĎĝĜĝěĞČĝĞěĎėğĊėđĎĝ ČĘėĜĞĕĝĎėȲՋȴđĎĝĐĎğĎėğĊėĎĎėČĘėČěĎĝĎĎėęĘĜĒĝĒĎğĎĞĒĝĕĎĐčĒĎ

‘Ze heeft een actieve manier van luisteren. Ze kent me […], dan

ĊĊėĜĕĞĒĝċĒēčĎĒčĎĎŌėĎėĊėĐĜĝĎėğĊėęĊĝĒŌėĝĎėȔ ĒĎěĖĎĎđĎċ-

reageert ze met zo’n begripvolle stem’.

ċĎėĠĎĊĕĜđĞĒĜĊěĝĜĔěĊČđĝĒĐĎđĞĕęĖĒččĎĕĎėĒėđĊėčĎėĘĖęĊĝĒŌėĝĎėĖĎĝČđěĘėĒĜČđĎ ĝĎċĎđĊėčĎĕĎėĎėĝĎċĎĐĎĕĎĒčĎėȔ

ĎęĊĝĒŌėĝĎėĐĊğĎėĊĊėčĊĝģĎęěĒēĜĜĝĎĕĕĎėĘęĎĎėėĊĞĠĐĎģĎĝĝĎ

ĘĘě ĎĎė đĎĕčĎěĎ Ďė ęĊĝĒŌėĝĐĎěĒČđĝĎ ČĘĖĖĞėĒČĊĝĒĎ Ďė ĎĎė

ĎġęĕĘěĊĝĒĎ ğĊė čĎ ĔĕĊČđĝĎė Ďė Ęę ĎĎė ċĎĐěĒēęĎĕĒēĔĎ ĞĒĝĕĎĐȓ Ďė

ęĘĜĒĝĒĎğĎ Ďė ĕĊėĐčĞěĒĐĎ ĊěĝĜȤęĊĝĒŌėĝěĎĕĊĝĒĎ ĒĜ čĎ đĞĒĜĊěĝĜ ċĒē

dat ze het waarderen wanneer ze gemakkelijk, zonder veel

ĞĒĝĜĝĎĔĒėĜĝĊĊĝĘĖĎĎėĐĎģĘėčĎĝđĎěĊęĎĞĝĒĜČđĎĘĖĐĎğĒėĐĝĎ

čěĎĖęĎĕĜȓċĒēđĞėđĞĒĜĊěĝĜĝĎěĎČđĝĔĞėėĎėȔĎěčĎěĠĒĕčĎėģĎ

ČěĎŌěĎėȔ ĎģĎ ĝđĎěĊęĎĞĝĒĜČđĎ ĘĖĐĎğĒėĐ ĒĜ čĎ ĜĕĎĞĝĎĕ ĝĘĝ đĎĝ

graag betrokken worden in de beslissingen die de huisarts tij-

verbeteren van de zorg voor en gezondheidsuitkomsten van

dens het consult neemt:

ęĊĝĒŌėĝĎėĖĎĝČđěĘėĒĜČđĎ Ȕ▪

‘We denken samen na over dingen. Het is niet eenrichtingsverkeer. Samen bedenken we wat het beste voor me is’.

Literatuur 1 2

304


ěĘĎėĔĎ ȓęĒĝģĎě ȔĎėčĎěčĒɺĎěĎėČĎĜĒėĝđĎěĎęĘěĝĒėĐĘďęđĢĜĒČĊĕĊėč ĜĘĖĊĝĘďĘěĖĜĢĖęĝĘĖĜȔĜĢČđĘĜĘĖĎčթձձհȗծըȖթխըȥխȔ ĘĞĝğĎĎė Ȕ Ď čĘĔĝĎě ĔĊė ėĒĎĝĜ ğĒėčĎėȔ ĖĜĝĎěčĊĖȖ ĒĝĐĎğĎěĒē Ďěĝ ĊĔĔĎěȓժըըձȔ

