Ontwikkelingszorg en positionering infosessie “ontwikkelingszorg” FOD volksgezondheid 19 november 2013 Sofie Vuylsteke Lic. Kinesitherapie Bobath therapeute Neonatologie UZ Leuven
Problemen waar prematuur mee geconfronteerd wordt en die ontwikkeling negatief kunnen beïnvloeden: • • • • • •
Onvoldoende fysiologische flexie Hypotonie / Hypertonie Hypermobiliteit Predominerende extensie Meer asymmetrie Minder bewegingservaring met bewegingsonrust en irritabiliteit • Moeilijk tegen de zwaartekracht kunnen inwerken
Sterke extensie en asymmetrie verhindert de ontwikkeling van een aantal basisvaardigheden. Problemen met: • Verwerven van middenlijn • Verwerven van hoofdcontrole, rompcontrole • Armen naar lichaam leren brengen • Zelf-regulatie, ontspanning… • Interactie met ouders en verzorgers • Voedingsproblemen…
Hoe kunnen we de zuigeling helpen? • Helpen uit de strekking te komen • Helpen uit de asymmetrie te komen • Helpen om de voorkeurshouding of de dwangstand van het hoofd te overwinnen • Kans geven om te ontspannen • Helpen om de middenlijnoriëntatie te vinden
Positionering en handling spelen een belangrijke rol in het beïnvloeden van de ontwikkeling. • Positionering en handling aanpassen aan de individuele mogelijkheden en behoeften van het kind (comfort, stabiliteit, bevorderen van actieve flexie, middenlijn, bevorderen van beenbewegingen…)
• Principes blijven, uitvoeringswijze individueel aanpassen, positioneren in diverse houdingen. • Nauwkeurige en regelmatige observaties noodzakelijk.
hulpmiddelen Bodyfix
Snuggle-up Starbaby
Rollo’s
Bendy bumper Zaky
…
Positionering in ruglig Nadelen: • Versterkt extensie en asymmetrie wat zich kan uiten in voorkeurshouding hoofd, nekretractie, schouderretractie, lumbale lordose…(W-positie) • Abductie en exorotatie heupen vaak met kikvorshouding benen (M-positie) • Stresserend voor baby met veel schrikreacties en irritabiliteit
De invloed van de zwaartekracht is aanvankelijk het meest merkbaar op • De nek • De schouders • De heupen Deze invloed is het meest merkbaar bij baby in rust. We hebben hier invloed op! Ruglig is vaak de verzorgingshouding op intensieve zorgen
Positioneren in flexie Cave ademhaling! Kind in nestje leggen • Geeft flexie • Helpt handen naar mond te brengen • Geeft een begrenzing van de ruimte • Geeft gevoel van geborgenheid • Geeft kans zichzelf te sussen
Zodra mogelijk buiging geven Principes bij geven van buiging • Steun aan voeten of bekken • Heupen in flexie en uit overdreven exorotatie • Laterale rompsteun • Schouders uit retractie • Ruimte beperken Als kind actiever wordt: stabiliteit bieden om bewegingscontrole te bevorderen
Meer voorkeurshoudingen naar rechts. Toeval? • Geef ouders advies om verzorgingskussen recht voor hen te plaatsen ipv zijwaarts • Alle verzorging gebeurt aan de rechter kant van de couveuse, laat ouders, indien mogelijk, aan de linker kant van de couveuse plaats nemen…
Positionering in voorlig controle in buiklig evenals in ruglig : een hele opdracht !
Voorlig Als “ passieve ” houding : meer flexortonus Sommige baby’s rustiger, minder apnees, betere saturatie waarden, betere vertering… Bij hypotonie wel • kikvorshouding O.L. (M-positie) • Retractie schouders (W-positie) Tijdig ontwennen: wiegendood preventie!
Voorlig als “actieve“ houding : Moeilijke en inspannende houding Vraagt: • Oprichting tegen de zwaartekracht • Steun op de armen • Samenspel BL en OL voor mobiele stabiliteit Belangrijke houding in motorische ontwikkeling!
Voorlig : met of zonder romp steun?
Let op bij gebruik schapenvelletjes of overtrekken van opgerolde handdoeken in voorlig. Hangmat effect !
Positioneren in zijlig • Automatische middenlijnalignatie • Veilig gevoel, geeft meer flexie • Armen en benen komen meer in contact • Wisselhouding
Positioneren in gesteunde zit • Meer inwerking van zwaartekracht • Ander zicht op omgeving. Correcte steun nodig!
Belang van handling neemt toe naarmate de positionering in efficiëntie afneemt
Veel prematuren • Erg schrikachtig • Veel strekking • Chaotische bewegingen Dus: onprettige bewegingservaringen
Via handling • • • • •
Comfort Geborgenheid Prettige bewegingservaringen Andere sensorische ervaringen Lichaamsbeheersing bevorderen
Principes van handling • Stabiliteit geven • Extensie beperken • Middenlijn bevorderen Principes blijven, uitvoeringswijze individueel aanpassen.
Beïnvloeden van extensor hypertonie via dagelijkse handelingen Principes • Goede bekkensteun • Heupen gebogen • Goede laterale rompcontrole • Schouders niet achteruit laten vallen • Geen steun in nek maar aan achterhoofd
Overdreven ontwikkelen van asymmetrie
Extensie gaat altijd samen met asymmetrie Dus: sterke extensie zal steeds samen gaan met sterke asymmetrie
Baby helpen ervaringen opdoen en competenties ontwikkelen is een multidisciplinaire uitdaging. Dagelijkse verzorging kan een bron van stress zijn of een bron van positieve leerervaringen Ouders spelen een primordiale rol.
“There is no such thing as a baby, there is always a baby and someone else. “ D. W. Winnicott