55(7) juli 2012

b e s ch o u w in g

3 լ խ

ծ կ

հ

ձ

թը

11 12 13 թլ թխ

թծ

թկ թհ թձ ժը 21 22

23

ժլ

ժխ

ժծ ժկ ժհ

ěĎĎė ȓěĢĎěȓěȔȓĊĠėȓ ĊėĒĎěȓĘğĎĢȔʄĎĎČĘĕĘĐĢĘďĖĎčĒČĊĕČĊěĎěĎğĒĜĒĝĎčȔėĐĕĎčժըըթȗիլլȖժըժթȥխȔ Ċė čĎ ĒĜčĘėĔ Ȕ ěğĊěĎė Ďė ĊĊėĐĎċĘčĎė ĖĘěċĒčĒĝĎĒĝ Ēė čĎ đĞĒĜĊěĝĜęěĊĔĝĒēĔȷěĘĎďĜČđěĒďĝȹȔĒēĖĎĐĎėȖ ĊĝđĘĕĒĎĔĎėĒğĎěĜĒĝĎĒĝĒēĖĎĐĎėȓթձհխȔ ĎğĎĕĎě ȓ ĒĕĔĎėėĢ ȓ ĒėĖĘėĝđ Ȕ ĎčĒČĊĕĕĢ ĞėĎġęĕĊĒėĎč ęđĢĜĒČĊĕ ĜĢĖęĝĘĖĜĒėęěĒĖĊěĢČĊěĎȖČĘĖęĊěĒĜĘėĘďĜĎĕďȥěĎęĘěĝĜČěĎĎėĒėĐĚĞĎĜĝĒĘėėĊĒěĎĜĊėčČĕĒėĒČĊĕĘęĒėĒĘėȔĜĢČđĘĜĘĖĎĜթձձկȗլժȖժլխȥխժȔ ĊěĜĔĢ ȓ ĘěĞĜ Ȕ ĘĖĊĝĒģĊĝĒĘė Ċėč ĖĎčĒČĊĕĒģĊĝĒĘė Ēė ĝđĎ ĎěĊ Ęď ĖĊėĊĐĎčČĊěĎȔթձձխȗժկլȖթձիթȥլȔ ĊėčĎě ĒėčĎėȓĎĜĝĎěĝȓĎĊĔĔĎě ȓČđĎĕĕĎğĒĜȔĠĎĎčĎĊĝĒĘėĊĕĎĝĞčĒĎėĊĊěģĒĎĔĝĎėĎėğĎěěĒČđĝĒėĐĎėĒėčĎđĞĒĜĊěĝĜęěĊĔĝĒēĔȖĔĕĊČđĝĎėĎėĊĊėčĘĎėĒėĐĎėĒėčĎċĎğĘĕĔĒėĐĎėĒėčĎđĞĒĜĊěĝĜęěĊĔĝĒēĔȔĝěĎČđĝȖ ȓժըըլȔ ěĒĖċĘĜ ėĜĝĒĝĞĞĝȭĎĝđĎěĕĊėčĜ ėĜĝĒĝĞĝĎĘďĎėĝĊĕ ȓččĒČĝĒĘėȔȷĞĕĝĒčĒĜČĒęĕĒėĊěĢ ĐĞĒčĎĕĒėĎ ĖĎčĒČĊĕĕĢ ĞėĎġęĕĊĒėĎč ĜĢĖęĝĘĖĜ Ċėč ĜĘĖĊĝĘďĘěĖčĒĜĘěčĎěĜȹȔ ĘĞĝĎėȖ ĊčĎėĒĞĜĘĖĖĞėĒČĊĝĒĎȓժըթըȔ ĎěđĊĊĔȓĎĒēĎěȓĒĜĜĎěȓĘĕĝĎěĜȔĎěĜĒĜĝĎėĝęěĎĜĎėĝĊĝĒĘėĘďĖĎčĒČĊĕĕĢĞėĎġęĕĊĒėĎčĜĢĖęĝĘĖĜĒėĐĎėĎěĊĕęěĊČĝĒČĎȔĊĖěĊČĝժըըծȗժիȖլթլȥ ժըȔ ĎĒč ȓ đĘĘĕĎĢ ȓ ěĊĢďĘěč ȓ ĘĝĘęď Ȕ ĎčĒČĊĕĕĢ ĞėĎġęĕĊĒėĎč ĜĢĖęĝĘĖĜȖ Ĝɢ ĊĝĝĒĝĞčĎĜ ĝĘĠĊěčĜ ĝđĎĒě ČĊĞĜĎ Ċėč ĖĊėĊĐĎĖĎėĝȔ ĊĖ ěĊČĝ ժըըթȗթհȖխթձȥժիȔ ĊěČĒĊȥĊĖęĊĢĘȓĊėģȥĊěěĒĕĕĘȓĘĕčĒȥĕČĒčȓ ĘęĎģȥĢĕĘėȓĘėĝĘė ȔĊėĊĐĎĖĎėĝĘďĜĘĖĊĝĒĜĎěĜĒėęěĒĖĊěĢČĊěĎȖĊěĎďĊĖĒĕĢčĘČĝĘěĜĖĘĝĒğĊĝĎčȘĞĜĝĜĢČđĒĊĝěĢթձձհȗիժȖխժհȥիիȔ ĊěĝģȓĘĢĎĜȓĎėĝĕĎěȓĊĖĒĊėĘȓĒĕĕĊěčȓĘĖĊėĢȔėĎġęĕĊĒėĎčĜĢĖęĝĘĖĜĒėęěĒĖĊěĢČĊěĎȖęĎěĜęĎČĝĒğĎĜĘďčĘČĝĘěĜĊėčęĊĝĒĎėĝĜȔ Ďė ĘĜęĜĢČđĒĊĝěĢժըըըȗժժȖթլլȥխժȔ ĝĎĒėĖĎĝģ ȓ ĊċĎėĔĒė Ȕ ʄĎ ɠčĒɽČĞĕĝ ęĊĝĒĎėĝɢ ĊĜ ęĎěČĎĒğĎč ċĢ ďĊĖĒĕĢ ęđĢĜĒČĒĊėĜȔĊĖěĊČĝժըըթȗթհȖլձխȥխըըȔ ĊĝđĎěĜȓĘėĎĜȓ ĊėėĊĢȔ ĎĊěĝĜĒėĔęĊĝĒĎėĝĜȖĜĝĞčĢĘďĝđĎĒěĐĎėĎěĊĕęěĊČĝĒĝĒĘėĎěĜȔěĎėěĊČĝթձձխȗլխȖժձիȥծȔ ĊĕĖĘė ȓ ĎĝĎěĜ ȓ ĝĊėĕĎĢ Ȕ ĊĝĒĎėĝĜɢ ęĎěČĎęĝĒĘėĜ Ęď ĖĎčĒČĊĕ ĎġęĕĊėĊĝĒĘėĜďĘěĜĘĖĊĝĒĜĊĝĒĘėčĒĜĘěčĎěĜȖĞĊĕĒĝĊĝĒğĎĊėĊĕĢĜĒĜȔթձձձȗիթհȖիկժȥ ծȔ ĕčĎ ĊěĝĖĊėȓ ĊĜĜĒėĔȥěĊėĔĎ ȓ ĞČĊĜĜĎė ȓĊėęĊĎėčĘėČĔ ȓ ĊėĎĎĕȔġęĕĊėĊĝĒĘėĊėčěĎĕĊĝĒĘėĜȔ ĘĠčĘĐĎėĎěĊĕęěĊČĝĒĝĒĘėĎěĜčĎĊĕ ĠĒĝđęĊĝĒĎėĝĜĠĒĝđęĎěĜĒĜĝĎėĝĖĎčĒČĊĕĕĢĞėĎġęĕĊĒėĎčĜĢĖęĝĘĖĜȖďĘČĞĜ ĐěĘĞęĜĝĞčĢȔĊĖěĊČĝժըըձȗթըȖծհȔ ĝĎĠĊěĝȔĎɳĎČĝĒĘėĜĘėĝđĎčĘČĝĘěȥęĊĝĒĎėĝěĎĕĊĝĒĘėĜđĒęȖďěĘĖĎğĒčĎėČĎ ĊėčĎġęĎěĒĎėČĎȔěĎėěĊČĝժըըխȗխխȖկձիȥհըթȔ ĊĕĒėĝȔʄĎčĘČĝĘěȓđĒĜęĊĝĒĎėĝĊėčĝđĎĒĕĕėĎĜĜȔčĒėċĞěĐđȖđĞěČđĒĕĕ ĒğĒėĐĜĝĘėĎȓժըըըȔ ČđĒėėĎĢ ȔĝĎġĝċĘĘĔĘďďĊĖĒĕĢĖĎčĒČĒėĎȔĎĠĘěĔȭġďĘěčȖġďĘěč ėĒğĎěĜĒĝĢěĎĜĜȓթձհձȔ ĊĕĝĎěĞč ȔĢĖęĝĘĖĜĊĜĊĜĘĞěČĎĘďĖĎčĒČĊĕĔėĘĠĕĎčĐĎȖėčĎěĜĝĊėčĒėĐ ĖĎčĒČĊĕĕĢĞėĎġęĕĊĒėĎččĒĜĘěčĎěĜĒėĠĘĖĎėȔĊĖĎčժըըըȗիժȖծըիȥթթȔ ĊĐĎ ȓĎĜĜĎĕĢȔĎčĒČĊĕĕĢĞėĎġęĕĊĒėĎčĜĢĖęĝĘĖĜȖĎġĊČĎěċĊĝĒėĐďĊČĝĘěĜĒėĝđĎčĘČĝĘěȥęĊĝĒĎėĝĎėČĘĞėĝĎěȔĘČĎčժըըիȗձծȖժժիȥկȔ ĘĞĢĊėĘĞ ȓĒĝđĎěȓĊċĎȥ ĎĜĔĎĝđȓĎĜĜĎĕĢȔČĘĖęĊěĊĝĒğĎĜĝĞčĢĘď ĒĊĝěĘĐĎėĎĜĒĜȓĖĎčĒČĊĝĒĘėĊċĞĜĎȓĊėčęĜĢČđĒĊĝěĒČĖĘěċĒčĒĝĢĒėČđěĘėĒČęĊĒė ęĊĝĒĎėĝĜ ĠĒĝđ Ċėč ĠĒĝđĘĞĝ ĖĎčĒČĊĕĕĢ ĎġęĕĊĒėĎč ĜĢĖęĝĘĖĜȔ ĊĒė թձձհȗկծȖլթկȥժծȔ ĎĝĎěĜȓĝĊėĕĎĢ ȓĘĜĎȓĊĕĖĘėȔĊĝĒĎėĝĜĠĒĝđĖĎčĒČĊĕĕĢĞėĎġęĕĊĒėĎč ĜĢĖęĝĘĖĜȖ ĜĘĞěČĎĜ Ęď ęĊĝĒĎėĝĜɢ ĊĞĝđĘěĒĝĢ Ċėč ĒĖęĕĒČĊĝĒĘėĜ ďĘě čĎĖĊėčĜ ĘėĖĎčĒČĊĕČĊěĎȔĘČČĒĎčթձձհȗլծȖխխձȥծխȔ ĘđĊėĜĜĘėȓ ĊĖċĎěĐ ȓ ĒėčĐěĎėȓĎĜĝĖĊėȔɠ ɢğĎċĎĎėČěĢĒėĐĖĢ ĠĊĢɢȖĞĊĕĒĝĊĝĒğĎĊėĊĕĢĜĒĜĘďĊĐěĘĞęĘďďĎĖĊĕĎęĊĝĒĎėĝĜɢČĘėĜĞĕĝĊĝĒĘėĎġęĎěĒĎėČĎĜȔĊĖěĊČĝթձձծȗթիȖլձհȥխըիȔ ĎĝĝĕĎĝĘėȓĊĝĝ ȓɢĊĕĕĎĢ ȓĞɺĎĢȔėčĎěĜĝĊėčĒėĐĝđĎėĊěěĊĝĒğĎĜĘď ęĎĘęĕĎĠđĘĕĒğĎĠĒĝđĖĎčĒČĊĕĕĢĞėĎġęĕĊĒėĎčĒĕĕėĎĜĜȔĊĝĒĎėĝčĞČĘĞėĜ ժըըխȗխծȖժըխȥթըȔ ĎĊĕĎȓĎĜĜĎĕĢȔĊĝĒĎėĝĜɢęĎěČĎęĝĒĘėĜĘďĖĎčĒČĊĕČĊěĎĒėČđěĘėĒČďĊĝĒĐĞĎ ĜĢėčěĘĖĎȔĘČČĒĎčժըըթȗխժȖթհխձȥծլȔ đĊěęĎȓĊĢĘĞȓĊĕĔĎěȔĘčĒĕĢĜĢĖęĝĘĖĜȖĎĠĊęęěĘĊČđĎĜĝĘČĕĊĜĜĒɲČĊĝĒĘėȔĜĢČđĘĜĘĖĎĜժըըծȗծըȖիխիȥծȔ ĘĒğĊĕĒė ȓ ěĊėĝģ ȓ ĊėĝĢěĊėĝĊ ȓ ĒėĐĜċĎěĐ Ȕ ĎčĒČĊĕĕĢ ĞėĎġęĕĊĒėĎčĜĢĖęĝĘĖĜȖĎěČĎęĝĒĘėĜĘďęđĢĜĒČĒĊėĜĒėęěĒĖĊěĢđĎĊĕĝđČĊěĎȔĊĖ ěĊČĝժըըլȗժթȖթձձȥժըիȔ

55(7) juli 2012

ժձ ĒĕĎĖĊė ȓĊĢȓđĎĠȥěĊđĊĖȔĎčĒČĊĕĕĢĞėĎġęĕĊĒėĎčĜĢĖęĝĘĖĜ ĊėčĝđĎęěĘċĕĎĖĘďęĘĠĎěĒėĝđĎęěĒĖĊěĢČĊěĎČĘėĜĞĕĝĊĝĒĘėȖĚĞĊĕĒĝĊĝĒğĎ ĜĝĞčĢȔĊĖěĊČĝժըըժȗթձȖթկհȥհժȔ իը ĜċěĒėĐȓĊěğĊėĎė Ȕ čĎĊĕğĎěĜĞĜěĎĊĕĒĝĢȖđĢĜĒČĒĊėĜęĎěĜęĎČĝĒğĎĜĘė ęĊĝĒĎėĝĜ ĠĒĝđ ČđěĘėĒČ ďĊĝĒĐĞĎ ĜĢėčěĘĖĎ ȳȵ Ċėč ɲċěĘĖĢĊĕĐĒĊȔ ĘČ ČĒ ĎčժըըիȗխկȖկթթȥժըȔ 31 ěĖĜĝěĘėĐ ȓ ěĢ ȓ ěĖĜĝěĘėĐ Ȕ ĘČĝĘěĜɢ ęĎěČĎęĝĒĘėĜ Ęď ęěĎĜĜĞěĎ ďěĘĖ ęĊĝĒĎėĝĜďĘěěĎďĎěěĊĕȔȔթձձթȗիըժȖթթհծȥհȔ 32 ĘĕčċĎěĐȓěĒčĐĎĜ ȔĘĖĊĝĒČęěĎĜĎėĝĊĝĒĘėĜĘďęĜĢČđĒĊĝěĒČĒĕĕėĎĜĜĒėęěĒĖĊěĢČĊěĎĜĎĝĝĒėĐȔĜĢČđĘĜĘĖĎĜթձհհȗիժȖթիկȥլլȔ 33 ĊĕĖĘėȓĒėĐȓĘĠěĒČĔȓ ĞĖęđěĒĜȔđĊĝčĘĐĎėĎěĊĕęěĊČĝĒČĎ ęĊĝĒĎėĝĜĠĊėĝĠđĎėĝđĎĢęěĎĜĎėĝĖĎčĒČĊĕĕĢĞėĎġęĕĊĒėĎčĜĢĖęĝĘĖĜȓĊėč ĠđĢčĘĝđĎĒěčĘČĝĘěĜďĎĎĕęěĎĜĜĞěĒģĎčȘĜĢČđĘĜĘĖĎĜժըըխȗխձȖժխխȥծըȔ իլ ĎĐĊĕĊȔĜĝĞčĢĘďčĘČĝĘěĜɢĊėčęĊĝĒĎėĝĜɢČĘĖĖĞėĒČĊĝĒĘėčĞěĒėĐĊęěĒĖĊěĢ ČĊěĎ ČĘėĜĞĕĝĊĝĒĘėȖ ĖęĕĒČĊĝĒĘėĜ ďĘě ČĘĖĖĞėĒČĊĝĒĘė ĝěĊĒėĒėĐȔ ĎĊĕĝđĘĖĖĞėթձձկȗժȖթծձȥձլȔ իխ ĊĕĖĘėȓĘĠěĒČĔȓĒėĐȓ ĞĖęđěĒĜȔĘĒČĎčċĞĝĞėđĎĊěčĊĐĎėčĊĜȖĞĊĕĒĝĊĝĒğĎĊėĊĕĢĜĒĜĘďĝđĎęĜĢČđĘĜĘČĒĊĕČĞĎĜĝđĊĝęĊĝĒĎėĝĜĠĒĝđĞėĎġęĕĊĒėĎč ĜĢĖęĝĘĖĜ ęěĎĜĎėĝ ĝĘ ĐĎėĎěĊĕ ęěĊČĝĒĝĒĘėĎěĜȔ ě Ďė ěĊČĝ ժըըլȗխլȖթկթȥծȔ իծ ĎĜĝĎěĝȓĊċĊĊĒē ȓČđĎĕĕĎğĒĜȔĘěċĒčĒĝĢȓęĎěďĘěĖĊėČĎĊėčĚĞĊĕĒĝĢĒė ęěĒĖĊěĢČĊěĎȔĞĝČđĐĎėĎěĊĕęěĊČĝĒČĎĘėĜĝĊĐĎȔġďĘěčȖĊčČĕĒɺȓժըըծȔ իկ ĊėčĎėěĒėĔȥĞĒėĎėȓĊėĞĕĖĎėȓĎ ĊĎĜ ȓĒĜĜĎěȓČđĎĕĕĎğĒĜ ȓĎėĜĒėĐȔ ĊĜęĊĝĒĎėĝĜɢĒėğĘĕğĎĖĎėĝĒėĝđĎčĎČĒĜĒĘėȥĖĊĔĒėĐęěĘČĎĜĜ ČđĊėĐĎčĘğĎěĝĒĖĎȘ ĎĊĕĝđġęĎČĝժըըծȗձȖիիիȥլժȔ իհ ĕčĎ ĊěĝĖĊėȓĊėȓĊėȓĊėĎĎĕȥĊĞĖĐĊěĝĎėȓ ĞČĊĜĜĎė ȓ ĊėĎĎĕȔ ĘĠęĊĝĒĎėĝĜĊėčďĊĖĒĕĢęđĢĜĒČĒĊėĜČĘĖĖĞėĒČĊĝĎĊċĘĞĝęĎěĜĒĜĝĎėĝ ĖĎčĒČĊĕĕĢ ĞėĎġęĕĊĒėĎč ĜĢĖęĝĘĖĜȖ ĚĞĊĕĒĝĊĝĒğĎ ĜĝĞčĢ Ęď ğĒčĎĘȥ ěĎČĘěčĎčČĘėĜĞĕĝĊĝĒĘėĜȔĊĝĒĎėĝčĞČĘĞėĜժըթթęěկȔ իձ Ďĝģ ȓ ĎěċĎĎĔȥĎĎĕ ȓ ĞĒĜēĎĜ Ȕ ĊĊĖęĕĊė ժըըթ ĊěĝĜĎėĘęĕĎĒčĒėĐȖ ĒēĐĎĜĝĎĕčĎ ĎĒėčĝĎěĖĎė ğĊė čĎ ĊěĝĜĘęĕĎĒčĒėĐȔ ĒēĖĎĐĎėȖ ĎčĒĊĐěĘĎęĒēĖĎĐĎėȓժըըթȔ լը ĕčĎ ĊěĝĖĊėȓĊėĊğĎĜĝĎĒēė ȔɠĎĕĕčĘČĝĘěȓĒĝĒĜĊĕĕĊċĘĞĝđĘĠĕĒďĎ ĒĜĕĒğĎčɢȖĞĎĜĊĜĊĝĘĘĕĒėĝđĎĖĎčĒČĊĕČĘėĜĞĕĝĊĝĒĘėȔĎėĝ ĎĊĕĝđĊĖĎč ժըըհȗխȖթհիȥկȔ լթ ʄĘěėĎȓ ĞĘȓěĖĜĝěĘėĐȓČđĎěĜĘėȓ ĊěěĒĜȓ ĒĜĕĘęȔɠĎĒėĐĔėĘĠėɢȖĊĝĒĎėĝĜɢęĎěĜęĎČĝĒğĎĜĘďĝđĎčĢėĊĖĒČĜĘďđĞĖĊėČĘėėĎČĝĒĘė ĒėČĊėČĎěČĊěĎȔĜĢČđĘĘėČĘĕĘĐĢժըըխȗթլȖհհկȥձհȔ լժ ĊČĔ ȓ ĎĐėĎě ȓ ĊěĔĎě Ȕ ʄĎ ČĘĖĖĞėĒČĊĝĒĘė ĐĘĊĕĜ Ċėč ėĎĎčĜ Ęď ČĊėČĎěęĊĝĒĎėĝĜȖěĎğĒĎĠȔĜĢČđĘĘėČĘĕĘĐĢժըըխȗթլȖհիթȥլխȔ լի ʄĘĖĊĜ Ȕ ĎėĎěĊĕ ęěĊČĝĒČĎ ČĘėĜĞĕĝĊĝĒĘėĜȖ ĒĜ ĝđĎěĎ ĊėĢ ęĘĒėĝ Ēė ċĎĒėĐ ęĘĜĒĝĒğĎȘěĎčȳĕĒėĎĜčȵթձհկȗժձլȖթժըըȥժȔ լլ ĞĊěĎģȥĕĖĊģĘěȓ ĘĘėĎĢȓ ĒĞȓĘġȓĒĎĝģ ȓĊěČĞĜȓĎĝĊĕȔ ěĊėčĘĖĒģĎčČĘėĝěĘĕĕĎčĝěĒĊĕĘďĊČĞęĞėČĝĞěĎďĘěĘĜĝĎĘĊěĝđěĒĝĒĜĘďĝđĎĔėĎĎȖ ɺĎČĝĜĘďęĊĝĒĎėĝȥęěĘğĒčĎěČĘĖĖĞėĒČĊĝĒĘėȔěĝđěĒĝĒĜĊěĎĎĜȳ ĘċĘĔĎėȵ ժըթըȗծժȖթժժձȥիծȔ լխ ĕčĎ ĊěĝĖĊė Ȕ ĎěĜĒĜĝĎėĝ ĖĎčĒČĊĕĕĢ ĞėĎġęĕĊĒėĎč ĜĢĖęĝĘĖĜ Ēė ęěĒĖĊěĢ ČĊěĎȔ ʄĎ ęĊĝĒĎėĝȓ ĝđĎ čĘČĝĘě Ċėč ĝđĎ ČĘėĜĞĕĝĊĝĒĘė ȷĒĜĜĎěĝĊĝĒĘėȹȔ ĒēĖĎĐĎėȖĊčċĘĞčėĒğĎěĜĒĝĢĒēĖĎĐĎėĎčĒČĊĕĎėĝěĎȓժըթթȔ լծ ĊċĊėĊȓĎĎ ȔĘĎĜČĘėĝĒėĞĒĝĢĘďČĊěĎĒĖęěĘğĎęĊĝĒĎėĝĘĞĝČĘĖĎĜȘ ĊĖěĊČĝժըըլȗխիȖձկլȥհըȔ լկ ĒĖȓ ĒĖȓĘěĎėȔʄĎĚĞĊĕĒĝĢĘďĝđĎěĊęĎĞĝĒČĊĕĕĒĊėČĎċĎĝĠĎĎėęĊĝĒĎėĝĊėčęěĘğĒčĎěęěĎčĒČĝĜĐĎėĎěĊĕĜĊĝĒĜďĊČĝĒĘėȔĒĕĎčժըըհȗթկիȖհխȥձըȔ լհ ĞĝĝĒėĐȓĘĘčĠĒėȓĕĘČĔĎȓĢģĊėĜĔĒȓĝĊėĐĎ ȔĘėĝĒėĞĒĝĢĘď ęěĒĖĊěĢČĊěĎȖĝĘĠđĘĖčĘĎĜĒĝĖĊĝĝĎěĊėčĠđĎėȘėėĊĖĎčժըըիȗթȖթլձȥ խխȔ լձ ĊĖċĎěĝȓĊěĕĎĢȔĎĜĎĊěČđĜĞĖĖĊěĢĘėĝđĎĝđĎěĊęĎĞĝĒČěĎĕĊĝĒĘėĜđĒę Ċėč ęĜĢČđĘĝđĎěĊęĢ ĘĞĝČĘĖĎȔ ėȖ ĘěČěĘĜĜ ȓ ĎčĒĝĘěȔ ĜĢČđĘĝđĎěĊęĢ ěĎĕĊĝĒĘėĜđĒęĝđĊĝĠĘěĔȖĝđĎěĊęĒĜĝČĘėĝěĒċĞĝĒĘėĜĊėčěĎĜęĘėĜĒğĎėĎĜĜĝĘęĊĝĒĎėĝĜȔġďĘěčȖġďĘěčėĒğĎěĜĒĝĢěĎĜĜȓժըըժȔ խը ĒĕĊĜĒȓ ĊěĔėĎĜĜȓěėĜĝȓĎĘěĐĒĘĞȓ ĕĎĒēėĎėȔ ėɳĞĎėČĎĘďČĘėĝĎġĝ ĎɺĎČĝĜĘėđĎĊĕĝđĘĞĝČĘĖĎĜȖĜĢĜĝĎĖĊĝĒČěĎğĒĎĠȔ ĊėČĎĝժըըթȗիխկȖկխկȥծժȔ խթ Ċė Ĝ ȓ Ċė čĎė ěĒėĔ ȓ ĒĎĖĎėĜ ȓ ĎėėĎě ȓ Ċė čĎě ĎĎě ȓ ěĖĎĕ Ȕ ĘĖĖĞėĒČĊĝĒğĎ ĜĔĒĕĕĜ Ęď ĐĎėĎěĊĕ ęěĊČĝĒĝĒĘėĎěĜ ĊĞĐĖĎėĝ ĝđĎ ĎďďĎČĝĒğĎėĎĜĜ Ęď ĐĞĒčĎĕĒėĎȥċĊĜĎč čĎęěĎĜĜĒĘė ĝěĎĊĝĖĎėĝȔ ɺĎČĝ ĒĜĘěč ժըըխȗհլȖլիȥխթȔ խժ ĊęĝČđĞĔȓ ĎĕĕĎĢȓĘėċĘĢ ȓĊğĒĜȓ ĎěěȓĊČĘċĜĘėȓĎĝĊĕȔ ĘĖęĘėĎėĝĜ Ęď ęĕĊČĎċĘ ĎɺĎČĝȖ ĊėčĘĖĒĜĎč ČĘėĝěĘĕĕĎč ĝěĒĊĕ Ēė ęĊĝĒĎėĝĜ ĠĒĝđĒěěĒĝĊċĕĎċĘĠĎĕĜĢėčěĘĖĎȔժըըհȗիիծȖձձձȥթըըիȔ


305

Onverklaarde lichamelijke klachten

Recommend Documents